Tulp, tulpomanie, Tulpia

Tulp, tulpomanie,

in nederland groeiden er oorspronkelijk niet veel bloembollen. En zeker onze bekendste nederlandse bloem, de tulp, kwam hier niet voor. Bloembollen leerde men pas goed in nederland kennen in de 16de eeuw. De eerste bloembol die echt de aandacht trok was de tulp en die groeide in turkije.

De ambassadeur van Oostenrijk in Turkije kreeg een paar tulpenbollen van de Ottomaanse sultan cadeau. Deze gaf de bollen aan de Leidse hoogleraar Carolus Clusius [1526-1609], de grondlegger van de Hortus Botanicus in Leiden. Juist tijdens het leven van deze Vlaming (die eigenlijk Charles de l’Écluse of Karel van der Kluis heette) ontwikkelde de botanie zich tot een gespecialiseerde wetenschap. Clusius kreeg de tulpenbollen omdat hij heel veel onderzoek naar bloemen en kruiden deed.

De tuin waarin Clusius proeven met tulpenbollen deed, bestaat overigens nog steeds. Deze heet de Clusiushof en hoort bij de hortus van Leiden. Overigens wilde Clusius zijn tulpen niet verkopen; hij wilde er alleen maar proeven mee doen. Maar op een keer werden al zijn bollen gestolen uit de hof. De bollen waren namelijk heel veel waard en dat trok natuurlijk volk aan dat alleen maar snel rijk wilde worden!

Alleen de puissant rijken konden bloembollen kopen. Deze werden in de 17de eeuw enkel door apothekers verkocht, omdat men meende dat ze geneeskrachtig waren. Rond de belangrijkste steden, zoals rond Amsterdam, waren landgoederen waar de rijken uit de 17de en 18de eeuw hun zomerverblijf hadden en graag wilden opscheppen met hun dure tulpen. Veel van die oude landgoederen zijn inmiddels verdwenen. Een paar namen van bekende landgoederen zijn: Huys ter Spekke, Huys te Manpad en Huis Sandvliet.

‘alleen de puissant rijken konden bloembollen kopen’

Tulpia

De Keukenhof is een populaire locatie voor onvergetelijke fotomomenten

In het park dat bij Huis Sandvliet hoorde werd voor het eerst in 1949 de bekende bloembollententoonstelling De Keukenhof ingericht. Tulpomanie

Rond 1634 wilden steeds meer rijken tulpenbollen kopen. Er begon toen een dwaze handel in tulpenbollen. Niet alleen bollenliefhebbers waren bezig bollen te kweken en met de bollenhandel, ook allerlei lieden die niets van bollen wisten, maar alleen snel rijk wilden worden, stortten zich op de bollen. Dit werd ‘tulpomanie’ of tulpenrage genoemd. Men verkocht een bol die men niet eens bezat aan een ander die hem weer door wilde verkopen en die eigenlijk geen geld had. Dit soort handel wordt gewoonlijk windhandel genoemd.

Voor één bol werden krankzinnige bedragen, wel tot 2200 euro betaald. Vaak kregen de kopers alleen een stuk papier waarop stond dat ze de eigenaar waren van een bol; de bollen zelf zagen ze meestal niet eens (en soms bestond zo’n bol ook helemaal niet!) Er was zelfs iemand die zo graag een bol wilde hebben dat hij één bol ruilde tegen twee ladingen graan, twee ladingen rogge, vier vette ossen, twaalf vette schapen, 5000 liter wijn, 35 liter bier, 1500 kilo boter, 500 kilo kaas, een zilveren beker en een pak lakense stof. Enkele jaren later, begin 1637, kwam er een bruusk einde aan heel deze dwaze windhandel. Sommigen waren heel rijk geworden, maar anderen waren totaal verarmd, want failliet gegaan.

Bloembollen worden goedkoper

In de 18e eeuw raakte Nederland bekend als bollenland. De bol bleef alleen betaalbaar voor de rijken in binnen- en buitenland. In de 19e eeuw ging men steeds meer bollen kweken, waardoor de bollen goedkoper werden. Omdat gewone mensen ook steeds meer gingen verdienen, konden er steeds meer bollen verkocht worden.

Vanaf die tijd heeft de bollenhandel zich steeds verder uitgebreid. De kwekers hebben methoden gevonden om veel bollen van goede kwaliteit te kweken. Tegenwoordig worden bloembollen nog steeds heel mooi gevonden. Kijk maar eens hoeveel toeristen er komen als de bloemenvelden in bloei staan. En dan hebben we het nog niet eens over de Keukenhof of over een bloemencorso!

In 2006 ontstond ons blad Tulpia als eerbetoon aan deze prachtige Turks-Nederlandse bloem.