Strategische betekenis van Turkije voor EU

De toetreding van turkije tot de Europese unie (Eu) is feitelijk van groter belang voor de Eu dan voor turkije, meent alfred pijpers van instituut clingendael. in dit interview legt hij uit waarom.

”T urkije is niet alleen economisch, maar vooral strategisch van belang voor de Europese Unie, ook al lijkt de kans op een volwaardig lidmaatschap van Turkije aanzienlijk kleiner dan veertig jaar geleden. Het referendum voor de Europese grondwet werd in Nederland en in Frankrijk ineens uitgelegd als een nee tegen de Turkse toetreding. De Europese publieke opinie is onder leiding van de Franse president Sarkozy en de Duitse bondskanselier Merkel verder gekanteld. De gebeurtenissen na 11 september 2001 in de Verenigde Staten gingen daar natuurlijk aan vooraf. De perceptie van een islamitische dreiging alsmede de veronderstelde onverenigbaarheid van de islam met democratie heeft sindsdien postgevat in het westerse denkpatroon. Merkel spreekt nu van een status aparte, een ‘bevoorrecht partnerschap’ voor Turkije in plaats van een volwaardig EU-lidmaatschap.”.

Pijpers verbaast zich over de nieuw opgeworpen hindernissen, cultureel en religieus van aard. “De EU is immers vooral ontstaan uit een economische behoefte en niet zozeer uit een gemeenschappelijk cultureel en religieus besef. De Europese Unie centreert zich niet rondom een christelijk idee, maar om een economisch en politiek concept. De Europese politieke samenwerking, de fase na de economische integratie, is nooit echt van de grond gekomen en lijkt vooralsnog een brug te ver. De vrees voor een islamitische wetgeving in Europa wanneer Turkije lid wordt, is niet realistisch. Voor het doordrukken van een belangrijke beslissing dient het voorstel 55 procent van de lidstaten achter zich te krijgen. Hiervoor zijn 17 landen nodig. Desondanks vrezen de publieke opinie en de politici voor islamisering van de EU.

‘pijpers verbaast zich over de nieuw opgeworpen hindernissen, cultureel en religieus van aard’

De indruk is dan ook dat alleen Turkije baat heeft bij het EU-lidmaatschap, bijvoorbeeld om onze subsidies af te snoepen en onze arbeidsmarkt te overspoelen met jonge werkkrachten. Dit staat in schril contrast met een andere realiteit. Turkije is in veel opzichten onmisbaar voor de Europese Unie, maar daar hoor je weinig mensen over. Dit kandidaat-lid is in eerste instantie van grote betekenis voor de stabiliteit en veiligheid op het Europese continent. Turkije heeft na de VS het grootste leger binnen de NAVO. Bij de vorming van een Europees leger kan Turkije een grote rol spelen en kan de EU onafhankelijker van de Verenigde Staten een eigen veiligheidsbeleid voeren. Het land neemt geografisch gezien ook een strategische positie in tussen Europa en het Midden-Oosten, Centraal-Azië en de Kaukasus. De oliepijpleiding uit de Kaspische Zee, Azerbeidzjan, loopt via Turkije. Dat maakt het westen minder afhankelijk van het Midden-Oosten. Het Turkse lidmaatschap kan eveneens bijdragen aan de verbetering van de betrekkingen tussen Europa en de Arabische wereld. Het kan bovendien een democratisch rolmodel zijn voor andere islamitische landen.”

“Dat Turkije een strategische positie inneemt, is onlangs weer eens gebleken. De aanval van Israël op Syrië van een maand geleden was eigenlijk alleen mogelijk omdat Turkije Israël toestemming gaf om zijn luchtruim te gebruiken. Turkije is verder de naaste buur van het olierijke en instabiele Irak. Beide landen hebben een verdrag gesloten. Desondanks heeft Turkije Iraaks grondgebied betreden en is onder protest van Irak op PKK-leden gaan jagen. Als lid van de Europese Unie zou Turkije Irak niet zomaar kunnen binnenvallen. Dat moet vooral Europa inzien en de strategische betekenis van Turkije meer waarderen.”

De rubriek ‘Blik op Brussel’ is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Europafonds.

boven Alfred Pijpers onder Turkse militairen tijdens het bezoek van Koningin Beatrix