opinie&analyse ‘Inkomsten op grote vermogens behandelen als elk ander inkomen, dat gaat niet. Dan zouden ze in de portefeuille van de mensen zitten – of beter, van de verkeerde mensen.’ Blijkbaar moet dan toch niet iedereen zijn steentje bijdragen, hekelt filosoof MATTHIAS SOMERS (in ‘De mening’ in dS Avond).
©
rr
34
DE STANDAARD
OPINIE & ANALYSE 35
DE STANDAARD
VRIJDAG 29 AUGUSTUS 2014
VRIJDAG 29 AUGUSTUS 2014
EEN BOEK IS GEEN POPSONG
DE ANGST OM OP TE TREDEN
Een ‘Spotify voor boeken’, dat moet Elly’s Choice worden. Het is een dienst waarmee je voor 2,99 euro per maand tien boeken aangeboden krijgt. MARC REUGEBRINK zal je er alvast niet lezen. Want het lijkt er steeds meer op dat de auteurs hun ‘content’ haast gratis moeten leveren.
Rotherham en het belang van moed
Wie is die Elly eigenlijk? MARC REUGEBRINK Wie? Auteur. Onlangs ver scheen zijn roman ‘Het Bel gisch huwelijk’ (De Bezige Bij). Wat? Literatuur heeft diversiteit nodig, de toenemende bestselleritis is kwalijk.
Je mag hulplijnen en vertrouwenscentra instellen al wat je wil, maar elke burger draagt een verantwoordelijkheid om gepast op te treden bij vermoeden van kindermisbruik, schrijft ERIK VAN DOOREN.
zers zijn. Maar die lezen niet eens tien boe ken per jaar! Wat moeten die met een dienst die hen tien boeken per maand aansmeert? Als hartstochtelijke lezer met ook nog een gezinsleven zijn tien boeken per maand zelfs voor mij niet in alle maanden haal baar. Want we hebben het hier over boeken, hé, niet over popsongs. Die duren vier, vijf minuten – maar een bóék, dat is toch een ander paar mouwen.
ERIK VAN DOOREN Directeur Vertrou wenscentrum Kinder mishandeling Brussel
2,99 gedeeld door tien
Een literair Spotify — kan dat eigenlijk wel? In Nederland bestaat er nu een abon nementsdienst waar je voor een vast bedrag tien geselecteerde boeken per maand kunt downloaden én houden. De dienst kreeg naar goed Nederlands gebruik een oerHol landse naam: Elly’s Choice. Ik ben een hartstochtelijk lezer van litera tuur en het eerste wat ik bij zo’n abonne mentsdienst dan ook (al even oerHollands) denk, is: Elly, who the fuck is Elly en waar om zou ik haar keuze moeten willen lezen? Welnu, Elly is ‘een redactie van uitgevers en redacteuren’, zo meldt het persbericht. Wel ke uitgevers? Welke redacteuren? In ieder geval zijn vijf van de gekozen boeken best sellers (meer dan 25.000 exemplaren ver kocht), en de andere vijf zijn ‘onbekendere titels en debuten’. Ik heb meteen het gevoel dat dat laatste er staat om types als mij de mond te snoeren. Maar zelfs mét die toevoe ging weet ik nu al dat ik als hartstochtelijke lezer hoogstwaarschijnlijk geen boodschap zal hebben aan de keuze die ‘Elly’ maande lijks voor mij maakt. Die bestsellers zal ik ofwel toch al gelezen hebben, of ze interes seren me geen lor. Ik lees sowieso wat ik zelf wil. Het moet dus zijn dat de dienst bedoeld is voor mensen die geen hartstochtelijke le
En dan die prijs… 2,99 euro per maand bij een jaarabonnement is leuk voor de consu ment, daar niet van. Maar hoeveel daarvan gaat er eigenlijk naar de auteurs? Een au teur zou bij 100 procent royalty’s hoogstens zo’n 30 cent per exemplaar kunnen verdie nen (2,99 gedeeld door tien). Ter vergelij king: bij een papieren exemplaar gaat het – onder de 5.000 exemplaren – idealiter om 10 procent van de verkoopprijs, gemiddeld dus zo’n 2 euro per verkocht exemplaar (ge steld dat de uitgever zich houdt aan het in de sector overeengekomen standaardcon tract, wat een aantal nadrukkelijk niet doet). Gezien de huidige economische om standigheden, de dalende verkoopcijfers van vooral literaire fictie, lijkt het niet erg waarschijnlijk dat auteurs die schamele 30 cent zullen krijgen. Integendeel. Die om standigheden maken dat de grote uitgeef concerns (waarvan literaire uitgeverijen vaak een onderdeel zijn) eigenlijk liever lij ken te vergeten dat hun auteurs de grond stof vormen voor hun bedrijf. Sommigen lij ken zelfs te geloven in een vorm van slaver nij: de auteurs moeten de ‘content’ die zij voor hun plannen nodig hebben liefst gratis leveren. Zo bekeken lijkt Elly’s Choice zelfs een besparingsmaatregel op kosten van de auteur: wie meer dan 25.000 exemplaren verkoopt, krijgt al snel meer dan 10 procent royalties. De door ‘Elly’ aangeboden titels zijn zo een concurrentie voor diezelfde ti tels in boekvorm, of zelfs in eboekvorm op andere platforms. Een bestsellerauteur die hieraan meedoet, doet zichzelf de das om.
©
Foie gras
Elly’s Choice lijkt toch vooral een initiatief te zijn van uitgevers in het nauw, van uitge vers die geconfronteerd met dalende ver koopcijfers en onrealistische winstver wachtingen gedwongen worden alles te vermalen tot iets wat de consument ge makkelijk met een trechter door de strot kan worden geduwd, zodat er aan het eind van het jaar tenminste foie gras voor de aandeelhouders is. Elly’s Choice is zo’n trechter. Het valt nog te bezien of die vijf ‘onbeken den’ en debutanten, de boeken die vijf maanden na hun verschijning de kaap van de 25.000 verkochte exemplaren niet heb ben gerond (want dat is het criterium), vol doende zijn om de indruk weg te nemen dat ook Elly’s Choice – net als de meeste
Joris Snaet
grote boekhandelketens – vooral bedoeld is om meer van hetzelfde te verkopen – bestsel leritis, zeg maar. Literatuur is gebaat bij di versiteit en meerstemmigheid, niet bij een steeds verdergaande verschraling van het aanbod. Laten we zeggen dat ik zo mijn twijfels heb. Dat men denkt dat een literair werk op de zelfde wijze verkocht kan worden als een popsong, dat er tussen beide geen wezenlijk verschil bestaat, lijkt mij eerder een bewijs dat men in de hogere echelons van de grote uitgeverijen totaal geen idee meer heeft wat het is dat men eigenlijk probeert te verko pen. Erger nog: dat het ze ook niet interes seert. Op zijn oerHollands: they don’t give a fuck.
Elly’s Choice is een initiatief van uitgevers in het nauw, die gedwongen worden alles te vermalen tot iets wat de consument makkelijk door de strot kan worden geduwd
http://reugebrink.skynetblogs.be
Luister naar een senior als je praat met een senior Al te veel verzorgers spreken ouderen aan op een kinderlijke toon. Met respect en inleving komen we al een heel eind in de communicatie met senioren, schrijft LUCE PLASSCHAERT. Over ouderdom bestaan veel wijsheden en al evenveel boutades. Een daarvan is: ‘je bent zo oud als je je voelt’. We nemen die uitspraak snel over omdat we graag geloven dat we het ouder worden helemaal zelf in de hand hebben. De realiteit ziet er soms helemaal iets an ders uit. Vaak ben je namelijk zo oud ‘als je behandeld wordt’. Je mag je nog zo fris als een vitale twintiger voelen, als anderen je als een zorgbehoe vend persoon aanspreken, voel je je snel een oude man of vrouw.
Trial and error
Uit het onderzoek van masterstudente Eve lien Verstraeten (DS 28 augustus) naar kin derlijk taalgebruik in Vlaamse woonzorg centra blijkt dat er nog veel werk aan de winkel is. Jongeren hebben vandaag vaak moeite om zich te richten tot ouderen. Maar communicatie die soms meerdere genera ties overbrugt, is niet eenvoudig. Het is een voortdurend aftasten, een kwestie van trial and error, vooral omdat we als gespreks partner zelf nooit oud zijn geweest.
Bovendien is elke senior anders: elke oude re man of vrouw draagt een leven met zich mee vol ervaringen en interesses. De een was industrieel ingenieur, de ander was verkoper. De een spreekt graag een streek taal, de ander liever Algemeen Neder lands. Bovendien wordt iedereen ouder op zijn manier: sommigen zien steeds minder goed, anderen horen steeds minder. Soms is er ook sprake van dementie. Van verzorgers wordt dus veel ge vraagd. Namelijk dat ze iemands achter grond (en dus leven) kennen, iemands be perkingen en iemands verlangens en dat ze daarmee allemaal rekening houden. Een kantenklaar recept om op een waar dige manier met elkaar te communiceren, bestaat niet. Behalve dan deze basisge dachten: respect en fijngevoeligheid. Aan dacht hebben voor kleine signalen en er
niet van uitgaan dat iedereen op dezelfde manier benaderd wil en kan worden. Luiste ren en de ander de tijd geven om te laten merken wat zijn of haar verlangens zijn omdat die zich vaker niet in woorden laten vertalen. Jong en oud
In onze communicatie met senioren moeten we ons van deze basisgedachten bewust zijn. Verzorgers zullen merken dat hun in spanningen voor luisterbereidheid, inleving en hun aandacht voor details in taalgedrag generaties kunnen overbruggen. Dat het on derscheid in jong en oud, in verzorger en verzorgde zich dan wel blijft tonen in wat je doet, maar dat het niet bepalend hoeft te zijn in wat en hoe je iets zegt. Ik kan als alleen maar hopen dat de aan dacht voor communicatie tussen jong en
oud in de toekomst een belangrijker deel zal uitmaken in de opleiding van onze verzor gers, psychologen, ergotherapeuten... Ook bijscholing blijft nodig. Hopelijk kunnen we vandaag elke toekom stige van deze problematiek bewust ma ken. Ik kijk reikhalzend uit naar meer stu dies zoals deze van Evelien Verstrae ten. Want iedereen heeft ten slotte het recht om zich twintig te voelen. En geen kind van vijf.
Luce Plasschaert Orthopedagoge en logopediste. Auteur van ‘Taal communicatie met ouderen, ook in probleemsi tuaties’.
GrootBrittannië is nog aan het be komen van het zoveelste seksschan daal met kinderen, deze keer in Ro therham. Het gaat om zo’n 1.400 kin deren van wie het leven voor de mees ten lang getekend zal zijn, sommigen zullen het nooit helemaal te boven ko men. De onmiddellijke schuldigen zullen gestraft worden en in sommige gevallen zullen ook onschuldigen uit hun omgeving, inbegrepen sommige van hun eigen kinderen, met het stig ma verder moeten leven. Het is bevreemdend en onbegrijpelijk hoe weinig verantwoordelijkheid er tot nu toe door betrokken autoriteiten genomen wordt: alleen de burge meester stapte op. Het signaal dat daarmee (niet) gegeven wordt, is zeer bedenkelijk. Bij ons zijn er heel wat structuren die moeten helpen om dergelijke mis standen te voorkomen. In Vlaanderen en Brussel zijn er zes Vertrouwens centra Kindermishandeling die al meer dan een kwarteeuw hun experti se aanbieden. Behalve deze gespecia liseerde centra is er een uitgebreid hulpverleningsnet. Begin 2012 werd er met relatief succes een nieuwe hulplijn 1712 ‘geweld, misbruik en kindermishandeling’ opgericht, al mag de brede bevolking nog veel meer gesensibiliseerd worden. Child Focus verrichtte goed werk door in 2012 de chatlijn ‘Nupraatikerover’ voor min derjarige slachtoffers van seksueel misbruik in het leven te roepen. Ook bij justitie en politie is er een grote gevoeligheid voor seksueel misbruik van kinderen. Keuze voor kinderen
Maar dergelijke structuren zijn er ook in Engeland, en toch kon het zo zwaar mislopen. Structuren zijn absoluut noodzakelijk, maar zijn op zich onvol doende. Als basis is een maatschappe lijk klimaat nodig dat de lichamelijke, psychische en seksuele identiteit van kinderen, de zwaksten in onze maat schappij, boven alles stelt. Het mis bruik in Rotherham maakt dit op nieuw pijnlijk duidelijk. Pas als we als
maatschappij de ondubbelzinnige keuze maken om de veiligheid van on ze kinderen te laten primeren, zullen velen de moed hebben om de signalen van seksueel misbruik en mishande ling van kinderen van bij het begin voldoende au sérieux te nemen. Pas dan zal de afweging tussen het eigen belang en de vermeende belangen van anderen in het voordeel van de be trokken kinderen uitvallen. We mogen niet uit het oog verliezen dat er zelden een onmiddellijk slui tend bewijs is van kindermishande ling. Het begint haast altijd met ver moedens. Hulpverleners noch profes sionelen bij politie en justitie zijn vol ledig immuun voor wat vanuit andere maatschappelijke overwegingen als ‘politiek’ correct wordt ervaren – zie ook de angst in Rotherham om racis tisch over te komen ten aanzien van de Pakistanen die betrokken waren. Er ontstaat twijfel door de consequen ties van een mogelijke vergissing – consequenties voor zichzelf, voor an
Hulpverleners zijn nooit volledig immuun voor wat vanuit andere maatschappelijke overwegingen als ‘politiek’ correct wordt ervaren deren of voor het betrokken kind. Hoe zwaarder de maatschappelijke prijs, hoe groter het gevaar op handelings verlegenheid – de grote fout bij diege nen die hadden moeten optreden in Rotherham. Onwaarschijnlijk?
De laatste jaren merken we dat ande re gevoeligheden zoals privacywetge ving, de bescherming van het be roepsgeheim en de mondigheid van de (volwassen) burger het er niet op vergemakkelijken om de belangen van kinderen die slachtoffer zijn van mishandeling te behartigen. Het ene recht dreigt dan het andere in de schaduw te stellen, met als gevolg dat de zwakkere, het kind, de tol dreigt te betalen. Dit is geen pleidooi om be paalde waarden overboord te gooi en. Wel is het een oproep om omzich tig om te gaan met afwegingen en ver moedens van kindermishandeling niet a priori aan de kant te schuiven als ‘onwaarschijnlijk’ of uit angst voor de mogelijke consequenties.
CORRECTIES & AANVULLINGEN Scriptieprijs. De masterscriptie over ‘Kinderlijk taalgebruik in Vlaamse woonzorgcentra’ (DS 28 augustus) staat niet op de shortlist van de Scriptie prijs. De wedstrijd loopt immers nog tot en met 5 oktober.