Vlaamse ScriptieKrant 2023

Ze twijfelde nog tot kort voor de deadline, maar diende uiteindelijk haar bachelorproef toch in voor de wedstrijd. En gelukkig maar: Hellen Tielemans won de Vlaamse Scriptieprijs 2022.

Lees verder op p.2

Net een straffe scriptie geschreven?

Zeg niet te snel GAME OVER

Speel je scriptie uit en doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs! Zo maak je kans op prijzen tot 2.500 euro! Maar zelfs als je de Vlaamse Scriptieprijs niet wint kan je toch als winnaar uit de bus komen, want wij promoten jouw scriptie bij de pers. Wie weet komt ook jouw scriptie in de krant of op de radio! Ontdek mooie voorbeelden in deze krant.

Alle info en voorwaarden op www.scriptieprijs.be

Helft van de Vlamingen experimenteerde al met BDSM… maar volgens de Belgische wet is het nog strafbaar. Hoe zit de vork in de steel?

Lees verder op p.4

Zeg bye-bye aan haperende videos. Arno Verstraete won de mtech+prijs 2022 met zijn algoritme dat videostreaming verbetert.

Lees verder op p.8

Een lekker stukje chocolade kan een bittere nasmaak hebben als je weet wat er achter de productie schuilt. Volgens Hannelore Standaert kunnen we beter en duurzamer chocolade produceren.

Lees verder op p. 10

op!

rat om

Lees verder op p.7

Manon De Meester trainde negen maanden lang een

bacteriën op te sporen. Haar werk leverde haar de Bachelorprijs 2022

Hellen Tielemans met Vlaams minister voor wetenschap Jo Brouns

Waarom je moet meedoen aan de Vlaamse Scriptieprijs

Jouw voorgangers aan het woord!

“Het is al een interessante oefening om je bevindingen van je masterproef eens in een aantrekkelijk journalistiek artikel te gieten, en het geeft veel voldoening als je werkstuk grondig gelezen en gewaardeerd wordt.”

Noah Fuhrmann, winnaar Klasseprijs 2022

“Door het winnen van de Vlaamse Scriptieprijs is mijn bachelorproef meer geworden dan een eindwerk: het thema kwam door de media-aandacht op de agenda. Verschillende mensen en organisaties willen ermee aan de slag.” Annelien Coppieters, winnaar Bachelorprijs 2018

“De Vlaamse Scriptieprijs is een absolute springplank voor je harde werk. Je thesis komt in de media en wordt opgepikt door het werkveld!”

Thibaut Duthois, genomineerde Vlaamse Scriptieprijs 2022

Waarom deelnemen aan de Vlaamse Scriptieprijs? Wie kan die vraag beter beantwoorden dan Thibaut Duthois? Hij nam niet één, maar twee keer deel aan de wedstrijd én viel twee keer in de prijzen.

Thibaut Duthois nam een eerste maal deel in 2019. Hij won toen samen met studiegenoten Nikolaas Mergan en Robbe Pessemier de Klasseprijs met hun bachelorproef over literatuur voor anderstalige tieners. In 2022 besloot Thibaut besloot opnieuw deel te nemen aan de wedstrijd met zijn masterproef en haalde ook deze keer het podium.

Thibaut, je won in 2019 de Klasseprijs. Hoe was die ervaring?

Het was echt fantastisch. Door de winst hebben we een boek uitgegeven en kwamen we met heel veel mensen die onze passie deel-

den in contact. We zitten dankzij de wedstrijd ook alle drie de dag van vandaag nog steeds in die wereld. Nikolaas is OKAN-leerkracht geworden en ik doctoreer momenteel aan de Universiteit Gent. Zonder de Klasseprijs denk ik niet dat ik in verder onderzoek zou zijn gerold.

Wat deden jullie met de reischeque die jullie toen wonnen?

We hebben onze reis heel lang moeten uitstellen door COVID, maar afgelopen zomer hebben we er eindelijk gebruik van kunnen maken. We zijn met z’n drieën naar Milaan geweest.

Met de winst van de Klasseprijs op zak ging je verder studeren. Na je masterproef dacht je… “ik doe nog eens mee!”

Jazeker. Toen we ons inschreven in 2019 wa-

“Thesisonderzoek kan enorm interessante resultaten opleveren, maar die blijven meestal voor een nogal beperkt publiek. De Vlaamse Scriptieprijs is de perfecte manier om je werk ook met anderen te delen.” Lotte Remue, genomineerde Vlaamse Scriptieprijs 2022

Bezoek de werven in je buurt openwervendag.be

ren we echt niet zo hard overtuigd dat we super baanbrekend onderzoek hadden gedaan… en toch! Dus met m’n masterproef dacht ik opnieuw: “Wie niet waagt, niet wint.” Alweer onverwacht, maar het toont wel aan dat onderzoek naar anderstalige nieuwkomers baanbrekend blijft en ook echt nodig is omdat daar zo weinig onderzoek naar gebeurt.

Twee onafhankelijke jury’s vonden jouw werk de moeite. Doet dat je nadenken over de mogelijkheden en het belang van wetenschapscommunicatie?  Absoluut. Goede communicatie wordt heel vaak vergeten. Nu ik in de klassieke academische wereld zit om te doctoreren zie ik dat er echt veel te weinig gebeurt met zeer interessant onderzoek waar mensen soms vier jaar aan werken. Terwijl wij met een bachelorproef of masterproef waar maar een jaartje werk in zit soms veel meer betekend

“Omdat je gewoonweg niets te verliezen hebt. Als je trots bent op jouw werk, moet je het delen met de rest van de wereld.” Els Vangrieken, genomineerde Klasseprijs 2022

hebben voor het werkveld, enkel en alleen omdat dat onderzoek naar buiten werd gebracht. Die Scriptieprijs-filmpjes, de persartikels die verschenen… die doen wel wat. Die communicatie is dan ook iets wat ik echt wil meenemen nu ik doctoreer. Want het is pas wanneer onderzoek gecommuniceerd wordt dat het ook leerkrachten en scholen bereikt en dat het ook echt iets kan veranderen in de samenleving.

Thibaut Duthois behaalde een master in de pedagogische wetenschappen aan de UGent.

Promotor: Prof. Dr. Hilde Van Keer Lees zijn volledige scriptie op: scriptiebank.be/voorlezen

Zijn scriptie verscheen ook in Metro.

ZONDAG 7 MEI 2023

Wie is het?

Hellen Tielemans, winnaar Vlaamse Scriptieprijs 2022, aan het woord

Wie wint de Vlaamse Scriptieprijs 2022? Die vraag stond centraal in onze “Wie-is-het?” campagne in 2022. Het antwoord: Hellen Tielemans (Thomas More Hogeschool). Zij won de hoofdprijs met haar bachelorproef en genoot van heel wat persaandacht.

Hellen deed zoals vele studenten mee met de wedstrijd op aandringen van haar promotor. Zelf had ze niet verwacht te winnen. “De kans is klein en er zijn zoveel goeie scripties”. Wat is het geheime recept en wat maakt dat jouw scriptie de voorkeur van de jury krijgt? Maanden later is Hellen er zelf ook nog niet aan uit.

TIME IS (T)ISSUE

In haar scriptie deed Hellen een beangstigende vaststelling: het gaat vaak fout in de communicatie tussen ambulances in het ziekenhuis. Het eerste uur na een ongeval wordt “het gouden uur” genoemd, want als hulpverleners je in dat uur te hulp schieten is je kans op overleven het grootst. Toch loopt de communicatie in dat uur niet optimaal. Zo kan je aankomen bij een ziekenhuis zonder dat ze hierop voorbereid zijn. Als alles dan nog doorgegeven moet worden gaan er kostbare seconden verloren. Hellen hield het in haar bachelorproef niet enkel op het benoemen van het probleem. Ze bedacht ook een oplossing: een applicatie waarmee ambulanciers in enkele tikken cruciale info automatisch kunnen doorgeven aan het ziekenhuis.

Ondertussen zijn we al een paar maanden verder. Wat heeft het winnen van de Scriptieprijs voor jou betekend?

Heel veel. De zichtbaarheid van mijn project in de pers opende veel deuren voor mij. Tot

op de dag van vandaag word ik nog gecontacteerd voor interviews. Maar bijvoorbeeld ook ziekenhuizen nemen contact op omdat ze graag willen weten hoe en wanneer we van start kunnen gaan met de applicatie. Ik ben recent zelfs in gesprek kunnen gaan met iemand bij de overheid, dus hopelijk krijgt mijn scriptie daar ook gevolg. Ik mag nu trouwens ook gastcolleges geven aan de hogeschool om andere studenten te begeleiden in hun bachelorproef. De nasleep van de winst is dus echt veel meer dan ik had verwacht. Ik had nooit gestaan waar ik nu stond als ik niet had meegedaan met de Vlaamse Scriptieprijs – daar ben ik zeker van.

Als je gastcolleges geeft ben je zo te horen perfect geplaatst om studenten thesistips te geven. Ik zeg tegen de studenten altijd: “Control+S en cloudopslag zijn je beste vrienden!”. En niet voor niks. Toen ik aan mijn scriptie werkte is halverwege het jaar mijn computer gecrasht en was ik alles kwijt. Gelukkig had ik online

ergens een versie van mijn paper, maar al mijn literatuur stond gewoon op mijn computer. Ik heb heel mijn zoekstrategie en al mijn afbeeldingen opnieuw moeten maken… Daar is echt dubbelzoveel werk in gegaan. Leer dus uit mijn fouten: Sla. Alles. Online. Op! Je denkt altijd “dat gebeurt niet bij mij”, maar het kan!

Eigenlijk een beetje zoals het winnen van de wedstrijd. Met welke verwachtingen deed jij mee?

Ik deed mee op aandringen van mijn promotor. Hij wist dat ik iemand was die er altijd volledig voor gaat en raadde me dan ook aan om mee te doen aan de Scriptieprijs. Ik vind een extra uitdaging ook altijd leuk. Toch twijfelde ik nog even toen ik mijn scriptie en mijn artikel moest indienen. Het was een drukke periode en ik had ondertussen ook een hoge score gekregen, dus ik was bang dat ik met een slecht gevoel zou achterblijven als er daarna niks mee gebeurde. Eigenlijk onterecht, want je mag ook gewoon trots zijn om je werk te de-

len. Mijn promotor heeft me toch een laatste push gegeven en ik diende dus mijn scriptie in. Gelukkig maar! (lacht)

Heb je advies voor toekomstige afstudeerders?

Doe mee aan de wedstrijd, écht. Ik kan het enkel aanraden. Je weet niet hoeveel dat teweeg kan brengen! Naast het opstarten van mijn eigen zaak voor het ontwikkelen van de applicatie, heb ik ondertussen ook beslist om verder te studeren. En als ik mijn master afmaak, dan doe ik uiteraard ook weer mee aan de Vlaamse Scriptieprijs.

Hellen Tielemans behaalde een professionele bachelor in de verpleegkunde aan de Thomas More Hogeschool.

Promotor: Dirk Volckaerts Lees haar volledige scriptie op: scriptiebank.be/ambulance-app

Haar scriptie verscheen ook in het VRT journaal, VRT NWS, Radio 2, De Standaard, ROB-tv, RTV, Het Nieuwsblad, Het Belang van Limburg, Het Laatste Nieuws en Metro.

De dominerende macht van de strafwet

In Fifty Shades of Grey neemt Christian Grey je mee naar zijn ‘speelkamer’. Daar staat hij klaar om je kennis te laten maken met zijn duistere seksuele fantasieën… tot de politie hem in de handboeien slaat. In België dan. Want BDSM is volgens de Belgische wet nog strafbaar. Louise Ippel (UGent) doet in haar scriptie enkele voorstellen om BDSM uit de illegaliteit te halen.

BDSM staat voor Bondage, Discipline/Dominance (dominantie), Submission (onderwerping), Sadism and Masochism

Door boeken als Fifty Shades of Grey werd het fenomeen populair. De leren pakjes, vastgebonden handen en zweepslagen zijn er niet meer van weg te denken, maar toch staat

BDSM voor iets breder dan een louter seksueel verschijnsel.

EEN INTRO TOT BDSM BDSM kan zowel thuis als in een BDSMhuis, een échte ‘business’ met professionele Meesters en Meesteressen. Om van BDSM te spreken moeten enkele kernelementen aanwezig zijn: een dominant-submissieve relatie, het geven en ontvangen van ‘plezierige’ pijn, het beleven van een fantasie door het inleven in een bepaalde rol, een vorm van vernedering, en… wederzijdse toestemming. Vooral dat laatste is bepalend. Deze vorm van seksuele expressie landt namelijk in een grijze zone van de verouderde Belgische strafwet.

IN HET VERDOMHOEKJE

Artikel 398 van de Belgische strafwet stelt dat alle opzettelijke slagen of verwondingen strafbaar zijn. Dat het dus met wederzijdse toestemming tijdens de seks gebeurt, maakt voor de strafwet niet uit. De Europese wetten zijn daar wat meer flexibel in. Zo ziet Artikel 8 uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) het recht op vrije seksualiteitsbeleving in een heel ruime zin. “BDSM mag dan niet altijd een seksuele component hebben, maar het zou hier wel nog onder kunnen vallen.” Een specifieke wetgeving over BDSM bestaat op dit moment niet. “In de bestaande strafwet zomaar een clausule toevoegen die naar de intentie kijkt, gaat niet. Als je iemand een duw geeft en die persoon loopt erge verwondingen op, dan zou er binnen die wet discussie kunnen ontstaan over de intentie van de daad en dat is natuurlijk niet de bedoeling. De strafwet is heel algemeen opgesteld om zo breed mogelijk toegepast kunnen worden. Voor BDSM is dat een probleem.”

STRAFBAAR ZONDER STOPWOORDEN

Ippel tracht met haar masterproef een tegenantwoord te formuleren. Ze heeft een paar voorstellen om ervoor te zorgen dat BDSM’ers niet langer het gevaar lopen in de boeien te worden geslagen. Haar eerste voorstel is het creëren van een specifieke wetgeving die BDSM zou toelaten, zolang er voldaan wordt aan een paar voorwaarden: wederzijdse toestemming, duidelijke gemaakte afspraken over de activiteit én stopwoorden. Helemaal onfeilbaar is die oplossing niet. Een wetgever zal altijd een eigen interpretatie kunnen geven aan zo’n wetgeving.

Een ander voorstel is een wettelijk voorschrift opstellen. Met een wettelijk voorschrift ziet de wet de dader van een misdrijf als gerechtigd om die daden te stellen. Denk bijvoorbeeld aan euthanasie. Maar bij zo’n voorschrift moet je een volledige lijst doorgeven van alle handelingen die aanvaardbaar zijn en het blijft moeilijk om die in het geval van BDSM allemaal op te sommen.

Misschien kan er een nieuwe verschoningsgrond gemaakt worden. Dat zou niks veranderen aan de schuld van de dader of aan het misdrijf, maar zorgt er wel voor dat de dader niet bestraft wordt of strafvermindering krijgt. Maar Ippel vreest dat er ook bij deze oplossing wat wringt:

“Door rechtspraak uit het verleden die extreem buitensporige handelingen niet toelaten, kunnen extremere BDSM-handelingen, zoals het dichtnaaien van geslachtsorganen of brandmerken, toch bestraft worden.”

“Dat BDSM met wederzijdse toestemming gebeurt, maakt voor de strafwet niet uit”

HET CONTRACT

Dan maar geen juridische oplossing? “Er zou kunnen gewerkt worden met een zelfreguleringssysteem”, oppert Issel. Met zo’n systeem stellen BDSMbeoefenaars contracten op en kennen ze kwaliteitslabels en licenties toe. “Maar BDSM’ers die hun activiteiten thuis uitoefenen zullen zichzelf geen labels uitreiken.”

Dat is dus vooral een oplossing voor BDSM-huizen. “Mijn eigen voorkeur gaat naar het contractenrecht. Als de overheid een algemeen kader uiteenzet binnen het contractenrecht, dan kunnen BDSM’ers zelf binnen dat kader hun wensen en verlangens in een contract of overeenkomst gieten. Zolang er bepaalde regels in staan, zoals het respecteren van stopwoorden, grenzen en wederzijdse instemming, zal er met een zo’n contract

maar een minimale inmenging van de overheid zijn. Dat biedt dus meer opties voor mensen in de privésfeer.” Hoewel BDSM’ers, net zoals in Fifty Shades of Grey, vaak al gebruik maken van dergelijke contracten, hebben die op dit moment nog geen juridische waarde.

ACHTER GESLOTEN DEUREN

Ondanks haar voorstellen denkt Ippel niet dat de veranderingen er snel zullen komen. “Zolang de maatschappij niet meer openstaat voor BDSM, zal er in het juridisch landschap ook weinig veranderen.” Nochtans experimenteerde de helft van de Vlamingen al met BDSM volgens onderzoek van de Universiteit Antwerpen en het Universitair Forensisch Centrum. “Er zijn bepaalde onderwerpen die mensen niet zomaar bespreken aan de keukentafel. Alles wat met seks te maken heeft, bijvoorbeeld. Bovendien zijn grenzen voor iedereen anders. Wat voor jou oké is, is misschien niet oké voor een ander. Het blijft een onderwerp dat voor polemiek kan zorgen.”

Een échte oplossing blijft momenteel dus uit en zo blijft Christian Grey ook nog even –ditmaal tegen zijn wil– in de handboeien.

Louise Ippel behaalde een master in de Rechten aan de UGent.

Promotor: Prof. dr. Gert Vermeulen

Lees haar volledige scriptie op: scriptiebank.be/bdsm

“Over tien jaar maakt een computer misschien mijn strips”

Wat als een slimme computer het werk van overleden tekenaars kan verderzetten? Striptekenaar Marnix Verduyn (Nix) onderzocht aan de KU Leuven of Artificiële intelligentie (AI) hiervoor al op punt staat.

Nix verzamelde voor zijn onderzoek 56.000 afbeeldingen uit zijn stripreeks Kinky & Cosy. Die vergeleek hij met een kleinere dataset van 8.500 afbeeldingen, enkel van hoofdpersonages. Uit vorig onderzoek blijkt namelijk dat AI-systemen het beste werken met grote hoeveelheden data met zo weinig mogelijk variatie. Met die data moest de AIsoftware zijn tekenstijl leren.

“De beperking van AI is veroorzaakt door het gebrek aan kennis van de echte wereld”

MACHINES LEREN TEKENEN

Om een AI in zijn stijl te leren tekenen maakte Nix gebruik van General Adversarial Networks of GANs. Dat is AI-software die bestaat uit twee algoritmes die elkaar continu tegenwerken, om zo tot een betrouwbaar resultaat te komen. Het eerste algoritme is de generator. Die creëert op basis van de

voorbeelden die hij te zien krijgt zelf een tekening. Zijn taak is om een vervalst beeld te generen dat precies in de datareeks past. Het tweede algoritme is de discriminator. Die zal

proberen om die nieuwe tekening te onderscheiden van de originele voorbeelden. Zo probeert hij de vervalste beelden te detecteren. Als dat niet lukt, dan is de software in zijn opzet geslaagd.

FAKE IT TILL YOU MAKE IT?

Nix vergeleek drie verschillende AI-netwerken. Het ene netwerk maakte al een betere striptekening dan het andere. Toch was de tendens duidelijk. Als de software de grootste dataset met veel diversiteit kreeg, genereerde die voor het menselijk oog vreemde beelden. Kreeg datzelfde programma de kleinere dataset met enkel de hoofdpersonages, dan waren de resultaten al realistischer.

De voornaamste reden daarvoor?

“Die is tweeledig. Enerzijds is de variatie bij strips te groot”, legt Marnix uit. “Elk vakje toont een andere scène. De personages kijken niet altijd dezelfde richting uit en de decors veranderen voortdurend. Een GAN heeft duidelijk baat aan minder diversiteit. Die beperking is veroorzaakt door het gebrek aan kennis van de echte wereld.” Terwijl een GAN niet weet dat een bril geen onderdeel is van een gezicht, weet een striptekenaar dat namelijk wel. “Anderzijds was de tweede dataset te beperkt. Hoe meer

afbeeldingen een GAN krijgt, hoe nauwkeuriger het resultaat.”

TOEKOMSTVISIE

Volledige strips genereren lukt dus nog niet. Al kan daar volgens Nix snel verandering in komen. “Er zijn op dit moment al AInetwerken die gesofisticeerd genoeg zijn om van een ruwe schets een afgewerkte tekening te maken.” Hoewel Nix zeker is dat AI sterk genoeg evolueert om in de nabije toekomst zijn werk te kunnen verrichten, vreest hij nog niet voor zijn job. Wel kan technologie ervoor zorgen dat er, ook voor de creatieve sector, een waardevolle samenwerking ontstaat tussen mens en machine.

Marnix Verduyn behaalde een master in de Artificiële Intelligentie aan de KU Leuven.

Promotor: Prof. dr. ir. Luc De Raedt

Lees zijn volledige scriptie op: scriptiebank.be/strip-ai

Zijn scriptie verscheen ook in Metro.

Onderzoek legt geheim van  Roze Strikken bloot

“België”, “surrealisme”, “schilder”. Wedden dat je nu aan Réne Margritte denkt? Toch telde ons land nog straffe surrealistische schilders. Zo hangt in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSKA) in Antwerpen het majestueuze werk ‘De Roze Strikken’ van Paul Delvaux. Eveline Vandeputte nam het werk (letterlijk) onder de loep.

Tijdens een recente restauratie van het werk kwam namelijk aan het licht dat Delvaux olie-eilandjes had achtergelaten op het verfoppervlak, onder een niet-originele vernislaag. Reden genoeg voor Vandeputte om het werk te analyseren. Dat deed ze niet alleen. Zeven internationale teams reisden naar het KMSKA voor het onderzoek. Daar werden verschillende technieken gebruikt, zoals röntgenstralen, maar ook chemische analyses. Met behulp van verfmonsters werd ook de laagopbouw van het schilderij gereconstrueerd.

Vandeputte legde zo de link tussen de olie-eilandjes en de pigmenten die de schilder gebruikte. “De pigmenten van sommige verf staan erom bekend ‘in te schieten’, wat betekent dat ze bij droging mat worden. Onze teststalen vertoonden na het drogen ook dat verschil

in glans. Door die olielaag toe te voegen op delen matte verf, kreeg het geheel opnieuw een gelijke glans – en dat zonder het volledige werk te moeten vernissen.”

Voor een conservator is dit soort kennis heel belangrijk. “Hoe meer inzicht je hebt in iemands oeuvre, hoe beter je het kunstwerk kan restaureren”, legt Vandeputte uit. “Ook in het buitenland is daar interesse voor. Uit een internationale rondvraag bij conservatoren bleek dat zij die olie-eilandjes ook vaak tegenkomen. En toch gebeurt er heel weinig onderzoek naar.” Met haar masterproef tracht Vandeputte daar alvast verandering in te brengen.

Eveline Vandeputte behaalde een master in de conservatie-restauratie aan de Universiteit Antwerpen. Promotoren: Prof. dr. Geert Van der Snickt, Gwen Borms en Charles Indekeu

Lees haar volledige scriptie op: scriptiebank.be/de-roze-strikken

Een AI-algoritme kon indrukwekkende kopieën genereren van de hoofdpersonages.

© Foundation Paul Delvaux, Sint-Idesbald - SABAM Belgium, 2023, Paul Delvaux, Les Noeuds roses, inv.nr. 2850, foto: Rik Klein Gotink, Collectie KMSKA - Vlaamse Gemeenschap

Nix is de striptekenaar achter de reeks Kinky & Cosy.

Wis

Voor sommigen is wiskunde pure kunst. Voor anderen is vooral het succesvol afleggen van een examen wiskunde een kunststukje. Als leerkracht Wiskunde en Project Algemene Kunstvakken zocht Ine Meers (PXL Hogeschool) een manier om beide op het eerste zicht onverenigbare vakken samen te smelten tot een eenheid: wiskunst.

HET RAAKVLAK TUSSEN WISKUNDE EN CULTUUR Wiskunde zit overal – en toch wordt het vak nog te vaak benaderd als een alleenstaand gegeven, een abstracte zaak van cijfers en bewerkingen. “Door wiskunde te linken met kunst en cultuur kan je abstracte concepten concretiseren,” legt Meers uit. “Toen ik stage liep in Spanje heb ik het Alhambra gebruikt als uitgangspunt, een paleis waar 75% van mijn leerlingen al geweest waren. Zo konden ze de lessen makkelijk terugkoppelen naar hun eigen ervaringen.” Zo hoopt Meers niet enkel interesse op te wekken voor het vak wiskunde, maar ook de culturele horizon van de leer-

K U N ST

lingen te verbreden. In haar scriptie maakt Meers voornamelijk gebruik van het werk van Escher en van de islamitische kunst om het concept van wiskundige transformaties (de verschuiving en spiegeling van figuren) uit te leggen. “Maar eigenlijk zie ik het nog breder. Dit is slechts één van de vele voorbeelden waar je wiskunde vindt zonder het te verwachten.”

Ine Meers behaalde een professionele bachelor als leerkracht Secundair Onderwijs – Wiskunde en PKV aan de Hogeschool PXL.

Promotor: An Vanfroyenhoven

Lees haar volledige scriptie op: scriptiebank.be/wiskunst

Ine Meers werd genomineerd voor de Klasseprijs 2022. Zij verscheen ook in Het Belang Van Limburg.

Geen lessenpakket?

Geen probleem!

Hoe maak je leerlingen bewuster van milieuproblemen? Dat vroeg ook Noah Fuhrmann (UGent) zich af toen hij het vak ‘Toegepaste Ecologie’ doceerde in het secundair onderwijs. “Weinig scholen bieden het vaak aan en er bestaan dus ook geen lessenpakketten voor.” Dan doe ik het maar zelf, dacht Noah.

Fuhrmann ontwikkelde voor zijn scriptie een STEM-lessenpakket met maar liefst 19 lessen waarmee leerlingen zelf aan de slag kunnen om te leren over verdroging. Zijn scriptie leverde hem de Klasseprijs 2022 en heel wat lof van de jury van Klasse op: “Hoe sterk dat iemand die zo gespecialiseerd is in zijn vakgebied de materie zo bevattelijk en fris vertaald krijgt.”

VERDROGING

“De laatste 20 jaar is in Vlaanderen de grondwaterstand systematisch gedaald. De langere droogtes vanwege de klimaatverandering, vergroten dat probleem nog”, vertelt Noah over de keuze van het thema. Hij wil met zijn lessenpakket leerlingen bewuster maken van het probleem. “Tijdens de lessen kruipen de leerlingen in de rol van wetenschappers bij een studiebureau. Ze onderzoeken welke effecten het oppompen van grondwater voor een bouwproject heeft op de omgeving.”

BEESTENBOS IS BOOS

Fuhrmann was altijd al begaan met het milieu en het klimaat. “Ik leefde heel hard mee met ‘Beestenbos is boos’. Die schattige dieren, die moeten vluchten omdat er een zee van beton over hun bos wordt uitgestort, dat liet een diepe indruk na. Net als de egels die worden platgereden door auto’s. Je ziet daar heel goed wat de natuur te lijden heeft doordat we de ruimte versnipperen.” Zijn studiekeuze, bio-ingenieurswetenschappen en daarna

een educatieve master in de wetenschappen en technologie, was ook deels geïnspireerd door een leerkracht biologie die het vuur in hem aanwakkerde. “Ik wou leerlingen ook begeesteren en bewuster maken.” Ondertussen werkt Fuhrmann als milieuconsultant, maar hij sluit niet uit ooit naar het klaslokaal terug te keren.

Noah Fuhrmann behaalde een educatieve master in de Wetenschappen en Technologie, in de afstudeerrichting Bioengineering aan de UGent.

Promotor: Prof. dr. ir. Kristof Demeestere en Prof. dr. Ann Dumoulin

Lees zijn volledige scriptie op: scriptiebank.be/verdroging

Noah Fuhrmann won de Klasseprijs 2022. Hij verscheen ook met een interview in Klasse. Lees het volledige interview op: bit.ly/interview-klasse

← In de islamitische kunst komen veel geometrische patronen voor

↓ De Nederlandse kunstenaar Escher haalde inspiratie uit de islamitische kunst en maakte voor veel van zijn kunstwerken gebruik van wiskundige transformaties

© Thierry Geenen

Vlekje, de rat die bacteriën opspoort

Elderspeak: wanneer ouderen betutteld worden

“Dag Madeleineke! We zijn hier al goed geplaceerd hé? Gaan we straks een wandelingetje maken, ja hé? We zullen straks een wandelingetje maken! Voilà sé. Dat is goed. En zeg, Madeleineke, vergeet uw koekjes niet op te eten hé!” Wie is Madeleine?

Een jong meisje van 3 jaar of een vrouw van 80? Sibian De Gussem (HOGENT) kaart het fenomeen van elderspeak aan in zijn scriptie door een applicatie te ontwikkelen die detecteert of je betuttelend communiceert.

GOOGLE LUISTERT MEE

De Gussem gebruikte Google Speech Recognition software voor zijn (web)applicatie. Dat AI-model is getraind in spraakherkenning en kon makkelijk aangepast worden om de kenmerken van elderspeak te herkennen. De applicatie registreert dus audio, die door het spraakherkenningsprogramma van Google gefilterd wordt, om uiteindelijk een samenvatting van het geregistreerde gesprek te tonen. Daarin worden de kenmerken van elderspeak in het rood aangeduid.

“Artificiële Intelligentie (AI) is heel goed in het herkennen van patronen”

Ratten hebben een nare reputatie. Ze duiken op in horrorfilms en worden gezien als verspreiders van ziektes zoals de pest. Nogal wiedes dat ze veel mensen de kriebels geven. Maar niet zo bij Manon De Meester (Odisee). Zij probeert de beestjes aan een betere reputatie te helpen met haar scriptie, waarin ze ratten inzet om ziekmakende bacteriën op te sporen.

Mycobacterium avium subsp. Paratuberculosis , of kortweg de MAP-bacterie, is een ziekteverwekkende bacterie die voorkomt bij herkauwers zoals koeien of geiten. De bacterie veroorzaakt de ziekte paratuberuclose, wat de darmen van de dieren aantast, waardoor ze uiteindelijk sterven. De ziekte is erg besmettelijk maar onzichtbaar. Zo kan het zich bij veehouders onder de hele kudde verspreiden zonder dat ze het opmerken. Als de eerste dieren aan de ziekte sterven, is het meestal al te laat.

“Vlekje heeft maar 11 seconden nodig om foutloos een positief staal aan te duiden”

TIJD EN GELD

De symptomen voor paratuberculose kunnen twee tot vijf jaar na de infectie verschijnen. Veehouders zijn op dat moment vaak genoodzaakt om al hun dieren te ruimen. De dieren screenen voor de ziekte is ook niet evident: bij het stellen van een diagnose duurt het soms maanden voor de uitslag er is. Daarbij zijn de diagnosemethoden zoals de nu alom bekende PCR-test erg duur. Er is in de sector dus dringend nood aan de snellere en goedkopere manier om de besmetting vast te stellen.

DE RAT ALS PCR-TEST

De sprong van de PCR-test naar de rat lijkt op het eerste gezicht wat groot. Maar de Afrikaanse buidelrat heeft zichzelf in het verleden al bewezen als zoekdier. Met die info

Manon De Meester deed er 9 maanden over om ratten te trainen om bacteriën op te sporen

ging De Meester aan de slag met de gewone tamme rat. Ze nam 4 jonge ratjes mee naar huis en trainde ze met behulp van stalen. De stalen werden eerder al getest met de PCRtesten om te zien of ze positief of negatief waren. Het duurde negen maanden voor ze de resultaten zou zien. “Er was een groot verschil in de prestaties van de vier ratten”, legt De Meester uit. “Eén rat stak er met kop en lange rattenstaart bovenuit: Vlekje.”

VLEKJE

Vlekje heeft maar 11 seconden nodig om foutloos een positief staal aan te duiden tussen drie negatieve stalen. “Vergelijk dat eens met de maanden die nodig zijn om de bacteriën op te sporen via kweekcultuur.”

Op het einde van de rit behaalde Vlekje een nauwkeurigheidsscore van 92%. “Dat is vergelijkbaar met de resultaten van de ratten die in Afrika worden ingezet en ook gelijkaardig aan die van de speurhonden die het coronavirus opsporen.” De Meester toont met haar scriptie aan dat tamme ratten dus ook in staat zijn om bacteriën op te sporen. Wie weet verliezen ze in de toekomst dus toch die nare reputatie.

Manon De Meester behaalde een professionele bachelor in de agroen biotechnologie dierenzorg aan Odisee Hogeschool.

Promotoren: Dr. Hilde Vervaecke, Dr. Jo Vicca en Ellen Van Krunkelsven

Lees haar volledige scriptie op: scriptiebank.be/vlekje

Manon De Meester won de Bachelorprijs 2022. Zij verscheen ook in Het Nieuwsblad, Radio 2 en TV Limburg.

Wanneer jongere mensen tegen ouderen spreken op een betuttelende, bijna kleinerende manier, spreekt men van ‘elderspeak’ of ‘secondary baby talk’. De manier van spreken is vaak niet slecht bedoeld en gebeurt zelfs zonder dat men zich daar bewust van is. Maar wat als de technologie hierbij een handje kan helpen? Artificiële Intelligentie (AI) is heel goed in het herkennen van patronen. Daarom besloot De Gussem het in zijn bacheloropleiding Toegepaste Informatica in te zetten voor het detecteren van elderspeak.

GOEDE BEDOELINGEN MET

NEGATIEVE CONSEQUENTIES

Elderspeak kan leiden tot heel wat negatieve effecten voor ouderen. Zo werkt het hun afhankelijkheid of hulpeloosheid in de hand. Maar het wekt ook depressieve gevoelens op, wat gevolgen kan hebben voor hun zelfbeeld, zelfrespect en algemeen welzijn. Hierdoor zullen sommige ouderen sociale interactie vermijden en zo sociaal geïsoleerd geraken. “Goed verstaan wat elderspeak met ouderen doet is niet alleen belangrijk voor mensen die werken in de ouderenzorg, maar voor iedereen die met ouderen communiceert.”

De app maakt je dus bewuster van je eigen taalgebruik. “Vanaf dit jaar testen studenten verpleegkunde aan de HOGENT de applicatie. De eerste reacties zijn alvast veelbelovend. Een applicatie die je ‘betrapt’ op elderspeak en feedback geeft, is effectiever dan een cursus die het topic theoretisch benadert.”

Hoe vermijd je elderspeak?

↔ Spreek niet onnodig langzaam

↔ Verhoog je toonhoogte of stemvolume niet

↔ Overdrijf niet met intonatie

↔ Vereenvoudig je woordgebruik niet

↔ Gebruik geen verkleinwoorden, ongepaste bijnamen of troetelnamen

↔ Spreek een persoon aan met “jij” in plaats van het collectieve “we”

↔ Beperk veelvuldig gebruik van tussenwerpsels zoals “hé” of “voilà”

↔ Herhalingen en verduidelijken zijn niet de hele tijd nodig

↔ Let op je lichaamstaal: houd geen langdurig oogcontact, beperk extra gebaren en kom niet te dichtbij

Sibian De Gussem behaalde een professionele bachelor in de Toegepaste Informatica aan de Hogeschool Gent.

Promotoren: Geert Van Boven en Jorrit Campens

Lees zijn volledige scriptie op: scriptiebank.be/elderspeak

Sibian De Gussem werd genomineerd voor de Bachelorprijs 2022.

Elderspeak kan depressieve gevoelens opwekken bij ouderen.

Je smartphone als hulpmiddel voor je psycholoog

“Jongeren zijn vergroeid met hun smartphone”. Zo’n uitspraken hoor je wel vaker. Als je je omgeving moet geloven is het duivels doosje – je smartphone – voor weinig goeds. En toch is het net die smartphone die de KU Leuven binnen het DAILY-project wil gebruiken om zelfverwondend gedrag te voorkomen.

1op 10 jongeren onder de 25 jaar verwondt zich opzettelijk. Bij die zelfverwonding is er nog geen intentie om zich van het leven te benemen, maar jongeren die zichzelf verwonden hebben wel 3 keer meer kans op het ontwikkelen van zelfdodingsgedachten en het ondernemen van een zelfmoordpoging. Het is dus cruciaal om te verstaan wat jongeren ertoe leidt om zichzelf te verwonden. Elise Van Laere (KU Leuven) onderzocht in haar masterscriptie welke gevoelens en gedachten zelfverwonding bij jongeren triggert – en dat aan de hand van hun smartphone.

DE ONTOEGANKELIJKE STROOM VAN

GEDACHTEN

Hoewel zelfverwonding veel voorkomt blijft het thema vaak taboe. Dat creëert ook misverstanden zoals het idee dat jongeren aan zelfverwonding doen om aandacht te krijgen. “We weten ondertussen dat de meeste jongeren zichzelf verwonden om hun aandacht net af te kunnen wenden van verdriet en emotionele pijn die ze voelen”, legt Van Laere uit. “Maar we weten nog steeds niet wanneer jongeren een risico lopen om zichzelf te verwonden.”

Als je naar de psycholoog gaat, is het moeilijk om een nauwkeurig beeld te krijgen van de gevoelens en gedachten die zelfverwondingen veroorzaken. Een patiënt moet tijdens de sessie reflecteren op de hele afgelopen week en die reflectie is sterk gekleurd door de gevoelens van het moment. En dat is waar de smartphone het verschil kan maken.

JE SMARTPHONE ALS HULPMIDDEL

Door via de smartphone meerdere kleine vragenlijsten per dag te sturen, kunnen psychologen een grondiger beeld krijgen van de gevoelens en gedachten die drang geven tot zelfverwonding.

Zeggen we binnenkort vaarwel aan het ‘loading’-icoon?

Van Laere nam de proef op de som en stuurde de vragenlijsten gedurende een maand lang, zes keer per dag, naar de smartphone van drie participanten die zich al enkele jaren verwonden.

“Er werd meteen duidelijk dat zowel de drang tot zelfverwonding als de negatieve gevoelens en gedachten sterk schommelen over verschillende uren en dagen heen.” Ook de context waarin ze de drang kregen, lag bij alle drie anders. “Voor de ene persoon zorgden negatieve gevoelens in combinatie met piekergedachten voor een sterke drang, voor een andere was het enkel als negatieve gevoelens aanwezig waren.” Die bevinding benadrukt de nood aan een begeleiding op maat van het individu.

ALTERNATIEVEN

Hoewel de scriptie enkel een initieel beeld schetst, toont het wel aan dat de smartphone sterk toepasbaar is in het detecteren wanneer iemand risico loopt om zichzelf te verwonden. Onderzoek heeft aangetoond dat er vaak minder dan 30 minuten zit tussen de zelfverwondende gedachte en het zelfverwondend gedrag. Als we het verhoogd risico kunnen voorspellen, zouden we zo ook kunnen ingrijpen via de smartphone door niet-schadelijke alternatieven voor te stellen voor zelfverwonding bij een risicomoment. Bijvoorbeeld door voor te stellen om contact op te nemen met iemand, of ademhalingsoefeningen te sturen, muziek te luisteren, gevoelens op te schrijven...” De smartphone zal misschien niet je psycholoog vervangen, maar het kan wel een behulpzaam instrument worden, zowel voor patiënt als voor psycholoog.

Elise Van Laere behaalde een master in de psychologie aan de KU Leuven.

Promotoren: Dr. Glenn Kiekens, Prof. dr. Laurence Claes en Prof. Inez Myin-Germeys

Lees haar volledige scriptie op: scriptiebank.be/smartphone-psycholoog

Elise Van Laere haalde de longlist van de mtech+prijs 2022.

Dat video goed is voor meer dan 50% van het internetverkeer hoeft niet te verbazen. We scrollen constant door een lading video’s op TikTok en streamen naar hartenlust onze favoriete series op Netflix. Maar soms gebeurt het wel eens dat je video blijft haperen. Frustrerend, niet? Dat vond ook Arno Verstraete (Uhasselt). Daarom werkte hij aan een algoritme dat videostreaming optimaliseert.

We kijken video’s op een heleboel apparaten: je smartphone op de metro, je laptop op het werk, je TV thuis… Die apparaten ondersteunen niet alleen allemaal verschillende videoformaten en resoluties, maar vaak is ook de internetverbinding op al deze plaatsen verschillend. Zo is de kans groter dat een video op je smartphone op het instabiele 4G-netwerk plots zal haperen dan wanneer je dezelfde video thuis op je smart TV via wifi bekijkt.

FIRST WORLD PROBLEM

Om het haperen van je video zoveel mogelijk tegen te gaan, gebruiken streamingsdiensten technologie die je video in kleine stukjes van één of twee seconden kapt. Die segmenten worden dan één voor één gedownload en afgespeeld tijdens het streamen. Omdat elk apparaat een ander beeldformaat zal willen, bijvoorbeeld in hogere kwaliteit voor je TV dan voor je smartphone, zullen die segmenten dan ook apart downloadbaar zijn. Op basis van je apparaat en je huidige internetverbinding zal een algoritme dan beslissen welk segment het beste is. Daarom verspringt je video bij een slechte internetverbinding naar een lagere kwaliteit. Maar als het algoritme de verkeerde keuze maakt, zal het segment niet op tijd klaar zijn met downloaden en zal de video haperen.

COMMUNICATIE TUSSEN INTERNETLAGEN

Het internet bestaat uit lagen. Het algoritme dat beslist welk segment van je video zal afspelen werkt in zijn eigen laag, zonder enige informatie over wat er zich in de andere lagen afspeelt. Verstraete ontwikkelde een nieuw algoritme, dat wel zou kunnen opmaken wat er gebeurt in de laag over het netwerkniveau. Dat algoritme gebruikt die informatie om tijdens de download van een segment te controleren of de netwerkverbinding niet plots te traag is. Zo ja, dan breekt hij de download af om onmiddellijk een nieuw segment van lagere kwaliteit te downloaden. Daardoor zal je video veel minder haperen en kan je vrolijk doorswipen.

Arno Verstraete behaalde een master in de Informatica aan de Universiteit Hasselt.

Promotor: Prof. Dr. Peter Quax

Lees zijn volledige scriptie op: scriptiebank.be/videostreaming

Arno Verstraete won de mtech+prijs 2022. Zijn scriptie verscheen ook in Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen, Het Laatste Nieuws en Engineeringnet.

mtech+prijs voor innovatieve STEM- en ICT-scripties

Neem je met een STEM- of ICT-scriptie deel aan de Vlaamse Scriptieprijs, dan maak je ook kans op de mtech+prijs. Maar wie of wat is mtech+? En waarom hechten we zoveel belang aan de ondersteuning van de scriptieprijs? mtech+ is het loopbaanfonds van de metaal- en technologische industrie, aangestuurd door vakbonden en technologiefederatie Agoria. Deze fondsen willen zowel bijdragen aan kwaliteitsvolle loopbanen en werkzekerheid voor alle werknemers en potentiële werknemers, als aan de competitiviteit en wendbaarheid van onze ondernemingen. We willen mee zorgen voor een kwalitatieve instroom van competente medewerkers in onze ondernemingen en zullen daarom initiatieven ondersteunen die onze sector op een positieve manier in het spotlicht zetten. Zo ook de scriptieprijs: deze ‘wedstrijd’ zorgt voor de popularisering van technologie en de promotie van creatief onderzoek van jon-

ge wetenschappers uit opleidingen met een technologische focus.

mtech+ wil dan natuurlijk vooral die eindwerken belichten die het imago van de metaal- en technologische industrie kan versterken. Tot grote verbazing van onze jury, die samengesteld is uit HR-medewerkers en ingenieurs uit onze bedrijven, slagen studenten erin om elk jaar opnieuw innovatieve STEM- en ICT-scripties in te sturen. Zo ook vorig jaar waar de top drie bestond uit: Arno Verstraete die een algoritme uitwerkte om videostreaming te optimaliseren, Merijn Van Deyck die het productieproces voor het maken van waterstof trachtte te optimaliseren en Arnout Roebben die een vernieuwende aanpak introduceerde voor het ver-

beteren van hoorapparaten. Stuk voor stuk boeiende werken!

We vinden de scriptieprijs en de eindwerken zelfs zo fantastisch dat we deze editie onze prijzenpot opschroeven: de laureaat krijgt € 1.500, de tweede plaats is goed voor € 1.000 en ook de derde plaats wordt dit jaar beloond met € 500. Onze publieksprijs blijft ook bestaan maar wordt ook opgetrokken tot € 500. Wij doen dus een oproep om ook dit jaar de STEMen ICT-scripties te delen met de buitenwereld via de mtech+ prijs. De jury kijkt met veel enthousiasme uit naar de ingezonden scripties. Veel succes!

Kris Van Eeckhout Management mtech+ Vlaanderen/Brussel

Op zoek naar de maagsonde

Twee winnaars voor de prijs van één. Emma Coene en Frédéric Claerhoudt wonnen samen de Eosprijs 2022. Voor hun scriptie gingen ze tijdens de coronapandemie op zoek naar de maagsonde… met behulp van echografie!

Een patiënt die op de intensieve zorgen terechtkomt is vaak niet in staat om zelfstandig voldoende te eten. Daarom maken hulpverleners gebruik van een maagsonde: een slangetje dat via de neus of de keel ingebracht wordt om in de maag terecht te komen. Maar bij het plaatsen van de maagsonde ziet een verpleegkundige niet waar de sonde belandt. Een patiënt kan op de intensieve zorgen ook zijn ongemak niet uiten, waardoor het gokken blijft naar de juiste plaatsing.

Hulpverleners doen dus beroep op röntgenfoto’s om zo plaatsing van het buisje na te kijken. Want als het fout zit, komt voedsel in de longen terecht.

RÖNTGEN VS. ECHOGRAFIE Röntgenstralen zijn schadelijk. Zo kunnen hoge dosissen de kans op kanker licht verhogen. Bovendien kan het resultaat van de foto lang op zich laten wachten. Daarom onderzochten Coene en Claerhoudt in hun scriptie of het ook anders kon. Zij testten of ze de maagsonde konden opsporen met echografie. Want die technologie werkt niet met schadelijke stralen en is ook makkelijk ter beschikking van de hulpverleners op de intensieve zorgen.

EEN NIEUW PROTOCOL

Met behulp van echografie konden de twee studenten geneeskunde de maagsonde correct opsporen bij 35 patiënten. Bij 8 patiënten was er geen uitsluitsel en moest er toch nog een röntgenfoto gemaakt worden.

“Echografie kan werken als aanvulling op de bestaande methoden. Het is dus beter om eerste sonde te bekijken op echografische beelden, en pas over te gaan naar röntgenfoto’s als het daar niet duidelijk op is. Zo zouden we de blootstelling aan schadelijke röntgenstralen kunnen beperken”, aldus Coene en Claerhoudt. Hun onderzoek kan op veel interesse rekenen vanuit de intensieve afdelingen van ziekenhuizen. Het duo stelde alvast een protocol op, dat in de praktijk gebruikt kan worden.

Emma Coene en Frédéric Claerhoudt maken hun master in de Geneeskunde af aan de UGent.

Promotor: Prof. dr. Kirsten Colpaert Lees hun volledige scriptie op: scriptiebank.be/maagsonde

Het duo won de Eosprijs 2022. Zij verschenen in Eos Wetenschap, KW en Knack.

Een vulkaan met lentekriebels

Wat als we kunnen voorspellen wanneer een vulkaan uitbarst? Nog niet zo’n gek idee. Zo’n 15 jaar geleden merkten wetenschappers namelijk dat er een seizoensgebonden patroon leek te zijn in de uitbarstingen van de Villarricavulkaan in Chili. Julie De Groote (UGent) vond daar een verklaring voor: de vulkaan heeft lentekriebels.

De Villarrica is een actieve vulkaan gelegen in Chili. De afgelopen eeuwen barstte de vulkaan voornamelijk uit in de lente. De reden daarvoor was tot nu toe nog onduidelijk. Daarom besloot De Groote met haar thesis een verklaring te zoeken voor dit patroon.

EEN WINTERSE SNEEUW EN HET

LENTEZONNETJE De Villarricavulkaan is tijdens de winter bedekt met een dikke sneeuwlaag van 10 meter. Al die sneeuw oefent druk uit op de magmakamer, zeg maar het lava-reservoir, van de vulkaan. Daardoor worden uitbarstingen tijdens de winter onderdrukt. Maar uitstel is geen afstel: wanneer de sneeuw smelt tijdens de lente, neemt de druk af en is de kans op uitbarstingen weer groter. Datzelfde patroon blijkt trouwens ook van toepassing te zijn op gelijkaardige vulkanen die, net als de Villarrica, een bolvormige magmakamer hebben.

KLIMAATOPWARMING ALS SPELBREKER Maar de klimaatopwarming gooit roet in het eten. Klimaatmodellen voorspellen dat de temperaturen in de regio rond de Villarricavulkaan zullen blijven stijgen en dat de neerslag zal afnemen. Hierdoor zal er minder sneeuw komen op de vulkaan, wat betekent dat het uitbarstingspatroon van de vulkaan veel minder voorspelbaar zou worden. “De seizoenaliteit zal in dat geval verdwijnen, waardoor enkel de interne factoren beslissen of de vulkaan uitbarst of niet.” De Villarrica is in dat geval dan misschien wel van zijn lentekriebels verlost, maar of dat een goede zaak is valt nog te bekijken.

Julie De Groote behaalde een master in de Geologie aan de UGent.

Promotoren: Prof. dr. Maarten Van Daele en Virginie Pinel

Lees haar artikel op: scriptiebank.be/vulkaan

Julie De Groote was genomineerd voor de Eosprijs 2022.

Geniet als student nu -25% korting op een digitaal Eos Wetenschap abonnement. Gebruik kortingscode student25 en lees Eos Wetenschap magazine al voor 3 euro per maand.

© Thierry Geenen

Tony’s Chocolonely: (h)eerlijke chocolade?

Chocolade blijft voor velen een guilty pleasure. Guilty, want ondertussen is ook al een tijdje geweten dat de economische situatie voor cacaoboeren niet even verleidelijk is als de zoete reep. Gelukkig nemen sommige chocoladeproducenten initiatieven om daar verbetering in te brengen. Hannelore Standaert (KU Leuven) onderzocht een initiatief van Tony’s Chocolonely voor haar scriptie.

In Ivoorkust en Ghana werken momenteel anderhalf miljoen kinderen op cacaoplantages. Dat staat gelijk aan ongeveer 70% van de kinderen in België. En dat is slechts het topje van de ijsberg. Zo blijft het merendeel van de cacaoboeren in extreme armoede leven en lij-

den de landbouwregio’s onder de ontbossing. De chocolade-industrie is zich bewust van de problemen en zette in de loop der jaren dan ook verschillende duurzaamheidsinitiatieven op. Maar na twee decennia van mislukte interventies blijft een echte oplossing uit.

DUURZAAMHEIDSINITIATIEVEN

Er zijn doorheen de jaren tal van initiatieven genomen om de situatie te verbeteren, maar veel bedrijven doen dit op individueel niveau. Daarbij zijn ze terughoudend over het delen van informatie en gegevens over hun initiatieven. Dat weerhoudt bedrijven te leren van elkaars ervaringen. “De initiatieven zijn bovendien vrijwillig”, zegt Standaert. “Als duurzame maatregelen verplicht worden, zal dat leiden tot meer transparantie en verantwoordelijkheid van zowel overheden als bedrijven in de chocolade-industrie.”

Liefde op het tweede gezicht: Gen Z maakt tweedehands winkelen weer hip

Tweedehandskleding is weer ‘in’, zeker bij jongere generaties zoals Gen Z en de millenials. “Jongeren zetten zich af tegen fast fashion, maar ze dreigen de oorspronkelijke doelgroep van tweedehandszaken uit de markt te dringen”, stelt Robine Horckmans (VUB) in haar thesis.

In één jaar tijd is de markt voor tweedehandskleding 25 keer sneller gegroeid dan de klassieke retailsector wat voor een jaarlijkse omzet zorgt van 30 tot 40 miljard dollar. De redenen voor die stijgende interesse? Die onderzocht Robine Horckmans aan de hand van twintig diepte-interviews met jongeren tussen de 18 en 30 jaar.

LUCKY DAY

Veel jongeren shoppen tweedehands om unieke stuks te vinden. Door die ‘alternatieve’ kleding proberen ze zich te onderscheiden van de massa. De zoektocht naar hét unieke stuk lijkt bovendien op een schattenjacht dat voor velen culmineert in een euforisch gevoel. Ook het feit dat een kledingstuk een geschiedenis heeft, vinden jongeren waardevol. Bovendien hebben tweedehandswinkels ook een genderneutrale gedaante. Geen dames- en herenafdeling, want alles hangt kriskras door elkaar. Ook niemand die raar opkijkt als je als jongen een rokje past, wat de drempel om de eigen genderidentiteit te verkennen verlaagt.

BUYCOTTING

Maar jongeren hebben ook een achterliggende politieke agenda en doen aan buycotting. Ze zijn zich bewust van de klimaatproblematiek en dus willen ze via hun koopgedrag hun ecologische voetafdruk verkleinen. Hun motivaties hebben ook een ethisch luik. De fast fashion industrie is getekend door gevaarlijke werkomstandigheden,

kinderarbeid en uitbuiting. Door tweedehands te kopen proberen ze zo hun financiële steun aan de grotere winkelketens te minderen. Kleren recycleren is bovendien ook goed voor hun portefeuille. Hoewel geen van de geïnterviewde jongeren tweedehands shopte uit noodzaak, speelden de goedkopere prijskaartjes zeker ook een rol in hun keuze.

NIET ALLES IS ROZENGEUR EN MANESCHIJN

Robine wijst erop dat de toegenomen interesse in de tweedehandsmarkt niet enkel positieve gevolgen heeft. Zo zullen de prijzen voor producten waar veel vraag naar is ook mee stijgen. Dit is vooral een probleem voor de oorspronkelijke doelgroep van de tweedehandsmarkt: zij die zich niets nieuws kunnen veroorloven. De middenklasse die tweedehands winkelt dreigt dus de mensen die er uit noodzaak shoppen uit de markt te dringen.

Bovendien trekken online verkopers door de populariteit van de markt nu ook naar tweedehandswinkels om er kledingstukken goedkoop aan te schaffen en dan aan duurdere prijzen door te verkopen. Op die manier wordt het initiële, sociale doel van tweedehandskledij ook uit het oog verloren.

De helft van de geïnterviewde jongeren is zich daar niet van bewust. “Er is zeker diepgaander onderzoek nodig om te zien hoever die negatieve gevolgen reiken. Maar het kan zeker geen kwaad om kritisch na te denken over je koopgedrag.”

Robine Horckmans behaalde een master in de Sociologie aan de VUB. Promotor: Bram Spruyt

Lees haar volledige scriptie op: scriptiebank.be/tweedehands

Haar scriptie verscheen ook in Metro.

Standaert onderzocht voor haar scriptie het open-source initiatief van het Nederlandse bedrijf Tony’s Chocolonely. Bij een open-source initiatief worden bronnen gedeeld en mee beheerd door de gemeenschap – zoals Wikipedia bijvoorbeeld. Ze sprak met 3 interne stakeholders van Tony’s Open Chain en met 12 externe experts die kennis hebben over open-source initiatieven of de chocoladesector.

TONY’S OPEN CHAIN

In 2019 lanceerde Tony’s Chocolonely haar open-source initiatief ‘Tony’s Open Chain’. “Het initiatief kan op verschillende manieren bijdragen aan het verduurzamen van de chocolade-industrie”, stelt Standaert. Zo tracht het de positie van cacaoboeren te versterken. Bedrijven die deel uitmaken van het initiatief investeren allemaal in een leefbaar inkomen voor cacaoboeren, maar ook in tools die bonen kunnen traceren en kinderarbeid en ontbossing kunnen opsporen. Bovendien maakt de transparante communicatie van het initiatief wederzijds leren mogelijk en toont het initiatief de haalbaarheid van samenwerking aan.

HET EINDE IS NOG NIET IN ZICHT

Hoewel het initiatief een goed begin is, maakt Standaert wel een snelle kanttekening. “Om een tastbaar verschil te maken in de chocolade-industrie moeten initiatieven zoals deze op een veel grotere schaal gebeuren.

Het is belangrijk dat er regelgeving komt rond duurzaamheidsinitiatieven.

Momenteel is dat een uitdaging omdat het twijfelachtig is of grotere chocoladebedrijven zich zullen aansluiten bij soortgelijke initiatieven, want zelfs bedrijven zoals Tony’s zien soms negatieve artikels verschijnen over hun eigen productiewijze. Maar die transparantie blijft belangrijk, want zo toon je ook aan dat je bereid bent om er iets aan te doen.” Tony’s Open Chain kan toch indirect al invloed uitoefenen op de industrie door druk te zetten op andere bedrijven. Zo kunnen we in de toekomst hopelijk chocolade eten zonder die bittere morele nasmaak.

Hannelore Standaert behaalde een master of Business Administration: Sustainability Management aan de KU Leuven.

Promotor: Prof. dr. Ingrid Molderez Lees haar volledige scriptie op: scriptiebank.be/chocolade

Extra hulp nodig bij jouw thesis of project?

Dat kan met het EDU portaal. Een handig online platform voor studenten. Je krijgt er gratis toegang tot meer dan 42000 bedrijfs- en technologienormen. Om zo jouw project naar ‘the next level’ te brengen!

Wacht eens even.. maar wat zijn normen?

Bedrijfs-en technologienormen zijn een antwoord op de vraag: “Wat is de beste manier om dit te doen?”

In feite zijn er 3 redenen om normen te gebruiken:

Als hulp: geef je thesis of project een quality boost met deze extra hulplijn!

Steeds up-to date: bedrijfs- en technologienormen geven steeds de recentste know-how en expertise in jouw vakgebied.

Career boost: wie later werkt met bedrijfs- en technologienormen neemt direct een vliegende start!

Ok, we beginnen eraan! Ik wil normen gebruiken. Maar hoe?

Scan deze QR-code en log in met het account van jouw hogeschool of universiteit. Zo heb je direct toegang tot alle bedrijfs-en technologienormen.

Meer weten over normen en NBN?

Op reis naar china

In 2018 won Annelien Coppieters de Vlaamse Scriptieprijs met haar bachelorproef over thuisgevoel in de jeugdzorg. Ze maakte met het prijzengeld een treinreis van Rusland over Mongolië naar China. “Eens aangekomen in Mongolië stond ik versteld van al het moois. De mensen leven er volgens onze normen primitief, maar heel rijk in hun samenzijn.”

GroetjesuitMilaan!

Nikolaas Mergan, Robbe Pessemier en Thibaut Duthois wonnen in 2019 de Klasseprijs. Ze moesten hun reis eventjes uitstellen door COVID, maar maakten vorige zomer gretig gebruik van hun reischeque om een weekje naar Milaan te gaan.

gepubliceerd!

Babette Lamote won in 2020 de Eosprijs. En toen verscheen ze opeens zelf in Eos magazine: “Het was een fantastische ervaring om de Eosprijs te winnen. Ik ben een fervente Eos-lezer en plots stond ik zelf in mijn favoriete magazine.”

Van scriptie… naar boek

Evelien Jonckheere won in 2007 de Vlaamse Scriptieprijs. Ze herschreef haar scriptie tot het boek “Kijklust en sensatiezucht” dat in 2009 gepubliceerd werd. In 2017 kreeg het boek een heruitgave onder de titel “Aandacht, aandacht. Aandacht en verstrooiing in het Gentse Grand Théâtre, Café-concert en Variététheater, 1880-1914.”

Groetjes uit Wenen!

Dries Mariën, winnaar van de Klasseprijs 2021, reisde naar Wenen met zijn prijs voor een culturele citytrip. Hij besloot wat cultuur op te snuiven door een concert bij te wonen van het philharmonisch orkest van Wenen in het prachtige Musikverein-gebouw en bezocht ook het Belvedere museum.

(Bijna) afgestudeerd?

Speel je scriptie uit en doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs!

Bij SciMingo vzw gaan we ieder jaar op zoek naar de boeiendste bachelor- en masterproeven. Het doel? Deze nieuwswaardige scripties promoten bij de pers en ze zo de aandacht geven die ze verdienen!

MEET THE PLAYERS

Ben je (bijna) afgestudeerd? Schrijf / schreef je een bachelor- of masterproef waar je trots op bent? Laat het resultaat van je harde werk niet wegkwijnen en speel je scriptie uit! Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op geldprijzen tot 2.500 euro.

Niet gewonnen? Niet getreurd! Een belangrijk deel van onze inzendingen komt toch in de pers. Wie weet haalt ook jouw werk de radio of de krant?

DEELPRIJZEN

Naast de Vlaamse Scriptieprijs reiken we bovendien ook vijf extra prijzen uit. Neem je deel aan de Vlaamse Scriptieprijs, dan kom je mogelijk dus ook in aanmerking voor (één van) de deelprijzen. Met elke deelprijs kan je nog een extra prijs t.w.v. 1.500 euro winnen!

E Schreef je als professionele bachelor een innovatieve en sterk inzetbare bachelorproef? Dan doe je mee met de Bachelorprijs

E Via de Klasseprijs bekroont het onderwijsmagazine Klasse de beste onderwijsscriptie.

E Schreef je een sterke scriptie in een exact-wetenschappelijke richting? Dan maak je kans op de Eosprijs

E Scripties die blijk geven van een knap staaltje technologisch onderzoek komen in aanmerking voor de mtech+prijs

E Is duurzaamheid het thema van jouw scriptie? Dan ding je mee naar de NBN Sustainability Award

HOW TO PLAY

STAP 1: Studeer af met een sterke scriptie

STAP 2: Schrijf een vlot leesbaar artikel van maximaal 1.000 woorden over je scriptie.

STAP 3: Surf naar scriptieprijs.be en dien je scriptie samen met het artikel ten laatste in op 1 oktober 2023.

STAP 4: …win?

Vingers aan de knoppen:

Maak nu al indruk op je toekomstige werkgever: alle ingezonden werken krijgen een eigen pagina in de Vlaamse Scriptiebank. In deze vrij toegankelijke online databank staan ondertussen al meer dan 7.000 kwalitatieve scripties. Het is daardoor ook een rijke bron van informatie.

www.scriptiebank.be

COLOFON

De Scriptiekrant is een uitgave van SciMingo vzw. SciMingo heeft als missie wetenschap, techniek en innovatie dichter bij het grote publiek te brengen en het werk van jong onderzoekstalent meer bekendheid te geven.

Teksten: Jodie Vandeput / Vormgeving: Anne Van Hootegem / Verantwoordelijke uitgever: Arnaud Zonderman, Leopoldstraat 6, 1000 Brussel, info@scriptieprijs.be

De Vlaamse Scriptieprijs wordt ondersteund binnen het Actieplan Wetenschapsinformatie, een initiatief van de Vlaamse Overheid.