Word jij de winnaar van de Vlaamse Scriptieprijs?
Sterke eindwerken van Vlaamse studenten in de kijker voor het grote publiek | JAARGANG 10 · studenten 2022 SciMingo vzw · Léopoldstraat 6 · 1000 Brussel · t 02 463 59 20 · info@scriptieprijs.be www.scriptieprijs.be · www.scriptiebank.be F scriptieprijs T scimingo
“We willen dat onze scriptie verspreid geraakt en er iets mee gedaan wordt”
“Dankzij de Scriptieprijs kan ik nu de vruchten plukken van al het harde werk dat in m’n thesis kroop”
Judith Haanen en Anneleen Bollé, winnaars van de mtech+prijs 2021
Bioloog Kamiel Debeuckelaere won de Vlaamse Scriptieprijs 2021 met een thesis over (robot)bloemetjes en bijtjes.
E8
E3
&4
Speel je scriptie uit!
Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs Heb jij je net alles gegeven om je scriptie af te werken? Je bent niet alleen. Ieder jaar kost het tienduizenden laatstejaarsstudenten bloed, zweet en tranen om een bachelor- of masterproef te schrijven. Dat werk wordt dan door een handvol mensen gelezen: de promotor, evt. co-promotoren en je lief of dat ene taalvaardige familielid dat je inschakelt voor de eindredactie. Al te vaak verdwijnen die scripties daarna in een stoffige kast of een ontoegankelijk online archief om nooit meer gelezen te worden. Game over. Zonde van al dat harde werk, toch? De Vlaamse Scriptieprijs wil sterke scripties van dat droevige lot redden, door ze onder meer bij journalisten en uitgevers te promoten. Want elk sterk en relevant onderzoek verdient een breder publiek!
Twee vliegen in één klap
In deze uitgave leer je meer over de Vlaamse Scriptieprijs en de deelprijzen waar jij aan kan deelnemen. Je leest er over de scripties en de studenten die bij de jongste editie in de prijzen vielen. Maar laat één ding duidelijk zijn: je hoeft de Scriptieprijs niet te winnen, om er als winnaar uit te komen. Zo halen via onze partnerships met media als Metro, Eos Wetenschap en Klasse, jaarlijks heel wat sterke inzendingen de pers (zie voorbeelden onder). Bovendien komt jouw scriptie bij deelname in onze Vlaamse ScriptieBank, een online thesisdatabank die dagelijks door ruim 1.000 bezoekers wordt geraadpleegd. Een mooi online visitekaartje aan de start van jouw professionele carrière.
Carl-Victor Deweer onderzocht in zijn scriptie of je vliegenlarven kan kweken op kippenmest. Het leverde hem de Eosprijs 2021 op. Waarom hij dat in hemelsnaam wil doen, ontdek je op pagina 9.
Waar wacht je dus nog op? Speel je scriptie uit – doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs! Alle info en voorwaarden vind je in deze krant en op www.scriptieprijs.be
E9
Met thesis tot in het parlement Dries Mariën won de Klasseprijs 2021 met een scriptie over hoe scholen beginnende leerkrachten beter kunnen ondersteunen. Zijn knappe onderzoek leidde zelf tot een parlementaire vraag aan het adres van Minister van Onderwijs Ben Weyts.
E6
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
2
20 EDITIES VLAAMSE SCRIPTIEPRIJS 24
winnaars
(Tweemaal was er een ex-aequo en bij één editie trok een duoscriptie aan het langste eind)
waarvan
15
mannen en
9
vrouwen
ACHTERGROND
5 Ingenieurswetenschappen
2
Pedagogische wetenschappen
5
3
Geschiedenis
1
Rechten
1 Kunstwetenschappen
Biologie
INSTELLING
3
Communicatie / Journalistiek
2
Architectuur
Taalkunde / Vertalen
1
Wijsbegeerte
1
PRIJZENGELD € 70.000 aan prijzengeld uitgereikt
10 UGENT
(zonder deelprijzen mee te rekenen)
6 KU LEUVEN 1 Hogeschool
DEELPRIJZEN
PXL
2 VUB 1 HoGent
2 Howest 1 AP Hogeschool Antwerpen
1 Thomas More Hogeschool
19 edities Klasseprijs
14 edities Agoria /
(sinds 2003) goed voor 22 winnaars (9 mannen en 13 vrouwen)
mtech+prijs (sinds 2008) goed voor 16 winnaars
13 edities Eosprijs
6 edities Bachelorprijs
(sinds 2009) goed voor 15 winnaars (9 mannen en 6 vrouwen)
(12 mannen en 4 vrouwen)
(sinds 2016) goed voor 10 winnaars (2 mannen en 8 vrouwen)
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
3
VLAAMSE SCRIPTIEPRIJS
Draadloze robotbloem registreert
insectenbezoeken KAMIEL DEBEUCKELAERE WON DE VLAAMSE SCRIPTIEPRIJS 2021 Bioloog Kamiel Debeuckelaere (KU Leuven) ontwikkelde voor zijn masterproef een draadloze robotbloem voor bijenonderzoek. Met dit werk won hij de Vlaamse Scriptieprijs 2021, goed voor 2.500 euro en een trofee in de vorm van gouden hersenen.
D
e toestand van bijen gaat al een hele tijd achteruit. Onderzoek toont aan dat we in de laatste 30 jaar al meer dan een kwart van de wilde bijensoorten ter wereld verloren zijn. “Voor mij als bioloog is dat verlies aan biodiversiteit op zich al een grote zonde, maar ook voor de voedingsindustrie is dit een alarmerende trend. Veel gewassen, zoals koffie, cacao en tomaten, zijn afhankelijk van bestuiving door bijen. Daarom is het belangrijk om bestuivers zoals bijen te observeren, om zoveel mogelijk informatie te verzamelen”, vertelt Kamiel.
Bijtjes tellen
De hele dag bijtjes tellen in het veld, het klinkt leuk, maar het is niet bepaald gemakkelijk. Niet alleen neemt het veel tijd in beslag, het is ook gewoon erg moeilijk om veel van die snelvliegende bijen tegelijk te volgen. Biologen hebben dus nood aan een betere manier om het gedrag van bijen te observeren.
“In de laatste 30 jaar verloren we al meer dan een kwart van de wilde bijensoorten ter wereld”
Om die reden ontwikkelde Kamiel een draadloze robotbloem, die zelfstandig insectbezoekjes registreert. Ze biedt automatisch nectar aan, registreert wanneer en hoe lang bijen de bloem bezoeken en geeft die informatie over insectbezoeken elke tien minuten door via een draadloze verbinding. Voor het 3D-printontwerp baseerde Kamiel zich op zijn kennis als bioloog. “Ik ging hiervoor echt vanuit het standpunt van bijen over kleuren en vormen nadenken.”
“De draadloze robotbloem biedt automatisch nectar aan en registreert wanneer en hoe lang bijen de bloem bezoeken”
Terrasje om te vieren
Hij moest als bioloog wel uit zijn comfortzone stappen en diende zich ook stevig te verdiepen in de technische kant van het verhaal. Zo kreeg de bloem een eigen minicomputer, een batterij en de nodige sensoren om zelfstandig insectbezoekjes in kaart te kunnen brengen. Ook ontwikkelde hij een website om alle robotbloemen die in gebruik zijn te monitoren. Het spannendste, maar ook mooiste moment van zijn onderzoek, was de eerste testdag, vertelt Debeuckelaere. Op dat moment was hij al een jaar aan het werken aan de robotbloem. “Wat als de bijen helemaal niet geïnteresseerd waren? Of wat als de robotbloem niet goed werkte? Toen de eerste bij op bezoek kwam, voelde het als eens overwinning. We zijn toen nog iets gaan drinken op een terras in Leuven om het te vieren.”
Hommel op een stokje
Toch zat het werk er nog niet op. De observaties die Kamiel met de hand noteerde, kwamen niet geheel overeen met wat de bloem registreerde. “In het begin klopte het nog niet helemaal, omdat de gevoeligheid van de detector nog niet goed op punt stond. In het lab had ik dat die afgesteld door met een dode hommel op een stokje een bezoek aan de bloem na te bootsen, maar in het echt gaat het toch iets anders (lacht).”
“Toen de eerste bij op bezoek kwam, voelde het als eens overwinning”
heid, juist toe worden aangetrokken. Of je kan het effect van schimmels in nectar op insectbezoek bekijken”, aldus Kamiel.
“De bloem leent zich voor allerlei onderzoek. Zo kan je bijvoorbeeld pesticiden toevoegen aan de nectar.
Voor de verdere ontwikkeling van de robotbloem schakelt hij ditmaal wel graag de hulp in van mensen met de nodige technische bagage. “Ik denk dat er nog veel verbetering mogelijk is aan de robotbloem en ikzelf ben meteen kandidaat om ze dan te gebruiken.”
Technisch talent gezocht
Intussen zet Kamiel zijn werk verder in een doctoraatsonderzoek aan de KU Leuven, waarbij hij hoopt de robotbloem zelf te kunnen gebruiken. “De bloem leent zich voor allerlei onderzoek. Zo kan je bijvoorbeeld pesticiden toevoegen aan de nectar. Uit eerder onderzoek is gebleken dat hommels daar, ondanks de schadelijk-
Meer weten? scriptiebank.be/robotbloem Deze scriptie verscheen o.a. bij VRT NWS, in Het Laatste Nieuws en in Het Nieuwsblad. Promotoren: dr. Marìa Pozo Romero & prof. dr. Ir. Hans Jacquemyn Bekijk een korte video waarin Kamiel zijn robotbloem toont
Voor het ontwerp dacht Kamiel Debeuckelaere vanuit het standpunt van bijen na over kleuren en vormen.
Voor de testopstelling werd de robotbloem bij een hommelkolonie geplaatst.
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
4
VLAAMSE SCRIPTIEPRIJS
Kamiel Debeuckelaere, winnaar Vlaamse Scriptieprijs 2021
Het rapport van de jury
De jury van de Vlaamse Scriptieprijs 2021 bestond traditiegetrouw uit journalisten, academici en uitgevers. Bekende juryleden waren onder meer hoofdredactrice Indra Dewitte (HBVL) en Linda De Win (voormalig VRT-journalist). Zij kozen Debeuckelaere’s inzending uit 405 inzendingen en waren bijna unaniem laaiend enthousiast over zijn masterproef. “Deze masterproef is een plezier om te lezen, het enthousiasme druipt eraf. Dit is tot in de puntjes afgewerkt en van zo’n hoog niveau dat het zelfs als voorbeeld kan dienen voor doctoraatsstudenten. Kamiel beperkte zich niet tot alleen de biologie, maar ging compleet buiten zijn eigen comfortzone. Hij leerde zichzelf 3D-printen, programmeren… Je moet het maar doen als masterstudent.” De jury zag meteen ook mogelijkheden voor citizen science. Waarom zouden we niet allemaal zo’n bloem in onze tuin kunnen zetten, om zo het wetenschappelijk onderzoek vooruit te helpen?
“Op de valreep schreef ik mij in voor de Vlaamse Scriptieprijs, zonder al te grote verwachtingen. Mijn promotor was ervan overtuigd dat ik een goeie kans had en zoals vaak het geval is, had ze gelijk. Dankzij deze overwinning kan ik nu de vruchten pukken van al het werk dat ik in mijn thesis heb gestoken, waar die anders misschien in een donker hoekje van een archief zou verdwijnen. Een mooier begin van mijn academische carrière kan ik niet bedenken.”
deVlaamse
ScriptieBank Wist je dat deelnemers aan de Vlaamse Scriptieprijs hun volledige thesis online beschikbaar stellen in de Vlaamse ScriptieBank? Momenteel bestaat deze databank uit nagenoeg 6.000 bachelor- en masterproeven, telkens begeleid door een vlot leesbaar artikel. Dagelijks wordt deze ScriptieBank bezocht door zo’n duizend bezoekers op zoek naar informatie over de meest uiteenlopende onderwerpen. Ben je pas afgestudeerd en wil je dat jouw bachelor- of masterproef ook gevonden kan worden door journalisten, uitgevers en potentiële werkgevers? Of wil je gewoon jouw harde werk delen met het grote publiek. Neem deel aan de Vlaamse Scriptieprijs. Schrijf een kort, populariserend artikel over je eindwerk en stuur het in via scriptieprijs.be. Je maakt bovendien kans op prijzen tot 2.500 euro!
scriptiebank.be PARTNERS
Z ONDAG 1 5 M E I 2 0 2 2
WERVENDAG
De bouw, an véél meer d je denkt!
EEN INITIATIEF VAN
Bezoek de werven in je buurt openwervendag.be
SPONSORS
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
Geen prijs zonder jury Op zoek gaan naar de sterkste en meest nieuwswaardige scripties van Vlaanderen vereist de nodige deskundigheid. Die opdracht vertrouwt SciMingo dan ook toe aan een keur aan experten uit de journalistiek, uitgeverswereld en academische sector. Een greep uit de indrukwekkende lijst van namen die de voorbije 20 jaar bij de prijs jureerden:
5 De Standaard met toenmalig hoofdredacteur Peter Vandermeersch in 2002 5 De Morgen – Yves Desmet in 2006 en Kirsten Bertrand in 2017 5 Het Nieuwsblad – Liesbeth Van Impe in 2015 5 Het Belang van Limburg – Indra Dewitte in 2012 & 2021
Zinzen & Van Cauwelaert
5 De Gazet van Antwerpen – Frederik De Swaef in 2021 © VRT
Bij verkiezingen vormen Walter Zinzen & Rik Van Cauwelaert tegenwoordig een dynamisch analistenduo aan de zijde van Ivan De Vadder. Beiden namen ze ooit plaats aan de jurytafel van de Vlaamse Scriptieprijs, zij het niet bij dezelfde editie: Van Cauwelaert schoof reeds bij de tweede editie in 2003 aan, Zinzen pas in 2014.
VRT-coryfeeën
© VRT
Van Walter Zinzen is het maar een kleine sprong naar andere VRT-coryfeeën. Denk maar aan Martine Tanghe (2007), Phara de Aguirre (2010) en Linda De Win (2021). VTM-journalisten vallen iets moeilijker te overtuigen, al zette Faroek Özgunes in 2009 wel z’n tanden in de 177 inzendingen van dat jaar.
De Slimste Mens(en)
Enkel De Tijd & Het Laatste Nieuws ontbreken in het lijstje, al hadden we al verschillende HLNjournalisten aan boord en niet van de minste. Neem bijvoorbeeld voormalig politiek commentator Luc Van der Kelen (jury 2003). Ook meerdere journalisten van De Tijd maakten hun opwachting in de Scriptieprijs-jury, zoals in 2016 met Ine Renson (nu bij De Standaard).
Hoofdredacteurs magazine
Studenten bijten zich voor hun eindwerk maandenlang stevig vast in een onderwerp. Hun thesissen zijn zo stevige onderzoeksdossiers die zich ook lenen tot uitgebreidere stukken in maand- en weekbladen. Met dat argument overtuigden we in het verleden onder meer Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck (2016), voormalig Knack Weekendhoofdredactrice Tessa Vermeiren (2006) en (toenmalige) HUMO-redacteurs Wouter Van Driessche (2012) en Jörgen Oosterwaal (2013) om onze jury te versterken. Ook Gie Goris kweet zich in 2013 als MO*-hoofdredacteur van die taak.
Uitgevers
Een argument waarmee we dan weer uitgevers over de streep weten te trekken, is dat er elk jaar sterke eindwerken opduiken die het potentieel hebben om het tot een (populariserend) boek te schoppen. Zo namen heel wat mooie namen uit het boekenvak plaats aan onze jurytafel: Harold Polis (Meulenhoff Manteau, De Bezige Bij, Uitgeverij Polis), Rudy Vanschoonbeek (ex-Standaard Uitgeverij, nu Uitgeverij Vrijdag), André Van Halewyck (Kritak, Van Halewyck), Lies Poignie (ex-Lannoo, Academia Press), Maarten Vansteenbergen (Lannoo), … En of dat loonde!
Academici
Om de slimste studenten op te sporen heb je de slimste mensen nodig. Dat bewijst de jurylijst van de Vlaamse Scriptieprijs. Met Xavier Taveirne (jury 2013), Annelies Rutten (jury 2013) en Linda De Win (jury 2021) telt die drie winnaars van de populaire tv-quiz. Ook Sam De Graeve (jury 2011), jarenlang eindredacteur van het quizprogramma bij Woestijnvis, maakte in het verleden deel uit van de jury. Met voormalig Marc Reynebeau (De Standaard) telde ons jurypanel in 2010 bovendien een journalist die jarenlang dienstdeed als jurylid bij #DSMTW.
Via een samenwerking met de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten bevolkte een schare aan notoire wetenschappers onze jury. In de sociale wetenschappen waren dat o.a. huidig UAntwerpen-rector Herman Van Goethem (2011) en filosoof & professor Ludo Abicht (2005). Uit de exacte wetenschappen hadden we de eer om onder meer emeritus professor Irina Veretennicoff (VUB), een autoriteit in de fysica en sterrenkunde-professor Christoffel Waelkens (KU Leuven) in onze jury te mogen verwelkomen.
Hoofdredacteurs krant
Quasi elk Vlaams dagblad vaardigde wel al eens hoofdredacteur af voor de jury van de Vlaamse Scriptieprijs:
Herman Van Goethem
EX-JURYLEDEN AAN HET WOORD Tom De Cock (Radiomaker) – jurylid 2017 “Tot mijn eigen verbazing werd ik in 2017 in het erudiete gezelschap van de jury opgenomen. Beleefd als ik was zei ik meteen ja, en voor ik het wist lag er een halve meter papier op mijn nachtkastje: een enorme stapel bloed, zweet en tranen van studenten uit alle disciplines. Ik kreeg slapeloze nachten, maar van de goeie soort. Van de chemische samenstelling van scheepsbrandstof tot monumentenzorg. Van kankeronderzoek tot jihadisme. Het nieuwsgierige, in letterlijk alles geïnteresseerde jongetje in me vond het een voorrecht om zich in te lezen in disciplines waarin ik meestal een leek was… Het deed zo’n deugd om de bijna tastbare inspanning van elke deelnemer te mogen proeven, afwegen en al dan niet belonen. En dan bij het uitreiken van de uiteindelijke prijs de makkers en medestudenten van de winnaar vanop het hoogste balkon horen kraaien, als bij een sportwedstrijd. Het bevrijdende gevoel dat nieuw vergaarde inzichten niet op een donkere plank of in een digitale afgrond eindigen, maar op een podium, in het volle daglicht, in de populaire pers en zelfs op de radio. Dat is de machtige verdienste van deze prijs.”
Jörgen Oosterwaal (Hoofdredacteur De Morgen en Knack) – jurylid 2013 “In 2013 kreeg de Scriptieprijs de helft meer inschrijvingen te verwerken dan het jaar voordien, liefst zo’n 486 scripties. Op zich goed nieuws … behalve voor ons, de jury van de Vlaamse Scriptieprijs. Wij dreigden bedolven te geraken onder de eindwerken. Het was zo erg dat de organisatie achter dit prachtinitiatief in allerijl nog extra juryleden heeft moeten optrommelen om alles gelezen te krijgen.” “Wat ik me herinner zijn de avonden in het © Yorick Janssens knusse kantoor in Zellik, waar wij à volonté belegde broodjes kregen, koffie en wijn -Rosso di Montalcino, waar is de tijd van de wereldwinkelwijnen?- en leerden over de jeugd van tegenwoordig, althans het afstuderende – dus geprivilegieerde- gedeelte ervan. Het viel op hoe sterk studenten met de toekomst bezig waren. Er waren heel wat inzendingen uit alle mogelijke disciplines over milieu en duurzaamheid, terwijl er ook heel wat onderzoekspijlen werden gericht op thema’s als de vergrijzing. En de studenten deden dat allemaal met een ijver en een sérieux waar sommige politici - en ook sommige journalisten - nog iets van kunnen leren.”
Peter Schoenaerts (Uitgeverij Boeklyn - Voormalig eindredacteur Humo) – jurylid 2019
“De juryvergaderingen van de scriptieprijs? Hoogoplopende discussies, argumenten voor en tegen, en scheldpartijen tussen journalisten en academici. Gelukkig kwam alles altijd weer goed. Met Jarne Pollie duidden mijn collega’s en ik in elk geval een verdiende winnaar aan. Z’n scriptie-onderzoek naar racisme in het Belgisch voetbal herinner ik mij als een echte eye-opener, waarin hij machtige actoren -(inter)nationale voetbalbonden- ter verantwoording riep en ook echte aanbevelingen deed om discriminatie te tackelen.”
Annemie Peeters (Radio 1) – jurylid 2018 “Ik vond het superfijn. Alle genomineerde scripties lezen, van begin tot eind. Dikwijls ook hérlezen. Onze vergaderingen. Zo ontzettend leerrijk. Maar het was goed dat ik toen een sabbatical had. Mijn hart zou metéén ‘ja’ zeggen tegen een volgende jury-opdracht, maar mijn hoofd weet wel beter (lacht).”
5
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
6
KLASSEPRIJS
IN GESPREK MET DRIES MARIËN, WINNAAR VAN DE KLASSEPRIJS 2021
“De Klasseprijs hielp me mijn netwerk stevig te vergroten” In Vlaanderen stapt 1 op de 3 startende leraren binnen de vijf jaar uit het onderwijs. Ook Dries Mariën gaf zijn job als beginnende leerkracht op en ging opnieuw studeren. In zijn scriptie onderzocht hij hoe we beginnende leraren beter kunnen ondersteunen. Dat knappe onderzoek leverde hem de Klasseprijs 2021 op. Wij blikken met Dries terug op z’n overwinning. Wat onderzocht je concreet in jouw scriptie? “Sinds het schooljaar 2019-2020 geeft de Vlaamse overheid aan elke school middelen voor de begeleiding van beginnende leraren. Ik onderzocht hoe die middelen worden ingezet. Via enquêtes bij beginnende leraren peilde ik naar hoe ze worden begeleid en hoe zij die begeleiding ervaren. In een volgende fase ben ik de resultaten van die enquêtes via focusgroepen met allerlei onderwijsactoren gaan bespreken. Denk aan de onderwijsinspectie, de pedagogische begeleiders, … Wat vinden zij hiervan? Wat loopt volgens hen al goed? Waar zien zij ruimte voor verbetering?” Waarom wilde je dit onderzoeken? “Ik wilde heel graag op een actueel onderwerp werken en kwam zo bij het lerarentekort uit – een grote uitdaging in ons
onderwijs. Wat ook meespeelde in die keuze is dat ik zelf een leraar ben van opleiding. Ik gaf zelf 3 jaar les en ervaarde hoe het is om een beginnende leraar te zijn. Zelf gaf ik les voor dat decreet er was. Ik kreeg geen begeleiding, wat er mee voor gezorgd heeft dat ik geen leraar meer ben.” Waarom nam je deel aan de Klasseprijs? “Ik wilde absoluut die reischeque van 1.000 euro (lacht). Neen serieus, ik vond zelf dat ik een heel interessante en relevante scriptie had die ik aan de buitenwereld wilde tonen. Daarom besloot ik deel te nemen, niet zozeer omwille van de prijs. Stiekem hoop je dan wel om die prijs te winnen, maar ik had niet verwacht dat het zou gebeuren.” En toch werd je tot winnaar van de Klasseprijs 2021 uitgeroepen. Kreeg je veel reacties op jouw winst? “Ja, superveel reacties. Zowel van binnen de onderwijswereld als van mensen erbuiten die het nieuws hadden opgepikt. Zo verscheen er een artikel in De Gentenaar en ook Klasse schonk via een uitgebreid interview aandacht aan m’n onderzoek. Ik werd nadien door veel schooldirecties gecontacteerd. Een aantal liet me weten dat ze de aanbevelingen uit mijn onderzoek gaan toepassen op de klasvloer. Anderen gaven aan dat ze mijn scriptie een mooi voorbeeld
vonden van hoe onderzoek en praktijk elkaar kunnen versterken. De Klasseprijs heeft me echt geholpen om mijn netwerk binnen de onderwijssector stevig te vergroten en om het onderwerp op de agenda te zetten.” Dat is duidelijk gelukt. Jouw scriptie-onderzoek schopte het zelfs tot de parlementaire agenda. “Klopt, een parlementslid stelde naar aanleiding van mijn scriptie bijkomende vragen aan Minister van Klasseprijs-winnaar Dries Mariën met juryvoorzitter Nele Beerens. © Kevin Faignaert Onderwijs Ben Weyts over het inzetten van die middelen voor aanvangsbegeleiding. Mooi dat mijn om ook wel eens met elkaar in discussie te kunnen gaan. Die feedback helpt je om tot scriptie het debat rond het lerarentekort een nog beter resultaat te komen.” en de aanvangsbegeleiding helpt voeden!” Een zoveelste bewijs dat je een sterke scriptie schreef. Wat was jouw ‘geheim’? “Ik denk dat het echt belangrijk is dat je een onderwerp kiest dat je na aan het hart ligt. Iets dat je interesseert en dat je zelf vorm mag geven. Ik had het geluk dat ik een goede en open professionele relatie kon opbouwen met mijn promotor Laura Thomas. Er was zowel ruimte voor complimenten als voor constructieve kritiek. Het meest leerrijke is
Wil je zelf deelnemen aan de Klasseprijs? Alle info op scriptieprijs.be/klasseprijs Meer weten over het onderzoek van Dries? scriptiebank.be/aanvangsbegeleiding
DE KLASSEPRIJS BEKROONT STRAFFE ONDERWIJSSCRIPTIES
“Er beweegt iets in het onderwijs”
WIN
€ 1000 MET JE
SCRIPTIE! Alle info op www.scriptieprijs.be/klasseprijs
Klasse_adv_scriptieprijs2022.indd 1
12/04/2022 10:32
Het is intussen vaste prik op de redactie van onderwijsmagazine Klasse. Al sinds 2013 verdiepen de collega’s zich daar in de maanden november en december in tientallen straffe onderwijsscripties. Want een winnaar van de Klasseprijs kiezen, het is geen eenvoudige opdracht, vertelt juryvoorzitter en eindredacteur Nele Beerens.
moeilijk om alles te vergelijken, maar het maakt het ook erg boeiend.” “We willen dat de student niet alleen een probleem analyseert, maar ook perspectief biedt: wat nu? Hij of zij moet kritische vragen stellen én inspirerende antwoorden zoeken. We willen een conclusie lezen die de blik van de leerkrachten verruimt, hen doet nadenken, iets nieuws laat proberen …”
Waarom vinden jullie het belangrijk om deze prijs uit te reiken? “Leraren mogen trots zijn op de belangrijke maatschappelijke rol die ze vervullen. Ze verdienen waardering van de samenleving maar voelen die niet altijd. Mensen verwachten veel van leraren, maar weten niet altijd wat er beweegt in onderwijs. Via de Klasseprijs willen we daar verandering in brengen.” “De ingezonden scripties zijn stuk voor stuk relevant wetenschappelijk onderzoek en dat willen we zo veel mogelijk tot op de klasvloer krijgen. Daardoor groeien leerkrachten en dat komt de onderwijskwaliteit ten goede. ”
“Mensen verwachten veel van leraren, maar weten niet altijd wat er beweegt in onderwijs.”
Wat is voor jullie als jury belangrijk bij een inzending? “Inzendingen voor de Klasseprijs zijn zeer divers. Ze variëren van een afgewerkt lespakket tot verkennend wetenschappelijk onderzoek. Het onderwerp kan ook wat breder gaan, denk maar aan scripties over het gebruik van sociale media of over het belang van beweging bij jongeren. Dat brede spectrum maakt het voor de jury soms wel
Welke winnaar of winnaars blijven jou het meeste bij? “Ik blijf het meest gecharmeerd door de winnaars van 2019. Robbe Pessemier, Thibaut Duthois en Nikolaas Mergan wonnen toen met het literatuurhandboek ‘Overhaald’ dat ze ontwikkelden om leesgoesting in OKAN en bso aan te wakkeren. Hun enthousiasme, professionaliteit en ambitie was zo mooi om te zien! Sinds hun winst blijven ze hard scoren met hun publicatie en workshops. Daar gaan we nog van horen.” Hebben jullie een ‘geheime’ tip voor wie wenst deel te nemen in de toekomst? “De juryleden van Klasse zijn redacteurs. Mensen die dag in dag uit met onze prachtige Nederlandse taal bezig zijn. Laat je scriptie dus zeker nalezen op tik- en spellingfouten. Het ligt gevoelig (lacht).”
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
7
BACHELORPRIJS
DE BACHELORPRIJS BEKROONT CONCRETE EN TOEPASBARE BACHELORPROEVEN
Van gezelschapsspel tot patiëntenformulier De jongste van alle deelprijzen, de Bachelorprijs, bekroont al sinds 2016 straffe inzendingen uit de hogescholen. Deze bachelorinzendingen maakten al kans op de Vlaamse Scriptieprijs, toch was er nood aan een extra prijs. Want een bachelorproef is allesbehalve ‘het kleine broertje van de masterproef’, maar blinkt net uit in creativiteit, diversiteit en toepasbaarheid in het werkveld.
had gedacht, maar ook volkomen vreemden schreven me allerlei fantastische en deugddoende getuigenissen en berichten. Er waren zelfs leerlingen die boekbesprekingen schreven over mijn eindwerk.”
“Door die prijs besefte ik pas hoe herkenbaar en belangrijk het onderwerp van mijn scriptie voor veel mensen is.
B
Oud-winnaar Elias Callewaert
ij de Bachelorprijs zijn het de hogescholen die juryleden afvaardigen. Hoewel het vele leeswerk niet te onderschatten is, is het enthousiasme bij de jury ieder jaar groot om in de inzendingen te duiken om er de sterkste eindwerken uit te vissen. Maar dat enthousiasme leidt ook tot gepassioneerde discussies. Over de jurycriteria, bijvoorbeeld. Afscheidnemend jurylid Rik Hostyn was er van bij het begin bij: “Ieder jaar is er een moment waarop we alles opnieuw in vraag willen stellen, de beoordelingscriteria zijn nochtans goed gedefinieerd.” Dat is niet verwonderlijk, want in tegenstelling tot een masterproef, bestaat er geen algemene consensus over hoe zo’n bachelorproef er moet uitzien. De ene hogeschool eist van studenten een klassiek eindwerk met een doorwrochte literatuurstudie en diepgaand onderzoek, de andere hogeschool ziet het veel praktijkgerichter. Ook een gezelschapsspel, een stoelontwerp of een pa-
Journalistenjury
Elias Callewaert won de Bachelorprijs 2020 “Nu pas besef ik hoe herkenbaar en belangrijk het onderwerp van mijn scriptie is” © Kevin Faignaert
tiëntenformulier kan een bachelorproef zijn en dat maakt het de juryleden vaak knap lastig om alle eindwerken te vergelijken.
Boekbesprekingen
Die veelzijdigheid van de inzendingen werd in 2020 erg duidelijk. Dat jaar telde de prijs een opvallende, maar atypische winnaar: een dramatherapeut die langs de straten wandelde, connectie probeerde te maken met de mensen thuis en hen verleid-
de tot een korte interactie via een rollenspel. Zo probeerde hij de eenzaamheid te bestrijden in bizarre tijden van lockdowns en andere strenge maatregelen. Hij schreef er een meeslepende bachelorproef over. Bachelorprijslaureaat Elias Callewaert: “Door die prijs besefte ik pas hoe herkenbaar en belangrijk het onderwerp van mijn scriptie voor veel mensen is. Achter mijn rug is mijn bachelorproef een eigen leven beginnen te leiden. Niet alleen dichte vrienden waarvan ik het in eerste instantie niet
Een andere uitdaging voor de Bachelorprijsjury is de neutraliteit. Iedereen vertegenwoordigt de eigen associatie, maar dat mag niet tot uiting komen in de beoordeling. De juryleden zijn op dat vlak uiterst voorzichtig en bijten op hun tong wanneer ‘hun’ studenten besproken worden. Maar zo neutraal als ze zijn tijdens de jurering, zo groot is de trots achteraf als iemand uit hun hogeschool de selectie haalt. Om de neutraliteit verder te garanderen, wordt de laatste keuze uitbesteed aan een journalistenjury. Vorig jaar nam onder meer De Standaardjournalist Guy Tegenbos deze taak op zich.
Meer info en deelnemen: scriptieprijs.be/bachelorprijs
“Toen COVID losbarstte wist niemand hoe je een patiënt in buikligging het beste reanimeert” ANGELA JANSSEN WON MET HAAR ONDERZOEK DE BACHELORPRIJS 2021, GOED VOOR 1.500 EURO De Bachelorprijs 2021 ging naar intensievezorgenverpleegkundige Angela Janssen. Thema van haar scriptie? De reanimatie van COVIDpatiënten in buikligging. “Voor de COVID-periode verzorgde ik géén enkele patiënt in buikligging. Toen het zover was wist eigenlijk niemand wat je het beste doet als een patiënt die op de buik ligt een hartstilstand krijgt”, vertelt Angela. De eerste COVID-patiënte verzorgen was een indrukwekkende ervaring voor Angela, die sinds 2019 werkte in het Ziekenhuis Oost-Limburg Genk. “Een jonge vrouw van in de veertig lag in buikligging aan de beademingsmachine. Ik vroeg me af: ‘Wat als ze een hartstilstand krijgt? Hoe reanimeer ik haar dan?’ Omdraaien naar rugligging betekent een tijdsverlies van 3 à 4 minuten. Terwijl dan élke seconde telt. Je wil de best mogelijke kansen aan de patiënt geven.”
De ultieme scriptietip
Haar collega’s kenden ook het protocol voor die situatie niet. En dat zette de banaba-studente, die al even op zoek was naar een onderwerp voor haar scriptie, aan het denken. “Ik overlegde het idee met mijn leidinggevenden. Het helpt wel als je in het werkveld staat om te zien waar de noden liggen.”
Angela researchte en vond onder andere 32 casestudies. “Die gingen over patiënten die in buikligging in een operatiezaal lagen en een hartstilstand kregen. De artsen en verpleegkundigen hadden niet veel keuze om de patiënt op een andere manier te reanimeren. Bleek dat de reanimatie in 92% van de gevallen lukte”, zegt Angela.
“Dat mijn werk niet voor niets is geweest was mijn intentie. Die droom is in vervulling gegaan” Bloed, zweet en tranen
“Werken en de scriptie schrijven was een pittige periode. Maar zelfs als ik de Bachelorprijs niet had gewonnen, vind ik het de moeite om mee te doen met de Vlaamse Scriptieprijs. Waarom twijfelen om je scriptie in te dienen? Je hebt niets te verliezen. Ik had niet verwacht te winnen, en zelfs niet in de top 10 te belanden. De avond zelf was ik enorm zenuwachtig, maar het vormde echt de kers op de taart.”
“Waarom twijfelen om je scriptie in te dienen? Je hebt niets te verliezen” Bachelorproef met impact
Bij haar scriptie hoorde ook een praktisch schema en een instructievideo. “Veel collega’s vroegen me ook hoe ze best een reanimatie in buikligging uitvoerden. En zo pik je info sneller op dan enkel via geschreven tekst.” Het Youtube-filmpje werd al meer dan 1.000 keer bekeken. In de reacties vraagt iemand zelfs om een Engelstalige versie. “Dat is wel echt het bewijs dat mensen naar die informatie zoeken. Dat mijn werk niet voor niets is geweest was mijn intentie. Die droom is in vervulling gegaan.” Daarnaast deed Angela ook een radio-interview en stond ze in de krant. “Mijn nieuwe werkgever in Maastricht had dat ook opgevangen, dus dat was mooi meegenomen.
En in oktober mag ik spreken op het congres van NVKVV, een beroepsorganisatie voor verpleegkundigen.” Ook voor andere, niet-COVID-patiënten, is de informatie van levensbelang. “Zoals bij operaties waarvoor de patiënt op de buik moet liggen zoals rugen hersenoperaties. Of op intensieve zorg als patiënten in buikligging liggen omwille van zwaar ademhalingsfalen door brandwonden of een longontsteking.”
Meer info & deelnemen: scriptieprijs.be/bachelorprijs Deze scriptie werd opgepikt door Het Belang van Limburg en op Radio 2 Limburg. Promotor: Karine Engelen Meer weten? scriptiebank.be/reanimatie
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
8
MTECH+PRIJS
TECHNOLOGISCHE SCRIPTIES MAKEN KANS OP MTECH+PRIJS
“Ook al verwacht je niet om te winnen, het kan toch gebeuren” De erkenning voor hun scriptie is het belangrijkste, de geldprijs van 1500 euro is mooi meegenomen voor het enthousiaste duo Judith Haanen en Anneleen Bollé. De ingenieur-architecten wonnen de mtech+prijs 2021. “Andere studenten diepen onze scriptie nu verder uit in een vervolgthesis. Het is blijkbaar een populair onderwerp in onze richting dit jaar. Heel leuk om te horen!”
vervolg breien aan onze scriptie vind ik wel heel mooi. We hopen dat de bouwsector het nog meer oppikt.”
Waarover ging jullie scriptie? Anneleen: “We vergeleken de milieu-impact van renovatie en heropbouw van eengezinswoningen. Puur ecologisch bekeken dus, en niet vanuit een financieel oogpunt.”
Anneleen: “En ik werk bij Veldeman in Dendermonde als projectleider. Bij projecten merk ik dat ik heel sterk controleer op goede isolatie en vermijden van koudebruggen. Dus de scriptie blijft in mijn achterhoofd.”
Judith: “We mogen onze scriptie uitleggen op de Pixii Expert Day, waardoor we de sector meer kunnen bereiken.” Wat doen jullie nu, in jullie leven na de studies? Judith: “In september startte ik bij het Gentse architectenbureau EVR Architecten. Zij zetten sterk in op duurzaamheid.”
Judith: “Het is een zeer actueel thema. Want hoe gaan we de Europese klimaatdoelstellingen -klimaatneutraal tegen 2050- halen? De bouwsector speelt hierbij een belangrijke rol, want ze is verantwoordelijk voor onder andere 30% van de CO2-uitstoot.” Judith: “In Vlaanderen staan er heel veel gezinswoningen om aan te pakken. Door die gebouwen goed te isoleren en energiezuiniger te maken, kan dat een grote ecologische winst betekenen.” Anneleen: “We gingen ook voor een zo breed mogelijke doelstelling, om een algemeen antwoord te geven voor de Vlaamse woningmarkt. Uiteindelijk blijkt een passieve renovatie quasi altijd de beste oplossing.” Waarom namen jullie deel aan de Vlaamse Scriptieprijs? Judith: “Onze promotor stuurde een mailtje met wedstrijden waaraan we konden deelnemen.”
Hebben jullie een gouden tip voor de nieuwe lichting scriptieschrijvers? Anneleen: “Doe gewoon mee en schrijf dat extra samenvattende artikel. Ook al verwacht je niet om te winnen, het kan toch gebeuren!”
Anneleen: “De zomer was net begonnen en we schreven ons in voor verschillende wedstrijden. Dat betekende opeens terug extra werk nadat we onze scriptie hadden ingediend. Maar we hadden het ervoor over. We willen dat ons werk verspreid geraakt en er iets mee gedaan wordt.” Wat was de impact voor jullie om de prijs te winnen? Judith: “Ik was echt geschrokken dat we hadden gewonnen! Een journalist uit Lievegem, waar ik woon, vroeg om een interview. Ik verschoot hoeveel mensen we plots bereikten.”
Anneleen: “Ja, zelfs de apotheker zei proficiat! En drie journalisten belden me op. We hadden niet verwacht om te winnen, zelfs niet toen we een mailtje kregen dat we bij de laatste drie finalisten waren.” De erkenning is belangrijk, en jullie kregen ook een geldprijs van 1500 euro? Anneleen: “We hebben afgesproken om te gaan eten met een deel van het prijzengeld. Het is er nog niet van gekomen, maar we zullen dat doen. En de rest? Op onze spaarrekening! Dat er nu nieuwe studenten een
Meer info & deelnemen: scriptieprijs.be/mtechplusprijs Deze scriptie werd opgepikt door Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws. Promotor: prof.dr.ir. Marijke Steemand en prof.dr.ir. Nathan Van Den Bossche Meer weten? scriptiebank.be/renoverenofslopen
mtech+ prijs: voor innovatieve STEM en ICT scripties De eerste mtech+prijs, die in de plaats kwam van de Agoriaprijs, was meteen een schot in de roos, met knappe finalisten én uitmuntende laureaten. Wat is het interessantst vanuit milieuoogpunt: renoveren of heropbouwen? Dat onderzochten ingenieur-architecten Judith Haanen en Anneleen Bollé in hun masterproef. Een mooi werk van beide dames, waarbij ze heel wat factoren in rekening brachten. De mtech+ jury, bestaande uit diverse leden uit de bedrijfswereld, wa s onder de indruk. Ook onze publieksprijs was
een voltreffer: Robin Haesen & Louis Hermans onderzochten manieren om warmte op te slaan in een watertank of de bodem, om zo ook in de in de wintermaanden huizen te kunnen verwarmen met zonne-energie. Maar wie of wat is mtech+ en waarom hechten we zo veel belang aan de ondersteuning van de scriptieprijs? mtech+ is de nieuwe naam van de loopbaanfondsen van de metaal- en technologische industrie, aangestuurd door vakbonden en technologiefederatie Agoria. Als sectorale fondsen willen we in een snel veranderende omgeving zowel bijdragen aan kwaliteitsvolle loopbanen en werkzekerheid (binnen of buiten bedrijf of sector) voor alle werknemers en potentiële werknemers als aan de competitiviteit en wendbaarheid van onze ondernemingen. Duurzame inzetbaarheid en levenslang leren van en voor onze werknemers zijn essentieel om kwaliteitsvolle carrières te garanderen en wordt de basis hiervoor niet gelegd in het onderwijs? “Deel je STEM-scriptie met de buitenwereld via de mtech+prijs. Inspireer zo andere jongeren om ook te kiezen voor STEM- en ICT-opleidingen” Bovendien maakt technologische en digitale revolutie dat de maatschappij in snel tempo verandert. Als we niet ingrijpen, zullen er tegen 2030 in België maar liefst 600.000 arbeidsplaatsen niet ingevuld geraken en zullen we miljarden aan welvaart niet gerealiseerd zien, omdat er een gebrek is aan
geschikte profielen (studie “Shaping the future of work”, Agoria). Niet alleen omwille van de digitale omslag, maar ook omwille van de sterke vergrijzing heeft onze sector het potentieel om de komende jaren te blijven aanwerven, zelfs bij een nulgroei. De vervangingsgraad zal immers behoorlijk hoog blijven door de uitstroom van de oudere werknemers. Deze ontwikkelingen vergen onder andere (volgehouden) inspanningen om bij schoolgaande jongeren (en hun ouders) het positieve imago van de sector en van STEM-opleidingen te versterken. Technologie maakt ons leven immers zo veel gemakkelijker en zorgt voor vooruitgang en welvaart. Willen we deze voorsprong op technologisch vlak in Vlaanderen garanderen en behouden, hebben we veel STEM profielen nodig op onze arbeidsmarkt. Daarom worden er specifieke acties opgezet naar het onderwijs en steunen wij volop de scriptieprijs. Wij doen dus een oproep om ook dit jaar de STEM-scripties te delen met de buitenwereld via de mtech+ prijs. Jullie kunnen daarmee andere jongeren inspireren om ook te kiezen voor STEM- en ICT-opleidingen. De jury kijkt met veel enthousiasme uit naar de ingezonden scripties. Veel succes! Kris Van Eeckhout Coördinatie mtech+ Vlaanderen/Brussel
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
9
EOSPRIJS
Larven kweken met kippenmest INSECTEN KUNNEN DIENEN ALS VOEDSEL VOOR VISSEN EN PLUIMVEE Kan je vlot en goedkoop vliegenlarven kweken op kippenmest? Die vraag stond centraal in de scriptie van CarlVictor Deweer (UGent). Op die manier wil deze dierenarts bijdragen tot het vergroenen van de veeteelt. Hij won de Eosprijs 2021, de deelprijs van de Vlaamse Scriptieprijs voor exact-wetenschappelijk onderzoek.
I
n zijn masterproef onderzocht CarlVictor of we larven van de zwarte soldatenvlieg kunnen inzetten om de mest in kippenstallen op te ruimen. Die larven bevatten veel eiwitten en vetten, en kunnen verwerkt worden tot voedselbron voor vissen en pluimvee. Bepaalde delen kunnen zelfs gebruikt worden in de chemiesector en geneeskunde.
100 miljoen kilo larven
“De huidige methode om vleeskuikens te kweken is door kuikens 6 weken lang vet te mesten in een kippenstal. Daarna gaan ze naar het slachthuis. De stal wordt dan gerei-
De zwarte soldatenvlieg
nigd en staat twee weken leeg, om opnieuw aan de kweek te beginnen”, legt Carl-Victor uit. Hij toonde aan dat het interessant is om de kippenmest eerst nog een week te laten liggen om er larven op te kweken. Het enige dat een pluimveehouder daarbij moet doen, is de mest bevochtigen en mixen. Indien deze nieuwe methode over heel België toegepast wordt, zou er 100 miljoen kilogram larven kunnen worden gekweekt.
Minder mestoverschotten
De methode moet wel nog verder worden getest, want het onderzoek gebeurde voorlopig enkel in experimentele omstandighe-
den. Ook verbiedt de wetgeving momenteel het kweken van larven op kippenmest, omdat de invloed van larven op bioveiligheid en voedselveligheid nog verder moet worden onderzocht. Deweer hoopt dat dit snel zal gebeuren: “Larven kweken in vleeskuikenstallen heeft immers alleen maar voordelen: minder vrachtverkeer, minder mestoverschotten, minder gebouwen en infrastructuur,...”.
Dromen van larven
“Een mooi voorbeeld van circulaire veeteelt. De scriptie is zeer origineel, interessant en bevat veel eigen onderzoek”, oordeelde de redactie van Eos. Die koos het werk uit 63 inzendingen. Ook het publiek kon via een poll mee bepalen wie de winnaar werd door te stemmen op één van de vijf genomineerden. De 2.600 stemmen telden voor een kwart mee in de totale beoordeling. De winnaar kreeg er liefst 628 achter zijn naam.
Carl-Victor Deweer, winnaar Eosprijs 2021
Wetenschap een stem geven die luid en duidelijk klinkt in de samenleving, dat is ons engagement. Neem een abonnement, verrijk elke maand je kennis en verspreid met ons de wetenschap! Kies een formule die het best bij je past.
Zelf deelnemen aan de Eosprijs 2022? Alle info op scriptieprijs.be/eosprijs Deze scriptie verscheen o.a. in Eos Magazine, op Radio 2, op vrtnws.be en in Landbouwleven. Promotoren: prof. dr. Gunther Antonissen en dr. David Deruytter Meer weten? scriptiebank.be/larvenopkippenmest
DE EOSPRIJS BEKROONT STERKE EXACT-WETENSCHAPPELIJKE INZENDINGEN
“Het was een verrassing om te zien wat voor een groot het publiek de Vlaamse Scriptieprijs bereikt! De ervaring van de prijsuitreiking in Hasselt was op zich al uniek, laat staan de enorme belangstelling tijdens én na de uitreiking. Zo belden o.a. zowel Radio 1 als Radio 2 me op voor een live-interviews over m’n onderzoek. Het is dan ook een echte aanrader voor studenten om deel te nemen. Ikzelf deed mee met het idee: ‘Je weet maar nooit.’ En zie wat ervan gekomen is”. (lacht)
Word vriend van Eos, neem een abonnement.
Een mooie bekroning voor Carl-Victor, die zich met passie op z’n onderzoek stortte. “Voor mijn experimenten moest ik soms van ‘s ochtends tot ’s avonds laat duizenden larven tellen. Dan lag ik ‘s nachts in mijn dromen ook nog larven te tellen.” CarlVictor sleepte 1.000 euro in de wacht en zag ook een artikel over zijn onderzoek in Eos Magazine verschijnen.
Het wapen van de
wetenschapper In Eos Magazine duiken de redacteurs iedere maand in nationaal en internationaal toponderzoek. Ook veelbelovende thesisonderzoeken van jonge studenten staan op hun radar. Ieder jaar reikt de redactie daarom de Eosprijs uit aan de strafste exact-wetenschappelijke inzending van de Vlaamse Scriptieprijs. “We verbazen ons ieder jaar over de grote hoeveelheid boeiend en origineel scriptie-onderzoek.”
E €
48
Gezant van de wetenschap (digitaal)
€
77
Ambassadeur van de wetenschap (papier)
€
88
€
128
Verspreider van de wetenschap (digitaal + papier)
Wetenschapsmecenas (Eos + Psyche&Brein)
xacte wetenschappen zijn meer dan ooit relevant. Dat vindt ook Eosredacteur Kim Verhaeghe: “Wetenschap beïnvloedt alle aspecten van ons leven en helpt ons grote uitdagingen het hoofd te bieden, zoals klimaatverandering, mobiliteit, veiligheid, voedselzekerheid en vergrijzing. En zonder wetenschappers geen wetenschap. Daarom willen we via de Eosprijs ontluikend talent een stimulans geven om verder te gaan in de wetenschap.” Ieder jaar wagen tientallen deelnemers hun kans en een keuze maken is niet eenvoudig, aldus de juryvoorzitter. “Elk jaar opnieuw zijn we verbaasd over de grote hoeveelheid boeiend en origineel scriptie-onderzoek. Het is bij de selectie daardoor elk jaar een kwestie van ‘kill your darlings’”
Toekomstgericht
www.eoswetenschap.eu/wordlid
In 2020 viel Babette Lamote in de prijzen, zij ontwikkelde een methode om bio-brandstof te maken uit landbouwafval. Als trouwe lezer was het voor Lamote een eer om haar naam te zien verschijnen in Eos Magazine. Ze vindt het zelf belangrijk om over haar onderzoek te communiceren: “Wetenschapscommunicatie zou hét wapen moeten zijn van elke wetenschapper en deelnemen aan de Eosprijs
Babette Lamote won de Eosprijs 2020 “Een eer om mijn onderzoek in Eos Magazine te zien verschijnen” © Kevin Faignaert
was voor mij een unieke kans om daarop te oefenen.” En dat is belangrijk, want complexe wetenschap vertalen naar een journalistiek artikel is geen eenvoudige klus. Hoe doe je dat? “Daarvoor vraag je jezelf als wetenschapper best eerst af waarom de lezer op de hoogte moet zijn van jouw onderzoek,” stelt Kim Verhaeghe. “Als je wil communiceren naar het brede publiek, denk dan altijd goed na over de relevantie van je scriptie. Wat betekent je onderzoek voor het fundamenteel onderzoek, de wetenschap of de maatschappij? Benadruk dat duidelijk en liefst zo snel mogelijk in je artikel.”
Meer info en deelnemen: scriptieprijs.be/eosprijs
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
10
OUD-WINNARES ANNELIEN COPPIETERS IN GESPREK MET JURYLID ANNEMIE PEETERS
“Thuisgevoel is meer dan een leuke plek om te wonen” Annelien Coppieters kaapte in 2018 de Vlaamse Scriptieprijs weg met haar bachelorproef over thuisgevoel in de jeugdhulp. Ze gaf de jongeren zo zelf een stem, een belangrijk gegeven voor haar. Annelien kwam namelijk op haar 14e in de jeugdhulp terecht. “Een oververdiende overwinning”, vertelde Radio 1-presentatrice en juryvoorzitster Annemie Peeters bij de uitreiking. Wij brachten Annemie en Annelien drie jaar na de feiten opnieuw samen voor een terugblik. Annemie: “Na je overwinning besliste je om een treinreis van Rusland over Mongolië naar China te ondernemen. Hoe was dat? Mijn zoon vond het de reis van zijn leven.” Annelien: “Dat was het voor mijn partner en mij ook. Ik wou het prijzengeld nochtans sparen, maar mijn omgeving vond dat ik mezelf die reis mocht gunnen. Eens aangekomen in Mongolië stond ik versteld van al het moois. De mensen leven er volgens onze normen primitief, maar heel rijk in hun samenzijn. En de natuur, prachtig! Annemie: “Je werkt bij SOS Kinderdorpen, wat doen zij precies? En wat houdt jouw job in? “De ngo is lid van een internationale organisatie die focust op de rechten van kinderen en jongeren wereldwijd. Wanneer de ouderlijke zorg in het gedrang komt, proberen we families te versterken of als die zorg ontbreekt nemen we die -soms tijdelijkover. In Wallonië is er een voorziening voor kinderen die niet op een veilige thuissituatie kunnen rekenen, en in Vlaanderen voor jonge vluchtelingen. En je hebt de Simbahuizen, dat is een hulpverleningsvorm tussen residentiële jeugdhulp en pleegzorg, en speciaal gericht op 0- tot 3-jarigen.”
“Iedere jongere en hulpverlener is anders. In die eigenheid zit net kracht. Geef hen de kans om een idee te realiseren”
“Ik maak nu deel uit van het pedagogische team dat onze jeugdhulpprojecten ondersteunt en internationale samenwerking aangaat. Daarvoor werkte ik in het advocacyteam. Mijn laatste wapenfeit daar is een nieuwe Belgische wet die zegt dat broers en zussen het recht hebben om niet zomaar gescheiden te worden bij een echtscheiding of uithuisplaatsing.”
Annemie: “Je studeerde orthopedagogie, zodat je mee in het veld kon staan. Waarom doe je dat niet?” “Het voelt nog te dichtbij voor mij. Ik zou te veel hartzeer hebben. Als maandcommissaris van het Kinderrechtencommissariaat bezocht ik vrijwillig elke maand onaangekondigd een gesloten voorziening. Er werd mij gevraagd om met een sleutelbos door het gebouw te gaan. Ik blokkeerde op het feit dat ik degene moest zijn die de deur sloot. Dat wrong zo hard. Ik ben er nog niet, maar hou de mogelijkheid open. Al denk ik dat mijn stem nu duidelijker kan laten klinken.”
Annelien Coppieters maakte met haar prijzengeld een treinreis van Mongolië naar China
Annemie: “Dus je bent niet bezig met waar je scriptie echt over ging?” “Officieel niet, maar vorige week nog zat ik samen met een jeugdhulpverlener die input vroeg. Participatie van jongeren met een jeugdhulpervaring blijft de rode draad doorheen alles wat ik doe. De voorbije jaren kreeg ik trouwens de zotste vragen, van architecten tot studenten geschiedenis. De scriptie wordt nog heel levendig gehouden.” Annemie: “Als een architect je belt, wat vraagt die dan?” “Architecten vroegen of ik wou kijken naar het voorontwerp van een nieuwe voorziening. Het is een misverstand dat heerst rond mijn scriptie: dat thuisgevoel enkel gaat om een leuke mooie plek om in te wonen.” “Ik had nooit verwacht hoeveel vragen en opportuniteiten mijn pad zouden kruisen, en tot op de dag van vandaag blijft er interesse in het onderwerp. Enkele mooie kansen, zoals het schrijven van een boek, heb ik laten liggen. Op dat moment lukte me dat niet omwille van tijdsgebrek en daar heb ik wel spijt van.” Annemie: “Je kan dat nog altijd doen, uiteindelijk bouw je alsmaar meer expertise op. Is de coronasituatie niet rampzalig voor de jeugdhulp?” “Ja, maar het heeft ook iets moois. We bevroegen jongeren en ondanks dat het geen gemakkelijke omstandigheden waren, keerde de normaliteit in vele groepen terug. Ze waren samen thuis, er was ruimte om verbinding te maken en spelletjes te spelen. We hadden gehoopt dat er meer uit geleerd zou worden. Helaas bleek dat niet zo toen de sneltrein terug op gang kwam. Wat wel hoop geeft is hoe jeugdhulpverleners niet opgeven. Want die kleine dingen, zoals de allerjongsten een Sinterklaasgeschenk bezorgen, doen ertoe.” Annemie: “Er hangt veel af van de mensen op het veld?” “Een groot deel van de impact van jeugdhulpverlening hangt af van de relatie tussen hulpverlener en de jongere. Voor die relatie is er geen universele handleiding. Elke jongere en hulpverlener is anders: in die eigenheid zit net kracht. Geef ze de kans om
een idee te realiseren. Na de Scriptieprijs nodigden organisaties me bij hen uit. Deels vanuit protest, om te laten zien hoe het wél kan. En ik ben op fijne plekken geweest.” Annemie: “Dus je scriptie is deels met open armen ontvangen, en deels als bedreigend ervaren?” “Klopt. De Vlaamse Scriptieprijs zorgde er mee voor dat het thema aan bod kwam in de sector. Het is een mooi compliment dat een scriptie rond thuisgevoel in de jeugdsector zo’n aha-moment oplevert, zeker voor de jongeren die me hielpen, maar hoe gek is dat in 2021? Dat er weerstand bestaat over het idee dat jongeren in de jeugdhulp zich thuis moeten kunnen voelen? Ik heb geen magische ontdekking gedaan. Voor mij gaat dat om een basisbehoefte.”
“Zelf in de jeugdhulp werken? Dat voelt nog te dichtbij voor mij. Ik wil niet degene zijn die de deur sluit.”
“Soms vraag ik me af waar ik mee bezig ben omdat we vaak op dezelfde nagel moet blijven kloppen. De verhalen die ik vandaag hoor van jongeren vallen dikwijls samen met mijn ervaringen: heel confronterend. Zullen een aantal essentiële problemen ooit wel veranderen?” Annemie: “Heb je tips voor de sector?” “Ga voorbij het idee dat thuisgevoel draait om eigen lakens kiezen en infrastructuurkwesties. Het draait om luisteren naar de jongeren en afstemmen op hun behoeften. Vraag hen wat belangrijk is. En laat je inspireren door je privéleven. Vorige week hoorde ik van een leefgroepbegeleider dat zij haar jongeren moet belonen met jetons waarmee ze speeltijd op de PlayStation kunnen verzamelen. Thuis mag haar zoontje zelf kiezen wanneer hij speelt, en praten ze erover als hij te veel voor de PlayStation zit. Dat wringt voor haar.”
Annemie: “Je hebt nu zelf een zoontje en een (t)huis, iets wat je altijd hebt gemist. Ben je er obsessief mee bezig om hem goed te laten voelen?” “Het is best gek om plots een gezin te hebben. Meteen na de bevalling overmeesterde me zo’n angst. Gaat hij wel gelukkig worden? Maar je hebt dat niet in de hand, je kan enkel je best doen. Ik denk trouwens dat er geen baby is die zoveel foto’s van zichzelf heeft als Theo. Van mezelf heb ik er geen enkele dus op dat vlak compenseer ik wel.”
“De Vlaamse Scriptieprijs winnen is een van de mooiere momenten van mijn leven.”
“Het is dankzij de jeugdhulp dat ik erin geloofde om mijn moederrol op te nemen. Aan drie van de honderden hulpverleners die mij begeleidden stuurde ik een geboortekaartje. Dat zijn er niet veel, maar zij maakten echt het verschil. Zulke personen geloven in jongeren en geven hen echt de nodige kansen om te groeien tot een veerkrachtige volwassene.” Annemie: “Hoe voelde het voor jou om te winnen?” “De Vlaamse Scriptieprijs winnen is een van de mooiere momenten van mijn leven. Ik was met verstomming geslagen toen ik hoorde dat ik de winnaar was. Ik dacht dat ik geen kans maakte omdat ik een bachelorproef, en dus geen masterproef, had geschreven. In mijn leven zullen twee bijzondere knuffels me altijd bijblijven: een van mijn begeleider en die van jou, Annemie.” Annemie: “Ik was ook ontroerd. Jij moest die prijs krijgen. Dat voelde heel juist aan. Welke graad, diploma of job je hebt maakt niet uit. Iedereen heeft iets waardevols te zeggen.” “Sommige jongeren vroegen daarna om studieadvies. Niet dat ze per se moeten verder studeren, maar het is goed dat jongeren het als optie zien. En nu begint het toch terug te kriebelen om met mijn scriptiethema aan de slag te gaan (lacht).”
Lees de scriptie van Annelien: scriptiebank.be/thuisgevoel
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
11
ONDERZOEKSJOURNALIST LARS BOVÉ WAS DE EERSTE SCRIPTIEPRIJSWINNAAR OOIT
‘Wie niet waagt, niet wint’ Onderzoeksjournalist Lars Bové won in 2002 de allereerste Vlaamse Scriptieprijs met een eindwerk over de maatschappelijke impact van Japanse samoeraifilms. Vandaag werkt hij voor de krant De Tijd en bijt hij zich graag vast in complexe internationale dossiers zoals Panama Papers en LuxLeaks. ‘De genoegdoening wanneer je zoiets groots naar buiten kunt brengen, is enorm.’
neer je zoiets naar buiten kunt brengen, is dan ook enorm. Uiteindelijk is dat wat me drijft: de mensen iets kunnen geven dat ze zonder jouw speurwerk niet geweten zouden hebben, ze inzichten verstrekken waar ze recht op hebben, maar die anders verborgen waren gebleven. Je wil iets wezenlijks vertellen. Ik neem de lezer ook graag mee in de zoektocht die ik heb ondernomen: “Zo is het gegaan”.
‘I
k herinner me niet precies hoe ik voor het eerst van de Scriptieprijs heb gehoord en wie of wat me ertoe heeft aangezet om mijn scriptie in te dienen’, vertelt Lars Bové. ‘Ik weet wel nog dat ik er veel werk in heb gestoken. Ik was volledig gefascineerd door mijn onderwerp: Japanse samoeraifilms en de invloed van zulke media op de cultuur en de samenleving. Ik was in Japan geweest, dus de interesse was heel persoonlijk begonnen. Tijdens het onderzoek ben ik, zoals zoveel studenten, van de ene universiteit naar de volgende bibliotheek getrokken om overal zoveel mogelijk informatie te verzamelen en voor veel te veel geld kopieën te maken. Vaak speelde mijn moeder voor chauffeur’, lacht hij. Het spitten, onderzoeken en schrijven beviel. En het resultaat sprong in het oog van de jury. Lars Bové, toen al onderzoeksjournalist in de dop, werd de allereerste laureaat van de Scriptieprijs.
“Ik was volledig gefascineerd door mijn onderwerp: Japanse samoeraifilms en de invloed van zulke media op de cultuur en de samenleving”
Lars Bové bij de uitreiking Scriptieprijs 2002
‘De uitreiking van de Scriptieprijs herinner ik me wel nog scherp’, zegt hij. ‘Het meest bijzonder vond ik de aanwezigheid van Caroline Pauwels. Toen was ze nog geen rector aan de VUB, maar ze was wel de professor die me tijdens mijn studie Communicatiewetenschappen het meest begeesterd had. Dat uitgerekend zij zo zichtbaar blij voor me was, maakte het moment extra leuk.’
Alsof je er zelf bij was
Even liet de prijs Bové twijfelen. Zou hij dan toch niet beter voor een academische
Lars Bové werkte mee aan meerdere grote onderzoeksprojecten, zoals de Pandora Papers
carrière gaan? Maar al snel besliste hij bij zijn oorspronkelijke plan te blijven. ‘Ik was communicatiewetenschappen gaan studeren omdat ik journalist wilde worden, en dus heb ik nog een extra jaar Journalistiek gevolgd.’ Ook tijdens die studie aan de Erasmushogeschool intrigeerden vooral de boeken van befaamde internationale onderzoeksjournalisten hem. ‘Zo herinner ik me heel specifiek een boek van Bob Woodward over wat er zich allemaal afspeelde binnen de regering-Bush. Ik kende hem natuurlijk al van al wat hij samen met Carl Bernstein over het Watergateschandaal naar buiten had gebracht. Maar in dit boek over Bush werd het me heel duidelijk dat hij allerlei bronnen had binnen de regering en allerlei diensten. Je merkte hoe hij bepaalde zaken jarenlang had gevolgd en er daardoor een heel ander licht op kon werpen dan andere journalisten. Van al die dingen die gebeurden wanneer de camera’s niet draaiden, maakte hij dan ook nog eens verhalen die lazen alsof je er zelf bij was. Dat was bijzonder inspirerend.’ Lars Bové voerde dat jaar zelf een heel concreet journalistiek onderzoek naar spionage in de Europese gebouwen in Brussel. Eenmaal afgestudeerd trok hij zijn stoute schoenen aan, en met zijn artikel onder de arm liep hij naar de redactie van Humo. ‘Nog diezelfde zomer heb ik stevig wat artikelen voor het blad kunnen schrijven. En op basis daarvan kon ik in de herfst bij De Tijd beginnen.’ Hij werd er gerechtsspecialist, en later onderzoeksjournalist en redacteur politiek en economie.
Kansen krijgen, kansen creëren
Wie niet waagt, niet wint. Het zou het levensmotto van Lars Bové kunnen zijn. En een les die hij al leerde als laureaat van de Scriptieprijs. ‘Als je veel tijd en moeite in iets stopt, moet je altijd je kans wagen. Niets zo erg als studenten die zichzelf vooraf al censureren door te denken dat hun werk de moeite niet loont. Na de Scriptieprijs heb ik als journalist nog veel persprijzen gewonnen. Maar eerlijk: ik heb er evenveel
niet gewonnen. Het is maar door elke keer opnieuw je kans te wagen, dat er geregeld iets uit de bus kan komen. Je moet in het leven wat geluk hebben, maar je moet vooral ook zelf kansen creëren.’ ‘Toen ik net geen tien jaar bezig was, heb ik de stap van Belgische naar internationale onderzoeksjournalistiek gezet. Ik had intussen al wat krediet opgebouwd met mijn onderzoeken, onder meer ook bij Alain Lallemand van Le Soir.’ Die was al langer betrokken bij het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), een netwerk van onderzoeksjournalisten uit meer dan 100 verschillende landen. ‘Toen het ICIJ het wereldwijde schandaal rond de OffShore Leaks naar buiten bracht, ben ik naar Lallemand toe gestapt. Dat dossier, over al die fraudeconstructies, sloot helemaal aan bij mijn interessesfeer. Ik wou er absoluut aan meedoen.’
“De Pandora Papers en Panama Papers zijn de grootste journalistieke samenwerkingen ooit”
Onthullen wat anders verborgen bleef
Het eerste grote, internationale project waaraan Bové meewerkte, was LuxLeaks, dat grootschalige belastingontwijking door meer dan 300 multinationals onthulde. Later volgden nog projecten zoals Pandora Papers en Panama Papers. ‘Het zijn de grootste journalistieke samenwerkingen ooit’, zegt Bové. ‘Dat soort informatie komt niet zomaar op je bureau terecht. Het gaat om ettelijke bibliotheken aan data waar je dan de interessante Belgische verhalen uit probeert te vissen. Na selectie hou je nog eens tienduizenden documenten over die je een na een moet doornemen. Het vergt veel, maar de genoegdoening die je krijgt wan-
Toen ik bijvoorbeeld mijn boek over de staatsveiligheid schreef, was de ultieme uitdaging om zoveel mogelijk te weten te komen van een dienst die liefst zoveel mogelijk geheim houdt: waar liggen hun kantoren, wat hebben ze verzwegen voor het parlement? Ik vond het telkens zo leuk om zoiets uit te spitten, dat ik die momenten ook echt met de lezer wilde delen. Een dood spoor of de saaiere data laat je er dan natuurlijk uit.’
“Schrijf iets wat je zelf zou willen lezen en dat je later kan benutten om te tonen wat je kan”
Lars Bové bij Radio 1
Schrijf iets wat ertoe doet
Lars Bové geeft ook al een aantal jaar het keuzevak Gerechts- en onderzoeksjournalistiek aan de KU Leuven. ‘Ik probeer mijn studenten allerlei mee te geven dat hen kan wapenen in de journalistiek. Hoe verwerk je informatie? Hoe schrijf je duidelijk en vlot? Hoe herken je interessante onderzoekspistes? Op het eind van het jaar moeten ze klaar zijn om in het vak te stappen.’ En voor hun hun scripties geeft de onderzoeksjournalist hen altijd één gouden raad: ‘Kies een onderwerp dat ertoe doet en waar je zelf in gelooft. Schrijf iets wat je zelf zou willen lezen en dat je later kan benutten om te tonen wat je kan.’ En uiteraard: dien het in voor de Scriptieprijs. Je weet maar nooit.
DE VLAAMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 10 · studenten 2022
12
WAAR HOUDT HET OP VOOR JOU?
MAAK JE VOLLE POTENTIEEL WAAR. Studeer verder of start je PhD-onderzoek aan de VUB. www.vub.be
(BIJNA) AFGESTUDEERD? SPEEL JE SCRIPTIE UIT!
Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs
Word jij de nieuwe winnaar van de Vlaamse Scriptieprijs? Zit er nieuws in een scriptie? Wij vinden van wel. Daarom organiseren wij bij SciMingo vzw ieder jaar een zoektocht naar de boeiendste bachelor- en masterproeven. Het doel: deze werken de aandacht geven die ze verdienen. Je bent bijna / net afgestudeerd? V Ja V Nee Je schreef een bachelor- of masterproef die meer aandacht verdient? V Ja V Nee Heb je twee keer ‘ja’ geantwoord? Laat het resultaat van je harde werk niet in de cloud wegkwijnen, maar kom ermee naar buiten! Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op geldprijzen tot 2.500 euro. De genomineerden gaan naar huis met elk 250 euro.
Niet gewonnen? Niet getreurd! Een belangrijk deel van onze inzendingen komt toch in de pers. Wie weet haalt jouw werk de radio of de krant?
Maak nu al indruk op je toekomstige werkgever: alle ingezonden werken krijgen een eigen pagina in de Vlaamse Scriptiebank.be
scriptiebank.be
DEELPRIJZEN Naast de Vlaamse Scriptieprijs reiken we bovendien ook vier bijzondere extra prijzen uit. Schrijf je in voor de Vlaamse Scriptieprijs en maak zo automatisch kans op deze deelprijzen: E De Klasseprijs bekroont de beste onderwijsscriptie goed voor 1.000 euro en aandacht bij Klasse
E Is jouw scriptie een knap staaltje technologisch onderzoek? Dan maak je kans op de mtech+prijs ter waarde van 1.500 euro E Schreef je een scriptie in de exacte wetenschappen? Misschien win jij wel de Eosprijs: een cheque van 1.000 euro en een artikel in Eos Magazine. E Professionele bachelors maken bovendien kans op de Bachelorprijs en een geldsom van 1.500 euro.
HOE DEELNEMEN? 1. Studeer af met een sterke scriptie. 2. Schrijf een vlot leesbaar artikel van maximaal 1.000 woorden over die scriptie. 3. Surf naar scriptieprijs.be en dien je scriptie samen met dit artikel in. De deadline is 2 oktober.
Veel succes!
COLOFON De Scriptiekrant is een uitgave van SciMingo vzw. SciMingo heeft als missie wetenschap, techniek en innovatie dichter bij het grote publiek te brengen en het werk van jong onderzoekstalent meer bekendheid te geven. teksten:
Arnaud Zonderman | vormgeving: www.grase.be Arnaud Zonderman · Leopoldstraat 6 · 1000 Brussel De Vlaamse Scriptieprijs wordt ondersteund binnen het Actieplan Wetenschapsinformatie, een initiatief van de Vlaamse Overheid. verantwoordelijke uitgever :