Bloei creatieve economie in Delfshaven

Invasie van de creatieve klasse

dOOr SONJA HAVERMANS

Rotterdam is allang geen stad meer van louter havenwerkers. Sinds een jaar of tien profileert de metropool zich als de evenementenstad van Nederland. In het verlengde daarvan voert de gemeente een vestigingsbeleid gericht op het aantrekken van voornamelijk creatieve industrie. Tot de creatieve industrie behoren: architecten, ontwerpers, AV-professionals, tekstschrijvers, designers en beeldend kunstenaars. En ook podia, opleidingsinstituten en werkplaatsen.

Neem nou het Coolhaveneiland. Een wijk in de deelgemeente Delfshaven (72000 inwoners) aan de rand van het centrum van Rotterdam ingeklemd tussen de Westzeedijk, Cool- en Parkhaven. Van oudsher een typisch Rotterdamse havenbuurt waar het leven zijn gangetje ging. En waar veel bewoners nogal op zichzelf waren. Maar tegenwoordig bruist het er van de creativiteit en de creatieve bedrijven. De wijk die een paar jaar geleden nog als verpauperd te boek stond, ademt weer een frisse positieve energie.

Als voorzitter van de deelgemeente Delfshaven is carlos Gonçalves (41) bestuurlijk verantwoordelijk voor de metamorfose van het Coolhaveneiland. Gonçalves is sinds twee jaar voorzitter van de deelgemeente. Daarvoor werkte hij als beleidsadviseur Sociale Zaken in Rotterdam en als portefeuillehouder Wijkeconomie voor Delfshaven. De geboren Kaapverdiaan woont al dertien jaar in Delfshaven. Als geen ander kent hij de problematiek maar ook de potentie van de deelgemeente en het Coolhaveneiland. “Het Coolhaveneiland stond bekend als een gebied met meerdere problemen,” vertelt hij. “Een van de problemen had te maken met drugs. Hoewel dit probleem al lang tot het verleden behoort, bleef het imago slecht.” De bestuurders van de deelgemeente wilden de wijk vernieuwen en daarbij ook de beeldvorming over de wijk ombuigen. In 2004 formuleerden ze daarom gezamenlijk met de eigenaren van de panden, de woningbouwcorporaties, een nieuwe visie op de buurt.

Naast de verpaupering, leegstand en het slechte imago speelden nog een aantal andere factoren een rol die maakten dat het plan ontstond om de creatieve klasse ook naar het Coolhaveneiland te trekken. Belangrijk was het feit dat de gemeente Rotterdam de creatieve industrie heeft uitgeroepen tot een van de drie speerpunten voor het economische beleid. Creatieve bedrijvigheid vormt immers de basis van de kennisindustrie van de 21e eeuw. Door voortdurende automatiseringsprocessen en door verschuiving

van de massaproductie naar lagelonenlanden vindt er een omslag plaats van op massaproductie gerichte economie naar kenniseconomie met een toenemend belang van creativiteit en innovatie. Want de algemeen geldende gedachte is dat creativiteit leidt tot innovatie en dat uit innovatie economische groei ontstaat. Er ontstaan nieuwe vormen van welvaart en werkgelegenheid naast de havenindustrie. Met de gemeente Rotterdam sloot de deelgemeente een convenant waarbij de eerste toezegde de voorgenomen ontwikkeling van het Coolhaveneiland te ondersteunen.

Niet alleen op het Coolhaveneiland maar ook in de Delfhavense wijken Lloydkwartier en Historisch Delfshaven hebben zich door een specifiek actief vestigingsbeleid de laatste jaren steeds meer creatieve bedrijven gevestigd. Het Lloydkwartier is echter een dure A-locatie. Het Coolhaveneiland is bedoeld als vergelijkbaar maar breder toegankelijk alternatief. Gonçalves: “Dat Delfshaven een vrij jonge bevolking heeft wie het creatieve erg aanspreekt, heeft mede onze keuze beïnvloed. Toevallig of niet, maar hier wonen veel creatievelingen. We willen deze talenten helpen zichzelf verder te ontwikkelen; we willen jongeren perspectief en kansen bieden.” Een ander aspect dat de wijk interessant maakt om zich er te vestigen is de strategische ligging. Dit gebied is vlakbij Rotterdam-Noord, RotterdamZuid, de Euromast en alle uitvalswegen.

Het vlaggenschip van de wijk is de Oude Machinistenschool. De voormalige school bevindt zich op de kop van het Coolhaveneiland met uitzicht op het water. De school is omgebouwd tot een ‘kennis- en cultuurfabriek’ met een podium en duizenden vierkante meters, ateliers, werkruimtes en horeca. De nieuw gebouwde woontoren die van verre te herkennen is, biedt plek aan pas afgestudeerden. Maar er zijn ook mogelijkheden om wonen en werken te combineren in zogenaamde woon-werkateliers. “Die combinatie van wonen en werken is iets dat wij graag willen faciliteren. Daarmee creëren we dat het gebied niet alleen een werkgebied wordt, maar dat het er ook na kantoortijd levendig blijft,” aldus Gonçalves.

De plannen voor de wijk worden door de deelgemeente in samenspraak met de verschillende partijen – gemeente, overheidsorganisaties, woningcorporaties, ondernemers – gemaakt. Tijdens een conferentie in september vorig jaar traden deze partijen met elkaar in contact om elkaar te stimuleren en geheel Delfshaven te promoten. Rondom een aantal thema’s als buitenruimten, bewoners, promotie en bedrijfsruimten werden er gezamenlijk standpunten geformuleerd over hoe de verschillende wijken beter op de kaart gezet zouden kunnen worden. Punten die naar voren kwamen waren onder meer dat het er groener en sfeervoller moest worden; dat de culturele diversiteit beter te benutten zou zijn en dat de voorkeur van de creatieve ondernemers uitgaat naar vooral een faciliterende rol van de overheid. De bedrijven zouden als broedplaatsen kunnen dienen van waaruit de economie zich als vanzelf kan ontwikkelen.

Gonçalves merkt echter op: “Wij vinden het erg belangrijk dat de huidige bewoners profiteren van alles wat er gaande is. We willen ook hen betrekken bij de creatieve industrie, de opleidingen en de podia in de wijk.” Dit erbij betrekken van de bewoners is begonnen met het warm maken van georganiseerde bewonersgroepen voor activiteiten waarbij ook andere bewoners zich later konden aansluiten. Een centraal punt waar bewoners zich kunnen melden is de zogenaamde ‘Wijkkamer’. Hier kunnen ze binnenlopen om een praatje te maken, kennis te delen of zich op te geven voor bijvoorbeeld de zogenaamde ABCD-projecten. Dat zijn projecten waarbij gezocht wordt naar verborgen talenten onder de bewoners. Andere initiatieven zijn de computercursussen van en voor bewoners in het Hiphophuis aan de Coolhaven. Het Hiphophuis dat wekelijks ongeveer 600 jongeren trekt, werd door jongeren zelf in samenwerking met de SKVR (Kunst van Rotterdammers) opgezet.

Hoewel er volop initiatieven zijn en de buurt al heel wat swingender is geworden, geeft Gonçalves aan dat er nog vier of vijf jaren te gaan zijn voordat de buurt is zoals de deelgemeente en de ondernemers voor ogen hebben. Voor de gewenste ontwikkelingen zijn hoge investeringen nodig, dus alles gaat stapje voor stapje. De voorzitter van de deelgemeente ziet de nieuwe ‘Urban culture’ helemaal zitten: “Amsterdam práát erover. Rotterdam doet het.” • Meer info op: www.coid.nl