Vlaamse Scriptiekrant september 2018

Benieuwd naar straffe eindwerken van Vlaamse studenten?

MI J NEEM MEE!

Sterke eindwerken van Vlaamse studenten in de kijker voor het grote publiek |

JAARGANG 6 · N° 4 · SEPTEMBER 2018

Scriptie vzw · Rozenweg 4b · 1731 Zellik · t 02 463 59 20 · info@scriptieprijs.be www.scriptieprijs.be · www.scriptieprijs2014-18.be · www.scriptiebank.be  scriptieprijs  scriptievzw

Computers leren bij MACHINE LEARNING HELPT BIOLOGEN BIJENGEDRAG BETER TE VOORSPELLEN

3 TROEP IN HET HOOFD Hoe steun je iemand met een depressie?

4-5 MIJNBOUW OP DE MAAN Een internationaal vraagstuk

Een algoritme dat de populaire met de kieskeurige types aan elkaar matcht?

Ja, het gaat hier inderdaad over de bloemetjes en de bijtjes, maar dan in het echt. Bio-ingenieur Sarah Vanbesien (Universiteit Gent) verbond via machine learning de juiste bijensoort met de juiste bloem en helpt zo biologen het bijengedrag beter te voorspellen.

Bijen vliegen van bloem tot bloem op zoek naar voedsel, en zonder het zelf te weten doen ze hierbij iets cruciaal: ze verspreiden het stuifmeel en zorgen voor de bestuiving van planten. Dat is geen nieuws, de meeste mensen weten dit al sinds de kleuterklas. Minder bekend is dat biologen dit principe, pollinatie, nauwlettend in het oog houden. Pollinatie ligt immers aan de basis van heel wat voedselketens, waaronder die van de mens.

“Als een volwaardige datingapp zal de computer algoritmes loslaten op de data en de juiste plant met de juiste bij matchen”

Welke bijensoort houdt van welke plant? Een vraag die leidt tot intensief veldwerk. Beetje bij beetje brengen de biologen het complexe ‘sociale netwerk’ van de bij in kaart. Een arbeidsintensief werk, dat ook zijn zwaktes kent. Want wat met alle bestuivingen die we niét hebben gezien? Bestaan deze effectief niet, of hebben we deze gewoon niet geobserveerd?

Een goede match

Daarom kijken we nu naar machine learning. Machine learning laat computers toe ‘zelflerend’ te zijn door ze patronen in data te laten herkennen. Wanneer je voldoende data aan de computer voorlegt, kan hij zélf ontdekken waarom een bij voor een bepaalde plant kiest.

Op basis van die informatie ontwikkelt de computer algoritmes. Net als een volwaardige datingapp zal de computer deze algoritmes gebruiken om mogelijke combinaties te voorspellen. Vergelijk je deze resultaten met die van het veldonderzoek, dan weet je precies waar je misschien een match over het hoofd hebt gezien. En met die informatie kan je opnieuw het veld op en veel gerichter zoeken.

De computer gaat hierbij op zoek naar eigenschappen waarvan hij weet dat ze samen voor een succesvolle bestuiving zorgen. Hoe groot is de bij, hoe groot is de bloem? Wat is het DNA van beide? Welke kleur heeft de bloem en hoeveel meeldraden heeft ze?

Op basis van al die informatie geeft de computer een score aan de waarschijnlijkheid dat beide een goede match zijn.

7 ZONDER ZONDE IN DE PUBLIEKE RUIMTE Intimiteit, meubilair en de Kamasutra

Kieskeurig of populair

Daarnaast is er nog een principe uit de natuur waarmee het algoritme rekening houdt: het ‘genest’ zijn. Dit gedrag wordt vaak geobserveerd in de natuur en zorgt ervoor dat als een bij of een plant zijn interactiepartner verliest, de soort toch kan overleven.

Hierbij is het verschil tussen specialisten en generalisten van belang. Zo bestaan er zeer kieskeurige bijen: de specialisten. Zij bezoeken slechts een paar soorten planten. Er zijn ook bijen voor wie het allemaal niet zoveel uitmaakt: de generalisten. Hetzelfde geldt voor de planten. Sommige planten zijn generalisten, deze zijn populair bij veel verschillende soorten bijen, andere zijn specialisten.

8 VERNEDERENDE THESISVERDEDIGINGEN En de 17e-eeuwse affiches om die aan te kondigen © Thomas Brenac

Nu is het zo dat een specialistische of ‘kieskeurige’ bij nooit een voorkeur zal hebben voor een specialistische plant. Dus wanneer de plant door omstandigheden verdwijnt, sterft de bij niet noodzakelijk uit. En omgekeerd.

Slim gezien.

Klimaatverandering

De computer combineert nu alle informatie en 'matcht' de kieskeurige met de populaire types volgens het juiste patroon. Het algoritme werkt zo goed, dat het niet alleen kan aangeven waar er tijdens veldonderzoek observaties over het hoofd gezien zijn, het kan ook voorspellingen maken voor nieuw inkomende soorten.

“Door klimaatverandering en globalisatie verandert er vandaag heel wat in ons ecosysteem”

Waarom is dit nu zo belangrijk? Door klimaatverandering en globalisatie verandert er vandaag heel wat in ons ecosysteem, waardoor veel planten en dieren in een nieuwe omgeving terechtkomen. Dankzij deze wiskundige modellen kunnen we betere voorspellingen maken. En op basis daarvan kunnen we de juiste beheersmaatregelen treffen.

Data haalde Sarah Vanbesien uit het Franse FlorAbailles project: 306 bijensoorten en 453 plantensoorten.

Voor haar onderzoek focuste ze zich op bijen, maar het principe zou ook voor andere bestuivers kunnen gelden.

Meer weten? scriptiebank.be/bijleren Promotor: Prof. Dr. Bernard De Baets

DE VL A AMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 6 · n° 4 · September 2018

2

ONDERWIJS

Meer kleur in de kleuterklas dankzij interculturele prentenboeken Vandaag doen heel wat Vlaamse uitgevers hun best om het aanbod van hun prentenboeken diverser te maken. In deze boeken vinden we rolmodellen die ook kinderen van een andere origine of een andere cultuur aanspreken. Schrijvers van deze prentenboeken hebben vaak zélf een andere achtergrond en kennen dus als geen ander de subtiele nuances en gevoeligheden van een bepaalde cultuur. Bovendien komen in deze boeken niet alleen de verschillen aan bod, ook de overeenkomsten.

Nijntje en Nina Dick Bruna 2,5 jaar – peuters

ISBN 978 90 5647 362 4

Nijntje kent een vriendin uit een ver land: Nina.

Op een dag komt Nina met het vliegtuig naar ons land. De mama en papa van Nijntje gaan haar ophalen. Nina mag blijven logeren. Nina ziet er hetzelfde uit als Nijntje, maar is bruin van kleur.

Nijntje zou ook wel bruin willen zijn.

Waarom?

Het boek vertelt op een heel eenvoudige manier dat vriendschap tussen ‘bruin’ en ‘wit’ perfect mogelijk is. Nijntje zegt ook geregeld dat ze Nina haar huidskleur prachtig vindt. Ze zou ook wel zo’n bruin huidje willen!

De studenten lijstten goede interculturele prentenboeken op.

Onze samenleving en scholen worden steeds diverser. Daisy Van Der Sypt en Joke Velghe (Arteveldehogeschool Gent) zochten naar manieren om interculturele prentenboeken, die die diversiteit weerspiegelen, te integreren in de kleuterklas. Want niet alle kleuterleiders zijn zich bewust van het aanbod. Welke boeken bestaan er? Wat is een goede keuze?

De twee studentes vertrokken vanuit een onvrede. Diversiteit in de kleuterklas wordt vandaag vaak ingevuld aan de hand van een themaproject. Eén land, één cultuur, eenmaal per jaar. Een gemiste kans om kleuters het hele jaar door in contact te brengen met verschillende culturen.

Want ook wanneer de kleuterleiders aan de slag gaan met andere thema’s, is het mogelijk om diversiteit te integreren. Bij het thema wonen bijvoorbeeld: hoe wonen mensen in andere culturen? Is dat anders? Ze gingen op zoek naar wat er vandaag verkrijgbaar is op de markt en stelden een eigen literatuurlijst samen, met per thema de beste interculturele

prentenboeken. Het resultaat is een handig overzicht waar zowel kleuterleiders als ouders mee aan de slag kunnen.

Eén criterium was voor hen bijzonder belangrijk: alle culturen moeten met respect gepresenteerd worden. De Westerse cultuur wordt niet als enige ideaal voorgesteld, de andere cultuur niet als ‘iets speciaals’. Maar ook de kwaliteit van het prentenboek was van belang. Is het boek aangepast aan de leeftijd, is de lay-out verzorgd?

Tijdens hun stageperiode namen ze zelf de proef op de som. Helemaal niet zo moeilijk, concludeerden ze, werken met interculturele prentenboeken.

Wil je zelf aan de slag met interculturele prentenboeken? De volledige lijst vind je op scriptieprijs.be/prentenboeken Promotor: Mevr. Karine Poppe

Ik wil niet naar Marokko!

Laïla Koubaa & Tinne Van den Bossche 5 à 6 jaar – derde kleuterklas ISBN: 978 90 823 4554 4 Omar gaat jaarlijks met zijn familie naar Marokko.

Dit jaar zullen ze voor het eerst het vliegtuig nemen, maar Omar wil liever thuis blijven om voetbal te spelen op het pleintje. Hij verzint verschillende smoesjes om niet mee te hoeven. Vertrekt Omar uiteindelijk toch naar Marokko of niet?

Waarom?

Het prentenboek laat de kinderen kennismaken met Omar, een Marokkaanse jongen die opgroeit in België. Het gezin heeft een lichtbruine huid en mama draagt een hoofddoek. Daarnaast zien we Jef, de blanke beste vriend van Omar, met wie hij graag voetbalt. Via hen treden twee culturen in dialoog met elkaar. Paginagrote illustraties geven de Marokkaanse sfeer en typische materialen weer.

Uitgebluste leerkrachten bij de les houden?

SCHOOLDIRECTEURS ZOEKEN OPLOSSINGEN Geen betere stimulans om je best te doen op school, dan een gemotiveerde leerkracht. Iemand die met plezier en passie voor zijn job voor de klas staat. Helaas is dat voor een deel van de leerkrachten uit het basisonderwijs vandaag een onhaalbare kaart.

De lont is op en ze hebben geen energie meer. “De directeurs voelen zich niet voldoende competent om het probleem aan te pakken.”

De verantwoordelijkheid is nochtans groot.

Student onderwijswetenschappen Mohamed Louarroudi (Universiteit A ntwerpen): “Uitgebluste leerkrachten worden kort van stof en ze tonen weinig empathie. De leerling voelt zich niet meer veilig en durft geen vragen meer stellen. Hierdoor gaan de leerkansen achteruit. Leerlingen die bij zulke leerkrachten terechtkomen, presteren duidelijk minder dan andere kinderen.”

Voor zijn thesis contacteerde Louarroudi verschillende directeurs van basisscholen in

voeren geen taken uit, nemen zelden initiatief, zijn te veel afwezig, zonderen zich af van de omgeving en werken hun frustraties uit op de kinderen.

Bovendien ontkent een deel van de gedemotiveerde leraren het probleem, wat de aanpak bemoeilijkt.”

Helaas voelen de directeurs zich vaak onvoldoende competent om er iets aan te doen.

Een deel van de gedemotiveerde leerkrachten ontkent het proOok een gebrek aan tijd is bleem, wat de aanpak bemoeilijkt. voor velen een struikelblok, hun huidige aanpak is eerder de Antwerpse omgeving. Hij selecteerde er op korte termijn gericht. Er is nood aan meer twaalf, op basis van onderwijsnet, onderwijsomkadering vanuit de overheid. Meer begeleiding en training voor de directeurs zou al koepel en het aantal jaar ervaring. Met deze een deel van het probleem oplossen. mensen ging hij praten.

Nood aan omkadering

De directeurs erkennen het probleem en hebben er allemaal al mee te maken gehad: “Uitgebluste leraren klagen voortdurend,

Groeikansen en opleidingen

Toch doen veel directeurs vandaag al hun best om gedemotiveerd gedrag te vermijden.

“Ze proberen oog te hebben voor de noden

van de leerkrachten: door co-teaching en vrijwilligers in de refter kunnen ze het werk preventief ontlasten.”

“Van de kleur van de muren tot de inhoud van het takenpakket: leraren worden graag betrokken in het beslissingsproces en directeurs willen daar graag rekening mee houden. Wie trekt de kinderraad en wie is het aanspreekpunt voor de ICT? Niet iedereen heeft dezelfde talenten. Ook groeikansen, opleidingen en bijscholingen geven leerkrachten zin om te werken. Soms moet je iemand laten doorgroeien, al betekent dat vaak ook dat je een goede leerkracht verliest.”

Meer weten? scriptiebank.be/motivatieleerkrachten Promotor: Prof. dr. Jan Vanhoof

DE VL A AMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 6 · n° 4 · September 2018

3

G E ZO N D H E I D

Troep in het hoofd Hoe steun je iemand met een depressie? Als een familielid of vriend door een moeilijke periode gaat, is dit een logische, maar moeilijk te beantwoorden vraag. Marie Van Oost en Florian Cassier (VUB) zagen dat er nood was aan meer informatie en ontwikkelden een website. “Eerst wilden we pasklare antwoorden aanbieden.

Maar na gesprekken met experten werd al snel duidelijk dat dit niet mogelijk is.”

En weet dat men je echt wel kan helpen. Als Troep die boodschap kan verspreiden, is dat fantastisch.”

Uurtje op café

Dat die oproep nodig is, bewijzen de cijfers. Volgens onderzoek zou 26 procent van de Belgen zich eigenlijk niet zo goed in zijn vel voelen. België staat met drie zelfdodingen per dag in de top drie van Europa. Amper een derde van de personen met psychische problemen zoekt hulp, vaak net uit schrik voor reacties uit de omgeving. Een hoopvolle boodschap is dus meer dan welkom.

En dus gooiden de twee journalistiekstudenten hun project over een andere boeg. www.troep.link werd een website met warme en open getuigenissen die inspireren om over dit thema na te denken.

Dankzij de combinatie van podcasts, interviews, geluidsfragmenten en illustraties wandel je op een rustige manier door de verschillende verhalen. Zeven jongvolwassenen delen hun ervaringen met depressie, en vertellen hoe waardevol de steun van anderen was.

Naast deze verhalen, vind je op de website ook zes thematische podcasts. Depressie, medicatie, zelfmoord, (liefdes)relaties, de samenleving en professionele hulp worden op een diepgaande manier belicht. De ervaringen van de getuigen komen opnieuw aan bod, deze keer met de professionele mening van drie experts. Zij kaderen deze ervaringen in een bredere medische en maatschappelijke context.

“Een betere bespreekbaarheid van depressie bij jongvolwassenen: ik denk dat die oproep veel geloofwaardiger is als ze van dezelfde generatie komt”

Op troep.link delen zeven jongvolwassenen hun ervaringen met depressie, en vertellen hoe waardevol de steun van anderen was.

Illustraties: © Leonard Cools

was dat we elk uit een andere journalistieke richting kwamen, het werd een combinatie van tekst en radio. We hebben veel van elkaar kunnen leren.”

Psychiater/auteur Dirk De Wachter, één van de experts, gaf de studenten mee dat hij zeer enthousiast was over het project. “Ik probeer als ‘oude’ psychiater wel eens te pleiten voor betere bespreekbaarheid, maar ik denk dat het

Maar hoe moet je nu omgaan met mensen met een depressie? Uit de podcasts leren we: veel luisteren, begrip tonen en beseffen dat het voor iedereen anders is. Maarten (25), één van de getuigen op de website, verwoordt het zo: “Niet al mijn vrienden gingen op dezelfde manier om met mijn depressie, en dat is oké.

Er zijn vrienden die er nog steeds niet over willen praten, maar die kwamen tijdens mijn opname wel langs om een uurtje op café te gaan. Een vriendin kwam niet graag in het psychiatrisch centrum, zij stuurde mij brieven.

Dat was dan haar manier om mij te steunen.”

veel herkenbaarder en geloofwaardiger is als het uit dezelfde generatie komt.”

Ook Stephan Claes, het diensthoofd van de volwassenenpsychiatrie UZ Leuven, verleende zijn medewerking. Het taboe moet dringend verdwijnen, vindt hij. Het kan iedereen overkomen, los van een sterk of zwak karakter.

“Alstublieft, spreek erover en als het daarmee niet voldoende is, zoek professionele hulp.

Meer weten? scriptiebank.be/troep Promotor: Dr. Martina Temmerman

Scriptiewoordenboek

DIRK DE WACHTER

to·co·fo·bie (de; v; meervoud: tocofobieën) Hart op tafel

De juiste getuigen vinden ging niet van een leien dakje. Marie Van Oost: “De zoektocht verliep best moeilijk. We hebben een oproep gelanceerd via Te Gek?! en via Depressiehulp, en dat heeft geholpen. Opvallend: de mensen die wél reageerden waren zeer open. Het waren allemaal vreemden voor ons, maar ze legden hun hart meteen op tafel. Heel hun verhaal. En dat kwam soms hard aan.”

“Voor ons was het heel belangrijk dat ze enthousiast waren en geloofden in het project.

We wilden absoluut niemand dwingen om hun verhaal te doen.”

“De getuigen waren allemaal vreemden voor ons, maar ze legden hun hart meteen op tafel.

Heel hun verhaal. En dat kwam soms hard aan”

Ook de twee studenten kenden elkaar eerst niet. Hun promotor, Martina Temmerman, wist dat ze met dezelfde thema’s bezig waren en ze bracht hen samen. Marie Van Oost: “We zaten meteen op dezelfde golflengte, de samenwerking ging echt heel vlot. Het fijne

1 (psychologie) angst om te bevallen Bang zijn om te bevallen: het heet tocofobie en het is een belangrijk probleem bij zwangere vrouwen. Want als vrouwen angstig zijn om te bevallen, krijgen ze vaker een keizersnede, terwijl daar eigenlijk geen enkele medische reden voor is.

Vrouwen met tocofobie praten niet graag over de komende bevalling. Vervelend natuurlijk als je hoogzwanger bent. Vaak gaan vrouwen met tocofobie daarom alle sociale contacten uit de weg. Ook gaan ze prenatale zorg vermijden. Of omgekeerd: ze vragen net méér zorg, en hebben vaak onbegrepen problemen.

Zelfs vrouwen die nog niet zwanger zijn of nooit eerder zwanger zijn geweest, kunnen al bijzonder angstig zijn voor de bevalling. Maar meestal treedt tocofobie op na een andere, traumatische bevalling.

Bevallingsangst uit zich op verschillende manieren. Sommige vrouwen willen de baby er meteen uit, onder volledige verdoving. Dit heet ‘Termination of Pregnacy’ (TOP). Andere vrouwen zijn bang van ziekenhuizen en naalden en willen daarom liever thuis bevallen.

tocofobie

De symptomen lijken op die van andere fobieën: hartkloppingen, slaapstoornissen, maagpijn, hyperventilatie … Niet goed voor de ontwikkeling van de foetus en bovendien krijgt de vrouw meer kans op (postnatale) depressie, posttraumatische stressstoornis en andere mentale problemen.

Bevallingsangst vroeg opsporen is dus de boodschap. Psychologische begeleiding, de geboorte goed plannen, rekening houden met de wensen van de vrouw. Ook zelfhypnose en mindfulness kunnen helpen.

Oud-studentes bachelor in de vroedkunde Naomi Loisen, Elles Plees, Stefanie Put en Joyce Vanacker (UC Leuven-Limburg) schreven hun scriptie over dit onderwerp.

Meer weten? scriptiebank.be/tocofobie Promotor: Mevr. Lotte Mertens

DE VL A AMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 6 · n° 4 · September 2018

4

T ECH N O L O G I E

Mijnbo

Bomen kiezen in Zuid-Amerika?

Zelfs daar is een app voor!

COMM

Mijnbouw in de ruimte lijkt de oplossing voor de schaarste aan natuurlijke rijkdommen op aarde. Waar we hier stoten op een eindige voorraad, denk maar aan platinum, vinden we in de ruimte een onontgonnen bron aan waardevolle metalen en mineralen.

Exclusieve toegang

Een schaarste aan natuurlijke rijkdommen op aarde? Vandaag kijken ondernemingen verder. Want ook in de ruimte is mijnbouw mogelijk.

Onder begeleiding van dr. Philip De Man onderzocht rechtenstudent Corneel Bogaert (KU Leuven) in zijn thesis of deze ontginning problemen oplevert met het internationale recht.

Vooral asteroïden in de buurt van de aarde vormen een ideale bron. Al is het niet meteen de bedoeling om al deze grondstoffen naar de aarde te transporteren: in de eerste plaats zou de ruimtevaart zelf vragende partij zijn.

Toch is het niet zo eenvoudig. Want zomaar naar de ruimte gaan en een spreekwoordelijke schop in de grond steken: het kan wel eens grote gevolgen hebben. Wijzig je de massa van hemellichamen, dan wijzig je ook hun baan en de zwaartekracht. Ook weten we nog niet wat de schadelijke effecten zijn van buitenaardse

Niet plooien, maa Tropische droogbossen zijn één van de meest bedreigde bostypes op aarde.

Tropische droogbossen redden in Noord-Peru en Zuid-Ecuador?

Ook daar bestaat nu een app voor.

Bio-ingenieur Siebe Briers (KU Leuven) ontwikkelde een online kieshulp, die de medewerkers van herstelprojecten helpt om de meest geschikte struiken of bomen te selecteren voor iedere locatie.

Tropische droogbossen zijn bossen met een droog seizoen van meer dan vijf maanden.

Deze droogte zorgt ervoor dat ze makkelijker vernietigd worden dan tropische regenwouden. Ook herstel is niet vanzelfsprekend.

“Tropische droogbossen zijn bossen met een droog seizoen van meer dan vijf maanden”

Juiste soort voor juiste plaats

Meestal werd er bij herstelprojecten gekozen voor de meer bekende en eenvoudig verkrijgbare boom- en struiksoorten. Met de nieuwe app is het nu mogelijk om de juiste soort voor de juiste plaats te kiezen.

“Met de nieuwe app is het nu mogelijk om de juiste soort voor de juiste plaats te kiezen” Daarbij houdt de app rekening met twee belangrijke vragen. Enerzijds met het doel van het herstelproject: meer brandhout voor de lokale bevolking, meer medicinale planten, conservatie van specifieke diersoorten...

Anderzijds houdt de app ook rekening met twaalf omgevingsfactoren die het herstel kunnen bemoeilijken, zoals steile hellingen, droogte of erosie. Het resultaat: een selectie uit 111 inheemse struik- en/of boomsoorten.

Drie studenten komen toe op een stageplaats waar 1.200 dozen per uur voorbijrazen. Hun taak: per doos de juiste leveringsbon nemen, scannen, plooien en in de doos werpen. Ze hebben hiervoor maar 3 seconden per doos en ze mogen geen fouten maken. Klinkt als een onmogelijke nachtmerrie?

Niet voor Jens Mattelaere, Mathias Lambrecht en Thibaud Dalgan van de VIVES Hogeschool.

De studenten elektromechanica waren net heel enthousiast toen ze bij TVH Waregem deze opdracht kregen. Ze verzamelden rond de ontwerptafel en begonnen na te denken over hun eigen leveringsbonmachine.

Eenvoudig was het zeker niet. Een leveringsbon kan bestaan uit meerdere pagina’s.

Bovendien mochten er geen fouten gemaakt worden, want dat zou betekenen dat persoonsgegevens in de verkeerde handen terecht zouden komen. Dus werkten ze een systeem uit dat iedere doos herkent en checkt of de bon overeenkomt met de doos.

“Eén van de obstakels was het plooien van de leveringsbonnen.

Papier laat zich blijkbaar niet zomaar doen” STUDENT THIBAUD DALGAN

Bovendien zijn deze bossen vaak gelegen op vruchtbare gronden. Dat is meteen ook de belangrijkste reden waarom dit één van de meest bedreigde bostypes op aarde is. Waar vruchtbare gronden zijn, wonen nu eenmaal veel mensen. Met als gevolg: selectieve kap, overbegrazing door vee, brand, erosie en uiteindelijk woestijnvorming.

Meer weten en de app bekijken? scriptiebank.be/droogbos Promotor Prof. Dr. Bart Muys

Obstakels

Ze bekeken de oude machine. Deze had maar liefst 12 seconden nodig per doos. De zeven-assige robotarm nam de leveringsbon, plaatste ze in de doos en keerde daarna terug

naar zijn oorspronkelijke positie. Te traag om 1200 dozen per uur te verwerken, en te duur.

En er was bovendien geen enkele communicatie tussen printer en machine: als de printerinkt op was, bleef deze machine gewoon doorgaan.

Dit systeem was dus zeker niet geschikt als basis voor het nieuwe concept. Mathias Lambrecht: “TVH gaf ons de vrijheid om nieuwe concepten uit te werken en te testen.

Gelukkig, want al snel kwamen er heel wat obstakels boven water waar we geen rekening mee hadden gehouden. Stap voor stap kwamen we als team dichter bij een goed werkend prototype.” De dure robotarm werd

DE VL A AMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 6 · n° 4 · September 2018

5

T EC H N O L O G I E

ouwers op de maan

MERCIËLE MIJNBOUW IN DE RUIMTE IS EEN BRON VAN JURIDISCHE VRAAGSTUKKEN

materialen op aarde of in de ruimte.

Daarnaast heeft wie aan mijnbouw wil doen, exclusieve toegang nodig tot dat gebied. En dat is juridisch niet zo eenvoudig. Volgens het internationale Ruimteverdrag, dat wordt beschouwd als een soort grondwet, moeten alle ruimtevaartactiviteiten universeel van aard zijn en het belang van de gehele mensheid dienen.

Een volledige asteroïde opgebruiken en ontginnen is zelfs rechtstreeks strijdig met het Ruimteverdrag. Het zou betekenen dat je het hemellichaam aan jezelf toe-eigent, en dat is strafbaar.

Patstelling

Aangetrokken door de enorme potentiële winsten hebben verschillende ondernemingen zich nu op mijnbouw in de ruimte gestort.

De ruimte is niet alleen het exclusieve terrein van staten, er zijn nu plots ook commerciële belangen mee gemoeid. De juridische onzekerheid zet een rem op deze ontwikkeling. Een duidelijk wettelijk kader is dus nodig.

Staten proberen de patstelling te doorbreken via nationale wetgeving, door middel van nationale ‘Space Acts’. De Verenigde Staten en

Luxemburg hebben intussen een wet uitgevaardigd. Zo proberen ze mijnbouwactiviteiten in de ruimte alsnog te legaliseren. Andere landen willen volgen.

Ons land kant zich duidelijk tegen de nationale initiatieven. Maar daarmee sluiten we mijnbouw in de ruimte niet uit. Binnen het VN-Comité voor het Vreedzaam Gebruik van de Ruimte stuurt België aan op internationale samenwerking. En met resultaat: intussen beweegt er heel wat achter de schermen en mogelijke reguleringen worden uitgewisseld.

Veel werk aan de winkel dus, maar de toekomst wordt in ieder geval spannend en interessant. Mijnbouwer op de maan: een droomjob?

Meer weten? scriptiebank.be/space_act Promotor: Prof. dr. Philip De Man

ak een machine Ook tijdens het programmeren kwam er telkens een nieuwe uitdaging. Bij ieder probleem bleven ze testen en zoeken tot ze een eenvoudigere en betere oplossing vonden. En dat lukte. Het eindresultaat: een volautomatische machine die goedkoper en sneller is dan gelijkaardige machines én bijna geen onderhoud vraagt.

“Het heeft ons bloed, zweet en tranen gekost.

Ik zal het nooit vergeten” STUDENT MATHIAS LAMBRECHT

Word liever slimmer dan boos.

Studentenabonnement vanaf € 11,50 /maand

“De machine heeft nu nog een paar laatste aanpassingen nodig, maar aangezien de stage voorbij is zal dat zonder ons gebeuren. Spijtig”, vertelt Mathias Lambrecht.

“Hopelijk kom ik de machine ooit nog eens tegen, misschien tijdens een bedrijfsbezoek bij TVH. Het heeft ons bloed, zweet en tranen gekost. Ik zal het nooit vergeten.” uiteindelijk vervangen door een systeem met rolletjes.

Tempo opdrijven

Eén van de obstakels was het plooien van de leveringsbonnen. Thibaud Dalgan: ‘’Papier laat zich niet zomaar doen. Het vervoeren en bewerken van papier zonder dat er iets mee gebeurt, is blijkbaar niet zo eenvoudig.”

Wanneer 1200 dozen per uur toch niet snel genoeg blijkt, kan TVH dit tempo opdrijven door meerdere machines met elkaar te verbinden. “De machine zelf is niet zo complex, maar om die samenwerking vlot en efficiënt te laten verlopen was er wel wat tijd nodig,” aldus Thibaud Dalgan.

Jens Mattelaere beaamt: “Ik denk dat we zeker trots mogen zijn op het resultaat.”

Meer weten? scriptiebank.be/leveringsbon Promotor: Dhr. Dominique Declerck en Dhr. Kris Thermote

Daarom laat De Morgen geen enkele vraag nog onbeantwoord en geen enkel antwoord onbevraagd. Meer inzicht begint bij .

Surf nu naar demorgen.be/student

DE VL A AMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 6 · n° 4 · September 2018

6

BUITENL AND

Elektriciteit te huur ZONNE-ENERGIE EN POWERBANKS IN TOGO

Togo

Lore Van Welde trok naar Togo en zocht er naar een oplossing voor de vele stroomonderbrekingen

In Togo heeft amper 21% van de mensen toegang tot elektriciteit. En de zon gaat daar vroeg onder, dus vaak zitten mensen tot 12 uur per dag in het donker.

Studente handelsingenieur Lore Van Welde (Universiteit Hasselt) startte er een project met zonnepanelen. En waarom geen powerbanks verhuren, opgeladen met die zonnepanelen?

Want overdag is er zon in overvloed...

Ze trok zes weken lang naar Sichem. Sichem is een ontwikkelingscentrum in Togo op een 20-tal kilometer van de hoofdstad Lomé. Ze bouwen scholen en waterputten, geven opleidingen en zorgen zo voor de verdere ontwikkeling van de omliggende dorpen.

Maar de elektriciteit valt er regelmatig uit, vooral als het regent. Voor de activiteiten in het centrum is dat vaak een streep door de rekening. Het naaiatelier, de keuken, de slagerij, de computers, de beamer, de siroopproductie, de verlichting... bijna alles is er afhankelijk van stroom.

Lore Van Welde werkte voor haar project samen met Kaz Puttenaers en Daan Droogmans, twee studenten industrieel ingenieur elektromechanica van PXL Hasselt.

“Zelf ging ik als eerste naar Afrika, waar ik vooronderzoek deed.” Ze vergeleek verschillende methodes om de stroompannes in Sichem te overbruggen. Ze liet de ingenieurs daarop het beste idee uitwerken: een installatie met zes zonnepanelen, waarbij de opgewekte energie in vier batterijen wordt opgeslagen. Zo kan er ook ‘s nachts noodverlichting branden in het ontwikkelingscentrum.

Onderhoud

Probleem opgelost? “Zo eenvoudig is het helaas niet. De elektriciteitsinstallatie moet onderhouden worden, om gebruik op lange termijn te verzekeren. Daarom moest het centrum op zoek naar extra inkomsten.”

En dus startte de economiestudente een nieuw onderzoek. Ze stelde vast dat de installatie meer dan genoeg elektriciteit produceerde.

En dat terwijl minstens twintig gezinnen in de vijf omliggende dorpen van Sichem niet aangesloten zijn op het elektriciteitsnet.

Iedere avond om half zes wordt het donker in Togo. Families zitten 12 uur per dag binnen, soms bij een petroleumlamp of een Chinese lamp. Die lampen zijn duur, absoluut niet duurzaam en ongezond. Bovendien hebben de meeste inwoners één of meer gsm’s, die ze iedere keer gaan opladen in een kiosk.

“De installatie voor zonneenergie produceerde meer dan genoeg stroom.

Tegelijkertijd waren verschillende gezinnen niet aangesloten op het elektriciteitsnet. En zo kwamen we op het idee om powerbanks te verhuren”

Powerbanks verhuren

Lore zag kansen. Ze wou niet alleen deze mensen helpen, met de opbrengst van dit tweede project zou ze het onderhoud van de zonnepanelen in het ontwikkelingscentrum kunnen financieren.

In overleg met de bevolking en de ingenieursstudenten koos ze er uiteindelijk voor om bijkomende powerbanks (zie foto hiernaast) te verhuren, opgeladen aan de zonnepanelen van Sichem. Deze draagbare batterijen zijn zeer geschikt om thuis kleine elektronica op te laden. Haar economische kennis kwam nu goed van pas. Ze had een businessplan nodig.

“Ik gaf vijf enthousiaste Togolese studenten

Een team Togolese studenten klopte aan bij 375 Togolezen om zo hun energiebehoeftes in kaart te brengen

een spoedcursus interviewen en werkte een vragenlijst uit.” Het team klopte aan bij 375 Togolezen en onderzocht onder meer de ‘willingness to pay’. Want hoeveel waren de gezinnen nu bereid om te betalen voor de huur van zo’n opgeladen powerbank?

in de dorpen willen plaatsen. De lagere prijs blijft behouden, zo zijn de inwoners gemotiveerd om te kiezen voor de duurzame energie.

De twee batterijen zijn intussen aangekocht.

Momenteel onderzoeken ze in welke dorpen ze de batterijen het meeste nodig hebben.”

6,51 euro, zo bleek. Net iets goedkoper dan wat ze normaal betalen voor hun energie, maar bijna 45 keer zo duur als een maaltijd langs de weg. En bovendien bleek uit het onderzoek dat ze het liefste een powerbank wilden die lampen, gsm’s en radio’s kan opladen. Met dat type kunnen ze tot honderd keer een gsm opladen.

“Met mijn idee konden de inwoners hun toestellen gewoon thuis opladen. Nu moeten ze toch telkens met hun telefoon naar de batterij in het dorp. Ze betalen per oplaadbeurt, een gelijkaardig systeem aan de kiosken die er al waren.”

Uiteindelijk koos ze er toch voor om een heel stuk onder die prijs te gaan, zelfs bijna te halveren, zodat ook de minder kapitaalkrachtige gezinnen een powerbank konden huren. Dat bood nog altijd voldoende winst om het project te laten groeien.

Toch een fijne ervaring

Het mocht niet baten. “Achteraf hoorde ik dat het idee van de powerbanks toch werd losgelaten door het centrum. De investering bleek te zwaar. Het alternatief: de aanschaf van twee grote batterijen, die ze

“Spijtig, maar uiteraard blijft het een fantastische ervaring. Ik heb enorm veel bijgeleerd en iedere keer dat ik foto’s terugzie, ben ik nog altijd heel erg fier. Ik hield van het contact met de mensen in de dorpen. Ook de vijf Togolese studenten zullen mij altijd bijblijven: ze verbleven een aantal dagen samen met mij in het centrum en dat was bijzonder fijn. Samen eten, samen dansen, en op mijn verjaardag hadden ze zelfs een taart voor mij gebakken.”

Haar project ziet er intussen dus een beetje anders uit. Maar ze blijft optimistisch. “Ik ben toch blij dat de mensen op deze manier geholpen worden. Het is gelukkig nog altijd de bedoeling om met de winst van de twee batterijen een onderhoudsmedewerker aan te werven voor de zonnepanelen. Misschien zijn er in de toekomst wél nog mogelijkheden voor het idee met de powerbanks.”

Momenteel volgt vzw Togo Debout het project verder op.

Project met financiële steun van vzw Students for Energy in Africa Deze thesis werd belicht op VRTNWS.be Meer weten? scriptiebank.be/togopowerbank Promotor: Prof. dr. Nele Witters

DE VL A AMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 6 · n° 4 · September 2018

7

IN BEELD

Kamasutra in de publieke ruimte

Verzachtende

FOCUSSEN OP INTIMITEIT IN AL ZIJN VORMEN

MEUBELS MAKEN PALLIATIEVE ZORG DRAAGLIJKER

Lien Van Deuren, oud-studente interieurvormgeving aan de Thomas More Hogeschool, vertrok voor haar ontwerpen vanuit een droom. “Ik zat met een onbekend persoon op een soort klimrek voor volwassenen. We moesten er met twee opzitten om het toestel in balans te houden. Het bracht allerlei emoties teweeg bij mij en bij de andere persoon. Ik stond op een maakte een schets.”

Toen Anouk Beselaere haar oma na een slepende ziekte verloor, bleef ze achter met veel vragen. “Het besef dat een dierbaar persoon niet meer zal genezen en zijn einde stilaan nadert, is moeilijk te aanvaarden.”

Een inspiratie voor haar eindproject. “Ik wilde iets doen met intimiteit tussen twee personen.

Iets creëren waarbij twee mensen samenkomen, zich verbonden voelen. Ik wou ook spelen met de schaamte die dat met zich meebrengt, zéker in de publieke ruimte.”

↑

"Uiteindelijk ontwierp ik acht objecten die ervoor zorgen dat twee voorbijgangers in contact komen met elkaar. Vier van deze ontwerpen zijn gebaseerd op zintuigen: horen, zien, voelen en ruiken. Deze ontwerpen zorgen voor psychologische intimiteit." Van één van deze vier ontwerpen maakte ze een prototype dat ze op de dijk in Knokke-Heist opstelde. "Voorbijgangers doopten het ‘de moderne biechtstoel'."

↑

“Voor mijn andere vier ontwerpen ging ik op zoek naar een lichamelijke vorm van intimiteit. Ik baseerde mij op de Kamasutra. Ook het uitgewerkte prototype van deze serie is een sculptuur gebaseerd op een standje. Doordat er een groot gat zit in de zitting, zorgt dit meubel voor een fysieke connectie.”

De kleur is niet zomaar gekozen. “Het roze is voor mij een kleur die staat voor intimiteit. Het is ook een kleur die in het straatbeeld niet veel voorkomt, waardoor de meubels snel in het oog springen.”

Meer weten? scriptiebank.be/zonderzonde Promotor: Dhr. Johan Walraevens

omstandigheden Als studente interieurarchitectuur aan de LUCA School of Arts, was ze bijzonder alert voor hoe de omgeving inspeelde op het gemoed in deze moeilijke periode. “We associëren een ziekenhuiskamer met een onaangenaam gevoel: een huis vol zieken, pijn en ellende, angst en verdriet.”

↑

Ze ging op zoek naar manieren om de negatieve prikkels om te zetten in positieve.

Met haar oma als onzichtbare inspiratie maakte ze een eerste ontwerp. “Vanuit een droombeeld, realiseerde ik een zit/ontmoetingsplaats op ware grootte. Dit ontwerp werd volledig ingevuld door kussens. Aan de hand van dit warm, zacht en uitnodigend materiaal wou ik de gebruikers een dromerige realiteit bezorgen.”

↑

Voor het tweede ontwerp vertrok ze vanuit een meer praktische overweging. “Wanneer een terminale patiënt in een onhoudbare situatie terechtkomt, kiest men al snel voor een ziekenhuiskamer. Veel mensen willen liever thuis afscheid nemen, maar hebben noch de plaats, noch de voorzieningen om dit mogelijk te maken.”

En dus ontwierp ze een mobiele wand om thuis op te stellen, die alle functies verenigt: hygiëne, sanitair, opbergruimte, persoonlijke ruimte en een zitplaats.

Meer weten? scriptiebank.be/doodnormaal Promotor: Dr. arch. Karel Deckers

DE VL A AMSE SCRIPTIEKRANT · Jaargang 6 · n° 4 · September 2018

8

THESIS

Affiche om

‘vernederende’ thesisverdediging aan te kondigen

Bekende Vlamingen en hun (minder bekende)

thesissen

VAN FC DE KAMPIOENEN TOT VERSCHRIKKELIJKE SCHIMMELS: WIE SCHREEF WAT?

Als het een troost mag zijn voor alle studenten die net afstudeerden: zweten op je thesis is van alle tijden.

Voor wie in de zeventiende eeuw afstudeerde, stond er bovendien een zware thesisverdediging op het programma. En daar hoorde ook een affiche bij.

NAAM: Bart

STUDIES: Licentiaat in de bio-ingenieurswetenschappen: cel-

en gentechnologie – KU Leuven (2003)

THESIS: Productie en analyse van transgene bananen die

promoter trap constructen bevatten.

Deze eeuwenoude affiches of ‘thesisbladen’ zijn een bron van informatie, maar ze zijn tot op heden weinig bestudeerd. De universiteit van Leuven bezit nochtans één van de belangrijkste collecties van heel Europa. Geschiedenisstudent Arne Van Driessen (KU Leuven) zag zijn kans: hij schreef zijn eigen thesis over de geschiedenis van de thesis.

Als Bart Cannaerts het niet zo ver zou hebben geschopt als comedian, presentator en programmamaker, dan was hij nu misschien de banaan aan het redden. Que? Wel, als bio-ingenieur zocht hij in zijn thesis mee naar een schakel in het genetische proces waardoor een bananenplant zich zou kunnen wapenen tegen twee verschrikkelijke schimmels die de wereldbananenpopulatie nog altijd teisteren.

NAAM: Karel

Verwerpelijk intellectueel steekspel

De zeventiende eeuw was de eeuw van de welsprekendheid.

En dus was voor universiteitsstudenten naast de thesis zelf, ook de Thesisblad gedrukt door Joannes Masius in 1610 dispuutoefening van groot belang.

Studenten moesten tonen dat ze een interessant, ze vertellen heel wat over het standpunt konden verdedigen, vaak met een leven aan de universiteit. De afkomst van de publiek erbij. studenten, het aantal studenten... Maar ook over de heersende visies en overtuigingen.

Dat verliep oorspronkelijk niet altijd even beschaafd: de thema’s op zo’n dispuut waren Drukker in bijberoep vaak controversieel en de hele discussie verVoor zijn thesis onderzocht Arne Van liep regelmatig bijzonder chaotisch. ‘Een verDriessen 469 thesisbladen, niet alleen de werpelijk intellectueel steekspel waarbij de mooiste, maar ook de meer eenvoudige. Hij deelnemers om beurten vernederd worden’, concludeerde dat de pedel een belangrijke rol aldus de humanisten in die tijd. Later evoluspeelde in de productie van het thesisblad. eerde het dispuut naar de thesisverdediging zoals we die vandaag kennen.

De pedel had een administratieve functie: het was iemand die instond voor de organisatie van de universiteit, van inschrijvingen tot de onderhoud van de lokalen. En omdat “Welvarende studenten thesisbladen geen uitdaging vormden voor de Leuvense drukkers zagen veel pedels hun maakten indruk met kans. Ze schoolden zich bij tot drukker en ze prachtig versierde verdienden een mooi extra inkomen naast hun eigen loon.

thesisbladen, gedrukt op satijn of ingekleurd”

Rubens

De thesisbladen, met onder meer een samenvatting van hun eindwerk, dienden om deze disputen aan te kondigen. Het waren affiches van ongeveer 50 cm hoog en 30 cm breed. Al konden die afmetingen sterk variëren.

Ook de lay-out en typografie verschilden sterk. Welvarende studenten maakten indruk met prachtig versierde thesisbladen, gedrukt op satijn of ingekleurd. Ze bedankten belangrijke personen op het thesisblad en hoopten zo een netwerk uit te bouwen of zelfs een job te bemachtigen. Grote kunstenaars als Pieter Paul Rubens verleenden hun medewerking.

Deze uitzonderlijke thesisbladen werden goed bewaard.

Maar eigenlijk werden de meeste, eerder sobere, thesisbladen na gebruik meteen weggegooid. Of gebruikt als kladpapier, want papier was nu eenmaal kostbaar. Spijtig, want deze ‘affiches’ zijn niet alleen typografisch

Cannaerts

Ook inhoudelijk zijn thesisbladen interessant.

Alhoewel theologie één van de kleinste faculteiten was aan de Leuvense universiteit, blijkt het een populair onderwerp voor thesisbladen. Voor deze richting waren thesisverdedigingen immers verplichte kost. Bovendien was theologie een dankbaar onderwerp, in woelige tijden van reformatie en contrareformatie.

Geen toeval dus dat het bekendste thesisblad dat van Luther was. Hij hing zijn 95 stellingen op in Wittenberg en legde zo de basis van het protestantisme. Aan de katholieke universiteit KU Leuven, werden de meeste thesisbladen natuurlijk juist tégen het protestantisme opgesteld.

Van Eetvelt (Febelfin)

STUDIES: Licentiaat in de lichamelijke opvoeding – KU Leuven

(1989)

THESIS: Onderzoek naar de anticipatievaardigheid van jeugdige doelwachters in het voetbal

Als CEO van bankenfederatie FEBELFIN moet Karel Van Eetvelt voortdurend anticiperen op mogelijke beleidsmaatregelen, trends en andere evoluties om de belangen van financiële sector te kunnen behartigen. Misschien leerde ook hij bij uit zijn thesisonderzoek: ‘anticipatievaardigheid van jeugdige doelwachters’.

NAAM: Axelle

Dauwens (Atlete)

STUDIES: Master in de politieke wetenschappen: internationale politiek – UGent (2016) THESIS: De invloed van de Arctische scheepvaartroutes, op het internationaal, politiek beheer van het noordpoolgebied: samenwerking of conflict? (neorealisme versus neoliberalisme)

2016 was een bewogen jaar voor Axelle Dauwens. In Rio stak ze, na een vroege uitschakeling, helaas geen olympisch diploma op zak, maar aan de UGent behaalde ze wel met succes haar masterdiploma in de internationale politiek.

Een uitgebreider overzicht met BV-scripties vind je op scriptieprijs.be/bv_scripties Raadpleeg zeker ook onze online scriptiebank met meer dan 5000 recente scripties via scriptiebank.be

COLOFON De ScriptieKrant is een uitgave van Scriptie vzw. Scriptie heeft als missie wetenschap, techniek en innovatie dichter bij het grote publiek te brengen en het werk van jong onderzoekstalent meer bekendheid te geven.

TEKSTEN:

Elke De Winter · VORMGEVING: www.grase.be Arnaud Zonderman · Rozenweg 4b · 1731 Zellik

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER:

Meer weten? scriptiebank.be/thesisblad Promotor: Prof. dr. Violet Soen

De Vlaamse Scriptieprijs wordt ondersteund binnen het Actieplan Wetenschapsinformatie, een initiatief van de Vlaamse Overheid.