Reisgids - Door 50 jaar Karavaan (deel 1)

REISGIDS door 50 jaar Karavaan

Reisgids door 50 jaar Karavaan

Voorwoord

Beste avonturier,

Een gouden jubileum vieren we dit jaar. Want de vereniging die ooit de namen Jest en Pik-Nik droeg, blies op 23 december 2021 als Karavaan 50 kaarsjes uit. Ondertussen groeide Karavaan uit tot een begrip in het Vlaamse jeugdwerk en, in tandem met Joker, in de wereld van duurzaam en avontuurlijk reizen. Onze reisleiders hebben contacten in zowat elk stukje van de wereld. Met de reisgids die we hier trots presenteren, nemen we je mee in ons verhaal. We vertellen over het prille begin met Bob, geven wat cijfers prijs en verklaren woorden in het ABC. Uiteraard kunnen de ViaVia’s, reisverhalen uit alle continenten en handige reistips niet ontbreken. Het werd een boekje om in te ontdekken en te herkennen. Een boekje voor wie ons al 50 jaar kent, maar ook voor wie voor het eerst kennismaakt met Karavaan.

Uiteraard staan de vrijwilligers centraal. Zonder hun onuitputtelijke engagement was Karavaan nooit gegroeid tot de organisatie die ze nu is. Die diverse groep heeft één ding gemeen: een passie om de wereld in te trekken met kleine groepen. Om net dat andere pad te bewandelen, net iets verder te kijken, net die andere bril te geven aan de Joker-reizigers om naar de wereld te kijken ...

De laatste 50 jaar hebben heel wat mensen hun grenzen verlegd. Dat betekende vaak een kentering in hun leven. Ook vandaag nog, in deze wereld vol verandering, blijft het heel verrijkend om vanop een afstand naar ons kleine landje en de rest van de wereld te kijken.

Onze vrijwilligers doen dit niet alleen ver weg, maar staan in de hele organisatie het team van medewerkers bij om de juiste koers te blijven varen. Dank je wel aan iedereen die daaraan een steen of steentje heeft bijgedragen.

Met een mix van ervaring en de constante instroom van jongeren toont Karavaan de wereld het unieke van vrijwilligerswerk en de passie voor groepswerk. De organisatie neemt al jaren een belangrijke plek in binnen het Vlaamse jeugdwerk. We nemen jullie dan ook met trots mee in een stukje van ons verhaal. Veel plezier met dat te ontdekken in deze reisgids!

Dries Wiercx Voorzitter Karavaan

Op reis door 50 jaar Karavaan

Maak je klaar voor een bijzondere wereldreis! We nemen je mee voor een avontuur over vijf continenten én door vijf decennia. Karavaan blaast 50 kaarsjes uit en dat vieren we met een wereld- én tijdreis.

In dit eerste hoofdstuk vertellen pioniers hoe Karavaan 50 jaar geleden ontstond en Joker 10 jaar later het levenslicht zag. We geven je ook handige tips voor onderweg: wat neem je mee op reis (onze waarden, maar ook een goedgevulde rugzak), een Karavaan-woordenlijst, een grappige bingo met herkenbare typetjes van medereizigers en nog wat interessante cijfers om mee uit te pakken in de kroeg of aan tafel.

Klaar voor de uitzwaai? Daar gaan we!

Karavaan =

graag vreemdgaan duurzaam en avontuurlijk reizen andere culturen in binnen- en buitenland proeven

persoonlijk groeien reisbegeleiders opleiden

Karavaan-DNA

avontuurlijke Joker-reizen begeleiden jongeren tot 31 jaar blij maken met activiteiten dichter bij huis reislustige leden verenigen en ondersteunen

De vrijwilligers van Karavaan kozen negen toetsstenen om te checken of elk initiatief succesvol en Karavaan-proof is.

sterke verbondenheid, dankzij gezamenlijke interesse persoonlijke groei kernwaarden, zie hieronder erkenning en appreciatie voor vrijwilligers

gedrevenheid en passie de kans om op elk moment terug aan te pikken bij Karavaan elk product bruikbaar voor de individuele reisbegeleider betrokkenheid met elkaar, de bestemming, organisaties ... informeel; formeel mag ook, als het maar plezant is

Dit neem je mee op reis: onze waarden respect elkaar gelijkwaardig en vanuit wederzijdse waardering benaderen openheid verwondering koesteren en onbevangen ervaringen delen duurzaamheid evenwicht nastreven tussen people, planet, prosperity, partnership en peace verbondenheid samenhorigheid stimuleren en ontmoeting centraal zetten

Karavaan? Dat is een toffe bende mensen met een gelijkgestemde visie op reizen!

Veerle Allaert, selectiejaar 2007, begeleidde al verschillende inclusiereizen met Karavaan

Tijdlijn 50 jaar, van JEST tot Karavaan

Karavaan pioniert in Vlaanderen als het gaat over duurzaam reizen. Bovendien hebben we al 50 jaar ervaring met interculturele ontmoetingen, overal ter wereld tijdens onze reizen, maar ook hier in België met onze activiteiten en vorming. In die 50 jaar is er natuurlijk wel wat veranderd. Avontuurlijk reizen was in de vorige eeuw bij uitstek een activiteit voor jongeren. Na de eeuwwisseling lokte het reisavontuur reizigers van alle leeftijden. Dat was ook bij Karavaan te merken. Daarom focusten we ons in de laatste jaren met succes op het versterken van de jongerenwerking en de inclusiewerking. We organiseren dichter bij huis activiteiten en events uitsluitend voor deelnemers jonger dan 31 jaar. Maar we zijn en blijven een voortrekker van duurzaam reizen. En intercultureel leren staat prominent voorop in onze opleiding en onze reizen.

Oprichting vzw Jeugd en Studenten Toerisme (JEST) als uitbreiding van de Franstalige organisatie TEJ (Tourisme Étudiants Jeunesse).

Erkenning als Nationale Jeugddienst door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. JEST wordt JEST Animatie.

1981

Oprichting Joker nv door 36 actieve reizigers, de meeste reisbegeleiders bij JEST (nu Karavaan), met als doel samen een nieuwe manier van reizen waar te maken, en tegelijkertijd een goede startpositie te verwerven binnen de toerismesector.

1982 Nieuwe naam voor JEST Animatie: Pik-Nik reisanimatie.

1987

1988

Aansluiting bij VPIJ (Vlaams Pla�orm voor Internationaal Jeugdwerk).

Pik-Nik reisanimatie wordt Pik-Nik Reisbegeleiding.

Oprichting vzw Go-26 met avontuurlijke reizen voor jongeren tussen 18 en 26 jaar. Samenwerking tussen CJP, Joker en Karavaan. Go-26 is ondertussen geen aparte vzw meer, maar een vast onderdeel van de werking.

Oprichting Projectenfonds samen met Joker, als steun voor mensen die we ontmoeten op onze reizen. Zo steunden we meer dan 20 jaar een opleidingsproject voor toerismestudenten in Arusha (Tanzania). Ook met de ViaVia’s wereldwijd werken we steeds samen met de lokale bevolking.

Nieuwe naam voor Pik-Nik Reisbegeleiding: Karavaan. Het eerste nummer van De Karavaan, hét magazine over duurzaam reizen, geschreven door onze eigen vrijwilligers. We belichten onze opleiding, brengen reisverhalen van de groepsreizen, stellen de ViaVia reiscafés voor en brengen verslag uit van onze activiteiten. Uiteraard wordt De Karavaan geprint op gerecycleerd en chloorvrij papier. De Karavaan is de opvolger van Zwijgstil (december 1974-1977), Trip (1977-1981), Pik-Nik (1982-1994) en The Living Stone Pik-Nik (1995-2001).

Erkenning van onze opleiding reisbegeleider door Toerisme Vlaanderen; uitreiking van de eerste internationale reisleiderskaarten (met Europese erkenning) in 2009.

Start pilootprojecten met reizen voor bijzondere doelgroepen; onder andere projecten rond inclusie binnen de vereniging en op reis, projecten in het Zuiden, uitbreiding van het activiteitenaanbod voor -31-jarigen. Ook versterking van ons vrijwilligersbeleid.

Eerste Europese jongerenuitwisseling in het Erasmus+Youth-in-Action-programma. Met veel succes! Intercultureel leren en ontmoeten in de praktijk voor onze jongeren en vrijwilligers.

Jonge, toekomstige reizigers volgen bij ons workshops zoals een duikinitiatie of basis Spaans, maar voor die 18- tot 31-jarigen organiseren we ook minitrips of spelweekends, denk aan onze populaire liftwedstrijd. Karavaan programmeert veel jongerenactiviteiten en heeft daarbij oog voor nieuwe trends.

Inge Belis, selectiejaar 2015, begeleidde drie reizen met Karavaan en organiseerde jongerenactiviteiten

De bewoners van het Nepalese dorpje riepen naar mij ‘Didi, Didi!’. De sherpa wilde alleen na wat aandringen verklappen wat dat betekent: oudste zuster. Met andere woorden, ‘Didi’ is diegene die voor iedereen zorg draagt.

Linda Mahieu, selectiejaar 1988, reisde al de wereld rond maar heeft zich doorheen de jaren gespecialiseerd in Italiëreizen

Britt Jennes, selectiejaar 2014, over inclusiereizen bij Karavaan; een van de deelnemers op haar eerste groepsreis had een visuele beperking. Samen maakten ze een mooie reis

It’s only impossible until it’s done.

Eigenlijk is Karavaan in se niet veranderd tijdens die 50 jaar. De insteek om samen met mensen de wereld te ontdekken, zo duurzaam mogelijk, blijft de rode draad. Een grote troef van Karavaan is dat iedereen welkom is, over generaties en gezindheden heen. We delen allemaal diezelfde passie voor reizen en mensen.

Gerd Vertommen, sinds 2008 coördinator van Karavaan, begeleidde in december 2008 de minitrip Oudjaar Anders in Bohan

Kleine anekdote. Mijn kinderen vroegen: ‘Ben je nu écht met een Karavaan onderweg? En waar gaat die dan naartoe?’ Ze zagen mij bijna nooit thuis door de vele vergaderingen in Brussel en Mechelen. Dus ja, boeiend en intensief maar wel heel prettig.

Jef Van Eyck, selectiejaar 2000, begeleidde 8 reizen, werkte in zijn beleidsperiode onder andere mee aan de erkenning van Toerisme Vlaanderen voor de reisleiderskaart

Na een reis met Karavaan zijn veel deelnemers veranderd; ze kijken op een andere manier naar het leven.

Bob Elsen, één van de founding fathers van Joker en Karavaan en nog steeds erg actief betrokken

De sterke organisatie wordt gedragen door onze vrijwilligers en die hebben dat de voorbije 50 jaar heel goed gedaan. Ik weet dat we het nog 50 jaar veel beter gaan doen, of toch minstens even goed. Ik ben Karavaan vooral heel dankbaar voor de mooie jaren die ik al gehad heb en ik kijk heel hard uit naar alle jaren die nog gaan komen.

Hanne Castermans, selectiejaar 2017, begon als reisbegeleidster bij Karavaan en werkt ondertussen op de Tour Operating van Joker

Was het nu Karavaan of Joker?

Het prille begin van Karavaan

Bob Elsen is bezieler van Karavaan en Joker, maar bovenal reiziger pur sang. Hij vertelt over die boeiende beginperiode.

Midden in de Praagse lente

Bob: “Als student Economie in Leuven organiseerde ik al studentenreizen, onder andere naar Moskou en Japan. Ik herinner me mijn eerste reis nog. We belandden in 1968 midden in de Praagse lente. We hebben toen niet veel van de oude stad gezien, zelfs niet die beroemde brug, want wij bleven gewoon bij die studenten hangen. Iedereen wilde met ons praten, ons trakteren, ons vertellen over wat er stond te gebeuren en over de vrijheid … Ongelofelijk, wat een volksfeest!

De Franstalige organisatie TEJ (Tourisme des Étudiants et de la Jeunesse) was al erg actief in Wallonië maar wilde graag een Vlaamse afdeling oprichten: de vzw JEST (Jeugd en Studenten Toerisme).

Toen gezocht werd naar een Vlaamse bestuursraad, kwamen ze onder andere bij mij terecht. Ik zat als één van de eerste Vlaamse bestuurders mee rond de tafel van de eerste Vlaamse raad van bestuur op het einde van 1973.”

Naar Mexico zonder Spaans

Bob: “In die 50 jaar tijd is de sfeer niet zoveel veranderd, maar het reizen is natuurlijk veel professioneler geworden. Ik herinner me nog mijn eerste reis voor JEST. Iemand vroeg me of ik goesting had in een reis naar Mexico? “Ja, zeker goesting in Mexico”, zei ik, maar ik kende geen Spaans en ik wist over Mexico alleen dat er ooit Azteken en Maya’s woonden, maar ook niet meer. In het vliegtuig heb ik gelezen dat de geschiedenis veel rijker was en dat er nog meer te beleven viel in Mexico.

De eerste reizen van JEST waren wel volledig georganiseerd. De hotels, bussen, uitstapjes … alles was vooraf gereserveerd, dus als reisbegeleider was je meer een ‘klassieke’ reisleider. Dat was een pak gemakkelijker dan nu, maar wij hebben dat een beetje omgebogen. Want onze toenmalige reisleiders wilden graag een andere manier van reizen. Ze wilden de vrijheid terug, en daar hebben wij voor gezorgd. De hotels en transporten werden niet meer van tevoren gereserveerd zodat iedereen de kans had zijn reis zelf te ontwikkelen in functie van de mensen die meereisden. Dat gaf zo’n andere dimensie aan het reizen. Dikwijls was zelfs het hotel van de eerste nacht niet gereserveerd.”

Iedereen welkom, mét reismicrobe

Bob: “Er waren toen zo’n vijftig à zeventig begeleiders, stuk voor stuk mensen met de reismicrobe die veel gereisd hadden. Iedereen was welkom, van militairen tot vakbondsmensen, ook qua gender, en dat vind ik toch nog altijd één van de sterktes van deze organisatie. Er reisden zowel Vlamingen, Nederlanders, Walen als Fransen mee, zodat er niet altijd een gemeenschappelijke taal was.

De klanten waren meestal jongeren, tussen de 22 en 35 jaar, die bijna allemaal hogere studies hadden gedaan en waarvoor reizen een verrijking en een meerwaarde in hun persoonlijke groei betekende.

Sommigen zouden de boterham uit hun mond sparen om toch maar te kunnen reizen. Dat publiek is ondertussen groter geworden maar van karakter en motivatie is het weinig veranderd.”

Het ontstaan van Joker

Tien jaar na de oprichting van JEST, in 1981, leggen 36 vrienden geld samen om hun eigenzinnige droom waar te maken. Bob Elsen en Luc Callewaert herinneren zich die beginjaren van Joker levendig.

Boekhouding aan keukentafel

Bob: “36 vrienden, de meeste JEST-reisbegeleiders, wilden samen iets nieuws realiseren, een andere manier van reizen waarmaken en tegelijkertijd een goede startpositie verwerven binnen de toerismesector. Ze legden elk 250 euro bij elkaar en richtten de coöperatieve vennootschap J-Animatie Kollektief op, nu nog altijd de moedervennootschap van Joker, Anders Reizen en de ViaVia’s. Joker nv werd dan vanuit JAK cv opgericht, samen met Transair (dochtervennootschap van Sabena), Epervier en Wasteels, toen drie grote spelers op de toerismemarkt met

Bob Elsen, in een interview ter gelegenheid van 30 jaar Karavaan en 20 jaar Joker

vluchten, bussen en treinen. De naam

Joker stond voor Jong, Open en Kreatief, want de oprichters geloofden in reizen die in alle aspecten grensverleggend zijn. Ze deden dat allemaal als vrijwilliger, op zes vaste medewerkers na: drie op de hoofdzetel en telkens een in de kantoren in Leuven, Antwerpen en Gent. Vrijwilligers werkten dikwijls tot laat na middernacht bij Joker. Ze deden ook de boekhouding en dit zonder computer. Alles werd manueel geteld. Ook de gsm bestond nog niet. Hiermee is het belang van onze vrijwilligers nogmaals bewezen.

Mijn zus Gerda Elsen heeft de eerste tien jaar met haar man het productieteam van Joker geleid. In die tijd waren Karavaan en Joker veel closer. Toen kende iedereen iedereen.”

Kleinschalige, onzekere start

Luc Callewaert: “Tijdens mijn legerdienst las ik een artikel over het nieuwe Joker. Toen ik afzwaaide in 1983, ging ik er solliciteren in Brussel. Maar ik mocht eerst enkele weken de kantoorhouders van Leuven, Antwerpen en Gent vervangen die om beurten met vakantie gingen. Dus pas na een tweetal maanden ben ik op het hoofdkantoor verzeild geraakt, in augustus 1983. En zo heb ik Pik-Nik leren kennen.

Toen ik bij Joker kwam, waren er denk ik elf begeleide groepsreizen. Om maar te zeggen hoe kleinschalig we begonnen zijn. De jaren 80 waren toch wel turbulent, met veel onzekerheid en kleinschaligheid. Pas in de jaren 90 kwam de grote boom van avontuurlijk reizen.”

Het is niet omdat de paden platgetreden zijn, dat er geen mensen meer langs die paden wonen.

Reizen in de toekomst

Hoe zien Luc Callewaert en Bob Elsen de toekomst van reizen, en van Joker en Karavaan?

Luc: “Voor onze reizen reserveert de touroperating van Joker weinig van tevoren. De Karavaan-reisbegeleiders krijgen de vrijheid om hun reis te plannen en vast te leggen. Ik had in de jaren 90 nooit gedacht dat dit businessmodel heilig was en dat het zou standhouden tot 2021. Maar kunnen we dit model blijven hanteren, nu de hele wereld reist, en iedereen vroeger en vroeger kamers en tickets online boekt? Hoe lang gaan we dit nog kunnen volhouden? Ik vermoed dat we naar een hybride systeem moeten gaan waarbij onze reisprofessionals voor sommige bestemmingen of onderdelen van de reis wel vooraf één en ander reserveren, maar toch de vrijheid laten aan onze reisbegeleiders om nog een deel van de reis zelf te plannen. Zo worden we natuurlijk toch een meer mainstream reisorganisatie. Ook is bijna iedereen van de jongere generatie bezig met duurzaamheid. Dat zal ook wel wat gevolgen hebben op gebied van reizen, denk aan de luchtvaartindustrie. Die thema’s belangen iedereen aan. De weinigen die zeggen ‘I don’t care’ zijn wel heel wereldvreemd geworden, toch?

Maar ik durf niet te zeggen hoe snel dat gaat gebeuren en hoeveel impact dat op korte termijn zal hebben op reizen. We zijn laatst nog verkozen tot duurzame reisorganisatie, want we scoren heel goed op de P’s van People en Profit. Logisch,

want alles wat we uitgeven wordt lokaal gespendeerd. Maar we scoren niet zo goed op Planet.”

Bob: “Hoewel we niet kunnen ontkennen dat we nu met z’n allen lastige tijden doormaken omwille van corona, ben ik ook heel trots. En dat omwille van twee redenen. Enerzijds trots om te zien dat we er na 50 jaar nog altijd staan, en hoe! Ongelofelijk wat er in die 50 jaar allemaal verwezenlijkt is door de mensen bij Karavaan, de vrijwilligers, de medewerkers, noem maar op. Anderzijds ben ik ook heel trots dat er desondanks alles wat er op dit moment speelt, ook op vele vlakken intenser en nauwer wordt samengewerkt dan ooit tevoren, zowel met Karavaan, Joker, Anders Reizen, de ViaVia’s en de Viavia Tourism Academy als met onze partners. Je voelt dat het allemaal veel korter bij elkaar komt. En ik hoop dat dat zo mag blijven, want daar ligt voor mij de grootste kans en rijkdom om het verschil te kunnen maken. Dus laten we voortdoen op hetzelfde elan, telkens vanuit onze gedeelde visie: connectie, (interculturele) ontmoeting, duurzame belangen en lokale verankering! Want of het nu gaat om een opleiding, reisbrochure of reiscafé, één ding is duidelijk: we staan allemaal achter dezelfde missie en hebben dezelfde visie voor ogen. En laat dat nu net hetgene zijn wat onze familie zo sterk maakt.”

Karavaan in cijfers

In de periode 2010-2020 werden 492 begeleiders geselecteerd. In 2020 waren er in totaal 624 reisbegeleiders waarvan 343 actief.

2.000

Bijna elk jaar nemen kandidaat-reisbegeleiders deel aan de strenge selectieproeven. In die 50 jaar Karavaan waren er ongeveer 2.000 geslaagden.

Meer dan 30 soorten vrijwilligerstaken Met veel goesting en passie gaan vrijwilligers aan de slag in diverse soorten engagementen: van reisbegeleiders tot vormers, van reisverhalenschrijvers tot avonturenbedenkers, van beleidsmakers tot dj’s op de Karavaan-fuiven.

7 uur per maand

Zoveel tijd geeft een vrijwilliger gemiddeld aan Karavaan. Knap! Sommige enthousiastelingen stropen 20 tot 35 uur per maand hun mouwen op voor Karavaan.

PER MAAND

2.253 3.203

leden in 2016

2.463

leden in 2020

leden in 2019

8 Karavaanmedewerkers

Op het secretariaat werken

8 personeelsleden, goed voor 7,1 VTE. De 1ste jaarhelft van 2020 was dat nog 7,9 VTE, in 2016: 6,4 VTE.

Inschrijven voor een opleidingsweekend was een hele klus. Als begeleider kreeg ik vier keer per jaar een intern tijdschrift waarin alle opleidingstrajecten en weekends beschreven stonden. Ik moest dan mijn keuze uitknippen, de datum invullen en ‘ja, ik zal aanwezig zijn’ aanvinken. Dat papiertje faxte ik dan door naar het secretariaat.

Jan Neirynck, eerste reis en geselecteerd in 1990, voorzitter van 1998 tot 2005

Voor 15 euro ben je lid van Karavaan. Wie jonger is dan 31 jaar en een groepsreis boekt bij Joker, krijgt er een jaar lidmaatschap bovenop.

Het abc van Karavaan

Active reviewing

Op een creatieve manier en met veel goesting leren in groep, dankzij deze ervaringsgerichte methodiek.

Avontuur

Eén van de vele originele reisformules van Joker, mét garantie op boeiende ontmoetingen, actieve beleving en duurzaamheid. In kleine groep, voor alle leeftijden vanaf 18 jaar.

Begeleider

De vrijwilliger die een activiteit (activiteitenbegeleider) of reis (reisbegeleider) voorbereidt, begeleidt en er nadien een verslag over schrijft.

Bestemmingsteam

Hier werken de bestemmingsverantwoordelijken en reisbegeleiders samen aan de voorbereiding van de reizen.

BV’s

Geen Bekende Vlamingen

maar de écht bewonderenswaardige Bestem-

mingsVerantwoordelijken. Deze vrijwilligers hebben elk een reisbestemming onder hun hoede: ze werken het programma uit, ondersteunen reisbegeleiders, verwerken feedback, bewaken de duurzaamheid, informeren potentiële reizigers, promoten hun bestemming op de Landencocktail of tijdens een reisvoorstelling en doen nog véél meer. Uiteraard zetten we onze BV’s met veel plezier in de bloemetjes op de jaarlijkse verwendag.

Bingo

Zeg maar de Wikipedia van onze bestemmingen. Hier vind je alle info, adresjes, voorbereidingen en verhalen van reisbegeleiders en BV’s die nuttig zijn voor jouw reis. bingo.karavaan.be

Comfort Editions

Hou je van een tikkeltje meer comfort? Dan is deze Joker-reisformule iets voor jou: een prettig reistempo,

aangenaam transport, enzovoort. Voor alle leeftijden vanaf

18 jaar.

Engagement

Daarvan zitten er bergen en bergen bij de 540 vrijwilligers en 8 vaste medewerkers van Karavaan.

Ervaringsgericht

De groep en het individu leren veel door zelf oplossingen te zoeken voor ‘leer-problemen’, via deze begeleidingsfilosofie.

Gloria

Dé onlinedatabase van Karavaan. Hier schrijf je je in voor activiteiten en vormingen, zoek je elkaar op, download je jouw lidkaart en vind je alle info over Karavaan terug.

gloria.karavaan.be

Go-26

Het Joker-reisaanbod voor jongeren tot 26 jaar.

Intercultureel leren

Onder intercultureel leren verstaan we alles wat je sterkt in het omgaan met verschillende culturen.

JEST

In 1971 werd de vereniging opgericht door gelijkgestemde wereldreizigers onder de naam Jeugd en Studenten Toerisme (JEST) met als uitgangspunt: ‘naarmate kennis en contact met anderen toeneemt, groeit begrip en waardering’.

Kandidaat-begeleider

Wil begeleider worden via een selectieweekend en een basisopleiding.

Karavaan-DNA

Negen toetsstenen waaraan elk initiatief moet beantwoorden om succesvol en Karavaan-proof te zijn. Opgesteld door vrijwilligers.

Karavaan Express

De digitale nieuwsbrief, exclusief voor begeleiders, voor alle laatste nieuwtjes. Elke twee weken.

Karavaan Kompas

Dit reflectie- en groeiboek krijgen alle kandidaatbegeleiders bij de start van hun opleiding.

K-mail

Digitale nieuwsbrief voor leden en sympathisanten.

Krokodil

Begeleiders die al drie jaar geen reis meer hebben begeleid. Zij volgen de vorming voor krokodillen om weer helemaal mee te zijn.

Opinies

Na elke reis ontvangen de deelnemers van Jokerreizen automatisch een bevraging om de reis en de begeleider te evalueren.

Pik-Niker

Iemand die heel actief was in de vereniging tussen 1982 en 2001, toen Karavaan nog Pik-Nik heette.

Regio’s

Karavaan-vrijwilligers organiseren zich in de regio’s Antwerpen, Brussel, DDDD/Kempen, Gent, Leuven, Limburg, Mechelen, West-Vlaanderen. De regioverantwoordelijke brengt vrijwilligers samen

en maakt een activiteitenplanning.

Reisleiderskaart

Officiële erkenning van Toerisme Vlaanderen voor wie onze basisopleiding reisbegeleider heeft afgerond. De kaart toont aan dat onze vorming voldoet aan de kwaliteitscriteria van Toerisme Vlaanderen.

Selectie

Procedure waarin wordt gekeken of kandidaatbegeleiders over de basiscompetenties beschikken om aan de opleiding reisbegeleider te starten. Vrijwillige selecteurs leiden de selectieprocedure in goede banen.

Sustainable Development Goals (SDG’s)

De duurzame ontwikkelingsdoelstellingen werden in 2015 door de Verenigde Naties vastgelegd als de nieuwe mondiale duurzame ontwikkelingsagenda voor 2030. Wij focussen op het duurzaamheidsmodel van de vijf P’s, waarin alle SDG’s vervat zitten. We vinden elke SDG even belangrijk.

Stuurgroep

Groep van vrijwilligers, waaronder minstens één lid van de raad van bestuur, en minstens één verantwoordelijk personeelslid. Zij gaan beleidsmatig aan de slag en tekenen de kantlijnen uit waarbinnen de werkgroepen en het secretariaat werken.

Stuurgroepdag

Jaarlijks gaan we op de stuurgroepdag beleidsmatig aan de slag met een grotere groep vrijwilligers. Alle mogelijke beleidsthema’s kunnen hier aan bod komen, met de opmaak van een nieuwe beleidsnota op kop uiteraard.

TEJ

Het begon allemaal bij

TEJ (Tourisme Étudiants Jeunesse), een Franstalige

touroperator en vereniging voor reisbegeleiders in één. Zij zetten een Vlaamse afdeling op en die groeide later uit tot onze vereniging.

Uitzwaai

Vóór je reis kom je als reisbegeleider langs op het kantoor bij Karavaan en Joker. Is alles in orde voor je reis? Zijn er nog twijfels? Hoe zat dat weer met de verzekering? We helpen je graag op weg! Joker zorgt ervoor dat je vliegtickets in orde zijn, dat al de vragen over jouw specifieke groepsreis opgelost zijn, dat het budget op jouw rekening staat, enz.

Vormer

Vrijwilliger die vormingen ontwerpt, voorbereidt en uitvoert in het kader

van de basisopleiding tot begeleider of het vormingsaanbod voor ervaren begeleiders, selecteurs, bestemmingsverantwoordelijken, vormers of andere groepen vrijwilligers.

Vrijwilliger

Iedereen die zich vrijwillig en duurzaam engageert voor Karavaan: begeleiders, activiteitenbegeleiders, vormers, bestemmingsverantwoordelijken, redacteurs, selecteurs, bestuurders, regioverantwoordelijken …

Werkgroep

Neemt een uitvoerende taak op binnen de werking van Karavaan. Deze werkgroepen bestaan uit vrijwilligers en minstens één verantwoordelijk personeelslid.

Daten met Gloria en Bingo

Ken je Gloria en Bingo al? Ze zijn er speciaal voor de vrijwilligers van Karavaan. Op deze twee webplatformen vind je een antwoord op (bijna) al je vragen.

Gloria voor álle leden

Op dit platform houden we onze administratie bij. Je kan je er ook inschrijven voor alle toffe Karavaan-activiteiten en vindt er interessante info en allerlei bestanden, onder andere … je opleidingstraject als reisbegeleider de Karavaan-bibliotheek

inschrijvingsformulieren voor vorming & activiteiten

het adresboek van begeleiders

Bingo voor BV’s en reisbegeleiders

Dit platform zit tjokvol informatie om van je reis een topavontuur te maken met onder andere … landinformatie, dus de Wikipedia op maat van je reis

alle documenten ter voorbereiding van je reis bestemmingsinformatie

je reisroute

een databank mét adresjes!

je reisvoorbereiding en reisverslag

GLORIA.KARAVAAN.BE

je reiskeuze

je reisadministratie

je deelnemersinfo en vluchtinformatie

BINGO.KARAVAAN.BE

Rugzakologie

Gebruik Volume Inhoud

Dagwandeling 25-35 l pullover, regenkledij, picknick, drinkfles, EHBO-kit, zakmes, zonnecrème, pet ...

Huttentocht 35-50 l bovenstaande + reservekledij en slaapzak

Trektocht 60-70 l alle bovenstaande + tent, slaapmat, voeding, kookgerief

Wintertocht +10 l meer kledij en dikkere slaapzak

Een goede rugzak ...

is aangepast aan je ruglengte en je lichaamsbouw

volgt het krommingsprofiel van je rug

steunt vooral op je bekken

brengt het zwaartepunt van de last zoveel mogelijk samen met dat van de drager

ontlast de ruggengraat zo veel mogelijk mag je ademhaling niet belemmeren

Nog enkele inpaktips

Laat zoveel mogelijk thuis (scheergerief, speciaal wasproduct …).

Vermijd te grote verpakkingen zonnecrème, tandpasta …

Neem enkel voldoende brandstof, EHBO … mee voor de tijd dat je onderweg bent.

Prop al je kledingstukken in gekleurde tasjes of (diepvries)zakjes.

Hang zo weinig mogelijk aan de buitenkant van je rugzak.

Steek geen scherpe voorwerpen of harde stukken aan de rugzijde van je laadruimte. Stop alles wat kan lekken en wat droog moet blijven in zakjes.

Open de rits boven het hoofdcompartiment net voldoende om de tentstokken tot onder te laten glijden.

Laat eventueel overtollige stadskledij, schoenen, huissleutels, documenten, scheerspullen … tijdens je tocht in een bagagekluis of een hotel.

A B C D E

Onderste compartiment: slaapzak, bivakzak, muggennet en slaapmatje

Midden: tent (onderaan geplooid in de vorm van het rugzakcompartiment) en zak met kleding

Boven: voedselvoorraad, kookpotten, bord, reservetrui en regenkledij

Topcompartiment: insectenmiddel, EHBO-kit, kaart, notitieboekje, handschoenen, hoofddeksel, zaklamp, leesboekje, zonnebril, toiletgerief, drinkfles

Zijtassen: brandertje, snacks, drinkfles, toiletpapier, rugzakhoes, bestek, zakmes, verrekijker, aansteker …

D E E

B

C 23

Welk voorwerp ontbreekt nooit in je rugzak?

Onze begeleiders verklappen hun favoriete reisobject.

Ducttape

“Waarom ik altijd ducttape bij me heb? Het kan voor alles dienen: een scheur in een tent, schade aan een jas of broek ... Ik heb eens de wandelschoen van een van mijn deelnemers hersteld door er een flink stuk tape rond te draaien. En ook bij een gebroken wandelstok bracht de tape soelaas. Kortom, op elke expeditie is ducttape onontbeerlijk.”

Tim Buyle, selectiejaar 2016, begon als reisbegeleider bij Karavaan en werkt ondertussen op de Tour Operating van Joker

Chokotoffs

“Wat is het toch zalig om de gezichten te zien als je een zak Chokotoffs openscheurt, bijvoorbeeld na een zware trekking of na een vermoeiende maar deugddoende rit door de bergen! Of wanneer je na tien dagen rijst met bonen eten ineens verlangt naar iets vertrouwds. Dat zijn echte chocoTOF-momentjes. En terwijl de deelnemers genieten van de zoetigheid in hun mond kan ik ongestoord de geplande briefing geven. Iedereen luistert heel aandachtig. De vragen komen pas als de Chokotoff helemaal weggesmolten is.”

Rani Thoon, selectiejaar 2011, reisbegeleider en versterker van het Karavaan-team als ze in het land is

Kruisbeeld van moeder en gris-gris uit Benin “Het kruisbeeldje en de grisgris zitten gewoon in mijn portefeuille, dag in dag uit. Het kruisje heb ik na het overlijden van mijn moeder in 2013 meteen op zak gestoken. Het is een mooie herinnering aan deze fantastische vrouw. De gris-gris kreeg ik van een witch doctor in Benin. Na wat gegooi met botjes van dieren, gezwaai met kruiden en het bekijken van ingewanden, kwam hij tot de bevinding dat ik nog lang en gelukkig zou leven. Dat werd genoteerd met enkele blauwe streepjes op een stukje karton in felgeel en felrood.”

Johan Kempenaers, selectiejaar 1992, groot Afrikakenner

ORS

“Als deelnemer tijdens een jungletrekking in Laos kreeg ik een enorme diarreeaanval. Ik mocht daarbij op het mooiste toilet ooit zitten: gehurkt met mijn rug tegen de berg, en aan de andere kant de dieperik, mét prachtig natuuruitzicht. Ik hoopte dat er niemand zou passeren want er was geen andere kant op te gaan. Door de diarree had ik veel vocht en zouten verloren en voelde ik me enorm slap. Mijn reisgenoten vonden het niet zo verstandig om verder te trekken. Maar, hey!, daar was ORS, redder in nood. Ik heb de hele dag én de hele verdere trekking ORS gedronken

en ingenomen. Daardoor kon ik toch de trekking doen, al was het iets trager en met wat slappere benen. Maar de unieke ervaring was de moeite!”

Stefanie Rober, selectiejaar 2019

Gespreksstarters

“Dankzij dit pakketje kaarten met vragen gaan gesprekken verder dan welk werk/studie ze doen, waar ze wonen en wat de hobby’s zijn. Na een vijftal dagen drop ik deze vragen tijdens een autorit, vrijblijvend maar altijd met succes. Een deelnemer gaf na mijn Canadareis toe dat die tijdens het eten altijd bij mij in de buurt kwam zitten, omdat er altijd wel een boeiend gesprek ging komen. Geheim bij geen inspiratie: voor nieuwe input check ik gewoon de app. Zie www.gespreksstarter.com.”

Evelien Selos, selectiejaar 2016, gooide zich als vrijwilliger mee op het vormingsluik ‘ervaringsgericht leren’ van Karavaan

Sluitspelden

“Sluitspelden zijn gewoon enorm handig: om ervoor te zorgen dat je broek niet afvalt bij een verloren knoop, om verbandjes aan mekaar te hangen, om je rugzak provisoir te herstellen ... Er waren al veel kleine momentjes dat ik de reddende engel kon zijn.”

Joke Descan, selectiejaar 2016, grote passie voor Latijns-Amerika; ze gaf ook al workshops Spaans aan onze jongeren

Merinowollen T-shirt

“Zo’n merinowollen T-shirt is licht, droogt gemakkelijk en zal niet snel stinken. Dat maakt het ideaal om bijvoorbeeld te dragen op een meerdaagse trektocht, maar evengoed tijdens een zonnige stadswandeling.”

Dieter Crauwels, selectiejaar 2015, zette zich in voor de vorming en is een echte trekker

Mondharmonica

“Ik speel op het gehoor. Als ik

bijvoorbeeld een schooltje bezoek, vraag ik of de kinderen me een liedje willen leren. De woorden nazingen lukt me niet maar de melodie pik ik snel op. Vaak denken de kinderen dat ik dat liedje al kende. Dat geeft altijd leuke contacten.”

Danny Colman, selectiejaar 1988, reisbegeleider en verhalenverteller bij uitstek

Dromenlijst

“Bij elke reis stel ik een wensenlijst van de deelnemers op.

Deze bucketlist heeft al heel verrassende, ingrijpende, aangrijpende, spannende, emotionele momenten opgeleverd. Soms willen deelnemers het verlengde van hun eigen werk of levenssfeer in Catalonië zien. Soms wil iemand op een persoonlijke manier afscheid nemen van een geliefde in een natuurlijke omgeving. Soms willen ze ‘zooo avontuurlijk mogelijk’ gaan eten, al was het maar om te ontdekken of dit überhaupt mogelijk is in Europa.”

Theo Maesen, selectiejaar 1982, werkte vele jaren bij de Tour Operating van Joker, begeleidde al tientallen jaren reizen voor Karavaan en richtte zijn eigen B&B op in Catalonië

Typetjesbingo: Wie is mee op reis?

DE SNURKER

HET MUURBLOEMPJE

DE STINKER

DE TWEEDE LEIDER

DE FLAUWE

PLEZANTE

DE STILLE

DE TAFELSPRINGER

DE SEKSIST

DE BETWETER

KWEBBEL

DE ZWARTKIJKER

DE REISBEGELEIDER

DE STILLE

GENIETER

DE ZANGER

DE LEERKRACHT

DE LAATKOMER

DE

IK-HEB-EEN-HEEEEEEELZWAAAR-LEEEEVEN!

DE IDEALE

DEELNEMER

DE DRAMAMAKER

DE DROMER

DE ONTDEKKER

DE MEEDENKER

DE WEETJESMAN /-VROUW

DE OPPEPPER

DE GEZELLIGAARD

DE CHILLER

DE KAARTLEZER

DE KOK

DE MEERWAARDEZOEKER

DE VROUWENMAGNEET

DE FOODIE

DE WATERRAT

DE NACHTRAAF

DE HISTORY BUFF

DE STIJLTANGGEBRUIKER

DE VROEGE VOGEL

DE VOLGER

DE WETENSCHAPPER

DE SFEERMAKER

DE MIJN-LIEF-IS-EENGROEPSMENS-DUS-WEGAAN-SAMEN-MEE

DE DJ

DE WANDELENDE EHBO-KIT

Karavaanavonturen in België en Europa

Volop actie, feesten en vorming dichtbij

We vertrekken voor avontuur, en dat begint ... aan je voordeur. In dit hoofdstuk lees je hoe Karavaan al vijf decennia lang avontuur, dolle pret, enthousiasme, vriendschappen en verrassingen in petto heeft. Altijd en overal, of je nu deelneemt aan vormingsweekends, roadtrips voor lifters, moordweekends, opleidingen, selectieproeven of feesten. En zoals gezegd, daar hoef je niet ver voor te reizen. Karavaan zoekt en vindt volop avontuur in België, buurlanden en dichtbije Europese landen.

Maar eerst ... de selectie!

Alles wat Karavaan doet – elke reis, elk weekend, elk avontuur – staat of valt met de begeleiders. Logisch dat Karavaan kieskeurig is op haar vrijwilligers.

Elk jaar stellen vele geïnteresseerden zich kandidaat om reisbegeleider te worden en de vorming van twee jaar te volgen. Maar eerst moeten ze aantonen dat ze uit het goede hout gesneden zijn. Op het selectieweekend krijgen ze de kans om het beste van zichzelf te laten zien. Groepjes van drie vrijwilligers – selecteurs – leggen het vuur aan de schenen van de kandidaten. Ze doen rollenspelen en laten de deelnemers ingewikkelde groepsopdrachten oplossen. Ze beslissen wie mag starten aan de opleiding tot Karavaan-reisbegeleider.

Strenge selecties in de jaren 80

Van in het begin selecteerde het toenmalige JEST zijn vrijwilligers op basis van proeven, maar hoe die selecties precies verliepen, staat niet beschreven in de archieven. Toen Rita Daneels ergens halverwege de jaren 80 bij Karavaan kwam, hielp zij mee de hele procedure te professionaliseren om zo de kwaliteit van de reisbegeleiders te verhogen.

Rita: “Ik werd erg actief in de hele vorming en het hervormen daarvan. Daarbij kreeg ik als vrijwilliger mooie kansen. Ik deed dat natuurlijk niet alleen. Een heel team heeft toen gewerkt aan de hervorming van het selectieweekend. Niet dat de selecties daarvoor niet grondig waren. Maar we hebben er op een of andere manier toch zwaar onze schouders onder gezet. Dat was erg verrijkend voor ons.” Rita Daneels, selectiejaar 1988

Jan Van Nieuwkerke herinnert zich zijn selectie nog goed. Jan: “Ik ben geselecteerd in 1988. Ik had als deelnemer meegereisd met Greet Callaerts, de begeleidster beroemd om haar aanstekelijke lach. Ze dacht dat ik wel geschikt zou zijn om te begeleiden en raadde me aan om mee te doen. Dus november ‘88 ben ik geselecteerd na een heel zwaar selectieweekend. We werden constant om de oren geslagen met cases. We moesten oplossingen zoeken, en voorstellen hoe we bepaalde problemen zouden aanpakken. Onze talenkennis werd meteen getest, want die cases werden voorgesteld in het Duits, Frans en Engels. Tegenwoordig worden er talentesten Spaans en Duits afgenomen ná het selectieweekend.”

Jan Van Nieuwkerke, selectiejaar 1988

“Als op een Karavaan-feestje begeleiders elkaar voor het eerst ontmoeten, zeggen ze eerst hun naam, gevolgd door hun selectiejaar. Zoveel indruk maakt die selectie! Die vergeten de deelnemers nooit meer.”

Ik weet nog goed hoe we met zijn vieren carpoolden naar het weekend. Twee andere deelnemers vertelden in de auto: ‘Amai, ik heb me keigoed voorbereid’. Ze waren naar het infomoment gegaan, hadden hun lange lijst met reiservaring opgegeven enzovoort. Ik zat heel chill in de auto: ‘Ja, het is een selectieweekend maar we zien wel. En oeps, nee ik ben niet naar die infodag gegaan.’ Gelukkig werd ik wel geselecteerd.

Tessy Olluyn, selectiejaar 2015

Eerste contacten, absoluut eerste vriendschappen. Dat groepje is zeker blijven hangen want je gaat samen door het hele traject. Je wordt op de rooster gelegd, dus je smeedt direct een band.

Debbie Van Loo, selectiejaar 2001

Ik zeg het eerlijk: ik vond dat niet zo’n fijne ervaring. Ik werd erg op de rooster gelegd, en ik vroeg me soms af: hoe ver kun je gaan in het selecteren van vrijwilligers? Maar dat was voor mij gelukkig het enige en laatste moment dat ik niet goed wist of ik verder wilde gaan met de vorming.

Jan Bosman, selectiejaar 2018

We kregen een case over Thailand. Enkele jongens uit een groep wilden naar de meisjes van plezier gaan. Ze vroegen dan aan mij hoe ik dat zou oplossen. Ik ben daar tegen, volledig tegen! Maar als dat grote mensen zijn, wat moet je doen? Je kan ze toch niet aan hun bed binden hé. Ik had geantwoord dat ik zou zeggen: ‘Daar moet je je plan mee trekken, maar geef een keer je papieren aan mij.’ Dat is volledig tegen de principes van Joker/Karavaan, maar toch werd ik verkozen. Ik vroeg me af waarom. Misschien hadden ze wel graag iemand die klare wijn schenkt.

Linda Mahieu, selectiejaar 1988

De tweede dag mocht ik voor de helft van de zaken al niet meer meespelen. Ik ben toen naar de toenmalige selecteur Steven Verschelden gestapt. ‘Kijk Steven, als jullie nu al zeker zijn dat ik niet geselecteerd ben, ça va, maar dan ga ik liever naar huis. Dan druip ik af.’ Maar toen antwoordde hij: ‘Maar ja Ruud, het is omdat je al bepaalde dingen hebt laten zien en je de rest geen kans laat.’ Dus ik bleef.

Ruud Buyl, selectiejaar 2012

Ik werd door Jef Van Eyck gerekruteerd om een uur of drie ’s morgens op een dansvloer in Turnhout. Wat ik had menen te verstaan (denk de luide skamuziek op de achtergrond erbij): er is volgende week een plezant weekend met tof volk en je kan er reisbegeleider worden. Dat leek me wel wat. Nietsvermoedend kwam ik aan op het selectieweekend. Maar ik voelde meteen dat ik bij deze club wilde horen. Ik was superblij dat ik de selectie van 2001 haalde. Dat ik meer dan twintig jaar reizen zou begeleiden en meer dan twaalf jaar bij Karavaan zou werken, had ik toen nooit geloofd.

Carla Borgmans, selectiejaar 2001

Je bent in Marokko en de bank heeft zich vergist: je krijgt 200 euro te veel. Ga je dat houden of teruggeven? Ik bleef uiteindelijk als enige over op de linkerkant: ‘Ik geef het terug’. Dat was ik tegen zeven man. Ik kreeg het moeilijk want dan zeiden de selecteurs: ‘Ja maar, Erik, jij beslist tegen de wil van zeven anderen. Dat is niet zo democratisch.’ Maar ik gaf niet toe. Dat is pure eerlijkheid, je kan daar geen compromissen over maken. Maar ik vond het echt vervelend en dacht dat ik eruit zou liggen. Ik had niet het gevoel dat ik ze overtuigd had.

Erik Kempenaers, selectiejaar 2007

En dan ... de vorming!

Kandidaat-begeleiders die goedgekeurd worden door de selecteurs, starten met een tweejarige opleiding. Van alles en nog wat leren ze: van groepsdynamica tot financiële organisatie, van landenweetjes tot EHBO. Die vorming is zó grondig, dat ze mee aan de basis ligt van de officiële ‘opleiding reisleiders en gidsen’ en erkend wordt door Toerisme Vlaanderen. Weliswaar blijft Karavaan met zijn unieke ‘reisbegeleiders’ een buitenbeentje in de reissector. Kandidaten die met succes de vorming doorlopen, ontvangen een reisleiderskaart.

Reisbegeleider: iets voor jou?

Uit

“Een begeleider is iemand die het vlot verloop van de reis bevordert, kan omgaan met mensen en een groepssfeer kan kreëren. Een flinke dosis zelfvertrouwen en humor kunnen hierbij wonderen verrichten. Een belangrijk aspekt van het begeleiden is het geven van informatie over het bezochte land, gebaseerd op respekt voor de zeden en kultuur van de plaatselijke bevolking. Om expedities en avontuurlijke reizen te begeleiden, moet je over een behoorlijke reiservaring beschikken en bereid zijn eerst je begeleiderscapaciteiten te tonen op Europese trajecten. Bij avontuurlijke reizen en expedities moet je als begeleider trouwens een echte organisator zijn: transport, logies en zowat alles dien je ter plaatse te regelen. Een degelijke reisvoorbereiding is dan ook een must.”

een oude oproep, in oude spelling, voor Pik-Nik reisbegeleiders (geen datum vermeld)

Reisacrobaten

Jan Neirynck: “Onze reisbegeleiders zijn fantastische mensen, die goesting en tijd hebben om zo’n reis voor te bereiden, met een groep op te trekken en dan alles nadien te verwerken. Dat is niet altijd een cadeau, maar heel dikwijls wel. Een Karavaan-begeleider is ook een plantrekker, inventief en zeer intelligent. Die heeft van alles in huis. Dat moet ook om met zo’n groep om te gaan en ook nog eens je verplichtingen na te komen. Reisbegeleiders zijn eigenlijk reisacrobaten.

Ik hoop dat reisbegeleiders met al hun ervaringen iets doen; dat ze de mensen hier wat sensibiliseren rond wat er gebeurt in andere landen; dat het allemaal niet zo erg is, met die andere culturen. Daar hoef je niet bang voor te zijn. ‘Moet je daarom in dat land geweest zijn?’, hoor ik wel eens. Ja, omdat je dan toch iets meer begrijpt en ziet hoe mensen leven, hoe mensen moeten omgaan met fenomenen in hun maatschappij. Als je je oogkleppen een beetje kan openzetten, ontdek je dat. Volgens mij heeft een Karavaan-reisbegeleider zelfs helemaal géén oogkleppen. Het reisbegeleiderschap heeft me veranderd. Ik was vroeger een heel bescheiden, braaf ventje. Door al die ervaringen sta je toch wel meer met twee voeten in het leven, met heel wat ervaring. Dan durf je veel meer voor je mening uitkomen. Ook op ’t werk bijvoorbeeld, dat durfde ik in het begin helemaal niet.”

Jan Neirynck, selectiejaar 1990

Minstens één hoek af

Tom Van den Borne: “Wat voor iemand is de standaard Karavaan-reisbegeleider? De clue is juist dat er niemand standaard is. Bij iedereen is er wel minstens één hoek af. We selecteren mensen op ‘het er stáán’ en sterke dingen kunnen doen. Dat heeft ook zijn gevolgen natuurlijk, want het zijn allemaal heel sterke individuen, die goed voor zichzelf opkomen. Dat is niet altijd makkelijk. Je moet af en toe tegen wat tegenwind kunnen. De begeleiders zijn stuk voor stuk erg geengageerd. Alleen al die vorming volgen, dan twee of drie weken een reis begeleiden en daarnaast nog wat andere dingen doen bij Karavaan … Dat is voor veel vrijwilligers gewoon het basispakket. Dan zijn er die én nog vorming geven én nog BV zijn en alles wat daarbij komt kijken. Zot hoe mensen dat doen, toch? Want onze vrijwilligers hebben vaak ook een stevig verhaal te vertellen professioneel, én ook thuis. Ik vind dat zeer sterk. Ik kom in nog wel wat vrijwilligersorganisaties maar Karavaan-vrijwilligers zijn toch bij de sterkste en meest geëngageerde die je tegenkomt.”

Tom Van den Borne, selectiejaar 2000

onvergetelijke vormingsweekends

De vormingsweekends betekenen voor alle begeleiders hoogtepunten van het jaar. De Karavaners vertellen over hun reizen, feesten met oude bekenden en nieuwe gezichten, frissen hun EHBOkennis op, spelen groepsdynamische spelletjes, leren computertrucjes ... Kortom, ze willen die weekends voor geen geld missen.

Rita Daneels over de professionalisering van de vorming in de jaren tachtig

Rita: “Ik kreeg de kans om, samen met onder andere Greet Callaerts en Bob Elsen, de hervorming uit te tekenen in de jaren tachtig. Toen is de structuur van de verschillende weekends uitgewerkt: selectieweekend, basisweekend, toeristisch weekend, een groepsdynamisch weekend … We wilden het avontuurlijke meer grond geven zodat begeleiders dat ook in hun manier van begeleiden opnamen. Daarom staken we dat geleidelijk in een vormingsprogramma. Ik kan dat alleen maar professionalisering noemen en daarom noem ik de begeleiders ook wel eens ‘professionele vrijwilligers’. Vandaag is de vorming aan het veranderen, maar dat mag. Dat moét.”

De waterval en knopendoos

Rita: “Bij het terugblikken op je reis moet je zelfkritisch durven te zijn. Wat was moeilijk, wat was minder moeilijk?

Ik werkte dan veel met mijn knopendoos. Met die knopen mocht je dan je groep uitbeelden. Je kon er mee schuiven: waar stond jij, en stonden die twee in een subgroep … ? Je kon een grote knoop nemen, of een klein knoopje voor iemand die niet durfde meespelen en hup, ineens was je over de psychologie van die groep bezig. Ik heb nog altijd een doos knopen voor als iemand er ooit naar vraagt.”

Rita Daneels, selectiejaar 1988

Gerd Vertommen over de opleiding van reisbegeleiders vandaag

Gerd: “Na de professionele selectie stomen we de kersverse reisbegeleiders binnen negen maanden klaar voor hun eerste reis. We leren hen op reistechnisch vlak

heel wat bij, onder andere over vliegtickets, huurwagens en budgetbeheer, maar we oefenen vooral hun skills op groepsdynamisch vlak. Als ze ergens vanaf juni hun eerste reis begeleiden, moeten ze, bij wijze van spreken, dertien uitdagende klanten waar voor hun geld kunnen bieden. In 2018 vernieuwden we de opleiding met een omslag naar ervaringsgericht leren. In plaats van tijdens een startweekend modellen te leren rond groepsdynamica en die in oefeningen toe te passen, trekken de eerstejaars reisbegeleiders nu vijf dagen naar de Hoge Rielen om zelf te ervaren wat het betekent om een groep te vormen, en van daaruit diepgaand te leren. Ook onze vormers moesten de ervaringsgerichte aanpak leren. Zo zijn we terecht gekomen bij Joris Piot, een onderzoeker en trainer van ervaringsleren en active reviewing. Deze materie was voor het zestigtal vormers verfrissend en enthousiasmerend, met meer persoonlijke groei en een betere samenwerking als resultaat.”

Verdiepen en ontmoeten

Gerd: “In het tweede jaar verdiepen de reisbegeleiders zich verder in de groepsdynamica en specialiseren ze zich in kennis, gegeven door ervaren reisbegeleiders en vormers. Op het programma staat dan ook de continentenvorming, boeiend voor alle reisbegeleiders, met of zonder ervaring. We vragen diverse sprekers, van Hendrik Vos over de vorming van Europa tot onze begeleidster Jenny Ovaere over wereldgodsdiensten en Francis Laleman over Azië. Ook nodigen we regelmatig journalisten uit. Erg interessant.

We hechten tijdens die vormingsweekends veel belang aan de ontmoetingsmomenten en feesten. Dat zorgt voor verbinding tussen de reisbegeleiders. Het zijn per slot van rekening allemaal soulmates, die graag reizen en onder de mensen zijn. We zorgen dan voor waarderingsmomenten, met awards à la ‘de meeste pech onderweg’ en ‘de meest avontuurlijke reis’. We reiken ook oorkondes uit voor Karavaners die hun 5de, 10de, 15de reis begeleid hebben.”

Uniek: onze EHBO-opleiding Gerd: “De reisleiderskaart mag alleen uitgereikt worden aan wie in het bezit is van het attest ‘basiscursus bedrijfshulpverlener’. Vanaf 2010 organiseerde Toerisme Vlaanderen die cursus zelf. Danny Peeters gaf mee deze cursus en had een aanvraag in orde gebracht voor de opleiding verpleegkunde van Thomas More in Lier. ‘Als we dat nu eens zelf doen met Karavaan’, vroeg hij me in 2013. ‘Ik zorg wel voor die aanvraag, aankoop materiaal, lesgevers en de cursus.’ Op dat mooie aanbod zijn we snel ingegaan. Vandaag geven we nog altijd EHBO-lessen in eigen beheer, verplicht voor alle begeleiders. Zeker toen we in een korte tijd eens verschillende mensen op reis verloren, onder andere door ziekte en ongeval, beseften we pas goed dat zo’n opleiding nodig is.

Danny overleed op 11 juni 2021. Veel lesgevers die Danny bij elkaar getrommeld had, blijven graag de jaarlijkse EHBOcursus en bijscholingen geven. Zo blijft

Danny heel dicht bij ons.”

Gerd Vertommen, coördinator Karavaan sinds 2008

Nieuwe wetten en reisleiderskaarten

Net in de periode dat Jef Van Eyck coördinator was, tussen 1999 en 2007, legde de overheid normen op aan de toeristische sector én het jeugdwerk. Dat betekende voor Jef boeiende tijden, maar ook talloze vergaderingen tot in de late uurtjes. Het resultaat? De Karavaanreisbegeleiders zijn nog altijd een unicum in de reiswereld.

Jef: “Als coördinator realiseer je uiteraard niets alleen. Ik had het geluk om de vele uitdagingen te sturen. Zo veranderde het decreet van het jeugdwerk, een subsidiekanaal van Karavaan, en waren we verplicht een nieuwe beleidsnota te schrijven. Er volgde ook een nieuwe wet op vrijwilligerswerking, maar de derde, belangrijke vernieuwing kwam vanuit het ministerie

van Toerisme onder minister Renaat Landuyt. Hij bepleitte kwaliteitsnormen voor reisleiders en gidsen. Om op zoek te gaan naar ‘kwaliteitsindicatoren’ nodigde hij vertegenwoordigers van de toeristische sector uit. Ik werd afgevaardigd vanuit Karavaan.”

Over vorming & tropische EHBO

Jef: “Na een onderzoek van een jaar kreeg Toerisme Vlaanderen vanuit het ministerie de opdracht de vorming tot reisbegeleider in Vlaanderen bij te sturen. Er stelde zich snel een probleem: wie zou deze opleidingen verzorgen? Er waren heel wat pedagogische spelers op de markt en we hebben flink moeten debatteren om onze specifieke opleiding intern te mogen blijven organiseren. Ons sterke punt was dat we een traject voorstelden, waarbij jaarlijkse opvolging en kwaliteitsbewaking via evaluaties voor en na de reis centraal stonden.

Ons concept getuigde van een meer dynamische, participatieve en emancipatorische benadering, waarbij zelfs voor onze deelnemers op reis een actieve rol was weggelegd. We moesten dus wel de noodzaak van groepsdynamiek, conflicthantering en psychologische verdieping beklemtonen, en dit geheel in tegenstelling tot andere opleidingscentra die dit niet aanboden. Wierp men op dat we ons moesten houden aan de opgelegde regels rond EHBO op reis? Dan gingen we zelfs een stapje verder: we hadden hiervoor opgeleide mensen in eigen rangen, toch? Bovendien zouden we ook EHBO voor reizen in de tropen aanbieden. Deze

boeiende, maar lange discussies hebben uiteindelijk geleid tot compromissen met andere gidsenorganisaties, reisleiders en onderwijsinstellingen.”

Eerste reisorganisatie mét reisleiderskaart

Jef: “Het curriculum dat we konden voorleggen aan de overheid, zorgde ervoor dat Joker als eerste touroperator aan de slag kon met erkende, opgeleide reisbegeleiders met een door het ministerie van Toerisme uitgereikt certificaat, de fameuze reisleiderskaart.”

Papa, ben je écht weg met een karavaan?

Jef: “Deze ontwikkelingen hadden ook gevolgen voor onze samenwerking met Joker. Dus intern volgden er heel wat discussies. Maar samen met het bestuur van Joker slaagden we erin om van Karavaan een autonome jeugdwerking te maken. Al deze uitdagingen vroegen veel van mijn energie en tijd. Een kleine anekdote volstaat om dit te bewijzen. Zo kreeg ik de vraag van mijn kinderen: “Zijt gij nu écht met een karavaan onderweg? En waar gaat die dan naartoe?” Ze zagen mij bijna nooit thuis door de vele vergaderingen in Brussel en Mechelen. Dus ja, het bleef erg intensief, maar wel boeiend en heel prettig.”

Jef Van Eyck, selectiejaar 2000, coördinator van 1999 tot 2007

Dé Roos van Leary

Een spannend moment bij elke groepsreis opnieuw is … wie zit er in de groep? Welke types reizen mee? Hoe reageren ze op elkaar? En hoe kan ik ervoor zorgen dat ze een toffe bende vormen? De Roos van Leary, een geliefde bloem bij alle begeleiders, helpt hierbij. Het is een vast onderdeel van hun vorming.

“Hoe vaak ik de Roos van Leary al heb uitgelegd?!” Linda Mahieu is de tel kwijt, maar legt graag nog eens het belang van deze roos uit.

Linda: “Met deze tool kan je zien welke types deelnemers mee op reis zijn en waar ze in de groep staan. Sommige mensen zijn meegaand, anderen zijn tégen. Ik had ooit een deelnemer die echt een tweede leider was. Hij was een kolonel, en ik kende toevallig zijn schoonzuster. Die had me al van tevoren verwittigd. ‘Dat zal niet gemakkelijk zijn.’ Hij belde me al vóór we vertrokken. We gingen naar de Eolische eilanden, die ik ken als mijn broekzak, maar volgens hem zouden we toch beter een andere boot nemen, en daar couchettes boeken om te slapen. Maar dat liet het budget niet toe. Ik wist dat hij er al eens op reis was geweest, dus toen we ter plekke aankwamen, zei ik hem: ‘Jij kent dat hier. Hier is de portemonnee, wil jij misschien de tickets voor de boot kopen? Welke boot zouden we nemen en om hoe laat? Wat denk je? Niet die van acht uur, want dan gaan de reisgenoten nog niet ontbeten hebben.’ Nadien liep hij als een

hond achter me aan, en ben ik altijd goed met hem blijven overeenkomen.”

Altijd en overal vriendelijk

Linda: “In het ziekenhuis waar ik altijd gewerkt heb, leerde ik dat je grootste wapen vriendelijkheid is. Niemand kan zich wapenen tegen iemand die vriendelijk is. Als je begint te roepen, gaan ze terugroepen. Maar als je vriendelijk blijft, kunnen ze dat niet. Dat leren ze je bij Karavaan: wees vriendelijk, communiceer, vraag! Wat ik ook geleerd heb, is om niet te zeggen: ‘Jij komt altijd te laat’. Nee, je zegt beter: ‘Het is niet gemakkelijk iets te organiseren als de mensen niet op tijd komen.’ Of nog: ‘Ik vind het niet plezant als er mensen te laat zijn.’ Op die manier komt je boodschap beter over.”

Linda Mahieu, selectiejaar 1988

Linda Van Achter gebruikt de technieken van groepsdynamica ook bij moeilijke gesprekken op haar werk.

Linda: “Wat ik bij Karavaan geleerd heb over groepsdynamica, pas ik ook toe op mijn werk. De Roos van Leary vind ik een handig instrument en helpt me bij het voeren van moeilijke gesprekken met mijn lieve collega’s. Toen ik in een managementfunctie terechtkwam, moest ik mensen ontslaan, negatieve gesprekken voeren, feedback geven … Die technieken heb ik allemaal gehaald uit mijn Karavaan-opleiding.

Maar ik ben niet alleen persoonlijk gegroeid door mijn vorming bij Karavaan, ik heb er ook een vriendenkring aan overgehouden. Met een kliek begeleiders komen we pakweg maandelijks bijeen om elkaars verjaardagen te vieren. En al 20 jaar gaan we met Pinksteren samen op weekend. We vormen een hechte vriendengroep. Als er bij één van de vrienden iets voorvalt, staan de anderen direct klaar.”

Linda Van Achter, selectiejaar 1990

Ook Philippe Ng is in zijn tien jaar als Karavaan-vrijwilliger gegroeid tot een nieuwe versie van zichzelf.

Philippe: “In de tien jaar dat ik bij Karavaan ben, sinds 2012, zie ik wel een evolutie. Als ik zie hoe ik in het leven stond en hoe ik nu in het leven sta, is dat wel een groot verschil. Ik ben nu een andere versie van mezelf; ik ben Philippe 2.0. Zo heeft

Karavaan me bijvoorbeeld veel geleerd over groepsdynamica, over hoe mensen met elkaar omgaan en hoe je groepen moet aanspreken. Als zaakvoerder ben ik soms iets te bot of te hard tegenover mensen. Maar als ik de ik-boodschap gebruik om hetzelfde te zeggen, dan komt de boodschap toch iets aangenamer over. Heel belangrijk is de Roos van Leary. Hoe je continue in die cirkel kan bewegen en als persoon niet per se op die ene plaats moet blijven staan. Dat zijn twee dingen die bij me opkomen en nog altijd een rol spelen.

Bij het begin van mijn selectie, in het jaar 2012, waren we met een groep van toch wel 120 personen. Daarvan bleven er uiteindelijk 32 over. Wij vormen nog altijd een hechte groep. Elk jaar gaan we in maart samen op weekend, toch nog altijd met bijna twintig Karavaners.”

Philippe Ng, selectiejaar 2012

Even voorstellen: de Roos van Leary

De Roos van Leary werd bedacht door de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary en zijn team. Het is een model dat gedrag in kaart brengt en hoe een bepaald gedrag ander gedrag oproept. Met andere woorden, elke actie die jij stelt, zal reactie van de ander uitlokken en deze reactie zal op zijn buurt een reactie van jou uitlokken. Elk gedrag op de Roos zit in ieder van ons. Zo kan iemand die eerder een volger is, plots een ware voortrekker worden tijdens een trekking omdat hij hier heel wat ervaring en kennis van zaken heeft.

Wow, géén economische roos

Toon: “De eerste keer dat ik de Roos van Leary zag, dacht ik: ‘Wow, er bestaan ook modellen op deze manier, dus niet alleen economische modellen zoals van vraag en aanbod.’ Ik heb economie gestudeerd en ben veel met getallen bezig geweest, dus weinig met het menselijke. Daarom was ik verrast om eens op een andere manier naar de samenleving te kijken in plaats van op een heel gestructureerde, zakelijke manier. Dat was voor mij gewoon ogen open trekken. Die modellen tonen dat als je zo praat en je je zo opstelt, dat de andere zich zo zal positioneren. Het is boeiend om te zien welke curve een groep doormaakt.”

Toon Teugels, selectiejaar 2017

Kernkwadrantjes

Tom: “Die ervaring rond groepsdynamica neem je niet alleen mee op je reis, maar ook in je dagelijkse leven en in je job. Het hele verhaal van kernkwadranten – ik

heb dat ook al op andere plekken geleerd – is voor mij zo’n basishanteerbaar iets geworden in mijn leven. Elke keer ik met mensen in contact kom, ga ik zoeken wat maakt dat ik bots, of juist niet, en wat ik hieraan kan doen. Met die kernkwadrantjes kan ik dan vlot beginnen puzzelen en dat is fantastisch. Telkens ik een goeie methode zoek om met nieuwe mensen aan de slag te gaan, zijn dat soort aangrijpingspunten van bij Karavaan erg handig.”

Tom Van den Borne, selectiejaar 2000

Nachtje slapen als een roos

Gerd: “Ik ken reisbegeleiders die onderweg, na een moeilijke dag met de groep, ‘s avonds voor het slapengaan de Roos tekenen voor zichzelf en beginnen te puzzelen om de groepsleden beter te begrijpen. ‘s Morgens weten ze perfect hoe ze de groep moeten aanpakken. Ze kunnen verder op reis, met gelukkige medereizigers.”

Gerd Vertommen, coördinator Karavaan sinds 2008

Overheersing, bovenschikking, houden

wedijveren trotseren eigen weg gaan

TEGEN

Vijandigheid, haten

agressief aanvallen bedreigen a euren veroordelen

zich verzetten protesteren wantrouwen verdenken

7 6

terugtrekken zich afwenden zichzelf bekritiseren klagen

leiden organiseren structureren adviseren informeren helpen steunen zorgen sympathiseren aanmoedigen

3

aanleunen meegaan bewonderen respecteren

NEMEN WEERSTAAN

SAMEN Genegenheid, houden van ONDER

Onderwerping, onderschikking, loslaten

meewerken instemmen accepteren verzoenen vertrouwen

Ervaringsgericht leren

Vijf dagen vol spanning, vreugde & verdriet, stress & ontdekking. Het eerste vormingsweekend dat kandidaatbegeleiders volgen is ‘de meerdaagse’. Vijf intense dagen lang gaat de groep leren op een ervaringsgerichte manier. Op het menu staan veel doe-proeven, spelletjes en reflecties over de dynamiek in een groep.

Joeri Brisaert was een tijdje vormingsverantwoordelijke, maar herinnert zich zijn eigen meerdaagse nog levendig.

Joeri: “Dat was de allereerste editie van de vernieuwde meerdaagse met ervaringsleren en groepsdynamica. Je wordt echt gewoon in bad gegooid met mensen die je niet kent en je komt in situaties waarover je moet reflecteren en nadenken. Bij andere vormingen krijg je vooral theorie en wordt er af en toe een spelletje gespeeld of zo. Maar de Karavaan-meerdaagse is anders; je gaat vijf dagen echt intens aan de slag.

Ook al denk je al veel te weten over groepsprocessen, toch leer je jezelf nog beter kennen als persoon en hoe jij reageert op situaties. Ik heb ontdekt dat ik een flauwe grappenmaker ben in zulke groepen, en ook dat ik perfect het leiderschap kan loslaten wanneer andere leiders aanwezig zijn in de groep. Ik zal niet snel de concurrentie aangaan met iemand anders om de leiding van de groep over te nemen.”

Joeri Brisaert, selectiejaar 2018

Dries Wiercx was nauw betrokken bij het ontwikkelen van de ervaringsgerichte meerdaagse. Dries: “Bij het ervaringsgericht leren komen een aantal populaire opdrachten altijd terug. De ‘ballenfabriek’ bijvoorbeeld. Bij dit competitief spel moet je ballen naar elkaar gooien binnen een bepaalde tijd. Daarbij moet iedereen goed samenwerken en zijn of haar rol juist doen, en tegelijkertijd proberen het record te halen en je tijd te verbeteren. Dat alles geeft een spanning die heel interessant is om achteraf te analyseren. Waar is het fout gelopen? Of waarom is het keigoed gelukt? En wie heeft daar meer of minder aan bijgedragen? En waarom? We leren dan echt naar mensen te kijken en een groep te analyseren. We willen natuurlijk geen psycholoog van iedereen maken, maar een beetje inzicht hebben in de groep en rekening houden met de verschillen van de deelnemers is interessant. Weten dat je impact hebt en dat je dingen kan veranderen … als de reisbegeleiders dat in hun rugzak meehebben, verkleint de kans op een slechte reis met tientallen procenten.

Toen ik net startte, zaten er ook wel spelvormen in de vorming en werd de groepsdynamische vorming verdeeld over twee weekends. Maar nu je dat proces kan opzetten en vijf dagen in dat bad kan gaan, geeft dat zoveel meer diepgang. Ook de keuze om daarvoor naar de Hoge Rielen te trekken, midden in de natuur, past bij ons DNA. Want bij onze reizen trekken

we ook altijd de natuur in, en gaan we daar beleven, aanvoelen en luisteren wat de dingen ons geven. Da’s gewoon tof.”

Ervaringsgericht massagesalon

Dries: “Ik herinner me nog een opdracht die Ruud Buyl en ik organiseerden om de reisbegeleiders in opleiding een beetje uit hun comfortzone te krijgen. We hadden een massagesalon ingericht, compleet met verduistering, lampjes, matjes, kussens op de grond en nog meer. Sommige deelnemers moesten de massages uitvoeren, andere moesten klant spelen en kregen elk een opdracht: iemand moest in slaap vallen, iemand moest verleidelijk doen en aansturen op een happy ending … We hebben wel gelet op goeie matchen, en we hadden vooraf duidelijk gemaakt, zowel

bij de masseurs als bij de gemasseerden: ‘Ga niet over je eigen grens en geef aan wanneer die is bereikt’. Schitterende dingen hebben we daar gezien. Sommige deelnemers konden goed tegen aanraken, maar anderen sloegen compleet dicht. Dat was superinteressant om te bespreken. Hoe kan je aangeven waar je grens ligt? Dat moet je als reisbegeleider ook doen in een groep. Zeker beginnende begeleiders denken altijd dat ze een groep de hele tijd moeten pleasen. Maar integendeel, blijf authentiek, blijf jezelf.”

Dries Wiercx, selectiejaar 2013

De truc met het ei

Lang voor de term ‘ervaringsgericht’ zijn intrede deed, was de vorming al ervaringsgericht. Eén van die leerrijke proeven was de roemruchte ‘truc met het ei’.

Hanne: “Dat was voor mij het meest openbarende moment van mijn hele opleiding. Ik heb echt gehuild omdat ons ei kapot gevallen was (lacht). Je krijgt een ei en een tafel vol materiaal: van satéstokjes over papier tot ballonnen. De bedoeling is dat je als groep een manier creëert om dat ei veilig beneden te krijgen. Dat ei is je baby die niet mag doodgaan. Hoe kan je het met acht mensen eens worden over hoe je een ei naar beneden krijgt? Dat is pure groepsdynamica. Ik had het idee om dat ei met een soort parachute te vervoeren, maar ik werd niet gehoord door de anderen. Ik stond letterlijk fysiek aan de zijlijn. Dat was een grote openbaring voor me, omdat ik het gewoon ben om mee de kar te trekken en beslissingen te nemen. Ik kan nu veel beter dat gevoel herkennen bij deelnemers die wat op de achtergrond staan, maar ook wel een mening hebben. Ik heb geleerd hoe je die mening kan bevragen en meenemen in beslissingen van een groep. Ik heb ook geleerd om niet alles persoonlijk te nemen. Want op reis, en zeker in het heetst van de strijd, zeggen deelnemers wel eens iets dat ze niet echt menen. De truc met het ei was dus zeer confronterend.”

Hanne Castermans, selectiejaar 2017

Carla Borgmans over het hoofd koel houden

Carla: “Sinds ik bij Karavaan werk, krijg ik regelmatig reisbegeleiders aan de lijn met een noodgeval op reis. Gezondheidsproblemen, ongelukken, diefstallen, overlijdens, gewelddelicten, natuurrampen … Het kan op elke groepsreis of activiteit gebeuren. Het valt mij op dat al die begeleiders erin slagen het hoofd koel te houden en in actie te schieten. Ze geven de eerste zorgen, alarmeren hulpdiensten, verdelen taken, verlenen mentale bijstand, nemen moeilijke beslissingen … Pas wanneer er voor iedereen gezorgd is, nemen onze begeleiders de ruimte om zelf even op adem en op verhaal te komen. Niet zelden vertellen ze dat de noodsituatie het beste in iedereen naar boven bracht: deelnemers die elkaar ondersteunen, hulpverleners die the extra mile gaan, lokale partners die mee in de bres springen, nobele onbekenden die klaarstaan. Elke keer zie ik dat beste ook bij onze begeleiders bovendrijven: in normale omstandigheden doen die het al heel goed maar in noodsituaties doen ze het stuk voor stuk uitzonderlijk goed. Chapeau!”

Carla Borgmans, selectiejaar 2001, verantwoordelijke reiswerking en inclusie bij Karavaan

Kerncompetenties

van een Karavaan-begeleider

PERSOONSKENMERKEN

ORGANISATOR

Conflicthantering

Avontuur

Luisterbekwaam

Zelfinzicht

Crisismanager

Leiderspositie

Communicatievaardigheid

Integriteit

Besluitvaardigheid

Inschattingsvermogen

Uitstraling

ORGANISATOR

LEGENDE

Organisatorlijn

Communicatielijn

Persoonslijn

Taalvaardigheid

COMMUNICATIE

PERSOONSKENMERKEN

Korte activiteiten en weekends

Een reisgevoel, het hele jaar door én dicht bij huis! Dat is de missie van de activiteitenwerking. Een workshop rugzak inpakken? Trekkingstechnieken voor beginners? Een kanotocht? Of liever een spelweekend à la De Mol of Expeditie Robinson? Dat kan! Het activiteitenprogramma van Karavaan zit boordevol leuks. Vroeger was dat voor alle leeftijden, vandaag voor jongeren tot 31 jaar. Na een geslaagde activiteit keren ze terug naar huis met lachende gezichten.

Go workshop!

Karavaan leert jongeren tot 31 jaar de trucjes van echte wereldreizigers zodat ze later met ervaring en wijsheid het avontuur tegemoet kunnen, de wijde wereld in. Talloze workshops zijn er, de ene nog interessanter dan de andere.

Go Dive, een duikinitiatie voor wie wil zwemmen tussen de vissen.

Go Waze, een dagje wandelen en ondertussen de weg leren vinden met kaart en kompas.

Go Walk, een workshop bergstaptechnieken, om méér te kunnen met minder inspanning.

Go Hike, op verkenning over een GRpad, onder andere langs de GR16 die zich slingert langs de Semois.

Go Pack, rugzakologie met handige tips en trucs voor elke backpacker.

Go Bushcraft, een succes-workshop waar je leert overleven in het bos. EEN OVERZICHT OP DE KARAVAAN.BE/ACTIVITEITENKALENDER

Bibber, beef en … Survive the Mansion

De lange, koude nachten in het najaar lijken sowieso al lekker griezelig. De Karavaan-crew doet er nog een schepje bovenop en palmde in 2018 en 2019 een landhuis in Wijgmaal in voor spannend avontuur. Als deelnemer krijg je één weekend de tijd om het geheim van Remy te ontdekken. Gelukkig helpt het kasteelpersoneel je op weg.

Inge Belis spreekt met enige trots over Survive the Mansion, een spelweekend mét moordmysterie, dat zij mee organiseert.

Inge: “Vóór corona hebben we dit met een hele crew al twee keer georganiseerd. In 2022 wordt de derde editie gelanceerd, die zich opnieuw zal afspelen in een Leuvens kasteeltje. Het verhaal gaat over Edouard Remy, een man die echt heeft geleefd en vrij bekend is in de buurt omdat hij er ooit de fabrieken van Remy heeft gesticht. Rond hem bedachten we een moordverhaal. De deelnemers krijgen tips en gaan op zoek naar de moordenaar. Ze doen allerlei spelletjes en activiteiten in dat kasteeltje of in het dorp. Er zit zelfs een escaperoom bij, maar meer verklap ik niet. De crew vermomt zich als kasteel-

bewoners en andere personages. Dat is heel fijn om te doen.”

Creativiteit ten top

Inge: “Je kan heel veel creativiteit kwijt in het bedenken en begeleiden van die activiteiten. Zo heb ik al eens een gintasting meegedaan, of een wandeling in de Antwerpse ruien. We proberen er echt unieke dingen van te maken die je niet zomaar in je eentje kan doen, of waar je niet zo meteen aan denkt.

We proberen de activiteiten wel up-todate te houden. Neem nu dat varen met een packraft, dat is vandaag erg hip. We mixen dat dan met actie en avontuur tot toffe activiteiten voor leden en eigen vrijwilligers. Eigenlijk moeten alle elementen van een Joker-groepsreis ook in een Karavaan-activiteit zitten, of het nu gaat om een minitrip, een workshop of een weekendje weg. Wanneer is een activiteit geslaagd? Als ik lachende gezichten zie op het einde.”

Inge Belis, selectiejaar 2015

Onze activiteiten zijn eigenlijk miniversies van Jokerreizen, in één dag, een weekend of een vierdaagse. We organiseren ze dichtbij om de drempel laag te houden. De laatste jaren zetten we meer en meer in op inclusie en trekken we de activiteiten open naar iedereen.

Inge Belis, selectiejaar 2015 en lid van de stuurgroep activiteiten

Europa Express

Moeten we je nog zeggen dat onze reisbegeleiders te allen tijde dol zijn op avontuur? Wees dus maar zeker dat ze hun duimen opwarmden voor de jaarlijkse liftwedstrijd Europa Express. Die werd vanaf 2006 enkele jaren georganiseerd. Deelnemers reisden al liftend door een aantal landen van de Europese Unie.

In 2006 wordt de start van de wedstrijd gegeven in Gent. Met cryptische omschrijvingen, praktische proeven en tipjes van sluiers komen de deelnemers de bestemming te weten die ze dan zo snel mogelijk moeten bereiken. De strijd tussen verschillende teams is onderweg bikkelhard. De deelnemers moeten hun met-uitsterven-bedreigd-lifterstalent aanspreken. Ook hun gezond verstand en kennis van Europa zijn essentieel om de bestemming te bereiken. Twee dagen wordt er gelift naar geheime bestemmingen. ’s Avonds kamperen alle teams samen op een camping waar een kookploeg hen verwelkomt. De deelnemers reizen met eigen rugzak, tent en kampeeruitrusting. Om de strijd nog spannender te maken, wordt er een klassement met een bonus-malussysteem opgemaakt. Het spreekt voor zich dat groepjes van twee dames te veel bevoordeeld zijn en dus strafpunten krijgen.

Lifters die verkleed deelnemen of grote voorwerpen meenemen, krijgen dan weer bonuspunten.

Jan Neirynck werkte het idee van de Europa Express uit, samen met Jeroen Hessens die het idee kreeg van zijn Nederlandse partner. In Nederland werden er vaker liftwedstrijden georganiseerd.

Jan: “Jeroen woonde vlak bij mij, dat was gemakkelijk om te brainstormen. De allereerste liftwedstrijd was een echte Europa Express. De deelnemers liftten naar Europese steden die ertoe deden: Brussel, Schengen en Maastricht. Dat was puur liften zonder spelelement. Dus kwamen ze voor de volgende editie bij mij aankloppen om dat speelse erin te verwerken. Vanaf toen werd de Europa Express een feest. Jeroen en David Van Damme, die nu in de ViaVia in Mechelen zit, vormden het kookteam, dus het avondeten was culinair op en top in orde.

De tweede Europa Express ging tot aan de Mont Ventoux en kreeg het thema bedevaart, dus we trokken ook naar één of ander bedevaartsoord in de Ardennen. Daar is Danny Colman ten hemel opgerezen (lacht).

Het jaar nadien trokken we door Italië, via Cinque Terre naar Lyon. De deelnemers moesten daar op zoek gaan naar Obelix en Idefix (lacht). Jef Van Eyck liep door de stad verkleed als Obelix – hij had zijn figuur alvast mee. En de deelnemers moesten hem een Idefix bezorgen, met andere woorden, ze moesten om ter eerst een hondje lospeuteren bij een hondeneigenaar en dat aan Obelix geven.”

Jan Neirynck, selectiejaar 1990

The Roadtrip

Enkele jaren na de Europa Express zag in 2015 The Roadtrip het levenslicht. Ook een liftwedstrijd, maar nu exclusief voor jongeren. The Roadtrip groeide uit tot een al even legendarische activiteit als zijn voorganger. We plukken uit twee verslagen van ons magazine De Karavaan.

Verslag van The Roadtrip III uit De Karavaan juli 2017 van Berdien

Bellekens

Berdien: “Elk jaar kijken we reikhalzend uit naar de liftwedstrijd. Lang op voorhand bestuderen we elke tip op de Facebook-pagina om te raden waar we heen zouden gaan. Op de luchthaven is het dan zo ver: we trekken vier dagen naar Denemarken. Iedereen kruipt in zijn middeleeuwse rol en we racen door het land in de hoop een prijs in de wacht te slepen. Van homemade houten duimen tot cadeautjes voor onze chauffeurs, we doen alles om zo snel en ver mogelijk mee te kunnen rijden. We slapen met z’n allen in een gigantische tipi en delen daar onze avonturen van die dag.”

Verslag van The Roadtrip IV uit De Karavaan juli 2018 van Katrien Heleu

Katrien: “Met de roze bus vertrekken we vanuit Leuven naar onze verrassende bestemming: Straatsburg. We krijgen nog een envelop mee; blijkt dat we in team ‘water’ zitten. Doel: onze andere teamgenoten vinden en ieders ritueel ontleden. We ontcijferen geheimschrift in Straatsburg, verdienen munten onderweg, klimmen langs een via ferrata en belanden in Bazel. Gelukkig moeten we geen gitaar, flamingo of plank meezeulen. Andere teams hebben meer (on)geluk! We scoren onderweg wel een paar rolschaatsen; 50 bonuspunten in onze zak! Ondertussen kennen we onze teamgenoten, tegenstanders en hun rituelen: boterhammen diagonaal snijden, altijd TOP zeggen, links drinken of highfiven. We bouwen een blokjesbouwwerk in Murten en lossen een reuzengroot kruiswoordraadsel op in Romont. In Lausanne beklimmen we een grote houten toren. We zijn aangekomen! Dikke duim voor onze fantastische crew!”

De Trophy

De Trophy is nog zo’n topper uit het lijstje Karavaan-activiteiten. Neem Expeditie Robinson, Kabouter Plop, Apocalypse Now, K3, Het beste van jezelf en de Vier Natuurelementen. Stop ze allemaal in een shaker, voeg er wat Karavaan-spirit aan toe en proef de unieke smaak van de Trophy. Niets is wat het lijkt, geen uitdaging is te zwaar, maar altijd blijft de overwinning binnen handbereik. En toch … overal liggen kapers op de kust.

Luc Callewaert heeft nog ongelooflijke herinneringen aan de Pik-Nik Trophy.

Luc: “Dat was in de jaren 90 een fantastisch outdoorevent, meestal ergens in de Ardennen. Een twintigtal teams streden voor de trofee. Het spel was ingenieus in elkaar gestoken door de bende van Opwijk, met o.a. Marc de Maegdt, Patrick Van Den Berghe, Steven Vanderveken en nog een aantal begeleiders, allemaal uit de buurt van Opwijk.

We maakten een trektocht, kregen onderweg proeven en kennisvragen, moesten een puzzel leggen en ook een rode draad zoeken, waarvoor we ook tips kregen. Een ploeg moest dus samengesteld zijn met een goede combinatie van deelnemers die thuis waren op alle terreinen.

Ons Joker-team bestond altijd uit Leen Verhoeven van Karavaan/Pik-Nik, dan Max Vanden Eynden en mezelf van Joker, en nog een wisselende vierde persoon. Zo hebben we tien keer deelgenomen, en haalden we zelfs ooit de tweede plaats.

Voor die memorabele editie hadden we ons team versterkt met reisbegeleider Erik Nicque. Zijn legerervaring maakte van hem een ongelooflijke kaart- en kompaslezer. Maar toch was hij op een bepaald moment het spoor volledig bijster, zodat we wel een uur fout gelopen zijn, en dat heeft ons de overwinning gekost (lacht).

Maar we hadden toen wel als een van de weinigen de leuke rode draad gevonden:

‘In mijn caravan ben ik een superman’, een hit van Will Tura.

Sommige fysieke proeven waren niet van de poes. Ik herinner me nog dat we eens na de Trophy nog iets gingen drinken in Dinant, een half uurtje rijden met de auto. We wilden uit de auto stappen, maar niemand kon nog deftig lopen. We hadden veel te veel gelopen, want de trofee was ook tegen de tijd. Voor een afstand van 40 km kregen we twee mountainbikes voor vier personen. Maar iemand van ons team was uitgeput, dus die mocht fietsen. Dan bleven er dus 40 km over met één fiets voor drie mensen. Ik heb toen wel 25 km gelopen, terwijl ik normaal nooit meer dan 10 km liep. Als je dan ineens zo over je grens gaat … Dat was erg zwaar! Alles heeft zijn houdbaarheidsdatum, dus ook de Trophy. Nu organiseren we om de vijf jaar een simpele versie, de Joker-trofee, maar dan vooral om onze verjaardag te vieren. De editie voor onze veertigste willen we pas volgend jaar laten doorgaan, maar dan vooral met ploegen uit de reissector: luchtvaartmaatschappijen, reisverzekeringen … Zo leeft die trofee toch een beetje verder.”

Luc Callewaert, general manager bij Joker