Tulpia nr. 8, Zomer 2008

zorgtoerisme

Goedkope ogen, tanden, zelfs heupen voor de hond.

Ook voor innerlijke verrijking Twee werelden één blad

Turks Blauw De politie wil een afspiegeling zijn van de samenleving, maar migranten laten zich niet massaal in het blauw hijsen.

Past deze pet ons allemaal?

Jaargang 3 • Nr 8 zomer 2008 • € 4,95

Yes, we can

Slagerijen voorbij. We raken steeds vaker gespecialiseerd.

Atilay Uslu

Interview met de man achter touroperator Corendon

Een heerlijk zorgeloos gevoel: vakantie in Turkije.

Verheug u alvast op adembenemende landschappen en de overblijfselen van eeuwenoude culturen. De Lycische kust met zijn vele schilderachtige stranden nodigt uit tot een verkwikkende duik in kristalhelder water.

Dit allemaal en nog veel meer vindt u bij ons: www.welkominturkije.nl Turks Verkeersbureau, Tel.: 070 - 346 99 98 / 070 - 346 77 67 2

Tulpia • 03/07

6\^h lZchi j ZZc odg\ZadoZ kV`Vci^Z

gZ^hkZgoZ`Zg^c\# OdlZa dcoZ `dgiadeZcYZ Vah YddgadeZcYZ gZ^h"

:Zc odg\ZadoZ kV`Vci^Z WZ\^ci bZi ]Zi V[haj^iZc kVc ZZc \dZYZ kZgoZ`Zg^c\ W^ZYZc ZZc j^i\ZWgZ^YZ YZ``^c\ iZ\Zc ZZc kZggVhhZcY aV\Z egZb^Z# Od o^_c gZ^hWV\V\Z! kZgkVc\ZcY kZgkdZg Zc kZgWa^_[!

'% `dgi^c\ de VaaZ odccZWg^aaZc kVc EZVgaZ

gZ^hdc\ZkVaaZc Zc gZeVig^ g^c\ cVVg CZYZgaVcY ^c YZ WVh^hYZ``^c\ de\ZcdbZc# 6ah j kddg & hZeiZbWZg '%%- jl gZ^hkZgoZ`Zg^c\ V[haj^i! dcikVc\i j bVVg a^Z[hi '% `dgi^c\ de VaaZ odccZWg^aaZc kVc EZVgaZ Dei^X^Zch# 9jh dd` de YZ WZ`ZcYZ bZg`Zc 6\^h lZchi

@^_` de lll#V\^h"ijg`^_Z#ca

j ZZc egZii^\Z Zc odg\ZadoZ kV`Vci^Z

Tulpia • 03/07

3

In deze editie Cover story

54

Turks blauw: Agenten van Turks komaf

De Nederlandse politie wil een afspiegeling zijn van de multiculturele samenleving, maar allochtonen laten zich niet en masse in het blauw hijsen. Doen zij dat wel, dan stromen ze eerder uit dan hun autochtone collega’s. Bepaalde omgangsvormen en gedrag voortvloeiend uit de politiecultuur en de taalachterstand kunnen migrantenagenten doen vertrekken. Vooroordelen uit de eigen omgeving kunnen migranten ook weerhouden om te kiezen voor een carrière bij de politie.

Enkele agenten trekken zich niet veel aan van de vooroordelen aan de beide kanten en zij spannen zich met succes in voor de veiligheid voor iedereen. Zij bewijzen dat deze pet ons allemaal kan passen.

Zorgtoerisme

35

Elk jaar weer laten 500.000 Europeanen zich behandelen in Turkse klinieken en privé-ziekenhuizen. Populairst zijn de behandelingen aan de ogen en tanden. Zonder wachtlijsten en –tijden worden ze er snel en deskundig behandeld tegen een zeer aantrekkelijke prijs, terwijl ze tussen de sessies door ook nog eens vakantievieren. Door de historie en de ongerepte natuur in Anatolië gaan er ook steeds mensen naar toe voor hun innerlijke verrijking.

36 Turkije lokt Nederlanders met zorgtoerisme 41 Zelfs nieuwe heupen voor honden.

42 Wellness, een groeiend e sector 44 Wandelen in de fabelachtige Lycische contereien 50 Religieuze reizen: Bijbels Anatolië

4

Tulpia • 03/07

Tulpia actueel 8 Panel: Innige banden met het

herkomstland staan een goede integratie in de weg?

10 Turkse woede:

Turken bos op Barosso en Lagendijk 12 Sarkozy z’n zin:

De Mediterrane Unie 13 Waterdokter:

Nederlander zuivert Turks vuilniswater 14 Lintje:

Bea onderscheidt Turkse docente

22

15 Exit:

Interview met vertrokken wethouder Ayhan Yalın 30

17 Dialoog:

Bewoners werken mee aan beleid in Delfshaven 20 Geoliede Traditie:

Worstelfestival Kirkpinar

Business 22 Yes, we can:

De nieuwe ondernemers 27 Dutch Dream:

van migrantenzon tot miljonair 30 Corendon:

Interview met de man achter de succesvolle touroperator

20

tulpia divers 60

60 Fotoreportage:

Als de weg afbuigt in Sulukule 69 Interview met bokser Kocabas:

Die verdomde Spelen 74 Blik op Istanbul:

Interview met Jessica Lutz: Jessica’s val voor Istanbul 77 Tulpia Mens: Arzu Kökeng 80 Boeken: Vers van de pers 83 In Memorium: Rogier Slop

columns

69

19 İlhan Yücel: Dom + dommer = slim 67 Süleyman van den Broek:

Onvergetelijke vakantie 74

Tulpia • 03/07

5

Wat u zegt

NO CURE NO PAY Global Incassobureau is specialist op het gebied van zakelijke en particuliere vorderingen. De juiste communicatie, deskundigheid, menselijke aanpak, klantgerichtheid en zorgvuldige dienstverlening zijn de sleutelwoorden voor ons succes. Onze zakelijke klantengroep varieert van particulieren van grote, middel grote en kleine bedrijven uit alle branches.

Global Incassobureau werkt op 100 % “no cure, no pay” basis. U bent bij ons geen contributie, bureau- en/ of dossier- en informatiekosten verschuldigd, zoals een uittreksel uit het Gemeentelijke Basisadministratie, kadaster en handelsregister.

De opdrachtgever betaalt ons ook niets voor de verrichte werkzaamheden. Het honorarium van derden, zoals advocaten en fiscaaljuristen worden ook door onszelf bekostigd. Als tegenprestatie brengen wij slechts 12,5% van de gevorderde som in rekening.

• U kunt bij Global incassobureau voor de volgende diensten terecht: • Het incasseren van bedrijfsvorderingen op bedrijven; • Het incasseren van bedrijfsvorderingen op consumenten; • Het incasseren van particuliere vorderingen; • Juridisch advies op het gebied van: • Incasso en ondernemingsrecht; • Algemene Leverings- en betalingsvoorwaarden; • Debiteurenbewaking & Credit management.

• WSNP (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen) en faillissement.

Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvende adviesgesprek.

A

6

Tulpia • 03/07

T

Schellingweg 15/K 1507 DR Zaandam 075 - 670 54 53

F

075 - 614 71 30

I E

www.globalincasso.nl info@globalincasso.nl

Twee werelden èèn blad

Nieuw-Nederland

Colofon TULPIA Jaargang 3 • Nr. 8 zomer 2008

W

anneer soms beelden van de watersnood of van Amsterdam kort na de oorlog voorbijkomen, kunnen we maar moeilijk geloven dat die beelden Nederland moeten voorstellen. Ook al is het zwartwit, op de beelden zie je alleen maar blonde koppen. Alsof je in een file bent terechtgekomen met alleen maar auto’s van één automerk. Onwezenlijk.

Redactie John de Graaff, Erhan Gürer, Sonja Havermans, Murat Işık, Ahmet Olgun (coördinatie), Ozan Türkdoğan, İlhan Yücel Eindredactie Mahir Karamanlis

Nederland is voorgoed veranderd.

Correspondenten Marc Guillet Slawomira Kozieniec Yavuz Meyveci

En dat slechts in één mensenleven. De massale komst van de gastarbeiders, zoals die toen nog lieflijk en naïef werden genoemd, heeft de samenleving een grondige metamorfose doen ondergaan.

Veertig jaar later vind je hier mensen van alle kleuren en afkomst. Het verschil tussen Nederland anno 2008 en Oud-Nederland is onvoorstelbaar groot.

Art director Mustafa Özbek Aan dit nummer werkten mee Famile Fatma Arslan, Mustafa Ayrancı, Marloes Bakker, Özgür Baykal, Monique Nurdoğan-Ferwerda, Uğur Pekdemir, Şenol Yürekli Foto’s TULPIA MEDIA TEAM, Slawomira Kozieniec, Yavuz Meyveci, Sabri Varan Vertegenwoordigingen Turkije Yusuf Deniz Çinibulak (Istanbul) Hakan Tepecikli (Marmaris) Correspondentie Postbus 56822 1040 AV Amsterdam E-mail: info@tulpia.nl Tel: (31) (0)20-7522937 / 2221982 Uitgever Tuncay Çinibulak Uitgeverij Tulpia www.tulpia.nl

En Nederland blijft veranderen. Mensen blijven veranderen.

De ‘gastarbeiders’ en hun nazaten hebben hun definitieve plek in onze maatschappij min of meer gevonden. Die werken lang niet altijd meer achter de lopende band. Of als ze een bedrijf starten, zijn dat niet per se slagerijen, kruidenierswinkels of bakkerijen. Hun bestaan baseren ze in afnemende mate op hun etniciteit, maar juist steeds meer op basis van hun deskundigheid en persoonlijke kwaliteiten.

Zo’n ondernemer is bijvoorbeeld Atilla Aytekin. Hij werkte zich op van een kansloze migrantenzoon tot een ondernemer van formaat – zie zijn verhaal Atilla’s Dutch dream. Tegenover onze correspondent Marc Guillet vertelde Aytekin zijn levensverhaal. Na de nodige mislukkingen in zijn leven bereikte de ondernemer met zijn Triodor Software het afgelopen jaar een omzet van 4 miljoen euro. Onlangs sloot hij in een voormalig paleis in Istanbul een gigacontract voor een joint venture met Lely Industries, internationaal bekend als de Mercedes van de agrarische technologie. “Over tien jaar wil ik 500 man in dienst hebben en actief zijn in tien tot vijftien landen,” zei Aytekin tegen onze correspondent.

Redacteur Sonja Havermans schreef een profiel van Atilay Uslu, oprichter en mede-eigenaar van touroperator Corendon. In enkele jaren maakte Uslu van zijn bedrijf, genoemd naar de op een na hardste edelsteen, de marktleider in reizen naar Turkije.

© Tulpia 2008 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt via internet, door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever of auteursrechthebbende.

Coverillustratie: Mustafa Özbek

ZORGTOERISME

Goedkope ogen, tanden, zelfs heupen voor de hond.

Ook voor innerlijke verrijking TWEE WERELDEN ÉÉN BLAD

TURKS BLAUW De politie wil een afspiegeling zijn van de samenleving, maar migranten laten zich niet massaal in het blauw hijsen.

Past deze pet ons allemaal?

De Nederlandse politie wil een afspiegeling zijn van de multiculturele samenleving, maar allochtonen staan niet bepaald te popelen om zich bij de politie te voegen. Celil Mor wel. Hij is politieagent. Een van de weinige migranten die zich in blauw gehesen de maatschappij leefbaar proberen te houden.

Hij verdeelt de mensen niet onder de noemers ‘wij’ of ‘zij’. Als professionele ordehandhaver zet hij zich in voor de veiligheid van ons allen. Onze verslaggeefster Mercita Coronel maakte een ontluisterend verhaal over migrantenagenten. “Als een familielid iets verkeerds doet en je moet die persoon aanhouden, wie is dan eigenlijk de verrader?” zei Mor tegen haar.

Migranten vertegenwoordigen ons allen niet alleen in Nederland zelf. Ook daarbuiten treden ze op namens Nederland. Zie de staatssecretarissen Albayrak en Aboutaleb. Zie ook de talloze wetenschappers en ambtenaren die gestationeerd zijn bij internationale instellingen in Brussel, Genève, New York. Vooral op het gebied van sport doen nieuwe Nederlanders veelvuldig van zich spreken. Zo’n topsporter is Hüsnü Kocabaş. De uit Turkse ouders geboren bokser en militair geldt als hét bokstalent van Nederland. Hij won al vele titels. Alleen de Olympische Spelen heeft hij nooit kunnen halen. Ook dit keer gaat hij niet naar Bejing. Door allerlei omstandigheden heeft hij zich onlangs niet kunnen kwalificeren voor zijn grote Olympische droom. Verslaggever Ozan Türkdoğan tekende op een onderkoelde en daardoor juist indrukwekkende manier het verhaal van het bokstalent op.

“Boksen is gewoon mijn ding,” zegt Kocabaş. Wij zeggen op onze beurt: “Verslag doen van NieuwNederland is ons ding.”

JAARGANG 3 ZOMER 2008 • € 4,95

YES, WE CAN

Slagerijen voorbij. We raken steeds vaker gespecialiseerd.

ATILAY USLU

Interview met de man achter touroperator Corendon

Hoofdredactie

Tulpia • 03/07

7

Tulpia Panel

Innige banden met het herkomstland staan een goede integratie in de weg In deze rubriek geven enkele panelleden van diversepluimage hun mening over een actueel onderwerp. De vakantie staat weer voor de deur. Wederom zullen honderdduizenden Nederlandse Turken en Marokkanen een kleine volksverhuizing op gang brengen naar de landen van herkomst om er de zomervakantie door te brengen. Sommige critici geloven dat zolang de banden met herkomstlanden zo innig blijven dat die dan ten koste gaan

van de integratie in Nederland. Deze mensen blijven immers schipperen tussen twee werelden, zeggen ze. Wordt het geen tijd dat de nieuwe Nederlanders ook hun vrije doorbrengen op goedkope campings in Nederland, of tussen de Hollandse plebs aan de Spaanse Costa? Kortom, wordt het geen tijd dat migranten hun banden met de herkomstlanden afsnijden en dat ze zich helemaal loyaal opstellen tegenover Nederland?

Famile Fatma Arslan, advocate:

“Indien goede integratie inhoudt zes weken lang op de camping gaan staan nabij een gehucht, dan kies ik ervoor om niet-geïntegreerd door het leven te gaan. Voordat een zinnig antwoord gegeven kan worden op deze stelling dient duidelijkheid te komen over een aantal begrippen zoals goede integratie. Op welk moment ben je goed geïntegreerd? En wat was dat ook al weer: loyaliteit?

Heel eerlijk gezegd denk ik dat het heel naïef zou zijn om te denken dat mensen hun verleden, geschiedenis, cultuur en religie vergeten of vernietigen zodra zij zich vestigen in een andere omgeving. Vooral als het verblijf als tijdelijk wordt beschouwd. Immers genoemde zaken behoren tot de persoonlijke bagage van individuen en het zou onredelijk zijn om te verwachten dat deze mensen alles overboord gooien voor een bestaan in ons waterland. Is het niet veel beter om gebruik te maken

Uğur Pekdemir, voorzitter van de Turkse netwerkorganisatie Tannet: “Integratie is een gewild discussieonderwerp, dat blijkt (zie ook deze stelling).

De discussie wordt te veel gedomineerd door of/ofdenken in plaats van en/en-denken, want ik ben verbonden met Nederland én met Turkije. Ik leef en woon in Nederland en mijn oriëntatie en toekomst zijn Nederland. Ik ben primair geïnteresseerd wat er in Nederland gebeurt, maar ik heb ook een meer dan gemiddelde interesse voor wat er in Turkije gebeurt, vanwege de natuurlijke verbondenheid. Dus er is helemaal niets mis mee als ik zowel Turkije als Oranje aanmoedig. Echter de discussie is een andere: namelijk, dat de Nederlandse samenleving wakker is geschud. De aanslagen in New York en Washington op 11 september 2001, de politieke moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. Wanneer we terugkijken op de laatste jaren dan zien we dat deze gebeurtenissen en maatschappelijke problemen geleid hebben tot een nieuwe trend.

Iedereen heeft ‘ineens’ een uitgesproken mening over de multiculturele samenleving of over de integratie in de Nederlandse maatschappij. Ook de politiek gaat mee in deze trend. Nota’s over het integratiebeleid volgen elkaar in rap tempo op. De inkt van de ene nota is nog niet droog of de volgende nota wordt alweer gepresenteerd.

De beleidsmakers lijken op de afnemende effectiviteit

8

Tulpia • 03/07

van al die schoonheden die het met zich meebrengt? Is het geen verrijking indien het je aan het denken zet over je eigen waarden en normen die ooit zo vanzelfsprekend waren? Het voorleggen van loyaliteitsvraagstukken enkel en alleen aan migranten getuigt niet van inzicht in het menselijke handelen. Immers, minderhedenvraagstukken zijn maatstaf voor het bepalen van het respect voor mensenrechten en individuele ontwikkeling. Daar Europa als de grote voorstander van mensenrechten een grote mond heeft over de schendingen in allerlei landen, meen ik dat het er goed aan doet om de rechten van zijn eigen minderheden te waarborgen. Theorie en praktijk komen niet overeen. Maar banden vervagen. Zoals de taal die verbasterd raakt. De familiebezoeken maken plaats voor toeristische plekken. Na een paar generaties zal alleen de naam nog herinneren aan een exotisch smaakje. En dan zal Nederland weer saai worden.”

◉

van het beleid te reageren door nóg meer papieren beleid te maken. Achter een beleidsnota schuilt vaak een grootschalig onderzoek. Veel tijd en energie wordt gebruikt om te zoeken naar een oplossing voor wat al snel als ‘het integratieprobleem’ wordt omschreven. En ondanks de vele onderzoeken, ondanks het beleid dat door de diverse ministeries aangedragen wordt, is er nog altijd geen sprake van een succesvolle integratie. We kunnen ons natuurlijk afvragen of we niet veel te veel verwachten van het integratiebeleid zoals dat nu voorgesteld en uitgevoerd wordt. Integratie heeft tijd nodig. Veel meer tijd dan we er nu aan willen geven. Zo weten we uit onderzoeken dat de nieuwkomers zo’n drie generaties nodig hebben om zich ‘volledig thuis te voelen’. Dat gold ook voor twee succesvolle groepen in het verleden: ZuidNederlanders uit 1600, Hugenoten uit 1562, Hollanders uit de Bataafse Republiek (1795-1806), Portugese joden enz. We willen in een veel te korte periode veel te veel bereiken. Maar het gras groeit echt niet harder als we er aan trekken. Daarom zou ik veel meer pleiten voor inter-creatie. Bij inter-creatie is er sprake van een leven in twee gebondenheden. We spreken van inter-creatie, omdat als het ware een eigen cultuur gecreëerd wordt door het samenvoegen van elementen uit de oude en de nieuwe cultuur. Zo krijgen we de kans om mét in plaats van naast elkaar te leven, elkaar te respecteren en te waarderen. In termen van voetbal ‘de bal is rond’.”

◉

Mustafa Ayrancı, voorzitter van de Turkse Arbeidersvereniging in Nederland (HTİB):

“Ik zie weinig correlatie tussen een innige band met het herkomstland en een goede integratie in de Nederlandse samenleving. Als Turken, vooral jongeren, zich steeds meer gaan vastklampen aan de Turkse cultuur en Turkije, heeft dat vooral te maken met de algemene houding van autochtone Nederlanders. Veel jonge Turken die hier geboren en getogen zijn, worden niet geaccepteerd als ‘één van ons’, als een volwaardig lid van deze maatschappij. Er is altijd een tweedeling in de maatschappij. De kloof wordt steeds groter door allerlei politici en hun sympathisanten. In de pers worden telkens artikelen gepubliceerd, op de televisie en radio discussieprogramma’s gevoerd en de zogenaamde pseudodeskundigen voeden de angst voor migranten, en vooral moslims verder met allerlei loze bewijzen. Nooit durft of wil men de oorzaken ervan belichten. Dat is dan ook niet nodig, want daar hebben de machthebbers in dit land voorlopig geen belang bij. De regeringen durven ook niet hun vingers te branden aan deze kwesties, waardoor veel talent onder Turken niet ontwikkeld wordt of gewoonweg verloren gaat. Veel Turkse jongeren

Marloes Bakker, ambtenaar:

“Ik geloof wel dat reizen je blik verruimt. Je ontmoet zoveel nieuwe mensen, nieuwe culturen. Je wordt er een ander soort mens van, een wereldmens. En je leert zo je eigen cultuur ook beter kennen. Vandaar dat ik soms denk: mensen, ga op vakantie naar jou totaal vreemde landen. Dat geldt ook voor migranten in Nederland. Die komen nooit ergens anders dan in hun afkomstland en

Monique Nurdogan-Ferwerda, advocate en antropologe

“Integratie is een stokpaardje voor hen die segregatie op hun voorhoofd hebben staan. Het is hen niet te doen om integratie, maar om assimilatie, hetgeen gelijk staat aan zelfverloochening van de ergste soort. De band met het vaderland is nu juist de enige reden dat de gemiddelde Turk of Marokkaan in staat is om de rug recht te houden en om een samenleving tegemoet te treden waarin het onderscheid kennelijk zo bepalend is. Ongemerkt is de integratie immers al jaren een feit. Succesvolle voorbeelden worden echter met zorg genegeerd, het zijn de sociale drop-outs die het beeld domineren. Hoe voelt dat als Turk, Marokkaan e.a. om hier geboren te zijn, de taal te hebben geleerd, een studie te hebben gevolgd en belasting te hebben afgedragen om kennelijk nooit genoeg te zijn aangepast? Je hoort er kennelijk niet bij, mag

zoeken dan hun heil bij hun landgenoten of denken dat te kunnen vinden in het land van hun ouders. Zij staan met hun rug naar hun autochtone leeftijdsgenoten en volgen liever de ontwikkelingen in Turkije dan elke keer opnieuw in de Nederlandse media te moeten lezen hoe ze zwart worden gemaakt. In dat opzicht is het dan ook niet verwonderlijk dat zij hun band met Turkije aanhalen door er bijvoorbeeld elk jaar op vakantie te gaan. Hoe kunnen allochtonen als gelijkwaardig gezien worden, wanneer 95 procent van de ROC’s uit allochtone jongeren bestaat? De werkloosheid onder Nederlandse jongeren tussen de 15 en 25 jaar bedraagt maar 4 procent, terwijl deze onder Turken 24,8% is. Op de middelbare scholen is het percentage schoolverlaters onder Turken 36%, vier à vijf keer meer dan onder autochtonen. Dat komt heus niet omdat migranten dommer zijn.

Er is dus in Nederland structureel iets mis, waardoor veel Turken toch terugvallen op hun eigen gemeenschap en mensen. Ze worden continu buitengesloten. Vandaar dat ze steeds meer omgaan met andere migranten, dat ze hun blik richten op het land van hun ouders. Zolang deze kloof blijft bestaan, ben ik bang dat er weinig Turkse Nederlanders zich in Oranje zullen hullen.”

◉

hun wijk waar ze wonen in Nederland. Ik zeg niet dat ze hun afkomstland helemaal moeten opgeven, maar van mij mogen ze hun vakantie voor de verandering een keer doorbrengen in een ander land, of nog liever gewoon in Nederland. Leren ze het land waar ze wonen ook beter kennen. Nederland is groter dan hun woonwijk, veel diverser ook. Elke regio heeft zo haar eigen geschiedenis, haar eigen omgangsvormen.”

◉

er kennelijk niet bijhoren, een oranje outfit zal daarin geen verandering meer brengen. Een tegenreactie is alles is wat je rest om de nodige zelfrespect te behouden. De banden met het vaderland dienen dan als baken. Een sprekend voorbeeld tot besluit: enige tijd geleden was ik met de kinderen in een pretpark. De vrouw in mijn gezelschap dacht een Turkse vrouw (met hoofddoek) in een attractie te herkennen. Dit bleek niet het geval te zijn. De man van de vrouw raakte volkomen in paniek.

Hij was oprecht bang! Bang dat haar -mogelijk radicaal fundamentalistische- echtgenoot hen te na zou komen.

Vreesde hij een aanslag op zijn leven omdat zijn vrouw het in haar hoofd had gehaald om een islamitische vrouw in het openbaar aan te spreken? Fascinerend en lachwekkend, maar vooral ook verontrustend in een samenleving waar de angst voor de ander de laatste jaren bewust wordt aangewakkerd. Kennelijk met resultaat.”

◉

De panelleden spreken op persoonlijk titel en dragen de verantwoordelijkheid van hun mening. Zij verkondigen zeker niet de mening van Tulpia. A;s blad proberen we ons zo objectief mogelijk op te stellen. We geloven in de kracht van het debat en de dialoog. Vandaar dat we de mening zijn toegedaan dat een onpartijdige houding het discours zuiver zal houden. Lezers die zich geroepen voelen om hun mening te delen met ons en onze lezers, worden verzocht om vooral te reageren en wel door een e-mailbericht te sturen naar: info@tulpia.nl, ovv panel. De reacties kunnen vervolgens in het blad of op de website worden gepubliceerd. De redactie behoudt zich wel het recht voor om de bijdragen naar eigen inzicht te bekorten en de inhoud volgens de regels van fatsoen en journalistiek te beordelen.

Tulpia • 03/07

9

tulpia actueel

Turken woedend op Barroso en Lagendijk

K

ritiek vanuit Europa op de Turkse politiek heeft felle reacties uitgelokt.

Seculiere vrouwenbewegingen in Turkije verweten voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie dat hij zich door de AKP-regering liet misbruiken zonder de Turkse context te kennen. Europarlementariër Joost Lagendijk werd door de sociaaldemocratische CHP bestempeld als ‘de buitenlandse speler’ van de AKP van premier Erdoğan. De CHP eiste het vertrek van Lagendijk als voorzitter van de Turkije-delegatie van het Europarlement.

Barroso bepleitte in het Turkse parlement het recht op kledingkeus voor elke vrouw. De uitlatingen van Barroso kwamen op een moment dat bepaalde kledingstukken erg gevoelig lagen in Turkije. Kort voor het bezoek van de voorzitter van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Europese Unie, maakte de Turkse regering haar voornemen bekend het dragen van de hoofddoek op hogescholen en universiteiten toe te laten.

Seculiere krachten in Turkije zien hierin het ultieme bewijs van ‘staatsondermijnende’ praktijken van de AKP. Die zou volgens de critici het seculiere karakter van de Turkse staat willen ondermijnen en Turkije langzaamaan willen islamiseren. Mede dit voornemen vormde voor de hoogste Turkse openbare aanklager aanleiding om bij het Constitionele Hof in Ankara te pleiten voor het verboden verklaren van de regeringspartij.

“Barroso kent Turkije niet en kent de Turkse context ook niet,” reageert prof.dr.

Necla Arat. Zij is hoofd van de stichting vrouwenonderzoek en tevens lid van het Turkse parlement namens de oppositionele en seculiere CHP. Volgens Arat worden in Turkije ‘vrouwen met vrouwen’ bestreden.

Nazan Moroğlu, advocate van een vrouwenvereniging in Istanbul, zei dat het niet

10

Tulpia • 03/07

om de vrijheid gaat zoals Barroso stelde in zijn toespraak. “Als er al volledige vrijheid bestond in Turkije,“ zo zei de advocate, “dan stond de toekomst van de seculiere Turkse staat nu niet op het spel.” Birten Gökyay van Turkse academici: “De woorden van Barroso zijn zomaar uit het blote hoofd gedane uitlatingen zonder kennis van zaken, of zoals ze hem worden ingefluisterd. Ze vergissen zich continu over de Turken.” Volgens haar zijn Turken erg gesteld op hun vrijheid. “Maar dit keer gaat het niet om een vrijheid die wordt toegekend, maar juist om een vrijheid die wordt afgenomen.”

Europarlementariër Joost Lagendijk, voorzitter van de Turkije-delegatie in het Europees Parlement, joeg de republi-

keinse partij CHP in de gordijnen door zijn ‘ontboezemingen’ tijdens een symposium op een universiteit in de Turkse stad Izmir.

Lagendijk noemde volgens de Turkse pers de politiek van CHP ‘een ramp’ en veroordeelde de pogingen om de AKP te verbieden. Zo’n verbod kan volgens Lagendijk de onderhandelingen tussen Turkije en de EU negatief beïnvloeden. Volgens Lagendijk is de AKP de enige partij in Turkije die toetreding tot de EU nastreeft. CHP en de rechtse MHP zouden een Turks lidmaatschap van de Unie niet willen omdat ze in feite geen hervormingen willen doorvoeren. AKP beschouwde de Nederlandse Europarlementariër als de enige partij die de problematiek van het omstreden wetsartikel 301 en van de positie

van religieuze en etnische minderheden kan oplossen.

Verder kritiseerde Lagendijk de CHP. “Wij, Europese sociaaldemocraten, schamen ons voor de CHP.” Vicefractievoorzitter van de CHP, Kemal Anadol, vertelde de Turkse pers dat zijn partij de woorden van Lagendijk als een regelrechte aanval ervoer. “De buitenlandse spelers van de AKP verschijnen ten tonele,” zei Anadol. “Dergelijke buitenlanders moeten hun grenzen kennen. Wij schamen ons voor een regering die een buitenlander toestaat hierover te praten.” Anadol bestempelde Lagendijk verder als een ‘arrogante gouverneur van de onderdrukker’. Anadol: “Wij kunnen deze aanval niet plaatsen. Wat hun positie ook is, buitenlanders dienen hun plaats te kennen.” Uiteraard mogen die van Anadol wel kritiek leveren op de politieke situatie in Turkije, maar dan wel ‘in diplomatieke bewoordingen’.

Anadol weersprak ook de kritiek van Lagendijk dat zijn partij tegen de Turkse toetreding tot de Unie zou zijn. Anadol zag een complot in de samenwerking tussen ‘Europa en de AKP’. Volgens hem staat Europa achter de AKP, die zich voordoet als gematigd islamitisch. “En op het moment dat iedereen in Turkije is geïslamiseerd en een hoofddoek draagt, zullen zij (de Europese lidstaten) zeggen: “Jullie leefstijl, jullie normen en waarden passen niet bij ons.” Zo zou de EU een grond willen creëren om later ‘nee’ te kunnen zeggen tegen Turkije.

Lagendijk, groot voorstander van een toetreding van Turkije tot de Europese

Unie, ontkent de politiek van de CHP als een ramp te hebben bestempel. Zijn woorden zouden door de Turkse pers verkeerd zijn overgebracht. Dat mocht echter niet meer baten. Het kwaad was al geschied bij de CHP. De CHP heeft bij het Europees Parlement erop aangedrongen dat de positie van Lagendijk als voorzitter van de Turkije-delegatie van het Europees Parlement niet langer houdbaar is. Europarlementariërs lieten Lagendijk niet vallen. ‘’Een aanval op hem is een aanval op ons allen,’’ zei de Britse liberaal Andrew Duff. „De aanvallen op mijn goede collega en vriend Joost Lagendijk zijn verkeerd”, reageerde ook CDA-Europarlementariër Ria Oomen. Lagendijk zei de de aanvallen van de CHP als vervelend te ervaren. Die zullen zijn werkwijze niet doen veranderen, garandeerde hij. Indien nodig zal hij kritiek blijven leveren op politici die hervormingen willen tegenhouden.

Vier jaar geleden lag Lagendijk ook al onder vuur in Turkije. Toe verzette hij zich fel tegen een dreigende berechting van de Turkse schrijver en Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk op basis van een omstreden wetsartikel 301. Pamuk werd ervan beticht de Turkse natie te hebben beledigd door te spreken van een genocide op de Armeniërs in 1915. Destijds ging Lagendijk in Turkije niet de straat op zonder persoonsbeveiliging. Lagendijk, die binnenkort weer zal afreizen naar Turkije, zei dit keer geen bodyguards nodig te hebben. door Ilhan Yücel

Tulpia • 03/07

11

Sarkozy z’n zin We krijgen er een nieuwe unie bij. Dit keer gaan de landen rondom de Middellandse Zee verenigen om de zogenoemde de Mediterrane Unie (MU) te realiseren. In juli komen de landen van de MU bijeen voor de oprichtingsbijeenkomst in Parijs. Ankara is woedend.

12

Tulpia • 03/07

De Franse president Sarkozy lanceerde het idee voor de nieuwe organisatie tijdens zijn campagne voor de presidentsverkiezingen afgelopen jaar. Zijn initiatief is nu overgenomen door de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Europese Unie.

Officieel wil de Europese Commissie in deze nieuwe Unie de banden aanhalen met de buren rond de Midellandse Zee. Door politieke en vooral economische samenwerking tussen de EU en de landen van de MU zou onder andere de illegale migratie naar de Eu moeten afnemen. Critici, zoals Ankara, vermoeden dat Sarkozy Turkije wil opnemen in de MU om zo een lidmaatschap van Turkije van de EU overbodig te maken.

Sarkozy is een bekende tegenstander van de Turkse toetreding tot de Europese familie.

De beoogde leden van de MU zijn: Mauritanië, Marokko, Algerije, Tunesië, Libië, Egypte, Jordanië, Palestijnse Autoriteit, Israël, Syrië, Turkije, Bosnië, Montenegro, Monaco en Albanië. Uit de Eu doen mee: Cyprus, Frankrijk, Griekenland, Italië, Malta, Portugal. Ook wordt rekening gehouden met de MU-lidmaatschap van landen als Albanië en Bosnië De EU beschouwt de MU als een verzameling van samenwerkingspartners van Europa, precies de rol die de Franse president ziet weggelegd voor Turkije. Sarkozy hoopt zo Ankara zoet te houden zonder het islamitische land in de Unie op de nemen.

Wil Sarkozy met deze truc een win-win situatie creëren, Ankara is nooit enthousiast geweest over deze ´tweederangs’ rol . Ankara gaat voor de volledige lidmaatschap, of helemaal niets. “Samenwerken met landen rondom de Middellandse Zee staat los van onze wens om lid te worden van de Europese Unië,”zei Abdullah Gül, de huidige president van Turkije, toen hij nog de Turkse minister van Buitenlandse Zaken was.

Hoeveel Sarkozy Turkije niet bij de EU wilt, zo graag wil hij dat de Turken zich aansluiten bij de Mediterrane Unie. “Dat is de grote gemeenschappelijke ambitie die ik aan Turkije wil voorstellen,” aldus de Franse president. “Voor Turkije is geen plaats in de Europese Unie omdat het geen Europees land is. Maar Turkije is wel een groot mediterraan land waarmee het mediterrane Europa de

eenheid van de Volgens Sarkozy kan Europa zich niet eindeloos blijven uitbreiden. Als Europa een identiteit wil ontwikkelen, dan moet de Unie grenzen hebben. Als Europa een macht wil vormen dan moet het zich niet voortdurend blijven verwateren.”

De Mediterrane Unie, naar het model van de Europese Unie, kan volgens de Franse president als middel worden ingezet om botsingen tussen beschavingen en religies te voorkomen. Zo kan de Unie bijvoorbeeld een nieuw podium bieden voor vredesonderhandelingen tussen Israël en de Palestijnen een brug slaan tussen Europa en de islamitische wereld. De Mediterrane Unie zal nauw samenwerken met de Europese Unie en kan op termijn gezamenlijke instituties vormen met de 27 Europese lidstaten. Maar wat Sarkozy betreft wordt de Mediterrane Unie wel een onafhankelijke organisatie.

Hoewel Sarkozy een heuse Unie wilde hebben, werden zijn plannen onder druk van andere EU-lidstaten flink afgezwakt.

De vooral noordelijke lidstaten van de Eu vreesden een ‘geldverslindende’ organisatie.

De MU zal voornamelijk draaien op Europees geld. Het komt er nu op neer dat de MU niet veel meer wordt dan een vernieuwde versie van het zogenoemde Barcelona-proces, een samenwerkingsproject met de landen rond de Middellandse Zee. De MU krijgt nu maar een secretariaat van twintig man.

De EU-landen benoemen een van de twee directeuren die de staf van de organisatie moeten gaan leiden. De andere komt uit een van de niet-EU-landen rond de Middellandse Zee. De voorzitter van de Commissie en Eurocommissaris voor Buitenlandsbeleid zullen de EU vertegenwoordigen.

De bedoeling is dat de staatshoofden en regeringsleiders van de MU twee maal per jaar bijeenkomen. De eerste ontmoeting staat gepland op 13 juli in Parijs, als Frankrijk de roulerende voorzitter van de EU is. De bedoeling is dat de deelnemers na de oprichtingsbijeenkomst met een politieke verklaring komen. Ook zullen zij een lijst van projecten publiceren die ze willen uitvoeren. Het is onduidelijk of Turkije zal aanschuiven in Parijs. door Ilhan Yücel

Waterdokter zuivert Turks vuilniswater

Nederlandse ‘waterdokter’ Michiel A. Doude zuivert het vuilniswater in Istanbul. Met een unieke techniek zorgt hij ervoor dat het gezuiverde water direct loosbaar is op het oppervlaktewater.

Z

wermen meeuwen krijsen van plezier als er weer een truck vers vuilnis aanvoert op de immens grote vuilstortplaats Kömürcüoda. Vierentwintig uur per dag, 365 dagen per jaar wordt hier op de Aziatische oever van de Bosporus 2000 ton huishoudelijk afval gestort van de megastad Istanbul (12 miljoen inwoners). Op de andere oever ligt een vuilnisbelt van 75 hectare waar per dag 8000 ton afval terechtkomt.

Samen vormen deze stortplaatsen de op één na grootste – na die van Rio de Janeiro – vuilnisbelt ter wereld.

Het door deze belten sijpelende regenwater – percolaatwater – raakt fors vervuild door het rottingsproces van het vuilnis.

Om te voorkomen dat het verontreinigde water zich vermengt met het grondwater is de bodem van de vuilnisbelt voorzien van dik vijverfolie. Drainagebuizen voeren het vervuilde water af naar een bioreactor: een betonnen bassin met een diepte van 5 meter en een oppervlak van een voetbalveld waar tien Belgische Aqua Turbo’s op volle toeren draaien om zuurstof in het water te brengen.

Ingenieur Michiel A. Doude (44) is achter de procescomputer gaan zitten en legt uit hoe het werkt. “Verschillende soorten micro-organismen – ook wel biologisch slib genoemd – zuiveren het water in zowel een zuurstofrijk als een zuurstofarm deel van de tank. Ze eten als het ware het vuil op en zien

eruit als bruinige sneeuwvlokken, zwevend in water. Naast dit ‘opeten’ wordt een deel van het vuil losjes in deze vlokstructuur ingebouwd.”

Na deze eerste fase wordt het water door middel van Ultra-Filtratiemembranen (UF) van het slib gescheiden. We lopen naar de membranen waar Doude zijn college voortzet: “In deze installatie zijn dat 8 mm dikke, holle, poreuze, kunststof rietjes waarin op de binnenkant een coating is aangebracht (het membraan) die vrijwel alle zwevende deeltjes tegenhoudt. In de hierna komende NanoFiltratiemembranen (NF), met kleinere poriën dan de UF, wordt overgebleven, moeilijk afbreekbaar organisch materiaal grotendeels verwijderd.”

Deze zogeheten membraanbioreactortechnologie(MBR) zorgt ervoor dat het gezuiverde water van hogere kwaliteit is en daarmee direct loosbaar op het oppervlaktewater. Groot voordeel van een MBR is dat er een veel betere scheiding tussen de zuiverende micro-organismen en het te lozen water plaatsvindt. Conventionele scheiding vindt plaats in een ronde tank op basis van zwaartekracht. Een deel van de micro-organismen (biologisch slib), met vuile stoffen als fosfaten, kleurstoffen en zware metalen bezinkt matig, verlaat de tank en komt zo in het milieu terecht.

De Nederlandse ingenieur wijst erop dat

bezinktanks slechts relatief kleine hoeveelheden slib kunnen verwerken, omdat anders het ‘sneeuwvlokvormige slib’ niet goed meer bezinkt. “Een membraanbioreactor heeft dit nadeel niet en werkt met veel hogere hoeveelheden biologisch slib waardoor de afmetingen van de installatie kleiner kunnen zijn en de zuiverende werking toeneemt. Dat is het vernieuwende aan dit concept.”

Dit is voor Turkije de eerste afvalwaterzuivering die gebruikt maakt van membranen, een innovatieve techniek die is geleverd door het Nederlandse bedrijf Norit Process Technology uit Enschede.

Om te kunnen voldoen aan de strenge lozingsnormen van de EU besloot de gemeente Istanbul de bestaande installaties op beide vuilnisbelten te vervangen door de innovatieve membraan- bioreactoren van Norit. Met een totale afvalwatertoevoer van zo’n 5000 kubieke meter per dag is dit zuiveringsproject het grootste percolaatMBRproject ter wereld.

Ingenieur Doude, die als eenmansbedrijf werkt onder de handelsnaam Waterdokter.nl, is duidelijk trots op zijn rol in het project. Van mei tot eind december 2007 was hij als de Start-up and Operations Supervisor continu aan de twee sites werkzaam. Het Norit Know How Center, de technologieafdeling, huurde hem daarvoor in. Enschede koos ervoor om niet de ontwerper van het project voor langere tijd in Istanbul te stationeren, maar hem nieuwe mensen bij het sterk groeiende Norit te laten inwerken. Het opstarten en toezicht houden liet de afdeling over aan ingenieur Doude. door Marc Guillet Foto Slawomira Kozieniec

Tulpia • 03/07

13

Lintje voor

Turkse docente

De docente was heel emotioneel toen ze 30 mei 2008 een koninklijke onderscheiding van de burgemeester kreeg opgespeld. Aan haar gezicht was dat niet te zien: gezag uitstralend en serieus keek ze, zoals altijd.

Müzeyyen Karaca was ruim 25 jaar lang de enige docente Turks in Middelburg en de eerste Turkse die zich inzette voor de Turkse gemeenschap. Maar haar lintje had ze te danken aan haar vrijwilligerswerk: ze was jarenlang voorzitter van Vereniging Migrantenvrouwen. Karaca: “We wilden vooral dat de vrouwen de Nederlandse samenleving leerden kennen. Tien jaar geleden leefden ze teruggetrokken en onwetend van wat er in de buitenwereld gebeurde. Nu zien we dat er veel Turkse vrouwen opleidingen volgen, een goede baan hebben en wel zelfbewust zijn.”

De Turkse gemeenschap kent haar vooral als öğretmen, docente. Bijna alle Turkse kinderen uit Middelburg die nu ouder zijn dan tien jaar hebben van haar Turks leren lezen en schrijven. In 2004 ging Karaca noodgedwongen met pensioen, nadat de regering de subsidie voor onderwijs in allochtone levende talen (OALT) afschafte. Schrikwekkend, vond ze het, dat ze niet meer zou werken. Jarenlang was haar werk haar leven en passie geweest. Wat moest ze nu gaan doen? Karaca is inmiddels al 26 jaar weduwe.

Ze zou haar leerlingen missen, zei ze, zoals iedere docent die van zijn leerlingen houdt.

Belangrijk vond ze het dat de kinderen Turks leerden. Want, gaf ze als argumentatie aan, als kinderen hun moedertaal, het Turks, goed spreken zullen ze het Nederlands ook beter beheersen. Als voorbeeld gaf ze haar oudste dochter die al tiener was toen ze in Nederland kwam wonen en toch vloeiend Nederlands heeft leren spreken.

Ze was ook de vrouw die begon met de organisatie van ‘23 Nisan’, een oorspronkelijk Turks kinderfeest, dat ze 21 jaar lang heeft georganiseerd. Want 23 april was voor haar een belangrijke dag: de eerste feestdag van het moderne Republiek Turkije. De inmiddels 68-jarige Karaca is volbloed republikeins. Het kinderfeest werd in 1979 door de UNESCO erkend als internationale feestdag.

Na 21 jaar vond ze het tijd dat ook de ouders zelf het initiatief namen. “Ik wil best

14

Tulpia • 03/07

de leiding van de viering op me nemen, maar het moet wel van twee kanten komen. Zij moeten ook met ideeën komen.” Zo kon het afgelopen jaar het kinderfeestje 23 Nisan niet worden gevierd. Toch ziet Karaca het positief: “De ouders hebben ook het gevoel gehad dat ze iets misten, ik geloof ook dat we het volgend jaar wel zullen vieren.”

In Nederland, waar Karaca al 26 jaar woont, heeft ze twee hbo-opleidingen voltooid. Hoewel de docente het Nederlands niet vloeiend spreekt, beheerst ze wel de

Nederlandse grammatica.

“Als ik mijn leerlingen Turks wil leren, moet ik zelf natuurlijk wel het Nederlands kennen.”

Na haar pensionering ging de öğretmen gewoon door met het organiseren van vrouwenfeesten en thema-avonden. Daarnaast geeft ze nog steeds met enige regelmaat cursussen Turks voor groepjes geïnteresseerden. door Ozan Türkdoğan

Vertrokken wethouder Ayhan Yalın:

“Ik was aan handen en voeten gebonden” In het voorjaar nam wethouder Ayhan Yalın van het stadsdeel Bos en Lommer ontslag. Hij botste met de deelraad. De PvdA’er vond dat de raad te veel het beleid in notities wilde vastleggen. Zo hield hij te weinig tijd over om zich bezig te houden met alledaagse problemen van de bewoners.

D

e voormalige wethouder Ayhan Yalın (53) van de Amsterdamse deelgemeente Bos en Lommer schudt handjes en maakt een kort praatje met de bewoners. Ook op zijn afscheidsreceptie werd hij vol lof toegesproken. Yalın vindt het erg dat zijn politieke carrière in Amsterdam voortijdig geëindigd is. Hij was nog niet klaar met zijn werk, zegt de voormalige portefeuillehouder Welzijn, onderwijs en financiën. Als ‘politiek dier’ kon hij niet anders beslissen dan zelf op te stappen.

Yalın was tot voor kort wethouder in het armste stadsdeel van Amsterdam. Zijn ervaring is dat er mensen zijn die van generatie op generatie in een vicieuze cirkel van armoede en uitsluiting verkeren. Zelf lukt het ze niet hun economische situatie te veranderen. Als bestuurder is het echter goed mogelijk, vertelt Yalın, om samen met deze mensen oplossingen te bedenken waardoor op de langere termijn de cirkel van armoede doorbroken kan worden.

Gedreven vanuit dit linkse activisme was Yalın al in de tweede helft van de jaren zeventig als vakbondsleider politiek actief in Turkije. In 1984 kwam hij als vluchteling naar

Tulpia • 03/07

15

Nederland en maakte zijn lang gekoesterde wens om politicologie te studeren waar. Hij werd lid van de PvdA. Vervolgens werd hij bestuurslid en van 1994 tot 2002 zat hij twee termijnen in de gemeenteraad van Amsterdam.

Daarna vertrok Yalın voor dezelfde partij als wethouder naar Bos en Lommer. In deze wijk leefden bij zijn aantreden 25 procent van de inwoners en zelfs 45 procent van de jongeren onder het bestaansminimum. Bovendien was twee derde van de inwoners van een andere dan Nederlandse afkomst. De spanningen waren hoog opgelopen in het stadsdeel en de sfeer werd kenmerkt door sterk negatieve verwachtingen.

Yalın: “De werkelijke situatie van de inwoners hier was niet zo snel te veranderen.

Morgen spreken ze niet ineens goed Nederlands, hebben ze een opleiding of een baan.

“

ls je succes in de straat hebt, betekent dat nog A niet dat je als organisatie sterk staat.

Maar wat we wel konden veranderen was hun houding ten opzichte van het leven en hun verwachtingen. Op deze gedachte baseerden wij ons beleid. Mijn collega’s en ik wilden bereiken dat de inwoners hier trots op zichzelf en op hun wijk zouden kunnen zijn. Daarom maakten wij plannen om de wijk voor de huidige bewoners te vernieuwen. Daarmee gingen we tegen de stroom in. Vaak wordt onder vernieuwen verstaan dat je de wijk openstelt voor een ander type bewoners. Wij wilden niet het signaal afgeven dat de bewoners het probleem waren.”

Als eerste werd het Bos en Lommerplein opnieuw ingericht en werden de straten eromheen opgeknapt. Op het plein kwam een van de mooiste bibliotheken van Amsterdam.

Daarnaast werd een uitgebreid sociaal vangnet bedacht. Er kwam een Dienstencentrum, gevestigd op het Bos en Lommerplein. Inwoners die kampten met problemen met hun woning, financiën, gezondheid, inburgering, werk en andere zaken werden sindsdien door medewerkers van de hulpverlening benaderd of zij konden zichzelf melden bij het Dienstencentrum. Dit centrum met één laagdrempelig loket, zegt Yalın, was bittere noodzaak in de wijk waar een kwart van de volwassenen, vaak vanwege meerdere problemen, hulp nodig had. Jaarlijks biedt het Dienstencentrum hulp aan 4000 à 5000 inwoners, en dat terwijl het totale inwonertal van de wijk 32.000 is.

16

Tulpia • 03/07

Een ander project van de deelgemeente was de opening in 2006 van het Ouder en Kind Centrum. Bij dit centrum kunnen ouders met kinderen van 0 tot 19 jaar terecht met al hun vragen over gezondheid, opvoeding en ontwikkeling van kinderen. Omdat veruit de meeste kinderen uit de wijk die begonnen met de basisschool nog geen Nederlands spraken, werden er voorscholen, gelieerd aan die basisscholen opgezet. Peuters leerden hier voortaan Nederlands praten.

Door deze en andere projecten die de deelgemeente vaak in samenwerking met andere instanties en welzijnsorganisaties opzette, ging er een frisse wind door de wijk waaien, meent Yalın. Mensen kwamen hun huizen weer uit en kregen hoop. Het politieke klimaat van aanpakken en de bijzonder korte communicatielijnen met de bestuur-

”

ders leidde ook tot verschillende particuliere initiatieven. Zoals de speeltuinverenigingen die ontstonden. Een ander voorbeeld is Stichting Connect van jongerenwerker Saïd Bensallam. “Mijn stelling is altijd geweest dat zogenaamde probleemjongeren niet bestaan,” zegt Yalın. “Ik heb altijd gepleit voor een positieve benadering van deze groep als jongeren met een probleem. Wij hebben altijd met hen gepraat als volwassenen, met respect.

Dat is ook precies wat Bensallam doet. Hij begeleidt bovendien zowel de jongeren als hun ouders.” Ook het culturele centrum Podium Mozaïek in de voormalige Pniëlkerk aan de Bos en Lommerweg is zo’n zeer geslaagd initiatief. Podium Mozaïek heeft als doelstelling om de culturele wisselwerking tussen buurtbewoners te bevorderen.

Yalın is echter nuchter genoeg om enkele kritische noten bij dit succesverhaal te plaatsen. Verschillende hulpverleningsinstellingen werken met verschillende computersystemen. Dit bemoeilijkt dat ze als één hulpverleningsloket kunnen fungeren. Yalın had ook graag meer gedaan om de werkeloosheid te bestrijden. De deelgemeente is echter te klein om hier een grote invloed uit te kunnen oefenen. Bovendien is deze erg afhankelijk van de economische situatie. Meer doen dan het stimuleren van de middenstanders in de wijk is zonder steun van grotere partijen onmogelijk. Evenmin kan de deelgemeente het

onderwijs verbeteren. Dat moeten de onderwijsinstellingen zelf doen, zegt Yalın.

Al met al is het beleid van de Amsterdamse deelgemeente tot zover wat Yalın betreft succesvol te noemen. En daar wringt juist de schoen. Volgens hem is de raad blind geworden door het eigen succes. “Als je succes in de straat hebt, betekent dat nog niet dat je als organisatie sterk staat. Binnen de deelgemeente heerste altijd de cultuur van het direct aanpakken van problemen, actie ondernemen en inspringen op probleemsituaties. Dat was onze kracht waardoor we als uitvoerend orgaan veel bereikt hebben. De raad is echter een andere, bureaucratische koers gaan varen. Het accent werd vooral gelegd op wat er binnenshuis gebeurde. Op het stroomlijnen van procedures, informatieverstrekking en het verbeteren van stukken.”

Er werd veel geld, tijd en moeite besteed aan het maken van allerhande uitgebreide rapporten, al dan niet door dure consultants.

Yalın vond het papierwerk ten koste van de daadwerkelijke uitvoering van projecten - en uiteindelijk dus van de inwoners - gaan. De verwachtingen van de raad en de uitkomsten van de projecten kwamen volgens Yalın ook niet overeen. “Positivisme en dat mensen trots zijn op hun eigen wijk kun je niet meten. Maar je kunt het wel voelen. Bijvoorbeeld zelfs in het geval van de voorscholen kan ik als het om meetbaarheid gaat niet zeggen of het zonder voorscholen slechter met de kinderen zou gaan.”

Door het gebrek aan meetbaarheid werd men volgens Yalın terughoudend. Projecten vonden geen doorgang. Voor Yalın een doorn in het oog. Yalın kwam enkele keren in aanvaring met de deelraad. Een debat over de ondoorzichtige verdeling van subsidies onder welzijnsinstellingen, waarin ook geklaagd werd over zijn slechte communicatie met de raad, overleefde hij ternauwernood. Volgens de oppositie had hij een blunder begaan. De VVD bewierde dat zijn begroting een tekort van achthonderduizend euro had. Yalın ontkent dit. Volgens hem ligt het genuanceerder en hij hield de eer aan zichzelf. “Ik had het gevoel dat ik aan handen en voeten gebonden was, ik kon niets meer voor elkaar krijgen.”

Yalın zit nog even thuis. Hij denkt na over zijn ervaringen en bezint zich op zijn volgende – zeer waarschijnlijk politieke - stap.

“Want ik blijf de politiek toch het mooiste vak vinden dat er bestaat.”

Door SONJA HAVERMANS FOTO TULPIA MEDIA TEAM

Bewoners werken mee aan beleid in Delfshaven De Rotterdamse Delfshaven werd tot voor kort geassocieerd met armoede, criminaliteit en drugs.

Een fris bestuur en dialoog met allerlei bewoners heeft er wonderen verricht. “Het maken van beleid in nauwe samenwerking met de inwoners is bijzonder effectief en boeiend.”

Dagelijks bestuurder Fred Burggraaf (39) van de Rotterdamse deelgemeente Delfshaven is sinds twee jaar portefeuillehouder welzijn.

Een functie die de voormalige opbouw- en jongerenwerker met liefde en toewijding invulling geeft. De PvdA- bestuurder is al zestien jaar politiek actief in Delfshaven.

Hij kent de deelgemeente, waar hij al sinds 1989 met zijn vrouw en drie jonge kinderen woont, door en door.

In 1994 was de wijk verpauperd. Delfshaven betekende in die tijd armoede, criminaliteit en drugs. Maar een nieuwe deelraad zette dat jaar een andere lijn in. De frisse

Tulpia • 03/07

17

bestuurders stelden twee voorname doelstellingen: actie ondernemen tegen de misstanden en communiceren met de bewoners.

Serieuze en welgemeende dialogen moesten de boosheid van de bewoners in de deelgemeente tegemoet komen. De bewoners konden hun boosheid uiten op de momenten dat het er toe deed, bijvoorbeeld tijdens gesprekken met of bijeenkomsten van de bestuurders. De lokale politici wilden zo de burgers het gevoel geven dat ze naast hen stonden in de strijd tegen de Delfhavense problematiek.

financiële en psychische problemen bij enkele moskeegangers. Sommigen wilden wel werken, maar wisten niet hoe ze aan werk konden komen. Het moskeebestuur legde de bevindingen voor aan de deelgemeente waarop vervolgens gezamenlijk een project werd gestart. In het project werden welzijnsinstellingen betrokken en hulpverleners gingen de mensen met problemen aanspreken en begeleiden.

Ook het bewonersplatform van de wijk Schiemond kaartte zelf bij de deelgemeente een probleem aan. Bewoners vonden de wijk-

Maar niet iedereen is in staat om voor een grote groep te spreken. Ook deze mensen die niet naar ons komen, willen we ontmoeten in onder meer buurthuizen, moedergroepen of bij andere gelegenheden.”

In dit kader zijn ook de Delfhavense Dialogen georganiseerd. Het onderwerp dit keer is ‘Meebouwen aan een beter Delfshaven’.

Tijdens de bijeenkomst gaan bewoners in gesprek met deelraadsleden over de wijk. In kleinere groepen zal onder leiding van een voorzitter gesproken worden over wat er in de toekomst allemaal verbeterd kan worden

De dialoog werd een van de belangrijkste wapens van de nieuwe politiek in de ‘gezamenlijke positieve strijd’ tegen de misstanden.

Afgelopen jaar vonden de eerste ‘Delfhavense Dialogen’ plaats.

De dialoog werd een van de belangrijkste wapens van de nieuwe politiek in de ‘gezamenlijke positieve strijd’ tegen de misstanden. Afgelopen jaar vonden de eerste ‘Delfhavense Dialogen’ plaats. Burggraaf is laaiend enthousiast over de opbrengsten van de dialogen in ‘zijn’ deelgemeente. Sindsdien vindt er veelvuldig overleg plaats tussen bestuurders, individuele en groepen bewoners maar ook tussen bewoners onderling. “Men is naar elkaar gaan luisteren, van elkaar gaan leren en elkaar gaan begrijpen,” vertelt Burggraaf enthousiast. “Mensen met verschillende culturele achtergronden zijn voor elkaar gaan openstaan.” Op 28 juni zullen de Delfhavense Dialogen voor de tweede keer worden georganiseerd.

Burggraaf kan talloze voorbeelden opsommen van “grotere en kleinere successen” dankzij de dialoog. Zo bleef het rustig in de deelgemeente na de moord op Fortuin.

Ook de film Fitna van Wilders kon de rust in Delfshaven niet verstoren. Vele gesprekken die voorafgaand aan de film plaatsvonden hadden hun vruchten afgeworpen. Ook na de verschijning van de film bleven mensen respectvol voor elkaar, meent Burggraag.

Een ander succesverhaal is het project Schakel Aya Sofia. De bestuurders van de Turkse moskee signaleerde problemen in de eigengemeenschap. Ze constateerden

18

Tulpia • 03/07

winkel te ver. Er komt nu een winkel dichter in de buurt. Op initiatief van bewoners is een vrouwenplatform ontstaan waarbij verschillende vrouwenorganisaties zich hebben aangesloten. Dit platform gaat de deelgemeente adviseren over het beleid. “Zo kan ik nog wel even doorgaan,” zegt Burggraaf, “ wat er toe nu toe bereikt is, is in ieder geval dat de sluier van criminaliteit en ellende van Delfshaven af is. Maar wij blijven onverminderd communiceren. Dat doen we tegenwoordig onder het mom van het zogenaamde actief democratisch burgerschap.”

Met de term actief democratisch burgerschap laat de deelgemeente zien wat de bestuurders van de inwoners maar ook van zichzelf verwachten. Actief betekent dat men werkt naar vermogen. Dat kan ook vrijwilligerswerk zijn waarbij het uiteindelijke doel is mensen te begeleiden naar betaald werk. Volgens Burggraaf staat de democratische staat voorop: geweldloos, dialoog, respect voor de ander, mensen kunnen in verschillende rollen functioneren, de politiek moet breed beslissingen nemen en op onderdelen met verschillende inwoners in gesprek gaan. De deelgemeente wil een zo goed mogelijk beleid maken met medewerking van de inwoners. Burggraaf: “Er zijn mensen die goed zijn in het democratische proces en in de raadszaal komen spreken.

in de eigen buurt, zodat Delfshaven een “nog leukere wijk” wordt om te wonen. Burggraaf verwacht tussen de 150 en 200 actieve inwoners. Het totale aantal mensen dat actief participeert in de deelgemeente schat hij op 10.000. Het gaat dan om mensen die zich actief bezighouden met de buurt of omgeving. Zij zijn lid van migranten-, bewoners-, sport- of andere verenigingen. Er zijn zelfs 150 actieve straten. Dat wil zeggen dat er in deze straten twee of drie keer per jaar een activiteit wordt georganiseerd. “Het maken van beleid in nauwe samenwerking met de inwoners is bijzonder effectief en boeiend.”

Dan vervolgt de bestuurder zuchtend: “Maar af en toe kom ik gewoon niet toe aan andere dingen dan praten. De deuren van mijn kantoor en huis staan altijd open. En daar wordt gretig gebruik van gemaakt.” door SONJA HAVERMANS

De ‘Delfhavense Dialogen’ beginnen 28 juni a.s. om 14.00 uur in het gebouw van de deelgemeente aan het Looiershof 1.

Belangstellenden kunnen zich opgeven via info@delfshaven.rotterdam.nl.

Informatie over de bewonersactiviteiten kunt u vinden op www.delfshaven.nl

Column

İlhan Yücel • Publicist

Dom + dommer = slim

O

p verzoek van de Britse wetenschapper Francis Galton moesten zo’n achthonderd bezoekers van een markt eens het gewicht van een os raden. Hij had maar één verzoek aan zijn proefpersonen: raad naar geweten. Allerlei gewichten werden op papiertjes geschreven en de wetenschapper rekende vervolgens het gemiddelde van het geschatte gewicht van het dier uit. Het resultaat was opmerkelijk: de os woog 1098 kg, de schattingen bedroegen gemiddeld 1097 kg. Het publiek zat er slechts 1 gram naast.

Dat de schattingen zo dicht bij de werkelijkheid kwamen had niets te maken met bovennatuurlijke krachten van het publiek of tovenaarskunsten van de wetenschapper. Vergissingen heffen elkaar op bij voorspellingen van zulke grote getallen, zo luidt de wetenschappelijke verklaring. Oftewel: de waarheid ligt in het midden.

Gaat het neutraliseren van ‘vergissingen’ ook op bij verkiezingen en verkiezingsuitslagen?

Deze vraag is als nooit te voren relevant daar de (westerse) democratieën, in ieder geval in onze beleving, steeds populistischer worden. Vandaar ook dat sommige weldenkenden - of mensen die een dusdanig zelfbeeld koesteren - steeds hoorbaarder twijfelen aan de oprechtheid van de aanhang van, pak ‘m beet, een Rita Verdonk, een Geert Wilders of die van de Turkse premier Tayyip Erdoğan.

De aanhang van Verdonk en andere rechtse politici wordt neergezet als mensen die ‘vanuit onderbuikgevoelens’ hun politieke standpunten bepalen. De kiezers van de islamitisch geïnspireerde AKP [Adalet ve Kalkınma Partisi = Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling] van Erdoğan, die bij de laatste verkiezingen bijna een op de twee Turkse stemmen kreeg, worden ook regelmatig afgeschilderd als dom en achterlijk. Lieden die niet weten waar ze het over hebben.

Een recent Zwitsers onderzoek in Turkije laat immers zien dat vooral laaggeschoolden en jongeren op de ‘islamitische’ AKP stemmen, terwijl beter opgeleide 40-plussers hun stem gunnen aan de ‘seculiere’ CHP [Cumhuriyet Halk Partisi = Republikeinse Volkspartij].

Een topmodel schreeuwde het onlangs luid en duidelijk uit in de Turkse pers: “Is mijn stem dan evenveel waard als die van een herder?” Zij bedoelde: zij is modern, leeft in de stad, heeft scholing gehad, interesseert zich voor politieke ontwikkelingen, neemt informatie tot zich et cetera, terwijl de herder, metafoor voor ongeschoolde lui, geen benul heeft van de nodige wereldkennis en toch weegt zijn stem even zwaar als die van haar. Rara, hoe kan dat?

Ergens heeft het model wel gelijk: er bestaan domme mensen, echt. Maar de vraag is: maken domme mensen ook domme keuzes? Kan een democratie dom zijn? Zou een samenleving met alleen maar Einsteins een betere zijn dan een maatschappij van achterlijke schaapherders?

Volgens de methode van Francis Galton kan een systeem als de democratie niet dom zijn.

Ook al vergissen velen zich, dan nog worden hun vergissingen eenmaal door het massale getal opgeheven, geneutraliseerd.

Vandaar ook, zeggen sommige denkers, moet je juist ervoor zorgen dat er zoveel mogelijk mensen, zoveel mogelijk andersdenkenden deelnemen aan het beeldbewerking Mustafa Özbek democratische spel. Laat mensen zoveel mogelijk in alle vrijheid opkomen voor hun standpunten en met argumenten elkaars leven zuur maken. Wat je dan overhoudt is in ieder geval geen vergissing meer te noemen, want mijn ‘domme’ vergissing is dan opgeheven door uw minder domme inzichten.

Wederom: de waarheid ligt immers in het midden.

Waarom ik überhaupt hierover begin?

Behalve het feit dat de onderwerpen niet voor het oprapen liggen, doet de kritiek vanuit Europa op de ‘democratisering’ in Turkije én de tegenreactie van vooral seculiere Turken me denken aan de theorie van Galton.

De kern van de botsing tussen Turkse secularisten en Europese democraten zit ‘m in de steun die Brussel en Europese politici geven aan de Turkse regering bij het doorvoeren van enkele hervormingen.

Zo worden pogingen van Ankara om de invloed van het leger op het maatschappelijke leven in te perken en het verbod op het dragen van de hoofddoek gedeeltelijk op te heffen met instemming ontvangen (de opheffing is inmiddels door het Constitutionele Hof in Ankara teruggedraaid). Europeanen reppen van democratie en allerlei vormen van vrijheden. Seculiere Turken roepen op hun beurt dat de AKP de democratie misbruikt om de seculiere staat om te vormen in een islamitische variant. En dat willen de Europeanen maar niet inzien. Daar Europeanen de Turkse context niet kennen, kunnen zij de geheime agenda van de ‘islamisten’ ook niet waarnemen, menen ‘moderne’ Turken.

Dan doemt vanzelf de ‘Van Gaalse’ vraag op: is Europa nu zo dom of is juist (seculier) Turkije zo slim?

Galton is er duidelijk over, nu de betrokken partijen nog.

Tulpia • 03/07

19

Geoliede traditie Begin juli vindt de 648ste editie plaats van het befaamde olieworstelfestival Kırkpınar. Geoliede worstelaars zullen er met al hun kracht en eer strijden om de titel en de eeuwige roem.

Een verslag.

20

Tulpia • 03/07

E

en elitegroep van het Ottomaanse leger valt in 1346 Thracië binnen. De commando’s maken de weg vrij voor een grootschalige militaire operatie in het gebied van het Byzantijnse Rijk. Zij voeren verrassingsaanvallen uit op de vijandelijke troepen en ze veroveren enkele kleine nederzettingen. Tussen het vechten door rusten ze uit, zoals ook die keer in Samona, dat tegenwoordig in Griekenland ligt.

Zoals gebruikelijk in het Ottomaanse leger tijdens het uitrusten, beginnen de mannen met elkaar te worstelen. Twee broers, Ali en Selim, nemen het tegen elkaar op. Na urenlang worstelen, kunnen zij elkaar niet verslaan. Dus gaan ze door, terwijl andere soldaten toekijken. De zon gaat onder, maar de broers geven de strijd niet op. Uiteindelijk komen ze beiden om van de uitputting.

De broers worden als helden ter plekke begraven door hun strijdmakkers. Als die het jaar daarop terugkeren, zien ze een boom naast het graf van de broers. Vanaf dat moment noemen ze de plek Kırkpınar, ‘veertig bronnen’. Sindsdien komen er elk jaar weer mannen worstelen, als eerbetoon aan de omgekomen soldaten/worstelaars. De 648ste editie vindt dit jaar begin juli plaats bij de Turkse stad Edirne. Olieworstelfestival Kırkpınar is zeer waarschijnlijk het oudste sportevenement dat zo vaak is gehouden.

Mogen voetballers tegenwoordig sterrenstatus hebben, voorheen waren worstelaars volkshelden. Worden Olympische sporters nu gefinancierd door het bedrijfsleven en de overheden, de betere olieworstelaars vertoefden in de paleizen van de sultans. Ze verzorgden worstelpartijen voor de sultan en zijn gasten. Vaak verdedigden ze ook de trots van de sultan en het vaderland tegen de krachtpatsers van bevriende koninkrijken.

De beroemdste worstelaars luisteren naar namen als Aliço, Koca Yusuf, Çolak Molla, Adalı Halil en Kurtdereli Mehmet, die ook in New York furore maakte. Alico schreef 27 keer achter elkaar Kırkpınar op zijn naam.

Hij werd onttroond door de legendarische worstelaar Koca Yusuf, ‘Grote Jozef’. Deze kampioen overleed later op zijn terugreis vanuit de Verenigde Staten nadat zijn schip gezonken was. Volgens de overlevering zonk Koca Yusuf nog sneller dan het schip naar de bodem van de oceaan omdat hij de goudstukken die hij al worstelend had gewonnen in zijn riem bewaarde. Zijn fans willen nog steeds geloven dat hij zelfs op de bodem van de oceaan niet op zijn rug ligt.

Een keer deed een Turkse worstelaar ook

Nederland aan. Ene Kara Ahmet, ‘Zwarte Ahmed’, werd door de toenmalige sultan naar Parijs afgevaardigd voor een worsteltoernooi bij de opening van de Eiffeltoren. Uiteraard won Kara Ahmet moeiteloos. Daarop toerde hij door Europa. In Nederland moest hij het opnemen tegen een zoon van een rijke kaasfabrikant. Om een vernedering te voorkomen werd Kara Ahmet extra betaald opdat hij de fabrikantenzoon niet te snel op de mat zou werpen. Kara Ahmet liet zijn Nederlandse opponent 45 minuten op de mat staan.

Sinds de tweede helft van de jaren negentig van de vorige eeuw werd enkele jaren lang een West-Europese variant van het olieworstelfestival gehouden onder de naam EK Olieworstelen. Vaak kwam ook de winnaar van Kırkpınar naar Nederland, die uiteraard won. Jaren achter elkaar gold het festival als het best bezochte allochtone evenement van Nederland. De EK olieworstelen leidde tot onrust door vermeende aanwezigheid van de Grijze Wolven, een extreem rechtse Turkse groepering. Zij zouden het evenement heb-

ben gebruikt om uiting te geven aan hun nationalistische opvattingen.

Olieworstelen is meer dan sport alleen.

Het is traditie. Nog steeds begint het festival op een vrijdag, nadat alle deelnemende sporters de graven van overleden worstelaars hebben bezocht. Zakenmensen staan in de rij en bieden tegen elkaar op om de Ağa, ‘heer’ van Kırkpınar te mogen worden. Dat ze vervolgens alle kosten op zich moeten nemen, beschouwen zij als een eer.

Voorheen werd een wedstrijd niet aan een tijdlimiet onderworpen. Een wedstrijd kon een hele dag, ja soms wel dagen duren als de opponenten aan elkaar gewaagd waren. Tegenwoordig moet er uiterlijk binnen drie kwartier een winnaar zijn. De worstelaar wiens navel de zon krijgt te zien (dus met zijn rug op de grond ligt) verliest de wedstrijd.

Ook verliest hij wanneer zijn tegenstander hem helemaal los van de grond krijgt en vervolgens drie stappen zet.

Olijfolie speelt een cruciale rol bij het olieworstelen. Worstelaars smeren zich he-

lemaal in met olie zodat de tegenstander geen greep kan krijgen. Ook het insmeren verloopt volgens een vast patroon dat door de traditie ingegeven is. Eerst smeert de worstelaar met zijn rechterhand zijn linkerschouder, borst, arm en broek in. Dit herhaalt hij vervolgens met zijn linkerhand. De worstelaars smeren elkaars ruggen in. Als de wedstrijd eenmaal begonnen is, kunnen de worstelaars elk moment verse olie krijgen.

Er lopen altijd mannen met oliekannetjes in de buurt van de worstelaars.

De broek van de worstelaars is het meest opvallende kenmerk van olieworstelen. Die broek, kispet, is gemaakt van het leer van de waterbuffel, dat soepel en tevens krachtig is.

Als de broek tijdens het worstelen scheurt, verliest zijn drager de wedstrijd. Dit wordt als de schandelijkste nederlaag beschouwd.

Voor de aanvang van de wedstrijd warmen de worstelaars zichzelf en het publiek op. Hun spieren rekkend lopen ze naast elkaar heen en weer. Zo maken ze niet alleen de spieren los, ook worden hun hart en hoofd gereed gemaakt voor het treffen. Dit wordt peşrev, ‘inleidende bewegingen’ genoemd.

Hierna kan de wedstrijd beginnen. De worstelaars worden door de ceremoniemeester, cazgır, geïntroduceerd. Hij roemt de worstelaars, somt hun eigenschappen en titels in rijmende verzen op. Dan kunnen de wedstrijden eindelijk beginnen.

Tijdens het worstelen spelen mannen op grote trom en zurna, fluit, een speciale melodie uit Kırkpınar. De muzikanten stemmen de melodie op het verloop van de wedstrijd af.

De winnaar ontvangt naast vele goudstukken ook een wisselprijs, een gouden riem van 1,45 kilogram. En uiteraard ook de eeuwige roem. Hij mag zich dan scharen onder de groten der aarde. door Hans van der Rijp

Tulpia • 03/07

21

business

22

Tulpia • 03/07

De nieuwe ondernemers

Yes, we can

De slagerijen en buurtwinkels voorbij. Migrantenondernemers beginnen steeds minder traditionele ondernemingen en steeds vaker gespecialiseerde bedrijven, zo blijkt uit een recent sociologisch onderzoek onder de tweede generatie migranten. Waarom? “Omdat ik het in me heb én ik wil geen orders meer van anderen aannemen.” Door Murat Işık Illustraties stock.Xchng

Tulpia • 03/07

23

Z

eliha Şen (36), moeder van twee jonge kinderen, werkte tot voor kort bij de sales afdeling van Sun Microsystems.

Binnenkort begint ze, met haar man en een businesspartner, een sjiek koffiehuis naar Italiaans concept in Rotterdam, WeenaZuid. Şen: “Ons koffiehuis gaat Pascucci heten. Het is een franchise met wereldwijd 58 filialen in onder andere Moskou, Zuid-Korea en Saudi-Arabië. Maar in Nederland was er nog geen vestiging van Pascucci. We gaan kwaliteitskoffie bieden van een bijzonder recept. Bij ons kun je wel 45 soorten koffie bestellen.”

Vol trots vertelt ze over de bijzondere koffie die ze er gaat serveren. “De koffiebranders van Pascucci bevinden zich in Rimini, maar de koffiebonen worden opgeslagen in de bergen in Italië, zodat het vochtigheidsgehalte ervan optimaal blijft. De koffie wordt op de klassieke manier gebrand waardoor de smaak niet verloren gaat.” Şen is een nieuw soort migrantenondernemer, zoals beschreven door sociologe Katja Rusinovic. Zij promoveerde recent aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Voor haar proefschrift Dynamic Entrepreneurship: first and second-generation immigrant entrepreneurs in Dutch cities interviewde ze 252 migranten van de eerste en tweede generatie die in Nederland een onderneming drijven.

24

Tulpia • 03/07

De opvallendste conclusie uit haar onderzoek is dat de sterkst groeiende sector onder migrantenondernemers de zakelijke dienstverlening is, zoals adviesbureaus en accountancykantoren, en dat de migrantenondernemers steeds minder traditionele ondernemingen zoals bakkerijen en slagerijen beginnen. Turks brood en Marokkaanse muntthee maken steeds meer plaats voor fiscale adviezen en het ontwerpen van websites. Daarmee samenhangend is ook de afzetmarkt van de migranten breder geworden en worden niet alleen mensen uit de eigen etnische groep maar ook autochtonen beter gevonden.

De afwijkende aanpak van de tweede

generatie heeft zijn vruchten afgeworpen.

De tweede generatie migranten boekt volgens het onderzoek aanzienlijk meer succes.

Een oorzaak hiervan is dat de tweede generatie in Nederland is geboren en beter geïntegreerd is dan de eerste generatie en over betere netwerken beschikt en makkelijker contact met banken legt. TULPIA sprak met twee jonge Turkse ondernemers over hun onderneming.

Enver Varışlı (32 jaar) is projectmanager in de welzijnssector en heeft sinds een jaar adviesbureau Etno Connect. Het eenmansbedrijf brengt instellingen en bedrijven in

contact met etnische minderheden uit vooral de Turkse gemeenschap. Zijn klanten bestaan bijvoorbeeld uit de GG&GD, regiopolitie Amsterdam-Amstelland en de zorgverzekeraar Agis.

Varışlı beschikt over een uitgebreid netwerk dat bestaat uit Turkse organisaties, moskeeën, jongerenorganisaties, sportclubs en sociaal culturele instellingen. Varışlı: “Ik bied mijn netwerk aan. Instellingen en bedrijven hebben moeite de etnische minderheden te bereiken en als het ze al lukt ze te bereiken, krijgen ze het niet voor elkaar hen warm te krijgen voor hun ideeën of product.”

En daar komen de vaardigheden van Varışlı om de hoek kijken. “Je moet een vertaalslag kunnen maken, aan de migranten uitleggen waar het om gaat. Die feedback moet je terugkoppelen naar de bedrijven en instellingen. En je moet weten hoe je mensen moet benaderen, sociaal zijn.” Şen en haar man zochten lang naar een geschikte locatie voor hun koffiehuis.

“Het was lastig om een geschikte locatie te vinden voor een goede prijs. De zoektocht heeft anderhalf jaar geduurd, maar we zijn tevreden. Rotterdam is een goede stad met veel winkelpubliek.”

Op de vraag waarom ze besloot voor zichzelf te beginnen, antwoordt Şen zelfverzekerd: “Omdat ik het in me heb én geen

orders meer van anderen wil aannemen. Ik wil vrij zijn, zelf beslissingen nemen en niet in een keurslijf werken of andermans bedrijfscultuur overnemen. Ik wil dat geen dag hetzelfde is.”

Een koffiehuis op zich was niet altijd een droom voor Şen. Jaren geleden probeerde ze een filiaal van een bekend Turks kledingmerk te openen in Nederland. “Dat is helaas niet gelukt. Maar de wens om voor mezelf te beginnen is gebleven. Bij mij in de buurt heeft een aantal Turkse ondernemers drie groentezaken naast elkaar geopend, puur omdat ze in de veronderstelling waren dat als de ene onderneming kan bestaan, die van hun dat ook kan. Dat is niets voor mij! Pascucci kwam op mijn pad: het is een kans, iets unieks.”

Niet iedereen was even enthousiast over de plannen van Şen en haar man. “De mensen hebben ons voor gek verklaard dat we hier zoveel geld in hebben gestoken, al die reisjes naar Italië om dit te kunnen opzetten, al die investeringskosten. Maar geloof me, ik weet wat ik doe.”

Geld is geen drijfveer voor Şen. Er

zijn andere dingen die haar tot deze stap aanzetten. “Ten eerste wil ik een boodschap geven aan de allochtonen en dan vooral de Turken en Marokkanen. Ik wil laten zien dat je met risico’s nemen ook iets kunt bereiken. Ten

tweede wilde ik persoonlijk iets bewijzen. Ik heb mijn heao niet kunnen afmaken, terwijl mijn broers en zussen allemaal mooie studies hebben afgerond en het erg goed doen. Ik wil laten zien dat ik er op mijn manier óók kom.

En ja, ik wil natuurlijk ook bewijzen dat de mensen die me voor gek verklaarden het niet bij het juiste eind hadden.”

Varışlı komt er ook wel, zo te zien. Op dit moment is hij bezig met zijn derde opdracht, maar daarnaast werkt hij nog in loondienst.

“Maar over een jaar wil ik me fulltime met Etno Connect gaan bezighouden.”

Varışlı is ervan overtuigd dat hij een dienst aanbiedt waar veel vraag naar is. “Er is behoefte aan dit werk en ik ben de juiste persoon om de migrantengroepen aan te spreken. De link te zijn tussen migranten en de bedrijven.”

Door de jaren heen heeft Varışlı zijn Turkse netwerk zorgvuldig opgebouwd.

“Vanaf mijn zeventiende zet ik me al in voor de Turkse gemeenschap. Zo leerde ik de vaardigheden en omgangsvormen kennen die me nu goed van pas komen. Ik ben vrijwilliger geweest bij een Turkse jongerenorganisatie, voorzitter bij een Turkse studentenvereniging en ouderenadviseur.

Daarnaast heb ik veel te maken gehad met bestuurders. Dat is allemaal erg goed geweest voor mijn netwerk.”

Varışlı heeft meerdere redenen om een eigen onderneming te runnen. “In mijn huidige baan kan ik de uitdaging niet vinden. Het werk dat ik nu doe daarentegen is veelomvattend. Het is mooi om ergens voor te gaan, goed werk te verrichten en daarvoor beloond te worden.” Dan zegt hij stralend: “Ik voel de waardering van de klant, de opdrachten worden langer en complexer. Dat is voor mij de kick, die stijgende lijn! Daar geniet ik van.”

Daarnaast hoopt Varışlı ook iets voor jongeren te kunnen betekenen in de toekomst. ‘Ik vond het zelf in mijn studietijd erg moeilijk om een stageplek te vinden en moest daar wel eenenveertig brieven voor schrijven.

Daarom zou ik graag ook stageplekken willen gaan aanbieden aan jongeren.’

Over zijn ambities is Varışlı duidelijk.

Hij wil groeien met zijn bedrijf. “Ik wil van Etno Connect een volwaardig adviesbureau maken dat meerdere disciplines beheerst. En ik wil een echte adviseur worden, iemand die bedrijven ook vooraf informeert en betrokken is bij de totstandkoming van producten.

Naast zijn werk als projectmanager en het runnen van zijn eigen adviesbureau vindt Varışlı ook nog de tijd om een website voor Turkse jongeren in Nederland te onderhouden: turksnl.net. “Ik kan mijn netwerk ook online bereiken. Dat is ook erg interessant voor mijn klanten.”

Tulpia • 03/07

25

26

Tulpia • 03/07

Atilla’s

Dutch Dream Van migrantenzoon

foto Tulpia media team

tot miljonair

Ondernemer Atilla Aytekin werkte zich op van een kansloze migrantenzoon tot een ondernemer van formaat. Na de nodige mislukkingen in zijn leven bereikte hij met zijn Triodor Software het afgelopen jaar een omzet van 4 miljoen euro. “Over tien jaar wil ik 500 man in dienst hebben en actief zijn in tien tot vijftien landen.” Door Marc Guillet Tulpia • 03/07

27

K

inderen van Turkse gastarbeiders die in de jaren zestig en zeventig naar Nederland kwamen, kregen na de basisschool vrijwel allemaal het advies huishoudschool, lts/leao of mavo. Velen van hen zijn nu universitair docent, accountant, jurist, arts, politicus of ondernemer.

IT-ondernemer Atilla Aytekin (39) is een van hen. Als algemeen directeur van Triodor Software (omzet 4 miljoen euro in 2007) ondertekende hij kortgeleden in Istanbul het contract voor een joint venture met Lely Industries, een van de grote klanten van Aytekin.

Lely, internationaal bekend als de Mercedes van de agrarische technologie, is marktleider in de wereld voor het bouwen van robots om koeien automatisch te melken. Vorig jaar waren ze in Nederland de nummer 5 in het aanvragen van patenten, achter giganten als Philips en Shell.

“In onze sector en in de sector van Lely is dit een enorme stap,” zegt Aytekin opgeto-

28

Tulpia • 03/07

gen. “Een oerhollands bedrijf in de agrarische technologiesector start in Turkije een joint venture met een Turks/Nederlands bedrijf om de software voor de robot te gaan bouwen in Turkije. Onze software gaan we over heel de wereld verkopen samen met de ‘Astronaut A-3’, die nieuwste technologie op het gebied van melkrobots.”

Als vertegenwoordiger en rolmodel van de ‘Nieuwe Ondernemers’ – hoogopgeleide allochtone ondernemers die zich thuis voelen in twee culturen – is Aytekin trots op het tot stand komen van deze joint venture.

“Dat Lely Industries voor Turkije heeft gekozen, kwam door ons. Door de brugfunctie die de tweede generatie Turken in Nederland vervult. Wij hebben Nederlandssprekende, hoogopgeleide mensen in dienst in Turkije, leveren een hoge kwaliteit en beschikken over veel resources in Turkije.”

Hij ziet deze joint venture als onderdeel van wat hij ‘mijn Dutch Dream’ noemt. “De

samenwerking met Lely Industries is daarin een heel belangrijke pilaar. Over tien jaar wil ik 500 man in dienst hebben en actief zijn in tien tot vijftien landen. We willen echt een internationaal bedrijf worden.”

Aytekins wieg stond in Istanbul. Zijn vader vertrok in 1970 naar Nederland. Samen met zijn moeder en twee oudere broers volgde Atilla twee jaar later. Ze streken neer in Zutphen aan de IJssel waar al een Turkse gemeenschap woonde van een paar honderd mensen.

Atilla brandde van verlangen om – net als zijn oudere broer – naar het vwo te gaan.

De onderwijzer van de zesde klas schreef hem in op het Stedelijk Lyceum en hij mocht naar een havo/vwo-brugklas. Maar de docenten en leerlingen keken hem met de nek aan, omdat hij uit Turkije kwam. Het werd een moeilijk jaar. Een jaar van sociaal isolement en steeds minder motivatie. Het advies van zijn mentor aan het eind van dat jaar om het maar op de mavo te proberen, voelde

Atilla Aytekin (links), algemeen directeur van Triodor Software, drukt de hand van Aart van ‘t Land van Lely Industries op het terras van het Ciragan Palace Kempinski hotel in Istanbul ter bezegeling van hun joint venture.

(Foto Slawomira Kozieniec)

als een nederlaag, maar hij nam zich op dat moment ook voor dat hij uiteindelijk naar de universiteit zou gaan.

Tegen de stroom in bleef hij vechten

voor zijn droom om ooit een succesvol ondernemer te worden. Met passie, ambitie en de drang om zich te bewijzen bijt hij zich vast in zijn studie. Via bestuurlijke informatiekunde aan de Universiteit Tilburg komt hij terecht bij IT-gigant Baan en kiest daarna voor het zelfstandig ondernemerschap.

Door zijn onervarenheid, ongeduld en impulsieve enthousiasme loopt zijn eerste avontuur als ondernemer uit op een faillissement. “Ik wilde mijn ideaal, mijn droom, mijn heilige doel gaan verwezenlijken en dat was me meer waard dan materiële zekerheid,” vertelt Aytekin. “Het onheil dat me overkwam, had ik deels over mezelf afgeroepen, maar dat betekende natuurlijk niet dat ik niet opnieuw kon beginnen met het bouwen aan een onderneming.”

Aytekin trok lering uit zijn ervaring en in 2003 begon hij met twee andere Turkse Nederlanders aan zijn nieuwe ICT-bedrijf Solutions Gallery. Want ondernemen zit hem in het bloed. “Het is een keuze voor een lifestyle; een keuze die de essentie raakt van wie ik ben,” aldus Aytekin. “Met een gewone baan zou ik misschien meer verdienen, terwijl ik een hoop minder kopzorgen zou hebben, maar dit is wat ik echt wil.”

Tijdens de voorbereiding van de joint venture met Lely Industries heeft Aytekin in korte tijd veel bijgeleerd over koeien en de agrarische sector. Zoals het feit dat een koe maar twee uur per dag slaapt. Ook dat er in de melkveehouderij twee ontwikkelingen gaande zijn: 1. schaalvergroting en 2. een diervriendelijker omgang met de koeien.

Vroeger bepaalde de boer of de boerin het dagelijkse melkritme – meestal twee keer per dag. Maar er zijn ook koeien die vaker per dag gemolken willen worden. “Het mooie van de melkrobots is dat de koeien vrij rondlopen en zelf bepalen wanneer zij gemolken worden,” zegt Aytekin. “De koeien lopen naar het melkstation en worden automatisch gemolken. Via de computer wordt alles gemeten en vastgelegd: de naam van de koe, de kleur en temperatuur van de melk, de productiviteit in liters per melkbeurt, ziekteverschijnselen. De software die wij gaan ontwikkelen moet de boer in staat stellen om in ‘real time’ een overzicht te hebben van zijn veestapel en hij moet de probleemgevallen er meteen uit kunnen halen.”

Vooral de laatste week vóór het ondertekenen van de joint venture LelyTriodor in Istanbul was hectisch. Duizend-en-een dingen moesten nog geregeld worden. “Zo belde Nevin, onze plaatselijke manager in Istanbul, zes dagen voor de ceremonie me lichtelijk in paniek op met de mededeling dat Sabah,

Gouden Tips De lessen die Aytekin trok uit de mislukking van zijn eerste onderneming: • Onderhandel als groentje nooit alleen • Leg alles contractueel vast • Wees niet overmoedig en wees reëel in je toekomstverwachtingen • Blijf met beide benen op de grond, temper je ego en arrogantie • Baseer nooit een afspraak op toekomstverwachtingen alleen, houd ook rekening met het heden.

een van de grootste kranten in Turkije, een verhaal wilde wijden aan onze nieuwe joint venture en of we – liefst dezelfde dag nog – foto’s van de directeuren van ons bedrijf wilden opsturen. Ik zei tegen haar: ‘Regel 1: geen paniek’.”

Aytekin belde zijn twee mededirecteuren en een fotograaf. “Ik haalde drie kostuums uit de kast en realiseerde me voor het eerst heel bewust: nu gaat het gebeuren; nu komen we in een nieuwe fase terecht. Ik genoot ervan.

Echt kicken.”

Ook andere Turkse media hadden aandacht voor het initiatief. De Turkse zakenkrant Dünya kwam met een bericht op de voorpagina en bijna een halve pagina binnenin. “Ze schreven over de komst van een groot hightech bedrijf naar Istanbul dat eigendom is van een Turkse Nederlander.”

De ondertekening zelf vond plaats in het gerenommeerde hotel Çırağan Palace Kempinski. “Ik had bewust gekozen voor deze locatie in mijn geboortestad. Met uitzicht op de Bosporus. Omgeven door de grandeur van het oude sultanspaleis. Dit is het hotel waar royals en internationale sterren logeren en de grote zakendeals worden gesloten. Het heeft een enorme uitstraling.”

De dag werd afgesloten met een diner in het chique restaurant in Kız Kulesi (Leandertoren) op een eilandje in de Bosporus tussen Europa en Azië. De witte toren diende als quarantainestation, vuurtoren, douanekantoor en tolheffingsgebouw. Het was tot voor enkele jaren geleden niet toegankelijk voor het publiek. Nu is er dit fantastische restaurant. “Voor mij is het de trots van Istanbul en een mooi symbool voor de wederopbouw van de stad en Turkije.”

Potentiële klanten happen altijd

toe na een bezoek aan Istanbul, vertelt Aytekin. Vandaar dat hij bijna 30 mensen uit Nederland meenam voor deze feestelijke dag.

Onder wie relaties en enkele potentiële klanten die wilden zien wat Triodor zoal doet in Turkije. “De ervaring leert dat ze allemaal met een laag verwachtingspatroon komen: Turkije als moslimland met laagopgeleide werknemers. Hun beeld van Turkije wordt bepaald door de eerste generatie Turken in Nederland. En wanneer ze dan in Istanbul komen, gaan hun ogen open van verbazing.

Dan kunnen ze er niet over uit hoe modern het is. Ze worden lyrisch en vrijwel iedereen wordt bij terugkeer in Nederland een ambassadeur voor Turkije.”

Tulpia • 03/07

29

30

Tulpia • 03/07

Hoe een mavo-klant uitgroeide tot marktleider en miljonair

Succes kwam voor Uslu niet uit de lucht vallen Ondernemer Atilay Uslu wilde vanaf jongs af aan al miljonair zijn voor zijn dertigste.

Als loonslaaf zou hij zijn doel nooit kunnen bereiken. Dus ging hij ondernemen.

Als beginnende ondernemer werd hij belazerd en raakte hij al zijn spaargeld kwijt. Het grote succes kwam met zijn reisorganisatie Corendon. Een op de vier vakantiegangers naar Turkije vliegt met een van zijn toestellen. “Het is vooral een kwestie van doen.” Door SONJA HAVERMANS FOTO’s TULPIA MEDIA TEAM

“M

ijn werk is mijn hobby,” zegt de oprichter van Corendon Atilay Uslu (40) met Hollandse nuchterheid. De directeur van het bedrijf waartoe onder meer een touroperator en een vloot met vier vliegtuigen behoren staat met beide benen stevig op de grond. Wanneer onze fotograaf hem vraagt een papieren vliegtuigje te vouwen doet hij dat dan ook een tikkeltje onwennig. Beter op zijn gemak vertelt hij het bijzondere succesverhaal van een dynamische onderneming.

Het moderne kantoorpand van Corendon staat op het Airport Businesspark in het Noord-Hollandse Lijnden. Bij binnenkomst vallen meteen de bordeauxrode deuren en vloerbedekking op. De kleur en de naam van de touroperator zijn afgeleid van het aan robijn verwant bordeauxrode mineraal korund.

Niets lijkt aan het toeval te zijn overgelaten.

De naam, de vliegtuigen, de huisstijl, de website, zelfs de inrichting van het pand niet. Het bedrijfsconcept van Corendon is tot in de puntjes doorgevoerd. Volgens Uslu stroomt zelfs door de 90 medewerkers Corendon-

Tulpia • 03/07

31

bloed. Efficiëntie en realisme zijn de sleutels tot succes. Althans dat vindt de ogenschijnlijk zelfbewuste ondernemer die zichzelf een doener noemt.

Hij heeft nooit de ambitie gehad om een groot bedrijf te leiden, vertelt Uslu. “Wat ik wilde was klanten een belevenis in de vorm van een reis verkopen, mijn geboorteland Turkije promoten en vooral de mensen daar van werk voorzien.” Deze drijfveren in combinatie met een haarfijn gevoel voor interessante handel en de wil om hard te werken, hebben geleid tot een bloeiend bedrijf dat anno 2008 120 miljoen euro aan omzet draait. Corendon groeide sinds de oprichting in 2000 uit tot de grootste Nederlandse aanbieder van reizen naar Turkije en de vijfde touroperator van Nederland.

Onder de rook van Schiphol groeide

hij op in Haarlem. Temidden van de vliegtuigen en de bijbehorende bedrijvigheid.

Uslu werd naar Nederland gehaald door zijn ouders. Hij was nog maar één jaar jong. De meisjes in zijn klas wilden stewardess worden en de jongens piloot. Uslu besloot uiteindelijk iets anders te gaan doen dan de rest.

Na de mavo volgde hij een elektrotechnische opleiding. Hij kwam terecht bij Fokker. Daar werkte hij als cockpittechnicus nog aan de F-50. Vanwege het dreigende faillissement van de vliegtuigbouwer werd hij ontslagen.

Vervolgens lukte het hem om bij de PTT een vast contract te bemachtigen. Zijn carrière leek gebeiteld. “Maar,” zegt Uslu, “ik heb altijd al goed met geld om kunnen gaan en wilde van jongs af aan al vóór mijn dertigste miljonair worden. Ik was benieuwd of ik mijn droom kon verwezenlijken bij de PTT en vroeg aan mijn chef wat hij verdiende.”

Toen deze vertelde dat hij per maand met 2500 gulden naar huis ging besloot de zakenman-in-de-dop ontslag te nemen. Hij wilde de stap wagen naar zelfstandig ondernemerschap - dat moest hem zijn eerste miljoen opleveren.

De horeca was voor de gedreven zoon, afkomstig uit een horecafamilie, geen vreemde stap. Het toeval wilde dat zijn oom, eigenaar van een shoarmazaak, bezig was een restaurant in België te openen. Hij bood aan zijn zaak in Haarlem voor drie jaar te verpachten aan zijn neef. Drie jaar lang werkte Uslu van vijf uur ’s middags tot zes uur ’s ochtends. In 1993 was hij het zat. “Ik was tweeëntwintig.

Ik wilde ook wel eens stappen. Ik had geen leven meer, ik zag geen daglicht en ik zag er slecht uit.”

32

Tulpia • 03/07

“

Het is vooral een kwestie van doen, geloof in jezelf en weten waar en wie je klant is.

Ik raad mensen aan pas te beginnen als je werkelijk iets kunt bewerkstelligen.

Na een stage van een maand bij een reisbureau opende Uslu in 1994 zijn eigen reisbureau. Tegen alle adviezen in. Volgens de Kamer van Koophandel was het beginnen van een reisbureau op dat moment de snelste manier om al je geld te verliezen. De jonge ondernemer trok zich echter niets aan van al die waarschuwingen. Zelfverzekerd als hij toen al was vertrouwde hij op zijn zakeninstinct. Uslu werd in het eerste jaar belazerd. Hij raakte al zijn spaargeld kwijt.

Daarop Uslu een nichemarkt aanboorde: het aanbieden van ski-vliegreizen. En in dit segment was zijn bedrijf het enige dat dergelijke skireizen naar Turkije aanbood. Daarna wist hij toch een succes van zijn reisbureau te maken.

”

Hoewel het reisbureau goed begon te lopen besloot Uslu het toch te verkopen. “Er waren genoeg kansen in de reisbranche, maar ik deed zaken met de verkeerde mensen. Dat veranderde toen ik Yıldıray Karaer ontmoette. Samen met deze man die mijn tegenpool is, besloot ik helemaal opnieuw te beginnen.

In 2000 richtten we Corendon op.”

Die twee maakten geen uitgebreid ondernemingsplan voor het bedrijf. Een plan maken kan volgens Uslu in tien minuten. “Al die accountants en andere deskundigen die zo goed weten hoe het moet - waarom beginnen zij dan niet voor zichzelf? Het is vooral een kwestie van doen, geloof in jezelf en weten waar en wie je klant is. Ik raad mensen aan pas te beginnen als je werkelijk iets kunt be-

werkstelligen.” In het geval van de twee partners was dat in eerste instantie het aanbieden van reizen naar Turkije.

Een uitgekiende en intensieve marketingstrategie zorgde er mede

voor dat Corendon in Nederland marktleider voor reizen naar Turkije werd. Het principe van de marketing van Corendon is vakantiegangers een belevenis te verkopen. Op een ‘no nonsens’ manier wordt aan de klant precies verteld wat deze kan verwachten. Uslu: “Bovendien wilden wij van meet af aan marketing en efficiëntie bij elkaar laten komen.

Daar bedoel ik mee dat de boodschap kort en krachtig moet zijn. En als die boodschap aanspreekt, moet de klant binnen vijf minuten zelf heel eenvoudig een boeking kunnen doen.”

Naast marketing is de prijs een andere belangrijke succesfactor voor het bedrijf. De directeur legt uit dat de merkbeleving bij het kopen van reizen nauwelijks een rol speelt.

Met reizen is het niet zoals met kleding. Kleding heeft voor kopers vaak een emotionele waarde. Voor Nederlanders geldt echter dat het een sport is om een reis zo goedkoop

mogelijk te boeken. Nederlanders die elkaar tegenkomen in het zwembad van hun hotel vragen elkaar volgens Uslu steevast: “Hoeveel heb jij daarvoor betaald?” Dat maakt het noodzakelijk om twintig euro goedkoper te zijn dan andere aanbieders. Iets dat alleen mogelijk is door heel scherpe inkoop en door slechts kleine marges bovenop die inkoop te zetten, zegt Uslu. “Als de inkoop of de brandstofprijzen hoger worden, kunnen wij vanwege onze concurrentiepositie de prijs van onze reizen niet verhogen. Bovendien hebben wij nog geen grote reserves opgebouwd waarmee we fluctuaties kunnen opvangen.

Wij moeten altijd winst draaien. Het enige dat wij kunnen doen om in dit krachtenveld het hoofd boven water te houden is steeds efficiënter gaan werken.”

Uslu vergelijkt zijn bedrijf met een voetbalteam dat van de amateurs in vier à vijf jaar tijd doorgroeit naar de top-drie van de eredivisie. Wil dat team in de eredivisie slagen, dan moet de interne organisatie op orde zijn. Daarbij is de concurrentie op het niveau van de eredivisie veel feller. Wat de interne organisatie van Corendon betreft: de processen, de automatisering en de menskrachten moesten worden geherstructureerd. In plaats van doeners had de organisatie in de fase waarin het volwassen werd denkers nodig.

Er werden afdelingen gecreëerd die met elkaar moesten leren communiceren. In 2005 maakte de concurrentie het de touroperator moeilijk om de benodigde capaciteit aan stoelen bij de vliegtuigmaatschappijen te verkrijgen. Om de continuïteit van het bedrijf niet in gevaar te brengen richtten Karaer en Uslu een eigen vliegtuigmaatschappij op. Dit tweede bedrijf werd in Turkije gevestigd en Karaer vertrok naar Turkije om het te gaan leiden. Inmiddels heeft Corendon vier Boeing-toestellen.

Anno 2008 is de herstructurering van de organisatie zo goed als afgerond. Corendon is uitgegroeid tot een compact, efficiënt bedrijf.

“De afgelopen drie jaar hebben wij geen geld verdiend. We hebben vooral geïnvesteerd.

Dit jaar gaan we nivelleren en in 2009 zal de prioriteit liggen op omzetgroei en het behalen van meer rendement,” zegt Uslu. Hoewel het accent op structurering lag werden daarnaast de bedrijfsactiviteiten voorzichtig uitgebreid met reizen naar nog zes andere landen en themareizen zoals golf-, tennis-, bridge-, jongeren- en seniorenreizen. Daarnaast werd gestart met het verkopen van onroerend goed in Turkije. De directeur verwacht een groeimarkt. Dat heeft er volgens

hem mee te maken dat de babyboomers met pensioen gaan. Zij zijn vaak een luxere levensstijl gewend die ze ook na hun pensioen willen volhouden. Turkije is volgens Uslu voor deze groep een aantrekkelijk alternatief voor het dure Nederland.

Het kostte bijna twee jaar voordat er een projectontwikkelaar gevonden werd die als partner op honderd procent vertrouwen van de medewerkers van Corendon rekenen kon.

Tot nu toe zijn drie onroerendgoedprojecten opgeleverd aan de zogenaamde bovenkant van de markt. De klanten zijn tevreden. De doelstelling van Corendon Estate is om in Turkije honderd appartementen en huizen met een vijfsterrenstatus tegen een ‘driesterrenprijs’ te verkopen. Dit jaar nam Corendon ook touroperator BBI over. Deze reisorganisatie organiseert seniorenreizen. Het doel is om de omzet van dit bedrijf van nu nog vijf-

Curriculum vitae 1968 Atilay Uslu wordt geboren in een dorp in de buurt van de Turkse stad Emirdağ..Op eenjarige leeftijd verhuist hij naar Haarlem. Daar woont hij nog steeds. Uslu rondt de mavo af en volgt daarna een elektrotechnische opleiding. Voor zijn examen moet hij zelf een radio maken. Hij werkt onder meer bij Fokker en KPN. 1991 Op negentienjarige leeftijd pacht hij voor drie jaar van zijn oom de shoarmazaak ‘Paspoort’ in Haarlem. Daarna heeft hij allerlei baantjes, werkt hij als ober in Antwerpen en loopt hij een maand stage bij een reisbureau.

1994 Oprichting reisbureau in Haarlem.

Daar is hij de enige agent voor Istanbul Airlines.

2000 Oprichting Corendon samen met partner Yıldıray Karaer. Uslu is tot op heden nog steeds directeur.

Sinds eind 2005 bestaat de directie in Nederland uit drie personen.

Uslu woont inmiddels tien jaar samen.

Hij heeft een zoon van 17 uit een eerder huwelijk en een zoon van vier en net tien maanden. Zijn hobby is zijn werk en zomerhuisje in de Turkse kustplaats Foça waar hij overigens met de auto heenrijdt omdat Corendon er niet op vliegt.

Tulpia • 03/07

33

“

Ik hou van mijn job, maar ik ben het type ondernemer van: ‘Beginnen-en-opbouwen’. Ik ben geen oppasser.

tien miljoen euro binnen drie jaar te verhogen naar vijftig miljoen euro. Wat Turkije als vakantieland betreft is de groei eruit. In 2006 heeft Turkije als vakantieland een enorme klap te verduren gehad. Ook in 2007 waren er minder toeristen en Uslu verwacht dat die trend in 2008 doorzet. Specifiek voor Turkije is Corendon al vier jaar marktleider met een kwart van de markt in handen. Een positie

34

Tulpia • 03/07

”

die de directie van plan is in de toekomst vast te houden.

Toekomstplannen heeft hij al uitgestippeld, zegt Uslu. Hij wil nog vijf jaar bij Corendon blijven. Eigenlijk is hij van mening dat een manager maar acht jaar op dezelfde plek mag blijven zitten. Daarna is het tijd voor nieuwe ideeën en mensen. Uslu: “Ik hou van

mijn job, maar ik ben het type ondernemer van: ‘Beginnen-en-opbouwen’. Ik ben geen oppasser.” Hij heeft al een stuk grond in Turkije gekocht. Op zijn 45e zal hij daar wijnboer worden. Dan besluit hij glimlachend: “Op dit moment heb ik geen plannen om daar een echt wijnimperium te beginnen. Maar als ik het toch niet laten kan, dan weet ik dat ik echt een ‘verpeste’ ondernemer ben.”

Special Zorgtoerisme

Miljoenen mensen reizen naar een ander land om er behandeld te worden. Vooral de lagere kosten aldaar spelen een belangrijke rol. Zo laten elk jaar weer 500.000 westerlingen zich behandelen in Turkse klinieken en privéziekenhuizen. Het populairst zijn de behandelingen aan ogen en tanden. Ogen worden gelaserd, tanden geperfectioneerd terwijl de patiënten tussen de behandeling door genieten van historische bezienswaardigheden of van zon, zee en strand.

Ook talrijke spa- en thermaalcentra trekken velen op zoek naar ontspanning en innerlijke rust naar Turkije. Ze laten zich verwennen en behandelen in accommodaties die vaak nog uit de Romeinse tijd stammen. Gelovigen vinden daarnaast ook genoeg mogelijkheden voor hun innerlijke

36 Turkije lokt Nederlanders met

zorgtoerisme Een reportage van een oogkliniek in Istanbul. Hier laten duizenden Nederlanders zich behandelen.

41 Zelfs nieuwe heupen voor honden

Zorgtoerisme is booming business.

Eigenaren laten hun ogen, tanden en andere lichaamsdelen behandelen terwijl hun huisdieren een nieuwe heup krijgen.

42 Wellness, een groeiende sector

Ook voor ontspanning en innerlijke verrijking trekken velen naar Turkije.

Ze kunnen terecht bij vele spa- en kuuroorden, waarvan sommige nog uit de Romeinse tijd stammen.

44 In de fabelachtige Lycische

contreien Wandelaars gaan steeds vaker steeds verder om tot rust te komen. Ze geloven in de spirituele en reinigende kracht van het wandelen.

50 Bijbels Anatolië

Talrijke Nederlandse touroperators bieden ‘christelijke’ reizen naar Turkije aan. Eind juni zullen er weer veel religieuze reizigers afreizen naar de geboorteplaats van de apostel Paulus: Tarsus aan de Turkse zuidkust.

verrijking en religieuze beleving.

Tulpia • 03/07

35

Medische zorg,

inclusief vakantie

Een half miljoen Europeanen laten zich elk jaar weer behandelen in Turkse klinieken en privé-ziekenhuizen. Ook duizenden Nederlanders laten er hun ogen laseren, tanden perfectioneren, terwijl ze tussen de behandelingen door genieten van historische bezienswaardigheden of van de zon, zee en het strand. “Ik raad het mijn nichtje ook aan.” Tekst MARC GUILLET FOTO’S SLAWOMIRA KOZIENIEC

36

Tulpia • 03/07

beelden Stock.xchng

O

genschijnlijk ontspannen zit Wonny Tang in een glossy tijdschrift te bladeren. Het is duidelijk dat ze haar gedachten wat wil afleiden. Het blad is in het Turks en ligt in een wachtruimte van het Dünya Göz-oogziekenhuis in Istanbul, waar ze vandaag is aangekomen en waar ze heeft genoten van een heerlijke Turkse lunch op een zonovergoten terras.

De 28-jarige apothekersassistente uit Eindhoven is nerveus en onzeker, al wil ze dat niet laten merken.

Ze zet haar bril recht en zegt: “Mijn ogen hebben een sterkte van -6,6 en -6 dioptrie. Vanaf mijn vijftiende had ik al lenzen. Daar kreeg ik heel droge ogen van.

Rond mijn twintigste begon ik een bril te dragen.

Maar dat is een enorm gedoe. Erg ongemakkelijk. Als het regent moet ik hem steeds schoonmaken. En in de sauna beslaan de glazen. Maar ik zie niets zonder bril! Daarom leek laseren me wel wat.”

De keus voor een laserbehandeling in Turkije heeft Wonny niet zo maar gemaakt. Ze had allerlei vragen. Waarom is een laserbehandeling in Turkije goedkoper dan in Nederland? Is een laser-oogcorrectie daar wel veilig? Is de ingreep pijnlijk? Hoeveel ervaring hebben de oogartsen in Turkije? “Ik heb veel gelezen op internet. Onder meer de ervaringen van patiënten die onder begeleiding van Medical Travel Service naar Istanbul zijn gegaan. De oogartsen hebben hier meer ervaring dan in Nederland, omdat ze

Tulpia • 03/07

37

Oogarts Lale öktem

veel meer ingrepen doen. Daarom is de kwaliteit hier zo hoog. Ook de prijs-kwaliteitsverhouding is erg aantrekkelijk. In Nederland zou een behandeling aan mijn beide ogen me 3500 euro hebben gekost. Ik moet het zelf betalen, want de verzekering vergoedt het niet. Hier in Istanbul ben ik voor de helft (1625 euro) klaar, inclusief reis, viersterrenhotel, vooronderzoek en nacontroles.”

Hoewel ze veel vertrouwen heeft in de Turkse oogartsen is ze toch onzeker. “Ik ben bang dat ik wegens de zware afwijking aan mijn ogen een PRK-operatie (Photorefractive keratotomy) moet ondergaan in plaats van de veel minder pijnlijke IntraLase (LASIK)- methode.”

De PRK is de oudste methode onder de ooglaserbehandelingen. Deze is eenvoudiger dan andere ooglasermethoden. Bij PRK wordt de bovenste cellaag van het hoornvlies losgeweekt met alcohol en verwijderd. Ook kan het hoornvlies met een spateltje worden afgeschraapt.

Dit in tegenstelling tot de LASIK-behandeling waar het hoornvlies teruggeplaatst wordt na de operatie. Die correctie wordt met behulp van laserflitsen uitgevoerd: het hoornvlies wordt afgevlakt (bijziendheid) of juist boller gemaakt (verziendheid). Na de operatie wordt een verbandlensje aangebracht ter bescherming en om de genezing van het vlies te bevorderen.

In de open wachtruimte van dit splinternieuwe oogziekenhuis in de wijk Etiler van Europees Istanbul klinkt rustgevende muziek. Live! Van een Turkse harpiste die klassieke muziek speelt. De Nederlandse patiënten vallen van de ene in de andere verbazing. Twee zitten er met hun ogen dicht op een sofa te genieten van de hemelse klanken. Andere patiënten maken foto’s van de harpiste als bewijsmateriaal voor vrienden en familie in Nederland.

Dit hypermoderne oogziekenhuis van Dünya Göz (letterlijk: ‘Wereld Oog’) in het centrum van de megastad Istanbul werd in januari van dit jaar geopend door de Turkse premier Recep Tayyip Erdoğan. Hij sprak bij die

38

Tulpia • 03/07

gelegenheid ook met de Nederlandse patiënten Peter van der Jagt en Sylvia Blom die hij feliciteerde met het succes van hun laserbehandeling.

Zover is Carola den Oudsten uit Zaltbommel nog niet. De audicienne ziet er met haar strandslippers uit als een toeriste. Ze heeft voor de gelegenheid heel toepasselijk een zwierige, hemelsblauwe Turkse rok met spiegeltjes aangetrokken. Samen met haar vriend Richard wacht ze op wat komen gaat. Beiden willen hun ogen laten laseren.

Waarom in Turkije? “Ik zag een Belgische documentaire op NPS en dat zag er heel betrouwbaar uit,” zegt Carola, die al vanaf haar zevende een bril droeg. “Inmiddels heb ik al 15 jaar harde lenzen. Maar altijd lenzen is ook niet goed. Richard heeft zachte lenzen die hij afwisselt met een bril. We rijden allebei motor. Dus wilden we af van al het gedoe. En ik zag op de documentaire dat alles hier prima geregeld is. Ze doen het hier aan de lopende band, dus hebben ze veel ervaring. Je wordt begeleid door iemand die Nederlands spreekt. We hebben ervoor gekozen om het nu te doen, omdat het dit jaar nog fiscaal aftrekbaar is en volgend jaar niet meer.”

Gezondheidszorg kent geen grenzen meer. Vrije

markt en globalisering gaan hand in hand en leiden tot een explosieve groei van het aantal behandelingen over de grens. Niet alleen naar België en naar de Verenigde Staten om de wachtlijsten te ontlopen, maar in steeds grotere mate ook naar landen als Zuid-Afrika, Thailand en Turkije. Medische en cosmetische reizen naar het buitenland zijn big business. Gebitsbehandelingen, facelifts en ooglaserbehandelingen zijn in een land als Turkije veel goedkoper en de kwaliteit is minstens zo goed als in Nederland.

Duizenden Nederlanders hebben de weg naar Turkije al gevonden als het gaat om gezondheidstoerisme: een aangename mix van medische zorg en vakantie tegen een

aantrekkelijk tarief en volledig verzorgd vanuit Nederland. Dünya Göz in Turkije heeft zich sinds de opening in 1996 ontwikkeld tot het grootste particuliere oogziekenhuis ter wereld. Er worden 30.000 behandelingen per maand uitgevoerd, meer dan in de meeste oogziekenhuizen per jaar.

Turkije lokt steeds meer buitenlanders met zorgtoerisme – ook uit Nederland – en het oogziekenhuis neemt een groot deel van hen voor zijn rekening.

“Vorig jaar hebben we 15.000 patiënten uit 93 landen naar Turkije gebracht voor een laserbehandeling,” zegt Selin Yıldırım Peker, de business development director van Dünya Göz. “Ons streven is om dit jaar ruim 20.000 buitenlandse patiënten te behandelen.” De eerste vijf maanden van dit jaar gaven een forse groei te zien en Peker vertrouwt erop dat ze de doelstelling voor dit jaar haalt.

“Vorige week hadden we hier in onze uiterst modern geoutilleerde Etiler-kliniek een groep van 95 patiënten uit Nederland, België, Engeland, Duitsland en Denemarken.

Ze krijgen een vip-behandeling, logeren in een luxehotel en krijgen een behandeling met apparatuur en expertise die beter zijn dan in de klinieken in Europa. Ze krijgen een tour langs de toeristische trekpleisters van Istanbul – zoals de Aya Sophia, de Blauwe Moskee, de Grote Bazaar en een boottocht over de Bosporus – en daar is iedereen altijd erg enthousiast over, omdat ze ervan kunnen genieten met het heldere zicht van hun gelaserde ogen.”

Peker wijst er op dat Dünya Göz op deze manier ook een bijdrage levert aan het toerisme naar Turkije. “Uit onderzoek blijkt dat deelnemers aan gezondheidstoerisme meer spenderen tijdens hun verblijf dan andere toeristen.”

Dünya Göz heeft momenteel negen oogziekenhuizen: in Istanbul, İzmit, Berlijn en Amsterdam. Eind 2010 zullen dat er 32 zijn. In Ankara, Antalya en andere grote steden van Turkije verrijzen nieuwe oogklinieken. In het buitenland – Londen, Keulen, Kiev, Moskou, Bahrein – worden dependances geopend. “Maar daar verzorgen

we alleen het vooronderzoek en de nazorg,” zegt oogarts Lale Öktem (38). Alweer een aangename verrassing! Lale spreekt perfect Nederlands, met een innemende zachte ‘g’ en een heerlijke Limburgse tongval. Öktem is een van de 120 oogartsen die bij Dünya Göz in vaste dienst zijn. Zij is van Turkse afkomst, bracht haar jeugd door in Kerkrade en studeerde in Istanbul. Zes jaar medicijnen, vier jaar oogspecialisatie en 1 jaar hoornvliesspecialisatie in Het Oogziekenhuis Rotterdam. “Ik heb in de afgelopen vijf jaar 13.000 oogoperaties gedaan; 95 procent daarvan was een succes. Dat vertel ik met enige nadruk ook aan mijn patiënten bij het vooronderzoek, want doordat ik er zo jong uitzie, hoor je ze denken: ‘Zo jong, kan die het wel?’”

Haar half-Nederlandse en half-Turkse identiteit komen haar in dit werk uitstekend van pas. “Ik spreek de taal, ik ken de mentaliteit. Daarom behandel ik de meeste Nederlandse patiënten. Eén keer per maand kom ik in Amsterdam in onze intakekliniek om de mensen de behandeling uit te leggen en vooronderzoek te doen. Het valt me altijd heel erg op dat de mensen zelfs de kleinste details willen weten. Ze willen heel goed voorbereid zijn.

Dat kan ik goed begrijpen, omdat ze naar een vreemd land gaan. Zij vragen om veel meer informatie dan Turkse patiënten. Turkse mensen geven zich veel meer over aan de dokter en durven niet zoveel vragen te stellen. Dat is een duidelijk verschil.”

Dünya Göz hanteert strenge selectiecriteria bij de keuring van oogpatiënten die een laserbehandeling willen. Strenger dan andere oogklinieken. Tussen de 30 en 40 procent van de patiënten valt al bij het vooronderzoek af. Mensen met een hoornvliesafwijking komen niet voor laseren in aanmerking. Ook glaucoom, suikerziekte of staar leiden tot een negatief advies voor laseren. “Want bij ons staan veiligheid en kwaliteit op de eerste plaats,” zegt Öktem.

De oogarts noemt laseren een ‘heel dankbare operatie’. “Je kunt er mensen mee helpen. En de resultaten

Oogarts Lale Öktem met patiënt

Tulpia • 03/07

39

Voors en tegens van medisch toerisme • Goedkopere behandelingen: (voornamelijk cosmetische) ingrepen worden met dezelfde professionele kwaliteit verzorgd.

• Geen wachtlijsten: in de meeste landen worden patiënten vaak na de aanmelding nog dezelfde dag geholpen in luxe privéziekenhuizen.

Ze hoeven niet maandenlang te wachten op hun behandeling zoals in Nederland. De klantvriendelijkheid van het personeel wordt bovendien door velen ook als zeer aangenaam ervaren.

• Geen taalbarrière: artsen en medisch personeel spreken heel vaak een of meer buitenlandse talen, waardoor de patiënt in de eigen taal kan worden geholpen. Bij georganiseerde gezondheidsreizen gaat daarnaast ook een begeleider mee.

• Nazorg: het controletraject na behandeling kan bij terugkomst in eigen land een probleem opleveren. Nederlandse artsen staan niet te trappelen om de nazorg te leveren. Een oplossing kan zijn dat de verzekeringsmaatschappijen meer betrokken worden in het proces.

Nu zijn er slechts enkele behandelingen in het buitenland die vergoed worden. Sommige experts pleiten dan ook voor een centraal centrum dat onder andere het uitwisselen van medische gegevens tussen Nederland en buitenlandse zorginstellingen coördineert, zodat de behandeling en de nazorg efficiënt verlopen.

Essentieel bij een geslaagde behandeling in het buitenland is dat de behandelende artsen en specialisten in Nederland op de hoogte zijn van de behandeling in het buitenland. Een goede communicatie tussen de artsen hier en die in het buitenland zou de behandeling ten goede komen.

• ‘t Ontrekken van medisch personeel aan de lokale bevolking: privéziekenhuizen die werken met buitenlandse patiënten betalen vaak hogere salarissen aan hun personeel, waardoor hoogopgeleide lokale artsen, specialisten en verplegend personeel vaak verhuizen naar dergelijke klinieken, die overigens als te duur voor de lokale bevolking worden beschouwd.

zijn bijna altijd goed. Je hebt snel resultaat. De volgende dag ziet de patiënt al veel beter. Bij andere operaties in de oogheelkunde – bijvoorbeeld hoornvliestransplantatie – moet je zes maanden wachten op resultaat. Of je hebt met chronische ziekten te maken. Ik wilde iets waar ik de patiënten echt blij mee kon maken. En ik moet zeggen dat ik een goede keuze heb gemaakt.”

Laserbehandelingen worden door verzekeraars gezien als cosmetische ingrepen. Oogarts Öktem is het daar niet mee eens. “Ik vind het geen cosmetische ingreep. Ik zie een bril als een soort prothese die je steeds moet dragen.

Voor mensen die het aankunnen, zijn contactlenzen een heel goede optie. Dat zou ik ze dan ook aanraden. Maar voor mensen die contactlenzen niet verdragen en zijn aangewezen op een bril vind ik laseren geen cosmetische ingreep. Dan vind ik het echt nodig en voor hen zou de verzekering net als bij een bril de behandeling gedeeltelijk moeten vergoeden.”

Wonny Tang is inmiddels thuis en herstelt van de ingreep: de gevreesde PRK-behandeling. Ze is zeer tevre-

40

Tulpia • 03/07

den. “Ik heb eigenlijk geen pijn gehad. Alleen de eerste dagen branderige en tranende ogen. Elke dag begon het zicht duidelijker te worden. Niet met sprongen. Ik denk zo’n 2 procent per dag.” Binnen twee tot drie maanden verwacht ze dat het zicht weer 100 procent is.

“Ik kan veel beter zien zonder bril op dit moment. Ik heb naar mijn gevoel een beetje min in beide ogen. Ik kan nog geen verkeersborden lezen. Dat valt soms vies tegen.

Ik ben ongeduldig, omdat het niet snel genoeg heelt. Maar ja, ik kan het niet forceren. Heb wel moeite met dichtbij en ver zien: dat ligt echt aan het hoornvlies.”

De apothekersassistente vindt een laserbehandeling in Istanbul een prima optie ‘voor iedereen die niet bang is om te reizen’. “Ik raad het mijn nichtje ook aan. Dünya Göz is een goed oogziekenhuis. De prijs-kwaliteitsverhouding is zeer goed. En ik geef extra bonuspunten aan Medical Travel Service, want ik vond het fijn dat onze begeleidster Astrid Sikken er ook bij was voor het vertalen tijdens de behandeling. Astrid heeft heel de medicatie verzorgd, ook voor de zenuwpezen die ze voor de operatie nog even een valiumpje gaf. Samengevat: top.”

Illustratie Mustafa Özbek

Zelfs nieuwe heupen voor honden

Z

orgtoerisme is booming business. Vooral laseren in Istanbul maakt een explosieve groei door. Elk jaar gaan duizenden Nederlanders naar Turkije voor een dergelijke correctie van de ogen.

Laseren wordt gezien als een cosmetische operatie en wordt daarom niet vergoed door de verzekeraars. Het ultramoderne Turkse oogziekenhuis Dünya Göz is uitgegroeid tot het grootste particuliere oogziekenhuis ter wereld. Mede door de toestroom van buitenlandse patiënten.

Dünya Göz heeft ook een kliniek in Amsterdam waar het eerste onderzoek en de nazorg plaatsvinden. De kliniek hanteert strenge selectiecriteria bij de keuring van oogpatiënten die een laserbehandeling willen. Strenger dan andere oogklinieken. Tussen de 30 en 40 procent van de patiënten valt al bij het vooronderzoek af. Mensen met een hoornvliesafwijking komen niet voor laseren in aanmerking. Ook glaucoom, suikerziekte of staar leiden tot een negatief advies voor het laseren van senioren Aanbieders van zorgtoerisme zoals Medical Travel Service en Treat & Travel hebben ook gebitsverzorging, haartransplantatie en facelifts in hun pakket. Het niveau van de zorg is minstens even hoog als die van de beste klinieken in Nederland, maar toeristen kunnen duizenden euro’s besparen wanneer ze besluiten de ingreep in Turkije te laten doen.

Daarnaast verrijzen er in Turkije ook kuuroorden voor buitenlandse reumapatiënten, rolstoelpatiënten en senioren. Wellness-reizen worden ook voor hen verzorgd.

Kinderloze echtparen uit heel de wereld hebben Turkije ook ontdekt voor een ivf-behandeling. Zo’n reageerbuisbevruchting is in het land aan de Bosporus niet alleen twee tot drie keer goedkoper dan in de rest van Europa, maar heeft ook meer kans op succes. Dertig tot 40 procent van de pogingen leidt tot een bevruchting, in vergelijking met gemiddeld 20 procent in Europa. Turkse artsen zeggen dat hun hoge succesgraad te danken is aan de grotere ervaring die zij hebben, omdat zij niets anders doen dan ivf.

De vindingrijkheid van de Turkse ondernemer kent geen grenzen. Aan de snel groeiende boom van het zorgtoerisme ontluikt een nieuwe loot: medische behandelingen voor huisdieren. Honden en katten kunnen in Turkije terecht voor oogbehandelingen, obesitas en gedragsproblemen, maar ook voor cosmetische behandelingen als knippen, wassen, scheren en pedicure. Turkse particuliere dierenklinieken hebben intensivecareafdelingen, speciale röntgenapparatuur voor dieren en de nieuwste medische apparatuur voor vrijwel alle behandelingen. Een heupoperatie voor honden kost in Europa tussen de 4000 en 5000 euro. In Istanbul kost zo’n ingreep 1500 euro.

Tulpia • 03/07

41

Wellness in Turkije

H

et gebruik van water voor ontspanning en gezondheid is zo oud als de mensheid. In de tijd van de Romeinen bestonden kuurbehandelingen uit drinkkuren en het onderdompelen van aangedane lichaamsdelen in warm en mineraalrijk water.

In de loop van de eeuwen veranderden deze baden steeds meer in plaatsen voor vertier en raakte de medische kant op de achtergrond. Rond 1800 zien we een terugkeer van de medische functie van thermale bronnen en werden diverse vormen van behandelingen aangeboden, zoals modderpakkingen, oefentherapie en diëten. De ontspanningsfunctie bleef echter bestaan. Rondom de thermale bronnen ontstonden ware kuuroorden met imposante hotels en casino’s. De kuuroorden werden ontmoetingscentra voor de elite, maar ook een bron van inspiratie voor schilders, schrijvers en componisten. Na de Tweede Wereldoorlog kwam in veel Europese landen de kuurbehandeling ook voor de gewone man beschikbaar, mede dankzij vergoedingen door de staat. In de laatste decennia van de vorige eeuw is het medicinale gebruik van water geleidelijk aan meer erkend door medische specialisten, vooral door reumatologen en dermatologen.

Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw zien we een nieuwe ontwikkeling in gezondheidstoerisme: ther-

42

Tulpia • 03/07

male bronnen als pluspunt voor het internationale toerisme. Naast Europese kuuroorden en gezondheidscentra ontstonden toen centra buiten West-Europa, speciaal bestemd voor westerse bezoekers. Dat had te maken met bepaalde ontwikkelingen. In een globaliserende wereld kijken de mensen bij de oplossing van hun gezondheidsproblemen niet alleen naar de artsen en prijzen in hun eigen land, maar ook naar goede en goedkope oplossingen in het buitenland. De hoge kosten van gezondheid in geïndustrialiseerde landen en de beschikbaarheid van goedkope vluchten stimuleren dit. Mensen kijken tegenwoordig naar landen waar de dienstverlening goedkoop en de kwaliteit hoog is.

Het is daarom niet verwonderlijk dat verschillende landen het gezondheidstoerisme omarmd hebben als een manier om de komst van toeristen naar hun landen te stimuleren. India is de onbetwiste leider als het gaat om buitenlandse toeristen. Ieder jaar trekt het land ongeveer 150.000 toeristen op medische gronden uit het buitenland. Ook in Turkije is het gezondheidstoerisme volop in ontwikkeling; het is op weg om één van de belangrijkste landen op het gebied van gezondheidstoerisme te worden. Hotels als Altınyunus, Pırıl, Doğa Otel, Kerasus en Otel A in Çeşme (provincie İzmir) hebben hun voorbe-

reidingen voor de jaarlijkse stroom van Noorse toeristen al getroffen.Turkse officials zijn bezig om met Russische en Duitse verzekeringsbedrijven te onderhandelen over mogelijke deals om patiënten naar Turkije te halen voor behandeling.

De helende werking van water is niet nieuw voor de Turken. De uit Siberië afkomstige Turken kenden de çerge, een soort stoombad. Nadat de Turken in de 10e eeuw in contact kwamen met het Romeinse bad ontstond uit een combinatie van de çerge en het bagno Romano de Turkse hamam [badhuis]. Door de eeuwen heen werd de hamam een van de bekendste exportproducten van Turkije. Het nieuwe gezondheidstoerisme is een voortzetting van deze traditie, maar nu met professioneel gezondheidspersoneel.

Turkije heeft ongeveer 1300 thermale bronnen, meer dan enig ander Europees land. De huidige bedcapaciteit van Turkije voor thermaal toerisme is ongeveer 35.000.

Zo’n 3 miljoen mensen reizen naar spa’s en thermale resorts per jaar. Het aandeel buitenlandse toeristen is slechts 20.000 en de regering wil dit aantal voor 2020 naar 1 miljoen brengen. Onderzoeken hebben aangetoond dat een binnenlandse gezondheidstoerist gemiddeld 400 US dollar uitgeeft aan gezondheidsreizen, terwijl een buitenlandse toerist 2000 US dollar uitgeeft aan dezelfde reis. Als we naar het aantal toeristen kijken dat Turkije bezoekt en de mogelijkheden die het land biedt zoals het gunstige klimaat en de kwaliteit van zijn gezondheidscentra en -personeel, dan biedt gezondheidstoerisme ongekende mogelijkheden voor Turkije. Zeker gezien de trend dat mensen hun vakantie steeds vaker combineren met lichamelijke en mentale verzorging.

Ondanks de aanwezige potentie en de 3 miljoen binnenlandse toeristen naar spa’s en thermale resorts is er een aantal problemen. De meeste thermale resorts zijn onprofessionele en onhygiënische centra die alleen de binnenlandse toeristen bedienen. De buitenlandse toeristen worden bediend door nieuwe vijfsterrenhotels die zich op gezondheidstoerisme richten. Daarnaast wordt het gezondheidstoerisme niet actief bevorderd en gepromoot

door het Turkse Ministerie van Toerisme en Cultuur. Dat heeft weliswaar vier prioriteitsgebieden (Phrygië, ZuidMarmara, de Zuid-Egeïsche regio en Centraal-Anatolië) voor gezondheidstoerisme vastgesteld, maar een concreet actieplan en internationale promotie ontbreken nog. Wel zijn er brancheverenigingen en deze zijn ook lid van internationale organisaties en vinden er regelmatig congressen en internationale beurzen plaats, maar vooralsnog komt het gezondheidstoerisme niet echt op gang. Er zijn goede investeringen vanuit de particuliere sector, maar deze zijn al met al nog te weinig in aantal.

De langzame ontwikkeling van het gezondheidstoerisme staat in schril contrast met de algemene ontwikkeling van het toerisme in Turkije. In 2007 hebben 23,3 miljoen toeristen Turkije bezocht. Inkomsten uit toerisme bedroegen in dat jaar 19,6 miljard US dollar.

In vijf jaar tijd zijn de inkomsten uit toerisme verdubbeld. Hiermee is toerisme een van de belangrijkste sectoren in Turkije met een aandeel van 4,9 procent in het bruto nationaal product. De sector biedt aan 644.00 mensen werk. De laatste jaren groeide het aantal toeristen in Turkije sneller dan de inkomsten die men uit de sector genereerde. Dit komt doordat de goedkope vakanties de boventoon voeren. Meer dan de helft van de buitenlandse bezoekers boekt een all-inclusivevakantie.

De algemene vooruitzichten voor de lange termijn zijn goed. De Turkse autoriteiten zijn ervan doordrongen dat omvangrijke investeringen in de infrastructuur noodzakelijk zijn, vooral in wegen, jachthavens, ontwikkeling van vakantie- en ontspanningsoorden en verbeterde managementsystemen en -diensten. De toenemende vraag uit West-Europa en de binnenlandse vraag zullen particuliere bedrijven stimuleren tot meer investeringen in de alternatieve sectoren zoals gezondheidstoerisme. door Erhan GÜrer

Interessante sites www.kaplica.biz www.naturmed.biz

Tulpia • 03/07

43

Lycische contreien In de fabelachtige

Sommigen menen dat wandelen spirituele en reinigende kracht heeft.

Wandelaars gaan steeds vaker steeds verder om tot rust te kunnen komen.

Weinigen hebben Turkije – nog –ontdekt, en dat is maar goed ook, vindt de in Lycië wonende Britse gids Mike Belton. Hij verfoeit het massatoerisme.

Mike en zijn vrouw Karen nemen wel kleine groepen toeristen op sleeptouw voor hun langeafstandswandeling The Lycian Way. Een hedendaagse reis naar vervlogen tijden. tekst Pieter Baken foto’s Mike Belton en Pieter Baken

44

Tulpia • 03/07

Tulpia • 03/07

45

“M

aak de naam van de locatie die we gaan bezoeken alsjeblieft niet wereldkundig. Ik wil geen busladingen toeristen naar deze historische plek lokken.”

Mijn Britse gids Mike Belton (50) woont met zijn vrouw Karen (43) al veertien jaar in de kustplaats Kas. Als kenner van de Lycische cultuur en natuur gidst hij kleine internationale gezelschappen en individuen langs betoverende plekjes, waar menig toerist argeloos aan voorbij loopt.

Geenszins een buitenstaander, maar goed geïntegreerd. Turkse mannen uit Kas omhelzen hem zoals ze traditiegetrouw ook elkaar omhelzen. Omgekeerd spreekt Mike de locale bevolking toe in hun eigen taal. Een waardevolle schakel tussen de geïnteresseerde bezoeker en de opvallend innemende bevolking. “Als wandelland is Turkije nagenoeg onontdekt, zo ook Lycië. Verbazingwekkend, want verscholen in de weelderige mediterrane flora en fauna liggen parels van bouwwerken uit vervlogen

46

Tulpia • 03/07

tijden. Drie millennia roemruchte Lycische geschiedenis naakt tentoongesteld. Je gaat het zo zien.”

Ontoegankelijke slingerweggetjes door

de bergen leiden ons naar een verlaten plek nabij een rustiek gehucht, hoog uittorenend boven de zee. Een oude, mooi geklede vrouw slaat ons van een afstandje gade, haar gerimpelde handen steunend op een gammel muurtje.

Zijn witte werkpaard beteugelend ploegt een man op leeftijd handmatig zijn weerbarstig rotsige land.

Mike leidt me dieper het gebergte in. Geanimeerd vertelt hij over de streek waar hij vijfentwintig jaar geleden verliefd op werd. Als hij een moment zwijgend de omgeving in zich opneemt, voert het luidruchtige concert van de talrijke vogeltjes die ons omringen de boventoon.

Grillige rotsformaties doemen op in een idyllisch ogend landschap van veelkleurige bloemen, geurige kruiden, struikgewas en markante oude bomen.

Een ogenschijnlijk onbetreden wildernis. Maar niets is minder waar. De mens heeft hier in een ver verleden sporen achtergelaten. Fascinerende sporen. Vele rechthoekige stenen bouwwerken met een ronde, gladde bovenkant prijken met gepaste trots op de massieve rotsen waaruit ze vervaardigd zijn. Een laatste rustplaats voor de doden. De sarcofagen zijn de enige tastbare overblijfselen van de oude Lycische cultuur, vierhonderd tot zeshonderd jaar voor Christus. Talloze massieve grafmonumenten omringen ons. Een mysterieuze dodenstad.

De vorm van de sarcofagen komt overeen met die van hun oorspronkelijk houten Lycische woningen. Zo vinden de ronde balken van het dak hun nagebootste stenen equivalent in de sarcofagen, die als monumentale kopieën van hun woningen een tastbaar beeld oproepen van een vervlogen cultuur. Gracieus gevormde ornamenten van leeuwenkoppen en sfinxen verfraaien de “entree” van menige sarcofaag.

Een deel van de “dodenwoningen” is uitgehakt in rots. Het dak van deze tombes vormt het fundament voor een vierkant gebouwde sarcofaag. Uittorenend boven hun omgeving lijken de rechthoekige objecten al zo’n tweeëneenhalf duizend jaar onverstoorbaar de wacht te houden.

Tastbaar, maar ongrijpbaar.

De tand des tijds hebben de eenvoudige houten

huizen van de eerste Lyciërs niet overleefd. Echter, hun stenen equivalenten zijn niet gezwicht voor de elementen.

Integendeel, de gave staat van veel sarcofagen is verbluffend. Oorlogen, aardbevingen, weer en wind hebben de kunstige bouwwerken doorstaan. De tombes lijken zich te gedragen conform hun bestemmingsplan, de eeuwigheid trotserend.

Ze maakt indruk, deze even weelderige als verstilde dodenstad, hoog uittorenend boven zee. Mike wil de rust van deze plek graag behouden. Nee, hier liefst geen enorme aantallen mensen. De magie van deze plek gedijt alleen in stilte.

Paradoxaal genoeg bruist het in de dodenstad van het leven. “Kijk, die wilde je zo graag zien,” zegt mijn gids, wijzend met zijn wandelstok onder een doornstruik. Een grote schildpad verbergt kop en poten onder een stevig schild. Een stukje verder verdwijnt een grote salamander in de opening van een graftombe.

Ook ieder bloemetje, dat de ons omringende grauwe graftombes een bijna vrolijke glans geeft, verdient de aandacht van de spraakzame Brit. Herhaaldelijk onderbreekt hij zijn rondleiding om zich gebiologeerd over een verscholen bloemetje te ontfermen. “Ziehier! Een helderrode wilde roos, is het niet ongelooflijk?”

Tulpia • 03/07

47

Een stukje bergopwaarts staan we aan de rand van een enorm ravijn met een fenomenaal uitzicht op de Middellandse Zee waaruit vele maagdelijke eilandjes speels oprijzen.

Mike trekt met een tak een denkbeeldige lijn in de diepte. “De grillige beboste uitlopers die je de zee in ziet lopen, daarover baant The Lycian Way zich een weg. Een ruim tweehonderdveertig kilometer lange tocht, verdeeld in trajecten van tien tot vijftien kilometer. Een dromerige mediterrane langeafstandswandeling, die grotendeels de kustlijn volgt. Diverse uitstapjes naar historische evenementen in de directe omgeving zijn mogelijk. Landschappelijke schoonheid en culturele rijkdom gaan hand in hand op deze relatief verlaten klassieker.”

Lycië, begrensd door Muğla in het westen en in het oosten Antalya als centrale Lycische trekpleister, is geografisch slechts een vlek op de kaart, zij het zeker geen onbelangrijke als onderdeel van het toeristische zuidwestelijke Anatolië. Zo toeristisch als het kustgebied is, zo onontdekt zijn de binnenlanden van Lycië.

De rust en gemoedelijkheid zijn niet van alle tij-

den. Ingeklemd tussen Griekse en Aziatische mogendheden en belaagd door de Romeinen kent het gebied een turbulente geschiedenis. De Grieken domineerden vanaf duizend jaar voor Christus, gevolgd door een Perzische invasie in de zesde eeuw voor Christus, waarna de Romeinen in de eerste decennia na Christus de macht overnamen.

48

Tulpia • 03/07

De later zegevierende fanatiek christelijke Byzantijnen moesten in de elfde eeuw het veld ruimen voor de binnenvallende Turken. Een mengeling van Turken en Anatolische Grieken bevolkten Lycië maar liefst zeshonderd jaar.

Het roemruchte Lycische verleden manifesteert zich op vele plekken, vaak aan het oog onttrokken door grillig gebergte en begroeiing. Een gids is hier geen overbodige luxe.

Het aquaduct van Yeşilköy ligt verscholen in doornig struikgewas. Opvallend is het samengaan van Lycische en Romeinse bouwkunst; het fundament van de waterleiding is van Lycische makelij, de Romeinen vervolmaakten het bouwwerk met een gepolijste stenen waterleiding.

De scheidslijn tussen Lycisch en Romeins is eenvoudig te trekken: de Lyciërs hanteerden veelhoekige stenen, de Romeinen bouwden met een strakke rechthoek.

Niet voor niets heet Yeşilköy in de volksmond “Groendorp”; de vallei is er omgeven door weelderig begroeide heuvels. Als een witte stenen slang kronkelt de massieve waterleiding hoog door het heuvellandschap.

Ook bergop? Jazeker! De waterstroom ging deels tegen de zwaartekracht in door middel van een vernuftig hogedruksysteem.

De deels opgegraven stad Patara demonstreert grotere samenhangen. Wandelaars van The Lycian Way kunnen urenlang ronddwalen aan de nabij zee gelegen dromerige vestingstad. Ook dit gigantische bouwwerk werd door de Lyciërs geïnitieerd en later door de kapitaalkrachtigere Romeinen vervolmaakt. Het statige, geïsoleerd staande

restant van de oude stadspoort is een stille getuige van wat eens een lange stadsmuur was, kronkelend over de hoogste punten van de omringende beboste heuvels.

De massieve muur onttrok het stadsleven geheel aan het oog van de Romeinse buitenstaander. Nu liggen de bouwwerken naakt tentoongesteld. Maar toch, de gehavende monumenten geven hun geheim niet spontaan prijs.

Restanten van de met granieten pilaren gemarkeerde winkelstraat, theater, kerk, badhuis, waterput en haven vertellen ieder hun eigen verhaal. Een verbrokkeld verhaal, letterlijk en figuurlijk. Met bloemrijke verhalen smeden Karen en Mike veel ontbrekende stukken aan elkaar.

Een collectieve zelfmoord, dat was de reactie van de bevolking van de stad Xanthos toen vijandelijke volkeren hun vesting dreigden over te nemen. Aan weerszijden beschermd door twee rivieren was Xanthos ooit een moeilijk inneembare vesting. Toch liepen vreemde mogendheden de stad twee maal onder de voet; eerst de Perzen in de zesde eeuw voor Christus en in de eerste eeuw na Christus veroverde Brutus de stad ten tijde van de Romeinse burgeroorlog. De trotse bewoners verkozen de dood boven de nederlaag; toen de annexatie door de twee vreemde mogendheden onafwendbaar was, verwoestten de inwoners tot twee keer toe hun eigen stad alvorens collectief zelfmoord te plegen. Zij wilden de eer aan zichzelf houden.

Twee millennia later lijken de Lyciërs nog niets aan trots te hebben ingeboet. Mike en Karen nemen me mee

naar het diep in de bergen gelegen gehucht Gey, gelegen aan The Lycian Way. Karakteristieke berghuisjes, een stenen olijfpers, aangezwengeld door een ezel, loslopende kippen en kleurrijke mensen.

De sober levende bevolking is opvallend mooi gekleed.

Een moeder met op haar rug een baby, in een draagdoek gedrapeerd, loopt trots door het smalle dorpsstraatje. Een charmant ogend meisje bakt gevlochten koekjes in een houtoventje, een oude karakteristieke vrouw zit voor haar open voordeur te weven. Weinig bezittingen hebben deze gastvrije mensen, maar hun uitstraling is zelfbewust, trots en opgewekt.

Onze hartelijke gastvrouw, een weefster die prachtige kleden maakt, serveert een dienblad met de meest heerlijke spijzen. Bonen, gemengde groenten, rijst, yoghurtsaus en verse honingraten met nectar overgoten.

Faralya is de laatste plek die we bezoeken. Ons rustieke onderkomen balanceert op de rand van een loodrecht ravijn. Ver beneden ons ligt een totaal verlaten strandje aan een paradijselijk ogende diepblauwe baai, vlakbij Ölü Deniz. Wandelaars van The Lycian Way kunnen het strand te voet bereiken om na terugkomst zich aan de rand van de kloof neer te vlijen.

Deze plek nodigt uit om onder het genot van een drankje een dagje naar de waaier van grillig gevormde uitlopers in zee te staren. En waarom ook niet? Temidden van een idyllisch landschap doorkruist The Lycian Way drie millennia geschiedenis. Tijd is een relatief begrip in deze fabelachtige Lycische contreien.

Tulpia • 03/07

49

Bijbels Anatolië In de voetsporen van de apostel Paulus Talrijke Nederlandse touroperators bieden ´christelijke’ reizen naar Turkije aan. Eind juni zullen er weer veel religieuze reizigers afreizen naar de geboorteplaats van de apostel Paulus: Tarsus aan de Turkse zuidkust om zijn geboorte (zo’n tweeduizend jaar geleden) te vieren.

Tekst Marc Guillet Foto’s Slawomira Kozieniec

“D

e kerk van St.-Petrus?” De kok laat zijn lange mes even rusten naast de ronddraaiende en druipende döner kebab, kijkt met een blik vol onbegrip naar de buitenlandse bezoeker en fronst het voorhoofd. Een van de klanten heeft de vraag ook gehoord en zegt: “Bedoel je soms de kerk van Saint Pierre?” Op de bevestigende knik geeft hij aanwijzingen hoe het oude kerkje in een grot boven de stad gevonden kan worden.

Op de weg naar boven worden we begroet door Necla, een veertigjarige christin, die de was aan de takken van een boom te drogen hangt. “Kom even theedrinken!” zegt ze uitnodigend. “Het is veel te warm om zo naar boven te gaan.” Met handen en voeten plus wat steenkolenturks van onze kant begrijpen we van haar dat er steeds meer christelijke toeristen komen naar deze zuidoostelijke uithoek van Turkije, omdat ze nieuwsgierig zijn naar de nalatenschap van de apostel Paulus, die na de dood van Jezus het nieuwe geloof van naastenliefde in Anatolië verspreidde.

Lucas, een van de vier evangelisten, woonde in deze stad en had een grot in een van de hellingen. Hij stelde zijn grot ter beschikking van de groeiende gemeenschap christenen om er samen te bidden. De wandeling naar boven is de moeite waard. Niet alleen de wetenschap dat deze vroegchristelijke grotkerk een van de eerste kerken van de jonge christelijke sekte was, maakt het bezoek bijzonder.

Zowel de apostel Petrus als Paulus hebben de stad en de kerk bezocht. En samen met Barnabas hebben ze de kleine gemeenschap van Jezus-aanhangers hier uitgebreid.

50

Tulpia • 03/07

Het is nu moeilijk meer voor te stellen, maar in die dagen was dit slaperige provinciestadje het bekende Antiochië-aan-de-Orontes, een Grieks-Romeinse metropool met een half miljoen inwoners, die in schoonheid alleen werd overtroffen door Rome. Uit Jeruzalem gevluchte volgelingen van Christus begonnen in deze hoofdstad van de belangrijke Romeinse provincie Syrië joden en aanbidders van traditionele goden te bekeren. In Antiochië noemde men de aanhangers van Jezus voor het eerst christenen.

Antiochië groeide uit tot een van de eerste bolwerken van de nieuwe godsdienst.

Van hieruit vertrok de apostel Paulus voor zijn drie grote zendingsreizen die samen tien jaar duurden.

Paulus was van alle apostelen de meest reislustige.

Zijn evangelisatietochten om de inwoners van Anatolië, Griekenland en Macedonië tot het nieuwe geloof in Jezus te bekeren, waren moeilijk en gevaarlijk. Zoals hijzelf het beschreef: “Voortdurend was ik onderweg, bedreigd door rivieren, rovers en vreemdelingen, in gevaar in de stad, in de woestijn, op zee en te midden

Toeristen schrijven briefjes en gebeden gericht aan Maria die ze aan de bidmuur opspelden.

van schijngelovigen. Ik heb gezwoegd en geploeterd, vaak zonder te slapen, hongerig en dorstig, vaak zonder te eten, verkleumd en zonder kleren.”

Paulus werd tweeduizend jaar geleden geboren in een streng joods gezin in de toenmalige kosmopolitische havenstad Tarsus, aan de zuidoostelijke kust van wat nu Turkije is. Paus Benedictus XVI heeft 2008 uitgeroepen dan ook uitgeroepen tot het Paulus-jaar. De vieringen vinden eind juni plaats.

Als jonge man studeerde Paulus in Jeruzalem voor rabbijn en hij leerde het ambacht van tentenmaker, waarmee hij de kost verdiende tijdens zijn lange zendingsreizen. De grondlegger van het christendom bezocht antieke steden zoals Philadelphia, Antiochië-in-Pisidië, Pergamon en Efese, bleef daar geruime tijd om inwoners te bekeren en er een christelijke gemeente op te zetten en trok dan weer verder.

Al deze steden – of ruïnes ervan – liggen in Turkije.

Wie in de voetsporen van de apostel Paulus door Anatolië reist, wordt getroffen hoe de brieven van de apostelen in

deze islamitische omgeving tot leven komen. ‘Een soort cultuurschok’ noemt toerist Bert van Oosterhout het.

“Niet de schok van: alles is anders. Eerder het tegenovergestelde. De geuren en kleuren, de dorpen en stadjes, de amfitheaters en klassieke straten zijn die uit het West-Romeinse rijk en Griekenland. Waarom zou het anders zijn, hier in het voormalige Oost-Romeinse rijk? We hadden het ons alleen tevoren niet gerealiseerd.”

In Tarsus herinnert vrijwel niets meer aan de tijd die Paulus hier doorbracht. De gerestaureerde oude huizen, de Paulus-waterput en het zogeheten Paulus-huis hebben niets met de apostel te maken.

In Konya – het vroegere Iconium, waar Paulus preekte – bezoeken we het praalgraf van Mevlana, de grootste mystieke dichter van de islam wiens levensbeschouwing draaide om liefde en verdraagzaamheid. Het is nog steeds een bedevaartsoord. In het mausoleum heerst een serene, gewijde stilte. Pelgrims bidden er met open handpalmen vragend ten hemel gericht.

Tulpia • 03/07

51

In het Mariahuisje is een altaar en er hangt een ingelijste gouden rozenkrans met parels die paus Benedictus XVI meebracht tijdens zijn bezoek eind 2007.

Talrijke touroperators bieden reizen aan naar Turkse steden waar sporen van de vroegchristelijke gemeenschappen te vinden zijn. Efese, Selçuk en Cappadocië maken deel uit van de meeste groepsreizen.

Een minibusje brengt ons naar de ruïnes van Antiochië-in-Pisidië op een heuvel boven het stadje Yalvaç. Het is er weldadig rustig en je voelt je er als een ontdekkingsreiziger en amateurarcheoloog. Het massatoerisme dat in het seizoen trekpleisters als Efese en Troje overspoelt, is hier afwezig omdat het buiten de gebaande paden van de touroperators ligt. De stad die Paulus hier in 46 aantrof was een kosmopolitische, Romeinse nederzetting. Eerst probeerde hij de plaatselijke joden te bekeren door hen op de sjabbat toe te spreken in hun synagoge.

Net als Paulus zakken we langs de kust van de Egeïsche Zee af naar Troje (nu Truva), Assos (nu Behramkale), Pergamon (nu Bergama), en Akhisar en Sart die behoorden tot de Zeven kerken van de Apocalyps. Via Alaşehir (het bijbelse Philadelphia) bereiken we Efese, waar Paulus drie jaar heeft gewoond. Er brak een oproer uit onder de zilversmeden, die verontwaardigd waren over Paulus’ donderpreken tegen afgoderij en zedenbederf. Zij vreesden dat daardoor hun handel in de beeldjes van de godin Artemis in gevaar zou komen. Paulus en zijn medewerkers konden ternauwernood ontsnappen aan een lynchpartij.

Boven de ruïnestad is het huisje waar Moeder Maria haar laatste levensjaren zou hebben doorgebracht – een

52

Tulpia • 03/07

waar pelgrimsoord. Toeristen schrijven hun gebeden op papiertjes en van de bomen gevallen bladeren en spelden deze op de gebedenmuur. De pausen Paulus VI, Johannes Paulus II en Benedictus XVI hebben het huisje bezocht.

Diverse bezoekers hebben er een religieuze ervaring gehad, zoals de alleenstaande Canadese arts Meredith Hawkins uit New York. “Tijdens de mis ‘s ochtends vroeg scheen de zon. Het was alsof ik de contouren van een duif zag in de zonnestralen. Toen ik naar de kelk keek op het altaar voelde ik iets trekken aan mijn hart.

Het voelde als een soort roeping. Ik voel me vaak onzeker over wat ik met mijn leven doe. Deze reis en deze ervaring hebben mij de zekerheid gegeven dat God een bedoeling met mij heeft.”

Specifiek christelijke groepsreizen worden onder andere aangeboden door de interkerkelijke reisorganisatie DrieTour Reizen, internetadres: www.drietour.nl En eSCe Reizen organiseert 15-daagse rondreizen ‘In de voetsporen van Paulus’. www.esce-reizen.nl

Tulpia • 03/07

53

Cover story

Turks blauw

54

Tulpia • 03/07

De Nederlandse politie wil een afspiegeling zijn van de multiculturele samenleving, maar allochtonen laten zich niet en masse in het blauw hijsen. Toch laten sommige migranten zich niet door vooroordelen uit hun omgeving weerhouden om te kiezen voor de politie. “Als een familielid iets verkeerds doet en je moet die persoon aanhouden, wie is dan eigenlijk de verrader?” Door Mercita Coronel Foto’s TULPIA MEDIA TEAM

E

en Turkse man komt bij de politie met het verhaal dat zijn meerderjarige dochter is weggelopen met een Nederlandse jongen. De politie ziet er niets strafbaars in, de dochter is immers meerderjarig en gewoon verliefd. “Wat is uw probleem, meneer?” vraagt de politieagent.

De ervaren politieman weet niets te doen met de klacht. Celil Mor ziet dat de Turkse man zich niet serieus genomen voelt. Mor weet waar het probleem ligt voor de Turkse man en raapt als ‘jong broekie’ al zijn moed bijeen en legt het de ervaren diender uit. ”Waarom komt die man naar de politie? Het meisje is weggelopen. Dit betekent dat zijn goede naam en eer worden geschaad. De gemeenschap kijkt hem hierop aan. Het is geen strafbaar

feit, maar als haar vader haar gaat zoeken en haar vindt, wat dan?” Mor zorgde ervoor dat vader en dochter weer met elkaar in contact kwamen, zonder positieve afloop overigens.

De dochter beriep zich op haar keuzevrijheid, waarop de vader zei: “Dan heb ik vanaf nu geen dochter meer.”

Voor Mor bestaat er geen enkele twijfel over: allochtone politieagenten vormen een meerwaarde voor het politiekorps. Die mening is ook Said Tahri toegedaan. Tahri is werkzaam als vakspecialist Werving en selectie bij het Utrechtse politiekorps en is net terug van een bezoek aan een vmboschool waar hij zes jongeren heeft geworven, waarvan vier van allochtone afkomst. Het werven van allochtonen vraagt een andere

Tulpia • 03/07

55

aanpak dan bij autochtonen, zegt Tahri.

“Niet alleen via een advertentie. Je moet nagaan om welke groep het gaat en welk specifiek mediagedrag zij vertonen. Maar de sleutelrol ligt in het persoonlijke contact.”

Tahri ziet nog een andere belangrijk argument om meer allochtonen in het politiecorps op te nemen: “De straat is cultureel divers geworden, de burger moet zich in de politie herkennen.”

Het

Nederlandse

politiekorps

wil een afspiegeling zijn van de samenleving, maar van de 55.000 werknemers zijn er slechts 3400 van allochtone afkomst. En volgens PARAAT, een zelforganisatie van allochtone politieagenten, omvat dit percentage bovendien nog schoonmakers en administratief personeel; uiteindelijk zou het om zo’n 600 (in 2002 [MC]) agenten gaan.

Er is een aantal redenen aan te wijzen waarom het de politie maar niet lukt die afspiegeling te bereiken. De politie kampt al geruime tijd met een negatief imago vooral onder allochtone jongeren en binnen deze groep bij de hoogopgeleide allochtonen in

Politiesuccessen De politie boekt ook successen.

Tijdens het congres van het Landelijke Expertisecentrum Diversiteit (LECD) in april 2008 ontving het politiecorps Rotterdam-Rijnmond een prijs voor de vooruitgang die geboekt is door het instellen van een accountpositie voor leidinggevenden en buurtagenten en voor het regiobreed bespreekbaar maken van integriteit, diversiteit en omgangsvormen. Verder gaan de 6000 medewerkers van het korps een diversiteitstraining volgen in het kader van ‘multicultureel vakmanschap’.

Een andere winnaar is het politiekorps Hollands Midden. Normaal haalt slechts 1 op de 10 allochtone kandidaten de selectie voor de politieopleiding. In Holland Midden ligt dit cijfer dankzij het Schakeltraject nu 1 op 4. In dit traject werken de kandidaten aan hun zwakke plekken op het gebied van onder meer sociale vaardigheden, Nederlandse taal en sport.

Een dergelijk traject werd overigens ook in 1994 al gebruikt door het Utrechtse korps.

56

Tulpia • 03/07

het bijzonder, zo blijkt uit een onderzoek van de Rutgers Nisso Groep uit 2007. Dit onderzoek noemt de volgende oorzaken van de impopulariteit van politie bij allochtonen: het selectieve en soms ronduit dis-

“

omgeving wordt dat niet gezegd, ik weet wel van andere collega’s die daar soms moeite mee hebben. Je probeert de organisatie te verdedigen, uit eigen ervaring. Maar wie is de verrader? Als een familielid bijvoorbeeld

I k vergezelde een vriend naar een open dag van de politie. Hij meldde zich niet aan. Ik wel.

criminerende optreden van politieagenten tegen allochtonen, bijvoorbeeld als het gaat om identiteitscontrole, en de problemen bij de aanpak van anonieme groepjes allochtone jongeren.

Mor en Tahri herkennen het probleem.

Maar als mensen ‘klotepolitie’ roepen eist hij excuus, zegt Tahri . Jongeren vragen een bepaalde manier van benaderen. Tahri: “Zo lang je normaal met jongeren in gesprek gaat, is er geen probleem. Ik overtuig ze eerder dan dat ik de confrontatie met ze aanga. Afkomst speelt eigenlijk geen rol, het gaat erom wat je op die plek aan het doen bent.” Mor: “Het gaat om de manier van de mensen aanspreken. Ik kijk naar de mensen. Soms kun je door de wijze van benaderen de moeilijkheden opzoeken, waardoor mensen in verzet gaan.

Natuurlijk tref je soms personen met een heel kort lontje. Maar het gaat erom hoe je zelf met zo’n situatie omgaat.”

Beiden ervaren geen loyaliteitsdruk,

wanneer ze bijvoorbeeld van verraad worden beticht door allochtonen. Mor: “In mijn

”

iets verkeerds doet en je moet die persoon aanhouden, wie is dan eigenlijk de verrader?”

Tahri: “Zegt het iets over hen of over mij als ze mij als verrader zien? Maar als je in gesprek bent, worden de posities al gauw helder.

Ik sta aan de goede kant, ik beteken iets voor de samenleving en jij?”

Maar voor Tahri was een politiecarrière evenmin een uitgemaakte zaak. Hij kwam bij toeval bij het korps terecht. “Ik vergezelde een vriend naar een open dag van de politie.

Hij meldde zich niet aan. Ik wel.” Mor daarentegen droomde al van het beroep politieman vanaf groep 8, toen een oud-leerling zijn politiediploma daar kwam laten zien.

Al zijn klasgenoten zagen zichzelf die middag al in uniform, alleen Mors vurige wens overleefde de uren van de middag. Voor beiden waren en zijn de actie, de afwisseling in de functie en het contact met mensen de aantrekkelijke kanten van het beroep.

Een andere reden van de langzame groei van allochtonen bij het politiekorps blijkt de grote uitstroom te zijn. Allochtonen binnen krijgen, vormt een probleem, ze in het korps houden

“

J e bent de makelaar van je eigen toekomst.

Bij de politie kun je alle kanten op.

”

Tulpia • 03/07

57

Veranderend politiebeleid Het ontbreken van multiculturele kennis kan parten spelen bij het inschatten van gebeurtenissen zoals Mor en Tahri laten zien. Het RutgersNisso-onderzoek uit 2007 meldt dit ook. De geïnterviewde experts in het rapport stellen dat de cultuurkennis en interculturele vaardigheden als ontoereikend wordt ervaren, waardoor soms vermijdbare conflicten met de allochtone bevolking ontstaan. Dit wordt op landelijk niveau erkend.

De belangrijkste wijziging in het diversiteitsbeleid betreft de benadering: niet meer als social issue (riep weerstand op), maar als business issue. De organisatie moet toegerust worden met nieuwe vaardigheden om de veranderende samenleving van dienst te kunnen zijn. ‘Multicultureel vakmanschap’ is een competentie die daarbij hoort.

het nog een. Uit recent onderzoek van Bureau Driessen blijkt dat 1 op de 5 allochtone politiemannen overweegt om uit dienst te stappen en 40 procent voelt zich min of meer achtergesteld. 28 Procent vindt dat ze achtergesteld worden voor extra opleiding of promotie. De weinig open bedrijfscultuur wordt als oorzaak aangewezen voor de uitstroom van allochtonen bij de politie. Ahmed Marcouch, voormalig politieman en nu stadsdeelvoorzitter van de Amsterdamse wijk Slotervaart, verwoordde dit in het MTNL-programma Boter, Kaas en Eieren verleden jaar als volgt: “Als allochtone politieman moet je niet twee keer zo sterk zijn, maar wel vier keer sterker zijn dan de gemiddelde politieman.” Vooral als de interne steun ontbreekt, dreigt het gevaar van afbranden, zegt de oud-politieman.

Mor herkent het beeld: een typefout van hem wordt gezien als een tekortkoming in zijn beheersing van de Nederlandse taal en niet gewoon als een fout omdat hij vanwege zijn dikke vingers per ongeluk een verkeerde toets indrukt. Mor verzet zich er niet meer tegen: “Ik lach er nu om.”

De gesloten bedrijfscultuur komt voort uit onder meer de onervarenheid met het omgaan met andere culturen wat vooral in de jaren negentig een rol speelde, zeggen beide politiemannen. Mor: “Wij hebben moeilijke tijden gehad. Allochtone politiemensen waren toen iets nieuws binnen de organisatie. Tegelijkertijd woonden binnen korte tijd veel nieuwe, allochtone mensen in

58

Tulpia • 03/07

Een andere manier om bijvoorbeeld discriminerend en/of seksueel intimiderend gedrag tegen te gaan, is het benadrukken van goede omgangsvormen en integriteit. Het RutgersNisso-onderzoek constateert dat het besef van preventie van ongewenst gedrag wel bij de korpsleiding leeft, maar over het algemeen nog niet tot de managementniveaus is doorgedrongen.

Een opvallende waarneming in het rapport is dat seksuele intimidatie samenhangt met een negatieve organisatiecultuur, althans in de perceptie van de slachtoffers. Mannen en vrouwen die dit hebben meegemaakt geven steevast aan dat er in hun werkomgeving negatiever wordt omgegaan met minderheden.

de stad wat problemen met zich meebracht.

In plaats van dat de politie tegen hen moest optreden, moesten ze nu met hen samenwerken. Het ging om onwetendheid uit het begin van de jaren negentig. Dat ligt nu anders.”

Tahri: “Persoonlijk voel ik de politie niet als negatief. Begin jaren negentig kwam ik bij de politie wat een moeilijke tijd voor allochtone collega’s was binnen een autochtone organisatie. Dat kwam door een gebrek aan ervaring en informatie. De uitdaging is om daarmee om te gaan. Maar er is nu meer sprake van tweerichtingsverkeer. Er wordt nu binnen de organisatie ook meer aandacht besteed aan omgangsvormen, integriteit en het tonen van respect jegens je collega’s.” Desalniettemin erkent zowel Mor en Tahri dat je sterk in je schoenen moet staan, wil je bij de politie werken. Mor: “Ben je weerbaar genoeg? Dat kan best pittig zijn, hoor ik soms van andere allochtone collega’s. Maar je moet proberen het van een andere kant te zien, positief te blijven en vol te houden. Ik voel me in ieder geval thuis en zie geen redenen om er weg te gaan.”

De dubbele culturele achtergrond ervaren beiden als een pluspunt bij conflictoplossing, zeker in multiculturele wijken. Beiden houden de grens van betrokkenheid en professionaliteit goed in de gaten. Mor: “Eerwraak is zoiets. Als je niet sterk in je schoenen staat, kun je zo’n kwestie als een grote druk ervaren en die neemt alleen maar toe als je geen steun krijgt. In een stad met meer culturen is de druk groter. De kunst is hoe ermee om te gaan. Voel je je verbonden met die ene zaak

of zeg je: tot hier en niet verder. Je moet zelf de grens trekken en het van de zakelijke kant bekijken, niet van de persoonlijke. Dat maakt het werk soms lastig, we moeten continu schakelen.” Eerwraak is een probleem dat nu vooral wordt opgepakt door specialisten binnen het korps.

De beide politiemannen beschikken naast culturele kennis ook over een groot netwerk in de wijken. Dit levert voordeel op, maar kan ook tot hachelijke situaties leiden. Mor: “Ik werd naar een burenruzie gestuurd. Het bleken toevallig Turkse gezinnen te zijn. Ik kwam aan bij het eerste gezin en dacht: ‘Hé, die ken ik.’ Ik ken jou via een tante van mijn moeders kant. Zij dachten toen: hij gaat par-

“

e straat is cultureel divers geworden, de D burger moet zich in de politie herkennen.

tij voor ons kiezen. Ik ging naar het volgende gezin. Wat blijkt? Dat gezin kent mijn vader, via een oom van mijn vader. Wat te doen?

Voor mij was het eigenlijk geen probleem. Ik zei: “Wij zijn verre kennissen of familieleden van elkaar. Indirect kennen jullie elkaar ook, laten we dit oplossen.” Ik gebruikte onze gezamenlijke verwantschap als ingang.”

Jongeren hebben vaak een verkeerd

beeld van de politie, ervaart Tahri. Er zouden weinig carrièremogelijkheden bestaan en het korps niet allochtoonvriendelijk zijn. Verleden jaar hebben tv-programma’s als Nova en Netwerk geen rooskleurig beeld geschetst over de positie van allochtone politiemensen.

Dat - wat Tahri betreft - eenzijdige beeld blijft wel hangen. “Ze weten eigenlijk weinig over onze organisatie. Jullie geven alleen maar bekeuringen en er zijn weinig carrièremogelijkheden, denken jongeren. Maar ik heb bijvoorbeeld bij de recherche, als wijkagent en op straat gewerkt. Er bestaan zo veel mogelijkheden binnen de politie. Ik ga met ze in gesprek en dan veranderen ze van mening, maar vragen ze toch voor de zekerheid: “Zeg, heb je het echt naar je zin bij de politie?” Maar het beleid is aan het veranderen, benadrukt Tahri. Er is naar aanleiding van bijvoorbeeld Fitna, de film van PVV-kamerlid Wilders, een stevige discussie geweest op zijn werk, zegt Tahri . “Ik voel mij helemaal niet aange-

”

sproken door die film, die zegt niets over mij.

Ik hoef mij niet te verdedigen, het wordt binnen onze organisatie op een gezonde manier benaderd.”

De doorstroom van allochtonen naar een hogere positie blijkt een ander probleem.

Khalid El Yattioui, voorzitter van PARAAT en politie-inspecteur, is een van de schaarse allochtone officieren binnen het Nederlandse politieapparaat. Tahri : “Je bent makelaar van je eigen toekomst. Je kunt alle kanten op. Ik denk dat doorstromen in het bedrijfsleven naar een andere functie evenmin snel gebeurt.

Het is gewoon een traag proces, net zoals de arbeidsparticipatie van vrouwen. Die is in de loop van de tijd ook ten goede veranderd.”

Tulpia • 03/07

59

fotoreportage

Als de weg afbuigt…

…dan moet je niet rechtdoor blijven lopen. Dit is een Romagezegde dat veelzeggend is voor de leefstijl van Roma-zigeuners.

Ze nemen het leven zoals het komt. Dezer dagen buigt de weg voor de bewoners van Sulukule wel erg af. De gammele woningen in oudste Roma-nederzetting in de hele wereld moet tegen de vlakte om ruimte te maken voor luxueuze woningen en kantoren. De Roma van Sulukule protesteren tegen de plannen van het stadsbestuur.

Maar ze blijven ook de dag plukken, elke dag weer.

60

Tulpia • 03/07

Tulpia • 03/07

61

62

Tulpia • 03/07

De meeste bezoekers komen er ’s avonds naar Sulukule voor de muziek en de danseressen. Nadat met ana (‘moeder’), een wat oudere dame, een prijs is afgesproken, krijgt het gezelschap een kamer toegewezen. Die is vaak kaal, met slechts ongemakkelijke stoelen. Als het bier of de raki is ingeschonken kan het feest beginnen.

Muzikanten komen de kamer binnen. Ze spelen Romamuziek. Niet veel later komen de zigeunerdanseressen in fleurige kleren. Ritmisch buikdansen ze op de muziek, flirtend met de klanten. Ze leven van het geld dat de mannen in hun kleren stoppen.

Dit tafereel herhaalt zich elke avond, eeuwenlang. Al sinds de elfde eeuw wonen hier Roma-zigeuners. Volgens historici is Sulukule (‘watertoren’) de oudste permanente

zigeunernederzetting. Bezoekers komen sindsdien af op hun ongecompliceerde leefstijl. De Unesco van de Verenigde Naties beschouwt Sulukule als een belangrijk werelderfgoed.

Hoe lang de zigeuners hier nog mogen vertoeven is uiterst onzeker. De 650 Roma-families vechten sinds jaren niet alleen om klandizie, maar ook om hun voortbestaan. De eerste permanente nederzetting van Roma-bevolking wereldwijd wordt namelijk bedreigd.

De stadsbesturen van de wijk Fatih en Istanbul willen Sulukule saneren in het kader van de ‘stedelijke vernieuwing’. Gammele huizen van de bewoners moeten tegen de grond om ruimte te maken voor een hotel, een winkelcentrum, een parkeergarage en dure nieuwbouw-

Tulpia • 03/07

63

appartementen en villa’s. Het bedrijf van de schoonzoon van de Turkse premier Erdoğan gaat de bouw uitvoeren.

Wereldwijd wordt actie gevoerd om Sulukule voor de Roma te behouden, ook al zeggen de bestuurders dat de zigeuners mogen blijven in de nieuwe wijk. De laatste bewoners die er nog wonen, vrezen dat ze de dure woningen straks niet kunnen betalen en daarom noodgedwongen hun wijk moeten verlaten, net als honderden van hen al hebben gedaan in de afgelopen paar jaar.

Bij al hun sores blijven de Roma van Sulukule de dag plukken. Ze blijven de weg volgen, ook al buigt die momenteel wel heel erg af.

64

Voor meer informatie over Sulukule en het protest van de bewoners bezoek Tulpia.nl/sulukule. http://40gun40gece-sulukule.blogspot.com

Tulpia • 03/07

Samensteller

Özgür Baykal werd in 1977 geboren in Eskişehir, Turkije. Hij studeerde aan de Technische Universiteit van Ankara.

Momenteel werkt hij als fotograaf in Istanbul. Zijn werken worden tentoongesteld in beroemde ateliers en tijdens internationale festivals.

2005 BizSiz - Acıbadem, İstanbul 2006 İfsak Photography Bienal İstanbul 2007 Portraits from Roma Districts of Turkey - Karai Gallery, İstanbul 2007 Sulukule, The Remaining Karai Gallery, İstanbul Meer over Baykal op zijn website: www.ozgurbaykal.net

Tulpia • 03/07

65

&YQFSUJTF FO CFUSPVXCBBSIFJE [JKO PO[F JOTUSVNFOUFO ADA ACCOUNTANCY is een groeiend en dynamisch bedrijf dat zijn expertise inzet om de financiële administratie van uw bedrijf tiptop in orde te maken en zo te houden. Onze financiële adviseurs bieden uw onderneming hiervoor advies op maat. Zij kunnen bijvoorbeeld de omzet en winst van uw bedrijf snel voor u berekenen en overzichtelijk presenteren.

ADA ACCOUNTANCY biedt u verschillende diensten tegen concurrerende prijzen en verzorgt uw gehele administratie tegen een all-intarief, zoals:             

Bijhouden van de financiële administratie (sorteren en coderen van de boekstukken, inboeken in boekhoudsysteem, controles, crediteuren, etc.)

Debiteurenbeheer Opstellen van de jaarrekening Exploitatie-overzicht (omzet-, kosten- en winstoverzicht) Verzorgen aangifte omzet- en loonbelasting Begeleiding van startende ondernemers Verzorgen van uw salarisadministratie Verzorgen van uw belastingaangifte Snelle en effectieve uitvoering van notariële zaken Bv’s oprichten Eenmanszaken omzetten naar B.V. Taxeren/waarde bepalen van bedrijven Lid maken van brancheorganisaties zoals: ABU, NBBU, SVU, VRO

Ada Accountancy T.T. Vasumweg 18 1033 SC Amsterdam

Vestiging in Arnhem Broekstraat 32 6828 PZ Arnhem

Telefoon: 020-694 6600 Telefoon: 026-3895377 Fax: 020-694 1800 Fax: 026-4437152 www.ada-accountancy.nl E-mail: info@ada-accountancy.nl 66

Tulpia • 03/07

Vestiging in Den Haag Hoefkade 875 2525 HC Den Haag Telefoon: 070-4274357 Fax: 070-3638097

Column

Süleyman van den Broek • Levenskunstenaar

Onvergetelijk

D

e vakantie staat weer voor de deur. Ik betreed mijn balkon om de zomerse geuren op te snuiven. Het gras voor onze flat is pas gemaaid, de rozen zijn ontloken en mijn zomerkleren hangen aan de waslijn. Dit jaar heb ik geboekt voor de Spaanse Costa Brava om ook een bezoek te brengen aan Barcelona.

Op mijn netvlies staan er twee bestemmingen die alle andere vakanties overtreffen. Toch ben ik toe aan een nieuwe uitdaging. Ik hoop dichterlijke avonden te beleven in de Spaanse dorpjes en natuurlijk mij te laten betoveren door alles wat naar de beroemde architect Antoni Gaudí (1852–1926) ademt.

Een van mijn mooiste vakanties uit de recente jaren was zeven jaar geleden op Kreta. Bij aankomst kregen wij een warm welkom van de beroemde schrijver van Zorbas de Griek: Nikos Kazantzakis (1883–1957). Het vliegveld van Heraklion was namelijk niet naar een staatsman, een politicus of een militaire held vernoemd, maar naar een schrijver. En deze held is niemand minder dan Kazantzakis zelf.

De roman Zorbas de Griek speelt zich op Kreta af. Wij hebben het hele eiland doorkruist en in het zuidoosten de dorpen opgezocht die in de roman genoemd worden. Alleen kon ik de meeste niet vinden. Wel leverde mijn zoektocht een mooi beeld van dat deel van het eiland en zijn lokale bewoners op. Het landschap is er erg ruig, de mensen leven ver in het verleden en ’s nachts kon je de heldere sterrenhemel boven op een bergachtig landschap haast aanraken. Oostwaarts vond ik verder Agios Nikolaos een van de meest bijzondere kustplaatjes,

vanwege zijn ligging, mooie restaurantjes en winkeltjes. En natuurlijk werden wij overal verwelkomd met ijskoude drankjes raki en ouzo “voor onze Turkse vrienden”. Wij genoten ook van de antieke architectuur en de muziek.

Een andere onvergetelijke vakantiebestemming was in het WestTurkse badplaatsje Kuşadası. Wij hadden niet alleen een prachtig hotel geboekt met maar liefst 150 soorten gerechten, waarvan 45 nagerechten waren, maar ook de rondreisjes naar het antieke Efesus en het huis van de heilige Maria. In het museum in Selçuk bezocht ik de helden van de Griekse mythologie en kocht ik een beeldje van mijn favoriete godin Artemis. Ik geniet altijd van de Egeïsche sferen, of het nu in Turkije of in Griekenland is. Het weer is vaak aangenaam warm en je kunt in overvloed genieten van alles wat de zee te bieden heeft: allerlei vissoorten, garnalen, mosselen en noem maar op. Vooral de zonsondergang en de vele flessen wijn die we op de rotsen dronken zijn me altijd bijgebleven. Maar ook een vreemd gevoel dat zich meester van mij maakte. Ik kreeg heimwee naar het regenachtige Amsterdam. Ik wilde weer onder reusachtige kastanjebomen uitrusten en een sigaartje opsteken.

De postbode wekt me uit mijn rondreis-in-herinnering en brengt naast een pakketje ook mijn reserveringspapieren voor Spanje. Op het balkon blader ik door de reisgids en droom meteen weg van een prachtige vakantie met Spaanse perziken en pruimen...

Liefhebbers van klassieke muziek let op!

Neem een abonnement van 10 nummers op TULPIA en ontvang 3 maal 4 kaarten voor een serie unieke concerten Turks klassiek. De concerten worden georganiseerd Stichting KAMermuziek Amsterdam in de maanden oktober en november 2008. De kaarten zijn per stuk € 32,00 waard. Weest snel bij, want op is op!

Kijk voor meer informatie ook op www.kamconcerten.nl/ of www.tulpia.nl

Tulpia • 03/07

67

68

Tulpia • 03/07

Die verdomde Spelen Bokser Hüsnü Kocabaş geldt als hét bokstalent van Nederland. Door allerlei omstandigheden heeft hij zich onlangs niet kunnen kwalificeren voor zijn grote Olympische droom: zijn derde poging mislukte in Athene.

“Boksen is gewoon mijn ding.”

Door Ozan Türkdoğan

“B

oksen in de ring is een geweldige ervaring, ik weet niet hoe ik het je moet uitleggen. Misschien heb je als kind weleens gevochten op straat terwijl je je bloed voelde koken, je adrenaline door je lijf voelde gaan. Daar kun je boksen mee vergelijken. Het is alleen nóg heftiger en nóg intenser. Ik krijg zo’n enorme kick als ik in de ring sta.”

14 jaar was Hüsnü toen hij op televisie Orhan Delibaş zag boksen op de Olympische Spelen van 1992 in Barcelona. Delibaş won er zilver. Hüsnü dacht: zo wil ik ook boksen.

Hij schreef zich in bij de sportschool Olympia in Den Bosch. Eigenaar van de sportschool, Hennie Mandemaker, ving de jonge Brabander op. “Toen zag ik meteen dat hij een sterke wilskracht heeft,” zegt Hennie, die nu al veertien jaar zijn trainer is. Nederland had een gebrek aan bokstalent en de Nederlandse Boks Bond (NBB) was zeer verheugd met de talentvolle bokser. Zó verheugd dat deze de leeftijdsgrens verlaagde waardoor boksers in spe al op hun veertiende wedstrijden konden boksen in plaats van op hun zestiende.

De jonge Hüsnü begon zelfverzekerd aan zijn carrière; hij won wedstrijden, hij viel op,

hij was ambitieus. Op zijn zeventiende was hij Nederlands kampioen bij de junioren. Hüsnü werd de opvolger van Delibaş genoemd. Apetrots was hij.

2000 Was een belangrijk jaar voor de inmiddels negenvoudig Nederlands kampioen.

De bokser had een paar belangrijke toernooien te spelen. Tijdens een kwalificatietoernooi voor de Europese Kampioenschappen in Engeland versloeg hij een belangrijke Russische concurrent die drievoudig Europees en wereldkampioen was. In de finale verloor Hüsnü van een Engelsman. “Die finale had ik makkelijk kunnen winnen, maar de jury gaf

Tulpia • 03/07

69

thuisvoordeel aan de Engelsman, want een paar maanden later stond ik weer in de ring tegen hem en ik won toen ruim op punten.”

De dag na de finale in Engeland vloog hij naar Italië, om de volgende dag alweer de boksring in te stappen. Dit keer om zich te kwalificeren voor de Olympische Spelen.

Zijn tegenstander was de Franse kampioen Mourad Hamidoud. Hüsnü won. Daarna schakelde hij een Albanees uit. Hij was nog maar één wedstrijd verwijderd van de Spelen

70

Tulpia • 03/07

in het Australische Sydney. Maar de bokser was na zes wedstrijden achter elkaar zonder enige rust fysiek en mentaal helemaal op. De wedstrijd tegen de Hongaar werd hem teveel.

Hüsnü had teveel van zichzelf geëist, hij wilde té graag. Hüsnü kon de Spelen nu wel vergeten. “Het was een teleurstelling vooral omdat het licht in zicht was, maar zeker geen ramp.

Ik was nog maar twintig en dacht: ‘Ik krijg mijn kans toch nog wel’.”

Hüsnü maakte zich achteraf boos dat hij

de finale in Engeland had gespeeld, want dat was sportief gezien niet nodig, omdat een finaleplaats voldoende is om je te plaatsen voor de EK. Waarom werd hem dit niet afgeraden? Zijn coach Mandemaker zegt dat de boksbond financiële belangen had bij Hüsnü: “De nationale bondscoaches hadden belangen als Hüsnü veel wedstrijden speelde want hij was één van de weinige boksers.” Hij legt de verantwoordelijkheid ook bij zichzelf: “Ik had Hüsnü tegen kunnen houden maar heb

het niet gedaan. Een bokser speelt normaliter twaalf wedstrijden per jaar, bij Hüsnü waren dat 25 wedstrijden in een jaar. Ik was te onervaren om Hüsnü in bescherming te nemen.”

Dat deed Hüsnü voortaan in het buitenland, in Duitsland. In eigen land was er gebrek aan concurrentie, de bokser kon zich niet ontwikkelen zoals hij wilde. In 1999 begon hij bij de Duitse club Bayer Leverkusen. Hüsnü werd in zijn eerste en tweede jaar kampioen in de Duitse tweede divisie. Na zijn promotie

naar de eerste divisie werd hij wederom kampioen. Drie jaar lang bleef Hüsnü ongeslagen in de Duitse competitie.

Deze mooie reeks viel in het buitenland op. In het geboorteland van zijn ouders wilden ze hem in Turkije zien boksen. Fenerbahçe toonde belangstelling. Een paar dagen later kocht de nu vijfvoudig Duits kampioen een enkele reis, bestemming Istanbul. Immers, het Turkse boksen is beter ontwikkeld dan het Nederlandse, bovendien kon hij daar

ook wat geld verdienen hoewel dat nooit zijn primaire reden is geweest.

Hij moest vijf wedstrijden winnen om Turks kampioen in zijn gewichtsklassement (<60 kg) te worden. Van collega-boksers hoorde Hüsnü dat hij 1000 Duitse mark (500 euro) premie zou krijgen als hij landskampioen werd. “Ik was destijds een jong broekie van twintig jaar, ik zat helemaal alleen in een hotelkamer in Istanbul, zelfs zonder trainer.

Toch was het een geweldige leerervaring.”

Tulpia • 03/07

71

Voorafgaand aan de finale werd Hüsnü verteld dat hij niets zou krijgen als hij zou verliezen. “Dit was niet afgesproken, ik zou alle onkosten vergoed krijgen. Tijdens de voorbereidingen op de finale dacht de bokser alleen maar aan de overwinning, want hij zou zich wel erg stom voelen om met lege handen terug te keren naar Nederland. Hoewel Turkije een mooi land is en zijn wortels daar liggen voelde hij zich toch een buitenbeentje: “Mijn collega-boksers zeiden altijd: ‘Kijk, daar heb je die Alaman (Duitser).’ Ik had vaak de nieuwste schoenen aan terwijl die boksers daar uit eenvoudige, arme gezinnen kwamen.

72

Tulpia • 03/07

Dat ik niet hetzelfde was als zij viel ons allemaal op.”

Na Duitsland werd Kocabaş ook in Turkije kampioen en kreeg hij al zijn onkosten vergoed. De beloofde premie bleef echter uit. Na het kampioenschap belde de Turkse bondscoach met de vraag of Hüsnü voor Turkije wilde uitkomen. Nee, zei Hüsnü, hij had het daar nu wel gezien.

Bij de NBB was het ondertussen doorgedrongen dat dit talent toch wel professioneel getraind moest worden, wilde hij ooit nog eens de Olympische Spelen meemaken. Sinds 1992, de tijd van Delibaş, was er nog steeds

geen Nederlandse bokser die de OS had gehaald. Daarop haalde de bond in 2004 een bekende Cubaanse toptrainer, Ismael Salas, binnen. Deze had al zeven wereldkampioenen getraind en werd wereldwijd gezien als één van de beste coaches. Hüsnü: “Hij was heel secuur, de trainingen duurden soms urenlang zonder onderbreking totdat ik het beheerste.

Salas kon mij motiveren en had de kunde om mij 100 procent te laten functioneren.”

Hennie Mandemaker bleef ondertussen gewoon Hüsnü’s coach. “De basis van het boksen heb ik bij Hennie geleerd en van Salas heb ik eigenlijk de rest opgestoken. Zo is mijn

“

voetenwerk door hem stukken beter geworden.” Ook voor Mandemaker was de komst van Salas een groot voordeel, vindt Kocabaş: “Hennie was er altijd bij tijdens de trainingen, hij wilde zien hoe Salas het deed en kon veel van hem opsteken.”

Het eerste belangrijke toernooi was de EK in Kroatië, waar tevens een ticket voor de Olympische Spelen in Athene viel te halen. Maar meteen ging het al mis. In zijn eerste wedstrijd werd Hüsnü uitgeschakeld door de kampioen uit Azerbeidzjan. Hennie was woedend omdat de juryleden, OostEuropeanen, ‘een overduidelijk valse pun-

oksen is gewoon mijn ding. Het is mijn passie B en mijn leven, ik zal er nooit mee stoppen.

tentelling’ hanteerden. “Voorheen stond het boksen bekend om zijn vriendjespolitiek en corruptie, de juryleden bevoordeelden hun landgenoten. Gelukkig gaat het tegenwoordig wat beter.”

In tegenstelling tot de kwalificatie in 2000 kwam deze klap voor Hüsnü wel hard aan. Na die intensieve trainingen voelde Hüsnü zich sterk en fit, en nu moest het gaan gebeuren. De naweeën van de klap waren ook te merken in het tweede kwalificatietoernooi in Bulgarije. De Brabander vloog er in de eerste ronde al uit. Hij had een offday zoals hij het noemde.

Nog één kans kreeg Hüsnü, in Azerbeidzjan. “De trainingschema’s werden weer hervat en ik kon opnieuw beginnen, het was echt slopend. In de aanloop naar dat toernooi praatte ik urenlang met Salas, hij probeerde mij te motiveren...” De Turkse Nederlander werd de eerste wedstrijdronde vrijgeloot: “Voor het eerst in mijn carrière had ik een goede loting getroffen, ook de komende wedstrijden waren te doen.” Maar ook dat pakte anders uit. Inmiddels was hij eraan gewend geraakt dat de dingen anders liepen dan hij verwachtte. Tegen de Poolse kampioen Mariusz Koperski raakte Hüsnü geblesseerd, wat later bekend zou staan als het ‘kopstootincident’.

Hoe het precies gebeurde kan Hüsnü zich niet meer herinneren, wel weet hij dat de Pool met zijn hoofd tegen de onderlip van Hüsnü kwam. Gevolg: een gescheurde lip. Hüsnü ging door en in dezelfde ronde kreeg hij de genadeklap. “Het begon heftig te bloeden maar ik wilde door, ik dacht alleen maar aan de Spelen. De dokter stopte de wedstrijd en ik kon wel huilen als een klein kind. Onderweg naar de kleedkamer zag ik dat alle ogen op mij gericht waren, en in de spiegel schrok ik me te pletter. Ik zag mijn lip helemaal naar buiten hangen, als een gescheurd vel papier.

Ik dacht alleen nog maar: ‘Ik ben de rest van mijn leven verminkt’.”

De bokser had ook nog eens de pech dat dit hem moest overkomen in Azerbeidzjan.

Hij moest van de dokter zijn eigen hechtdraad en naald kopen voor de hechtingen. “Ik sprak de dokter in het Turks aan en smeekte hem zijn best te doen.” Hij kreeg 28 hechtingen.

”

Dat Hüsnü ondanks alle tegenslagen een doorzetter is, bewijst het jaar 2005 wel. Dat was tot nog toe het hoogtepunt van zijn carrière. Hij won het wereldkampioenschap voor militairen in Zuid-Afrika – hij is wachtmeester bij de Koninklijke Marechaussee. In het jaar daarop won Hüsnü de prestigieuze The King Cup in Thailand, na de wereldkampioenschappen het belangrijkste toernooi.

In de daaropvolgende periode had Hüsnü te kampen met veel ellende als blessures en ziektes. “Ik was misschien wel in mijn beste periode toen ik op de EK in 2006 geblesseerd raakte.”

Tijdens het volgende toernooi in 2006, de WK, liep de bokser na een opvallend goede loting voedselvergiftiging op waardoor hij maandenlang niet in de ring kon staan. De kwalificatie voor de Spelen in Peking begon met de WK in Chicago in 2007. Hier werd Hüsnü uitgeschakeld door een Rus, de wereld-, Europees én Olympisch kampioen.

Begin dit jaar had Hüsnü een herkansing om zich kwalificeren voor de Spelen in Peking. In Italië, het land waar hij in 2000 nog werd uitgeschakeld, moest hij ‘slechts’ een Oekraïner verslaan. Hüsnü verloor met twee punten verschil van de latere winnaar van het toernooi.

Diep verontwaardigd was hij. “Ik probeer het nog één keer en als het dan niet lukt: pech gehad. Want ik ben nu op mijn hoogtepunt qua leeftijd, 28 jaar, nu moet het lukken en anders nooit meer.”

Zijn allerlaatste kans lag in Athene. Hüsnü was niet de strijdbare bokser zoals voorheen.

Lusteloos stapte hij de ring in. Hij verloor van een middelmatige bokser uit Georgië.

Het grote bokstalent van Nederland kon wederom niet naar Peking, ‘die verdomde Spelen’.

Hüsnü traint nog steeds. “Boksen is gewoon mijn ding,” zegt hij. “Het is mijn passie en mijn leven, ik zal er nooit mee stoppen.”

Of hij zal proberen zich te kwalificeren voor de Olympische Spelen in 2012 wil Hüsnü nog niet zeggen. Het is nu tijd voor bezinning en voor rust. Eventjes maar. Hij moet zich klaarmaken voor de Europese Kampioenschappen, in november alweer.

Tulpia • 03/07

73

Blik op Istanbul

74

Tulpia â&#x20AC;¢ 03/07

Jessica’s val voor Istanbul Journaliste Jessica Lutz woont een kwarteeuw in Istanbul. Zij zag

J

de ‘moeder der steden’ een metamorfose ondergaan. Lutz schreef wederom een boek over haar geliefde stad. ‘’Wel mis ik het witlof.’’

Door Tuncay Çinibulak Foto’s TULPIA MEDIA TEAM

Journaliste Jessica Lutz werd bont en blauw geknepen als zij in de jaren tachtig van de vorige eeuw over de İstiklal Caddesi (Kalverstaat van Istanbul) liep. Als ze om zich heen keek, zag ze een zee van mannen. Velen liepen ook nog eens hand in hand. Weinig vrouwen op straat, viel haar toen op, maar de vrouwen die zich op straat begaven, gingen opvallend vaak zonder hoofddoek gekleed.

Een kwart eeuw later ziet Lutz werelden van verschil.

Nu kan zij terecht in een van de vele restaurantjes en kroegjes als ze trek heeft in een biertje. Haar honger naar kunst en cultuur kan ze stillen in de vele theaters.

Istanbul is niet meer zo oosters, zegt Lutz. Tegelijkertijd lopen tegenwoordig wel veel vrouwen met hoofddoekjes. ‘’Het zijn hoogopgeleide en moderne moslima’s, maar toch met een hoofddoek.”

Jessica Lutz (Delft 1962), die Turkse Talen en Culturen aan de Rijksuniversiteit in Utrecht heeft gestudeerd, reisde voor het eerst in 1983 af naar Turkije; in 1989 emigreerde ze naar Istanbul. Na een kort dienstverband op het Nederlandse consulaat-generaal koos ze in 1991 voor de journalistiek en werkte als correspondent voor verschillende media. Sinds 2003 verslaat zij de berichtgeving over Turkije voor het NOS-Journaal.

In de kwarteeuw die Lutz inmiddels in Istanbul woont, heeft zij een haat-liefdeverhouding met de stad ontwikkeld. In haar nieuwe boek Gezichten van Istanbul, verhalen over een stad tussen twee continenten beschrijft ze de stad in de verschillende hoedanigheden van haar christelijke en Ottomaanse verleden, haar architectuur, mensenlandschappen en de banden met het westen.

Lutzt plaatst de verhalen telkens in een historische context. Zo beschrijft ze haar eerste aanschouwing van de stad in 1983, de Nederlands-Turkse betrekkingen

sinds 1612, de machtige vrouwen in de harem, de Turk die naar de maan wilde vliegen, de hardnekkige Griek die geen afscheid van zijn stad kon nemen en de gevangenis van de communistische dichter Nazım Hikmet die een luxe hotel werd. In die rij van beroemdheden is ook de Engelse Florence Nightingale die de Ottomaanse gewonde militairen verpleegde tijdens de Turks-Russische oorlog. Uit de moderne tijd ontbreken ook de kinderjaren en het gedachtegoed van de huidige premier Tayyip Erdoğan niet. Het boek eindigt met de nachtmerrie van de schrijfster; de verwoestende aardbeving van augustus 1999.

Lutz weet waar zij het over heeft. Als bewoonster kent zij de stad en begrijpt ze haar inwoners. Zo onthult zij bijvoorbeeld waarom Turken zo intolerant worden wanneer er kritiek wordt geuit op de Turkse staat en de Turkse identiteit. “Het Ottomaanse Rijk spat aan het begin van de twintigste eeuw uiteen en de brokstukken, scherven en splinters regenen nog jaren nadien neer,” schrijft ze in haar inleiding. “De Turken zijn erdoor gewond geraakt in hun hart. Tot op de dag van vandaag is het een nationale reflex om zich te willen verdedigen tegen de veroorzakers van dat leed.” Juist door deze reflex verliest de stad van tijd tot tijd haar tolerantie jegens eenieder die als vijand van de Turk te boek staat, zoals de vermoorde Armeense journalist Hrant Dink, Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk, Koerdische en progressieve intellectuelen, schrijvers, kunstenaars of politici.

Lutz vermijdt de Turkse taboes niet. Zo beschrijft zij aan de hand van herinneringen van Mina Urgan onbekende karaktereigenschappen van Atatürk, de stichter van de Turkse republiek. “Hij was een man wiens progressieve levensstijl velen in het huidige Turkije tot

Tulpia • 03/07

75

“

roeger miste ik de Nederlandse kaas, maar V in Istanbul heb je zo veel lekkere gerechten, waardoor ik de kaas steeds minder ben gaan missen. Wel mis ik het witlof.

”

een goed voorbeeld kan zijn. Hij was een zeer sociaal man en een echte levensgenieter. Hij kon walsen, hij hield van een borreltje en bovenal van mensen,” tekent zij op uit de mond van Urgan. “Een keer moesten ze stad en land afzoeken voor ze Atatürk uiteindelijk vonden in een taveerne aan het water waar hij met de Griekse vissers raki zat te drinken,” vertelt Urgan. Zij betreurt hoe zijn erfgenamen met de grote leider omgaan. Als ze de standbeelden van Atatürk aanschouwt, ziet zij hoe het ‘Atatürkisme’ hem tot een koude, afstandelijke man heeft gemaakt. “Hoe krijgen ze het voor elkaar om zulke lelijke beelden te maken van zo’n mooie man.”

Urgan leerde Atatürk op elfjarige leeftijd kennen op een bruiloft. Zij mocht met hem dansen. Dat was in 1927.

“Ik pakte zijn beide handen en schudde die. Hij zei: ‘Jij bent mijn vriendin’ en vroeg me ten dans. Daarna heb ik met hem mijn eerste champagne gedronken.”

Atatürk was erg geïnspireerd door de Franse Revolutie en vond dat de vrouw net als in Europa centraal moest staan. “Waar de helft van de bevolking niet meedoet, kun je niet van een beschaving spreken.

Vandaar dat Atatürk een grote alfabetiseringscampagne voerde, vrouwen stemrecht gaf en meisjes meer vrijheid in het publieke leven schonk,” aldus Urgan in dit boek.

Hij blijkt bovendien een liefhebber van Istanbul te zijn geweest. Hoewel hij de hoofdstad van Istanbul naar Ankara verplaatste, bleef zijn hart voor Istanbul sneller kloppen. Vandaar ook dat hij de laatste drie maanden van zijn leven in Istanbul, in het Dolmabahçe- paleis doorbracht, waar hij in 1938 stierf.

Een ander opmerkelijk gegeven bevat Lutz’ boek over de band tussen de profeet Mohammed en Istanbul.

Hij verklaarde ooit dat de veroveraar van de stad, tot 1453 nog de hoofdstad van het christendom, Constantinopel, zich ‘het leger van Allah’ mag noemen.

De Perzen en de Arabieren waagden een kans, maar

76

Tulpia • 03/07

faalden. De vlaggendrager van de profeet, Eyüp elAnsari, naar wie de wijk Eyüp is vernoemd en die daar begraven is, stierf zonder de stad ingenomen te hebben.

Ook enkele Ottomaanse sultans probeerden zich onsterfelijk te maken door de stad in te nemen. Sultan Mehmet II slaagde er wel in, in 1453. Na de inname van Istanbul zou Mehmet door het leven gaan als Fâtih, de Veroveraar. Lutz schrijft dat het vanuit die filosofie verklaarbaar is dat het Ottomaanse janitsarenleger en het huidige Turkse leger nog altijd een hoge dunk van zichzelf hebben en zich onverslaanbaar achten.

Een van de interessante wetenswaardigheden van het boek gaat over de liefde van Leonardo da Vinci voor Istanbul. Hij was zó weg van de stad dat hij in 1502 aan sultan Beyazıt II zijn ontwerp presenteerde om een unieke brug te bouwen over de Gouden Hoorn (Haliç).

Deze brug is nooit gebouwd, omdat de sultan weinig geloof had in de technische uitvoering ervan. Om de sultan te overtuigen van zijn gelijk stelde Da Vinci zelfs voor om de brug zelf te financieren. Ook dit verzoek van hem mocht niet baten.

Lutz, zo vertelt zij, beleeft de stad, in het heden en het verleden. Haar favoriete plek is de buurt om en nabij de Galata-toren, waar ze in een van de vele kroegjes graag raki drinkt of geniet van de mezze met veel vis, zeevruchten en aubergine. En als zij de zonsondergang aanschouwt over de Gouden Hoorn voelt zij helemaal geen heimwee meer naar Nederland. “Vroeger miste ik de Nederlandse kaas, maar in Istanbul heb je zo veel lekkere gerechten, waardoor ik de kaas steeds minder ben gaan missen. Wel mis ik het witlof.”

Nieuwe abonnees van TULPIA kunnen dit boek gratis verkrijgen.

Aanmelden kan via www.tulpia.nl of door middel van de coupon elders in dit nummer.

Tulpia mens

Arzu Kökeng 30, journalist/scenarist/curator

Geluk: Ben je nu gelukkig?

Nu = Istanbul, zaterdag 24 mei, 2:21, 19ºC. Wat denk je zelf?

Wat maakt je gelukkig?

De aanwezigheid van mijn partner, klusjes die ik op tijd ‘af’ krijg, gelukkige medemensen, muziek, mooi weer, de goede gezondheid van mijn ouders, America’s Next Topmodel, korting (maakt niet uit op wat) of sale, het succes van mijn broertje, Yeşilçam films, de groeiende paprikaplant op ons balkon, het schrijven van mijn scenario en natuurlijk mijn vriendinnen.

Wanneer ben je het gelukkigst?

Vlak voor het slapen gaan als ik in bed lig met mijn partner.

Hoe bereik je je geluk?

Door er iets voor te doen, door vooral veel te geven

Ambitie: Wat doe je nu?

Samengevat: ik schrijf, redigeer en programmeer Wat wil je gaan doen?

Ik wil deze dingen blijven doen Waarom wil je dat?

Omdat het onwijs leuk is om deze dingen te doen en ik word er ook nog eens voor betaald.

Hoe wil je dat gaan doen?

Zoals ik dat nu doe. Alleen nóg beter en vaker.

Wanneer heb je je doel bereikt?

Wanneer ik een boek heb uitgebracht, mijn scenario is verfilmd en het Liteside Festival wereldbekend is. Maar het gaat mij meer om de weg daar naar toe, niet zo zeer om het bereiken van mijn doelen (is mooi meegenomen natuurlijk wanneer dat wel gebeurt).

Irritatie: Waar irriteer je je nu aan?

Op dit moment nergens aan.

Wat irriteert je zoal?

Mensen die niet meteen optrekken en wegrijden wanneer de stoplicht op groen springt (serieus: waar wacht je op? ), mensen die zich superieur voelen (uiteindelijk gaan we allemaal dood, dus waarom zou je je bijzonderder moeten voelen?), klessebessende en kauwgomvretende caissières (voor de 36ste keer: ik wil pinnen, trut!), nu ik het over pinnen heb… ik irriteer me MATELOOS aan de 0,25 cent extra bij pinnen onder de €10 (gretige woestijnratten zijn het, die winkeliers) Wat doe je tegen je irritatie?

Ik smeer er een zalfje op.

Irriteren anderen ook weleens aan je?

Vast wel, maar dat zijn vaak toch geen leuke mensen.

Spanning: Ben je een spannend mens?

Men zegt van wel, toch verveel ik me af en toe stierlijk en heb ik het gevoel dat ik geen leven heb.

Wat is spanning voor je?

Met openbaar vervoer van A naar B reizen, het gras horen groeien, risico’s in het leven nemen, mijn haren een knipbeurt geven, het onderste uit de kan halen, shoppen met een tientje op zak, mezelf overtreffen en op maandag sushi van de Albert Heijn eten. Ah, eigenlijk is iedere dag een nieuwe ronde met nieuwe kansen, en dus spannend. Of bedoelde je iets anders met deze vraag?

Waar zoek je je spanning?

Hoe bedoel je? (In een louche bar. Is dat het antwoord?) Ik zoek niet bewust naar spanning…

Wat doet spanning met je?

Het laat me even twijfelen, maar zet mij daarna direct weer op scherp. Spannend toch?

Tulpia • 03/07

77

* O R EU

The World’s Leading Turkish Business Guide

1

Webişrehberi Internet

www.webisrehberi.com size firmanızı Avrupa, Amerika ve Türkiye’de tanıtmak ve müşterilerinizin sizinle direkt olarak temasa geçmesini sağlamak için bulunmaz bir fırsat veriyor.

Gerek Türkiye içinden gerekse yurtdışından 24 saat 365 gün müşterilerinizin firmanıza ulaşması için ilan vermeniz yeterli.

Günlük 1 Euroluk bir ücretle firmanızı 1 yıl boyunca tanıtma imkanı. * İlanınız firmanızın faaliyet gösterdiği kategorilerde gösterileceği gibi firma isminden ve firma tanıtım bölümünde firmanızla ilgili vereceğiniz bilgilerde geçen kelimeler arandığındada gösterilecektir.

Alle genoemde prijzen zijn excl. BTW. Prijswijzigingen voorbehouden

1 EURO / GÜN REKLAM KAMPANYAMIZDA ILAN VEREN FIRMALAR AŞAĞIDA BELIRTILEN IMKANLARDAN FAYDALANACAKTIR. · · · · · · · · · · ·

78

Tulpia • 03/07

24 saat 365 gün müşterilerinizin firmanıza ulaşması.

Firma logosu 5 adet ürün fotoğrafı Abonelik ve Limitsiz bilgi girişi bilgi için email Internet sitenize bağlantı gönderiniz ya da Email adresinize bağlantı websitemizi ziyaret Açılış saatlerinizin bildirimi ediniz. Ödeme imkanlarının bildirimi. Nakit, Kredi kartı vs.

Günlük olarak kendi kullanıcı hesabınızla kendi bilgilerinizin güncelleşmesi, eklenmesi ve değiştirilmesi.

Yüksek kullanıcı sayısı.

Uluslararası kullanıcı profili *Fatura 365 günlük olarak gönderilecektir.

www.webisrehberi.com info@webisrehberi.com 311

Vooraankondiging Unieke concerten Turkse klassieke muziek In het kader van de tweede editie van het muziekfestival Turkey Now! verzorgt Stichting Kamermuziek Amsterdam in de maanden oktober en november drie unieke concerten Turkse klassieke muziek.

Concertendata:

• 13 oktober 2008

Ferhan & Ferzan Önder, piano Igor Stravinsky ‘Le sacre du printemps’ Kamran Ince (1960) ‘Sheherazade Alive’ Fazıl Say (1970) ‘Sevenlere dair’ Franz Liszt Hungarian Rhapsody

• 1 november 2008

Efe Baltacıgil viola, Benjamin Hochman piano Felix Mendelssohn-Bartholdy Sonat nr 1 opus 45 Hasan Uçarsu (1965) Türkü Ahmed Adnan Saygun Sonat nr 1 Johannes Brahms Sonat nr 1 opus 38

•

10 november 2008 Istanbul Solisten Cihat Aşkın viool, Gil Sharon viool Georg Friedrich Händel ‘The arrival of the Queen of Sheba’ Muammer Sun (1932) ‘Demet’ Suite Johan Baptist Vanhal Keman koncertosu Giuseppe Tartini ‘Le trille du diable’ Ulvi Cemal Erkin Sinfonietta

Meer info is te verkrijgen via: www. kamconcerten.nl E-mail: yh@kamconcerten.nl Voor het totale programma TURKEY NOW!, zie: www.kulsan.org

Nieuwe abonnees van TULPIA Magazine kunnen per concert gratis vier kaarten (à € 32,50 per kaart) ontvangen. Voor meer info zie www.tulpia.nl of meld u zich aan via een coupon elders in dit blad.

Tulpia • 03/07

79

boeken

Een haard van verzet; honderd jaar Turkse roman 1900-2000 Het merendeel van de vooraanstaande Turkse romans sinds 1923 zijn de weerspiegeling van het ethisch verzet van de Turkse auteurs en intellectuelen tegen o.m. militarisme, politiestaat,dictatuur, foltering, genocide, vermenging van godsdienst en staat en culturele achteruitstelling van minderheidsgroepen.

Deze talrijke romans houden een pleidooi, direct of indirect, voor democratie, emancipatievan de vrouw en vrijheid van meningsuiting in het algemeen. Daarenboven bevatten vele romans van Turkse migrantenauteurs een aanklacht tegen de manier waarop ze in de gastlanden ontvangen worden.

Veel van deze romans werden naar het Nederlands vertaald..

Een lijst hiervan is in annex van het boek opgenomen.

AUTEUR Auteur van het boek is Johan Soenen, doctor in de Vergelijkende Literatuurwetenschap. Hij wijdde reeds verscheidene lezingen en publicaties aan Turkse literatuur.

Een haard van verzet; honderd jaar Turkse roman 1900-2000 - J. Soenen, 3C Uitgeverij. ISBN-13: 978-90-77319-12-3

De importbruid Omdat ze denkt dat het leven in Nederland een feest is, verlooft de in Turkije wonende Rüya zich op haar dertiende met Kaan, zoon uit een Turks gezin in Tilburg.

Na twee jaar komt ze naar Nederland voor de bruiloft. Rüya en Kaan wonen in bij het grote gezin van haar schoonouders en Rüya raakt per ongeluk snel zwanger. Haar droom verandert in een nachtmerrie wanneer blijkt dat haar schoonmoeder in dit huis de scepter zwaait. Buiten de voordeur lijken er geen grenzen te bestaan, maar binnen des te meer. Rüya is slechts een importbruid die elk moment ingeruild kan worden voor een nieuwe maagd die wél gehoorzaamt. Teruggaan naar haar ouders is geen optie.

De importbruid vertelt het dilemma van Rüya. Op zoek naar zichzelf en naar wat ze wil met haar leven ontdekt ze haar eigen grenzen.

AUTEUR Hülya Cigdem (1975) kwam op haar vijftiende naar Nederland en trok in bij haar schoonfamilie. In die tijd werkte ze in naaiateliers; ’s avonds volgde ze een cursus Nederlands bij een buurthuis.

Verder voltooide ze in deeltijd de studie journalistiek in Tilburg.

Tegenwoordig werkt ze als communicatiemedewerker. Daarnaast is ze freelance journalist voor onder meer nrc.next, Brabants Dagblad en Nieuwe Revu.

Hülya Çiğdem - De importbruid, De Arbeiderspers, 332 p. € 16,95. ISBN 9789029562652

80

Tulpia • 03/07

Opkomende beelden

Sen kimsin?

Kemal Özer zegt dat zijn gedichten een getuigenis zijn van zijn tijd, van Turkije en van de wereld.

In Opkomende Beelden probeert hij een synthese te creëren tussen verschillende takken van kunst: hij schrijft gedichten uitgaande van een film, van foto´s en van schilderijen.In 1982 is Kemal Özer opgetreden bij Poetry International. “ Uit zijn gedichten spreekt ontegenzeggelijke kwaliteit; vooral zijn metaforen uit de handarbeiderswereld verrassen” aldus Adriaan van Dis.

Door het recente maatschappelijk debat over identiteit, islam, loyaliteit aan Nederland en inburgering, door de inmiddels halve eeuw die de migratie van Turkije naar Nederland oud is, en door het sterke identiteitsgevoel bij etnische Turken en verschillende minderheden uit Turkije, ontstaat er bij steeds meer Turkse Nederlanders een behoefte aan meer kennis over hun achtergrond en familiegeschiedenis. De mannen en vrouwen van de eerste generatie weten meestal nog vrij goed waar hun nabije familie vandaan komt en hoe de verbanden tussen de verschillende dorpen en gemeenschappen in hun regio van herkomst liggen. Bij de tweede en derde generatie is die kennis al veel minder vanzelfsprekend aanwezig. Met dit boek willen wij hen een handvat bieden in de zoektocht naar hun eigen geschiedenis. Maar ook voor andere Nederlanders die meer willen weten over de Turkse (migratie)geschiedenis, dorpscultuur, naamgeving en verwantschapsrelaties, is dit boek een aanrader.

Kemal Özer - Opkomende beelden, 3C Uitgeverij; ISBN-13: 978-90-77319-09-3. 96p. € 15,0

AUTEUR Jak den Exter is cultureel antropoloog, turkoloog en directeur van het Nederlands Instituut voor Hoger Onderwijs in Ankara. Hij deed ondermeer onderzoek naar Turkse migratie en heeft verschillende publicaties op zijn naam over migratie, Turken, Turkije en islam.

Het boek is te bestellen bij: www.cbg.nl Lilian de Bruijn lilian.debruijn@cbg.nl telefoon 070-3150593

Tulpia • 03/07

81

Neem een abonnement op Tulpia voor

€ 19,80

Nederlands / Turks business- & cultuu rmagazine • winter editie

juni agazine • s- & cultuurm s busines

/ september

4,95

4,95 2007 • €

Ned TWEE erlands WERE / TurkLDEN ÉÉN BLAD s busines s- & cult uurmagaz ine • Jaa rgang 3 / Nr.

D

7 • Voorjaa r 2008 •

€ 4,95

?Zhh^XV Ajio 9Za[i! &.+' kZg]j^hYZ cV ]VVg hijY^Z Ijg`hZ IVaZc Zc 8jaijgZc ^c &.-. cVVg >hiVcWja# CV ZZc `dgi Y^ZchikZgWVcY de ]Zi CZYZgaVcYhZ XdchjaVVi"\ZcZgVVa VaYVVg! `ddh oZ ^c &..& kddg YZ _djgcVa^hi^Z`# OZ lZg`iZ Vah XdggZhedcYZci kddg :ahZk^Zg! YZ <E9 Zc JH CZlh VcY LdgaY GZedgi! Vah gVY^dXdggZhedcYZci kddg C8GK! @GD! KZgdc^XV! 7GI! 778 Zc 87H Zc ^h h^cYh '%%( lZg`oVVb kddg ]Zi CDH"?djgcVVa# KVc ]VVg ]VcY kZghX]ZZc ZZgYZg ^c '%%' 9Z \djYZc VeeZa Ä Ijg`^_Z ijhhZc ddhi Zc lZhi#

Istanbul motor Turkse economie Máxima’s ijke etelvre rgrse Weve ste on es voor ek bezood Turkije onn ig

Ontdek ld een were in Turkije

TWEE WE RELDEN ÉÉN

bruid

Ook voor innerlijke

DEN ÉÉN BLAD TWEE WEREL

Handel Neder land ieke en TurkijeUn in deelift pelgrimag je an Sp ar ‘s Wena relds diepste zeetun nel onder de Bosporus ningin Hoe de ko racht rugb de tulp te

verrijking

?ijWdXkb p_dZ[hj$ >[j aWd `[ Zheda[d cWa[d$ :[ ijWZ _i coij[h_[ki" leb ahk_Z_][ ][kh[d" l[ha[[hibWmWW_ [d ijhWWjl[dj[hi c[j ]Wbc[dZ[ ij[cc[d" c[j [[d ^eh_ped lWd ae[f[bi [d c_dWh[jj[d Z_[ [[km[d# bWd] d_[j l[hWdZ[hZ _i$ >[j _i [[d ijWZ lWd ikbjWdi [d ibe[X[hi$ Eeij[hi$ J[dc_dij[ Wbi `[ k_j ^[j m[ij[d aecj$ Leeh Z[ h[_p_][hi k_j ^[j eeij[d _i ?ijWdXkb Z[ [[hij[ ijWZ lWd ^[j m[ij[d" [[d l[hWZ[c_d] leb l[hb[_Z_d][d [d lh_`^[Z[d$ ?ijWdXkb _i ekZ" c[j p_`d dWkm[" ib_d][h[dZ[" leb][fWaj[ ijhWWj`[i$ C[j p_`d X[Z[bWWhi [d i`e\[b[ a_dZ[hj`[i Z_[ WWd ^[j m[ha ][p[j mehZ[d$ CWWh ?ijWdXkb _i eea ceZ[hd c[j ][p[bb_][ YW\[[j`[i [d meba[dahWXX[hi" ]bWdp[dZ _d Z[ ]ekZ[d ped$ C[j Xedp[dZ[ ZWdi# fWb[_p[d mWWh Z[ X[leehh[Y^j[ `[k]Z p_Y^ _d ^[j pm[[j aheda[bj ef ^eki[ e\ ef ^_f ^ef e\ mWj Z[ bWWjij[ jh[dZ eea _i$ ?ijWdXkb _i [[d ]_]Wdj_iY^[" WbcWWh k_jZ_`[dZ[ ijWZ" [[d cW]d[[j leeh ][bkaipe[a[hi [d Wledjkh_[hi$ 7Y^j[h _[Z[h ][p_Y^j iY^k_bj [[d l[h^WWb$ 7kj[kh @[ii_YW Bkjp l[hj[bj _d Z_j Xe[a Z[ l[h^Wb[d Z_[ p_` ef][j[a[dZ ^[[\j$ >[j ]WWj el[h Z[ c[di[d" mWdj Z_[ lehc[d ^[j abeff[dZ ^Whj lWd ^WWh ][b_[\Z[ ijWZ$

God leeft Oudenbosin ch

Economische m issie RezK TU TuS ya warm SPECIAL: amije otrk op ontvangen M et m Proef wijnBLAUW Colum DROOM HUIS Vastgoed

in Turk ns n Iris Travel• Boeken • Politieijek • Agenda natuur va Tips en va lkuilen De tweede Won van afspiegeling zijn De politie wil eenmaar migranten laten de samenleving, in het blauw hijsen. zich niet massaal allemaal?

Past deze pet ons

• Boeken Columns

• Business

BLAD

tande ndijk Goedkope ogen,en hond. de zijn Turkse zelfs heupen voor

AYSEL ERBUD AK

JAARGANG 3 € 4,95 ZOMER 2008 •

N YES, WE CA bij. We raken

Slagerijen voor ecialiseerd. steeds vaker gesp

ATILAY USLU man achter Interview met de ndon touroperator Core

?Zhh^XV Ajio

<Zo^X]iZc KZg]VaZc dkZg kVc ZZc hiVY ijhhZc ilZZ >hiVcWja Xdci^cZciZc

J^i\ZkZg^_ 8dchZgkZ

J^i\ZkZg^_ 8dchZgkZ

Lutz-IstanbulCorr.indd 1

dervrouw

• Agenda

KZg]VaZc dkZg ZZc hiVY ijhhZc ilZZ Xdci^cZciZc

er Zom ie edit

Einde se in zicht? cularisme SME ZORGTOERIJoos n,t Lage

<Zo^X]iZc kVc >hiVcWja

9^i ^h YZZa + ^c YZ gZZ`h kVc CDH"XdggZhedcYZciZc dkZg ]jc hiVY#

?Zhh^XV Ajio

BLA RELDEN ÉÉN TWEE WE

mmm$Yedi[hl[$db

/ Turk Nederlands

2007 / 2008 • €

31-03-2008 15:05:33

Neem een abonnement van 10 nummers (€ 49,95) op TULPIA en ontvang gratis de recente uitgave Gezichten van Istanbul van Jessica Lutz ter waarde van € 17,00.

Weest snel bij! Er zijn beperkt aantal exemplaren beschikbaar.

Voor meer informatie zie ook: www.conserve.nl/ of www.tulpia.nl

Ja, ik neem een abonnement op TULPIA en kies voor een van de onderstaande geschenken:  4 nummers € 19,80  6 nummers € 29,70 (Maak kans op een exemplaar van Gezichten van Istanbul, J. Lutz (t.w.v. € 17,-)  10 nummers € 49,95 en kies het volgende geschenk: A. Gezichten van Istanbul, J. Lutz (t.w.v. € 17,-)

B. Een gratis ticket voor concertenreeks Turkse klassieke muziek (t.w.v. € 32,50)

Naam

Stuur uw gegevens naar:

Adres

Postbus 56822, 1040 AV AMSTERDAM

Postcode + Plaats Rekeningnummer

Ik machtig hierbij TULPIA om het bovenstaande bedrag eenmalig van mijn rekening af te schrijven.

Handtekening:

82

Tulpia • 03/07

Per e-mail naar: abonnementen@tulpia.nl

IN MEMORIAM Tot onze grote ontsteltenis hebben wij: directie, hoofdredactie, redactie en eindredactie van TULPIA kennis genomen van het overlijdensbericht van onze dierbare collega-journalist en medewerker

Rogier Slop •

Rogier werd geboren op 13 april 1957 en overleed – naar

Zijn allereerste bijdrage voor ons eerste nummer kreeg al

onze menselijke maatstaven veel te jong – op 19 april

snel landelijk navolging: “Turkse uitzendbureaus fail-

2008 op 51-jarige leeftijd te Den Haag. Hij begon zijn

liet door komst Polen”. Rogier beschreef in dit artikel

gevarieerde journalistieke carrière bij Associated Press,

hoe de goedkope Poolse gastarbeiders in de tuinbouw in

bureau-Amsterdam. Van 1985 tot 2005 was hij werkzaam

het Westland de Turken het werk uit handen namen. Dit

bij de Haagsche Courant – tot 2002 als buitenlandredac-

bericht werd al snel opgepikt door vrijwel alle Nederlandse

teur Midden-Oosten en de laatste jaren op de stadsredac-

bladen en overige media en er werden zelfs vragen over

tie. Zijn bijdrage aan de bijlage ‘De gedeelde stad’ ging

gesteld in de Tweede Kamer.

grotendeels over samenleven en integratie. Zijn serie ‘Het

Rogier kenden wij als een rasechte journalist en een

Palestijnse Palet’ (een rondreis met verhalen van Palestij-

warme collega, humaan en altijd behulpzaam. Door zijn

nen in verschillende Arabische landen) weten veel lezers

ruime blik en liefde voor de medemens prikte hij door de

van de Haagsche Courant zich nog levendig te herinneren.

culturele en politieke barrières heen en bracht hij altijd

Vanaf 2006 werkte hij als freelancer op regelmatige basis

de menselijke aspecten van het nieuws aan het licht. Met

ook voor ons magazine TULPIA.

andere woorden: Rogier hield van zijn vak en van mensen.

Onze dierbare collega Rogier is – voor ons geheel onverwacht – na een kort ziekbed overleden.

Wij herdenken hem en zijn zeer belangrijke bijdragen aan ons blad in eerbied en dankbaarheid.

Moge hij rusten in vrede.

•

Tulpia • 03/07

83

TURKIJE Zon, zee, strand en cultuur

NIEUW BIJ CORENDON: ● ● ● ●

84

Ruim aanbod van hotels en appartementen Citytrip naar Istanbul Hillside Garden, luxe vakantiewoningen in Bodrum/Turkije Badplaatsen: Kusadasi, Marmaris, Bodrum, Belek, Kemer, Side, Alanya en Antalya

www.corendon.nl of bel ✆ 023-751 06 06

Tulpia • 03/07