Sivubela Intuthuko newspaper

Page 1

SIVUBELA Intuthuko

ADVERTISING: (031) 8222 602 AGASTI/SEPTHEMBA 2018

FACEBOOK: SIVUBELA INTUTHUKO SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

LIMAHHALA USHICILELO 21

Selungenelelwe abaholi bomphakathi olomndeni ongenakhaya eMlalazi UMasipala waseMandeni ubungaze olukaMadiba emphakathini >>Ikhasi 5

Unxuse ukubambisana nabesifazane owaku-Wadi 40

>> IKHASI: 7

Yazi ngeWadi lakho

>> IKHASI: 4

Indodakazi kaGogo emndenini wakwaMpanza isendlini abahlala kuyona kaWadi-1 ngaphansi kukaMasipala waseMlalazi(Isithombe Facebook) Indaba kwikhasi-3 >>>

Liphume phambili iTheku kweyemidlalo ehlukene ebibanjelwe eNewcastle

>> IKHASI: 8


IKHASI 2

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

AGASTI/SEPTHEMBA 2018

UMkhandlu waseMandeni wamukele ikhansela elisha

By: Thabani Maphumulo

Kwesokunxele:Umenenja kuMkhandlu waseMandeni uCllr Sizwe Khuzwayo Cllr Mjabuliseni Ngubane,uSomlomo uCllr Makhosazane Zungu, Cllr T.P Mdlalose uMeya Cllr Siphesihle Zulu,usekela Meya Cllr Phindile Sishi, Bishop Thanda Zulu. UMKHANDLU kamasipala waseMandeni enyakatho nesifundazwe saKwaZulu-Natali wamukele ikhansela elisha emkhandlwini uThabani Phiwayinkosi Mdlalose kumhlangano obungomhla zi-18 kuNtulikazi. Lesi sikhala besivuleke emva kokusula kwaXolani Mdletshe nge-

nyanga kaNhlangulana. Zonke izinhlelo zilandelwe ngokufanele ngokomthetho wenhlangano eyangamele ezokhetho kuleli i-IEC, nokuyiyona ekuqinisekisile ukuthi uMdlalose uzomela iqembu lika Khongolose emkhandlwini waseMandeni. UMdlalose uphinde waqokelwa

nakwisigungu esiphezulu salo Mkhandlu. “Siyakuqonda ukuthi ukufika kwaMdlalose kuzoletha nemibono emisha kanye nesipiliyoni ekulethweni kwezidingo emphakathini owakhele lo masipala. Siyathemba ukuthi uzofika noshintsho kulo Mkhandlu,” kusho iMeya yalomasipala uSphesihle Zulu. USomlomo walo masipala uCllr Makhosazane Zungu naye udlulise amazwi akhe ngokuqokwa kwaMdlalose eMkhandlwini.“Sikholwa ukuthi uMkhandlu uzozuza lukhulu kwazise uMdlalose unesipiliyoni esanele. Akazogcina ngokuba emkhandlwini kodwa uzophinde futhi abe uSotshwebhu weqembu likaKhongolose eMkhandlwini.” kuphetha Zungu. Khonamanjalo inhlangano yabadala iBelimo Society Aged Community eyasungulwa uNkk. Thokozile Mzimela enabadala abalinganiselwa kumashumi ayisikhombisa ibungaze usuku lukaMadiba njengoba izikhulu zomasipala iMandeni zivakashele leli khaya. Abomasipala iMandeni bachithe imizuzu engamashu-

Izwi labesifazane By: Vusi Cebekhulu SESIPHINDE sangena futhi kwi nyanga yabantu besifazane nokungadingi ukuthi ngichaze ukuthi kweza kanjani ukuba sibe nenyanga yabantu besifazane. Singena kule nyanga nje, sisanda kugubha inyanga yamadoda. Ngithatha lelithuba lokubungaza lenyanga nabantu besifazane nokusho ukuthi igalelo labo kuyo yonke imikhakha iyezwakala futhi bengabe bes-

abuyela emuva. Ngibhala nje ngisezweni lase Bangladesh nalapho inhlangano Sonke Gender Justice ezokwethula izifundo ngezokulingana ngokobulili (gender equality) kwinhlangano CONCERN Worldwide ngokubaluleka ukubandakanya abantu besifazane kuzo zonke izinhlelo. Izinqinamba zokukhishwa kwabesifazane inyumbazane, akuyona nje inkinga

yethu ezweni lase South Africa kodwa izinkinga ezikhungethe umhlaba wonke. Kulelizwe lase Bangladesh imisebenzi eminingi isenziwa ngamadoda nokwenza kungabibikho ukukhululeka kwabesifazane. Sesiyaqala ukubona abantu besifazane ekhaya eSouth Africa bebamba izikhundla eziphezulu, kodwa namhlanje inhlangano Sonke (1 August 2018)

mi ayisithupha nesikhombisa ngokufaka amathangi oJojo, bahlanza indlu yabadala. Lowo oyikhansela lika Ward 05 uCllr Mjabuliseni Ngubane kanye no Zamile Mdletshe bebengabanye abebehambele leli khaya labadala. UMzimela uzwakalise ukujabula ngokuvakasha kwezikhulu zikamasipala. “Sizizwa sijabulile kakhulu ukuvakashelwa yizikhulu zikamasipala waseMandeni, nangokusiza ngezidingo kulesi sikhungo. Ngifisa nokubonga kakhulu abomtholampilo waseSundumbili ngokusiseka kwabo,” kusho Mzimela. Kanjalo nethimba ebeliholwa imeya kulo masipala waseMandeni uSphesihle Zulu bahambise amaphasela okudla endaweni yaseMacambini. UZulu ululeke intsha ehlala kulamakhaya abebe wavakashele ukuba igxile kakhulu ezifundweni zayo. “UTata Mandela wathi imfundo isona sikhali sokulwisana nendlala kanti futhi inamandla okuguqula ingane yomsebenzi wasezindlin igcine isiwunjiniyela,” kuphetha uZulu. ibambe iqhaza kwi mashi lapha eTshwane yabesifazane abathi phansi ngodlame olibhekiswe kwabesifazane. Le mashi isukela kwizigameko eziningana zokubulawa kwabesifazane ezweni lakithi. Ngike ngasho phambilini ukuthi lezizigameko zokubulaa kwabesifazane, ziqinisekisa ukuthi abanye besilisa abazimisiele ngokuphila ngokuthula nabantu besifazane. Ukungakhululeki kwabesifazane emphakathini akuyona into enhle futhi ayilethi injabulo emphakathini wethu. Kuwo wonke amadoda kanye nabafana sisamemezela ukushintsha kwesimo somqondo ekwazini ukuphila nabantu besifazane ngokuthula. Sikwazi ukubabekezela lapho bebuthakathaka njengoba nathi kukhona lapho sibuthakathaka. Isibani asicimi ngokukhanyisa esinye, kodwa kuvele kukhanye kakhulu ngenxa yokuba khona kwesinye. Abesifazane bayabadinga abantu besilisa ngokunjalo nabo besilisa bayabadinga abantu besifazane.

THE NEW SASSA CARD

“E fitlhlile” #NewSassaCard #SASSACARES

Beneficiaries of social grants are requested to swap their old SASSA cards (expiring on 30 September 2018) for the new SASSA card at selected venues including SASSA office pay points. The new SASSA card has the following benefits: no illegal deductions, 3 free cash withdrawals per month at merchants, one free cash withdrawal from the Post Offi ce, free swipes at merchants. Benefiiciaries have the right to choose between receiving their grants using the new SASSA card or receiving their grants directly in their personal bank accounts. To receive your grant conveniently in your bank account - fill in the Request for Bank Payment form available at most banks, post offices and SASSA offices.

Toll free: 0800 60 10 11 www.sassa.gov.za

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI


AGASTI/SEPTHEMBA 2018 Isuka kwikhasi-1 >>>

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

IKHASI 3

Selungenelelwe abaholi bomphakathi olomndeni ongenakhaya eMlalazi By: Intatheli Yephephandaba

abanethemba lokuthi lomndeni uzohlomula kulona.”Sisazama ukubhekisa kahle neziphathimandla ukuthi ngabe lomndeni wafakwa kuliphi uhlu bese siyakwazi ukukhuluma into eqondile ngezinhelo zokuwakhela kodwa isimo

sakhona siyasazi ngokolwazi esalithola ngokhansela wethu wendawo.Inselelo esinayo okwamanje eyokuthi sisalinde umnyango wezokuHlaliswa kwaBantu wesiFundazwe ngokuthi usifakele imali okuyiyona ezokwazi ukusilalwula

Esithombeni ugogo wasemndenini wakaMpanza uNkk. Ntombikababa Xulu nabazukulu bakhe. (Isithombe Facebook) BAZOBUYELWA ithemba maduze abomndeni wakwaMpanza kawadi-1 ngaphansi kamasipala waseMlalazi emva kokuba abaholi bomphakathi beqala umkhankaso wokuba kunikelelwe ukuthengwa kwezimpahla zokwakhela lomndeni ikhaya elisesimeni esifanele. Owabaholi bomphakathi uMnuz. Kwazi Shandu uthe kulomuzi kuhlala isaguga esingu Ntombikababa Xulu (60) osephila nesifo sohlangothi,indodakazi engaphilile kahle ngokomqondo kanye nabazukulu ababili,nendodana engasebenzi nathi lokhu kubenza bazithole besesimeni esinzima ngasosonke isikhathi ngezikhathi zasebusika nasehlobo ngenxa yekhaya abahlala kulona elakhiwe ngodaka olungawa noma inini. ”Njengabaholi bomphakathi sizithole sesidibana nalesimo sakwaMpanza kade siqhuba umsebenzi wethu wokulalela izimvu zomphakathi nala okumele kulungiswe khona.Lomndeni usunesikhathi eside uhlala kulendawo kodwa isimo ohlala ngaphansi kwaso siyashaqisa ikakhulukazi njengoba kukhona nogogo osekhulule nongasakwazi ukuzenzela ezinye izinto ngokwakhe.Sibe sesiqala ngokuthi sihambise amaphasela okudla njengoba kumanje sesiqalise umkhankaso wokuthi sicele umnikelo kulabo abangakwazi ukufaka uxhaso ukuze kuthengwe impahla yokwakhela lomndeni.”Kuchaza uShandu. UShandu ube esenxusa noma ngabe ubani ongaba nesifiso sokusiza ukuba belule isandla ngokuxhumana naye ngoba kumanje basezinhlelweni zokuvula i-akhawunti okuzonikelwa kuyona.Kusenjalo umasipala wakulendawo usuveze ukuthi uyalwazi udaba lwalomndeni kodwa basazama ukuxhumana noKhansela wendawo ukubheka ukuthi lomndeni ukhona yini ohlwini lwabantu abazokwakhelwa izindlu zomxhaso oluzoqala maduze. OyiMenenja emnyangweni wezokuxhumana ngaphansi kamasipala uMlalazi uMnuz. Mkhuliseni Buthelezi uthe kunohlelo lwezindlu ezingama-20 oluphuthumayo lwabantu abadilikelwa amakhaya abo ngenxa yezikhukhula oluzoqala maduze bese kuba imixhaso eyi-1000 nayo ezokwakhiwa kulendawo

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

ngokuqalwa ngokushesha kokwakhiwa kwalemixhaso.Sizimisele ukufeza izifiso zethu njengomasipala wokunakekela umphakathi owasivotela ngayoyonke indlela efanele.”Kusho uButhelezi


IKHASI 4

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

IZINDABA

METRO Ikhasi 8 ezasegagasini

AGASTI/SEPTHEMBA 2018 24 Agasti - 6 Septhemba 2018

YAZI NGEWADI LAKHO

EMIZAMWENI yokuba yiDolobha elinakekelayo nelinobuntu ezwenikazi i-Afrika ngonyaka ka 2030, uMasipala weTheku usuqhamuke nomkhankaso wokwazisa izakhamizi zaleli Dolobha ngentuthuko eyenzeka kuma wadi abo. Ukuze ube nolwazi olungcono ngokuthi uMasipala usebenza kanjani nanokuthi izakhamizi zaleli Dolobha zingasebenzisana kanjani nobuholi bezepolitiki obukhethiwe nezikhulu eziqokiwe, lo umhlahlandlela wokuthi uMkhandlu weTheku umi kanjani, kubhala uCharmel Payet, Vukile Mbatha no Vuyani Dimba

WADI 79

WADI 80

KHANSELA: MISHACK SITHENJWA NYAWOSE

KHANSELA: MTHOKOZISI NOJIYEZA

079 338 9939 IZINDAWO: Umlazi H, Umlazi F, Umlazi G, Umlazi C,

Z

ININGI izinhlelo zokuhanjiswa kwezidingo zomphakathi kuWadi 79 kusho uKhansela Mishack Sithenjwa Nyawose ongabala izibonelo zalokhu ezingu “200.” “Esokuqala ukuthi abantu abahlala emijondolo sebenikwe izindlu zomxhaso kule ndawo. Sekwakhiwe izindawo zokubhukuda, ihholo lomphakathi kanye nomtholampilo kule wadi. Sekwakhiwe amagumbi engeziwe ezikoleni zakule ndawo futhi eminye imizi isixhunyelwe ugesi,” kusho yena. “IDolobha lilungise kabusha izindlu zemixhaso ezindala laphinde lanikeza abahlali amatayitela. Sekwakhiwe imigwaqo kanye nonqenqema lwabahamba ngezinyawo kule wadi.” Izindawo ezingaphansi kwale wadi zifaka phakathi uMlazi H-section, uMlazi F-section, uMlazi G-section kanye noMlazi C-section. Ngokombiko wewadi owahlanganiswa i-eThekwini Research and Policy Advocacy Department ngo 2016, le wadi inabantu abaMnyama abangu 3754, amaKhaladi angu 95, amaNdiya angu 980

kanye nabeLungu abangu 30 ababiza uWadi 79 ngekhaya. UKhansela uNyawose uthe amaphrojekthi entuthuko aqhubekayo endaweni yase GX5 nase GX20 abandakanya ukuxhunywa kwamapayipi okuthutha indle. “Izindlu zemixhaso eziningi azixhunyelwe amapayipi amanzi. Kodwa iyaqhubeka leyo phrojekthi kule wadi. E-F6 Limpopo kuzoxhunywa amapayipi okuthutha indle emizini engu 2 300.” Ekhuluma ngezinselelo, uthe inkinga enkulu eyobugebengu. “Ziningi izigameko zokudunwa kwezimoto. Izidakamizwa nazo ziyinkinga njengoba ziphazamisa ukuqhutshwa kwamaphrojekthi kule wadi. Ziningi izinkinga ezikhona kule ndawo. Ngiyafisa ukuthi uhulumeni angenelele kulezi zinkinga ngoba angeke sikwazi ukulwa nazo ngokwethu,” kusho yena. Yize kunjalo, uKhansela uNyawose unethemba elikhulu ngalewadi. “Yize kunezingqinamba, kuningi okuhle okwenzekayo futhi kuphuthunyiswa nokuhanjiswa kwezidingo ngenhloso yokuthuthukisa izimpilo zabahlali.”

Leli wadi linamakhaya angu -35934, u -32% kulamakhaya izindlu ezakhiwe ngokomthetho, u -67% imijondolo bese kuthi 1% ubizwa ngokuthi “ezinye” izindlu. UMasipala uyaqinisekisa ukuthi umphakathi wakuWadi 79 uyazithola izidingongqangi okubalwa kuzo: • Umtholampilo ohlinzeka ngosizo lwezempilo ezinganeni kanye nakubantu abadala. • UMasipala uzibophezele

ekuqinisekiseni ukuthi liyathuthuka izinga lempilo yomphakathi kuwona wonke amawadi ngokuthi uhlinzeke ngenkundla yezemidlalo, indawo yokubhukuda, ipaki, indawo yokudlala kanye nehholo lomphakathi.

ITheku liletha intuthuko ku Wadi 79

WADI 81 KHANSELA: NOMUSA MTHEMBU

084 624 3785

078 152 7339 IZINDAWO: Umlazi A, Umlazi B, Umlazi E, Umlazi V

N

GENHLOSO yokwenza ukuthi kubelula ukuhlonza izinkinga ezibhekene nabahlali, iKhansela lakuWadi 80 uMthokozisi Nojiyeza uthe usebenzisana kahle nezinhlangano ezingenzi-nzuzo. Futhi ngenhloso yokuqinisekisa ukuhanjiswa kwezidingo zomphakathi ngokushesha, uKhansela uNojiyeza uthe unobudlelwano obuhle neziphathimandla ezifana nezigungu zezikole, abaholi bamabandla, isiGungu samaPhoyisa oMphakathi kanye nezinhlangano zentsha. UKhansela uNojiyeza selokhu aqala ngo 2011 ukuhola le wadi equkethe izindawo ezifana noMlazi A-section, uMlazi B-section, uMlazi V-section kanye noMlazi E-section. Ngokombiko wewadi owahlanganiswa i-eThekwini Research and Policy Advocacy Department ngo 2016, le wadi inabantu abangu 30697 okubandakanya abantu abaMnyama abangu30562, amaKhaladi angu 26, amaNdiya angu 22 kanye nabeLungu abangu 26. Amaphrojekthi entuthuko aqhubekayo okwamanje

kule wadi afaka phakathi eyokwakhiwa konqenqema lwabahamba ngezinyawo emgwaqweni engenalo. Kwakhiwa imigwaqo emncane, kukhona nephrojekthi yezindlu eqhubekayo eqale ngoMashi 2017. Selokhu aqokwa uKhansela uNojiyeza kule wadi, zibalelwa ku 2800 izindlu ezingambi eqolo eseziqediwe, kwakhiwe izindlu ezibizwa ngamaR293 ezingu 50 kanye nemizi engu 16 eyayibhidlizwe izimvula ezinamandla. Zibalelwa ku 25 izindlela esezakhiwe, ezingu 15 zisemijondolo kanti ezingu 10 zikumaR293. Kukhona nohlelo lokuhlanza imisele yamanzi kanye nokugunda utshani, oluqhutshwa njalo ngenyanga. Kuleli hlandla lakhe, uKhansela uNojiyeza uthe ziningi izindlu okulindeleke ukuthi zakhiwe, kuphinde kuxhunywe amanzi ezindlini zemixhaso. Okwamanje kuzoxhunyelwa abahlali basemijondolo ugesi kule wadi. Lokhu kwenziwa ngenhloso yokuqinisekisa ukuthi yize abanye abantu besahlala emijondolo kodwa kumele behlala ngaphansi kwezimo ezinesithunzi.

Leli wadi linamakhaya angu -36120, u -35% kulamakhaya izindlu ezakhiwe ngokomthetho bese kuthi u -65% imijondolo. UMasipala uyaqinisekisa ukuthi umphakathi wakuWadi 80 uyazithola izidingongqangi okubalwa kuzo: • UMasipala uzibophezele ekuqinisekiseni ukuthi liyathuthuka izinga

lempilo yomphakathi kuwona wonke amawadi ngokuthi uhlinzeke ngezinkundla zemidlalo ezimbili, kanye nehholo lomphakathi.

ITheku liletha intuthuko ku Wadi 80

IZINDAWO: Umlazi C, nezingxenye Umlazi B, E , F sections

I

MIHLANGANO yomphakathi eqhutshwa njalo ngenyanga yokuxoxa ngezinkinga kanye nezikhalazo zabahlali iyona eqinisekisa ukuthula kuWadi 81. Le wadi iqukethe izindawo ezifaka phakathi uMlazi B-section, uMlazi C-section kanye nouMlazi F-section. Le wadi ingaphansi kobuholi bukaKhansela Nomusa Mthembu. Ngokombiko wewadi owahlanganiswa i-eThekwini Research and Policy Advocacy Department ngo 2016 le wadi inabantu abangu 27455 abahlala kuyo. Lokhu kufaka phakathi abantu abaMnyama abangu 27321, amaKhaladi angu 32, amaNdiya angu 68 kanye nabeLungu abangu 26. Maningi amaphrojekthi entuthuko aqhubekayo kule wadi, afaka phakathi eyokuhlanza imisele yamanzi kanye neyokwakhela abahlali basemijondolo izindlu. UKhansela uMthembu uthe usakhe nezindlela, unqenqema lwabahamba ngezinyawo kanye nemigwaqo emincane. Kunephrojekthi yokwakha izindlu ezingambi eqolo eqhubekayo kuWadi 81 eyaqala ngo 2006 ehlose

ukuqeda imijondolo kule wadi. Le wadi inohlelo olubizwa ngePhila Mntwana, oluhlose ukugoma izingane kanye nokuzivikela ekutholeni izifo. Ihhovisi likaKhansela uMthembu liphinde linakekele nabantu abagulayo kule wadi, ngokusebenzisa onompilo bakule ndawo. Abantu abadala nabo bayilanda ehhovisi likaKhansela uMthembu imishanguzo yabo. Ngenhloso yokukhombisa ukuthi uMasipala weTheku yiDolobha elinakekelayo elihlose ukulwa nendlala, uWadi 81 unekhishi lomphakathi eliphakela abantu ababalelwa ku 40 nsuku zonke. Leli khishi lomphakathi lisiza abantu abadla imishanguzo okudingeka ukuthi badle kuqala ngaphambi kokuphuza amaphilisi. Imizi engenabo abantu abadala kanye nentulayo nayo iyahlomula kulolu hlelo lokulwisana nendlala. Kulindeleke ukuthi iqale maduze iphrojekthi yokwakha ihholo lomphakathi. Selokhu aqokwa uKhansela uMthembu kuleli hhovisi, usekwazile ukwakhela imindeni emningi izindlu kule wadi.

Leli wadi linamakhaya angu -6697, u -75% kulamakhaya izindlu ezakhiwe ngokomthetho, u -24% imijondolo bese kuthi 1% uchazwe njengezinye izindlu. UMasipala uyaqinisekisa ukuthi umphakathi wakuWadi 79 uyazithola izidingongqangi okubalwa kuzo: • Indawo eyodwa yokudlala ukuze izingane zithokoze zibe zizivocavoca. • Ezinye izinto ezingathokozelwa umphakathi zitholakala emawadini aseduzane naleli. Lokhu

kufaka phakathi umtapowolwazi kuWadi 82 ukuze kuqinisekiswe ukuthi abahlali bayakwazi ukuthola izincwadi nobuchwepheshe kanye nezinye izinsiza. Indawo yokubhukuda esewadini eliseduzane u 79 nayo ingezinye zezinto ezithokozelwa umphakathi wakuWadi 81.

ITheku liletha intuthuko ku Wadi 81 78%

78%

99%

66%

34%

51%

58%

63%

14%

100%

100%

100%

ngemibuzo yezidingongqangi

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI


AGASTI/SEPTHEMBA 2018

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

IKHASI 5

IZINDABA

24 Agasti - 6 Septhemba 2018

Ikhasi 9 METRO

ezasegagasini

YAZI NGEWADI LAKHO

WADI 82

WADI 83

KHANSELA: MUZIWENYANGA AMON KUMAKWABO DLADLA

KHANSELA: BHEKIZAZI VINCENT MNGWENGWE

076 704 3794 IZINDAWO: Umlazi H, Umlazi G, Umlazi N, Umlazi W, Umlazi R, Umlazi B

U

WADI 82 awufani namanye amawadi, njengoba unamahhovisi amabili asebenza ngokugcwele ngenhloso yokusiza abahlali. Le wadi ingaphansi kobuholi bukaKhansela uMuziwenyanga Dladla oselokhu waqala ngo 2006 ukuhola le wadi. Le wadi iqukethe izindawo ezifana noMlazi H-section, uMlazi G-section, uMlazi N-section, uMlazi W-section kanye noMlazi R-section. Ngokombiko wewadi owahlanganiswa i-eThekwini Research and Policy Advocacy Department ngo 2016 kunabantu abangu 36285 kule wadi, okufaka phakathi abantu abaMnyama abangu 36028, amaKhaladi angu 69, amaNdiya angu 11 kanye nabeLungu abangu 44. Maningi amaphrojekthi aqhubekayo kule wadi ngenhloso yokuthuthukisa izimpilo zabahlali. Lama phrojekthi abandakanya eyokwakhiwa kwezindlu eyaqala ngo 2007. Khona nenye iphrojekthi yezindlu eqale ngasekupheleni kuka 2016. Kwakhiwa amathoyilethi omgodi futhi kubekwa nez-

indlu zangasese emijondolo njengesixazululo sesikhashana, ukuze kuqinisekiswe ukuthi abahlali bahlala ngaphansi kwezimo ezihloniphekile futhi ezinesithunzi. Kuxhunywa namapayipi okuthutha indle kanye nawamanzi. UKhansela uDladla uthe kuleli hlandla lakhe, ufisa ukuqeda imijondolo futhi uhlela nokuthi kwakhiwe ezinye izindlu. Kulindeleke ukuthi kuxhunywe ugesi kanye namanzi kuyo yonke imizi. UKhansela uDladla uthe ufisa nokuthuthukisa amakhono abantu abasha kanye nokwandisa amathuba emisebenzi. Kulindeleke ukuthi kwakhiwe ikhishi lomphakathi ngenhloso yokulwa nendlala. UKhansela uDladla ufisa nokuthuthukisa ezempilo ngokulungisa ama-war room. Uzophinde asebenzisane namaphoyisa ngenhloso yokulwa nesihlava sobugebengu kule wadi. Selokhu aqokwa uKhansela uDladla ukuthi ahole lewadi, sesehlile isibalo semijondolo kanti nezindlu zemixhaso ezindala sezilungisiwe.

WADI 84 KHANSELA: BHEKITHEMBA PHUNGULA

073 159 5807 IZINDAWO: Umlazi J, Umlazi H, Umlazi L, Umlazi M

I

KHANSELA lakuWadi 83 uBhekizazi Mngwengwe kuyamjabulisa ukuthi abantu abentulayo kule wadi abangu 100 balala bedlile, ngenxa yohlelo lwekhishi lokuphakela umphakathi. Le wadi iqukethe izindawo ezifana noMlazi J-section, uMlazi H-section, uMlazi L-section kanye noMlazi M-section. UKhansela uMngwengwe waqokwa ngo 2016. Ngokombiko wewadi owahlanganiswa i-eThekwini Research and Policy Advocacy Department ngo 2016 le wadi inabantu abangu 36253, okufaka phakathi abantu abaMnyama abangu 36125, amaKhaladi angu 55, amaNdiya angu 36 kanye nabeLungu abangu 26. Le wadi inamaphrojekthi entuthuko amathathu aqhubekayo okwamanje afana neyokwakhiwa kwezindlu eziyizitezi kanye nezinye izindlu ezejwayelekile zabantu abahlala emijondolo. Enye iphrojekthi eyokwakhiwa kwezindlela kanye nemigwaqo emincane ngenhloso yokwenza kubelula kubahlali ukufinye-

lela emigwaqweni emikhulu. Kukhona nephrojekthi yokuhlanza imisele yamanzi kule wadi. UKhansela uMngwengwe uthe enye yezinselelo ababhekene nayo kule wadi eyezinga eliphezulu lokuntuleka kwamathuba emisebenzi. Ngenhloso yokulwa nalokhu, uKhansela uMngwengwe uthe uhlela ukuqeqesha intsha ngamakhono. Le wadi izoba nenxanxathela yezitolo ezokwakhiwa esigcemeni sakwa-H nakwa-J njengengxenye yokuthuthukisa umnotho. UKhansela uMngwengwe uhlala ehlola amapayipi amanzi njalo ngesonto ngenhloso yokuqeda ukumosheka kwamanzi kule wadi futhi unethemba lokuthi uzokuqeda ukuvuza kwamanzi. Lokhu kuhlola sekuholele ekutheni kunciphe ukuvuza kwamanzi. Selokhu aqokwa uKhansela uMngwengwe, wenza isiqiniseko sokuthi uyaxoxisana nabahlali njengoba ihhovisi lakhe livula kusukela ngoMsombuluko kuya kuMgqibelo.

076 535 7190 IZINDAWO: Umlazi AA, BB and CC sections, parts of Umlazi K, Mdonyamemi, Esidwemi

U

WADI 84 uqukethe izindawo zasesilungwini kanye nezasemakhaya. Izindawo ezifaka phakathi uMlazi AAsection, uMlazi BB-section, uMlazi CC-section, uMlazi K-section, uMlazi K2section, uMlazi CC-section kanye neNgonyameni. Le wadi ingaphansi kobuholi bukaKhansela uBhekithemba Phungula. Ngokombiko wewadi owahlanganiswa i-eThekwini Research and Policy Advocacy Department ngo 2016, le wadi inabantu abaMnyama abangu 21657, amaKhaladi angu 33, amaNdiya angu 56 kanye nabeLungu abangu 12. Le wadi inamaphrojekthi entuthuko amaningi aqhubekayo ngenhloso yokuthuthukisa izimpilo zabahlali. Lamaphrojekthi afaka phakathi eyokwakhiwa kwezindlu eNgonyameni eqale ngasekuqaleni kuka 2017. UKhansela uPhungula uthe inhloso yale phrojekthi ukuqeda imijondolo ewadini yakhe. Kunephrojekthi yokulungisa umgwaqo eqhubekayo kuwadi 84.

Emizamweni yokunciphisa izingozi zomgwaqo kule wadi, sekwakhiwa izinciphisi-jubane. Kukhona nephrojekthi yokwakha unqenqema lwabahamba ngezinyawo kanye nezindlela kuwadi 84. Kuthuthukiswa nogesi kule wadi ngenhloso yokunciphisa ukuxhunywa kukagesi ngokungemthetho. UKhansela uPhungula unamaphrojekthi amaningi ahlele ukuthi aqhutshwe eminyakeni embalwa ezayo. Lamaphrojekthi abandakanya eyokuhlinzeka abahlali ngezindlu. UKhansela uPhungula uhlela nokwakha idamu elingeke lihlinzeke lewadi kuphela ngamanzi, kodwa elizohlinzeka namanye amawadi angomakhelwane. Ngenhloso yokunciphisa izinkinga zezokuthutha, kuzokwethulwa ibhasi likaMasipala eNgonyameni kanye naseMlazi CC-section. Izinsuku zokusebenza komtholampilo ongumahamba nendlwana zizokwandiswa, futhi kuhlelwa nokuthi kwakhiwe izikole kanye nesiteshi samaphoyisa eNgonyameni esikhathini esizayo.

Leli wadi linamakhaya angu -36643, u -42% kulamakhaya Leli wadi linamakhaya angu -43422, u -36% kulamakhaya Leli wadi linamakhaya angu -49194, u -54% kulamakhaya izindlu ezakhiwe ngokomthetho bese kuthi u -18% izindlu ezakhiwe ngokomthetho bese kuthi u -57% izindlu ezakhiwe ngokomthetho bese kuthi u -63% imijondolo, u-28% izindlu eziwomazakhele. imijondolo, u-1% ubizwa ngokuthi “ezinye” izindlu. imijondolo, u-1% ubizwa ngokuthi “ezinye” izindlu. UMasipala uyaqinisekisa ukuthi umphakathi wakuWadi 82 uyazithola izidingongqangi okubalwa kuzo: • Umtholampilo ohlinzeka ngosizo lwezempilo • Izikhungo zezemfundo ezingu-10 kanye nomtapo wolwazi owodwa

• UMasipala uzibophezele ekuqinisekiseni ukuthi liyathuthuka izinga lempilo yomphakathi kuwona wonke amawadi ngokuthi uhlinzeke ngezindawo zomphakathi okubalwa kuzo inkundla yezemidlalo eyodwa nehholo lomphakathi.

ITheku liletha intuthuko ku Wadi 82

UMasipala uyaqinisekisa ukuthi umphakathi wakuWadi 83 uyazithola izidingongqangi okubalwa kuzo: • Imitholampilo emibili ehlinzeka ngosizo lwezempilo • UMasipala uzibophezele ekuqinisekiseni ukuthi

liyathuthuka izinga lempilo yomphakathi kuwona wonke amawadi ngokuthi uhlinzeke ngezindawo zomphakathi okubalwa kuzo inkundla yezemidlalo eyodwa, ipaki elilodwa, indawo yokudlala nehholo lomphakathi.

ITheku liletha intuthuko ku Wadi 83

99%

UMasipala uyaqinisekisa ukuthi umphakathi wakuWadi 84 uyazithola izidingongqangi. • UMasipala uzibophezele ekuqinisekiseni ukuthi liyathuthuka izinga lempilo yomphakathi kuwona

ITheku liletha intuthuko ku Wadi 84

98%

65%

89%

59%

57%

81%

51%

100%

wonke amawadi ngokuthi uhlinzeke ngezindawo zomphakathi okubalwa kuzo inkundla yezemidlalo eyodwa, indawo yokubhukuda, amapaki amathathu nendawo yokudlala kanye namahholo omphakathi amabili.

66%

100%

100%

ABANTU ABAKUMELE AMAKHANSELA AMA WADI UMasipala weTheku unama wadi angu-110, i-wadi ngayinye inekhansela layo. Lama khansela akhethwe wumphakathi, kungaba yisokhethweni lohulumeni bezindawo noma okhethweni lokuchibiyela.

Umsebenzi wekhansela eliphethe iwadi Ikhansela eliphethe iwadi

yilona eliyimele neliphendula imibuzo emphakathini olikhethile. La makhansela anomsebenzi wokunaka iwadi, futhi kumele alandele inqubomgomo yokuziphatha. Axhumanisa umphakathi noMkhandlu ngoba abika kuwona ngentuthuko edingeka emphakathini. Amakhansela aphinde abize umhlangano womphakathi

ukuzokhuluma ngezinkinga ezibhekene namalungu omphakathi. Amakhansela akhethwa amalungu omphakathi okhethweni lohulumeni bezindawo. Uma ikhansela likhishwa esikhundleni noma lishiya isikhundla salo, kuba nokhetho ukuze kuzotholakala ozongena esikhundleni salo.

PROPORTIONAL REPRESENTATION (PR) Amanye ama-ward anamakhansela amele ingcosana abizwa ngokuthi ama-PR Councillors akhethwa ngenxa yamavoti atholwe yiqembu labo okhethweni lohulumeni bezindawo.

IKHANSELA ELIYI

I-PR khansela alikhethwa

Umsebenzi wekhansela eliyi PR

ngumphakathi kodwa kuya ngokuthi iqembu lalo lithole amavoti amangaki ukuze lingene eMkhandlwini. Amakhansela angena eMkhandlwini akhethwa ngamaqembu awo ngokohlu olusuke lwenziwe yiwona. Uma kukhona ikhansela elihambayo noma kuvuleka isikhala kungena umuntu osuke esohlwini lweqembu.

ngemibuzo yezidingongqangi

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

AMAKOMITI OMKHANDLU

Ikhansela yilona elingusihlalo kwi komiti le wadi. Amalungu ekomiti kulesi sigungu akhethwa yizakhamizi ze wadi. Umsebenzi wawo wukuqinisekisa ukuthi umphakathi unezwi kwazise yiwona azazi kuqala izinkingazabantu bendawo.


IKHASI 6

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

AGASTI/SEPTHEMBA 2018

UMasipala waseMandeni ubungaze olukaMadiba emphakathini By: Thabani Maphumulo

Abelimo Society for the Aged zivakashelwe zanikikezelwa Ngethangwe Lokufaka amanzi elithengwe elinikelelwe abasebenzi boMkhandlu wase Mandeni. INYANGA uNtulikazi neyaziwa njengenyanga yokukhumbula iqhawe lomzabalazo uNelson Mandela osewadlula emhlabeni nobezobe ehlanganisa iminyaka eyikhulu kulo nyaka. UMasipala wendawo iMandeni ngokubambisana noMasipala wesifunda iLembe babenom-

khankaso wokuhlanza. Izikhulu zalabomasipala zingene umuzi nomuzi zibheka umphakathi ukuthi ngabe uyawakhokha amaRates, ukuxhunywa kwezinto ngokungekho emthethweni, ukuhlanza indawo yomphakathi, ukuchazela umphakathi ngokubaluleka kokukhokhelwa

Khansela Mjabuliseni Ngubane ,Sekela Meya Phindile sishi, Somlomo Makhosazane Zungu belungisela ukufaka ithangwe lamanzi.

Ukhansela wewadi uCllr B. Mthethwa , uMeya woMkhandlu waseMandeni uCllr Sphesihle Zungu,uSomlomo uCllr Makhosazane Zungu noMasipala wesifunda behambele imiphakathi yaseMacambini ngenhloso yokuyonikela ngamaphasela okudla benomkhankaso wokuhlanza idolobha kubungazwa iMandela Day. kwezinsiza zomphakathi. Okunye abaxoxile ukubaluleka kokongiwa kwamanzi kanjalo baphinde bavakashela abadayisi abasathuthuka khona endaweni. Lo masipala uphinde wagxila kakhulu ohlwini lokuba umphakathi uzithuthukise wona ngaphandle kokulinda uMasipala

olwaziwa ngeBack to Basic. Umphakathi ukhombise ukukuthakasela ukuhanjelwa izikhulu zalaboMasipala njengoba uthole ithuba lokubeka izikhalo zawo. UMasipala.uphinde wahlanza nemigwaqo walungisa nezikhisi .

Kunikezelwe kwabafundi base Inembe Primary School ngezinsiza ze sayenzi baxhaswe inkampani yakwa Tongaat Hullet ngokuhlonwza Operation Sukuma Sakhe.

UNgqongqoshe Wezemfundo : Mthandeni Ndlungwane ,NoMeya wase Mandeni Sphesihle Zulu ,Hlangu Msomi wendayi communications , uSekela Meya weLembe Dolly Shandu bependa isikole sase Mangethe Primary ngosuku luka Madiba.

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI


AGASTI/SEPTHEMBA 2018

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

Unxuse ukubambisana nabesifazane owaku-Wadi 40 By:Intatheli Yephephandaba

IKHASI 7

SIVUBELA Intuthuko

ITHIMBA LEPHEPHA

>> UMHLELI MAKHOSI MNGOMA makhosi@sivubelaintuthuko.co.za 083 618 4252

UCllr Mamane Xulu enikela ngendlu kuMnuz. Mathonsi Esithombeni kungesikhathi kwethulwa umtholampilo obehlala emjondolo ovuzayo. ongumahamba nendlwana ofika kabili ngenyanga kawadi 40

>> IPHINI LOMHLELI TEBOGO SIBISI tebogo@sivubelaintuthuko.co.za 079 245 8462

>> INTATHELI YEZEMIDLALO THABANI MAPHUMULO trmaphumulo@gmail.com 081 794 8407

Ubuholi bamaNazaretha bamukela ngokusemthethweni iThempeli lokukhonzela kuCllr Xulu UTHEMBISE ukuqinisekisa ukuthi ziyafezekiswa izinhlelo ezithinta abantu besifazane ewadini yakhe uKhansela Mamane Xulu waku-wadi 40 elokishini laKwaMashu ngaphansi kamasipala weTheku.Lokhu kuvele ngesikhathi kunomcimbi wokubungaza inyanga yabantu besifazane obubanjelwe ehholo lomphakathi esigcemeni sakwa-C KwaMashu.Ngesikhathi ethula inkulumo yakhe uXulu ukhwele wadilika kubantu besifazane ikakhulukazi ngezigameko zangaphambilini zokumhlasela ngenxa yokukhala ngezinye zezinto ezithinta izidingonqangi zomphakathi namahebezi ayethi udayisa ngezindlu zemixhaso yabantu.”Ngike ngathwala kanzima kulewadi ngihlaselwa ngaze ngavalelwa ngisho ihhovisi izinyanga ezintathu ngihleli ekhaya ngingasebenzi ngigijinyiswa

umphakathi.Okwakumangaza kakhulu kuleyombhikisho abantu ababehamba phambili kwakuyinina bantu besifazane. Ngazizwa ngifikelwa ukudideka ngokuthi kungani thina bantu besifazane ngasosonke isikhathi sihluleke ukubonisana sihlale phansi silungise izinto ngendlela efanele hhayi ukulwisana.Ngiyabonga namhlanje uma sekukhona ukubambisana okuhle Phakathi kwethu futhi ngiyanethembisa ukuthi ngasosonke isikhathi ngizoqinisekisa ukuthi izinhlelo ezikhona ewadini zihlomulisa nina kuqala ukuze nithuthuke niye phambili.”kusho uCllr Xulu. Kanti onguShlalo wophiko lwabantu abasha besfazane uNksz. Hlengiwe Ngobese ngaphansi kwalewadi uncome kakhulu ukubambisana abanakho noKhansela.”Selokhu ngaqala ukuba kho-

na ngaphansi kwale wadi kungokokuqala siba nomcimbi wokubungaza usuku lwabesfazane lokhu kuyaskhombisa ukuthi inqubekela phambili ikhona ewadini yethu.Ukuba nokhansela wesifazane kusikhombisile ukuthi kumele simeseke ngasosonke isikhathi ngoba kuningi esikufundayo kuyena nokusikhulisayo.Nathi singabanye ababeyinxenye ababemjaha uKhansela kodwa ngokuhlala phansi sixoxisane kwabakhona ushintsho kuze kube imanje.” UXulu ube eseveza izinhlelo zentuthuko asezenzile kulewadi kusukela elokhu angena ngonyaka ka-2016 okubalwa Phakathi ukucimela abantu izikweletu zamanzi,ukubafakela amadikhoda e-DSTV mahhala,ukulungisa ugesi oyizinyokanyoka eSyanda Area,i-WIFI yamahhala edonswa emzini wakhe.

Thuma Mina Campaign.

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

>> GRAPHIC DESIGNER AND LAYOUT LINDA MAZIBUKO trusouth1@gmail.com 079 535 0581 IWEBSITE YETHU www.sivubelaintuthuko.co.za FACEBOOK sivubela intuthuko TWITTER @sivubela intuthuko INSTAGRAM sivubelaintuthuko IKHELI LETHU B 33 Ten Acre Thembeni Groutville P.O Box 4473, Stanger 4450 Gordon No.2 Road Morningside, Durban 4000 UMA UFUNA UKUKHANGISA KULELIPHEPHANDABA ,SHAYELA 031 822 2602/083 618 4252


AGASTI/SEPTHEMBA 2018

IKHASI 8

Sivubela Intuthuko

EZEMIDLALO

Kukhonye iTheku kwimidlalo yaseNdulo

By: Thabani Maphumulo

Iqembu laseThekwini elidle umhlanganiso KUKHONYE iTheku kwimidlalo yasendulo eyaziwa ngokuthi –Indegenous Games emva kokuhlula izifunda eziyishumi emdlalweni yesifundazwe ebibanjelwe eNewcastle enyakatho nesifundazwe iKwaZulu Natal.Le midlalo ibibanjelwe ezinkundleni zemidlalo iNewcastle ngaphansi koMasipala wesifunda Amajuna

kusukela zishumi kuNcwaba yaze yaphothulwa mhla zishumi nanye kuNcwaba. ITheku likwazile ukuqoqa amaphuzu angama-22 nokukhombisa ukuthi likwazile ukuththuka uma uqhathanisa nangnyaka ofile njengoba laphuma indawo yesithathu ngamaphuzu ayi-16. Isifunda iKing Cetshwayo siphume indawo yesibili

ngamaphuzu ayi-19 kanti odlule yayiphume phambili ngamaphuzu angu-22. UMgungundlovu ukwzile ukuthola indawo yesithathu ngamaphuzu angu-17. UMnyango wezeMidlalo nokuNgcebeleka esifundazweni ngokubambisana neKZN Indegenous Games Council bagqugquzela ukuthuthukisa le midlalo yasendulo ngenhloso yokwakha inhlalo enhle emphakathini kanjalo umphakathi uhlale uphilile.Le midlalo iphinde isize ukuqoka abadlali abazomela isifundazwe iKwaZulu Natal emdlalweni kazwelonke ezobanjelwe esifundazweni iLimpopo. Lesi sifundazwe saKwaZulu Natal sesikwaze ukunqoba lemidlalo amahlandla ayisikhombisa kulandelana. UNgqongqoshe waloMnyango uBongi Sithole-Moloi unxuse abagqugquzeli balemidlalo ukuba baqinisekise ukuthi zonke izinhlanga ziyameleleka kulemidlalo. “ Ukuyaphambili nalemidlalo singathanda ukubona abaoMdabu waseNdiya, AmaKhaladi, abaMhlophe bemelelekile kulemidlalo nokungakhombisa ukuthi isifundazwe sethu sinezinhlanga ezahlukene. Inhloso enkulu yokusingatha

lemidlalo ukugqugquzela inhlalo enhle emphakathini,” kuqhuba Sithole-Moloi. UNgqongqoshe u Sithole-Moloi uphinde wagcizelela nendaba yokubaluleka kokugqugquzela intsha ukuba ingene kulemidlalo ukuze ihlale isesimeni esikahle ngokwempilo. “ NjengoMmnyango sizoqhubeka nokwakha izinsiza zokudlala eduzane nomphakathi ukuze intsha yethu ikwazi ukudlala imidlalo enhlobonhlobo,” kuphetha uSithole –Moloi. UMengameli walemidlalo kulesifundazwe uSbu Dlamini uzwakalise ukujabula ngezinga eliphezulu lalemidlalo elikhonjiswe yizifunda ezahlukene. “ Sifuna ukuqoka isikwati esiqinile esizosimela emidlalweni kazwelonke futhi siyazithemba ukuthi sizophinda esidume ngakho uma sesibhekene nezinye izifundazwe,” kusho Dlamini. Imiphumela isiyonke imi kanje: 1st EThekwini Metro (22 points) 2nd King Cetshwayo District (19 points) 3rd Umgungundlovu District (17 points) 4th Umzinyathi District (9 points) 5th Umkhanyakude District (7 Points)

Kuhlonzwe ikhono kwelomnqakiswano

By: Thabani Maphumulo

INHLANGANO esingethe ibhola lomnqakiswano (Netball) esifundazweni

saKwaZulu-Natali isingathe ikhempu ethathe izinsuku ezintathu ebibanjelwe

eRichards Bay ngenhloso yokuhlonza ikhono kubantwana abakhele lesi sifun-

dazwe. Lowo ongusihlalo walenhlangano uThemba Mkhize uthi inhloso enkulu ukuvukuza ikhono. “Lapha besilungiselela izikwati zethu ezinkulu okuhlanganisa ne Kingdom Stars, besibheke abadlali abaneminyaka eyi-16 kuya kwengu-24,” kusho Mkhize. Okunye okuvezwe uMkhize ukuthi lapha bebebheke labo badlali abade ngokomzimba kwazise iqembu leKingdom Stars libuye libhekane nenselelo yokuthi abanye babadlali babo bafishane uma uqhathanisa namanye amaqembu. “Le khempu akusiyo eyokugcina sisazoqhubeka siwasingathe ukuhlonza ikhono. Sizoba nemidlalo yesihle yokulungiselela leli qembu. Okunye okusijabulisayo ukuthi abadlali abaningi basuka ezindaweni zasemakhaya,” kuqhuba Mkhize. Le khempu ibheke ukuxazulula izinkinga ezibhekene nalesi sifundazwe zokuntuleka kwabadlali abade. Ngeviki elizayo kulindeleke kube neSuper League ezosingathelwa eThekwini.

Umkhucululi Products UMKHUCULULI & FREE DETOX . UMKHUCULULI LOTION . IMANZI NEGCOKAMA LIFE JUICE . SUKUMA . UBHAQA (ISIWASHO) 320 west street, 22nd floor, Room 22H, T/Dr S. Tembe, 031-828 0433, 082-597 6669

SIVUBELA INTUTHUKO - SIBEKA INTUTHUKO PHAMBILI

A LS O E I N ABL AVAIL OST M ACIES M R A PH


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.