ummer themaN de opmars vaN migraNteN iN NederlaNd
in Plus: hoe doen Turken het ? Duitsland, Belgie en Australië blad Twee werelden één
Nieuwe
TULPIA 9
elite
Jaargang 3 • nr 9 herfst 2008 • € 4,95
De top vergt assimilatie
nders Steeds meer nieuwe Nederlahappelijke klimmen hoger op de maatsc hegemonie ladder. Hoe hebben ze de doorbreken? van 'de blanke man' kunnen
Tulpia 9: herfst 2008 Een voorhoede om na te volgen Amper 40 jaar na de eerste groep Turkse gastarbeiders zitten hun kinderen aan de directietafel met hun toenmalige bazen en bestuurders. Tegenwoordig levert de Turks-Nederlandse gemeenschap meer dan fysieke arbeidskrachten: echte ondernemers, wetenschappers, kunstenaars, bestuurders. Sommigen van hen zult u ook in dit blad tegenkomen. Het zijn er te veel om op te noemen. Vandaar ook dat de artikelen in dit nummer niet als compleet beschouwd moeten worden: ze zijn slechts illustratief voor de mijlpaal die wij hebben bereikt. Met dit nummer willen wij een bestaand proces (elitevorming) zichtbaar maken voor sommige doemdenkers die blijkbaar domicilie houden op een verre planeet. We wilden de elitevorming binnen de verschillende migrantengemeenschappen in Nederland, de Turkse in het bijzonder, nader bekijken. En zelfs daarbuiten. Hoever zijn onze ‘lotgenoten’ in Duitsland, België en Australië? Ik kan u alvast verklappen: wij, Turkse Nederlanders, doen het lang niet zo slecht. Integendeel! Maar we willen met dit themanummer meer dan ons gelijk halen. We willen dat we leren van elkaars ervaringen. Wij hopen de komende generatie ook rolmodellen voor te houden, in de hoop dat zij dit beseffen, want bedenk: voorhoedes zijn er om na te volgen.
42 Tulpia / jaargang 06 / nr 21
Een nieuwe elite staat op, een elite die gekleurd is. Hoe verloopt de elitevorming binnen de verschillende migrantengemeenschappen in Nederland, de Turkse in het bijzonder? Welke wegen leiden naar de top? En volgen migranten dezelfde weg als autochtonen? Is onderwijs het ultieme antwoord? Volgens Ruben Gowricharn heeft de polarisering in Nederland de elitevorming bij de migranten bevorderd.
W
anneer iemand een hbo- of universitaire studie heeft afgerond, behoort hij of zij niet automatisch tot de elite. Het is een misverstand dat vaak bij migranten heerst, vertelt Ruben Gowricharn, hoogleraar multiculturele samenleving aan de Universiteit van Tilburg. Hij begrijpt het misverstand wel: “Migranten halen een diploma om ‘respect’ te krijgen. Om te laten zien: ‘Kijk, ik ben geen wandelend sociaal probleem.’ We denken dat we er zijn, als we een diploma behaald hebben, maar dan begint het spel pas.” Elite is gewoon een ander woord voor leiderschap, zegt Gowricharn. “De middenklasse is de grote kweekvijver waaruit de elite moet voortkomen.” Ruben Gowricharn behoort tot de eerste migranten in Nederland die zich tot de wetenschappelijke elite mogen rekenen. Hij studeerde sociologie en economie, promoveerde aan de Universiteit Utrecht en bekleedde in 2002 de FORUM/Verwey-Jonker-leerstoel voor multiculturele en transnationale vraagstukken. Elke etnische groep volgt zijn eigen route naar een sociaal niveau, aldus de hoog-
leraar. Het traject dat gekozen wordt, is afhankelijk van de hulpbronnen en de centrale waarden in de gemeenschap. Bij de Turkse gemeenschap bijvoorbeeld is ondernemerschap de drijvende kracht. Elitevorming levert geen eenduidig beeld op. Ze vindt namelijk plaats op verschillende niveaus; binnen de eigen gemeenschap, binnen de sector, op nationaal of internationaal niveau et cetera. Tegelijkertijd zijn het processen die bij de verschillende migrantengroepen gefragmenteerd verlopen. Tien jaar geleden constateerde Gowricharn dat het in de ambtenarij, wetenschap en het bedrijfsleven ontbrak aan een allochtone elite. “Het zijn sectoren waar extra eisen worden gesteld. Als je hoog in de ambtenarij of wetenschap wilt komen, heb je politieke connecties nodig. Je wordt niet zomaar secretaris-generaal. Het zijn meestal politieke benoemingen.” In het algemeen geldt nog de uitspraak, zegt Gowricharn, dat allochtonen zich niet weten te hand haven in de politieke elite. Hij denkt dat ze het ambacht van de politiek nog niet genoeg in de vingers hebben.
