Tulpia nr. 7, Voorjaar 2008

Nederlands / Turks business- & cultuurmagazine • Jaargang 3 / Nr. 7 • Voorjaar 2008 • € 4,95

Twee werelden één blad

Einde secularisme in zicht?

Joost Lagendijk en zijn Turkse bruid God leeft in Oudenbosch

Special: Droomhuis Vastgoed in Turkije Tips en valkuilen

Wondervrouw

AYSEL ERBUDAK

Laagste prijzen, hoogste vroegboekkortingen!

Vroegboek korting

TuRkije/ANTAlyA

500.-

Titanic Resort

TOT Ú

Ail inclusive

* DE VROEgbOEKKOR TIN DE pRIjS VERwERKg IS IN T.

Ligging: Direct aan het privé-strand (Lara).

Faciliteiten: Schitterende hotel is een waar waterparadijs met een aantrekkelijke architectuur. Het hotelgebouw heeft de vorm van een transatlantisch oceaanschip en beschikt o.a. over: binnen- en buitenrestaurants, diverse bars, buitenzwembaden, aparte kinderbaden, waterglijbanen, verwarmd binnenzwembad, ligstoelen, parasols en matrasjes gratis bij het zwembad en op het strand, handdoekenservice, miniclub, disco, winkels, internetmogelijkheden, animatie, Health Club.

Turks bad, sauna en massage.

Kamers: Badkamer met toilet, douche, bad en föhn, kluisje, telefoon, televisie, minibar, airconditioning, balkon met zitje.

Quadkamers zijn standaard kamers bestaande uit 1 ruimte.

Verzorging: ULTRA ALL INCLUSIVE! Ontbijt, laat ontbijt, lunch, diner in buffetvorm, patisserie, ijsjes en snacks op vaste tijden, kinderbuffet, tegen reservering diner in à la carte restaurants (10 ô reserveringskosten p.p., ter plekke te voldoen), alle alcoholische en alcoholvrije drankjes tijdens de openingstijden van de diverse outlets, diverse importdrankjes inbegrepen.

8 dagen al vanaf ô

Welkom aan boord van de Titanic !!

479.-

TITANIC RESORT 5* ULTRA ALL INCLUSIVE 1/4 - 8/4

8 dagen extra week Quadkamer 2vol.+2kind. A extra week Quadkamer 2vol.+2kind. B extra week familiekamer 2vol.+2kind.of 3+1 extra week

9/4 - 17/4 18/4 - 24/4

479 229 1579 559 1589 569 1759 735

549 299 1735 735 1745 745 1945 945

595 399 1929 1085 1939 1095 2145 1295

25/4 - 1/5 2/5 - 4/5 10/10 - 19/10 9/5 - 11/5

839 365 2849 929 3049 1129 3139 1185

719 365 2365 929 2559 1129 2645 1185

- 30/5 20/6 - 1/7 2/7 - 17/7 5/5 - 8/5 12/5 26/9 - 2/10 31/5 - 10/6 11/6 - 19/6 5/9 - 25/9 20/8 - 23/8 18/7 - 10/8 11/8 - 19/8 24/8 - 4/9 3/10 - 9/10

615 365 1929 929 2129 1129 2209 1185

669 395 2165 1025 2399 1275 2489 1325

699 526 2149 1309 2399 1569 2449 1615

714 464 2219 1219 2509 1509 2565 1565

740 464 2349 1219 2635 1509 2719 1565

879 585 2729 1509 3065 1849 3155 1905

1009 665 3119 1705 3485 2079 3909 2515

959 665 2919 1705 3289 2079 3715 2515

849 609 2599 1525 2885 1829 2969 1886

694 520 2215 1425 2449 1675 2539 1725

20/10 - 31/10

599 335 1939 869 2139 1069 2205 1125

Quad kamer 2+2 A = 1e kind 2-8, 2e kind 2-12, Quad kamer 2+2 B = kinderen 9 t/m 12 jaar • Vertrek dagelijks vanaf Amsterdam. Tevens mogelijk vanaf Maastricht, Eindhoven, Rotterdam, Groningen en Brussel.

www.corendon.nl ✆ of

TULPIA voorjaar 2008

023-751

ga

naar

je

ANVR

06

06

reisbureau

*prijzen zijn inclusief tax + vakantietoeslagen en exclusief eventuele weekend of charter toeslagen · druk en zet fouten voorbehouden!

✹✹✹✹✹/ultra

Bij strand en zon heerlijk ontspannen en genieten van het leven.

Of op je surfboard over het blauwe water glijden. Heel kalm voor beginners of met andere toppers vol voor de wind. Tijd om uw surfhart sneller te laten kloppen.

D e v e e l z i j d i g h e i d v a n Tu r k i j e l i g t o p u t e w a c h t e n .

Turks Verkeersbureau Tel. 070-346 99 98 / 070-346 77 67 www.goturkey.com

www.thy.com

TULPIA voorjaar 2008

In deze zomereditie TULPIA ACTUEEL 8 Verslaat de islam het secularisme?

10 TĂłch studeren met je hoofddoek

12 Waarom Amerika Turkije in de EU wil?

14 Ophef over seksleven na kantoortijd

15 Nieuwe grootmeester van Beatrix komt uit Turkije

16 Een brug tussen Turkse en

Nederlandse universiteiten

BLIK OP ISTANBUL 20 Het gezelschap van

Cover story Aysel Erbudak. Schijnbewegingen en tips van een schoolverlater die een miljonair werd p. 64

Alexander de Grote, Nike en Artemis

TULPIA SPECIAL 27 Special over een droomhuis en vastgoed in Turkije

29 Hollands ontbijt in de zon 32 Toscaans wonen en Turks genieten

34 Huizen kopen in een

florerende vastgoedmarkt

36 Domweg gelukkig in

Schilderswijk van Alanya?

37 Te koop: Turkse Rivièra 38 10 tips voor huizenkopers in Turkije

TULPIA voorjaar 2008

Special over een droomhuis en vastgoed in Turkije p.27

Reizen 40 Vrouwen, schaapherders en muezzins

44 Fotoreportage over de parel van het Oosten

Waarom Amerika Turkije in de EU wil? p. 12

Business 50 Helpdesk Allochtonen nu ook in Amsterdam

54 Je geldt ontvangen met fluwelen handschoen

58 Bloei creatieve economie in Delfshaven

Cover Story 64 Schijnbewegingen en tips

van een schoolverlater die een miljonair werd

Cultuur De Parel van het Oosten p. 44

70 Portret van God in Oudenbosch

74 Onze kok in Istanbul over Máxima, Fidel Castro, Bill Clinton en vrouwendijen

78 Oranjerood huwelijk:

heerlijk, gezellig, enişte

COLUMNS 19 Ilhan Yücel en zijn schandknapen

26 Marc Guillet in gesprek met dorpelingen in de stad

60 Fidan Ekiz worstelt met Istanbul

God in Oudenbosch p. 70

69 Süleyman van den Broek luistert naar zijn hart

TULPIA voorjaar 2008

HANDBOEK WONEN EN KOPEN IN TURKIJE Onmisbare juridische, fiscale en financiële vraagbaak voor iedereen die direct of indirect te maken krijgt met vestiging en/of aankoop van onroerend goed in Turkije ISBN: 978-90-74646-28-4

Een absolute must voor iedere investeerder in Turks onroerend goed

Inhoudsopgave “Wonen en kopen in Turkije” 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

Inleiding Turkije in vogelvlucht Bestuur, politiek en de Europese Unie Oriëntatie en voorbereiding bij de aankoop van Turks onroerend goed Aankoop van een appartement & de vereniging van eigenaren De makelaar Het koopproces De Volmacht Aankoop (bouw)grond in Turkije Het bouwen en verbouwen van een huis in Turkije Huren en verhuren in Turkije Nutsvoorzieningen in Turkije Vestigen, inreizen, visum etc. in Turkije De verhuizing Invoer van uw auto in Turkije Fiscale aspecten bij aankoop en bezit van onroerend goed in Turkije Nederlandse fiscale aspecten bij bezit van een tweede huis in Turkije Bankzaken Financiering van Turks onroerend goed Het Turkse belastingstelsel Gezondheidszorg in Turkije Wetswijzigingen Verzekerd tegen ziektekosten in het buitenland en de nieuwe Nederlandse zorgverzekeringswet

gwijzer che we nd goed is t k a r De p onroere onen en kije voor w in Tur

Bijlagen Adressenbijlagen Bestelformulieren Bronnen

✂ Het boek is te koop / te bestellen bij de Nederlands/Vlaamse boekhandel, via internet: www.emigratiewijzer.nl of via onderstaand bestelformulier Naam: Adres: Postcode + Plaats: Land: Telefoon: Ik machtig hierbij uitgeverij Guide Lines te Voerendaal om éénmalig 19,95 + 2,50 verzendk. (= totaal 22,45) van mijn Nederlandse bank/giro rekening af te schrijven.

Banknummer: Gironummer: Op naam van: Handtekening:

Gelieve dit formulier op te sturen of te faxen aan:

Uitgeverij Guide Lines Postbus 23084 - 6367 ZH Voerendaal (NL) Tel. + 31 (0) 45 5754218 / Fax + 31 (0) 45 5754535

TULPIA voorjaar 2008

E-mail: guidelines@planet.nl

twee werelden ÉÉn blad Colofon TULPIA NEDERLANDS/TURKS BUSINESS- & CULTUURMAGAZINE Jaargang 3 / Nr. 7 VOORJAAR 2008 Hoofdredactie Tuncay Çinibulak, MA Redactie John de Graaff, Erhan Gürer, Sonja Havermans, İlhan Yücel Aan dit nummer werkten mee Famile Fatma Arslan, Mustafa Ayrancı, Özgür Çakır, Nevsal Elevli, Murat Işık, Monique Nurdoğan-Ferwerda, Ahmet Olgun, Seda Önce, Uğur Pekdemir, Cindy van Vliet, Sake van der Wall, Sadık Yemni Foto’s TULPIA MEDIA TEAM, Turkse Ministerie van Cultuur en Toerisme, Handan Büyükaraslı, Slawomira Kozieniec, Yavuz Meyveci, Sabri Varan Columns Süleyman van den Broek, Fidan Ekiz, Marc Guillet, İlhan Yücel Eindredactie Mahir Karamanlis Grafisch ontwerp & Art Direction Mustafa Özbek, TULPIA MEDIA TEAM Vertegenwoordiging Turkije Yusuf Deniz Çinibulak (Istanbul) Hakan Tepecikli (Marmaris) Correspondenten Turkije Marc Guillet, Slawomira Kozieniec, Yavuz Meyveci Correspondentie-adres Postbus 56822 1040 AV AMSTERDAM E-mail: info@tulpia.nl Tel: 020-7522937 / 2221982 Uitgever Uitgeverij Sohbet www.tulpia.nl e-mail: info@tulpia.nl © Tulpia 2008

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever of auteursrechthebbende worden overgenomen of vermenigvuldigd.

Coverfoto: Jean-Pierre Jans (Hollandse Hoogte) Nederlands / Turks business- & cultuurmagazine • Jaargang 3 / Nr. 7 • Voorjaar 2008 • € 4,95

Twee wereldeN ééN blad

einde secularisme in zicht?

Joost lagendijk en zijn Turkse bruid God leeft in Oudenbosch

Special:

Dromen komen uit

Z

onder dromen waren de (arbeids)migranten niét naar Nederland gekomen. Ze fantaseerden van een stenen huis voor hun gezin in hun geboortedorp, een tractor om later goed te kunnen boeren of van spannende avonturen. Vandaar dat jonge mannen in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw en masse hun geboortedorpen in de Turkse periferie verruilden voor fabrieken in West-Europa. Jarenlang zwoegden ze achter de lopende band. Hun dromen verzachtten enigszins het zware en vuile werk.

Er zijn inmiddels meer dan veertig jaar verstreken. Weinigen keerden werkelijk terug. De achterblijvers kwijnden veelal met versleten ruggen weg in koffiehuizen en moskeeën. Hun kinderen pakten echter de draad op waar hun ouders waren gebleven. Steeds meer migrantenkinderen gingen studeren, maakten glanzende carrières in het Nederlandse zakenleven of begonnen voor zichzelf. Sommigen van hen namen geen genoegen met hun ‘middenpositie’ en schopten het nog ver in de politiek, media en de overheid.

Een van die ambitieuze Turken is Aysel Erbudak. Zij wordt door vriend en vijand geprezen om haar zakelijke kwaliteiten. Van het noodlijdende Slotervaartziekenhuis in Amsterdam-West maakte zij een bloeiende business. Haar levensverhaal, het geheim van haar succes en haar tips vertelt zij in de rubriek Cover Story.

Met de jaren zijn niet alleen de dromen van migranten en hun kinderen veranderd, maar ook die van de ‘autochtone Nederlanders’ kregen een andere wending. Zij dromen dit keer van een zonnig bestaan in het moederland van de Turkse migranten. Steeds meer Nederlanders kopen een (tweede) huis in Turkije. Aanbieders van vastgoed zijn er dan ook te kust en te keur. In deze special kunt u uitgebreid over Nederlandse droomhuizen in Turkije lezen.

In dit voorjaarsnummer treft u verder de volgende onderwerpen aan: God in Oudenbosch, over de Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara, waar de volkszanger Frans Bauer in mei gaat trouwen. Het huwelijk tussen de populaire Europarlementariër Joost Lagendijk en de Turkse journaliste Nevin Sungur wordt in verband gebracht met het Turkse lidmaatschap van de Europese Unie. Wat vindt enişte (de zwager van Turken) van deze symboliek?

Verder zou ik graag uw aandacht willen vragen voor onze nieuwe rubriek TULPIA-Panel, waarin een actueel onderwerp ter discussie staat tussen deskundigen van diverse pluimage. Natuurlijk ontbreken ook in dit nummer de rubriek Blik op Istanbul en reisverhalen door betoverend Turkije niet. Onze nieuwe columniste Fidan Ekiz is net teruggekeerd van een hectisch leven in Istanbul naar het rustige Den Haag en probeert nu af te kicken van Turkije. Of zij daarmee succes heeft, leest u in haar column.

Dit zijn zomaar wat grepen uit ons voorjaarsnummer. Ik wens u veel leesplezier in de vroege lente met voorjaarskatjes en een prachtige bloesemtooi.

drOOmhUiS Vastgoed in Turkije

Tips en valkuilen

wondervrouw

aYSel erbUdaK

Tuncay Çinibulak, MA Hoofdredacteur TULPIA voorjaar 2008

Tulpia Panel

Secularisme beknot individuele vrijheden en is derhalve achterhaald In onze nieuwe rubriek TULPIA-panel geven panelleden van diverse pluimage hun mening over een actueel onderwerp. Sinds enige tijd is Turkije in de ban van hoofddoek (türban). De regering-Erdoğan heeft het verbod op het dragen van de türban opgeheven. De Adalet ve Kalkınma Partisi (Partij voor rechtvaardigheid en ontwikkeling, AKP) meent dat het verbod op het dragen van een hoofddoek in strijd is met grondrechten zoals het recht op onderwijs. De Turkse justitie zag onder andere in deze opheffing een bewijs dat de AKP handelt in strijd met het secularisme, een van de grondbeginselen van de Turkse republiek. De hoogste aanklager bij het Constitutionele Hof in Ankara wil nu de AKP verbieden. De leden van TULPIA-panel geven hun mening over de stelling: “Het secularisme beknot individuele vrijheden en is derhalve achterhaald.”

Monique NurdoğanFerwerda, advocate en antropologe:

“In seculiere staten zoals Nederland tracht de staat zich neutraal op te stellen tegenover alle religies voor zover die de burgerlijke wetgeving integraal erkennen en respecteren. In radicaal seculiere ofwel secularistische staten echter worden de meeste vormen van religie geheel verbannen uit het staatsleven. Religieuze overtuiging mag alleen binnen de private levenssfeer geuit worden. Turkije is hier een goed voorbeeld van.

Deze radicale uitwerking van het secularisme kan individuele vrijheden beperken. Te denken valt hier aan het verbod op het dragen van een hoofddoek in publieke instellingen. Het secularisme echter is vanuit mijn (westerse) optiek - anders dan het radicale secularisme - juist een voorwaarde voor het effectueren van individuele vrijheden. Dit behoeft geen betoog indien we kijken naar staten waar religie en staat niet gescheiden zijn, zoals Iran en Saoedi-Arabië. Individuele vrijheden, zeker die van vrouwen, worden in deze staten niet of nauwelijks gerespecteerd.

Scheiding van kerk en staat heeft mede geleid tot de emancipatie van veel vrouwen. Zij hebben het kiesrecht verkregen, recht op onderwijs, toegang tot de arbeidsmarkt en meer gelijkwaardigheid (volgens de wet) in familierechtelijke situaties.

Als het aan de imam of de dominee zou hebben gelegen, was dit nooit gebeurd. Met name vrouwen dienen zich dan ook te realiseren dat, indien het secularisme wordt losgelaten en religie haar weg terug zal vinden in de staatsapparaten, het in de eerste plaats vrouwen zullen zijn die hun nieuw verworven individuele vrijheden zullen dienen op te geven.”

Ahmet Olgun, journalist

“De meeste democratische rechtsstaten zijn in de praktijk seculier zonder dat dit expliciet in de grondwet is geregeld. Die lan-

TULPIA voorjaar 2008

den houden zich niet verre van de religie of gelovige burgers.

Integendeel. Een van de taken van de staat is het leven van zijn burgers aangenaam te maken, ook dat van de gelovigen.

Dat zijn immers ook kiezers en belastingbetalers. Turkije is wat secularisme betreft roomser dan de paus. Het land vraagt (een deel van) zijn burgers tijdens kantooruren hun geloof af te zweren. Wanneer mensen vanwege hun uiterlijk of religieus vertoon geen toegang krijgen tot overheidsdiensten en onderwijsinstellingen is dat in strijd met de individuele grondrechten. Je mag mensen niet discrimineren of achterstellen vanwege hun geslacht, ras, geloof enzovoorts. Wanneer dat wel gebeurt, is er sprake van ‘staatsracisme’, apartheid. Een groep potentiële vrouwelijke studenten is structureel ‘dom’ gehouden. Hun is de mogelijkheid ontnomen zich verder te ontwikkelen. Als agnostische democraat betreur ik hoe sommige ‘secularisten’ hun regime verdedigen. Net als de bekrompen fundamentalistische islamisten menen zij dat hun ideologische religie onveranderlijk is, terwijl in democratieën niets eeuwig is. Als de meerderheid een koerswijziging wil afdwingen via parlementaire wegen, in welke richting dan ook, dient dat ook te geschieden. Dat is tevens ook de sterke kant van de democratie die als enig systeem niemand uitsluit, zelfs de eigen vijanden niet. Het is dan ook zeer betreurenswaardig dat de hoogste Turkse aanklager nu probeert de AKP verboden te laten verklaren. In de parlementaire democratieën worden politieke geschillen beslecht in het parlement, niet in rechtszalen. Met deze stap ontneemt justitie de Turkse samenleving de kans zich democratisch verder te ontwikkelen. Een democratie gedijt juist bij pluriformiteit.

Sadık Yemni, schrijver

“Je ziet dat er de laatste jaren wereldwijd een terugkeer en een herwaardering van de godsdienst is. Dit is niet alleen in islamitische landen het geval, maar ook in het Westen. Door deze maatschappelijke ontwikkelingen komt de strikte scheiding tussen godsdienst en staat onder druk te staan. Laïcisme is in zijn oorspronkelijke betekenis een ideaal en kan alleen plaatsvinden in volwassen democratieën. Maar zelfs in Frankrijk, toch de wieg van het laïcisme, staat laïcisme op gespannen voet met de maatschappelijke ontwikkelingen en wordt dus niet strikt toegepast.

De wereld verandert in razend tempo en samenlevingen wor-

den steeds complexer. Het secularisme in zijn huidige vorm beantwoordt kennelijk niet aan de behoefte van de massa’s. Er moet daarom wereldwijd een nieuwe definitie en omschrijving komen voor het fenomeen laïcisme in deze moderne tijden.

In Turkije staat het laïcisme al sinds de stichting van de republiek onder druk. En nu weer. Dat er in Turkije jonge vrouwen door hun kleding niet toegelaten worden op de universiteiten, omdat dit het laïcisme zou ondermijnen, vind ik onacceptabel. Zo ontneem je individuen een democratisch recht, namelijk het recht op onderwijs. Laïcisme beperkt zich niet louter tot kledingvoorschriften. Ook al gebruikt iemand zijn/haar kleding als politiek symbool. In volwassen democratieën moet dat kunnen. In Turkije staan democratische rechten en individuele vrijheden aan de ene kant en de staatsideologie met laïcisme als vaandel aan de andere kant op zeer gespannen voet met elkaar. Dit is een impasse in de Turkse politiek die op de een of andere manier opgelost moet worden.”

Uğur Pekdemir, voorzitter van de Turkse netwerkorganisatie Tannet:

“Ik ben het oneens met de stelling, want de staat moet in dit geval neutraal zijn. Het Franse woord laïcité is een uitzonderlijk moeilijk te vertalen begrip. Het beperkt zich niet simpelweg tot secularisering (scheiding van kerk en staat, van geloof en openbare macht). Laïcité verwijst ook naar het idee van neutraliteit ten opzichte van alle meningen en religies. In Turkije wordt getracht de religie te politiseren; dit kan het democratische proces in Turkije juist verstoren.”

Famile Fatma Arslan, advocaat te Den Haag:

“Secularisme hoeft niet te botsen met godsdienstvrijheid.

Godsdienstvrijheid houdt in dat individuen vrij zijn om een religie te kiezen, te uiten en te prediken. Secularisme behelst een terughoudendheid van de overheid in geloofzaken. De staat heeft geen religie en zal daarom geen religie prediken of opleggen. Zoals altijd zijn er meerdere interpretaties mogelijk van beide begrippen. Het Franse model voor secularisme behelst het weren van religie en religieuze symbolen uit het publieke leven, terwijl Groot-Brittannië een staatskerk heeft. Het Turkse secularisme is vergelijkbaar met het Franse. Aan de ene kant is Turkije zeer strikt, zo heeft het jarenlang de emancipatie van vrouwen beperkt door haar de toegang tot scholen, universiteiten en andere opleidingen te ontzeggen ingeval zij een hoofddoek dragen. Ook mogen ambtenaren geen religieuze symbolen dragen. Niet alleen op het gebied van de intellectuele ontwikkeling is de Turkse moslimvrouw beperkt, ook haar kansen op de arbeidsmarkt zijn zo goed als nihil. De Turkse regering beriep zich op behoud van het seculiere karakter. Het seculiere karakter verzet zich daarentegen niet tegen het heb-

ben van een ministerie voor geloofszaken (Diyanet). Secularisme zou een waarborg kunnen zijn voor godsdienstvrijheid, maar dan moet je wel consequent zijn.”

Mustafa Ayrancı, Turkse Arbeidersvereniging in Nederland HTIB

Het laïcisme in Turkije is onhoudbaar en onverdedigbaar geworden. Al sinds de oprichting van de republiek in de jaren twintig van de vorige eeuw houdt een elitegroep in naam van de staat de touwtjes strak in handen. En die gebruikt het secularisme hierbij als schild.

Dat was in de beginjaren van de republiek misschien nog hard nodig om de scheiding tussen staat en religie mogelijk te maken. Maar de tijden zijn veranderd en het nageslacht van diezelfde elite, waaronder de oppositiepartij CHP (Republikeinse Volkspartij), gedraagt zich nu ineens alsof dat het monopolie op de verdediging van het laïcisme heeft.

Turkije bevindt zich op dit moment in een spagaat. Aan de ene kant volgen democratische hervormingen elkaar in hoog tempo op en aan de andere kant nemen ondemocratische maatregelen, zoals het verbieden van politieke partijen, merkbaar toe. Heel verwarrend allemaal. Politieke partijen zijn onmisbare spelers in een democratie. Nu de huidige staatselite merkt dat haar macht afbrokkelt, klampt zij zich des te sterker aan het laïcisme vast om de macht maar niet te hoeven delen.

Er zijn nu eenmaal meerdere spelers die, legitiem gekozen door het volk, op het politieke toneel verschijnen, zoals de alevieten, islamisten en Koerden. Dit benauwt die elite en daarom grijpt zij naar ondemocratische middelen. Meer dan 16 miljoen kiezers hebben gestemd op de AKP van Tayyip Erdoğan en 2,5 miljoen op de Koerdische DTP. Met een verbod van deze partijen red je de ondergang van het laïcisme echt niet. Er moet een brede discussie in Turkije op gang komen om het laïcisme en de democratische rechten en vrijheden opnieuw te definiëren. Dit lijkt mij de enige manier om uit de huidige politieke en maatschappelijke impasse te geraken.

De panelleden spreken op persoonlijk titel en dragen de verantwoordelijkheid van hun mening.

Zij verkondigen zeker niet de mening van TULPIA. Als blad proberen we ons zo objectief mogelijk op te stellen. Wij geloven in de kracht van het debat en de dialoog en zijn daarom de mening toegedaan dat wij als blad onpartijdig dienen te zijn om het discours zuiver te houden. Lezers die zich geroepen voelen om ook hun mening te delen met ons en andere lezers worden verzocht om vooral te reageren en wel door een e-mailbericht te sturen naar: opinie@tulpia.nl De reacties zullen vervolgens worden geplaatst op de nieuwe website van TULPIA. Binnenkort kunt u ook online reageren. De redactie behoudt zich wel het recht voor de ingezonden reacties te bekorten en de inhoud volgens de regels van fatsoen en journalistiek te beoordelen.

TULPIA voorjaar 2008

Tulpia Actueel

Sluiertaal Het verbod op het dragen van de hoofddoek op Turkse universiteiten wordt binnenkort opgeheven. Studentes die tot nu toe weigerden zonder hoofddoek de universiteit te betreden, konden beter uitwijken naar het buitenland. Zo ook Ayşe Erkan en Aniş Halıcı. Ze kozen voor een studie in Nederland. “We werden in Turkije gezien als directe vijanden van de seculiere staat.” door SEDA ÖNCE

Inburgeringsdocente Ayşe Erkan (28) en juriste Aniş Halıcı (27) groeiden op in Nederland. Ze vertrokken vrijwel direct na het afronden van de basisschool in Nederland naar Turkije. Hun ouders, gestimuleerd door enthousiaste verhalen van andere Turken in Nederland, meenden dat hun dochters een betere opleiding en opvoeding zouden krijgen in het eigen land. Erkan en Halıcı doorliepen de middelbare schooljaren in Ankara. Ook al was het er officieel niet toegestaan, op school konden ze hun religie naar hartenlust belijden, met hoofddoek en al.

Officieel is het dragen van een hoofddoek ook verboden op middelbare scholen, maar naar gelang de politieke kleur van de zittende overheid wordt dit verbod met straffe hand toegepast, of ziet men het oogluikend toe, weten de dames uit eigen ervaring. In die jaren dat ze ongemoeid hun hoofddoek konden dragen op de middelbare school had de islamitische Refah Partisi [‘Welvaartspartij’] van Necmettin Erbakan het voor het zeggen.

Na een machtswisseling merkten Halıcı en Erkan het verschil meteen. Een seculiere coalitie onder leiding van Mesut Yılmaz nam het roer van Erbakan over. De nieuwe regering maakte gelijk korte metten met het gedogen van religieuze symbolen op scholen. Volgens Halıcı verliep de overgang in meer conservatieve steden als Konya en Kayseri nogal soepel. “Scholen in Ankara en Istanbul werden direct hard aangepakt,” vertelt Halıcı. “De sfeer op school veranderde, er werd meer gecontroleerd, er kwamen vaker inspecteurs langs, we voelden de druk.”

Erkan zat toen in de laatste jaar van de middelbare school. “De controles werden strenger. Als het bericht ons bereikte dat de inspecteur van onderwijs zou langskomen, mochten leerlingen met een hoofddoek zich ziek melden.” Alle leerlingen zonder hoofddoek werden in de klas gezet die de inspecteur zou bezoe-

10

TULPIA voorjaar 2008

ken, rondslingerende boeken van Necip Fazıl Kısakürek, een religieuze schrijver en dichter, werden uit voorzorg veilig opgeborgen. Tijdens de muziekles zongen de leerlingen geen ilahi’s, religieuze liederen, maar ‘onschuldige’ moderne songs als de inspecteur op bezoek was. “We hadden zelfs een Atatürk-hoekje ingericht om de inspecteurs te laten zien dat we toch echt ‘Atatürk-gezind’ waren,” vertelt Erkan.

Ook buiten de schoolmuren voelden Erkan en Halıcı de druk, zeggen ze. Angs-

Aniş Halıcı

ten werden op hen geprojecteerd, vertellen ze. Halıcı: “Men wil niet erkennen dat de hoofddoek uit religieuze overwegingen wordt gedragen. Velen geloven dat de hoofddoek een politiek doel dient, dat de islam voor politieke doeleinden wordt misbruikt.” Jammer, vindt ze, dat de wil van het volk niet wordt erkend. Blijkbaar wil het volk, meent Halıcı, recht op vrijheid van godsdienst, recht op onderwijs, voor iedereen. “Erdoğan is tot twee keer toe democratisch gekozen door het volk,

en blijkbaar is dit wat men wil.” De angst dat álle meisjes straks worden gedwongen het hoofd te bedekken verklaart volgens Halıcı waarom het secularisme heel erg wordt benadrukt in Turkije.

Het secularisme is prima, zegt Erkan, als het ook werkelijk wordt nageleefd. “Zolang uit naam van het secularisme niet de rechten van anderen worden beknot.” Volgens haar wordt de scheiding van geloof en staat verkeerd geïnterpreteerd en reageren de secularisten “te spastisch en angstig.”

Halıcı: ”Als blikken konden doden, dan was ik al vele keren in het hiernamaals beland. We werden door sommigen gezien als directe vijanden van de seculiere staat, alsof we eropuit zouden zijn om van Turkije een streng islamitisch land te maken.” Als ze in de bus bijvoorbeeld per ongeluk verzuimde op te staan voor een oudere persoon kreeg ze te horen dat ‘die hoofddoekjes’ geen respect meer hebben voor niets en niemand. Erkan: “Alles werd afgerekend op dat doekje.” Maar ook lieden die vrouwen zonder hoofddoek bekritiseren of - zoals pas geleden in Turkije gebeurde - zelfs aanvallen omdat de lengte van de rokken hun niet bevielen, “snappen niets van de islam,” aldus Erkan. “De islam zegt juist dat je niet moet oordelen over anderen. Iedereen moet doen wat hem of haar het beste lijkt, zonder zich het recht toe te eigenen om te oordelen over anderen. Hoofddoek of minirok: het moet allemaal kunnen.”

Erkan en Halıcı hadden graag verder willen studeren aan een universiteit in Turkije. Maar ze wisten dat ze omwille van hun hoofddoek niet tot een Turkse universiteit zouden worden toegelaten, dus weken ze uit naar Nederland. “Als we ons in Turkije niet kunnen inzetten voor die maatschappij, dan maar ergens waar dat wel kan,” menen beiden.

Hoewel de dames ook in Nederland vaak moesten uitleggen waarom zij hun hoofd bedekten, is de sfeer hier voor moslima’s volgens hen veel relaxter. Halıcı: ”Toen ik hier kwam werd een hoofddoek niet alleen heel normaal gevonden, maar konden we zelfs vragen om een gebedsruimte op de faculteit.

Daar was alle begrip voor. Nederland is gewoon veel verder, de democratie is verankerd in de samenleving. In Turkije kunnen we nog niet met dit soort verschillen omgaan.”

Erkan gaat tegenwoordig ongesluierd door het leven. Het dragen van een hoofddoek past niet meer bij haar levenswijze, zegt ze. “Mijn haar bedekken was meer een gewenning geworden. Als je verder niet leeft naar de regels van de islam, waarom zou je dan nog een hoofddoek dragen?” aldus Erkan.

Demonstratie tegen hoofdoek in Turkije

Opheffen verbod hoefde niet van EU Het verbod op het dragen van een hoofddoek is gebaseerd op de principes van laïcisme en de gelijkwaardigheid van man en vrouw, zoals sinds 1937 vastgelegd in de Turkse grondwet.

Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is het dragen van hoofddoeken in Turkije populairder geworden. De verwijdering van een studente omdat ze met hoofddoek plaatsnam in de collegebanken leidde overal in Turkije tot hevige protesten. Zowel voor- als tegenstanders hielden demonstraties. Sindsdien zijn Turkse universiteiten vaak het strijdtoneel geweest van politieke ideologieën. Parallel aan de politieke kleur van de zittende overheid op dat moment werd in die jaren en wordt nog steeds het dragen van een hoofddoek toegestaan of strikt verboden. Partijen met een islamitisch karakter baseren het gedogen van hoofddoekjes op ‘het recht op religie’ en ‘recht op onderwijs’, terwijl seculiere partijen menen dat het laïcistische karakter van de republiek alleen gegarandeerd kan worden als de kledingwet van Atatürk wordt nageleefd. Deze wet stelt dat overheidsgebouwen ontdaan moeten zijn van alle

religieuze uitingen, om zo de neutraliteit van de staat te garanderen. Maar pas in 1981 werd het dragen van hoofddoeken op onderwijsinstellingen officieel opgenomen in de grondwet door militairen na een staatsgreep in 1980.

Na een klacht van een studente geneeskunde oordeelde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg eind 2005 dat het verbod op het dragen van hoofddoekjes aan universiteiten gerechtvaardigd was. Het Hof vond het verbod niet strijdig met de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst, zoals vastgelegd in het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM). De studente had een klacht ingediend tegen de Turkse staat nadat ze niet was toegelaten tot een schriftelijk examen op de faculteit.

Het verbod draagt, zo oordeelde het Hof, bij aan het waarborgen van democratische waarden en beschermt de staat tegen manifestaties van een te nadrukkelijk religieuze voorkeur. In zijn uitspraak wees het Hof erop dat in de Turkse geschiedenis ‘extremistische politieke bewegingen’ de maatschappij religieuze symbolen hebben willen opleggen.

Onlangs verklaarde premier Erdoğan dat het opheffen van het verbod op het dragen van hoofddoeken op hogere onderwijsinstellingen noodzakelijk was wilde Turkije ooit lid worden van de Europese Unie. Daarom hebben woordvoerders van de Europese Commissie in Brussel en ook die van enkele Europese regeringsleiders laten weten dat zij nooit van Ankara hebben gevraagd dit verbod op te heffen.

•

TULPIA voorjaar 2008

11

ILLUSTRATIE MUSTAFA öZBEK

VS voor toetreding Turkije tot Europese Unie

Door İlhan Yücel

Why?

De Verenigde Staten van Amerika bepleiten een spoedige toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Zo betoogde de Amerikaanse president George Bush tijdens het bezoek van zijn ambtsgenoot Abdullah Gül begin dit jaar. Turkije is dankbaar voor deze steun.

Volgens Bush hoort Turkije gewoon thuis in de EU. De president is van mening dat dit NAVO-lid een ‘constructieve brug’ vormt tussen het Westen en de islamitische wereld. Bovendien kan er met dit ‘fantastische voorbeeld’ aangetoond worden dat democratie en islam prima samengaan. Verder meent hij dat Europa Turkije in veel opzichten ook nodig heeft.

“Ik geloof sterk dat Europa er voordeel bij

12

TULPIA voorjaar 2008

heeft als Turkije lid wordt van de Europese Unie.”

Wat voor hogere belangen schuilen achter deze Amerikaanse steun aan Turkije in zijn wens tot de Europese familie te mogen behoren? Oftewel: waarom willen de Verenigde Staten zo graag dat Turkije bij de EU komt? Wat levert een Turks lidmaatschap de Amerikanen op?

Het strategische belang dat Turkije in de regio heeft (gehad), verklaart voor een groot deel de Amerikaanse steunbetuiging voor het Turkse lidmaatschap van de Unie. Al sinds 1952 is Turkije een betrouwbare militaire bondgenoot binnen de NAVO voor het Westen. Gedurende de Koude Oorlog hebben de VS en Europa

tientallen jaren gesteund op Turkije in hun strijd tegen de communistische regimes in de Sovjet-Unie, Bulgarije en Roemenië.

De laatste twee landen hebben inmiddels het communisme van zich afgeschud en zijn ook toegetreden tot de EU. In de nieuwe wereldorde zonder de communistische dreiging is het strategische belang van Turkije voor het Westen (lees: de Verenigde Staten) er niet minder op geworden. De dreiging voor de Amerikanen komt tegenwoordig ook uit de Turkse buurlanden Iran, Irak en Syrië. Washington heeft er alle belang bij om een betrouwbare partner te hebben in een regio die zo instabiel is. Turkije is nog steeds militair-strategisch gezien van

levensbelang voor de Amerikanen - wellicht is Turkije voor de VS nog nooit zo belangrijk geweest als nu. De Amerikaanse gedachte is dat een Turks lidmaatschap van de Europese familie Turkije een nog stabielere NAVO partner maakt.

Sceptici in Europa verwijten de Amerikaanse regering dat Washington gemakkelijk praten heeft: de VS hoeven immers niet mee te betalen aan de kosten van een Turks lidmaatschap van de EU. De Amerikanen krijgen dan wel de lusten van Turkije, maar niet de lasten.

Met de toenemende schaarste aan energie en water wordt Turkije ook steeds belangrijker, en dat niet langer alleen in de eigen regio. De grote gasvoorraden in Rusland maken het Westen niet alleen steeds afhankelijker van Rusland, ook de Russische economische en strategische macht neemt daardoor verder toe.

En dit bezorgt flinke hoofdpijn bij regeringsleiders in Europese hoofdsteden en Washington. Zij zien machteloos toe hoe Rusland de gastoevoer naar het Westen als een politiek middel hanteert wanneer Moskou een politiek conflict in eigen voordeel tracht te beslechten. Om die Russische hegemonie te doorbreken en ook het Westen van energie te voorzien, zijn in het recente verleden pijpleidingen via Turkije aangelegd, nieuwe pijpleidingen zijn in uitvoering. Olie en gas uit de landen rond de Kaspische Zee zullen in de toekomst steeds vaker via Turkije naar Europa stromen.

Ook voor de waterhuishouding in het Midden-Oosten speelt Turkije een sleutelrol. Water is of wordt even schaars als olie en gas en Turkije beschikt er in ruime hoeveelheden over. Turkije is nu al leverancier van water aan Israël, een hechte bondgenoot van de Verenigde Staten.

Een andere reden is ook dat de VS, volgens ingewijden, Europa’s groeiende politieke invloed op het wereldtoneel wil beperken door te pleiten voor een EU-lidmaatschap van landen die de VS welgezind zijn. De meest nieuwe tien leden van de EU, alle voormalige Oostbloklanden, zijn zonder uitzondering zeer gecharmeerd van de Amerikaanse politiek. Voor en tijdens de Irak-oorlog kreeg Amerika volwaardige steun van deze kersverse EU-lidstaten, terwijl landen als Frankrijk en Duitsland kritische kanttekeningen plaatsten bij de ‘heilige oorlog’ (zijn eigen woorden) van president Bush. Sindsdien rept president Bush van een Oud en Nieuw Europa om die verdeeldheid nog eens te vergroten. Met Turkije erbij zou de invloed van Washington op het oude continent alleen maar groeien. Dan zou Washington zich verzekerd weten van de steun van twee lidstaten. Met het Ver-

enigd Koninkrijk en Turkije, die van oudsher meer op Amerika gericht zijn dan op het Europese continent, aan zijn zijde kan Washington dan nog meer verdeeldheid in Europa zaaien.

Nu is het al langer bekend dat Washington de Turkse wens om lid van de Unie te mogen worden steunt. Die steun heeft Amerika nimmer onder stoelen of banken gestoken. Voorheen werd deze Amerikaanse ‘bemoeienis’ met Europese interne aangelegenheden voor kennisneming aangenomen. Dit keer echter hebben de uitlatingen van president Bush irritaties opgeroepen bij sommige Europeanen. De Duitse Europarlementariër Elmar Brok reageerde onverwacht fel en zei dat de Amerikaanse president zich niet moest bemoeien met de vraag of Turkije moet toetreden tot de Europese Unie.

“Het zou net zo fout zijn als dat de EU eist dat Puerto Rico dezelfde rechten moet krijgen als andere Amerikaanse staten. De VS begrijpen het politieke project

van de Europese Unie nog steeds niet,” meende de christen-democraat Brok.

Europarlementslid Ria Oomen (CDA) reageerde genuanceerder over de bemoeienis van president Bush. “Hij moet uiteraard vooral naar zichzelf kijken, maar Bush mag zeggen wat hij wil. Wij vinden ook van alles over de Irak-oorlog.” Oomen stelt namens het Europarlement een standpunt op over de Turkse toetreding.

“Feit is dat de onderhandelingen tussen de EU en Turkije zijn begonnen.”

De uitkomst van deze onderhandelingen zijn uiterst onzeker. Of de Amerikaanse openlijke steun in het voordeel van Turkije zal werken, moet de komende jaren blijken. Ingewijden verwachten dat de onderhandelingen met Turkije nog minimaal vijftien jaar zullen duren, en daarmee is niet gezegd dat Turkije ooit zou mogen toetreden tot de Europese familie.

•

Onderhandelingen met Turkije  In oktober 2005 begon de Europese Unie de toetredingsonderhandelingen

met Turkije. Wanneer en of Turkije tot de EU zal toetreden staat niet vast, terwijl de onderhandelingen met latere lidstaten altijd het doel hadden om die landen uiteindelijk gereed te maken voor de Unie. Landen als Frankrijk zijn momenteel fel gekant tegen een Turks lidmaatschap. Parijs meent dat Ankara genoegen moet nemen met een vorm van partnerschap; andere landen, waaronder Nederland, menen weer dat Turkije een eerlijke kans moet krijgen.

Volgens hen moet Turkije inderdaad tot de Europese familie worden toegelaten als de Turkse regering belangrijke hervormingen heeft doorgevoerd.

 De EU had Turkije tot 11 december 2006 de tijd gegeven een handelsakkoord met Cyprus te sluiten. Die deadline werd niet gehaald en daarom besloot de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken om de onderhandelingen met Turkije op 8 van de 34 hoofdstukken te bevriezen.

 Na het bevriezen zijn enkele hoofdstukken weer geopend voor onderhandelingen. In juni 2007 blokkeerde Frankrijk echter het starten van onderhandelingen over deelname van Turkije aan de eurozone. De Franse president Sarkozy geeft als reden voor de blokkade dat Frankrijk geen plek ziet voor Turkije in de EU.

 Op 7 november 2007 bracht de Europese Commissie een rapport uit over de

voortgang van de hervormingen in Turkije. Daarin werden zorgen geuit over de voortgang bij de democratische hervormingen. Geconstateerd werd dat er op het gebied van economische hervormingen wel vorderingen zijn gemaakt.

Maar er waren voldoende punten van zorg om Ankara te manen tot meer haast.

 Zo wil Brussel dat Turkije schepen en vliegtuigen van Cyprus toelaat tot Turk-

se (lucht)havens. Ook moet het omstreden wetsartikel 301, dat het beledigen van de ‘Turkse identiteit’ strafbaar stelt, worden gewijzigd. Volgens Brussel beperkt het artikel de vrijheid van meningsuiting. Daarnaast wenst Europa ook dat militairen minder macht krijgen in de Turkse politiek en ten slotte zouden de vrijheden van religieuze en etnische minderheden en arbeiders gegarandeerd moeten worden.

TULPIA voorjaar 2008

13

Zonder spijt

Met haar erotische boek The Turkish Diplomat’s Daughter veroorzaakte Selin Tamtekin literaire beroering in Engeland en veel commotie in Turkije. Zij werd gelanceerd als de nieuwe vrouwelijke Salman Rushdie, maar in haar geboorteland werd ze voor hoer versleten. Tamtekin heeft echter geen spijt van haar boek.

Door Nevsal Elevli

Zij schreef een boek en liet het land in beroering achter. De 33-jarige schrijfster van het erotisch getinte boek The Turkish Diplomat’s Daughter en de dochter van de voormalige diplomaat en schilder Yüksel Tamtekin zegt: “Als ik ergens schuld aan heb, dan is dat het schrijven van dit boek. De ware schuldigen zijn de mensen die de boel hebben verdraaid,” zegt zij tijdens ons gesprek in Londen.

Tamtekin die het boek publiceerde onder haar pseudoniem Deniz Goran vertelt ook hoe ongemakkelijk zij zich eronder voelt om getypeerd te worden als de vrouwelijke Salman Rushdie.

Het boek dat verhaalt over de seksuele avonturen van een jonge vrouw met veel

14

TULPIA voorjaar 2008

oudere mannen werd door een Brits blad uitgeroepen tot het meest veelbelovende boek van de maand.

Hoe waren je kinderjaren?

Tamtekin: “Heerlijk, moet ik zeggen. Eigenlijk heb ik maar een paar problemen ondervonden die elk kind van een diplomaat meemaakt. We gingen naar Sydney toen ik zes jaar oud was. Toen ik elf werd, keerden we terug naar Turkije. In Ankara ging ik naar het TED College. Net toen ik een beetje gewend was aan Ankara, verhuisden we naar Istanbul.”

Hoe was je relatie met je vader?

“Sinds mijn kinderjaren ben ik erg close met mijn vader. Ik beschouwde hem

meer als schilder en kunstenaar dan als een diplomaat. Wat ons het meest bij elkaar bracht, was dat hij schilder was. Ik was erg geïnteresseerd in schilderen. We schilderden samen. Hij steunde me altijd en heeft me ook aangestoken met zijn liefde voor jazz. Mijn vader is eigenlijk een vernieuwer.”

Je komst naar Engeland, hoe verliep die precies? ”Mijn broer woonde al in Engeland. Ik ben hier naartoe gekomen omdat hij er ook was. Ik wilde een modeopleiding volgen, maar had nog niet precies besloten wat ik wilde doen. Ik kwam te werken bij het Turkse consulaat in Londen. Na vijf jaar daar gewerkt te hebben, voelde ik

Selin Tamtekin is de dochter van de Turkse diplomaat en schilder Yüksel Tamtekin. Zij werd 33 jaar geleden geboren in Noorwegen toen haar vader nog diende op het Turkse consulaat aldaar. Haar jeugd bracht zij door in Duitsland en Australië. Sinds haar twintigste leeft zij in Londen, waar zij ook kunstgeschiedenis heeft gestudeerd. Na haar opleiding werkte zij vijf jaar lang op het Turkse consulaat. Momenteel werkt zij bij een kunstgalerie in Londen.

Tamtekin schreef aanvankelijk korte verhalen. Op advies van haar Britse uitgever vormde zij die verhalen om tot een roman die onder de titel The Turkish Diplomat’s Daughter eind vorig jaar in Groot-Brittannië verscheen.

Nog voordat het boek, dat zij onder haar pseudoniem Deniz Gora schreef, in de schappen lag, reageerden de Turkse media verontwaardigd over haar ‘ontboezemingen’.

In The Turkish Diplomat’s Daughter verhaalt Tamtekin over de avonturen van een diplomatendochter met seks en drugs. Omdat Tamtekin werkelijk een dochter is van een diplomaat dachten de critici dat het boek autobiografisch was en dat de seksuele uitspattingen van de hoofdpersoon met mannen die minstens twintig jaar ouder zijn dan zijzelf werkelijk door de schrijfster waren beleefd. Ook haar eigen uitlatingen dat zij haar roman had gebaseerd op haar eigen belevenissen voedden de geruchten, en de belangstelling voor het boek.

Turkse kranten zetten de aanval in om haar zwart te maken en meldden dat Tamtekin door de contacten van haar vader aan een baan was geholpen op het Turkse consulaat in Londen. Zij zou daar zijn ontslagen na haar seksuele uitspattingen met mannelijke collega’s. Ook werd melding gemaakt van haar poging tot zelfmoord, nadat haar vriend haar zou hebben gedumpt. Na haar ontslag bij het Turkse consulaat zou Tamtekin zich hebben laten onderhouden door haar talloze, oudere bedpartners. Tamtekin werd neergezet als een dure prostituee.

Na de massale verontwaardiging haastte de schrijfster zich te ontkennen dat het boek autobiografisch is. Zij had zich laten inspireren mede door ervaringen van haar vriendinnen, zei ze. The Turkish Diplomat’s Daughter is een enorm succes in Groot-Brittannië en zal binnenkort ook verschijnen in Hongarije, China, Griekenland en waarschijnlijk ook in Nederland.

dat het tijd werd om iets anders te gaan doen. Daarna heb ik drie jaar kunstgeschiedenis gestudeerd aan het University College of London. Daarna heb ik nog eens anderhalf jaar gewerkt bij Sotheby’s Institute of Art.” Wanneer ontstond je wens om een boek te schrijven?

“Cartoonist Ufuk Uyanık is een goede vriend van me. Wanneer ik hem vertelde over mijn dagelijkse leven gebruikte ik mijn fantasie en veranderde ik mijn dagelijkse ervaringen in verhaalvorm. Ufuk zei dat ik iets moest schrijven met mijn fantasie. Hij bleef maar aandringen. Op een dag ging ik een paar dingen opschrijven. Ik had er enorm plezier in, hetzelfde plezier wanneer ik schilderde als kind. Ik begon elke dag te schrijven. Nadat ik drie hoofdstukken had voltooid, heb ik die opgestuurd

naar Ufuk. Ga vooral zo door, adviseerde hij mij en voegde er nog aan toe dat hij graag mijn manager wilde worden.”

Aanvankelijk zei je dat het boek autobiografisch was, maar later zei je dat het was gebaseerd op belevenissen van je vriendinnen. Waarom?

“Toen ik mijn eerste interview na de publicatie gaf, zat ik nog volledig in het boek, in het verhaal. Ik besefte niet eens wat ik allemaal vertelde. Nu zeg ik tegen mezelf: hoe kon ik zo naïef en stom zijn.

Maar mensen maken voortdurend fouten in hun leven. Daarbij kwam nog dat mensen van de uitgeverij met wie ik werkte, zeiden dat ik moest zeggen dat het boek over mijn eigen belevenissen ging omdat de lezers het anders niet zouden begrijpen. Ze vonden het verstandig om het boek als autobiografie te lanceren, zonder

dat ze druk op mij hebben uitgeoefend.

Maar ik was erg onvoorbereid dat bewuste interview ingegaan. Ik heb inderdaad nogal overdreven. Uiteindelijk zijn er wel gedeeltes uit mijn eigen leven in het boek te vinden, maar het is verkeerd om dit boek autobiografisch te noemen. Want het is vooral fantasie. Bovendien ben ik 33 jaar, natuurlijk heb ik ook vriendjes en relaties gehad.”

Zou je de moed hebben opgebracht om dit boek te schrijven als je nog in Turkije woonde?

“Seksualiteit wordt in Turkije achter gesloten deuren beleefd. En zolang het allemaal stiekem gebeurt, zegt niemand er iets van. Die gedachte heerst. Dit is huichelachtig in mijn visie. Seksualiteit is niet iets waar je je voor hoeft te schamen.

Maar ik zou inderdaad wel eens niet de moed hebben kunnen opbrengen om dit boek te schrijven als ik inderdaad nog in Turkije had gewoond.”

Heb je spijt van het boek gekregen?

‘Ik waande me in de wolken toen een bekende Britse uitgeverij mijn boek wilde publiceren. Het was me eindelijk gelukt.

Wat er daarna in Turkije allemaal werd geschreven en gezegd, voelde als een klap in mijn gezicht. Heel even twijfelde ik aan mezelf - heb ik toch een fout begaan, vroeg ik me hardop af. Zo voelde ik het ook, omdat ik elementen uit beide culturen in me heb. Ik voelde me schuldig om wat ik had geschreven in mijn boek, terwijl het maar een roman is. Ik heb mijn fantasie losgelaten op een paar werkelijke belevenissen. Ik voel nu geen spijt meer dat ik het boek heb geschreven. Ik voel me verdrietig omdat mijn familie verdriet had na de publicaties in de Turkse media.”

Heb je nog steeds contact met je familie?

“Natuurlijk. Ze belden mij op en we praatten over dit alles. Zij waren er niet echt blij mee, maar ik geloof dat mijn familie me wel zal begrijpen, ze kennen me wel.”

Is er een boodschap die je nog wilt geven in verband met je boek?

“Met dit boek wilde ik de mensen vermaken en een beetje aan het denken zetten.

Een mensenleven is zo druk en gaat zo snel voorbij, mensen hollen maar achter het materialisme aan. Ondertussen vergeten ze het geluk, om gelukkig te zijn.

Waar ook ter wereld, de weg naar het geluk gaat via onszelf.”

•

L ees de Turkse versie van dit interview en reageer op: www.tulpia/tamtekin.

TULPIA voorjaar 2008

15

Van Oost naar West:

Marco Hennis

nieuwe grootmeester Beatrix door MARC GUILLET foto Tulpia media team

Marco Hennis, voormalig consul-generaal in Istanbul, heeft een opvallende stap in zijn carrière als diplomaat gezet. Hij heeft het Palais de Hollande (consulaat) aan de İstiklal Caddesi [= Vrijheidslaan] verruild voor Paleis Noordeinde in Den Haag, waar hij sinds begin maart 2008 werkzaam is als de nieuwe grootmeester van koningin Beatrix.

Hennis (53) volgt daar Ed Kronenburg op, die na amper een jaar is benoemd tot secretaris-generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

De oud-consul maakte volgens ingewijden een uitstekende indruk op de koningin toen zij van 27 februari 2007 tot 3 maart 2007 een staatsbezoek aan Turkije bracht. Tijdens de twee dagen die koningin Beatrix samen met kroonprins WillemAlexander en de hoogzwangere prinses Máxima in Istanbul doorbracht, was Hennis hun gastheer. Hij week niet van hun zijde tijdens de bezoeken aan de Blauwe Moskee, de Aya Sofia, de grote bazaar en de boottocht over de Bosporus. Enthousiast vertelde hij over ‘zijn’ stad aan het water, over de gastvrijheid van de Turken, de paleizen, de beroemde moskeeën, zijn kosmopolitische wijk Beyoğlu aan de oostelijke oever van de Gouden Hoorn (Haliç) en natuurlijk over het nieuwste kunstmuseum İstanbul Modern.

De uit Haarlem afkomstige Hennis studeerde sociale en organisatiepsychologie aan de Universiteit Leiden. Hij was werkzaam in Islamabad, Belgrado, Parijs (Wereldbank) en Sarajevo, en in de Afghaanse hoofdstad Kabul vertegenwoordigde hij Nederland als tijdelijk zaakgelastigde.

In de Nederlandse gemeenschap in Istanbul wordt het betreurd dat de joviale en zeer betrokken Hennis voortijdig zijn post verlaat. Nederlanders vinden het ook een ‘grote eer’ dat hij nu koningin Beatrix als hoogste functionaris gaat dienen.

Daar stond hij bekend als een teambuilder die met verve inhoud heeft gegeven aan het bevorderen van de betrekkingen tussen Nederland en Turkije.

16

TULPIA voorjaar 2008

“Hij heeft Istanbul in zakelijk en cultureel opzicht op de kaart gezet,” zegt Rudolf van Nunen, chef-kok van hotel Kempinski, die voor Beatrix gekookt heeft en nauw samenwerkte met Hennis tijdens de voorbereiding van het staatsbezoek.

“Hennis is een echte bruggenbouwer,” aldus Van Nunen. “Hij kan goed luisteren, heeft een warme persoonlijkheid, en door zijn gastvrijheid in het Palais de Hollande wist hij altijd een huiselijke, ondiplomatieke sfeer te creëren.”

Evenals op andere diplomatieke posten wist de creatieve, kunstzinnige Hennis de oudste Nederlandse residentie in het

buitenland een ‘personal touch’ te geven.

De meeste vertrekken in het Palais de Hollande zijn onder meer gedecoreerd met kleine pentekeningen die hij in zijn zwartleren schetsboekjes van Istanbul maakte.

Iets dergelijks deed hij ook al in Kabul, zo herinnert zich ambassadeur Marcel Kurpershoek tijdens zijn toespraak op de cocktailparty waar hij Hennis uitzwaaide. “Je woonde in de Afghaanse hoofdstad in een soort kleihut, maar je schilderde fresco’s op de muren, waardoor die kleihut een soort paleisje werd. We zullen je missen, maar jij zult Istanbul ook missen. In je slaap zul je blijven dromen van Istanbul.”

•

Nederlandse en Turkse universiteiten samen onderweg door MARC GUILLET Foto’s Slawomira Kozieniec

Nederlandse en Turkse onderwijsinstellingen gaan hun samenwerking intensiveren. “Dat verruimt het blikveld en vergroot de kansen van studenten op de arbeidsmarkt.” Nederlandse onderwijsinstellingen gaan nauwer samenwerken met Turkse universiteiten. Zo gaat de Universiteit van Tilburg een samenwerkingsverband aan met de particuliere Bilkent Universiteit te Ankara en de Hogeschool van Utrecht heeft een uitwisselingsprogramma voor techniek en ondernemen getekend met TÖBB, een particuliere universiteit die wordt gefinancierd door de Turkse Kamer van Koophandel.

De samenwerkingsovereenkomsten werden getekend tijdens een tweedaags congres in Kızılcahamam even buiten Ankara.

“Het grote voordeel van een universiteit als TÖBB is dat zij sterke banden heeft met het bedrijfsleven,” zegt Peter van Wijk, directeur managementopleidingen van Hogeschool Utrecht. “Zij hebben een enorm achterland aan bedrijven. Afgestudeerde studenten kunnen vaak meteen aan de slag.”

Doekele Terpstra, voorzitter van de HBO-raad, zei erg onder de indruk te zijn geraakt van de potentie van Turkije als dynamisch land met een jonge bevolking. “Contacten met topuniversiteiten als Bilkent en Middle East Technical University (Ortadoğu Teknik Üniversitesi) maken ons duidelijk hoe het bedrijfsleven en hoger onderwijs hier samenwerken. En het brengt de Nederlandse deelnemers op ideeën van creatieve financiering.” Zo

betalen Turkse bedrijven geen belasting over dat deel van de winst dat ze investeren in hoger onderwijs.

Het hoge collegegeld en de hoge kosten van levensonderhoud in Nederland voor Turkse studenten – samen minimaal 20.000 euro – is vaak nog een obstakel om in Nederland te gaan studeren. Terpstra: “Nederlandse bedrijven die een vestiging in Turkije hebben, zouden de kosten van een masteropleiding voor hun rekening kunnen nemen. In ruil voor sponsoring tekent de student een contract waarin hij belooft om voor een minimum aantal jaren bij het bedrijf in Turkije te werken. Dat is winst voor alle partijen.”

Het congres was georganiseerd door het Nederlands Instituut voor Hoger Onderwijs (NIHA), dat een jaar geleden werd

Het NIHA-team presenteert zich in Kızılcahamam

TULPIA voorjaar 2008

17

Voormalig minister van Onderwijs, Jo Ritzen.

opgericht om vanuit Turkije een bijdrage te leveren aan de internationalisering van het hoger onderwijs in Nederland. NIHA opereert onder leiding van directeur Jak den Exter, alumnus van de Universiteit Leiden. Het NIHA organiseerde lezingen en tentoonstellingen, was gastheer voor studenten en handelsdelegaties, bezocht bedrijven in Istanbul en Ankara voor stageplaatsen en bouwde een netwerk op van contacten tussen instellingen van hoger onderwijs in Nederland en Turkije.

Voormalig minister van Onderwijs, Jo Ritzen, tegenwoordig voorzitter van het

verdubbeling in het volgende academische jaar.

Ritzen, die enthousiast applaus kreeg door de eerste zinnen van zijn toespraak in het Turks uit te spreken, merkte op dat Nederland momenteel niet erg aantrekkelijk is voor Turkse studenten. Als obstakels noemde hij het gebrek aan informatie, het hoge collegegeld voor studenten van buiten de Europese Unie en een gebrek aan beroepsperspectief voor Turkse studenten bij Nederlandse bedrijven.

Ritzen pleitte ervoor dat de overheid universiteiten meer moet gaan zien “als

“We moeten een voorbeeld nemen aan de Nederlandse hbo-instellingen. Hun samenwerkingsverbanden met Turkse partners is intensiever. ” college van bestuur van de Universiteit Maastricht, pleitte voor een nauwere samenwerking tussen Nederland en Turkije.

Er dient volgens hem onderhandeld te worden over een nieuw bilateraal verdrag waarin heel veel ruimte is voor universitaire samenwerking.

“De nationale overheid dient beurzen ter beschikking te stellen voor getalenteerde Turkse studenten. Elke universiteit moet naar rato van haar aantal studenten een bepaald percentage beurzen krijgen voor gekwalificeerde, goed opgeleide studenten,” aldus Ritzen. Op dit moment zijn er ongeveer duizend Turkse studenten in Nederland. Ritzen noemde dat een ‘heel laag cijfer’ en zei te hopen op een

18

TULPIA voorjaar 2008

onderdeel van het buitenlandse beleid en van het economische en exportbeleid van Nederland, want het hoger onderwijs kan ook export zijn.” Verder moeten universiteiten zelf meer gaan doen om de banden met universiteiten in Turkije aan te halen.

“We moeten een voorbeeld nemen aan de Nederlandse hbo-instellingen. Die doen dat al veel beter. Vooral de followup van hun samenwerkingsovereenkomsten met Turkse partners is intensiever.”

Turkije is van enorm belang voor Europa, aldus Ritzen. “Een Turkije waar het goed mee gaat, biedt ons en onze kinderen veiligheid. Een Turkije dat zich afkeert van Europa is voor onze toekomst zeer bedreigend. De voordelen van een Turkse

toetreding tot de Europese Unie zijn veel groter dan de risico’s. Veel Nederlanders denken daar nu nog anders over, maar ik zie hier een rol voor de universiteiten weggelegd om dat beeld bij te stellen.”

Staatssecretaris Marja van Bijsterveldt van Onderwijs had het congres, dat ook door Turkse hooggeplaatsten werd bezocht, geopend met een oproep. Zij wilde dat Nederlandse studenten in het beroepsonderwijs meer in het buitenland gaan studeren en stage lopen. “Dat verruimt hun blikveld en hun kansen op de arbeidsmarkt,” zei Van Bijsterveldt.

Om dat te bereiken moeten er in Turkije meer stageplaatsen en uitwisselingsprogramma’s gecreëerd worden, aldus Van Bijsterveldt. Nederland heeft een goede reputatie en veel ervaring op het gebied van beroepsonderwijs. De staatssecretaris sprak de bereidheid uit om de werkwijze van Regionale Opleidingscentra (ROC’s) - met hun kwalificatiedossiers en praktijkcomponent - te delen met Turkse instellingen voor beroepsonderwijs.

In Turkije staat het beroepsonderwijs bij ouders en studenten laag aangeschreven. De reputatie is slecht doordat velen deze vorm van onderwijs zien als een “vergaarbak voor mislukte scholieren die niet geslaagd zijn voor het nationale toelatingsexamen voor de universiteiten,” aldus docent Erkin Cam van het Cappadocia College. Er is een gebrek aan professionele vakleerkrachten, aldus Cam. “Verder is er weinig animo bij Turkse studenten in het beroepsonderwijs om Engels te leren. Ook zijn er maar weinig stageplaatsen. Stagiairs worden vaak gebruikt voor werk onder hun niveau. En er is te weinig samenwerking tussen opleidingen en de particuliere sector.”

Staatssecretaris Van Bijsterveldt wees erop dat het middelbaar beroepsonderwijs in Nederland en Turkije op dit moment nauwelijks op elkaar aansluiten. “Het mbo in Turkije moet daar echt nog een slag in maken,” zei de staatssecretaris.

Voor Nederlandse studenten met een Turkse achtergrond die volgens Van Bijsterveldt ‘kwetsbaar zijn’ en ‘in zekere zin gevangen zitten tussen twee culturen’ kan het goed zijn om nader kennis te maken met het land van hun ouders.

Zij noemde de samenwerking tussen het ROC Mondriaan in Den Haag en een opleiding in Istanbul als voorbeeld. Daar krijgen Nederlandse jongeren van Turkse afkomst een opleiding om ‘gastheer’ en ‘gastvrouw’ te worden voor de honderdduizenden toeristen die in 2010 Istanbul zullen bezoeken als Culturele Hoofdstad van Europa.

•

Column

İlhan Yücel • Publicist

Gebleekte haren en Marokkaanse schandknapen

I

n mijn jongere jaren was ik ook zo verwilderd, zoals dat tegenwoordig heet. Ik was tegen veel en dat liet ik in zo groot mogelijke woorden weten. Hoe kwetsend en beledigend, des te beter. Wie niet zien wil, moet maar eens voelen, dacht ik. Hollanders? Oliedom! Turken? Egocentrische hufters! Koerden? Hersenloze bergbewoners! Moslims? Kuddedieren!

Met de jaren kwamen de grijze haren, en ik werd steeds milder.

Niet omdat ik mijn talent om te beledigen heb verloren. Integendeel. Die is juist nog meer verfijnd.

Nee, ik ben gaan minderen omdat ik een kosten baten-analyse ging maken. Wat wilde ik met kwetsende uitlatingen bereiken? Verdienden al die mensen inderdaad diep en diep gekrenkt te worden? En zo ja, waar hadden ze dat dan wel aan verdiend? En was er geen andere manier om mijn punt te maken, zonder -vooral bij mezelf- woede op te roepen? Soms leidden overpeinzingen ergens naar toe. In dit geval bemerkte ik dat niet de anderen maar ikzelf de bron van mijn woede was. Ik zat vol met frustraties en mijn machteloosheid kon ik niet op een andere manier kanaliseren.

Mijn kwetsende uitlatingen hadden een ook averechts effect.

Hoe woedevol mijn kritiek, des te minder serieus ik werd genomen.

Trok ik me weer eens in verwoestende woorden ten strijde tegen moslimfundis, opportunistische en zakkenvullende secularisten, ziekelijke criminelen, leeghoofdige bestuurders, politici en journalisten, aan het eind van het liedje zat er niemand mee dan ikzelf.

Ik was het enige slachtoffer van mijn eigen verwildering.

Ik had ook pech natuurlijk. Ik was als fanatieke belediger in een verkeerde tijd geboren. In mijn tijd was kwetsen niet lonend.

Nu haal je in een ruk de voorpagina als je een groep mensen weet te beledigen. Met een beetje geluk, word je terugbeledigd, nog beter: je wordt bedreigd met de dood. Het Journaal opent dan de uitzending met je. Voor je het weet heb je ergens een eigen column, aanhang en een graag geziene gast in televisie- en radioprogramma’s. Voor het eerst in je leven tel je opeens mee!

Hoe om te gaan met deze menselijke virussen van onze samenleving dan? Negeer je ze, je sluit je ogen voor de ‘burgers’ zeggen (populistische) politici. Doodspugen dan? Als je die wilde figuren bekritiseert, maak je ze alleen maar groter. Maar wat te doen dan?

Geef ze wat ze zeggen te willen.

Dat zou volgens mij de allerergste straf zijn: laat de extremisten, van welke aard dan ook, leven in de samenleving die zij zeggen na te streven.

Laat de salafisten eens hun eigen hand afhakken als zij ongevraagd een exemplaar van de Koran uit de moskee meenemen; moslima’s die aalbesbedekkende gewaden dragen en mannenhanden mijden, laten we leven in vrouwelijke communes; kiezers die stemmen op racistische politici geven wij de kans om een tijdje te vertoeven in een speciaal voor hen K BE öZ FA STA ILLUSTRATIE MU nagebootste Gouden Villa-achtige omgeving onder leiding van een Hitler-look-alike, in de Rif. Salafisten zullen opeens gaan pleiten voor menselijke strafmaten, ‘pinguïns’ zullen hunkerend naar mannelijk bloot de kleren van hun maagdelijke lijven afrukken, extreemrechtse lieden zullen veranderen in beschaafde kosmopolieten.

Wil Wilders een moslimvrij Nederland? Stuur die allemaal weg. Na zes natte dromen zal Wilders als eerste smeken om Marokkaanse schandknapen.

TULPIA voorjaar 2008

19

Blik op Istanbul

Oog in oog met

Alexander de Grote, Artemis en Nike

Istanbul is uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa voor 2010. In de aanloop naar dit feestelijke jaar belichten wij in onze vaste rubriek Blik op Istanbul de metropool in al haar facetten. In deze aflevering staan we stil bij een wereldwijd unicum dat de stad rijk is: het Archeologisch Museum van Istanbul, waar de grootste verzameling oudheden ter wereld geÍxposeerd wordt. Alexander de Grote, Artemis, Assyrische koningen en Byzantijnse keizers zijn in dit immense museum te vinden. Een reportage van Yusuf Deniz Çinibulak en fotograaf Yavuz Meyveci.

20

TULPIA voorjaar 2008

De mist is als een sluier neergedaald over Istanbul. Vanuit de Galata-toren lijkt de stad haar gezicht te hebben verborgen om zich op te maken voor een interessante reis. Alleen de lichten van de boten en auto’s verstoren deze sluierdans. Ik heb de neiging vanuit de toren naar het eerste Turkse museum, het Archeologisch Museum (Arkeoloji Müzesi) te vliegen.

Maar de fotograaf maant mij om met beide benen op de grond te blijven. Wij dalen via smalle steegjes af naar de Galata-brug over de Gouden Hoorn (Haliç), zeg maar de brug van Geert Mak, zoals Nederlanders in Istanbul hem noemen.

Vanaf de Galata-brug is het vijf minuten lopen in de richting van de Aya Sofia en de Blauwe Moskee (Sultan Ahmet). Het museum staat pal naast het beroemde Gülhane Park.

Dit museum werd tussen 1891 en 1908 door de 34ste Ottomaanse heerser Sultan Abdül Hamit II (1842-1918) gesticht. Volgens mijn gegevens herbergt het de grootste verzameling oudheden ter wereld. De vondsten komen voornamelijk uit het voormalige koloniën van het Ottomaanse Rijk: het huidige Turkije, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. In de twee verdiepingen van het museum worden er vele beeldhouwwerken, sarcofagen, sieraden, kleding en tapijten van sultans getoond. Daarnaast wachten er 50.000 andere voorwerpen, 600.000 munten en medailles, 70.000 kleitabletten en een bibliotheek met 45.000 boeken op hun bewonderaars.

Het complex is oorspronkelijk gebouwd om te dienen als museum. Met gemengde gevoelens betreed ik het kolossale gebouw. In deze verdieping staan beeldhouwwerken en architectuur uit het Griekse, Romeinse en Byzantijnse tijdperk. In zaal 8 en 9 staan de sarcofagen uit de koninklijke tombes in Sidon. Ik ga zaal 8 binnen. Daar begroet Alexander de Grote mij te paard, terwijl hij in gevecht is verwikkeld met de Perzen. Deze sarcofaag (400 vC) komt uit het Libanese

Artemis-sarcofaag

TULPIA voorjaar 2008

21

Sidon, toen nog een onderdeel van het Ottomaanse Rijk. Het heeft de vorm van een tempel en is aan alle zijden versierd met sculpturen. Ik treur mee met achttien diep bedroefde vrouwen, eveneens een sarcofaag uit Sidon uit dezelfde periode.

Ik loop door de zalen langs de grafmonumenten en sta stil in zaal 3. Ik verzamel miniaturen van Artemis in al haar gedaantes en ben daarom benieuwd naar haar varianten dit museum. Op de Sidamara-sarcofaag (300 nC) staat Artemis achter haar vader Zeus die als filosoof is afgebeeld. Artemis, als een onschuldig meisje afgebeeld, is zich waarschijnlijk nog niet bewust van haar gave en haar rol die voor haar is weggelegd. Maar als je even om de sarcofaag heen loopt, kom je jachtscènes tegen, eroten in gevecht met atleten en wagenrennen. Haar beeltenis hier is heel anders dan ik ken uit Griekenland en uit het Turkse Efesus. Die in Efesus overtreft qua vorm alle andere. Zij is daar afgebeeld met dieren en vruchten.

Het is te veel om alle objecten in één keer te bekijken. Na een korte pauze begeven wij ons tot de tweede verdieping.

In zestien zalen worden hier kleine vondsten zoals sieraden, keramiek, brons, glas en munten getoond. Te veel bezienswaardigheden om op te noemen. Ik loop nog even terug naar zaal 2, waar mozaïeken en vele architectuurstukken uit de Hellenistische tijd staan. Links aan de muur is de fries van de Hecate-tempel uit Lagina en rechts er een van Artemis-tempel uit Magnesia aan de Meander. Ten slotte beland ik zaal 1, waar reliëfs en grafstenen evenals verschillende torso’s, een standbeeld van Artemis en van Nikè, godin van de overwinning, staan.

Een deel van dit museum is het Museum van het Oude Midden-Oosten (Eski Şark Eserleri Müzesi) dat aan de linkerkant van de hoofdingang als een vrijstaand gebouw staat. Dit gebouw dateert van 1883 en fungeerde ooit als kunstacademie. Sinds 1974 dient het als museum, met negen zaaltjes. In zaal 1 staan vondsten uit het Arabische Schiereiland uit het pre-islamitische tijdperk. Zaal 2 herbergt granieten sfinxen, mummiekisten, standbeeldjes en grafgiften. Vondsten uit het tweestromenland Mesopotamië schitteren in zaal 3. Deze werpen licht op het ooit zo machtige Assyrische Rijk. In zaal 4 zijn kleitabletten met spijkerschrift te zien. In andere zalen zijn vondsten uit de Sumerische, Hittitische, Oud-Anatolische, Babylonische en andere culturen tentoongesteld. In die rij ontbreekt het Turkse tijdperk. Turken arriveerden pas veel later, zo’n duizend jaar na Christus.

De blikvanger voor mij hier is het basalten standbeeld van koning Salmanasar

22

TULPIA voorjaar 2008

(800 vC) uit de vroeg-Assyrische periode.

Hij maakt de indruk alsof hij het leven op aarde nog lang niet moe is en zo uit steen zou kunnen verrijzen om als een vitale koning in deze tijd te regeren. Zijn kracht, levenswil en macht stralen uit zijn wijdgeopende ogen, gespierde armen en stevige hand waarin hij een soort scepter vasthoudt.

De dag is om en de mist grotendeels opgetrokken. Ik had nog graag even de bibliotheek willen bezoeken, maar deze blijkt helaas tijdelijk gesloten te zijn. Ik

heb veel indrukken opgedaan. In een halve dag loop je door eeuwen en maak je kennis met verschillende culturen die ooit onder het Ottomaanse Rijk leefden, maar ook voor hun komst naar Anatolië. Na afloop van dit bezoek voel ik me verrijkt met vele indrukken en een stukje nuttige informatie.

•

Aanbevolen lectuur: John Freely, De geschiedenis van Istanbul tweede druk 2006 uitgeverij Olympus ISBN 90 467 0263 4

Foto boven: Heilige Maria houdt baby Christus in haar arm.

Foto onder: De sarcofaag uit 400 voor Christus beeldt af hoe Alexander de Grote ten strijde trekt tegen de Perzen.

TULPIA voorjaar 2008

23

24

TULPIA voorjaar 2008

TULPIA voorjaar 2008

25

Column

Marc Guillet • Aan de Bosporus

Dorpse gewoonten in de stad

T

urkije is bezig met een forse inhaalslag. Tot begin jaren tachtig van de vorige eeuw was het nog verboden om Amerikaanse dollars op zak te hebben. Turkije was een in zichzelf gekeerd land. In veel opzichten leek het op de Oostbloklanden onder het communisme: grauw, verwaarloosd en autoritair.

Het aantreden van de weinig conventionele Turgut Özal, eerst premier en daarna president (1983-1993), bracht wat leven in de brouwerij. Özal had in Amerika gestudeerd en bij de Wereldbank gewerkt. Hij zette de deuren van Turkije wagenwijd open. Er begon een frisse, dynamische wind te waaien in het land aan de Bosporus.

Staatsbedrijven werden geprivatiseerd. De handel met het buitenland bloeide op. Godsdienstige landgenoten met al hun conservatieve normen en waarden, op wie de stedelijke elite altijd had neergekeken als primitief, bijgelovig en minderwaardig, kregen ineens meer kansen. Ondernemers zetten de eerste particuliere universiteiten op. Met de modernisering ging het plotseling razend snel.

26

TULPIA voorjaar 2008

Steeds meer dorpsbewoners trokken van het platteland naar de steden. Inmiddels woont meer dan de helft van de Turken in de stad. Dat maakt nieuwkomers natuurlijk nog geen stadsmensen.

Zelfs in de modernste wijken van Istanbul zie ik dorpse taferelen die me doen denken aan Nederland in de jaren ’50 van de vorige eeuw.

Piepkleine confectieateliers waar kleermakers met ouderwetse naaimachines snel mouwen en broekspijpen verkorten voor een klant. De horlogemaker bij ons op de hoek, die vaker voor zijn rommelige winkeltje staat te kletsen dan binnen zit, want werk heeft hij zelden. De Koerdische venter met zijn groenten en fruit op een handkar die in onze wijk aan de kost probeert te komen. Of de verkoper van de torenhoog op zijn hoofd opgestapelde sesambroodjes die met zijn doordringende stem de aandacht op zich vestigt. En de voddenboeren die de straten afstruinen en schreeuwen dat ze jouw oude rommel en papier komen ophalen.

De talloze winkeltjes voor mobiele telefoons en schotelantennes en de internetcafés maken duidelijk dat de moderne tijd iedereen in zijn greep heeft. Diverse tradities staan onder druk, maar mensen veranderen hun gewoonten minder snel dan op het eerste gezicht lijkt.

Zo was ik in een nieuwe wijk van Istanbul op bezoek bij ouders van onze Turkse vriend Ufuk. We kennen elkaar, want zij waren samen te gast tijdens onze house warming party toen Ufuks moeder met een groot bakblik zelfgemaakte baklava aan kwam zetten.

Dus geen stijve plichtplegingen, maar gewoon relaxed als vrienden onder elkaar.

Zijn ouders komen uit Malatya, een stadje in het oosten van Anatolië waar ook Özal werd geboren. Ufuks vader is vrachtwagenchauffeur, die vaak weken van huis is wanneer hij lading vervoert naar Nederland, Duitsland, Polen of Irak. Zijn moeder heeft alleen de lagere school doorlopen en volgt nu een intensieve bijscholing om mee te kunnen doen aan het toelatingsexamen voor de universiteit. Ufuk kreeg op grond van zijn hoge studiecijfers een beurs van de particuliere Sabancı-universiteit. Na zijn afstuderen kwam hij in aanmerking voor een Fulbright-studiebeurs en hij zit nu te blokken voor zijn masters in Tucson (Arizona).

Hun ruime, moderne flat heeft twee verdiepingen.

Een typisch provinciaals gezin uit de arbeidersklasse, dat inmiddels wel tot de middenklasse behoort en de moderne tijd enthousiast heeft omarmd. Maar niet in alles. Voor we de drempel van hun woning passeren, dienen we onze schoenen uit te doen en krijgen we sloffen aangereikt. En in de woonkamer, in Turkije ‘salon’ genoemd, staan een moderne eettafel en mooie stoelen. Maar als Ufuks moeder een uitgebreide maaltijd op tafel wil zetten, aarzelt Ufuk en vraagt: “Of wil je liever op de grond eten?” Ik merk aan de manier waarop hij het vraagt dat ze dat zelf liever doen, dus zeg ik maar: “Ach ja, waarom ook niet”. Knus eten we - vanaf een tafelkleed, op de vloer uitgespreid - met onze handen gevulde aubergine, rijst, kip en het onvermijdelijke brood, dat bij elke warme maaltijd in Turkije geserveerd wordt. Gewoon op de grond. Net zoals in het dorp.

Turkse droom Het zonnige en gastvrije Turkije is onder veel Nederlanders niet alleen populair als vakantiebestemming , maar ook steeds meer als tweede vaderland. In toenemende mate kopen Nederlanders daar een tweede huis, vestigen zich er permanent of gaan er werken.

Het gunstige investeringsklimaat, de relatief goedkope grond, woningen, en betaalbare objecten maken het land extra aantrekkelijk voor individuen en internationale bedrijven.

Kijken, kijken… wél kopen

Op pad met makelaars en potentiële kopers in Alanya pagina 29

Huize Haci Baba

Hans ter Heege en Bas de Vries hebben misschien wel het mooiste huis in de regio Alanya pagina 32

Eigen huis onder de Turkse zon

Interview met, Erkan Uğuz, de grootste Nederlandse aanbieder van onroerend goed in Turkije pagina 34

Domweg gelukkig in Alanya

Freek Kipping en zijn vrouw Marijke wanen zich elke dag happy in hun appartement in de populaire badplaats pagina 36

Kom kom, wat je ook bouwt

Wereldgiganten investeren in Turkije pagina 37

Tips voor huizenkopers in Turkije Lees eerst de gouden tips voor u een huis gaat kopen in Turkije pagina 38

TULPIA voorjaar 2008

27

Velen in Nederland dromen van een (langdurig) verblijf in een warm land. Volgens de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek hebben nog nooit zoveel mensen als de laatste jaren weg gewild uit Nederland. Sterker nog, steeds meer van ons realiseren hun dromen. Zo trok de Emigratiebeurs in maart met 12 duizend mensen een recordaantal bezoekers. Drie duizend van hen gaat binnenkort Nederland daadwerkelijk verlaten. Het aantal emigranten ligt de laatste jaren gemiddeld op 126.000 per jaar.

Nederland is het enige land in West-Europa met een negatief migratiesaldo: meer mensen vertrekken dan dat er zich hier vestigen.

Warme landen zijn in trek bij de vertrekkers. Veel opknapboerderijtjes in Frankrijk worden gerenoveerd, appartementen in het immer zonnige Spanje aangeschaft. We gaan steeds verder. Deskundigen zeggen dat huizen in Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië intussen zo duur zijn geworden dat je tegenwoordig alleen nog maar aan de rand van Europa betaalbare appartementen en villa’s met zongarantie kunt kopen.

Ook Hongarije, Tsjechië, Kroatië en Slovenië beginnen aan populariteit te winnen. Maar echt geliefd zijn te laatste tijd Dubai en vooral de Turkse Rivièra. Een kleine rekensom: in Turkije kost een appartement ongeveer 40.000 euro en voor het dubbele bedrag kan een heel huis met zwembad aangeschaft worden. Een vergelijkbare woning kost in Spanje al minimaal het drievoudige van de Turkse prijzen.

28

TULPIA voorjaar 2008

Nog maar vijf jaar geleden konden Nederlandse kopers enkel terecht bij een handjevol verkopers van huizen in Turkije, maar ondertussen zijn er meer dan 350 van hen actief op de NederlandsTurkse markt.

Jonge kopers zien een tweede huis vaak als een investering. Maar het zijn vooral de vijftigplussers die een tweede huis in Turkije kopen.

Vaak hebben ze hun eerste huis in Nederland al afbetaald of gaan ze na hun pensionering hun huis in Nederland duur verkopen om met een klein deel ervan onder de Turkse zon te gaan genieten van hun oude dag. De Hollandse gemeenschap in Turkije groeit met de dag. Alleen al in Alanya wonen ruim 600 Nederlanders permanent, een veelvoud hiervan heeft er een vakantiewoning.

De ‘Hollandse enclave’ doet ondertussen aan de Turkse gastarbeiders denken die in de jaren ’60-‘70 naar Nederland kwamen. Net als dezen trekken ook de Turkse Nederlanders samen op. Ze lunchen, dineren en gaan uit in Hollandse etablissementen. Kerst, Sinterklaas en Koninginnedag worden gezamenlijk gevierd, met of zonder de Hollandse polonaise. Een groepje Nederlanders tracht een eigen kerk van de grond te krijgen in Alanya. De eerste graven op de christelijke begraafplaats zijn al gevuld. Er zijn pogingen een laatste rustplaats voor honden te realiseren.

Freddy en Irma bij maquette van hun tweede huis

Kijken, kijken… wél kopen Van een gemoedelijk vissersdorp tussen de bananenplantages veranderde Alanya aan de Turkse Rivièra in een badplaats met internationale allure. De lokale economie drijft op toerisme en de verkoop van luxeappartementen en villa’s aan Europeanen.

“Elke ochtend in de zon ontbijten op het balkon, dat is toch ook ongelooflijk?”

Door Cindy van Vliet

Alanya, het bekendste toeristenoord aan de Turkse Rivièra, heeft de afgelopen jaren een opvallende gedaantewisseling ondergaan. Van een gemoedelijk vissersdorp tussen de bananenplantages en sinaasappelgaarden is het uitgegroeid tot een badplaats met internationale allure waarvan de economie voor een belangrijk deel draait op de verkoop van luxeappartementen en villa’s aan buitenlanders. Buitenlandse toeristen worden aangetrokken door het zonnige klimaat, de lange stranden, de blauwe zee, het verse eten en niet op de laatste plaats het betaalbare vastgoed en levensonderhoud.

Zoals Freddy Dom en Irma Diels. Op dit moment is hun appartement met bergzicht in aanbouw, maar het eigendomsbewijs (tapu) hebben ze al op zak, dus mogen ze zich de trotse eigenaren noemen van een tweede huis in de zon. En daarmee is een lang gekoesterde wens uitgekomen, want Dom en Diels hadden al jaren geleden besloten dat ze na hun pensioen op z’n

minst de wintermaanden in een warmer land wilden doorbrengen.

Zoals veel Nederlanders en Belgen die op zoek zijn naar een tweede huis keken ze eerst rond in Spanje. Dat bleek financieel echter iets te hoog gegrepen. “Voor een appartement dichtbij zee tel je in Spanje al gauw twee tot drie ton neer,” zegt Irma. “En de goedkopere woningen die wij gezien hebben, waren oud en versleten.”

Op aanraden van een kennis verlegden Freddie en Irma daarom hun aandacht naar Turkije en in het bijzonder naar Alanya. Vele uren brachten ze door op internet om aanbieders en prijzen te vergelijken. Vervolgens boekte het Belgische stel een bezichtigingsvakantie zodat ze alles maar eens met eigen ogen konden gaan bekijken. Want in Turkije waren ze nog nooit geweest.

Gedurende drie weken zagen Freddy en Irma luxe nieuwbouwappartementen voor slechts een fractie van de prijs van die in Spanje. Ze kwamen er bovendien achter dat de kosten voor levensonTULPIA voorjaar 2008

29

derhoud - zoals de prijzen voor groenten en fruit, vlees, elektriciteit en water - ook relatief laag zijn in Turkije. Een kleine rekensom leerde Freddie dat door weg te blijven uit België tijdens de wintermaanden hij drieduizend euro aan stookkosten zou besparen. “Dat geld kun je op een betere manier investeren,” vindt hij.

Freddy en Irma kozen uiteindelijk voor een appartement in het groene Oba voor nog geen 50.000 euro in het luxe ‘Kızıl’-complex van de Nederlandse projectontwikkelaar Turnkey. Vooral het feit dat ze hier te maken hadden met een Nederlandse firma gaf voor Freddie en Irma de doorslag. “Wij wisten absoluut niet hoe het in zijn werk ging, een huis kopen in Turkije,” vertellen ze. “Dus als je dan kunt spreken met iemand in je eigen taal heeft dat vele voordelen. Daarnaast lazen we op de website dat Turnkey al tien jaar in Alanya gevestigd is en ook zelf bouwt. Dat gaf ons vertrouwen.”

Yorg van Bavel, eigenaar van Turnkey, weet het uit ervaring: “Je verkoopt als makelaar een huis, maar misschien nog wel meer een gevoel.

En zeker hier in Turkije merk ik dat voor mensen het vertrouwen in het bedrijf vaak nog belangrijker is dan de woning zelf. En dat is ook wel logisch. Je gaat vaak met elkaar in zee als de woning nog in aanbouw is. Vervolgens heb je de oplevering en de nazorg. Je bent tot in lengte van jaren aan elkaar verbonden. Dan zoek je als klant toch een bedrijf waarvan je gelooft dat het ook voor je klaar staat nadat je je geld hebt overgemaakt.”

Van Bavel is al tien jaar actief in de regio Alanya. Hij is, zo zegt hij, niet de eerste Nederlandse makelaar hier, maar wel de eerst ‘overlevende’.

Hij kwam in 1997 naar Konaklı, een gemeente net buiten Alanya, puur om de plek te zien waar zijn vader en oom allebei een huis kochten. “Ze hadden gereageerd op een advertentie in de krant, maar waren er nog nooit geweest. Dus besloot ik om erheen te gaan. Eenmaal ter plekke vroeg een makelaar mij of ik voor hem wilde werken. Ik zag toen dat er hier nog veel werk te verzetten was.

Vooral de gebrekkige werkwijze van de Turkse makelaars viel me op. Europeanen die er een huis wilden kopen, werden echt in het diepe gegooid.

Die makelaars boden nauwelijks zekerheid, onderhielden onvoldoende contact met hun klanten en wisten weinig te vertellen over de plaatselijke regels en procedures. Desondanks werd er toen door die - in mijn ogen onprofessionele - makelaars al flink verkocht.”

Van Bavel bleef in Alanya, leerde het vak en de taal en zette in 2000 zijn eigen bedrijf op en begon ook zelf projecten te bouwen. Een gelukkige timing, want vanaf dat moment leek de populariteit van Turkije bij buitenlandse investeerders geen grenzen te kennen. Ook de Nederlandse ondernemer Willem Visser was op het juiste moment op de juiste plaats. Hij kwam in 2002 in Alanya en zag direct zakelijke mogelijkheden. Inmiddels is zijn makelaardij, Housing Alanya, een begrip voor Nederlanders en Belgen die op zoek zijn naar een betaalbaar (tweede) huis in Alanya of omge-

30

TULPIA voorjaar 2008

ving. Behalve dat hun woningen scherp geprijsd zijn, danken Visser en zijn vriendin/zakenpartner Carine Hoefkens hun succes, zo zeggen ze zelf, aan het aloude Nederlandse motto: ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Je zult Visser niet in jasje-dasje zien of Hoefkens in een strak mantelpakje. Ze halen hun klanten op in een middenklasse huurauto en niet in een super-de-luxe SUV waarmee je hier menig makelaar ziet rondrijden. “Onze klanten waarderen dat,” aldus Visser.

“Die voelen zich ongemakkelijk als zo’n makelaar in een keurig pak met een vlotte babbel hen aanspreekt. Je krijgt mij zoals ik ben: gewoon, in spijkerbroek.”

Hoefkens: “Wij oefenen ook geen druk uit.

Als klanten hier vier dagen komen voor een bezichtiging, dan laten we ze helemaal vrij. Veel makelaars proberen de klanten gedurende die vier dagen iedere minuut vast te houden om te voorkomen dat ze bij de concurrent gaan kijken.

Wij sporen de mensen juist aan om Alanya te ontdekken en als ze dat willen, ook andere projecten.

Want als ze echt bij ons willen kopen, dan doen ze dat toch wel.”

Tussen 2000 en 2005 steeg het aantal Nederlandse makelaars en projectontwikkelaars in Alanya opzienbarend. Het leek niet op te kunnen, dus werd er bovendien onvermoeibaar doorgebouwd aan nieuwe appartementen. Tot halverwege 2005.

Vanaf dat moment is er een duidelijke kentering te zien, en de meningen over de precieze

Willem Visser en Carine Hoefkens voor hun project Dream Homesss.

Yorg van Bavel met klant. nu nog bomen, straks luxe compex.

oorzaak zijn verdeeld. Feit is dat de Turkse overheid in juli 2005 de uitgifte van eigendomsbewijzen (tapu) aan buitenlanders tijdelijk stopzette om nieuwe regelgeving te maken. Deze zogenoemde ‘Tapu-stop’ had onmiddellijk effect op het vertrouwen van potentiële kopers. Want, zo was de gedachtegang, wie geeft nu zijn zuurverdiende spaargeld uit als niet zeker is of je ooit juridisch eigenaar kunt worden van onroerend goed?

Wat zeer zeker een rol speelde, was dat steeds meer malafide makelaarsbedrijven op de markt verschenen. Die wilden snel een graantje mee pikken. Uitgerekend in de periode van de ‘Tapu-stop’ kwamen er verhalen naar buiten van buitenlanders die waren opgelicht of slecht waren voorgelicht door hun makelaar. ‘Cowboys’ noemt Yorg van Bavel die huizenverkopers.

Eind 2005 keurde het Turkse parlement een nieuwe wetgeving goed en begin 2006 konden de eerste buitenlanders hun eigendomsbewijs weer in ontvangst nemen. Maar dat besluit bracht het vertrouwen van de kopers niet meteen terug.

Twee jaar heeft de verkoop van onroerend goed aan de Turkse Rivièra in een dip gezeten; een periode waarin veel makelaars en projectontwikkelaars het loodje legden. Volgens velen was dit echter geen slechte ontwikkeling, omdat vooral de onkundige ‘makelaars’ noodgedwongen hun deuren moesten sluiten. Van Bavel: “Bij hen is de klap het hardst aangekomen. Klanten werden voorzichtiger en kozen weer voor gerenommeerde makelaars met een keurmerk.”

Een voorbeeld van zo’n keurmerk is het lidmaatschap van Mondi, een Nederlandse organisatie die de belangen van huizenkopers in het buitenland behartigt.

In de straten van Alanya zie je nu ook duidelijk dat de grotere bedrijven zoals die van Yorg van Bavel en Willem Visser - die al jaren actief zijn op de Turkse onroerendgoedmarkt - overleven. Bedrijven die ook in de slechtere jaren een constante stroom van klanten hebben. “Voor bui-

tenstaanders lijkt het misschien alsof de interesse van Europeanen om onroerend goed in Turkije te kopen is afgenomen,” zegt Visser. “Ze denken dat, omdat veel makelaars de afgelopen maanden niets hebben verkocht. Maar dat heeft meer met de klantbenadering van die makelaars te maken dan met een afname van de vraag. Als je mensen onder druk zet om te kopen, dan haken ze af. Als jij alleen maar in je winkel zit te wachten tot er iemand een huis komt kopen, ben je niet goed bezig. Wij maken overal reclame, in Nederland, België en Turkije. En we laten mensen vrij in hun keuze. Je ziet dan ook dat bij ons de verkoop geen moment heeft stil gelegen. Sterker nog: wij beginnen in april met de bouw van weer een nieuw project. De verkoop is net gestart en nu al is bijna zo’n kwart van de appartementen weg.”

Visser loopt naar zijn bureau. Hij pakt een geprint A4’tje met daarop data en namen. Zestien bezichtigingsbezoeken in één maand. Vissers ervaring is dat minstens driekwart uiteindelijk een koopcontract zal ondertekenen.

En zo groeit de groep buitenlanders met een tweede huis in Turkije ieder jaar en ook de groep die besluit er permanent te gaan wonen. Al die Europeanen drukken natuurlijk hun – al dan niet bescheiden – stempel op de samenleving. De Nederlanders hebben wat dat betreft al een aardige reputatie. Met name op het gebied van voedsel en horeca komen ze nauwelijks iets te kort. Er zijn sinds kort – op veler verzoek – echt Hollandse stroopwafels te koop in de Bim (de plaatselijke Aldi), Je kunt echte kaassoufflés krijgen bij Snackbar ‘t Trappetje en Bistro Floyd heeft broodjes Hollandse kaas. In Mahmutlar zijn de cafés en restaurants van Nederlandse eigenaren geopend, waar Pasen wordt gevierd met het zoeken naar eieren en Koninginnedag met oud-Hollandse spelletjes en in het oranje uitgedoste polonaiselopers.

Kortom, de Nederlandse gemeenschap in Alanya groeit, net als de Deense, Noorse, Zweedse en Ierse. En de verwachting is dat dit zo door zal gaan.

Want al staan er in heel Alanya en omgeving zo’n tienduizend gebouwd met het oog op buitenlandse investeerders, de gevestigde makelaars zien hun toekomst in deze regio met vertrouwen tegemoet. Van Bavel vertrouwt op de opening van een internationaal vliegveld in Gazipaşa, een gemeente op een halfuur rijafstand van Alanya.

De ontwikkelingen hiervoor zijn in volle gang en onlangs gaf ook de regering haar akkoord voor de aanleg.

Visser: “Alanya is in de afgelopen jaren alleen maar aantrekkelijker geworden. Voor buitenlanders zijn er allerlei voorzieningen, je hebt er goede medische zorg, bekende winkelketens hebben zich hier gevestigd en het is er schitterend mooi met die zon, zee en bergen.”

Freddy en Irma nemen deze winter alvast een voorproefje op wat hun de komende jaren te wachten staat als hun appartement eind dit jaar wordt opgeleverd. Freddie: “Ze geloven ons thuis niet wanneer ik zeg dat we elke ochtend in de zon ontbijten op het balkon. En dat is toch ook ongelooflijk, zo halverwege januari?”

•

TULPIA voorjaar 2008

31

Huize Hacı Baba: een Toscaans stukje Turkije Door cindy van vliet

De Nederlanders Hans ter Heege en Bas de Vries hebben misschien wel het mooiste huis in de regio Alanya. Het lijkt in niets op de moderne appartementen die je overal langs de kust ziet verrijzen of de dicht op elkaar gepakte villadorpen.

Huize ‘Hacı Baba’ is naar eigen ontwerp gebouwd op een heuveltop en heeft vrij uitzicht over groene dalen en de zee.

Omdat het relatief afgelegen ligt – ongeveer een half uur rijden naar de kust en de bewoonde wereld – doen Hans en Bas meestal één keer boodschappen voor de hele week. Dus als je onverwachts op de koffie komt, zoals wij, kan het gebeuren dat de koffiemelk op is. Maar ook dat is geen probleem. Hans verdwijnt en komt even later weer terug met een kommetje melk: vers van de koe van de buurvrouw, maar wel al gekookt!

Van diezelfde buren kreeg Hans zijn bijnaam, Hacı Baba (Vader Pelgrim). Zij vonden hem met zijn witte baard wel wat weg hebben van een hadji, een pelgrim die de voor moslims zo belangrijke bedevaarttocht naar Mekka heeft gemaakt.

Bas: “Als je aan de buren de weg naar Hans en Bas vraagt, weten ze het niet. Maar als je Hacı Baba zegt, wijzen ze je direct de goede kant op.

Vandaar dat we het huis nu ook Hacı Baba hebben genoemd.”

De twee Nederlanders besloten zo’n tien jaar geleden Nederland achter zich te laten en naar Turkije te verhuizen. Hun budget was toentertijd genoeg om een appartement te kopen, maar vooral Bas droomde altijd van een vrijstaand huis met rust om zich heen en plaats voor een atelier waar hij zijn beroep en hobby als kunstschilder kon uitoefenen. In 2002 kwam er geld vrij en besloten ze op zoek te gaan naar grond om hun eigen huis te laten bouwen. Ze troffen het: een boer in de gemeente Kargıçak had geld nodig om de bruiloft van zijn zoon te betalen en wilde een stuk grond verkopen. Het was voor Hans en Bas de perfecte locatie: aan de voet van het Taurusgebergte, weg van alle hectiek maar toch niet gek ver van de bewoonde wereld en met een gigantisch uitzicht over Alanya en de Middellandse Zee. Bas, de creatieve helft van het stel, ontwierp ieder detail van het huis dat hij geheel in Toscaanse stijl wilde hebben. “Ik wilde iets anders dan de stijl die je hier overal ziet. Een Toscaans huis in Turkije.

Met matte, nostalgische kleuren en leuke hoekjes waar altijd iets moois te ontdekken valt.”

Maar hoewel alle details van het huis - zowel binnen als buiten - tot in het perfecte met elkaar harmoniëren, en Hans en Bas wonen zoals ze altijd hebben gedroomd, heeft de woning hen tot op heden slapeloze nachten bezorgd. Hans: “Ik

32

TULPIA voorjaar 2008

moet eerlijk zijn: als ik van tevoren had geweten dat het zo moeilijk zou zijn om alles voor elkaar te krijgen, dan waren we er nooit aan begonnen.”

De moeilijkheden ontstonden vooral doordat ze als particulieren gingen bouwen in een gebied dat nog niet eens een bestemmingsplan had. “We kochten een stuk grond met de bestemming landbouw. De aannemer verzekerde ons dat dat geen probleem was, en we hebben het huis gebouwd.

Maar zolang de grond geen bouwbestemming heeft, kun je geen bouwvergunning krijgen. Zonder bouwvergunning kun je geen woonvergunning (iskan) krijgen en zonder woonvergunning geen elektriciteit op naam. Zonder woonvergunning kun je bovendien je huis niet op je eigendomsbewijs (tapu) krijgen en zouden we alleen eigenaar zijn van de grond.”

De aannemer kreeg gelijk wat het bestemmingsplan betrof: dat werd binnen afzienbare tijd door de gemeente geregeld en door zijn portemonnee een paar keer te trekken kreeg Hans daarna ook de bouwvergunning rond. “ Toen is er een hele last van onze schouders gevallen, want daarmee zijn we eigenlijk door het oog van de naald gekropen. De kans bestond immers dat de aanvraag voor de bouwvergunning werd afgewezen en dan was onze woning illegaal.”

Het enige dat nu rest is de woonvergunning zodat ook het huis op de tapu kan worden bijgeschreven. Het is aan de aannemer om dit bij de gemeente te regelen, maar zolang hij de sociale

premies voor zijn werknemers niet heeft voldaan, krijgt hij dit niet voor elkaar. Hans en Bas wachten al sinds begin 2007. Hans: “Ik bel elke week en elke week krijgen we een ander excuus te horen: ziek, bruiloft, Suikerfeest… Maar ik heb hier in Turkije inmiddels geleerd dat je beter zoete broodjes kunt bakken dan boos worden, want dan krijg je helemaal niets voor elkaar. Dus ik blijf beleefd en wacht af. Maar we hebben er wel veel spanningen van, want we willen het gewoon allemaal geregeld hebben.”

Op de vraag of ze zich van tevoren wel goed hadden geïnformeerd, antwoordt Hans bevestigend. “Maar doordat je de taal niet goed genoeg spreekt en daardoor te weinig vat hebt op wat er allemaal gebeurt, zijn er mensen die misbruik van je proberen te maken. Ik raad Nederlanders die zelf een huis willen bouwen in Turkije dan ook aan zich goed te bezinnen. En ze mogen gerust contact met ons opnemen, zodat ze het wiel niet zelf hoeven uit te vinden.”

•

TULPIA voorjaar 2008

33

Eigen huis onder de Turkse zon “Het is tegenwoordig in om een huis in Turkije te hebben,” zegt Erkan Uğuz. Hij is de grootste Nederlandse aanbieder van vastgoed in Turkije.

De gewone man en grote investeerders hebben Turkije ontdekt. “Turkije zal in de toekomst een soort Spanje voor Nederlanders worden.”

Door Murat ıŞık

34

TULPIA voorjaar 2008

“Een huis kopen in Turkije is in. Het is wat om te kunnen zeggen dat je een huis hebt in Turkije,” vertelt Erkan Uğuz (37). Hij is de grootste aanbieder van onroerend goed in Turkije. Vierduizend Nederlanders hebben er al een huis gekocht, zegt hij, van wie vorig jaar zo’n negenhonderd.

En hun aantal zal de komende jaren alleen maar stijgen. “Ik verwacht dat het land in de toekomst een soort Spanje voor Nederlanders zal worden.

Steeds meer mensen zullen er op hun oude dag gaan wonen.”

“De groeiende Turkse economie, de grotere bereikbaarheid, het goedkope levensonderhoud en de driehonderd zonnige dagen per jaar maken Turkije erg geliefd bij Europese huizenbezitters,” zegt Uğuz in een Amsterdams café. Ondanks de drukte en zijn zachte stem is hij goed verstaanbaar. Hij articuleert ieder woord en spreekt bedachtzaam.

“De inflatie is in Turkije drastisch gedaald en het lukt de Turkse overheid de laatste jaren zelfs om de inflatie binnen de door het Internationaal

“Van bakker tot advocaat, iedereen kan een huis kopen in Turkije.”

Monetair Fonds gestelde grenzen te houden.

Europese bedrijven investeren ook steeds meer in Turkije. Zo steekt de ING Bank de komende vijf jaar 900 miljoen dollar in de Oyak Bank en heeft de Fortis Bank de Turkse Dışbank gekocht. De huidige Turkse regering is herkozen waardoor er een consistent beleid gevoerd wordt en er een stabiele economie is.”

Naast economische en politieke redenen om in het land te investeren was vooral ook het beeld dat bij Europanen bestaat over Turkije een belangrijke reden om juist te kiezen voor dat land. De kracht van Turkije is volgens Uğuz dat de mensen die er op vakantie zijn geweest er vaak weer terugkomen. “Het is erg geliefd bij de Europeanen als vakantieland door de goede bereikbaarheid gedurende het hele jaar en door de driehonderd zonnige dagen per jaar. Voor de Europeanen is het goedkoop in levensonderhoud.”

Na jaren als supervisor bij een Turkse bank in Amsterdam te hebben gewerkt, wilde Erkan Uğuz voor zichzelf beginnen en iets doen met vastgoed in Turkije. Zijn collega Tuncay Yılmaz was door de bank als expat vanuit Istanbul naar Nederland gehaald om een plan uit te werken voor een hypotheek, bestemd voor Nederlanders die een huis wilden kopen in Turkije. Toen de bank later besloot hier toch niet verder mee te gaan, gingen Uğuz en Yılmaz het plan samen verder uitwerken.

“Het idee om iets te doen met onroerend goed in Turkije liet me maar niet los.”

Hoewel Uğuz en Yılmaz hun sporen inmiddels in het bankwezen hadden verdiend, besloten ze voor het betreden van de internationale huizenmarkt een samenwerkingsverband aan te gaan met Anton Rooks en Hans de Waal, die in 2006 de Mondi Award hadden gewonnen voor de beste aanbieder van onroerend goed in het buitenland. “Anton en Hans zijn de beste verkopers van buitenlandse huizen in Nederland, daarom wilden we een samenwerking met hen aangaan. Nadat we onze plannen aan hen hadden gepresenteerd, werden zij ook enthousiast en besloten we samen verder te gaan.”

Gevieren richtten zij in oktober 2007 Master Real Estate bv op, een makelaarskantoor dat gespecialiseerd is in de huizenmarkt in Turkije. Het bedrijf werd vorig jaar oktober gepresenteerd op de IMMO International in Amsterdam, een beurs over internationaal onroerend goed. Een maand

Erkan Uğuz

later volgde de Second Home-beurs in Utrecht.

Het bedrijf houdt kantoor in Roosendaal en Alanya. Uğuz is belast met de verkoop, promotie en het aangaan van samenwerkingsverbanden.

Master Real Estate heeft een divers aanbod aan huizen en appartementen van de Egeïsche kust tot aan de Turkse Rivièra. “We bieden huizen aan in onder andere Çesme, Kuşadası, Bodrum, Kemer en Alanya,” zegt Uğuz. In totaal heeft Master Real Estate zestig projecten in Turkije lopen.

Het bedrijf is de grootste Nederlandse aanbieder van huizen in Turkije. “Ons aanbod varieert van appartementen van 35.990 euro tot grote villa’s ter waarde van 600.000 euro.” Uğuz nogmaals: “Van bakker tot advocaat, iedereen kan een huis kopen in Turkije.”

Uğuz raadt het mensen af om vanuit den vreemde zomaar een huis te kopen. Daarom nemen hij en zijn collega’s hun potentiële klanten eerst mee naar Turkije. Zo kunnen ze eerst de projecten ter plekke zien, de omgeving, de stad en proeven ze van het eten en de sfeer. Ook raadt Uğuz aan om een advocaat in de arm te nemen, omdat er in Turkije geen notaris bij de koop van onroerend goed betrokken is. “Iedere klant van ons bedrijf wordt begeleid door een advocaat die de gehele overdracht regelt en de geschiedenis en status van het stuk grond bekijkt,” aldus Uğuz.

Uğuz is positief gestemd over de perspectieven voor de Turkse huizenmarkt. De Turkse regering stimuleert het verkopen van huizen aan buitenlanders. Het hoofdstedelijke Ankara gaf onlangs de opdracht om projecten te ontwikkelen langs de gehele kustlijn, speciaal voor buitenlanders. Sinds kort is het voor Europeanen ook mogelijk om een hypotheek in Turkije af te sluiten. Bovendien biedt de eventuele Turkse toetreding tot de Europese Unie een positief vooruitzicht voor huizenverkopers en -bezitters. “De verwachting is dat daardoor de huizenprijzen zullen stijgen met mogelijk tien tot vijftien procent.”

•

TULPIA voorjaar 2008

35

Domweg gelukkig

in Alanya

door Cindy van Vliet

36

TULPIA voorjaar 2008

Elke ochtend bekruipt Freek Kipping een tevreden gevoel als hij zijn balkon opstapt en de zon zelfs in de wintermaanden al behaaglijk aanvoelt. Hij woont met zijn vrouw Marijke in een luxeappartement op drie hoog in de gemeente Kestel, precies op de grens met de bij Nederlanders populaire gemeente Mahmutlar. Het appartement biedt vol uitzicht over zee en in de verte kun je Alanya zien liggen. “Moet je zien hoe riant we wonen. Voor mensen met een gemiddeld budget zoals wij is het toch fantastisch! Waar kun je voor nog geen 250 euro per maand zo wonen aan zee in dit klimaat?”

Op uitnodiging van Marijkes zus, die de Nederlandse regen al eerder had verruild voor de mediterrane zon, ging het echtpaar Kipping zes jaar geleden op vakantie naar Turkije. En dat beviel zo goed dat ze, eenmaal terug in Nederland, serieus over een verhuizing gingen nadenken.

“Als je ons daarvoor had gezegd dat we in Turkije zouden gaan wonen, hadden we je voor gek verklaard,” zegt Freek. “Maar na dat bezoek aan mijn schoonzus zagen we steeds meer voordelen.”

Marijke: “Het was natuurlijk vooral het klimaat dat ons zo aantrok.”

Ze verkochten hun huis in Nederland en kochten een appartement aan zee in de gemeente Mahmutlar dat toen eigenlijk net door buitenlandse investeerders werd ontdekt. De eerste appartementencomplexen van twaalf verdiepingen hoog, gericht op kopers uit Europa, waren in aanbouw. “Overal zag je geraamtes van nieuwbouw,” herinnert Freek zich. “En in de wintermaanden was het een spookstad.”

Nu zijn het de hoge, luxe appartementencomplexen die Mahmutlar domineren en wordt de gemeente elk jaar iets moderner. Steeds meer buitenlanders vestigen zich er permanent of voor langere periodes per jaar. Vooral degenen die in eigen land gepensioneerd zijn, zoals ‘de Kippings’. Hun dagen brengen ze door met lezen,

op het strand liggen, msn’en met webcam met het thuisfront en op de koffie gaan bij andere Nederlanders in Alanya. Marijke: “Als je hier net woont, heb je vooral een vakantiegevoel. Dan zit je elke dag op het terras of in de kroeg. Maar dat is financieel niet haalbaar. En dat vakantiegevoel gaat op een gegeven moment over en dan ga je je ook echt thuis voelen.”

Freek: “Met het verstrijken van de jaren ga ik het leven hier steeds leuker vinden. Ik houd ook erg van de Turken en hun manier van leven. Heel ontspannen en sociaal. Sommige buitenlanders hebben veel kritiek op hoe zij sommige dingen doen en aanpakken. Maar wie zijn wij om daar in hun land over te oordelen en te doen alsof wij het allemaal beter weten? Marijke en ik kennen nu ook al heel wat Turkse mensen en zij kennen ons. Als ik die paar kilometer van ons huis naar het centrum van Mahmutlar fiets, ben ik een uur onderweg terwijl het een ritje is van tien minuten. Want iedereen zwaait, zegt gedag of wil een praatje met je maken.”

Toch bestaat hun vriendengroep eigenlijk alleen uit Nederlanders. Maar dat komt, vermoedt Freek, puur omdat de taal een struikelblok vormt.

“Ik zou graag meer contact willen hebben met Turkse mensen, maar op onze leeftijd is het zo moeilijk om de taal te leren. We redden ons inmiddels wel in de winkels en kunnen ook wel een klein babbeltje maken, maar om echt vriendschappen op te bouwen is onze woordenschat te beperkt.

Ik krijg volgende maand wel weer een cursus uit Nederland en dan ga ik het maar weer proberen.“ Minpunten van het wonen in Turkije kan het echtpaar Kipping niet bedenken. Marijke: “Als mensen in Nederland horen dat je in Turkije woont, zeggen ze wel eens schamper: ‘Turkije?

Wat moet je nou in Turkije?’ Dat gebruiken wij nu vaak als grap. Als we lekker in de zon zitten terwijl het in Nederland regent: ‘Turkije? Wat moet je nou in Turkije?’”

•

Kom, kom wat je ook wil bouwen De Turkse vastgoedmarkt kan in toenemende mate rekenen op de aandacht van grote internationale investeerders. Deze sector wist de afgelopen jaren de meeste buitenlandse investeringen aan te trekken; analisten verwachten dat een aantal internationale ‘reuzen’ de komende tijd nog eens 24 miljard dollar zullen steken in vastgoedprojecten in Turkije. Een factor bij de toenemende aandacht voor Turkije zijn de toetredingsonderhandelingen tussen Turkije en de Europese Unie. Momenteel zijn 50 van de 150 grote winkelcentra in Turkije in handen van buitenlandse bedrijven. Ook de bouw van grootschalige wooncomplexen in grote steden als Istanbul wordt steeds meer door ‘buitenlanders’ gerealiseerd.

Multi Turkmall (Nederland)

Dit bedrijf werkt met Nederlandse gelden.

Het heeft investeringen in meer dan twintig Europese landen. Momenteel heeft het bedrijf investeringen in Turkije ter waarde van 3,5 miljard euro. Multi Turkmall heeft 25 projecten lopen in de Turkse steden Denizli, Trabzon, Ankara, Aydın, Istanbul, Antalya, Kayseri, Diyarbakır, Nevşehir en Gaziantep. Onlangs zijn ook in Mersin en Izmir winkelcentra geopend. In 2010 verwacht Multi Turkmall dat de investeringen in Turkije in totaal vijf miljard euro zullen

bedragen. CEO Levent Eyüboğlu vindt de groeiende belangstelling voor de Turkse vastgoedmarkt alleen maar logisch.

“Europa begint de Turkse markt van 75 miljoen klanten te ontdekken,” zei hij tegenover de Turkse krant Milliyet onlangs.

Hij verwacht dat de komende jaren nog meer investeerders zullen neerstrijken in Turkije. “Als we het aantal winkelcentra in Turkije vergelijken met dat in Europa zitten wij in Turkije nog steeds onder het Europese gemiddelde.”

Corio (Nederland)

Dit Nederlandse bedrijf maakte in 2005 een diepe sprong in de Turkse vastgoedmarkt door in een keer 46,9 procent van de aandelen van het prestigieuze winkelcentrum Akmerkez in Istanbul over te nemen. Corio telde er 192 miljoen dollar voor neer. Dit jaar heeft Corio zeven verschillende winkelcentra in Turkije gekocht.

Daarnaast neemt het bedrijf deel aan een immens project in Acıbadem, Istanbul. Op het voormalige fabrieksterrein van Otosan wordt momenteel het ‘Acıbadem Project’ gerealiseerd. Corio betaalde 7,7 miljoen dollar voor zeven procent van de aandelen in dit project. Ondertussen heeft Corio voor ongeveer een miljard dollar investeringen lopen in Turkije en het komende jaar zal het bedrijf voor nog eens

ten minste 500 miljoen dollar investeren in winkelcentra. Het nodige geldbedrag wil het bedrijf vrijmaken door de verkoop van panden in Nederland en Frankrijk.

Koray Özgül, voorzitter van de Raad van Bestuur van de Turkse tak van Corio, zegt dat het bedrijf bewust kiest voor projecten in Anatolië vanwege de voordelen van ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’. “In steden als Edirne, Çanakkale en Balıkesir zullen we per stad 60 miljoen dollar investeren, in grotere steden als Antalya, İzmir en Adana bedragen onze investeringen rond de 150 miljoen dollar per stad.”

Merrill Lynch GPI-Krea Grup (Groot-Brittannië)

Merrill Lynch GPI (Global Principal Investments) is een van de vooraanstaande ‘vastgoedbankiers’ in de hele wereld. Het bedrijf zette na een samenwerkingsverband te zijn aangegaan met Krea Grup in 2006, Bosphorus Gayrimenkul Fonu (Bosporus Vastgoedfonds) op. Merrill Lynch GPI kocht meteen erna het winkelcentrum Neo Alışveriş Merkezi in Eskişehir op. Momenteel is Merrill Lynch GPI bezig met het opzetten van een een winkelcentrum ter waarde van 130 miljoen dollar in Esenyurt, Istanbul. Een ander project loopt in Pendik, aan de Aziatische kant van Istanbul dat dit jaar nog zal gaan draaien.

Het winkelcentrum Neo City in Adapazarı op een terrein van 140 duizend vierkante meter wordt volgend jaar in gebruik genomen. Daarnaast wil Merrill Lynch GPIKrea Grup 800 luxueuze appartementen bouwen in Zuid-Turkije en résidence-woningen in Istinye. Dit laatste project meegeteld zal de totale investering in Turkije ruim vijf miljard dollar zijn.

Redevco (België)

Met een portefeuille van ruim 7 miljard euro is Redevco een van de grootste vastgoedbedrijven in Europa. Redevco, sinds 206 actief op de Turkse markt, heeft zes projecten lopen in vijf verschillende steden in Turkije. Het bedrijf dat een bedrijvenpand in Umraniye, Istanbul heeft gekocht wil ruim een miljard euro investeren in Turkse projecten. De bouw van winkelcentra in Ankara en Erzururm is al gestart. Ook wil Redevco twee winkelcentra in Manisa en nog eens een in Edirne bouwen.

TULPIA voorjaar 2008

37

Tien tips bij het kopen van een huis in Turkije

ECE Groep (Duitsland/Verenigde Staten)

Het bedrijf runt meer dan 90 winkelcentra in Duitsland, Griekenland, Oostenrijk, Qatar en Turkije. De jaaromzet van het bedrijf bedraagt 10 miljard euro. Het bedrijf opereert sinds 2000 ook in Turkije onder de naam ECE Türkiye, een samenwerkingsverband met de Koç Groep.

Later is het bedrijf alleen verder gegaan onder zijn oorspronkelijke naam ECE. In 2006 nam het bedrijf het Amerikaanse vastgoedbedrijf General Growth Properties Inc. op. Sindsdien opereert het bedrijf onder de nieuwe naam CURA GGP Gayrimenkul Geliştirme A.Ş. in Turkije. Het bedrijf realiseerde eind vorig jaar een project ter waarde van 110 dollar in Eskişehir.

Momenteel bouwt Cura een winkelcentrum op het terrein van het oude Tatilya in Beylikduzu in Istanbul. De bouw van dit centrum met meer dan 200 winkels zal 250 miljoen dollar kosten. Naar verwachting zal het winkelcentrum eind volgend jaar de deuren openen voor publiek. CEO Alexander Otto zei eerder dat ECE de komende vijf jaar voor ruim een miljard dollar zal investeren in Turkije.

Emaar Properties (Dubai)

In samenwerking met het Turkse Atasay Kuyumculuk bouwt Emaar 576 villa’s in Büyükçekmece even buiten Istanbul. Het bedrijf heeft vijf miljard dollar vrijgemaakt ter investeringen in Turkije in de komende jaren. Binnenkort begint Emaar met de bouw van een ziekenhuis. Onlangs betaalde Emaar ongeveer 403 miljoen dollar voor een terrein van 73,5 duizend vierkante meter om er te kunnen bouwen.

EMG Gayrimenkul (Duitsland/Zweden)

EMG wil in Turkije opslagruimtes in Bebze en Hadımköy en winkelcentra in ZuidoostTurkije en de Turkse Rivièra. In eerste instantie verwacht het bedrijf voor ongeveer 300 miljoen euro te investeren in Turkije.

EMG onderzoekt ook de mogelijkheden in Anatolische steden als Isparta, Hatay, Adana, Erzurum, Diyarbakır, Antalya en Sıvas. Daarnaast wil EMG ook woningcomplexen en bedrijfspanden bouwen.

EMG zegt meer te voelen voor kleinschalige projecten in vooral historische plekken in Istanbul.

38

TULPIA voorjaar 2008

Tot voor kort konden buitenlanders geen onroerend goed bezitten in Turkije.

Sinds Nederland en Turkije een akkoord hebben bereikt om het kopen van vastgoed voor elkaars staatsburgers mogelijk te maken, kan elke Nederlander die zich kan identificeren een huis kopen in Turkije. Let daarbij wel op de volgende punten:

1 Doe geen dingen die u in Nederland ook niet zou doen. Geef geen geld aan tussenpersonen (vriendelijke taxichauffeur, ober, ‘de aardige Turkse vriend’) zonder de huidige eigenaar te hebben gesproken, het pand te hebben gezien en onderzocht.

2 Zoek eerst uit wie de eigenaar is. Is de verkoper ook de eigenaar? En

zijn er misschien meerdere eigenaren, en zo ja, willen die het ook verkopen?

Raadpleeg daarom tijdig de Openbare Registers voordat u tot de koop overgaat.

Daarin kunt u ook zien wie de eigenaar is en of er een schuld op de woning rust.

3 Zoek uit wie je zakenpartner is. Koopt u rechtstreeks van de eigenaar,

dan kan het bezit aan de hand van documenten van de Openbare Registers aangetoond worden. Koopt u via een makelaar of een tussenpersoon, ga dan bij de lokale Kamer van Koophandel na hoe lang dat bedrijf al bestaat. Hoe langer een bedrijf functioneel is, des te groter de betrouwbaarheid.

4 Ga bij de gemeente na wat de bestemmingsplannen zijn voor de woning en haar omgeving. U heeft uw droomappartement met een prachtig uitzicht gevonden, maar blijft dat uitzicht ook zo onveranderd?

5 Mag u daar kopen of bouwen? Buitenlanders mogen nog steeds geen huizen bezitten die gelegen zijn in een militaire zone, in de buurt van een moskee of buiten de gemeentegrenzen.

6 Lees de koopovereenkomst goed door. Schakel desnoods een expert (jurist) in die uw taal spreekt. Een beetje investering kan u voor mogelijk nog grotere financiële zorgen in de toekomst behoeden. Weet wat u afspreekt over de afdracht van de belasting en wie de kosten bij de (ver)koop op zich neemt.

7 Verzamel de vereiste papieren. Zorg voor een kopie van de bouwvergunning en een lijst van de materialen die in de bouw worden gebruikt. Informeer ook naar de garantie op de materialen en de bouw. Bij nieuwbouwprojecten is ook belangrijk om na te gaan hoe het zit met de infrastructuur zoals wegen, zwembaden, elektriciteit enzovoorts. Voorkom dat u zonder water en licht komt te zitten in uw ‘droomhuis’.

8 Mag u er wel wonen? Vraag naar de officiële documenten die voor uw

woning nodig zijn. Heeft de gemeente de vereiste bewoningsvergunning daadwerkelijk afgegeven? Als dat niet het geval is, informeer dan naar de reden daarvan, ook bij de gemeente.

9 Wees prijsbewust. Informeer naar de hoogte van de gemeentelijke heffin-

gen, de jaarlijkse onroerendezaakbelasting en de bijdrage aan de vereniging van eigenaren. Hoe hoog bedragen de maandelijkse servicekosten?

10 Beschikt u over een Turks belastingnummer? Zonder dat mag

u geen onroerend goed op uw naam zetten. Het verkrijgen van zo’n nummer kost niets. Met dat nummer kan ook een bankrekening in Turkije worden geopend, wel zo handig bij het betalen van de maandelijkse lasten van uw nieuwe onderkomen.

De bovenstaande tien tips kunnen u helpen bij uw zoektocht, maar om alle risico’s te beperken, kunt u beter een juridisch adviseur raadplegen:

•

www.sepersadvocaten.nl www.immo-turkuaz.be www.mondi.nl

EstatE

02%3%.4%%24 )!33/3 -/$%2. $% ).6%34%2).' 6!. 57 ,%6%.

· Direct aan zee bij de schitterende Golf van Güllük · Dichtbij de nieuwe golfbaan van Bodrum · Villa‘s en Appartementen vanaf ô 89.000,· Verhuurgarantie · Gemakkelijke betalingsregeling · Korting op uw vliegtickets naar Bodrum · 10 jaar bouwgarantie · Bezichtigingsreis voor ô 150,-

e Vision TV: Uitzendingen Hous L5 16 maart 19:00 RT L 4 RT 0 :3 11 rt 20 maa L4 23 maart 12:55 RT8 L RT 0 :0 18 19 april 5 27 april 19:00 RTL 4 L RT 0 1 mei 11:3 4 mei 12:55 RTL 4 24 mei 18:00 RTL 8

"%523$%%,.!-

% (/53%6)3)/. 0,!: ! %80/

-!!24

!-34%2$!- '/, &

-!!24

3%#/.$ (/-% ).

4%2.!4)/.!,

-!!24

.:% 62!!' .5 / !.

"2/#(52% !

Projecten waarvoor corendon estate bemiddeling verleent:

Iassos Modern Project BodruM

Hillside Garden Project Bodrum-Yalikavak

189 woonheden. Dit project ging enige tijd geleden van start en de verkoop verloopt voorspoedig. De oplevering zal in November 2009 gebeuren.

184 wooneenheden. Het project is geheel voltooid. De eigendomsbewijzen worden aan de eigenaren uitgereikt. Nog slechts 6 appartementen te koop.

LakesIde Project BodruM

./' 3,%#(43 !00 4% +//0

240 wooneenheden. Geheel verkocht. De oplevering vindt plaats in Mei 2008. turQuoIse Project BodruM

516 wooneenheden. Geheel verkocht. De oplevering zal in November 2008 geschieden. aPoLLonIuM Project dIdIM

354 wooneenheden. Nog 34 appartementen en 26 villa’s te koop. De oplevering staat gepland voor Mei 2009.

./' !00 %. 6),,!3 4% +//0

&ACILITEITEN

:WEMBADEN !QUA PARK 3HOPPINGCENTER +INDERSPEELTUINEN WATER SPORTFACILITEITEN #AF¤S EN RESTAURANTS 4URKSE HAMAM

$OKTERSPOST 3CHOONHEIDSSALON 3UPERMARKT 3AUNA 4AXI EN BUS SERVICE 7ASSERETTE UURS BEVEILIGING

6%2(552'!2!.4)% EstatE De vakantiewoningen, waarvoor wij onze bemiddelingsdiensten verlenen, betreffen huizen waarvan u eigenaar wordt en het eigendomsrecht verkrijgt.

Singaporestraat 82 · 1175 RA Lijnden · Tel.: 020-449 94 73 • estate@corendon.nl · www.corendonestate.nl TULPIA voorjaar 2008

39

Reizen

Een reis door

Turkije

om nooit te vergeten door Sake van der Wall

Zonder een duidelijk plan vertrok Sake van der Wall afgelopen oktober met het vliegtuig naar Istanbul voor een reis van zes maanden door het Midden-Oosten. Gedurende zijn reis dwars door Turkije deed hij ervaringen op met vrouwen, schaapherders en muezzins.

40

TULPIA voorjaar 2008

Drie weken nadat ik uit Istanbul vertrokken was, stond ik voor het İshak Paşa- paleis bij Doğubeyazıt. Er woei een koude wind over de hoogvlakte, met zijn zwarte basaltvelden en weidse uitzichten. Rotsen rezen steil uit het landschap, op de toppen lag de eerste sneeuw. “Hier beginnen de eindeloze landmassa’s van centraal Azië,” dacht ik. De bewolking ontnam me het zicht op de Ararat, de heilige berg, meer dan vijfduizend meter hoog, waarop volgens de overlevering de Ark van Noach strandde.

Het paleis, opgetrokken uit gele natuursteen, was sprookjesachtig mooi, met zijn fijne bogen, reliëfjes in ingewikkelde bloemvormige motieven, torentjes en koepels. Het contrast tussen het paleis op de heuvel en de gure vlakte kon niet groter zijn. Hier maakte Turkije zijn oriëntale roep waar. Het was eind oktober; ik zou de volgende dag de grens oversteken, naar Iran.

In Turkije begon ik aan een reis van zes maanden door het Midden-Oosten.

Waarom ik naar dit deel van de wereld ging, wist ik niet precies, maar waarschijnlijk had het te maken met mijn interesse in politiek en een vage zucht naar oude steden met kleine straatjes en koepels die baden in zonlicht, naar de weidse oneindigheid van de woestijn, naar ontmoetingen in theehuizen met mensen die anders zijn dan Europeanen, maar die toch niet zo sterk van ons verschillen als Chinezen. En Turkije leek me een goede introductie op de Oriënt.

Het gevoel in de Oriënt te zijn, had ik al eerder gehad, in Istanbul, toen ik aankwam met de boot en de oude stad met koepels en minaretten op de heuvels zag liggen. En in Urfa, het vroegere Edessa, met zijn droge hitte als ik de woestijn, zijn lieflijke theetuinen, zijn kinderen die om ‘money, money, money’ vragen en zijn jongeren die drie woorden Engels spreken, maar je constant staande houden en alles van je willen weten, je naam, je nationaliteit, je beroep en je huwelijkse staat.

Het gevoel had ik dus als eerder gehad – maar over het algemeen stelde Turkije me teleur: het was veel te beschaafd, ook al liepen er veel vrouwen in hoofddoeken rond, was het sociale leven gespleten (een gedeelte voor mannen en een gedeelte voor vrouwen), zag je in het oosten veel schaapherders met hun kuddes over groene heuvels lopen, moest je

in ieder toeristisch centrum de tapijtverkopers van je afslaan en werd je ’s ochtends rond vijf uur regelmatig wakker, omdat een muezzin vanaf een minaret de gelovigen opriep tot gebed.

Ik reisde van Istanbul naar Bursa en dan over de westkust naar beneden, via Çanakkale naar Selçuk. Daar kwam ik veel resten van oude Griekse en Romeinse beschavingen tegen: de ruïnes van Troje en Efese, maar ook een spookdorp waaruit Grieken waren verdwenen tijdens de grote bevolkingsuitwisseling na de Eerste Wereldoorlog. De bus kwam eerst door steile heuvels met olijfbomen die tot in de Middellandse Zee reikten, daarna openen zich vlaktes, met maïs- en katoenvelden.

Een maand leek me genoeg om alles te doen wat ik wilde, maar al snel kwam ik erachter dat het land zo rijk was aan geschiedenis, cultuur, bezienswaardigheden en stranden dat ik hopeloos in tijdnood kwam. Toen ik in Selçuk aankwam, was er al bijna een halve maand voorbij, maar ik had het gevoel dat ik pas op de drempel van Anatolië stond.

Steden als İzmir, Bodrum en Antakya liet ik daarom links liggen. Met de nachtbus reisde ik de binnenlanden in naar het religieuze centrum Konya, om te zien hoe ze daar het suikerfeest vierden. Ik zag alleen maar hoe kinderen in hun zondagse kleren op weg waren naar familie. In de tram gaven ze elkaar snoepjes. Er was niets van een collectieve viering zoals de kerkdiensten van kerstmis. Ik besloot niet langer in het slaperige Konya te blijven en nam die middag de bus naar Cappadocië.

“Wat doen mensen zonder familie tijdens het suikerfeest?” vroeg ik ‘s avonds aan een Turks meisje in het hostel. “Tijdens mijn reizen heb ik één ding geleerd,” reageerde een Australiër. “Buiten Europa, Australië en de Verenigde Staten bestaan er geen mensen zonder familie.”

Cappadocië herbergt vreemde landschappen: rotsen die als drakentanden uit het landschap oprijzen, droge vlakten die opeens in tweeën worden gedeeld door groene valleien, en gedoofde vulkanen van drieëneenhalve kilometer hoog. Met twee Australiërs wandelde ik in een vallei naar beneden; we plukten appels en druiven, en gleden vaak weg omdat de rotsen glad waren van de regen; dan bijt ik bijna mijn tanden stuk op iets dat op een appel lijkt – later kwam ik erachter dat het een granaatappel was.

Waarom moet de PKK opeens weer TULPIA voorjaar 2008

41

een aanslag plegen als ik naar Oost-Turkije wil reizen? Toen ik in Istanbul was, kwamen er twaalf soldaten om bij een aanslag; nieuwe aanslagen en nieuwe slachtoffers volgden in de weken daarna.

“Dood aan de PKK” en “De Turkse soldaten zijn helden,” schreeuwden demonstrerende studenten op een dag in Urfa, terwijl de Turkse troepen zich samenpakten bij de Iraakse grens. Ondank dat de politie me zei dat het gebied veilig was en de PKK nog nooit toeristen had ontvoerd, besloot ik Noord-Irak niet binnen te trekken – je wilt de rebellen niet op een idee brengen.

De volgende dag reisde ik naar het noorden, naar de reusachtige beelden op de top van de tweeduizend meter hoge berg Nemrut, een van de megalomane grafmonumenten van Turkije. Er zijn twee wegen naar de top. Ik nam de zuidelijke weg, wilde rond de top lopen en aan de noordzijde een taxi of bus nemen naar Malatya. Aan de andere kant van de berg was het echter stil. Na anderhalve kilometer lopen, met een zware rugzak om, kwam ik bij hotel Güneş, dat bleek echter verlaten – volgens de reisgids was het eerstvolgende dorpje vijftien kilometer verderop.

Na een paar kilometer zag ik een man met een jachtgeweer op een rots zitten.

Hij gaf me van zijn water en adviseerde me over het kleine onverharde pad naar beneden te gaan. Dat zou korter zijn; het pad was slecht begaanbaar, helemaal omdat ik zwaar bepakt was. Ondertussen begon het te schemeren en zag ik een prachtige zonsondergang; ik kon er echter niet van genieten omdat ik niet in het donker wilde afdalen. Uiteindelijk kwam ik tegen zessen in een dorpje aan.

“Hotel?” vroeg ik aan een boer. Hij wees in het donker. Ik moest naar het volgende dorpje, twee kilometer verderop. Toen ik het hotel bereikte, was ik net op tijd voor het avondeten: karper uit eigen tuin. Ik was de enige gast. ’s Avonds zag ik met de eigenaar en zijn vrienden hoe Beşiktaş van Liverpool won.

Ik liftte de volgende dag naar Malatya met een Koerd mee die een grote fan was van president Gül en premier Erdoğan van de AK-partij. In de stad van de abrikozen hing in bijna ieder winkelraam de rode Turkse vlag.

Vanaf Urfa kwam ik voornamelijk Koerden tegen (ik zou vanaf Cappadocië geen toerist meer zien), maar bijna nie-

42

TULPIA voorjaar 2008

mand van hen leek problemen te hebben met Turkije of met de Turkse overheid. Pas toen ik een rondje maakte rond het reusachtige Van-meer, over hoge groene heuvels met kuddes schapen, langs bergen van meer dan vierduizend meter, kwam ik een jongen tegen die me vertelde dat je gediscrimineerd werd met een Koerdische naam; je kon bijvoorbeeld moeilijker een baan bij de overheid krijgen. Later die

dag, in de bus terug, vertelde een jongen van achttien dat zijn broer bij de PKK zat.

Hij liet op zijn mobiele telefoon een filmpje zien van een jongen die in de bergen achter een machinegeweer zit.

Die avond liep ik Van in, op zoek naar het laatste biertje voor Iran. Ik kwam in een grote zaal, waar mannen aan lange tafels zaten; achterin zaten groepjes met ook vrouwen, een band speelde Koerdi-

Foto linker pagina en rechtsonder İshak Paşa Paleis Foto linksboven Berg Nemrud Foto rechtsboven Cappadocië

sche muziek. Met een groot glas bier ging ik aan een tafel zitten met twee groepjes mannen. Fuat had een breed gezicht, kort borstelhaar, uitpuilende ogen en dacht het beste Engels van hen te spreken. Elke zin begon hij met ‘Excuse me, mister’ en dan kwam er een onbegrijpelijke vraag.

Uiteindelijk maakte hij me duidelijk dat ik de volgende ochtend in het restaurant van zijn broer moest komen ontbijten en hij bleef dat maar herhalen. Om van hem af te komen liep ik de dansvloer op; ik haakte met mijn pink in de pink van de man naast me en probeerde zijn dansjes te imiteren. Toen ik terugliep naar de tafel, klapten mijn tafelgenoten.

•

TULPIA voorjaar 2008

43

Fotoreportage • Mardin

De Parel van het Oosten

Een uitzicht op Mardin genomen vanaf de weg naar Midyat. De typische architectuur en de huizen van kalksteen maken van Mardin een van de parels van het Oosten. foto’s en Tekst: Özgür Çakır

44

TULPIA voorjaar 2008

Volgens de bekende Britse historicus Arnold Toynbee is Mardin de mooiste stad van de wereld. Toynbee viel voor de typische architectuur van Mardin die bekend staat om zijn fraai gedecoreerde huizen uit witte kalksteen. Mardin is een stad in de gelijknamige provincie Mardin, grenzend aan Syrië. Volgens archeologen bestaat de stad al sinds 700 jaar voor Christus. Als hoofdstad van allerlei beschavingen is Mardin altijd al een belangrijke stad geweest. Ook is de stad eeuwenlang een belangrijk centrum

geweest voor Assyrische christenen. In het klooster Deir-az-Zafaran-Deyrulzaferan tussen wijngaarden en tuinen in een onherbergzaam landschap zijn de meeste Syrisch-orthodoxe patriarchen begraven. Tot 1933 was het klooster ook de zetel van de patriarch die nu in Damascus zetelt. Verder telt Mardin ook belangrijke moskeeën als de Sultan İsa Bey Medrese (1385) met een koranschool en een poort met fraaie reliëfs. Vanaf het dak van de medresse is er een prachtig uitzicht over de stad en de Mesopotamische laagvlakten.

TULPIA voorjaar 2008

45

Als het begint te schemeren, begeven de duivenhouders zich naar de daken van de woningen. Dan staat op bijna de helft van alle daken in Mardin wel een duivenhouder zijn dieren te verzorgen. Toen deze duivenhouder, meneer İbrahim, de camera van de fotograaf opmerkte, nodigde hem uit op zijn dak. “Vanaf hier heb je een beter uitzicht op Mardin.” Hij trakteerde ons op een sterk kopje koffie met veel schuim.

46

TULPIA voorjaar 2008

Priester Gabriël in het klooster Deir-az-Zafaran-Deyrulzaferan.

Tot 1933 zetelde hier de Syrischorthodoxe patriarch.

Çakır werd in 1976 in Ankara geboren. Zijn ouders komen oorspronkelijk uit de stad Rize in Noordoost-Turkije. Zijn eerste jaren bracht hij door in de Turkse hoofdstad, waarna hij in vele plaatsen in Anatolië heeft gewoond vanwege de (overheids)baan van zijn vader. Zo ging hij naar de lagere school in Mardin en Tunceli, de middelbare school rondde hij af in Bursa. Hij studeerde radiologie aan de universiteiten in Bursa en Ankara. Sinds zijn studententijd is Çakır een fervent fotograaf. Hoewel Çakır tegenwoordig in Istanbul woont en werkt, is zijn belangstelling en bewondering voor Anatolië nimmer verdwenen. Hij voelt dat zijn kinderjaren in Mardin en Tunceli hem deels hebben gevormd tot de persoon die hij nu is. Vorig jaar hield Çakır zijn eerste fototentoonstelling over de stad Istanbul.

Meer foto’s van Çakır: www.flickr.com/photos/ozgurcakir

In dit koffiehuis komen vooral timmerlieden na een dag hard werken uitblazen onder het genot van mırra, een soort koffie. Mırra wordt in meerdere etappes voorbereid en is erg bitter en sterk. Mırra wordt geserveerd als het bezoek is gearriveerd, tijdens het gesprek erna en ook kort voordat de visite weer vertrekt. Heb je genoeg gehad, dan dien je het kopje op zijn kop te zetten, anders blijft de gastheer je kopje bijvullen.

TULPIA voorjaar 2008

47

Eskici Pala is de bijnaam van deze handelaar in gebruikte kleding en spullen. Niemand weet zijn echte naam.

Gevraagd naar de tatoeages op haar gezicht antwoordde zij verlegen dat haar moeder die versieringen heeft aangebracht toen Seyran nog erg jong was, een kind zelfs. Waarom? “Om mij nog mooier te maken.�

48

TULPIA voorjaar 2008

Foto rechtsonder: Een loopjongen in Mardin çarşısı, de markt van Mardin. Vakmensen beginnen als loopjongen en leren zo een vak in de praktijk.

Deze loopjongen, çırak in het Turks, is door zijn chef naar de naburige schoenmaker gestuurd voor de nodige spullen.

TULPIA voorjaar 2008

49

Business

Helpdesk Allochtonen breidt uit

Na Zaanstad en Alkmaar heeft Helpdesk Allochtonen zich nu ook in Amsterdam gevestigd. Sinds twee maanden kunnen inburgeraars terecht op de nieuwe locatie in de hoofdstad. door Sonja Havermans foto’s TULPIA MEDIA TEAM

50

TULPIA voorjaar 2008

Feestelijke opening in vestiging Alkmaar

Fındık Demir neemt een welkomstgeschenk uit handen van locoburgemeester W. A.J. van Veen van Alkmaar.

Demir met collega’s Annelies Jansen en Magreeth Smit.

In een van de zes klaslokalen van de voormalige mts is er nog een les ‘Kennis van de Nederlandse samenleving’ aan de gang. Het onderwerp is deze keer gezondheid. Vijftien cursisten luisteren aandachtig naar de uitleg over hoe men een afspraak bij de dokter maakt. Uit een paar gezichten spreekt onbegrip. De docente legt wat zij zojuist vertelde opnieuw in het Spaans uit. Ineens stralende ogen.

Even later verlaten de cursisten opgetogen het klaslokaal. Nu alle lessen afgelopen zijn, kan de aannemer eindelijk onbekommerd zijn gang gaan. Hoewel er al zes cursusgroepen draaien, is er nog een hoop werk te doen om de hele lin-

kervleugel op de begane grond van het voormalige schoolgebouw spic en span te krijgen. In het nog provisorisch ingerichte kantoor schenkt Fındık Demir, directrice sinds 2003 en twee jaar ervoor coördinator van Helpdesk, koffie in kartonnen bekertjes. Ze glimlacht: “Binnenkort verhuizen we ons kantoor van AmsterdamNoord naar Bos en Lommer en dan wordt dit oude klaslokaal het hoofdkantoor van alle vestigingen.”

Dat Helpdesk nu ook in Amsterdam inburgeringscursussen aan oudkomers en nieuwkomers aanbiedt, heeft te maken met de wetgeving. Sinds 1 januari 2007 geldt de nieuwe Wet Inburgering.

Niet alleen nieuwkomers maar ook oudkomers zijn tegenwoordig verplicht om in te burgeren. Voorheen konden deze zogenaamde oudkomers zichzelf vrijwillig aanmelden voor trainingen. Helpdesk had tot dan toe op eigen verzoek voor een bepaald aantal oudkomers gesubsidieerde trainingsplaatsen toegewezen gekregen.

Nu loopt echter alles via de gemeenten.

Die wijzen aan wie er verplicht moet inburgeren, zij bepalen op hoeveel uur onderwijs iemand recht heeft en zij verwijzen cursisten door naar de verschillende instituten. Demir: “Wij hebben ons daarom vorig jaar ook bij de gemeente Amsterdam aangemeld als potentiële partij TULPIA voorjaar 2008

51

Fındık Demir is sinds 2001 betrokken bij Helpdesk Allochtonen.

Eerst als coördinatrice en vanaf 2003 als directrice. Op initiatief van drie regionale stichtingen werd Helpdesk Allochtonen geboren.

Deze wilden alledrie allochtone vrouwen bij de arbeidsmarkt betrekken. In april 2003 werd Helpdesk zelfstandig en is Demir benoemd tot directrice. Onder haar leiding breidde het aanbod van dit opleidingsinstituut zich aanzienlijk uit. Bij het samenstellen van het trainingsaanbod houden medewerkers van Helpdesk Allochtonen steeds rekening met de vraag op de arbeidsmarkt.

Demir werd in 1961 geboren in Centraal-Turkije in een dorpje met de toepasselijke naam Kılavuz (gids). In oktober 1973 streek zij met de rest van het gezin in Nederland neer. Haar vader was al drie jaar eerder gekomen om te werken bij Bruynzeel in Zaandam. Tussen 1982 en 1986 werkte zij bij de Turkse vrouwenorganisatie HTKB als cultureel en opbouwwerkster. In I988 rondde zij haar hbo-opleiding Sociaal-cultureel werk af. Inmiddels werkte zij al bij Buurthuis Poelenburcht in Zaandam als opbouw- en cultureel werkster, waar zij tot 1990 bleef. Van 1990 tot 1994 was zij raadslid voor de Partij van de Arbeid in Zaandam. Van 1992 tot 2000 werkte zij als projectleider en vestigingsmanager bij uitzendorganisatie Start. Ten slotte werkte zij nog een jaar bij het Amsterdams Centrum Buitenlanders als consulente voordat zij de overstap maakte naar Helpdesk Allochtonen. en vervolgens als een van de 39 instituten een gunning gekregen om mensen die graag aan het werk willen op te leiden.“ De twaalf docenten van Helpdesk zullen dit jaar veertien groepen van maximaal vijftien deelnemers opstarten. Demir en haar team hebben er specifiek voor gekozen om zich in eerste instantie te richten op het segment arbeidsparticipatie, omdat werken volgens de filosofie van Helpdesk de belangrijkste voorwaarde is voor integratie. “Pas wanneer mensen aan het werk gaan zullen ze uit hun eigen kring treden en hun eigen culturele patronen doorbreken. Het spreken van de taal en maatschappijkennis zijn daarbij vereisten voor een succesvolle deelname aan de arbeidsmarkt,” aldus Demir.

Een verplicht inburgeringstraject bestaat uit de taalmodules NT2, de modules Kennis van de Nederlandse samenleving en het doen van een staatsexamen.

“Wanneer een cursist zich bij ons aanmeldt, houden we eerst een intakegesprek en stellen we gezamenlijk een trajectplan op waarin we weergeven wat de ambities van de cursist zijn,” legt Demir uit. “Tijdens het traject worden de deelnemers zeer intensief begeleid. Dit is iets waarmee Helpdesk zich onderscheidt van anderen.” Voor die begeleiding is speciaal een consulent aangesteld die het verzuim en de vorderingen van de cursisten

52

TULPIA voorjaar 2008

bijhoudt en met hen daarover in contact treedt. Daarnaast helpt zij cursisten bij het vinden van een bij hun ambities passend vervolg. “Wij zijn een multicultureel team en dus bekend met de doelgroep waardoor we begrijpen waar de behoeften liggen van onze doelgroep,” vervolgt de directrice over hun werkwijze. “Wij willen ook op die behoeften inspelen met het aanbieden van een breder pakket.”

Zo vinden de medewerkers het belangrijk dat cursisten vanuit de inburgering verder kunnen doorstromen. Vandaar dat men net zoals dat in Zaanstad gebeurt ook in Amsterdam beroepsopleidingen als bijvoorbeeld beveiliging of verzorging en stages aan wil gaan bieden. Volgens Demir is het aanbieden van deze breder georiënteerde modules ook mogelijk binnen het kader van het inburgeringsexamen.

Immers het aantal uren dat deelnemers van de gemeente toegewezen krijgt, varieert tussen de 100 en 700 uur. Naast de verplichte modules kunnen deze uren, zolang de stof de maatschappelijke en sociale participatie ten goede komt, ingevuld worden met werkgerelateerde modules.

Demir ziet het helemaal zitten in Amsterdam. Naast beroepsopleidingen wil ze maatwerk bieden en als brug fungeren tussen de cursisten en het bedrijfsleven. Zodra het pand op orde is, gaat ze beginnen met het in Zaanstad beproefde

concept in Amsterdam uit te bouwen.

Maar ook ziet ze nieuwe mogelijkheden.

Immers Amsterdam en in het bijzonder Bos en Lommer is toch net iets anders dan Zaanstad. Demir: “De mensen hier verwachten alles op loopafstand te hebben. De werkeloosheid is er hoger. Vrouwen hebben een grotere taalachterstand en er zijn minder hooggekwalificeerde mensen.” Het team zal zich daarom in de toekomst wellicht niet alleen gaan richten op cursisten die willen werken, maar ook op cursisten die actiever aan het maatschappelijk leven willen deelnemen. Iets waar nu al grote behoefte aan blijkt te bestaan.”

•

Helpdesk Allochtonen Amsterdam (hoofdkantoor) Krelis Louwenstraat 1 1055 KA Amsterdam T 020 – 2224801 Alkmaar Stalpaertstraat 3 1813 CG Alkmaar T 072 – 540 77 98 Zaanstad Stationsstraat 79 1506 DE Zaanstad I www.helpdesk-allochtonen.nl E info@helpdesk-allochtonen.nl

“Ik wil met mijn kinderen praten”

Gladys Ronquillon (42) woont tien jaar in Nederland en komt oorspronkelijk uit Ecuador. Zij is getrouwd met een Spanjaard en is moeder van vijf kinderen. “Via de school van mijn dochter volgde ik mijn eerste cursus voor ouders. Daarna volgde ik nog wat cursussen maar daar moest ik mee stoppen omdat ik te veel werkte. Ik was kamermeisje in hotel Ibis maar kreeg later veel last van mijn gezondheid en kon daarom niet meer werken. Ik was daarom blij toen de brief van de gemeente over de inburgering kwam en ik in februari kon beginnen bij Helpdesk Allochtonen. De cursus vind ik heel interessant en ik volg nu drie dagen les. Op maandag leer ik van alles over de samenleving en op dinsdag en woensdag over de Nederlandse taal. Volgend jaar wil ik goed Nederlands kunnen spreken en schrijven zodat ik dan beter mijn dochter kan helpen met haar huiswerk. Bovendien zou ik graag willen werken als verpleegkundige of in de thuiszorg.”

Haider Al Haidanee (44) woont ook tien jaar in Nederland en komt uit Irak. “Nederland is mijn nieuwe vaderland. Irak is voor mij van de kaart verdwenen. Mijn eerste vier jaar in Nederland was ik asielzoeker en erg onzeker of ik mocht blijven. Daarna was ik jarenlang ziek. Eigenlijk heb ik de afgelopen tien jaar geen communicatie met de mensen om mij heen gehad en heb ik vooral achter mijn computer gezeten. Als hobby voer ik ook reparaties aan computers uit. Ik heb drie kinderen. De jongste, een jongen, is net een maand oud. Mijn twee dochters zijn zeven en negen jaar. Hoewel we thuis altijd Arabisch spreken, hebben mijn kinderen steeds moeite om met mij in deze taal te communiceren. Ik wil beter met hen praten. Mijn vrouw die in de kinderopvang werkt, spreekt goed Nederlands. Dat wil ik ook. Daarom ben ik naar de gemeente gegaan en heb ik om een cursus gevraagd. Na acht maanden wachten kon ik hier terecht. Daar ben ik heel blij om. Al had ik graag gehad dat de cursus niet drie maar vijf dagen in de week was.”

Magreeth Smit is docentencoördinator en geeft al drie jaar les bij Helpdesk. Daarvoor deed ze dat dertig jaar lang in het basis-, voortgezet en speciaal onderwijs. “Het verschil met volwassenen onderwijzen is dat je hen niet meer hoeft op te voeden. Het is prachtig werk omdat de mensen kennis en informatie opslurpen, zo gemotiveerd zijn ze. Bovendien is de doelgroep leuk. In de groepen zitten mensen van allerlei afkomst. Ze komen uit Turkije, Marokko, Thailand, Columbia, Irak en noem maar op.

We leren van elkaars culturen en ik leer steeds meer signalen opvangen van lichaamstaal uit andere culturen. Hier zijn cursisten die hoogopgeleid zijn, maar anderen weer niet. De communicatie met laagopgeleiden is wat lastiger. Soms zeggen ze het niet als ze iets niet begrijpen. Dat maak ik dan uit hun lichaamstaal op. Maar door het speciaal onderwijs heb ik wel geleerd iets eenvoudig en begrijpelijk uit te leggen. Dat scheelt.

De cursisten krijgen taalmodules waarin de lees-, luister- en spreekvaardigheid aan bod komen. Daarnaast leren ze hoe de Nederlandse samenleving functioneert en hoe ze zich daarin kunnen redden. Er zijn groepen met verschillende niveaus, afhankelijk van de vooropleiding van de cursisten. Hoewel dat in Zaanstad en Alkmaar meestal basisonderwijs met een paar jaar voortgezet onderwijs is. Voor Amsterdam weet ik het niet precies. Maar iedereen die wil naturaliseren of een verblijfsvergunning ambieert, moet uiteindelijk het examen op NT2-niveau halen. Dat inburgeringsexamen bestaat uit een telefoontoets waarbij aan de cursist vragen worden gesteld die hij of zij op band moet beantwoorden, een algemene taaltoets en assesments. Dit laatste kan inhouden dat de cursist een rollenspel moet doen, bijvoorbeeld het doen van aangifte van diefstal op een politiebureau. Hij moet dan uitleggen wat er gebeurd is, een formulier invullen en vervolgens een folder van slachtofferhulp lezen.

Of iedereen kan slagen, weet ik eigenlijk nog niet. Daarvoor bestaat het examen nog te kort. Maar voor mensen met heel weinig opleiding, ouderen of een verstandelijke beperking, houd ik mijn hart vast. We zullen zien hoe het zich uitwijst.”

TULPIA voorjaar 2008

53

Business

Incasseren met

fluwelen handschoen Dankzij de Nederlandse professionaliteit gecombineerd met Turkse informaliteit weten Yaşar Arık en Hüseyin Sayılgan van Global incassobureau heel wat schulden te incasseren voor hun opdrachtgevers. “Wij pakken de wanbetaler met fluwelen handschoenen aan en dat werkt.”

Door sonja havermans foto tulpia media team

Van een dreigende meneer die ‘opeens’ op de stoep staat terwijl de buren toekijken is geen sprake. Voor de initiatiefnemers Yaşar Arık en Hüseyin Sayılgan (38) van Global incassobureau te Zaanstad staat het menselijke aspect centraal.

Hun aanpak is constructief en dat werkt.

Zij sturen niet alleen brieven, maar gaan vooral de dialoog aan: “Wij kijken hoe we samen tot een oplossing kunnen komen.” Een unieke benadering waarin het tweetal Nederlandse professionaliteit met Turkse informaliteit combineert.

Het bedrijf dat sinds oktober vorig jaar bestaat, is een jonge speler in de branche.

Maar wel een speler met een doordacht concept. Het bureau richt zich vooral op ondernemers uit de Turkse gemeenschap.

Arık en Sayılgan spreken daarbij letterlijk en figuurlijk de taal van hun doelgroep.

Sayılgan die een achtergrond in de horeca heeft én een uitstekende reputatie, werft de klanten. Hij gaat naar zowel de

54

TULPIA voorjaar 2008

opdrachtgever als diens schuldenaar toe.

Bij de eerste om de werkwijze uit te leggen en bij de tweede om uitleg over de wanbetaling te vragen en zo tot een analyse en afspraken te komen. “Of het na de eerste of de vierde brief is, wij overleggen in elk stadium van het proces en komen tot een betalingsregeling. Hierbij houden wij ook rekening met de problemen van de wanbetaler. Met andere woorden: wij pakken de wanbetaler met fluwelen handschoenen aan en dat werkt,” vertelt een enthousiaste Sayılgan. Hierin onderscheidt Global zich van de veelal alleen brieven schrijvende kantoren.

Waar accountmanager Sayılgan vooral fungeert als het gezicht naar buiten, is de jurist Arık degene die de dossiers samenstelt en de brieven plus dagvaardingen schrijft. Sayılgan is voor zijn rol passend informeel gekleed terwijl Arık, gestoken in maatpak en met serieuze bril, eruitziet zoals men van een jurist zou ver-

wachten. Arık studeerde eerst in Istanbul Turkse taal- en letterkunde om vervolgens in Nederland nog een studie rechten te voltooien. Hij is enthousiast en positief ingesteld. Het kantoor heeft in nog geen half jaar zoveel werk binnengekregen dat de nachten van Arık erg kort zijn geworden. “Ik doe dit werk met zoveel plezier en geniet vooral van het menselijke contact, dat ik er juist energie van krijg.” De jurist legt uit dat zijn werk grotendeels uit speuren en het bedenken van creatieve oplossingen bestaat.

Die creatieve oplossingen hebben te maken met de cultuur van het Turkse zakendoen. Wanneer Global voor een klant een dossier op gaat bouwen, zijn er als eerste een factuur en een overeenkomst op papier nodig. Omdat Turkse ondernemers nog vaak op basis van vertrouwen werken, ontbreekt er veelal een papieren bevestiging. “In zo’n geval ga ik op zoek naar getuigen. In een van die gevallen was

TULPIA voorjaar 2008

55

de leverancier van de rollen shoarmavlees getuige. Hij legde een verklaring af waarop ik de zaak rond kon maken.” Met het speurwerk bedoelt Arık dat hij overal op zoek gaat naar relevante informatie over de schuldenaar en zijn of haar financiële positie. Bij werknemers, opdrachtgevers, het kadaster, banken en andere bronnen.

Het lukt hem vrijwel altijd om de soms verdwenen debiteur en diens eventuele vermogen te achterhalen. De resultaten van zijn diepgaande onderzoek maken dat ook conculega’s inmiddels bij Global

56

TULPIA voorjaar 2008

aankloppen voor informatie.

Nadat het onderzoek is afgerond, wordt de wanbetaler per brief gesommeerd om aan zijn betalingsverplichting te voldoen. Wanneer er niet binnen de gestelde termijn van zeven dagen betaald is, volgt er een tweede, strengere brief waarin een aantal maatregelen wordt aangekondigd. Hoewel het wettelijk verplicht is om twee sommatiebrieven te sturen, stuurt Global er vier. Na de derde brief bellen Arık of Sayılgan met de wanbetaler of vindt er een persoon-

lijk gesprek plaats. In de vierde brief staan de eventuele afspraken van dat gesprek bevestigd. Mochten alle bemiddelingsgesprekken geen resultaat hebben opgeleverd dan is de laatste stap de gang naar de rechter. Arık dagvaardt hiervoor de wanbetaler en vertegenwoordigt de schuldeiser bij de rechter. Op het moment dat de rechter vonnis heeft gewezen en er beslag kan worden gelegd, draagt Global de zaak over aan een deurwaarder. “De deurwaarder is die meneer die opeens op de stoep staat en wat van je wil. Dat doen

wij dus niet, hoewel men inderdaad dat beeld bij ons heeft,” schept Arık duidelijkheid over het idee dat velen krijgen bij horen van het woord incassobureau.

Arık en Sayılgan is er alles aan gelegen om hun zaken tot een goed einde te brengen. En dan bij voorkeur zo snel mogelijk. Voor hun klanten en vanwege hun beloningsstructuur. Arık: “Toen ik bij een advocatenkantoor op de afdeling incasso werkte, zag ik dat het door incassobureaus gehanteerde principe ‘No cure, no pay’ dat eigenlijk nooit betekende. Daar

heb ik vervolgens onderzoek naar gedaan en daardoor kan ik nu zeggen dat wij vrijwel zeker een uniek product leveren.”

Global incasso is het enige incassobureau waar de klanten daadwerkelijk alleen pas afrekenen als hun factuur door de wanbetaler betaald is. Het gaat dan om een percentage van tien procent. Het bureau rekent geen dossierrecht of andere administratieve kosten. “Ik hoorde vaak van mensen dat zij het idee hadden dat ze twee keer de dupe waren: vanwege de wanbetaler én vanwege de vaste kosten die het incassobureau vervolgens rekende. Daarbij was het niet eens zeker dat ze iets van hun vordering zouden terugzien,” licht Arık betrokken toe.

De unieke kostenformule, gecombineerd met de dialoog en het feit dat klanten hun verhaal in het Turks kunnen doen, maakt dat het aantal klanten in de korte tijd dat het bureau nu bestaat exponentieel is gestegen. Stille getuigen daarvan zijn de plastic tassen van het Office Center die op de rode vloer van het verder sobere kantoor rondslingeren. Ze zijn hoofdzakelijk gevuld met lege gele dossiermappen en pakken papier. Twee stagiaires zitten in een van de twee kamers achter bureaus dat papier tot stapels brieven te verwerken. “Een win-winsituatie,” zegt Arık over de stagiaires. “Het is voor allochtone studenten moeilijker om een stageplek te vinden. En hoewel de begeleiding ons tijd kost, zijn we erg blij met hun goede hulp.”

In de toekomst willen de twee initiatiefnemers graag uitbreiden. Op korte termijn zullen Arık en Sayılgan alvast de begane grond en de tweede verdieping

van het pand waar ze nu op de eerste verdieping gevestigd zijn, betrekken. “We hebben voor deze locatie gekozen uit strategisch oogpunt. We zitten hier relatief goedkoop en midden tussen Beverwijk, Haarlem en Amsterdam; gebieden waar veel Turkse ondernemers zitten,” verklaart Arık de ietwat afgelegen locatie van het kantoor dichtbij de reusachtige distributiecentra van Albert Heijn en Aldi.

“Maar klanten uit heel Nederland weten ons hier te vinden.” En binnenkort verwacht het tweetal dat ook een heleboel Turkse ondernemers zich bij het kantoor zullen melden. Ze zijn nu bezig met een intensieve acquisitiecampagne in Turkije.

Voor deze groep Turkse ondernemers wil Global de afhandeling van de openstaande facturen van hun wederpartijen in Nederland doen.

“We hebben ons bedrijf zes maanden lang voorbereid en zijn toen in het diepe gesprongen,” vertelt Arık trots. “Zowel kleine als grote klanten zijn erg tevreden en we hebben zelfs een behoorlijk aantal voormalige wanbetalers die op hun beurt klant zijn geworden.” Daarnaast krijgt het tweetal steeds meer andere vragen binnen. Bijvoorbeeld van wanbetalers die willen dat hun schulden gesaneerd worden. Arık laat weten dat het plan is dat de onderneming meer personeel krijgt en dan ook meer aanverwante diensten gaat verlenen. “Het gaat nu allemaal zo snel dat we eerst deze groei in goede banen moeten zien te leiden. Dan pas gaan we verder uitbreiden. Glimlachend voegt hij eraan toe: “Intrum Justitia, daar hebben de meeste mensen wel eens van gehoord.

Wij willen net zo’n begrip worden.”

•

TULPIA voorjaar 2008

57

Invasie

van de

creatieve klasse DOOR Sonja Havermans

Rotterdam is allang geen stad meer van louter havenwerkers. Sinds een jaar of tien profileert de metropool zich als de evenementenstad van Nederland. In het verlengde daarvan voert de gemeente een vestigingsbeleid gericht op het aantrekken van voornamelijk creatieve industrie. Tot de creatieve industrie behoren: architecten, ontwerpers, AV-professionals, tekstschrijvers, designers en beeldend kunstenaars. En ook podia, opleidingsinstituten en werkplaatsen.

Neem nou het Coolhaveneiland. Een wijk in de deelgemeente Delfshaven (72000 inwoners) aan de rand van het centrum van Rotterdam ingeklemd tussen de Westzeedijk, Cool- en Parkhaven. Van oudsher een typisch Rotterdamse havenbuurt waar het leven zijn gangetje ging.

En waar veel bewoners nogal op zichzelf waren. Maar tegenwoordig bruist het er

58

TULPIA voorjaar 2008

van de creativiteit en de creatieve bedrijven. De wijk die een paar jaar geleden nog als verpauperd te boek stond, ademt weer een frisse positieve energie.

Als voorzitter van de deelgemeente Delfshaven is Carlos Gonçalves (41) bestuurlijk verantwoordelijk voor de metamorfose van het Coolhaveneiland. Gonçalves is sinds twee jaar voorzitter van de deelgemeente. Daarvoor werkte hij als beleidsadviseur Sociale Zaken in Rotterdam en als portefeuillehouder Wijkeconomie voor Delfshaven. De geboren Kaapverdiaan woont al dertien jaar in Delfshaven.

Als geen ander kent hij de problematiek maar ook de potentie van de deelgemeente en het Coolhaveneiland. “Het Coolhaveneiland stond bekend als een gebied met meerdere problemen,” vertelt hij. “Een van de problemen had te maken met drugs. Hoewel dit probleem al

lang tot het verleden behoort, bleef het imago slecht.” De bestuurders van de deelgemeente wilden de wijk vernieuwen en daarbij ook de beeldvorming over de wijk ombuigen. In 2004 formuleerden ze daarom gezamenlijk met de eigenaren van de panden, de woningbouwcorporaties, een nieuwe visie op de buurt.

Naast de verpaupering, leegstand en het slechte imago speelden nog een aantal andere factoren een rol die maakten dat het plan ontstond om de creatieve klasse ook naar het Coolhaveneiland te trekken. Belangrijk was het feit dat de gemeente Rotterdam de creatieve industrie heeft uitgeroepen tot een van de drie speerpunten voor het economische beleid. Creatieve bedrijvigheid vormt immers de basis van de kennisindustrie van de 21e eeuw. Door voortdurende automatiseringsprocessen en door verschuiving

Voorzitter Carlos Gonçalves

van de massaproductie naar lagelonenlanden vindt er een omslag plaats van op massaproductie gerichte economie naar kenniseconomie met een toenemend belang van creativiteit en innovatie. Want de algemeen geldende gedachte is dat creativiteit leidt tot innovatie en dat uit innovatie economische groei ontstaat.

Er ontstaan nieuwe vormen van welvaart en werkgelegenheid naast de havenindustrie. Met de gemeente Rotterdam sloot de deelgemeente een convenant waarbij de eerste toezegde de voorgenomen ontwikkeling van het Coolhaveneiland te ondersteunen.

Niet alleen op het Coolhaveneiland maar ook in de Delfhavense wijken Lloydkwartier en Historisch Delfshaven hebben zich door een specifiek actief vestigingsbeleid de laatste jaren steeds meer creatieve bedrijven gevestigd. Het Lloydkwartier is echter een dure A-locatie. Het Coolhaveneiland is bedoeld als vergelijkbaar maar breder toegankelijk alternatief. Gonçalves: “Dat Delfshaven een vrij jonge bevolking heeft wie het creatieve erg aanspreekt, heeft mede onze keuze beïnvloed. Toevallig of niet, maar hier wonen veel creatievelingen. We willen deze talenten helpen zichzelf verder te ontwikkelen; we willen jongeren perspectief en kansen bieden.” Een ander aspect dat de wijk interessant maakt om zich er te vestigen is de strategische ligging. Dit gebied is vlakbij Rotterdam-Noord, RotterdamZuid, de Euromast en alle uitvalswegen.

Het vlaggenschip van de wijk is de Oude Machinistenschool. De voormalige school bevindt zich op de kop van het Coolhaveneiland met uitzicht op het water. De school is omgebouwd tot een ‘kennis- en cultuurfabriek’ met een podium en duizenden vierkante meters, ateliers, werkruimtes en horeca. De nieuw gebouwde woontoren die van verre te herkennen is, biedt plek aan pas afgestudeerden. Maar er zijn ook mogelijkheden om wonen en werken te combineren in zogenaamde woon-werkateliers. “Die combinatie van wonen en werken is iets dat wij graag willen faciliteren. Daarmee creëren we dat het gebied niet alleen een werkgebied wordt, maar dat het er ook na kantoortijd levendig blijft,” aldus Gonçalves.

De plannen voor de wijk worden door de deelgemeente in samenspraak met de verschillende partijen – gemeente, overheidsorganisaties, woningcorporaties,

ondernemers – gemaakt. Tijdens een conferentie in september vorig jaar traden deze partijen met elkaar in contact om elkaar te stimuleren en geheel Delfshaven te promoten. Rondom een aantal thema’s als buitenruimten, bewoners, promotie en bedrijfsruimten werden er gezamenlijk standpunten geformuleerd over hoe de verschillende wijken beter op de kaart gezet zouden kunnen worden. Punten die naar voren kwamen waren onder meer dat het er groener en sfeervoller moest worden; dat de culturele diversiteit beter te benutten zou zijn en dat de voorkeur van de creatieve ondernemers uitgaat naar vooral een faciliterende rol van de overheid. De bedrijven zouden als broedplaatsen kunnen dienen van waaruit de economie zich als vanzelf kan ontwikkelen.

Gonçalves merkt echter op: “Wij vinden het erg belangrijk dat de huidige bewoners profiteren van alles wat er gaande is. We willen ook hen betrekken bij de creatieve industrie, de opleidingen en de podia in de wijk.” Dit erbij betrekken van de bewoners is begonnen met het warm maken van georganiseerde bewonersgroepen voor activiteiten waarbij ook andere bewoners zich later konden aansluiten. Een centraal punt waar bewoners zich kunnen melden is de zogenaamde ‘Wijkkamer’. Hier kunnen ze binnenlopen om een praatje te maken, kennis te delen of zich op te geven voor bijvoorbeeld de zogenaamde ABCD-projecten. Dat zijn projecten waarbij gezocht wordt naar verborgen talenten onder de bewoners.

Andere initiatieven zijn de computercursussen van en voor bewoners in het Hiphophuis aan de Coolhaven. Het Hiphophuis dat wekelijks ongeveer 600 jongeren trekt, werd door jongeren zelf in samenwerking met de SKVR (Kunst van Rotterdammers) opgezet.

Hoewel er volop initiatieven zijn en de buurt al heel wat swingender is geworden, geeft Gonçalves aan dat er nog vier of vijf jaren te gaan zijn voordat de buurt is zoals de deelgemeente en de ondernemers voor ogen hebben. Voor de gewenste ontwikkelingen zijn hoge investeringen nodig, dus alles gaat stapje voor stapje.

De voorzitter van de deelgemeente ziet de nieuwe ‘Urban culture’ helemaal zitten: “Amsterdam práát erover. Rotterdam doet het.”

•

Meer info op: www.coid.nl TULPIA voorjaar 2008

59

Column

Fidan Ekiz • Journalist

Cold Turkey

N

a ruim vier jaar Istanbul zit ik dan hier, in mijn nieuwe woning in Den Haag, pal in het centrum.

Een kleine troost in dit eerste jaar van afkicken; met al die drukte om mij heen heb ik nog een beetje het gevoel in mijn oude woonwijk in Istanbul te zijn. Maar zodra winkels de deuren sluiten en de lichten in de stad uitgaan, word ik overmand door gevoelens van heimwee en eenzaamheid. Istanbul slaapt nooit en de rolluiken van de Doğan Market onder mijn appartement daar gingen pas omlaag als ik naar bed ging.

Toch heb ik er zelf bewust voor gekozen om terug te gaan naar Nederland. Ik wilde een nieuwe weg inslaan, mezelf weer uitdagen en verder ontwikkelen. Het was altijd al mijn droom geweest om correspondent te zijn, maar na vier jaar in Turkije vond ik het wel genoeg geweest. “Ik heb het gevoel stil te staan,” legde ik mijn tante en nichtje uit, die de aankondiging van mijn vertrek onder tranen aanhoorden. Op de dag van mijn vertrek werd ik omhelsd door de verkoper in de minisupermarkt tegenover mijn appartement. We waren jarenlang drinkmaatjes geweest. Ik beloofde hem te zullen bellen. Dat ik een vrouw voor hem zou vinden in Nederland kon ik alleen niet beloven. Voordat ik in de taxi stapte richting luchthaven keek ik nog even naar de woning van mijn buurman, die ik de

afgelopen jaren elke dag heb gehaat. Toch had ik een band met die man. Ging er iets in huis kapot, of was ik weer eens blut of gewoon verdrietig, dan schold ik mijn buurman uit. Dat hielp. Ik zag hem zitten op het balkon. Na een korte aarzeling maakt wij beiden een knikkende beweging. De stokoude oma van mijn nichtje leegde een glas water achter mijn taxi en weg was ik.

Geluk heb ik allerminst gehad in mijn eerste maanden in Nederland. Optimistisch begon ik mijn zoektocht naar een betaalbaar en leuk appartementje. Een huisbaas vroeg zonder blikken of blozen 500 euro voor een crackpand in Den Haag. Een grafkelder, isoleercel en een depressie later vond ik dan eindelijk mijn woning in Den Haag. Maar het afkicken gaat verder: ik moet het doen zonder de handige klusjesmannen die in Turkije voor een habbekrats je huis opknappen. En waar zijn al die spotgoedkope taxi’s waar je in Istanbul bijna over struikelt? In Istanbul hoefde ik voor mijn boodschappen niet eens de straat op. Ik riep Sultan en die legde al mijn wensen in een mandje dat ik slechts hoefde op te hijsen. “Wat ben ik eigenlijk gemakzuchtig geworden in Istanbul,” denk ik soms.

Mijn eerste werkdag in Nederland. Rennen, rennen en nog eens rennen. Voor de tram, de trein en dan weer voor de tram.

Nadat ik dezelfde marathon terug heb gerend, plof ik thuis neer op de grond, omdat ik nog geen bankstel heb. Na een week stromen de eerste rekeningen al binnen. In Istanbul kreeg ik zelden post, hier krijg ik teveel. “En, al spijt dat je terug bent?” vraagt iedereen me net iets te vaak.

Neem een abonnement op Tulpia voor

ber magazine • novem business- & cultuur Nederlands / Turks

06- januari 07 •

€ 4,95

Twee wereldeN

€ 14,85

Abonneren

Halfjaar (3 nummers) Jaarabonnement (6 nummers) Studentenabonnement (6 nummers)

de carrièredrang lı van Gülsüm Dağ

€ 14,85 € 29,70 € 23,-

Stuur uw gegevens naar:

Postbus 56822, 1040 AV AMSTERDAM Per e-mail naar: abonnementen@tulpia.nl Naam Adres

: :

Telefoon : E-mail : Rekeningnummer: Hierbij machtig ik TULPIA eenmalig het bovenstaande bedrag van mijn rekeningnummer af te schrijven.

Handtekening :

60

TULPIA voorjaar 2008

ééN blad

Tentoonstelling:Dam Istanbul op de Nede k rlands / Turks business- & cultu Bloei Fortis Ban urmagazin e • maart / april 2007 • € 4,95 in Turkije

Alanya Huizenmarkt in ss booming busine

Opstelten leidt ar Izmir handelsmissie na

Twee wer eldeN

Sezen Aks u kwam, zong en overwon

Turkey Now van start Koningin be en prinses Matrix naar Turkije áxima UNeSCO ro tot Mevlanaept 2007 jaar Het best be w geheim van aarde Prinseneiland de hemel is

van iederee n

Culinair • columns • Istanbul • business

• uitgebre ide agenda

ééN blad

&YQFSUJTF FO CFUSPVXCBBSIFJE [JKO PO[F JOTUSVNFOUFO ADA ACCOUNTANCY is een groeiend en dynamisch bedrijf dat zijn expertise inzet om de financiële administratie van uw bedrijf tiptop in orde te maken en zo te houden. Onze financiële adviseurs bieden uw onderneming hiervoor advies op maat. Zij kunnen bijvoorbeeld de omzet en winst van uw bedrijf snel voor u berekenen en overzichtelijk presenteren.

ADA ACCOUNTANCY biedt u verschillende diensten tegen concurrerende prijzen en verzorgt uw gehele administratie tegen een all-intarief, zoals:             

Bijhouden van de financiële administratie (sorteren en coderen van de boekstukken, inboeken in boekhoudsysteem, controles, crediteuren, etc.)

Debiteurenbeheer Opstellen van de jaarrekening Exploitatie-overzicht (omzet-, kosten- en winstoverzicht) Verzorgen aangifte omzet- en loonbelasting Begeleiding van startende ondernemers Verzorgen van uw salarisadministratie Verzorgen van uw belastingaangifte Snelle en effectieve uitvoering van notariële zaken Bv’s oprichten Eenmanszaken omzetten naar B.V. Taxeren/waarde bepalen van bedrijven Lid maken van brancheorganisaties zoals: ABU, NBBU, SVU, VRO

Ada Accountancy T.T. Melissaweg 38 - 40 1033 SR Amsterdam

Vestiging in Arnhem Broekstraat 32 6828 PZ Arnhem

Telefoon: 020-694 6600 Telefoon: 026-3895377 Fax: 020-694 1800 Fax: 026-4437152 www.ada-accountancy.nl E-mail: info@ada-accountancy.nl

Vestiging in Den Haag Hoefkade 875 2525 HC Den Haag Telefoon: 070-4274357 Fax: 070-3638097

TULPIA voorjaar 2008

61

Kwaliteitsgeluid Comfortabele pasvorm BOSE in-ear hoofdtelefoon ®

Ben je op zoek naar een onopvallende in-ear hoofdtelefoon die meer biedt dan middelmatig geluid en weinig comfort? Zoek niet verder. Luister voortaan naar je favoriete muziek met de BOSE in-ear hoofd®

telefoon. In drie maten meegeleverde, ergonomisch ontworpen oordopjes, zorgen voor een comfortabele pasvorm. Het resultaat? Stel je voor dat je luistert naar een van de beste hifi-luidsprekers, terwijl je Quote gebruikt met toestemming, TV Movie.

geniet van wellicht een van de meest geavanceerde akoestische ontwerpen tegenwoordig beschikbaar: de BOSE in-ear hoofdtelefoon. De beste ®

keuze voor urenlang luisterplezier. Waar je ook gaat.

“Zo hebben hoofdtelefoons voor mp3-, cd en dvd- spelers nog nooit geklonken.

De verwisselbare, siliconen oordopjes bestaan in 3 verschillende maten en brengen hightech-geluid zo precies op de juiste plaats.” – TV Movie

Onderweg. Op het werk. Thuis. Maak kennis met Personal Audio van Bose ®

Bel 0299 390290, bezoek www.sounddock.nl, of ga naar uw geautoriseerde BOSE Personal Audio-dealer ®

62

TULPIA voorjaar 2008

®

BOSE around-ear hoofdtelefoon ®

BOSE on-ear hoofdtelefoon ®

BOSE in-ear hoofdtelefoon ®

BOSE COMPANION 5 BOSE COMPANION 3 BOSE COMPANION 2 BOSE Computer BOSE SoundDock Portable BOSE SoundDock multimedialuidsprekersysteem multimedialuidsprekersysteem multimedialuidsprekersysteem MusicMonitor digital music system digital music system ®

®

®

®

®

®

®

®

®

®

®

™

TULPIA voorjaar 2008

63

Cover story

DE WONDERE WERELD van

AYSEL ERBUDAK

Op haar achtste kwam Aysel Erbudak naar Nederland. Inmiddels is zij uitgegroeid tot een onderneemster van formaat. Zij geeft leiding aan 1500 mensen. Zij is de eerste en enige ondernemer die een Nederlands ziekenhuis heeft overgenomen.

“Ik voelde dat ik het talent had om veel geld te verdienen.”

Door İlhan Yücel

64

TULPIA voorjaar 2008

TULPIA voorjaar 2008

65

Loop eens mee als de jongste voorzitter van de Raad van Bestuur van het Slotervaart-ziekenhuis na een lange werkdag eindelijk haar werkkamer op de tweede etage verlaat richting haar auto. Ze heeft de nacht ervoor dikke dossiers in bed moeten doornemen om voorbereid voor de dag te komen. En sinds vanmorgen vroeg heeft ze heel wat vergaderingen met medebestuurders en specialisten bijgewoond. Terwijl die inmiddels aan de eettafel het vlees snijden, kan Aysel Erbudak (39) nog niet huiswaarts keren, waar haar vriend en drie kinderen op haar wachten. Zij dicteert nog een laatste brief aan haar secretaresse. En als ze zich dan eindelijk in de richting van haar donkerblauwe BMW 5-serie begeeft die de hele dag voor het ziekenhuis op haar wacht, duurt het nog wel een poosje om die paar honderd meters af te leggen.

Zo zuinig als zij is met woorden tijdens interviews, zo uitgebreid staat zij schoonmakers, verpleegkundigen, specialisten en portiers van het ziekenhuis te woord.

Erbudak informeert naar de gemoedstoestand van een verpleegster, bij de lift knoopt een andere dame in een witte jas een lang gesprek aan met ‘IJssel’, zoals ze doorgaans door haar 1500 medewerkers wordt genoemd. Bij de uitgang grapt zij uitgebreid met een portier.

Erbudak schrijft geschiedenis. En dat beseft ze maar al te goed. “Ons is gelukt wat anderen niet voor elkaar kregen,” had ze zojuist op haar functioneel ingerichte kamer op de tweede verdieping van het ziekenhuis verteld. Topbestuurders met dikke jaarsalarissen en nog dikkere bonussen trachtten het Slotervaart-ziekenhuis in te lijven. Ze zetten zelfs hun machtige politieke vriendjes in. Niets mocht baten. Of hun plannen kregen niet de nodige steun bij het personeel, of ze schrokken van de torenhoge schulden van het ziekenhuis. Zo niet Erbudak. Ze was maar al te graag bereid de belastingschuld van tien miljoen euro te betalen voor het ziekenhuis dat de afgelopen 25 jaar elk jaar weer 4,5 miljoen euro verlies had geleden. “Wat zij niet voor elkaar konden krij-

66

TULPIA voorjaar 2008

Na het succes van haar callcenter A2 klopten veel Turken in Amersfoort aan bij haar ouders.

gen, heeft een kind van een gastarbeider wel mooi gerealiseerd,” vervolgt zij trots.

En zo staat Erbudak nu te boek als eerste onderneemster die een ziekenhuis heeft gekocht. Binnen een jaar na de overname wist zij het ziekenhuis uit de rode cijfers te krijgen en realiseerde zelfs een bescheiden winst van een miljoen euro.

Erbudaks interesse voor het Slotervaart-ziekenhuis had naast financiële uitdagingen vooral een ideële reden. “Dit ziekenhuis is ooit opgericht door idealistische artsen die vonden dat iedereen recht had op goede zorg, ongeacht de maatschappelijke status en de grootte van zijn portemonnee. Terwijl de specialisten in andere ziekenhuizen in maatschappen werken, zijn de artsen van het Slotervaartziekenhuis in loondienst. Maatschappen omschrijft ze als winkeltjes binnen het ziekenhuis en de specialisten als een soort winkeliers die omzet moeten genereren.

“Ouderen en chronisch zieken zijn niet interessant voor de maatschappen. Onze artsen daarentegen hebben alle ruimte en tijd voor hun patiënten zonder dat ze zich zorgen hoeven te maken over hun inkomsten.”

Tot de overname van het Slotervaartziekenhuis opereerde Erbudak nog in alle anonimiteit. Zij bezit talloze bedrijven, grotendeels samen met haar zakenpartner Jan Schram. Daarnaast is zij adviseur of bestuurster bij 21 andere bedrijven.

Momenteel laat ze een voormalig hotel ombouwen tot kliniek in het Turkse Altınoluk, waar ze ook een vakantiepark van 180.000 vierkante meter bezit.

Erbudak bemoeit zich met alles, zeggen haar medewerkers. Compromisloos gaat ze op haar doel af, is een andere typering van haar werknemers. “Nadat ‘IJssel’ de boel had overgenomen, kwam ze overal in het ziekenhuis,” vertelt een medebestuurslid van het Slotervaart-ziekenhuis. Haar voorgangers, de duurbetaalde interim-managers verlieten zelden hun werkkamer, zegt hij, terwijl ‘IJssel’ eindeloos door de gangen slentert. Zo ontdekte ze in de opslagplaats al die ongebruikte heupen en andere onderdelen. Een mede-

bestuurder: “Ze liet niets bestellen zolang die voorraad niet was opgebruikt. Dat is de ondernemer in haar. Ondernemers zijn anders dan bestuurders. Ze moeten echt elke cent verdienen, dat zijn ze gewend.

Aan de andere kant is het ook zo dat wanneer er een duur apparaat nodig is, zij het advies van de betrokken specialist volgt.

Als deze vindt dat de aanschaf echt nodig is, komt dat apparaat er dan ook snel.”

Sinds de overname van het ziekenhuis is er al veel geschreven en gezegd over Erbudak. Een krant schilderde haar zelfs af als ‘de vrouw van tien miljoen’. Elk detail over Erbudak was en is nog steeds nieuws.

Een Amsterdamse krant ‘onthulde’ op de voorpagina haar ‘jeugdzonde’. Ze had te weinig premies afgestaan voor haar uitzendkrachten. Haar ex-vriend en tevens boekhouder had deze gegevens doorgespeeld aan de belastingdienst, toen zij de relatie verbrak. Erbudak werd hiervoor veroordeeld tot een taakstraf. Tot deze ‘onthulling’ ging Aysel Erbudak door het leven als Aysel van Waveren. Zo’n twintig jaar geleden adviseerde haar toenmalige werkgever haar onder de Nederlandse naam van haar vriend te functioneren om klanten niet af te schrikken. “Met een buitenlandse naam word je als tweederangsburger behandeld, ook al voel je je niet zo.

Als Van Waveren was ik kansrijker,” aldus Erbudak. Daarom adviseert zij jonge migranten desnoods hun naam te vereuropeaniseren als ze zo meer succes kunnen boeken in hun carrière. “Ze moeten zich richten op hun doel en niet nog meer obstakels creëren voor zichzelf,” vindt ze. Na de onthulling in de Amsterdamse krant die haar ‘ware’ identiteit bekendmaakte, nam ze haar oude familienaam weer aan. Door haar bliksemcarrière was ze niet langer afhankelijk van andere werkgevers. “Op een gegeven moment heb je zo’n belangrijke positie verworven dat je geen hindernissen meer ervaart vanwege je naam of wat dan ook.”

Erbudak werd als derde van zes kinderen geboren in het bergdorpje Damal, in het uiterste oosten van Turkije. Haat vader zag ze slechts in de zomermaan-

Curriculum vitae

Aysel Erbudak werd in 1968 geboren in Damal in Oost-Turkije.

1986: V erlaat voortijdig de mavo en volgt een juridische en administratieve vooropleiding.

1988: B ehaalt haar propaedeuse maatschappelijk werk aan de Hogeschool De Horst in Driebergen.

1994: Richt callcenter A2 Antwoord Service op.

2002: N eemt callcenter Intertel over en richt Connections IT op.

2004: O vername van callcenter BGG Amsterdam, koopt Altinoluk Health Center (Turkije).

2005: O prichting Afterzone.com 2006: R icht investeringsmaatschappij Meromi op 2006: S inds oktober 2006 directeur Slotervaartziekenhuis in Amsterdam Aysel Erbudak heeft drie kinderen, Michael, Rowena en Merdan. Zij woont samen met haar vriend Ismail.

TULPIA voorjaar 2008

67

5 Zakelijke tips van Aysel Erbudak: 1. Denk positief. Zie een tegenslag als een kans om iets positief te ontwikkelen. Tegenslagen en frustraties bepalen ons leven niet, wel hoe we daarmee omgaan.

Toen ik niet naar het vwo mocht, maar wel naar een school onder mijn niveau, had ik heel veel tijd over om nieuwe dingen te leren.

Ik deed heel wat vrijwilligerswerk om ervaring op te doen. Als jong meisje had ik een oudere vriendin, ze kwam uit een ondernemersgeslacht. Ik zei tegen haar: ‘Ik wil alles leren wat jij weet.’ Ik heb heel lang met haar rondgelopen, genotuleerd bij de vergaderingen.

Zo heb ik veel geleerd.”

2. Wees bereid offers te brengen ten gunste van je persoonlijke ontwikkeling. Geloof in de kracht van je dromen, idealen. Richt je niet op het geld. Ontwikkel je in de richting waar je hart en talent liggen. Word daar goed in en het succes en het geld komen vanzelf

den als hij vanuit Nederland op vakantie kwam. Hij werkte als productiemedewerker in een platenfabriek in Bunschoten. Zij verloor een broertje nadat deze ziek was geworden en niet tijdig naar een arts kon worden gebracht. Haar vader liet haar vrouw en kinderen in 1979 overkomen naar Nederland. “Deze migratie was de meest ingrijpende gebeurtenis in mijn leven, die een zwaar stempel gedrukt heeft op mijn leven.”

Eenmaal in Nederland, werd Aysel in de vierde klas van de lagere school geplaatst. Twee jaar later wilde zij naar het gymnasium, maar de schoolleiding stuurde haar tegen haar zin naar de mavo. ”Omdat ik nog maar kort in Nederland was.” Zij sprak perfect Nederlands en haalde goede cijfers. “Aysel was als kind al erg ambitieus,” vertelt haar jongste zus Gülsen. “Als andere leerlingen gingen spijbelen, zat Aysel braaf in de schoolbanken. Ze wilde iets bereiken, een baan met aanzien hebben.” Ondanks haar ambities, maakte zij de mavo niet af. Erbudak ging werken bij de gemeente Amersfoort. Haar vader glunderde van trots. Zijn dochter belandde niet in een fabriek zoals hij, maar had een echte, nette baan met een bureau. De jonge Erbudak voelde zich echter niet thuis tussen de ambtenaren.

Zij nam ontslag en begon aan een hbo-

68

TULPIA voorjaar 2008

wel. Een bevriende theatermaker heeft jarenlang onder zijn niveau gewerkt, bleef bepaalde theaterstukken maken die zijn vrienden van hem verwachtten. Hij durfde niet zijn eigen weg gaan omdat hij bang was dat hij dan zijn vriendschappen zou verliezen. Hij volgde toch zijn eigen weg, verloor inderdaad sommige vrienden, maar kreeg succes en nieuwe vriendschappen ervoor in de plaats.

3. Zorg voor rust en geluk in je privé-leven. Ik word erg gelukkig als ik omgeven ben met creatieve mensen. Ik ben het gelukkigst met mijn kinderen en mijn vriend Ismail. Hij geeft mij rust. Hij is de eerste persoon in mijn leven bij wie ik me echt comfortabel voel.

Met hem wil ik oud worden.

4. Smelt samen met de mensen met wie je werkt. Toon oprechte belangstelling in hun welzijn, hoe het met ze gaat, wat hen

studie voor maatschappelijk werkster.

Niet veel later nam zij haar eerste bedrijf over, een administratiekantoor in Amersfoort, dat voor bedrijven btw terugvorderde. Ze betaalde één gulden voor het bedrijf, maar besefte pas later dat ze opgescheept zat met een schuld van 250.000 gulden. Toch, zegt ze, voelde zij zich als een vis in het water. “Ik zag in dat ik talent had om veel geld te verdienen.”

Niet veel later, inmiddels zo’n vijftien jaar geleden, kwamen de zakelijke successen dan ook. Tot grote opluchting van Erbudak. “Ik was in staat te zorgen voor mijn familie. Ze hoefden niet voor het geld te werken als ze dat niet wilden.”

Erbudak, lang en mooi, kon in de tienerjaren op veel aandacht van potentiële echtgenoten en schoonmoeders rekenen.

Toen ze zeventien was trof ze op de bank in de woonkamer een jongeman en zijn ouders aan. Ze kwamen om haar hand vragen. Erbudak, die erg graag uit huis wilde, zei ja, ook al was haar vader niet echt gecharmeerd van zijn aanstaande schoonzoon. Na een paar maanden verbrak zij de verloving. Haar familie was nu nog meer geschokt. Ze waren bezorgd dat niemand meer de ‘besmette’ dochter zou willen huwen.

Tijdens de vakantie in Turkije zei Erbudak nog eens ‘ja’, dit keer tegen een neef.

beweegt. Dat zegt nog niet dat je niet ook keihard en direct kunt zijn als je niet tevreden bent over hun prestaties.

5. Werp geen extra hindernissen voor jezelf op. Discriminatie bijvoorbeeld is een feit, het komt voor. Of je nu lang of kort bent, mooi of lelijk, Turks of Nederlands. Doe daar zelf niet een schepje bovenop door terug te vallen op de beperkingen die je cultuur of afkomst kunnen hebben. Kan je Turkse naam een obstakel zijn, neem dan een Europese naam als het moet. Sommige Turken beweren dat ik te Nederlands ben, omdat ik ongehuwd kinderen heb, samenwoon.

Onzin. Daar trek ik me niets van aan. Ik ken zat vrouwen in Turkije aan de top van internationale bedrijven die ook kinderen hebben terwijl ze niet getrouwd zijn.

Op een gegeven moment word je universeel.

“Waarschijnlijk om mijn vader te bewijzen dat ik nog altijd wel gewild was.” Na vijf maanden scheidde ze van haar man. Na deze echtscheiding wilden haar ouders niets meer met hun opstandige dochter te maken hebben. “Ik was het niet gewend, echtscheidingen en zo. Eerder was ik bang voor de roddels van andere Turken,” vertelt haar vader Asir Erbudak. “Maar ook dat mijn dochter zich op slechte pad zou begeven.” Erbudak stelde haar vader niet teleur. Zij richtte het ene bedrijf na het andere op of nam bedrijven over. Na het succes van haar callcenter A2 klopten veel Turken in Amersfoort aan bij haar ouders.

Of hun dochter, over wie zij nog niet zo lang geleden schande hadden gesproken, niet een baantje had voor hun kinderen.

“Daarmee was de familie-eer gered, dat was de ultieme wraak, zo hebben we dat met z’n allen ervaren. Ook mijn ouders,” zegt zusje Gülsen. Sindsdien is Aysel weer haar vaders oogappel.

Het Slotervaart-ziekenhuis is op de rails gezet, vertelt Erbudak in haar riante villa in Beverwijk, waar de spanning van een familievakantie al in de lucht hangt.

Erbudak en haar drie kinderen en partner Ismail maken zich op voor een vakantie in Dubai. Wat haar zakelijke plannen verder zijn? “Andere ziekenhuizen overnemen. Ik heb er al een paar op het oog.”

•

Luisteren naar de stem van het hart

Column

Süleyman van den Broek • Levenskunstenaar

E

r waait een warme wind. De lente hangt in de lucht.

Dat voel ik en daardoor word ik nu al overmand door positieve gedachten. Omdat dit blad het positieve in mens, cultuur en maatschappij wil aanwakkeren, klopt mijn hart des te harder om mijn positieve energie met u te delen.

Waarschijnlijk is het niet toevallig dat ik juist nu boeken van twee wereldberoemde schrijvers over dit onderwerp lees aan de vooravond van een nieuwe lente. Een nieuw geluid…

Ik bedoel de boeken van Rhonda Byrne en Robin Sharma.

Byrne beschrijft in haar wereldwijde bestseller The Secret hoe wij door positief of negatief denken en handelen soortgelijke situaties en gevallen over ons afroepen. Zo bevestigen veel genieën en beroemdheden als Boeddha, Einstein, Newton en anderen de onzichtbare, mysterieuze krachten die het heelal besturen volgens een weldoordacht systeem. De sleutel tot succes en het ultieme geluk is een levenshouding die doordrenkt is van positief denken, wensen en daarnaar handelen. Je hoeft maar de wensen van de ‘Secret Power’ en de geest van Aladdin komt uit de fles om je op je wenken te bedienen.

Wie echter meer licht in zijn binnenste wil toelaten en dieper wil graven in zijn hart en ziel kan beter direct beginnen met Robin Sharma’s The Saint, the Surfer and the Ceo. Enkele boeken van Sharma zijn ook in het Nederlands en Turks verkrijgbaar.

Daarin wordt door middel van drie interessante personen liefde, geluk en zakelijk succes vanuit verschillende perspectieven belicht. De inzichten, adviezen en tips zijn geen theoretische hersenspinsels, maar in-de-praktijk-beproefde ervaringen. In dit boek komt het hart tot spreken, en ook hier draait alles om het ontvangen en versturen van positieve golven. In de praktijk neemt het ‘hart’ onbewust de meeste beslissingen - zo vertellen de meesters -, stuurt het voortdurend impulsen naar het brein en regeert zo het individu. Als je bedenkt dat alles uit energie bestaat - dus ook onze bouwstoffen -, dan zenden wij voortdurend golven uit en die golven hebben allemaal een eigen frequentie waarop gedachten met elkaar communiceren.

Alles wat ik in deze boeken lees, is voor mij erg herkenbaar. Ik ben opgevoed met de rationele westerse filosofie, maar gaandeweg leerde ik steeds meer naar de stem van mijn hart te luisteren. Een gevolg hiervan was dat ik meestal overal buiten de gangbare proporties viel, niet achter de massa aan liep, vereenzaamd raakte en mijn carrière-idealen uiteindelijk varen liet.

Daartegenover ontwikkelde ik als Hoog Sensitieve Persoon my own way of life. Ik werd gelukkig van kleine dingen, groot van formaat: liefde, kunst, spiritualiteit, (klassieke) muziek, boeken en de natuur. Geluk zit voor mij niet in de portemonnee, maar in deze dingen.

Deze boeken kwamen als een geschenk uit de voorjaarshemel en dienen als openbaring voor de gebeurtenissen die mij altijd overkomen. Het zal je wel bekend voorkomen: je bent bedroefd, depressief of kwaad over iets. Dan gaat alles ook fout.

Je vindt daarentegen een droombaan en krijg je ineens nog een aanbod. Je denkt eindelijk de ware liefde te hebben gevonden en een ander knipoogt wel heel verleidelijk naar je. Allemaal toeval? Welnee. Je ontvangt wat je zendt. Dat is op zich ook verklaarbaar, want als levende energiebron maak je deel uit van een groter energieveld. En die energie komt nu uit de lucht en kondigt mij een bloemrijke lente aan, wat ook in een Turks

gedicht verwoord wordt: “Ik hunker naar de lente zoals een bij naar voorjaarsbloesem.”

Om zo’n lente tegemoet te gaan, zijn dit mijn adviezen uit die boeken: • Spreek elke morgen en iedere avond positieve wensen uit; • Las één of meerdere rustmomenten over de dag in en denk aan positieve dingen of momenten in je leven; • Koester positieve woorden, want elk woord heeft een lading en roept zijn gelijke lading op; • Geef dingen weg, wees behulpzaam. Ook dit veroorzaakt positieve golven. Want wie geeft, die krijgt; • Overwin je angsten. In het Turks zegt men dan ook: “Wat je vreest, dat treft je.” Heb daarom meer wensen dan angsten; • Stop met zwart-witdenken. “Elk nadeel hep ze voordeel,” zou Johan Cruijff zeggen. Ervaar tegenslagen niet als negatief, maar als een unieke kans, een uitdaging om jezelf te ontwikkelen. Ghalil Gibran schijnt ooit gezegd te hebben: “Verdriet bezoekt mensen met grote harten en zielen”; • Je bent het resultaat van je vroegere wensen, zegt Boeddha. Dus geloof niet in het lot en stop met slachtoffer te spelen. Jij bent de meester en kapitein van je eigen leven; • ‘t Leven bestaat uit momenten en de keuzes die je daarin maakt bepalen je heden en toekomst. Als communicerende vaten beïnvloeden die beslissingen je momenten en zo wordt je dag, week, jaar en je leven gevormd. Wees je daar bewust van.

Wil je je ervaringen met me delen? Mail me: svdbroek@tulpia.nl TULPIA voorjaar 2008

69

Cultuur

God in Oudenbosch

door tuncay รงinibulak

70

TULPIA voorjaar 2008

De Fijnaartse volkszanger Frans Bauer gaat in mei het jawoord geven aan Mariska van Rossenberg in de adembenemende koepelkerk van Oudenbosch: de Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara.

Als je via de A17 rijdt, zie je haar als een eeuwig wachtende bruid in het kale landschap staan. Hier hangt een ongewoon portret van God op je te wachten. Een gesprek over deze ongewone verschijning, de ontkerkelijking en wat ervan te vinden dat steeds meer kerken een moskee worden.

Een paar keer per jaar kom ik in de mooiste basiliek van Nederland wat rust

zoeken. Ik geniet van haar oogverblindende architectuur en vind inspiratie tussen immens grote fresco’s waarop Bijbelse verhalen en de lijdensweg van Jezus Christus meesterlijk afgebeeld zijn. De schaduwzijde van deze bezieling stemt me echter droevig. Hier hangt een sfeer van verlatenheid, desinteresse en onbehagen voor dit wonderbaarlijke huis van God. De basiliek heeft haar glorieuze tijden ver achter zich gelaten en verliest langzaam maar zeker heel haar vreugdeglans. De ontkerkelijking is ook deze rooms-katholieke parochie niet onopgemerkt voorbijgegaan.

TULPIA voorjaar 2008

71

Jan Bedaf

Kerkbezoek is namelijk niet meer wat het geweest is. Jongeren laten de basiliek links liggen en oudere bezoekers zijn toeristen of mensen die iets weg hebben van de avondzon. Er wordt nog wel gedoopt, gecremeerd, getrouwd en gevierd in deze bijna 143 jaar oude basiliek, die een exacte kopie van de Sint-Pieter in Rome is. Dit godshuis werd op Vaderdag 1999 opgevrolijkt door een portret van de Almachtige ‘God de Vader’, geschilderd door de Vlaamse schilder Rafaël Gorsen (1942).

Daarop is God als een oude man van hout afgebeeld. Hij heeft lange haren, een forse snor, donkere ogen en lange vingers. Zo’n schilderij verwachtte ik niet zo gauw in een godshuis aan te treffen en dat maakt deze basiliek nog unieker naar mijn mening. Maar niet iedereen is blij met ‘God de Vader’. De essentiële vraag is of deze vertoning godslasterlijk is of juist een eigentijdse invulling van het geloof.

En dan is er een nog belangrijker vraag: Wat zou Paus Benedictus XVI hiervan vinden als hij te horen kreeg dat de kopie van

72

TULPIA voorjaar 2008

zijn basiliek in Rome een afbeelding van God in huis heeft?

“Dit schilderij is bedoeld om mensen eraan te herinneren dat God de schepper is van de wereld,” vertelt Jan Bedaf (62), vice-voorzitter van twee stichtingen die als taak hebben om de basiliek te promoten en te behouden. “En als u vraagt of ik dit het mooiste schilderij vind, dan zeg ik ronduit nee. Toch vind ik het niet storend en mag het van mij hier altijd blijven.”

Noch het Oude noch het Nieuwe Testament vermeldt dat iemand het gezicht van God ooit gezien heeft. De schilder heeft hier het abstracte beeld van God verengd tot een concrete afbeelding. Doet dit schilderij strikt genomen geen afbreuk aan het beeld van God en dat nog wel in Zijn eigen huis? “Nee,” zegt Bedaf stellig.

“Wij weten sowieso niet of God mooi of lelijk is en al helemaal niet of Hij op een mens lijkt. Wij gebruiken de afbeelding hier slechts om een voorstelling te geven van Zijn bestaan. Meer niet. Je hoeft er ook niet meer achter te zoeken.”

Voor het 125-jarige bestaan van de basiliek is er een speciaal boek uitgegeven over de kerk zelf. Bedaf heeft drie jaar geleden dit boek persoonlijk aan Paus Benedictus XVI overhandigd. Wat vond de Heilige Vader van ‘God de Vader’? “De Paus is niet op de hoogte van dit schilderij. Dat ontbreekt ook in die publicatie, maar ik denk niet dat hij er bezwaar tegen zal maken. Hij zal de bedoeling ervan wel begrijpen. Als dit godshuis was versierd met alleen dit schilderij, dan zou dat natuurlijk niet kunnen. Maar het is hier een optelsom van meerdere voorstellingen.”

Ten slotte praten wij over de ontkerkelijking en de toekomst van de kerkgebouwen. In Nederland zijn heel wat kerken verworden tot discotheken, supermarkten, kantoren en moskeeën. Zal dit lot ook deze basiliek treffen? “Welnee,” lacht Bedaf.

“Deze basiliek behoort tot de topmonumenten van Nederland en haar onderhoud wordt mede door het Rijk gesubsidieerd.

Daarnaast hebben wij inkomsten uit giften en donaties van toeristen.” Maar deze kerk

is oorspronkelijk toch niet gebouwd als bezienswaardigheid of toeristische attractie?

“Ze is wat groot uitgevallen, kunnen we met een glimlach zeggen, want ze wordt nooit gevuld met de bewoners van deze stad. Maar pastoor Willem Hellemons, die deze kerk liet bouwen, was erg onder de indruk van haar grote voorbeeld de SintPieter te Rome en liet haar zo bouwen.”

In 1865 is er een begin gemaakt met de bouw door de beroemdste architect uit die tijd: Pierre Cuijpers. In 1912 is de kerk in verband met de bijzondere band van de parochie en het kerkgebouw met het Vaticaan door Paus Pius X (1835-1914) verheven tot ‘Basilica minor’.”

Het wordt steeds moeilijker om jongeren bij de parochie actief te houden of te betrekken. “De oorzaak is de ont-

kerkelijking en de desinteresse voor de christelijke gewoontes en tradities. Men heeft gekozen om als christen te leven, zonder een binding met de kerk.” Bedaf is geboren en getogen in Oudenbosch en van huis uit katholiek. Van professie is hij bouwkundig ingenieur. Zijn grootouders waren al betrokken bij de bouw van de kerk. “Ik ben vereerd om nu mij in te zetten voor het behoud van deze basiliek.

Maar mijn kinderen zijn - zoals hun generatiegenoten - niet zo enthousiast als ik. Toch denk ik dat het tij gaat keren. De ontkerkelijking binnen de katholieke kerk heeft zijn dieptepunt bereikt. Aan de andere kant bezochten vroeger weliswaar meer jongeren de kerk, maar meestal gingen ze gedwongen met hun ouders mee.

De jonge gelovigen van nu zijn bewuster

en komen uit vrije wil naar de kerk. Dat geeft mij meer hoop.”

Slechts sporadisch worden er nog maar kerken in Nederland gebouwd – en dan vooral in nieuwbouwwijken – en de bestaande kerken krijgen een andere bestemming, zoals die van moskee, of worden in combinatie met andere functies gebruikt. Wat vindt Bedaf van deze ontwikkeling? “Kerken krijgen steeds meer gedeelde functies om het hoofd boven water te houden. Enkele worden bijvoorbeeld moskee. Met deze laatste ontwikkeling heb ik overigens geen moeite.

Want ook daar wordt voor de ware God gebeden.”

•

www.basiliekoudenbosch.nl www.rafaelgorsen.be TULPIA voorjaar 2008

73

Hollandse

74

TULPIA voorjaar 2008

paleiskok

over vrouwendijen

en Máxima Brabander Rudolf van Nunen is chef-kok in hotel Çırağan Palace Kempinski in Istanbul. Hij kookt voor sterren, wereldleiders en de Oranjes. ‘Niet gek, hè?’

Door MARC GUILLET foto Slawomira Kozieniec

Vanuit de voormalige sultansresidentie aan de Bosporus wijst de Nederlandse topkok Rudolf van Nunen links naar de hangbrug die het Europese en Aziatische deel van Istanbul overspant. Rechts is het rijkversierde Dolmabahce-paleis te zien.

‘Niet gek, hè?’ zegt Van Nunen over het uitzicht vanuit zijn werkplek. Sinds begin 2007 is hij chef-kok in hotel Çırağan Palace Kempinski. Istanbul is geen vreemde stad voor de topkok. Zes jaar lang was hij er executive chef van het Swiss hotel.

Zijn huidige locatie beschouwt hij als de kroon op zijn carrière. Hotel Çırağan Palace Kempinski valt elk jaar wel in de prijzen. Zo won het dit jaar de Luxury Link World’s Best Hotel Award. En de prijs voor het op één na beste hotel in Europa van de organisatie Institutional Investor. Prijzen die in de wereld van de luxehotels hoog staan aangeschreven.

Van Nunen (51) is onbetwist de grand seigneur van de culinaire afdeling. Hij is de chef-kok van de drie restaurants. In de zomer geeft hij leiding aan 130 koks. Zijn taalgebruik verraadt zijn internationale loopbaan: Nederlands, doorspekt met Brabants dialect en Engelse en Turkse woorden. Hij kookte in Chicago, Bangkok, Athene en tot eind vorig jaar in Budapest.

Hij heeft ondertussen een indrukwekkende lijst opgebouwd met fameuze namen van sterren en wereldleiders voor TULPIA voorjaar 2008

75

wie hij heeft mogen koken: Bill Clinton, Boris Jeltsin , 52 andere regeringsleiders tijdens de top van de OVSE in 1999, Frank Sinatra, The Rolling Stones, Frank Zappa, The Who, Liz Taylor, Ronald Reagan, prins Bernard en prinses Juliana, Freddy Heineken, prins Charles en Helmut Kohl. Voor de dikke voormalige Duitse bondskanselier moet het hotel ‘extra grote badjassen en een groot bed’ laten maken, vertelt Van Nunen. Hij stond ook achter het fornuis voor Fidel Castro, “van wie ik een doos havannasigaren kreeg en ik het recept moest opsturen van de kip curry die ik voor hem maakte.”

Topkok Van Nunen is moeilijk nog te imponeren. Toch was het afgelopen jaar bijzonder. Het begon met wat hij een ‘absoluut hoogtepunt’ noemt: het culinair verwennen van koningin Beatrix, de hoogzwangere prinses Maxima en kroonprins Willem-Alexander tijdens hun staatsbezoek aan Turkije.

“Eerst had ik overleg met de hofmaarschalk van de koningin, J.W.S. van Eenennaam. Een grandioze man,” zegt Van Nunen. “Hij stelde me op de hoogte van de verlangens van de koninklijke gasten.

Klassiek en natuurlijk wilden ze. Ik heb enkele menu’s samengesteld. Daaruit maakten zij een keuze.

76

TULPIA voorjaar 2008

Een dag vóór Beatrix in Istanbul arriveerde, kreeg de kok het onverwachte verzoek om een galadiner voor 42 mensen te organiseren. Dat wilde Beatrix aanbieden aan de Turkse president als dank voor diens warme gastvrijheid. Naast het koninklijke gezelschap en de Turkse president en zijn eega waren er onder meer de Nederlandse ambassadeur, de consulgeneraal Marco Hennis en de Turkse en Nederlandse ministers van Buitenlandse Zaken. Binnen 24 uur moest alles klaar zijn. Een kwestie van snel reageren en onder druk een topprestatie leveren. “Maar dat zijn we wel gewend. Zo moest en zou ik de beste biefstuk en kreeft uit Turkije hebben en dat is me gelukt. Voor dat galadiner heeft het hotel speciaal een tafel op maat laten maken voor de koningin en haar voornaamste gasten. Het verliep fantastisch.”

Als koude voorgerechten kon gekozen worden uit eendenborst, omwikkeld met traditionele Turkse pastırma (gedroogd kalfsvlees met gemalen rode peper, knoflook en komijn) of kaas met pistachenoten. Als warm voorgerecht was er in saffraan gemarineerde sint-jakobsschelp.

Hoofdgerecht: gepocheerde ‘oranje’ kreeft met gemengde lentesla of biefstuk van de haas met venkel en gegrilde asper-

ges. Bij de kreeft werd een zachte Pascal Jolivet Pouilly Fumé 2004 geserveerd. En bij de biefstuk een fruitige Turkse Doluca Karma Cabernet Sauvignon-Merlot 2003.

Als desserts waren er warme chocoladesoufflé, sinaasappel-gember parfait en gepureerde frambozen. ‘s Middags serveerde Van Nunen een Royal Orange Afternoon Tea in het paleis voor de koninklijke gasten. ’s Avonds ontving Beatrix in de grote balzaal 700 Nederlanders in Turkije. “Voor die gelegenheid heb ik door onze Thaise beeldhouwers twee grote ‘icecarvings’ laten maken in de vorm van de Leeuwen van Oranje uit het familiewapen van de koningin. Dat vond de hofmaarschalk wel een mooie attentie.”

Zijn mobieltje gaat over. De chef van het Tuğra-restaurant in het paleis, dat bekend staat om zijn verfijnde Turkse cuisine, laat hem weten dat Van Nunen kan komen proeven. Hij loopt door de keukens en geeft meteen aanwijzingen. “Dat is te donker gebraden” en “Waarom liggen die eieren hier?”

Van Nunen toont zich tevreden over de gerechten voor het nieuwe Mevlanamaandmenu. Vooral over de aubergine, gevuld met geroosterde kwartel in een mint- en tomatensaus. Een exotische

Recept İmam bayıldı met kreeft

Rudolf van Nunen Geboren in Deurne op 5 juli 1956 Opleiding: koksschool in Eindhoven (1970-1975) Werkervaring: 1983-1986: Executive chef in Amway Grand Plaza Hotel, Grand Rapids (VS) 1986-1988: Executive sous-chef Wyndham Paradise Valley Resort, Scottsdale (VS) 1988-1989: Executive chef van het Swiss Grand Hotel in Chicago 1989-1991: Executive chef van het Intercontinental en Forum Hotel in Chicago 1991-1994: Executive chef van het Arnoma Swissotel in Bangkok 1994-2000: Executive chef van het Swissotel Bosporus in Istanbul 2000-2001: Executive chef van zes restaurants in Laila, Istanbul 2001-2004: Corporate chef van de Interni restaurants in Athene, Mykonos en Thessaloniki 2005-2006: Executive chef van het Kempinski Hotel in Budapest 2007-heden: Executive chef van het Kempinski Hotel Çırağan Palace in Istanbul

naam heeft het gerecht nog niet, hoewel dat toch een kenmerk is van de Turkse keuken, zegt een van zijn koks. De gasten in het Kempinski-hotel kunnen al genieten van ‘vrouwendijen’ (gehakt in de vorm van vrouwendijen); ‘Hare Majesteit vond het lekker’ (gepureerde aubergine met room, knoflook en peper); of ‘de navel van een dame’ (deegbolletjes met siroop).

Van Nunen lacht terwijl hij wegbeent naar een van de zalen waar volgens een nieuw telefoontje iets mis dreigt te gaan met de hapjes voor de receptie van een bank. “Per dag loop ik wel zo’n 15 km,” zegt hij. “Het is hectisch. Je moet alles in de gaten houden en soms ook optreden als crisismanager.”

De executive chef verwende dit jaar ook prins Albert van Monaco en een hele

Ingredienten: 120 g aubergine 20 g ui 10 g Parijse wortel 10 g aardappel 250 g kreeft 2 teentjes knoflook 5 g sjalotjes

10 g tomaat Gekruide olie

pilaki 5 g boter 3 g mastiek 1 groene paprika 1 kaneelstokje 2 g zout 2 g witte peper 10 g olijfolie ½ liter visbouillon dille en peterselie

Bereiding: Schil om en om 4 à 5 repen van de aubergine in de lengte zodat hij eruit ziet als een zebra. Verwijder het steeltje niet, alleen het zachte, stekelige omhulsel. Besmeer ze met wat zonnebloemolie en leg ze op een bakplaat in een voorverwarmde oven op 180 graden. Draai ze na 5 tot 10 minuten om en laat ze nog 5 tot 10 minuten aan de andere kant bakken. Snijd de zacht geworden aubergines dan voorzichtig in de lengte – alleen aan de bovenkant – open. Druk beide zijden met een lepel naar buiten zodat er ruimte ontstaat voor het gesauteerde mengsel van gesnipperde ui, verse knoflook en groene paprika. Zet het geheel in een schaal zonder deksel nog 5-10 minuten terug in de oven. Sauteer in de tussentijd de ui, knoflook en Parijse worteltjes in olijfolie en voeg mastiek, het kaneelstokje en het kreeftenvlees toe met de ½ liter visbouillon. Zout en peper naar smaak toevoegen. Kook tot alle groenten en de kreeft gaar zijn.

Opdienen: Eerst de gevulde aubergine. Daar bovenop de kreeft. De groenten ernaast. Garneren met verse dille en peterselie. In een juskom de gekruide olie.

week Michael Chodorkovski, de grote oliebaas van Rusland. “Hij bracht veel vrienden mee, elke dag andere. Eén groot feest. We hebben buiten alles afgezet zodat ze hun privacy hadden.”

Van Nunen kookte de afgelopen maanden tevens voor Al Gore, voormalig astronaut Neil Armstrong, voetballegende Pele en de starlets uit de films over Harry Potter. Een hoogtepunt noemt hij verder het bezoek van president Poetin.

“Die was hier voor een conferentie van de landen rondom de Zwarte Zee. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Condoleezza Rice, was hier voor de conferentie over Irak.”

Istanbul is in opkomst als conferentiestad en trekt steeds meer buitenlandse ondernemers. Zij zien kansen in de snel groeiende Turkse economie. In 2006 trok

Turkije voor circa 20 miljard dollar buitenlandse investeringen aan. “Veel van die deals zijn in dit hotel gesloten,” zegt Van Nunen. “Zoals de transactie waarin BNP Parisbas een 50 procents- aandeel nam in de Turkse bank TEB.” De overname van de Turkse Oyak Bank door ING werd eveneens in het Kempinski bekendgemaakt.

Gekke dingen maakt hij ook mee. “De Britse rockformatie Smashing Pumpkins bracht een eigen chef mee, Adem, met grote oorbellen. Die kookte voor die gasten vooral veel gestoomde groenten, niet te vette vissoorten en salades.”

Caloriearm en gezond hoeft het voor Van Nunen niet altijd te zijn. Zo toont hij trots zijn ‘sultans gouden cake’. Met druiven, rum, amandelen en 50 gram truffels.

De cake is gedecoreerd met 24-karaats bladgoud. De prijs? Duizend dollar.

•

TULPIA voorjaar 2008

77

Oranjerood

Gezellig, heerlijk, enişte

Het huwelijk van Europarlementariër Joost Lagendijk en Turkse journaliste Nevin Sungur gaat voorspoedig, zeggen ze zelf. Hij is omarmd door de Turkse natie, zij is een nieuwe dochter voor haar schoonmoeder.

“Het zou al heel mooi zijn als het huwelijk tussen Turkije en de Europese Unie ook zo snel en makkelijk ging.”

Tekst Tuncay Çinibulak Foto’s Handan Büyükaraslı

78

TULPIA voorjaar 2008

‘Enişte’, zwager, wordt hij door de Turken genoemd sinds hij getrouwd is met de oorlogsverslaggeefster Nevin Sungur.

Europarlementariër Joost Lagendijk had nooit gedacht dat hij zo snel omarmd zou worden, want hij was een van de criticasters, de duivel, zoals zijn voornaam betekent, van Turkije. Nu wordt hij beschouwd als een sleutelfiguur die het huwelijk tussen Turkije en de Europese Unie kan bezegelen.

Joost Lagendijk is vanaf 1998 Europarlementariër voor GroenLinks en sinds 2002 voorzitter van de Turkije-delegatie van het Europese Parlement. Lagendijk (1957) werd geboren in Roosendaal. Zijn familie komt oorspronkelijk uit Zeeland, waar ook zijn achternaam zijn oorsprong heeft. Hij heeft geschiedenis gestudeerd aan de Universiteit Utrecht. Hij is altijd hartelijk, laagdrempelig, humaan en vooral gewoon gebleven. Anderhalf jaar

geleden stapte hij in het huwelijksbootje met de Istanbulse heldin van de Turkse nieuwszender NTV. Nevin Sungur (1966) is geboren in Yalova, een stad op zo’n 40 kilometer afstand van Istanbul. Zij heeft daar de middelbare school afgemaakt en vertrok naar Istanbul om er psychologie te gaan studeren aan de Boğaziçi Universiteit. In 1991 begon zij te werken als journaliste voor bladen en televisie. In 2001 maakte zij TULPIA voorjaar 2008

79

de overstap naar de nieuwszender NTV, waar zij nog altijd voor werkt. Zij is slank, nuchter en kijkt vaak serieus, maar wanneer zij een glimlachje loslaat, verandert haar gezicht in lentebloesem.

Het echtpaar heeft een appartementje in Amsterdam en in Brussel. Het interieur van hun woning in een rustige Brusselse straat ademt ‘gezelligheid’, nuchterheid en ‘İnşallah’. De woonkamer is hartverwarmend abrikoos geschilderd, terwijl de gang nog spierwit en koud aanvoelt. “Wij zijn bezig om heel het huis op te warmen in Turkse, mediterrane kleuren,” vertelt Nevin Sungur, haar man aankijkend. “De oude kleuren dateren van de periode vóór ons huwelijk. Onze smaken mixen zich en zo ontstaat er een nieuwe levensstijl.”

Nevin houdt zich bezig met de Turkse onderwerpen in Nederland en België en bericht over de ontwikkelingen in politieke en diplomatieke onderwerpen. In Turkije heeft zij naam gemaakt als oorlogsverslaggeefster in het Midden-Oosten. Behalve de dynamiek van Istanbul, vrienden en familie die zij mist, voelt zij zich als een vis in de Europese wateren.

“Ik ben een Turkse Europeaan en mijn wereld kenmerkt zich door Istanbul, Amsterdam en Brussel,” vertelt zij warmpjes.

Toch had ze in het begin thuis een gevecht moeten leveren om de culturele verschillen met Joost te overbruggen en te aarden in het Hollandse en Belgische landschap. “Natuurlijk zijn de omgangsvormen deels anders en in den vreemde ben je extra gevoelig voor bepaalde dingen, maar van een cultuurschok is er nooit sprake geweest. Wel had ik thuis moeite met de volle agenda van Joost.

Turken zijn meesters in het improviseren.

Dat was de eerste botsing tussen ons. Om deze aanvaring, nee, eigenlijk wrijving, uit ons huwelijk te helpen, ben ik meer gaan plannen en Joost meer improviseren.”

Op de vraag wat zij heeft gemerkt van de Nederlandse verdraagzaamheid reageert zij met een zucht: “Vergeleken met Fransen en Belgen zijn ze wel toleranter.

Maar sommige Nederlanders hebben het gevoel dat zij tolerant moeten zijn, terwijl dat misschien niet altijd recht uit het hart komt. Nederlanders en Belgen zijn wel veel directer en openhartiger. Zij zeggen meteen waar het op staat, tonen minder emoties. Wij Turken zijn over het algemeen spontaner en nemen vreemden gauw op in onze vriendenkring. In Turkije komen je buren je al gauw welkom heten en een cake voor de buren doet wonderen. Bij Nederlanders duurt het allemaal wat langer. Turken forceren dingen niet en hopen op een goed verloop: İnşallah en hayırlısı olsun, wat het beste is moge gebeuren. De schaduwzijde is dat onze

80

TULPIA voorjaar 2008

“Mijn huwelijk met Nevin heeft mijn kennis over Turkije en ervaring met Turken verrijkt.”

emoties extreme vormen kunnen aannemen. Nederlanders hebben daar meer controle over.“ Sinds Nevin in Nederland leeft, heeft zij een meer emotionele band met Turkije.

Zij is patriottischer geworden, maar ook kritischer. “Ik bekritiseer Turkije ondanks mijn hechtere band. Als journalist heb ik toch een zekere objectieve houding.

Ik ben niet iemand die blindelings achter alles gaat staan. Ik stoor mij niet aan de kritiek op Turkije. Meestal moet ik wel heel wat desinformatie rechtzetten, want er bestaat een zwart-wit beeld over mijn moederland.”

Dat beaamt Joost Lagendijk. “Mijn huwelijk met Nevin heeft mijn kennis over Turkije en ervaring met Turken verrijkt.

Nevin kan mij meer inside-information geven, zij vertaalt voor mij interessante columns en artikelen, waarschuwt mij als er op de Turkse televisie interessante discussies zijn. Op die manier krijg ik ander soort berichten. Anders ben ik te afhankelijk van de Europese media. Maar nu hoor

ik ook de Turkse kant van de verhalen.

Mijn houding tegenover bepaalde kwesties in Turkije is niet wezenlijk veranderd.

Ik denk er alleen genuanceerder over.”

De kiem van dit huwelijk dateert van december 2005 toen Lagendijk in Turkije was om de zitting tegen de latere Nobelprijswinnaar voor de literatuur, schrijver Orhan Pamuk bij te wonen. Hij werd ervan beschuldigd een anti-Turks standpunt te hebben ingenomen in de Armeense kwestie. “Ik heb Joost toen geïnterviewd.

Ik kende hem wel van de media, maar niet persoonlijk. Orhan Pamuk is later vrijgesproken, maar Joost werd beschuldigd van schending van artikel 301 van het Turkse Wetboek van Strafrecht dat het beledigen van de Turkse identiteit strafbaar stelt. Een dag later hadden wij een diner met een klein gezelschap. Die avond vroeg Joost mij of ik met hem de dag erna uit eten wilde. Dat jawoord van toen is ons uiteindelijk noodlottig geworden.”

Joost: “Het was liefde op het eerste ge-

dacht ik dat het moment gekomen was om op de Domtoren haar ten huwelijk te vragen, maar dat kon helaas even niet.

Toen heb ik maar aan de voet van die toren voor haar geknield.”

Nevin: “Daar wachtte ik al een tijdje op.

Ik dacht: ‘Wanneer komt hij nou eens met een aanzoek?’ Toen hij dat eindelijk deed, heb ik meteen ja gezegd. In april 2006 heb ik Joost aan mijn ouders in Yalova voorgesteld. Zij vonden hem geweldig.

De Nederlandse achtergrond van Joost deed er niet toe. Wij waren allebei gelukkig. Daar ging het om.”

Joost: ”Ik werd al snel opgenomen in de familie. Alleen in het begin hadden wij wel wat communicatieproblemen, want sommige familieleden spreken alleen Turks. Wij konden daardoor geen vlotte gesprekken voeren.”

Nevin: ”Toen ik Joost zijn familie ontmoette, hebben zij ook mij direct geaccepteerd.”

zicht. Ik zag het met haar helemaal zitten.

De dag erna ben ik teruggekomen naar Brussel en is Nevin voor verslaggeving naar Israël gegaan.”

Nevin: “Het was door de waan van de dag en de serieuze onderwerpen bij mij nooit opgekomen om aan iets persoonlijks te denken, terwijl ik Joost van meet af aan fysiek wel erg aantrekkelijk vond.

Gelukkig heeft Joost onze emoties aangewakkerd en de eerste stap gezet.”

Joost: “Daarna volgden er lange telefoongesprekken en reizen over en weer.”

Nevin: “In april 2006 had ik een serieus gesprek met Joost en heb ik hem verteld dat ik niet langer zo gescheiden wilde leven. Joost was het met mij eens en toen hebben we de mogelijkheden bekeken.”

Joost: “Op 11 juni 2006 waren wij in Utrecht samen voor een conferentie over de Turks-Europese betrekkingen. Toen

Joost: ”Mijn vader is inmiddels overleden.

Ik heb nog een zus. Mijn moeder woont in Roosendaal. Toen ze Nevin ontmoette, zei ze dat zij er nog een dochter bij kreeg, zo blij was zij met Nevin. Ook wij hadden zo onze taalproblemen. Mijn moeder spreekt geen Engels, dus ik moest veel vertalen. Bij ons ging alles er wat bescheidener aan toe vergeleken met Turkije. Natuurlijk zijn er culturele verschillen, maar die zijn niet onoverbrugbaar. Een merkwaardig verschil bijvoorbeeld is dat er voor vijf mensen gekookt wordt alsof het er vijfentwintig zijn. Mijn moeder zal dat nooit doen.”

Nevin: “Het is een teken van waardering voor je gast.”

Joost: “Als mijn moeder ons uitnodigt, dan geldt de uitnodiging voor twee. In Turkije komt iedereen van de familie erbij zitten. Ook uit waardering, maar je kunt zo geen diepgaande gesprekken voeren.”

Nevin: “Dat vind ik nou zo leuk aan jouw ouders en vriendenkring. Je kunt ongestoord over alles praten.”

Het huwelijk van Nevin en Joost wordt dikwijls in verband gebracht met het Turkse lidmaatschap van de Europese Unie. Lagendijk wordt wel gezien als de nationale zwager die het beste voorheeft met Turkije.

Joost: “Dat is natuurlijk een mooie symboliek. Het zou al heel mooi zijn als het

Ook Joost en Nevin moeten inburgeren. Hun woordenschat in elkaars taal.

Joost: Hayırlısı olsun (het beste moge gebeuren), enişte (zwager), damat (bruidegom), çok teşekkürler (hartelijk dank), nasılsın (hoe gaat het met je?), iyi misin (alles goed?), iyiyim (ja, met mij wel), evet (ja), hayır (nee), iyi akşamlar (goedenavond), günaydın (goedemorgen), portakal (sinaasappel), ekmek (brood), inşallah (met Gods hulp), çok güzel (heel mooi), çok yaşa (proost!, bravo!, leef lang!).

Nevin: Gezellig, ongelooflijk, heerlijk, mooi.

huwelijk tussen Turkije en de EU ook zo snel en makkelijk ging. In de politiek zijn er meerdere partijen en belangen. Dat vertraagt het hele proces. Sinds ik getrouwd ben met Nevin noemen Turken mij enişte, zwager. En dit geeft in mijn optiek ook aan dat Turken voorstander zijn van een Turks-Europees huwelijk. Maar ook Nederlanders zijn hier niet afkerig van.

Iedereen toont interesse voor ons huwelijk en is benieuwd naar Nevin. Het is zo’n goed gevoel om geaccepteerd te worden.

Afstanden zijn ineens overbrugbaar, zoals die in ons huwelijk.”

Nevin: “Ik ben niet helemaal weg van alles wat westers is. Maar de best practises kunnen wij goed integreren in de Turkse samenleving. Het is jammer dat wij veel veranderingen in de afgelopen decennia gerealiseerd hebben onder druk van het westen. Maar kennelijk werkt de hechte band met de EU goed uit op Turkije. Het zij zo.”

Joost: “Turkije verandert niet omdat de EU dat wil, maar omdat de Turken zelf daartoe bereid zijn. Wij kunnen de veranderingsgezinde Turken wel inspireren en steunen, maar als zij het niet willen, kan er niets veranderen. De wil in Turkije is er zeker voor dit Turks-Europese huwelijk.”

Maar wie is de baas in huis?

Nevin: “Haha! Allebei.”

Laat ik de vraag anders stellen: Wie slaapt er op de bank na een ruzie?

Joost: “Dat is tot nu toe nog niet gebeurd, dus ik weet het niet.”

•

TULPIA voorjaar 2008

81

Cultuur Service De keuken van Elal et Gida, Marianne Meijerink

De Turkse supermarkt Helal et Gida aan de Pretoriusstraat 34, een van de parels van de transvaalbuurt, is al 15 jaar een begrip in Oost-Watergraafsmeer.

De winkel heeft een kookboek samengesteld met 120 mediterrane recepten, De keuken van Helal et Gida. Het eerste exemplaar is in ontvangst genomen door Femke Halsema.

Bij de recepten ligt de nadruk op relatief onbekende producten, groente en fruit. Ook enkele buurtgenoten, zoals poelier Mellah, bakkerij Safak Firini en restaurants Meram, Elit en De Kas hebben een bijdrage geleverd. Buurtgenoot Femke Halsema heeft het eerste exemplaar van het boekje in ontvangst genomen.

De keuken van Elal et Gida, Marianne Meijerink, 68 pagina’s, € 5 verkrijgbaar bij Helal Et Gıda (Pretoriusstraat 34) en o.m. de Kookboekhandel (Haarlemmerdijk 133) in Amsterdam. Bestellen via: mmc@mariannemeijerink.com Tel: 020 4631765.

Politiek Vernieuwen: Huub Dijstelbloem

In Politiek vernieuwen betoogt filosoof Huub Dijstelbloem dat daarvoor een andere kijk op democratie nodig is. Democratie hoeft niet te betekenen: iedereen inspraak geven. In onze complexe samenleving kunnen we er niet langer van uitgaan dat we weten van welke groepen burgers de stem moet worden gehoord. Dijstelbloem is Wijsbegeerte en verzorgt de cursus ‘Filosofie van wetenschap en politiek’. Hij studeerde filosofie en wetenschapsdynamica aan de Universiteit van Amsterdam en aan de École des Mines de Paris en promoveerde op het proefschrift ‘De democratie anders. Politieke vernieuwing volgens Dewey en Latour’ (2007).

Politiek Vernieuwen: Huub Dijstelbloem, Van Gennep, 266 p., € 22,50, ISBN: 9789055159079.

Best Practices; Opdrachtgevers van ontwerpers aan het woord

De eerste acht succesverhalen van design staan in het boekje Best Practices. De cases tonen dat zorgvuldige investeringen in design zich keer op keer terugbetalen in zakelijk succes.

Het boekje is in het bijzonder gericht op het Nederlandse midden- en kleinbedrijf, en zal door de BNO actief onder deze doelgroep worden verspreid. Bestellen via: www.bno.nl/bestellen

82

TULPIA voorjaar 2008

Gaat de elite ons redden, Krijn van Beek en Marcel Ham

Nederland is weer een elitair land. In het voetspoor van de onderklasse die rond de eeuwwisseling terugkeerde in het spraakgebruik, hebben we tegenwoordig ook weer een elite. Maar wie er precies tot de elite behoort? Dat kunnen de rijken zijn of de intellectuelen, mensen met connecties of bekende Nederlanders, snelle zakenlieden, politici. Maar onmiskenbaar proberen we op allerlei plekken leiders te ontdekken en voorbeeldfiguren te vinden. En andersom, van mensen van wie we denken dat ze op de een of andere manier een podiumpositie bezetten, hebben we ook verwachtingen. Die moeten het voorbeeld geven, en o wee als ze dat niet doen. Het boek Gaat de elite ons redden? gaat behalve over elite en elitevorming, vooral over de verwachtingen die we koesteren van onze elites en over de idealen die we op hen projecteren. Wat kan de samenleving verwachten van kunstmecenassen, van ondernemers in de publieke zaak, van maatschappelijk verantwoordelijke ondernemers, van onze hooggeleerden, van bekende Nederlanders?

Gaat de elite ons redden, Krijn van Beek en Marcel Ham, Van Gennep, 288 pagina’s, €22,50 euro, ISBN 9789055158799

Edgar Allan Poe: Alle verhalen

Edgar Allan Poe is de uitvinder van de detective, en dat is zijn reputatie niet ten goede gekomen. De detective hoort immers niet bij de hogere literatuur.

Maar in zijn eigen tijd bestond de detective als genre in de ontspanningslectuur nog niet.

Poe werd in de elitairste kringen van het verre Europa volkomen serieus genomen als de grote schrijver die hij is. De dichters Baudelaire en Mallarmé vonden zijn werk zo bijzonder dat ze het in het Frans hebben vertaald. Alle verhalen van Poe zijn ongelooflijk en vaak ondraaglijk spannend. De opbouw van die spanning is eigenlijk wel zijn grootste uitvinding. Hij ging uit van de angst als allesbeheersende emotie, zowel bij zijn hoofdpersonen als bij zijn lezers. Die angst is bij die lezers een aangename sensatie: zij zijn immers niet zelf in gevaar. Het grootste gevaar dat ze lopen is afgeleid te worden van de schitterende stilistische en compositorische kwaliteiten van het proza van Poe. Edgar Allan Poe: Alle verhalen. Gebonden, 1152 pagina’s, € 69,95, met illustraties van Harry Clarke.

Athenaeum-Polak & Van Gennep. ISBN: 9789025363239

TULPIA voorjaar 2008

83

84

TULPIA voorjaar 2008