BOVATINfo 2021-1 by bovatin

2021-1

BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland

Lichtgewicht Zand-cement!

Exoskelet Op de pijnbank!

Sandra de Jongh Streng aan de poort!

vakblad voor de tegelspecialist

NIEUW KIWITZ S2-LIJM

DE BESTE BASIS VOOR GROOT FORMAAT TEGELS. Kiwitz LMN 590 - C2TE S2 classificatie Hoog flexibele universele tegellijm

20KG Sneldrogende, stofarme, universele lijm

TEGELLIJM

LMN 590

WWW.KIWITZ.NL/LMN590

LMN 590 TEGELLIJM 20KG

Hoogflexibele, universele tegellijm

TEGELLIJM Hoogflexibele, universele tegellijm

TEGELLIJM

Voor binnen en buiten, voor vloeren en wanden Voor dunne keramieken tegels tot XXL formaat Geschikt voor kritische ondergronden Gemakkelijk te verwerken, lange open tijd Grote stabiliteit en hechtsterkte Stofarm Beloop- en voegbaar na ca. 10 uur

LMN 590

• • • • • • •

LMN 590

BESTEL ETN! TEST HE

mei 2021

Kwartaalagenda In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regio-vergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product i n deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda! NB Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator! Bestuur BOVATIN op de donderdagen 20 mei, 8 juli, 2 september, 28 oktober en 16 december, vanaf 14.30 uur. CERSAIE 27 september – 1 oktober Bouwbeurs Utrecht verplaatst naar 18 - 22 oktober De Jaardag en jaarvergadering zullen – onder voorbehoud -plaatsvinden in de tweede week van september. Bestuursvergaderingen zijn in principe besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, secretaris@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

colofon BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober/november en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 5000 exemplaren per jaar. Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december. Voor informatie: Abonnementen: Secretariaat BOVATIN, tel. 0318 547 366, e-mail bovatin@bovatin.nl Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. 010 435 22 70 of 06 242 709 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp UPPERCASE, www.studiouppercase.nl e-mail hello@studiouppercase.nl, tel. 06 547 448 96 Foto omslag: Studio Lagom (www.studio-lagom.nl ) i.o.v Van Gompel Tegelzetbedrijf

VOORWOORD Beste collega`s, Een groter verschil dan tussen de Bouw en bijvoorbeeld de Horeca kan er momenteel niet zijn. De Bouw mag echt in zijn handjes knijpen: blijkbaar levert ons werk minder tot geen risico op voor de volksgezondheid. Een belangrijke factor daarin is natuurlijk het Volandis-protocol ‘Veilig Doorwerken’, en ik wijs er nog maar even op: houd jezelf - en houd je medewerkers - aan de Corona-regels, laat je testen, en vermijd risico’s! En tegelijk hoop ik dat onze Horeca weer eens open mag… Niet alleen omdat we allemaal, met dat beginnende zonnetje, weer zin in een terrasje krijgen, maar ook omdat dan het virus op zijn retour is… Terwijl ik dit schrijf, is nog niet zeker of we al de eindresultaten van het innovatieproject aan u kunnen laten zien… Er zitten goede ‘kanshebbers’ bij: innovaties waarmee we de gezondheid van de tegelzetter kunnen ondersteunen, zodat er ook al de nodige bedrijven interesse hebben getoond. Dat is mooi, maar er mag wel wat beloning zijn voor het werk van de studenten en voor ons werk. En een korting voor BOVATIN-leden zou ook mooi zijn.. Ook mogelijk nog niet in dit blad: de voortgang van het ‘Waterdicht’-project. U weet het: we streven naar waterdichte badkamers, en de Wet Kwaliteitsborging zou ons – en u! - daarbij kunnen helpen. Maar precies rond de deadline van dit blad gebeurt er ineens veel… Hoe belangrijk dat is? Een landelijk bekend groot bouwbedrijf drong er onlangs bij één van onze leden op aan om “(…)de kimband in de badkamers uit kostenoverwegingen maar achterwege te laten. Maar u moet ons dan wel op de hoogte houden zodra er te zijner tijd waterschade ontstaat!”. Nou, zo één hadden we nog niet gehoord. Het geeft aan dat een goed georganiseerde(!) kwaliteitsborging erg, erg hard nodig is. Maar inderdaad: goed georganiseerd. De Vereniging Eigen Huis heeft daarom om uitstel van de wet gevraagd: Men vertrouwt de organisatiekwaliteit niet… Het hoofdbestuur is intussen nog aan het sleutelen aan de visie op de toekomst van BOVATIN: wat gaat er goed, wat kan beter? En hoe dragen we onze brancheorganisatie over aan een nieuwe generatie? We hebben zelf het nodige in ons hoofd, we hebben ‘onderweg’ al veel suggesties van u meegekregen, maar mocht u nog ideeën hebben – we zijn bereikbaar! Ook aan de volgende Jaardag sleutelen we nog. De dag bij Mosa doen we sowieso pas volgend jaar; voor dit jaar zoeken we nog naar een goede gelegenheid. Rekening houdend met de omstandigheden zou het zelfs een online ontmoeting, met gebruikmaking van een speciaal programma, kunnen worden. Sowieso niet een ‘Muppetshow’ met Teams of Zoom, het moet dan wel echt iets bijzonders zijn. Al zou ik u - ik zeg het eerlijk – liever weer eens live ontmoeten. In maart zijn de CAO-gesprekken weer begonnen. Inzet is een CAO voor twee jaar, om wat rust te brengen in de verhoudingen. De vooruitzichten zijn, zeker op het moment dat ik dit schrijf, goed. Kortom: alles volgens planning, maar veel ‘mee bezig’ en ‘nog niet af’. Zo werkt dat in een brancheorganisatie. En bij u ‘op de zaak’ vermoedelijk ook. Maar tot slot: we kunnen ook even tevreden terugblikken naar wat wèl afgerond is: een nieuwe, samen met één van onze leden ontwikkelde lichtgewicht zandcement? Check. De campagne ‘Meerwaarde Van Tegels’? Check. Afgerond, maar zou wat ons betreft, samen met de geassocieerde leden eigenlijk verder moeten… Ruim 5 miljoen views? Check! Gerard Reus, voorzitter

KIESEL BENELUX Onze Hoog-elastische pasta-tegellijm Okamul FP 60. • Klaar voor gebruik • Hoge standvastigheid • Zeer flexibel • Ook voor groot formaat • Kwaliteit D2TE dus watervast na uitharding • Lange Opentijd • EC 1Plus Lijm • Zeer laag in Prijs • Verpakking: 16 kg Emmer

Kiesel Benelux Anne Frankplein 12 · 5122 CB RIJEN, Nederland Tel. +31 161 244600 · Fax +31 161 240466 www.kiesel.nl · info@kiesel.nl

Download onze App in de Appstore of Google Play Store

mei 2021

Inhoud In deze editie 06 Bruil/COBA en SVK Tegelwerken Ontwikkelen Lichtgewicht Zandcement (LZC)! …en je kunt er nog meteen in zetten ook!

14 Uit de rijke BOVATIN-historie: Niet altijd zonnegeur!

55 Eén jaar Helpdesk Corona Bouw & Techniek

24 Meerwaarde van Tegels: Dat smaakt naar meer!

57 PCI Durapox® Premium Harmony De ‘onzichtbare’ voeg voor glasmozaïek

28 Sandra de Jongh (Bouwmensen Utrecht): We zijn nu streng aan de poort… en leveren straks meer tegelzetters af!” 39 Aannemersfederatie en MKB-Nederland Gaan óók voor laag BTW-tarief Tegelwerk! 41 Het Laevo Exoskeleton Dé oplossing voor al uw ruggen? Informatie voor de professional 45

Caveat Tegulatoris, ofwel tegelzetter pas op! …dus niet ‘zomaar je best doen’ bij hoogteverschillen…

49 Stof tot nadenken Stof is en blijft een probleem in de bouw 53 NIEUW! Coba houtlook voegt wat toe!

Klaus Bartmann Combineert management SCHÖNOX Nederland met distributiemanagement Sika!

59 Tegels van Villeroy & Boch bekroond Tijdens German Design Award 2021 59 Wederom een teamuitbreiding Bij Villeroy & Boch tegels 61 RUBI 70 jaar oud… Maar ontwikkelt nog dagelijks nieuwe gereedschappen…!

65 AGROB BUCHTAL en JASBA: Richard van der Maaten nieuwe sales manager BeNeLux 67 KOMO Keurmerk voor tegelzetbedrijven 69 Nieuws van de BOVATIN Verzekeringsdienst 69 In memoriam

71 Ik ben geen tegelzetter, maar… 74 Nuttige informatie Voor BOVATIN-leden

Bruil/COBA en SVK Tegelwerken ontwikkelen Lichtgewicht Zandcement (LZC)!

…en je kunt er nog meteen in zetten ook! Een lichtgewicht dekvloermortel, die je zó uit de silo trekt of ter plekke in een kuip mengt, fluitend naar boven loopt, moeiteloos uitstort en uitreit, en waarin je meteen je vloertegels – eventueel onder afschot – kunt zetten. Toekomstmuziek? Absoluut niet. Een lichtgewicht dekvloermortel bestond al. Maar je kon er nog niet in zetten en de prijs was vaak een probleem… Nu niet meer. SVK Tegelwerken formuleerde waar de nieuwe mortel aan moest voldoen en de dames en heren van Bruil (en dochterbedrijf COBA) ontwikkelden hem. Zoals ze daar zeggen: ‘Makkelijk zat’.

Bovatinfo

Zwaar… Tegelzetten is letterlijk ‘zwaar’ werk. Maar in de praktijk is het zwaarste van het werk het vele sjouwen en dan nog vooral de ca.800 kilo mortel die je voor een kleine(!) badkamer al naar boven moet sjouwen. Naar boven? En de bouwlift dan? Die is er dus niet in renovatieprojecten en bij eengezinswoningen… Dus mag je aan de bak. En daarna mag je die speciemassa ook nog eens uitreien. In de loop der tijd zijn er inmiddels wel wat alternatieven voor de zand-cementdekvloer ontwikkeld, maar dat zijn wel relatief kostbare oplossingen. En opdrachtgevers leggen dergelijke kosten niet graag bij zichzelf. Anderzijds: niets is kostbaarder dan gezondheid. Sinds het Convenant Cementdekvloeren is het aantal vierkante meters cementdekvloer dat per persoon en in een project mag worden gelegd dan ook sterk beperkt. Plus, het aanbrengen ervan is uitsluitend toegestaan met mechanische pomp- en/of elektrische reisystemen. Werken met de lichtgewicht: dat scheelt…! Die problemen heb je dus niet met een lichtgewicht vloermortel. Maar vooral: het werk is lichter. Als je even meerekent: het materiaal voor een badkamervloer van een kleine badkamer weegt nu met Bruil LZC 60% minder… dus van de gemiddelde 800 kilo gaan we terug naar 320 kilo. Dat scheelt. Zeker wanneer je nu ook minder zware kuipen tilt, beperkt dat de ‘zwaarte’ in het werk aanzienlijk. En de mortel bestaat ook nog eens voor 60% uit gerecycled materiaal, terwijl het materiaal uiteindelijk zelf 100% recyclebaar is.

mei 2021

“Aan deze tafel ontstaan!” COBA’s commercieel manager Reinier Spaan kijkt op kantoor bij SVK met plezier op de ontwikkeling van de Lichtgewicht Zandcement (LZC) terug. “Het is – letterlijk – aan deze tafel ontstaan! Tom en Dick (Sterkman en Huisman, de directeuren van SVK, red.) legden ons hun wens voor en gaven heel precies aan waar het materiaal aan moest voldoen: lichter, verpompbaar/vloeibaar, geschikt om traditioneel in te zetten, voldoende drukvast. En niet te duur…! Dick Huisman: “In nieuwbouw kom je vooral anhydriet als afwerkvloeren tegen. Voor toepassing in een badkamer sluiten we dat uit. Vanwege de droogtijd die nodig is om onder de vereiste 1% restvocht te komen en de kwetsbaarheid van het calciumsulfaat(=gips) houdende materiaal. In de andere tak van sport - projectmatig en mutatie renovatiewerk - moet je bovendien zeer efficiënt werken. Dat betekent: vloertegelwerk wat als zetwerk in badkamers aangebracht wordt, waarbij ook een douchegedeelte op afschot gecreëerd wordt. Ook in oudere woningen met houten vloeren kun je met Bruil LZC uit de voeten: hierop kan direct op Lewisplaten een afwerklaag aangebracht worden, zonder teveel gewicht toe te voegen. Let op: bij deze toepassing welk eerst afreien en later tegels verlijmen. De mortel is overigens veel lichter vlak te reien…!” “Het aardige is: COBA is een volle dochteronderneming van Bruil, fabrikant van mortels en beton. Daar hebben we een enorme ervaring met het verpompen van gietdekvloermortels,”, vult Reinier Spaan aan. “Onze research & development-afdeling heeft dan ook al flink wat ervaring met de ontwikkeling van vloermortels en de rest is een optelsom.

Bovatinfo

Die mensen maakten waar wat ik hier beloofde… Ja, dat is het voordeel van dat we in feite één organisatie zijn: je deelt zo heel makkelijk kennis. Ook dat is ‘makkelijk zat’!”

“Alleen maar lachende gezichten!” Maar hoe bevalt het in de praktijk? We gaan langs bij een renovatieproject, waar (speciaal voor de gelegenheid) de oranje COBA-silo de weg wijst. “Ik zie hier alleen maar lachende gezichten!”, zegt Spaan, die natuurlijk het reclame-gen van COBA al weer heel wat jaren in zich draagt. Maar hij weet ook wel dat zo’n tekst alleen maar standhoudt als het werkt: en Tom Sterkman bevestigt de stelling. “Die jongens willen niet anders meer! In de praktijk draagt een gemiddelde tegelzetter – tegen de regels in, natuurlijk - gewoon twee rubber draagkuipen van tegen de 20 kilo naar boven. Dat mag niet, omdat het niet zo goed voor je is: je wordt er in een jaar of tien zómaar vier centimeter korter van... Deze jongens dragen twee kuipen van een kilo of tien. Daar ondervind je geen schade van en je houdt het ook veel langer vol. Nogmaals: een bouwlift is er niet op zo’n renovatieproject!” De oppermannen en de vloerenlegger (waaronder Tom’s zoon Kees) vinden het inderdaad prima te doen; ook de mengsilo maakt het werk natuurlijk een stuk prettiger. Ze lopen ook tijdens het vullen (in de regen…) en sjouwen te grappen, en spreken

mei 2021

“Deze jongens dragen twee kuipen van een kilo of tien. Daar ondervind je geen schade van en je houdt het ook veel langer vol”

elkaar aan met filmster-pseudoniemen. Dus moeten we er maar van uitgaan dat ze er dan misschien in werkkleding wel op lijken, maar in werkelijkheid géén ‘George’ of ‘Patrick’ heten… En de meerkosten? “…Dus ze worden minder snel moe, en dat scheelt productiviteit!”, weet de vader. Met een knipoog naar zijn zoon: “Ga er maar van uit dat wanneer we weer met gewone zand/cement aankomen, er gedoe ontstaat… Onze opdrachtgevers begrijpen dit. Het is zo dat we een gedeelte van de meerprijs doorrekenen. Dat valt aan het einde van de rekensom mee, omdat we de meerkosten kunnen dempen: we hebben geen speciemolens aan-en af te voeren, schoon te maken e.d. Maar de productiviteit van de tegelzetter neemt toe. Netto zal het voor een badkamer ongeveer uitdraaien op ca. € 100,- meerkosten ten opzichte van zand/cement. Ja, je moet wel dat gesprek aan met de opdrachtgever. Je moet het willen-en durven uit te leggen. En je moet voor jezelf ook willen doorrekenen wat een medewerker met rugklachten je op termijn kost.”

w u o b f o o r t Stop me m a a h c i l e j p o

Bruil lichtgewicht zandcement is 60% lichter NU VERKRIJGBAAR Tillen, aanmaken, smeren, het verwerken van een traditionele zandcementvloer is zwaar werk. Het kan leiden tot rug-, nek-, schouderklachten en versleten knieën. Dat is vanaf nu onnodig. Bruil lichtgewicht zandcementvloer is tot wel 60% lichter in gebruik maar vergelijkbaar met een traditionele zandcementvloer. Ook leverbaar met Bruil silo-service.

www.bruil.nl/lzc

mei 2021

De ervaring leert dat bij relatief kleine nieuwbouw- en renovatieprojecten er geen ruimte is voor grote machines. Kleine innovaties en hulpmiddelen moeten het doen; zie ook elders in dit blad het door SVK geteste Exoskeleton van Laevo. “Bij grondgebonden woningen staat geen bouwlift, dus je moet zelf de trap op. Zeker in de renovatie. En als je op de 1e etage aan het werk bent: jij gaat echt geen rei-machine de trap op sjouwen, met het risico dat je het hele ingelijste familiealbum van de bewoners van de muur veegt… Wat de grote machinerie betreft: ik denk echt dat we een beetje ‘uitverzonnen’ zijn. Het is nu ook een kwestie van goed opdrachtgever/ opdrachtnemerschap: zorgen dat er een prijs betaald wordt waarbij er ruimte is voor de gezondheid van de mensen die het werk doen. Het kan immers niet zo zijn dat de prijzen van woningen blijven stijgen en dat dat geld alleen in de wereld van grondexploitanten, ontwikkelaars en bouwgiganten blijft hangen…? Wij werken vaak met dezelfde opdrachtgevers en bouwen een relatie met ze op. Dus ze weten en onderschrijven dat ‘gezond kunnen werken’ een item is aan de onderhandelingstafel.” COBA, maar dan in het groen… Kortom: een mooie stap richting gezonder werken. En een mooie coproductie van de branche en de markt. Hoewel SVK Tegelwerken niet aan het eindproduct ‘verdient’: “Wij wilden vooral dat er een product ontwikkeld zou worden waarmee wij op een goede manierkunnen werken dat is onze winst!”, vinden de beide directeuren. Ook COBA is het product al weer ’kwijt’: “We hebben binnen het bedrijf afgesproken dat LZC in de markt gezet zal worden door Bruil, dat immers gespecialiseerd is in droge mortels voor de ruwbouw… Dus mijn collega, Bruil’s commercieel manager Dennis Budding neemt de vermarkting van het product over. Maar de COBA-adviseurs verkopen het waarschijnlijk straks het meest!” ■

www.bruil.nl/lichtgewicht-zandcement

“Het heeft mijn familie zó geraakt”

Fotografie: Studio Lagom (www.studio-lagom.nl)

Uit de rijke BOVATIN-historie: niet altijd zonnegeur! Nostalgie is een goed gevoel, en dat gevoel krijg je wel als je terugkijkt op 70 jaar BOVATIN-historie. De brancheorganisatie heeft immers veel goeds gedaan voor het onderwijs, het vakmanschap, de belangenbehartiging, de technische en de juridische advisering, de promotie voor de leden, voor de geassocieerde leden, de branche als geheel en indirect ook voor de zakelijke eindgebruiker en de consument. En BOVATIN weet vaak – ook al in de ‘oude tijd’, toen de jaardag nog een jasje-dasjedag was, met bal na – een hoop gezelligheid te organiseren. Héél af en toe hoor je een ander geluid. Dan gaat het over de periode dat de Vestigingswet werd afgeschaft. Nog altijd wordt er vooral naar die periode verwezen als iemand ‘een oud appeltje te schillen’ zegt te hebben met BOVATIN. Hoor je dat één keer, dan is het een incident. Hoor je het twee keer, dan ook. Hoor je er een derde keer over, dan is het de moeite waard om uit te zoeken en er een artikel over te schrijven. Hoe kwam het? Staat het verhaal op zich? Wat ging er dan goed, of mis?… Gaat u er maar even voor zitten.

Bovatinfo

Veranderende regels: best lastig… Wanneer je een regel stevig handhaaft, en ‘m daarna ‘ineens’ beëindigt, is dat best even slikken. Zowel voor de handhaver als voor degene die met de regels moest leven. Een recent voorbeeld was natuurlijk, in februari van dit jaar, de Avondklok: ineens was ‘ie er, inclusief handhaving, en vervolgens leek hij weer te verdwijnen. Ook al ging het uiteindelijk natuurlijk om het doel… Jaren terug had BOVATIN ook met zo’n regel te maken: tot aan de afschaffing van de Vestigingswet moest de directeur van ieder tegelzetbedrijf met personeel een stevig examen doen, en het ‘Patroonsdiploma’ behalen om zich te kunnen ‘vestigen’. Waarom? De consument moest verzekerd kunnen zijn van goede diensten en producten. En de ondernemer moest over de kwaliteiten beschikken om als ondernemer te kunnen slagen. Had je dat diploma, dan kon je je dus vestigen. Beschikte je over andere relevante diploma’s in combinatie met ervaring, dan kon de SER een ontheffing verlenen. In 1989 heeft BOVATIN de stichting tot Bevordering van de Rechtmatige Uitoefening van het Tegelzettersbedrijf, bekend als de Stichting BRUT, opgericht. Door deze stichting is in de jaren 1989 en 1990 met succes een aantal rechtszaken gevoerd tegen tegelzettersbedrijven die niet beschikten over een vergunning of ontheffing. Een aantal bedrijven heeft de activiteiten gestaakt, andere hebben alsnog het patroonsdiploma gehaald of een ontheffing verkregen.

In de jaren tachtig en negentig is de kritiek op de Vestigingswetgeving toegenomen, en in 2007 is de wet in zijn geheel afgeschaft. Voor de tegelbranche was de werking van de wet al sinds 1990 niet meer van kracht. De aanleiding: ledenwerving en promotie Maar waarom komen we hier ‘ineens’ weer op terug? Dat zit zo: BOVATIN doet sinds kort de actieve ledenwerving via Linkedin. Immers, direct-marketing via de telefoon is sinds een jaar of twee grotendeels bij wet verboden. En via Linkedin geven mensen met één á twee klikken op een advertentie aan dat ze meer willen weten en benaderd mogen worden. Tegelijk waren we gestart met het promoten van leden via de Facebookpagina van ‘meerwaarde van tegels’. Daar werd door consumenten behoorlijk positief op gereageerd, zo konden we aan de CTR (Click Through Rate: wie klikt er niet alleen op de advertentie, maar ook door naar een andere website? Ja, dit blad gaat ook over de VERKOOP van tegels en tegelwerk!) zien dat tegelzetbedrijven rechtstreeks klanten op digitaal bezoek kregen. Maar er waren ook boze reacties: van parketteurs, tapijthandelaren en vinylverkopers bijvoorbeeld. En ook van tegelzetbedrijven die GEEN lid van BOVATIN zijn. ‘Jullie bevoordelen je leden! Ben je alleen een goede tegelzetter als je lid van BOVATIN bent?’ ‘Nee, een goede tegelzetter weet dat hij een nog betere tegelzetter kan zijn door de diverse diensten van BOVATIN! Dus die zijn lid…’. Inderdaad: wij bevoordelen onze leden. Ook daar zijn we voor…

mei 2021

“Hij had al 15 jaar een florerend bedrijf met 13 man in dienst. Dan doe je toch in ieder geval IETS goed, denk je dan”

Eén reactie was behoorlijk persoonlijk, en maakte indruk. Zozeer dat we die mijnheer zijn telefoonnummer hebben opgezocht, en hem hebben gebeld. Walter van Gompel: “het heeft mijn familie zó geraakt…” Walter van Gompel is 52, en heeft inmiddels zo’n 25 jaar zijn eigen bedrijf. Hij is geen BOVATIN-lid. Zijn vader, Toon van Gompel, was dat wel. Totdat hij in 1988 gedwongen werd om zijn bedrijf te staken en als ZZP-er verder te gaan. “Hij had al 15 jaar een florerend bedrijf, ‘A. van Gompel’, met 13 man in dienst. Dan doe je toch in ieder geval IETS goed, denk je dan. Maar hij kon gewoon niet tegen de examens. Hij is vier keer opgegaan, dat kostte alleen al zo’n 2000 gulden. Maar hij slaagde niet, en een ontheffing is er ook niet verleend. Hij was goed in zijn vak, hij stuurde zijn personeel goed aan. Maar er leek geen genade te zijn. Hij heeft noodgedwongen zijn bedrijf opgeheven, en is als zelfstandige gaan werken. Hij was 40 jaar oud, toen… Het heeft hem echt geknakt. Fysiek zelfs. Al deed het tegelwerk zelf dat ook: tegelzetten was toen vooral zwaar omdat er te weinig aandacht voor gezondheid en gezond werken was.” Toch werd Walter van Gompel ook tegelzetter. “En ik was het niet van plan! Ik had mijn zinnen op de werktuigbouw gezet… Maar mijn vader had mij in

1984 overgehaald, en in de vier jaar daarop heb ik het vak van hem kunnen leren. En goed ook! De laatste kneepjes heb ik daarna bij het bedrijf van (het inmiddels overleden BOVATIN erelid, red.) Jan van de Ven geleerd. “ “Mijn vader is erg vroeg gestopt met het werk. Hij kon fysiek niet verder. Maar zijn arbeidsongeschiktheidsverzekering bevatte een paar clausules waardoor ze niet- of minder hoefden uit te keren… Kortom: mijn ouders hebben hun huis moeten verkopen. De opeenvolging van gebeurtenissen heeft mijn familie zó geraakt… Dat krijg je dan wel even mee…!”

Bovatinfo

mei 2021

“het was gewoon een ongelukkige botsing van overheid, veranderende wetgeving, brancheorganisatie, de verzekering, het werk, de mens en zijn goede bedoelingen… en mijn vader was op het verkeerde moment, in de verkeerde omstandigheden, op de verkeerde plek”

‘Schuldig’? “Je vraagt je van alles af. Had BOVATIN redenen om bedrijven te weren, en ons bedrijf in het bijzonder? Ik zou niet weten waarom… In feite waren de mensen van die tijd, in de examencommissie, en ook de toenmalige voorzitter (Mario Tomaello, red.) echt niet verkeerd. Sowieso kun je geen ‘schuldigen’ aanwijzen – het was gewoon een ongelukkige botsing van overheid, veranderende wetgeving, brancheorganisatie, de verzekering, het werk, de mens en zijn goede bedoelingen… en mijn vader was op het verkeerde moment, in de verkeerde omstandigheden, op de verkeerde plek. Dus wat moet je er vandaag nog mee? Nou eh… , ik werd dus géén BOVATIN-lid… ! Maar het leven ging door... Ook voor mij, en mede dankzij mijn vader. Ik werd in 1989 Nederlands Kampioen tegelzetten (zie ook de foto met ‘150 jaar NS’). Nico de Moor (zie een eerdere BOVATINfo, toen hij op bezoek was bij de NK Tegelzetten bij ESPEQ Heerhugowaard) zat toen in de jury… en in 1990 of 1991 haalde ik mijn diploma’s. Tsja, het zou wat geweest zijn als ik daarna, met Jan van de Ven en hem in de examencommissie, gezakt zou zijn… Maar heel kort daarna werd alles afgeschaft. Dan gaat er wel wat door je heen…! Mijn vader heeft het natuurlijk ook achter zich gelaten. Hij overleed in 2012, 71 jaar oud.” Hoe kijkt BOVATIN erop terug? Teus Zanen is al jaren BOVATIN-juridisch adviseur en steunpilaar van lidbedrijven: “Mijn eerste contacten met BOVATIN dateren van eind december 1988. Mij werd gevraagd hoe er acties ondernomen zouden kunnen worden tegen tegelzetters die hun bedrijf uitoefenden zonder te beschikken over een vergunning of een SER-ontheffing. In 1989 is daarom de Stichting tot Bevordering van de Rechtmatige Uitoefening van het Tegelzettersbedrijf, bekend als de Stichting BRUT, opgericht. Door deze stichting is er in de jaren 1989 en 1990 een aantal rechtszaken gevoerd tegen tegelzettersbedrijven die niet beschikten over een vergunning of ontheffing. Een aantal bedrijven heeft de activiteiten gestaakt, andere hebben alsnog het patroonsdiploma gehaald of een ontheffing verkregen.”

Welke redenen waren er dan voor de overheid om die regeling stop te zetten? “De kritiek op de vestigingswetgeving nam toe, aangezien deze de vrije mededinging zou belemmeren. Nadelen die aan vestigingsbeperkingen worden toegeschreven zijn onder andere dat, door de beperking van de concurrentie, de prijzen te hoog zijn en de bedrijven niet worden gestimuleerd om met nieuwe producten of verbeterde dienstverlening te komen. Daarnaast voorkomt het stellen van (diploma)eisen in beginsel wel slechte kwaliteit van dienstverlening door beunhazerij, maar stimuleert het niet tot voortdurende kwaliteitsverbetering. Ook worden startende ondernemers belemmerd, terwijl die juist zorgen voor economische groei en werkgelegenheid.”, weet de BOVATIN-jurist. Vreemd moment… Die stopzetting moet een vreemd moment zijn geweest…? Zanen: “Op al deze argumenten valt wel het een en ander af te dingen… maar het was een keuze van de politiek om de werking van de Vestigingswet voor de tegelzetters al meteen op te schorten. En sinds 18 juli 2007 is de Vestigingswet als geheel afgeschaft. Wij hebben toen – om de consument toch de keuze te bieden om een ‘erkende’ tegelzetter te kiezen - de SGAT in het leven geroepen. We hebben geprobeerd om de eerste versie van deze regeling – een eigen, private erkenning van bedrijven die voldeden aan de diploma- en ontheffingseisen – te promoten bij de Verenging Eigen Huis en de Consumentenbond. Maar die verenigingen hadden kritiek op een erkenning van bedrijven op basis van een ooit behaald diploma. Men vond dat te mager, en men stelde dat periodiek door een onafhankelijke partij zou moeten worden gecontroleerd of de tegelwerkzaamheden goed waren uitgevoerd; zo zou het dus ook mogelijk zou moeten zijn om een erkenning kwijt te raken. Na enkele jaren is er daarom in samenwerking met IKOB-BKB (inmiddels SKGIKOB) een URL en BRL Tegelzetten opgesteld. In de URL zijn de eisen vermeld waaraan tegelwerk dient te voldoen en waarop men in de voorbereiding daartoe allemaal dient te letten. In de BRL is opgenomen op welke wijze en met welke frequentie wordt gecontroleerd of

Bovatinfo

het tegelwerk aan de eisen voldoet. Dit werd later het KOMOproces-certificaat – maar in feite waren we te vroeg. Pas nu, met de Wet Kwaliteitsborging in het vooruitzicht, kan deze regeling de tegelzetter een echt marktvoordeel bieden. Binnenkort kom ik daar graag in dit blad op terug, echter, dan wil ik eerst precies weten wat een en ander voor de tegelzetter betekent, en daarover moet de politiek nog besluiten.”

“Als mijnheer Van Gompel al 13 jaar lang een bedrijf met 15 personeelsleden kon runnen, dan moet hij toch veel goed gedaan hebben.” Maar als je dan het verhaal over de heer Van Gompel hoort? “Als ik het zo beluister, is dit zo’n situatie waarbij je tegen één van de grootste dilemma’s aanloopt die je als ‘jurist in de tegelbranche’ kunt hebben: het verschil tussen wet en rechtvaardigheid, tussen eerlijk en open de regels volgen, ruim interpreteren en toch iets bereiken wat uiteindelijk niet de bedoeling van de regelgeving was… Als mijnheer Van Gompel al 13 jaar lang een bedrijf met 15 personeelsleden kon runnen – in een overigens economisch niet al te makkelijke tijd – dan moet hij inderdaad in de praktijk toch veel goed gedaan hebben. Maar op basis daarvan kon blijkbaar toen geen vrijstelling gegeven worden – wat trouwens wel vaak gebeurde. Hij heeft die vrijstelling toch wel

aangevraagd hoop ik? We gaven ondernemers namelijk wel dat advies. Maar je begrijpt wel wat er gebeurd zou zijn als de SER een vrijstelling zou hebben verleend, alleen maar omdat wij dat graag wilden. Niet voor niets zijn we later aan een procescertificaat gaan werken: het was en is - ook straks met de Wet Kwaliteitsborging – de bedoeling om een ‘borging’ voor de bouwconsument te bieden die de kwaliteit van de totale bedrijfsvoering laat zien. Weet je, het blijft lastig om met de kennis van nu terug te blikken… maar als dit bedrijf zo lang succesvol met 15 man personeel heeft kunnen werken, en als mijnheer Van Gompel bij zijn zoon de basis heeft weten te leggen om Nederlands Kampioen Tegelzetten te worden… Deze handhaving was toen wat de leden en het bestuur in meerderheid wilden. Als je er nu op terugkijkt, pakte deze combinatie van wetgeving en handhaving blijkbaar niet altijd goed uit – al beantwoordde het vaak wel aan het doel om consumenten tegen beunhazerij te beschermen, daar blijf ik bij. We hebben in die tijd van ‘koppelbazen’ echt flink wat ronduit malafide bedrijven van de markt weten te weren. Eén ding is dus waarom de heer Van Gompel toen, op basis van zijn florerend bedrijf, geen SER-vrijstelling voor zijn bedrijf heeft aangevraagd en/ of gekregen. En – had hij zelf niet over de benodigde papieren beschikt, dan had hij toch ook iemand in zijn bedrijf kunnen aanstellen die dat wel deed. Je hoeft als ondernemer immers niet alles zelf te kunnen!” Naar verluidt kon men bij de SER, met aanbevelingen van respectievelijk twee aannemers, twee opdrachtgevers en een architect, in aanmerking komen voor een vrijstelling.

mei 2021

Walter van Gompel: “Ik begreep van mijn moeder inderdaad dat ze met zo’n vrijstelling bezig zijn geweest, maar waarom het er uiteindelijk niet van gekomen is, dat laat zich niet meer reconstrueren… En binnen het bedrijf iemand opleiden om die als bedrijfsleider aan te stellen, had -zo begreep ik - ook een aantal nadelen: immers, daarna zou het, zo werd toen gedacht, voor die persoon vervolgens namelijk wel erg aantrekkelijk zijn om zich zelfstandig te vestigen… En ook diens salariëring zou het bedrijf voor een paar uitdagingen gesteld hebben…” Oud-rijksgecommitteerde Nico de Moor: “70% slaagde!” Nico de Moor was in die jaren Rijksgecommitteerde, docent en lid van de examencommissie. Van 1951 tot 1967 had hij zelf een tegelzettersbedrijf, maar daarna kwam hij in het onderwijs terecht. “Ik kan me deze specifieke zaak niet herinneren, maar ik kan je vertellen dat het examen inderdaad geen eitje was!”, aldus de heer De Moor. “Al slaagde toch zo’n 70% van de

“ik kan je vertellen dat het examen inderdaad geen eitje was, Al slaagde toch zo’n 70% van de kandidaten” kandidaten. Het examen bestond uit drie onderdelen: een praktijkwerkstuk, een vakgesprek en een berekening. Het praktijkwerkstuk spreekt voor zich, tijdens het vakgesprek had je een

gesprek met de examencommissie over onder andere materiaalkennis en ondernemerschap, en vervolgens moest je aan de hand van een opdracht een berekening maken – de berekening van een ‘boogje’ bijvoorbeeld – en uiteindelijk moest dat in een complete offerteberekening uitmonden. Aan de hand van de punten die gescoord werden bij deze drie onderdelen kon je dan als commissie een redelijk geobjectiveerd cijfer geven. En je had ook echt een idee of de kandidaat niet alleen zich goed voorbereid had, maar ook of hij alle aspecten van het ondernemersvak voldoende beheerste.” Achteraf en die koe… Het was natuurlijk met de kennis van toen: de leden die bescherming voor hun mooie vak en voor de consument wilden, nog niet wetend dat het beroep kort daarop volledig ‘vrij’ werd gegeven. Het speelveld van wetgevers en politiek… De huidige BOVATIN-voorzitter Gerard Reus kan zich zijn examen nog goed herinneren: “Ik haalde de praktijk wel, maar de theorie niet in één keer, ik droom er nog wel eens van, haha! Tsja, met de kennis van dat speelveld, nu, is het makkelijk om te zeggen dat we het nu anders aangepakt zouden hebben. Het was een andere tijdgeest… Ik zal je eerlijk zeggen dat ik nog wel eens zou wensen dat dat examen er nog was… Al zie ik ook bedrijven die zonder diploma’s, maar met een onderweg op de ‘Universiteit van het Leven’ opgedane vakkennis toch succesvol zijn. Iedereen leert op zijn eigen manier, al blijf ik voorstander van een reguliere opleiding.”

mei 2021

Over het lidmaatschap: “Onze leden kiezen voor het lidmaatschap, simpelweg omdat ze als tegelzetter en ondernemer met de nodige vakbekwaamheid weten dat een brancheorganisatie een meerwaarde heeft. We weten allemaal dat de doorgeschoten ‘vrije markt’ nu vaak tot excessen leidt: de schadezaken – in verreweg de meeste gevallen van niet-BOVATIN-leden! – spreken boekdelen.” Twee jaar ‘testen’! En de ‘Zaak Van Gompel’? “Wat ik mooi vind, is dat de heer Van Gompel junior toch ook voor het vak gekozen heeft. En de moeite heeft genomen om er zoveel jaren later met ons over te communiceren. We krijgen echt de onderste steen niet boven van hoe het toen allemaal gegaan is, maar feit is dat het de familie geraakt heeft, en dat men in de familie nu een slecht beeld heeft van BOVATIN, juist doordat er ZO VEEL achter elkaar is gebeurd. Om die reden hebben we als bestuur afgesproken dat we de heer Van Gompel junior bij hoge uitzondering een gratis tweejarig lidmaatschap van BOVATIN aanbieden. In twee jaar kun je immers zelf ervaren wat onze brancheorganisatie is en doet. Niet om iets ‘goed te maken’, en ook niet omdat BOVATIN het ‘dus verkeerd’ heeft gedaan: er is hier echt sprake van een ongewoon nare samenloop van omstandigheden, waarbij overheid, verzekeraar, brancheorganisatie en Stichting BRUT ieder hun eigen – zeer waarschijnlijk, geheel legitieme - rol hebben gespeeld. Maar we willen onze

ogen er niet voor sluiten dat het voor het bedrijf en het gezin van de heer Van Gompel onevenredig slecht heeft uitgepakt. En we willen Walter van Gompel graag de kans bieden om zelf te ervaren wat BOVATIN nu en hier voor zijn huidige leden betekent. Na die twee jaar is het aan hem om te besluiten of hij dan betalend lid wil worden of niet!”

“we willen onze ogen er niet voor sluiten dat het voor het bedrijf en het gezin van de heer Van Gompel onevenredig slecht heeft uitgepakt” Voor de heer Van Gompel junior is betalend lid worden op dit moment dus geen optie. “Maar ik vind het sportief dat BOVATIN me deze gelegenheid tot een hernieuwde kennismaking biedt! Dus op die uitnodiging ga ik in. En over twee jaar kijk ik hoe ik er dan in sta. Ik houd nog even een zekere reserve, dat begrijp je…!” ■ Voor informatie: twvangompel@hotmail.com, tel. 06 – 6534 4899 www.tegelzetbedrijfvangompel.nl (te Bladel, website i.o.)

mei 2021

Meerwaarde Van Tegels: dat smaakt naar meer! De campagne ‘meerwaarde van tegels’, gewijd aan het promoten van de ‘klimaatregelende tegelvloer’ als meest renderende en meest milieuvriendelijke vloerverwarmingsoplossing is afgerond. Maar BOVATIN, en ook de werkgroep bestaande uit diverse geassocieerde fabrikanten en handelshuizen, willen door. Dus is het nu zaak om te kijken hoe we door kunnen en willen, en of er nog andere onderwerpen zijn waaruit tegels als beste product naar voren komen. Immers: de markt wil wel weten waarom. Het Duitse onderzoek, waarin de verschillende vloerbedekkingsmaterialen werden vergeleken, hielp ook… De website www.MeerwaardeVanTegels.nl blijft vanzelfsprekend in de lucht; daarnaast zoeken we dus nieuwe ‘Unique Selling Points’ waarmee we tegels een streepje voor kunnen geven bij zowel professionele als particuliere klanten.

Tijdens de vergadering van de werkgroep, waarvan onder andere Schlüter Systems, Ardex, Tegelhandel Julius van der Werf, Omnicol en Mosa deel uitmaken, is afgesproken om richting de bijeenkomst van de geassocieerde leden een voorstel voor vervolg te maken. Rolf Haan (Julius van der Werf) is van mening dat hier een duidelijke taak voor de 27 geassocieerde leden van BOVATIN ligt. “We willen dus op 27 mei, tijdens de vergadering met de geassocieerde leden, als werkgroep aangeven hoe we aan deze campagne een vervolg kunnen geven. En dan moeten we ook

afspraken maken. In Nederland wordt naar verluidt jaarlijks voor 1,9 miljard euro exclusief verwerking aan vloerbedekking uitgegeven. Een percentage daarvan wordt aan tegels besteed, en dat marktaandeel zijn we op deze manier effectief aan het vergroten, dat hebben we al kunnen zien! Dus doen we er goed aan om deze campagne voort te zetten – en dan is het toch niet zo vreemd om daar gezamenlijk budget voor te reserveren! Ons verhaal is zó sterk… En er is toch ook een REDEN waarom sinds de uitvinding van CV, verwarmingsradiatoren niet van hout gemaakt worden…?”

Bovatinfo

De resultaten tot dusverre In de periode van 15 augustus 2020 (start campagne) tot 1 maart 2021 (‘tussenstop’) zijn er op de diverse social media 5.635.805 weergaven van de Meerwarmteboodschap geweest bij 2.332.984 personen. Dat, op de Nederlandse schaal behoorlijk grootschalige, resultaat werd behaald met 1 reclamefilmpje, 6 informatieve video’s, een set behoorlijk opdringerige banners op websites als VT-Wonen, Marktplaats, Funda, Klusidee.nl en vele lokale Nieuwswebsites, een fotowedstrijd met weliswaar bijna een miljoen weergaven en 2000 clicks, maar helaas niet al te veel deelnemers - en niet te vergeten: soms inhoudelijke, maar soms ook behoorlijk heftige discussies op de facebookpagina met verwerkers van onder andere laminaat, parket, en tapijt – die zo vrijwillig hun eigen netwerk vrijgaven voor nieuwe bekijkers van de campagne. Opvallend was ook dat niet-BOVATIN tegelzetters best fel reageerden op de laatste stap in de campagne, waarbij werk van BOVATIN-leden en de BOVATINledenplattegrond werden ingezet: ‘Werden BOVATINleden dan extra bevoordeeld?’. Waarop het antwoord vrij kort ‘Ja!’ was. Nog zo’n vraag: ‘Zijn BOVATIN-leden dan automatisch betere tegelzetters?’, waarop het antwoord was ‘De betere tegelzetter weet dat hij veel voordelen van zijn BOVATIN-lidmaatschap heeft - dus is de betere tegelzetter, vaker BOVATIN-lid!’ Maakten we het te bont…? U mag het zeggen… Feit was dat deze advertentie lange tijd door Facebook werd geweigerd (vermoedelijk na klachten van de concurrentie), maar uiteindelijk kon hij toch geplaatst worden. Met weer 255.629 en 14681 clicks tot gevolg.

mei 2021

Ledenwerving via Linkedin, nu de politieke boodschap nog! En zo werd ook de ledenwerving deze keer via het Linkedin-platform gevoerd. Ook daar veel clicks, en een aantal bedrijven die, na een telefoontje met één van onze bestuurders, zich aangemeld hebben. De voorlopig laatste stap in de campagne is gericht op de politieke en ambtelijke ‘beslissers’; immers, de vele voordelen van tegels als vloerbedekking in combinatie met vloerverwarming en een warmtepomp zouden rechtvaardigen dat bijvoorbeeld het afgiftesysteem voor warmte (zoals een klimaatregelend vloersysteem) meegewogen wordt bij het Energielabel Woningen. En het zou ook redelijk zijn wanneer er voor tegelwerk een laag BTW-tarief zou worden gerekend; we dragen immers bij aan een lagere belasting van het milieu! Kortom… Het is jammer dat we geen dashboard hebben met daarop de marktbewegingen in de verkoop van tegels, lijm, tegelwerk en andere omzetcijfers… Maar we hebben veel signalen gekregen waaruit blijkt dat er meer tegels en vloersystemen verkocht zijn. Waarvan niet wetenschappelijk kan worden bewezen dat… Maar indicatoren zijn de eerste voortekenen van wetenschappelijk bewijs. Dus daar doen we het maar mee. Wat kan beter? We zijn over het algemeen genomen allemaal nog een beetje ‘verlegen’ op social media. Dus delen, zelf promoten, daar zijn we nog iets te voorzichtig mee. Goede kans dat we daarmee nóg meer kijkers/kopers kunnen genereren. En we moeten er bovendien rekening mee houden dat de professionele markt meegekeken heeft. En de particuliere markt vernieuwt meteen weer. Immers, pas zodra je trouw- verbouwings of aankoopplannen maakt, zoek je naar vloerbedekking. En er is dus nog een hele wereld aan potentiële klanten die de advertenties nog nooit in zijn of haar tijdlijn heeft gezien…! ■

www.MeerwaardeVanTegels.nl

mei 2021

Sandra de Jongh (Bouwmensen Utrecht): “We zijn nu streng aan de poort… en leveren straks meer tegelzetters af!” Zelfs in Coronatijd staat het leven niet stil in het praktijkopleidingsbedrijf Bouwmensen Utrecht. Centraal gelegen in het Utrechtse Nieuwegein, is het een locatie waar de tegelbranche nog wel eens aanklopt. Zo vonden er al opleidingsdagen plaats van de Vereniging Lijmen & Kitten, en ook NITA heeft er in het recente verleden ‘middagen van NITA’ georganiseerd. Sandra de Jongh startte ooit in de verkoop van gasinstallaties en garagedeuren, was ooit HRM-adviseur bij Bouwmensen Utrecht, en is nu sinds een jaar terug als directeur van deze opleiding. Bouwmensen Utrecht leidt in Midden-Nederland – samen met het ROC Midden-Nederland – ‘onze’ tegelzetters in de regio op; samen met nóg vijf Bouwmensen-opleidingen vormt Utrecht de kern van de Nederlandse tegelzettersopleidngen. BOVATIN-bestuurder Jeroen de Goeij was enthousiast over de kennismaking: “Die heeft plannen!” Dus dan gaan we langs…

Bovatinfo

“na een dag werken met zo’n lijmbak voel jij je een stuk frisser dan na een dag op je knieën!!”

Plannen…? “Ja, ik heb plannen, beaamt de nieuwe directeur. “Maar dit opleidingsbedrijf bestaat al jaren, dus ga ik hier ook niet het wiel opnieuw uitvinden. Aan de ene kant ben ik met de lopende zaken bezig, aan de andere kant ben ik nog aan het onderzoeken. Dat is belangrijk, want je kan plannen hebben en weten waar je heen wilt, maar dan is het wel handig als je precies weet waar je staat, en welke successen er gewoon liggen te wachten! Het is anderzijds ook verleidelijk om gewoon te blijven doen wat je al deed, en dan verandert er dus niks. Om maar wat te noemen: we bedienen een erg grote regio… Als er nou een student uit de regio Amsterdam komt, wat heb ik die dan te bieden? Ik ken natuurlijk de wens dat de leerlingtegelzetters ‘op brommerafstand’ moeten kunnen werken, maar hoe maak ik dat waar? En hoe verhoudt zich dat tot het toch vrij grote gebied waarbinnen een gemiddeld tegelzetbedrijf zijn opdrachten heeft? Ik bedoel, de wens is snel uitgesproken, maar je moet niet te snel denken dat je een pasklare oplossing hebt. Al zit ik van nature wel zo in elkaar, haha! Ik ben dan ook met Bouwmensen Amersfoort in gesprek - die hetzelfde probleem hebben. Sowieso: we hebben hier eigenlijk te weinig leerlingtegelzetters om de opleiding rendabel te maken. Als ik niet ook andere beroepen schoolde, kon ik er in feite de instructeur ‘Natte groep’ (metselen, tegelzetten, red.) niet van betalen: Maar ik wil

absoluut tegelzetters opleiden, de vraag is alleen: welke? En met wie? We weten allemaal waar de bedrijven behoefte aan hebben: studenten die nog veel moeten leren, maar die al over een ècht goede combinatie van basiskennis en basisvaardigheden beschikken. Nou, daar willen wij graag voor zorgen.” Intussen loopt precies die instructeur Natte Groep, Rob ten Berge, langs. “Dat is mooi, heb je tijd? Kom zitten!”, vindt de directeur. Dat kan – hij gaat een afspraak verschuiven. We gooien de kaarten maar eens op tafel: BOVATIN heeft wel eens geopperd om alle praktijkopleidingen tegelzetten op één instituut te concentreren, waar de studenten dan ‘intern’ konden. De opleiding in Mierlo heeft slaapgelegenheid, dus… Eén superopleiding tegelzetten. Klaar. Maar we constateerden al: een goede gedachte geredeneerd vanuit organisatie, maar niet vanuit de studenten… En daar gaat het toch allereerst om. “Je kunt ook op een andere manier de handen ineen slaan,” vindt Sandra de Jongh. “Zo, helemaal apart van elkaar, doorgaan als opleidingen is in ieder geval NIET de oplossing. Het gaat om het vak, het gaat om de bedrijven, om de studenten. We moeten samen vaststellen dat we echt een probleem hebben. Maar ook dat we samen de oplossing in handen hebben, en daar niet in blijven hangen!”

mei 2021

Kwaliteitsslag maken, allereerst aan de poort! “Eén ding is duidelijk: we moeten een kwaliteitsslag maken. En die begint met onze werving en selectie: het is al moeilijk genoeg om leerbedrijven te vinden, en die willen wij studenten bieden die aan de overeengekomen verwachtingen voldoen. Anders raken we die leerbedrijven kwijt. Wat dat betekent? Soms aan de poort ‘nee’ zeggen tegen aspirant-studenten. Dat is niet leuk, maar ‘ja’ zeggen en na één of twee jaar nergens uitkomen lijkt leuk voor de financiën van de opleiding, maar is - met alle respect voor het verleden – geen duurzame aanpak. Niet voor de school, niet voor de studenten, niet voor de leerbedrijven. Dus die cirkel gaan we doorbreken. Dat geldt ook voor de zijinstromers: een goede zijinstromer heeft gewoon een toekomst in de tegelbranche! Maar dan is het aan ons om uitsluitend zijinstromers op te leiden die het ‘hebben’!” “We krijgen momenteel natuurlijk veel mensen uit bijvoorbeeld de horeca en uit de evenementenbranche; die zijn gewend om hard te werken, en die schrikken ook niet van de tegelbranche – al is hard kunnen werken natuurlijk niet het enige criterium. De andere groep is de groep statushouders, die krijgen we binnen via de gemeente. Zoals ik al zei: ik wil kritisch zijn ‘aan de poort’, om latere teleurstelling uit te sluiten. Wij zijn niet geschikt voor ‘laatstekans-onderwijs’, dan ga je voorbij aan de zware eisen

die de bouw aan zijn mensen stelt! Je moet dus ‘aan de poort’ opletten op de signalen. Als er nou opvallend veel mensen NIET voor metselen of timmeren kiezen, maar wèl voor tegelzetten… omdat ze de indruk hebben dat dat het bouwberoep is waarbij je altijd lekker binnen werkt… Ja, dat is niet de motivatie die we zoeken. Er is destijds van een flinke groep, na een eerste jaar, uiteindelijk maar één kandidaat overgebleven… Maar de opleidingen krijgen beslist mensen van de gemeente door die wèl prima tegelzetters kunnen worden, neem jouw verhaal met Khaled Akkari, in de vorige editie!” “We beginnen met een kennismakingsweek: is er aanleg, zijn er werknemerskwaliteiten. Ik ben best streng, dus we sturen veel mensen terug naar de gemeente, en ik voelde me daar eerst ongemakkelijk over. Toen bleek dat men er daar ook blij mee was: immers, als wij mensen eerst weer een nieuwe mislukking bieden terwijl ze misschien succesvol een vak hadden kunnen leren als ze eerst de andere issues in hun leven zouden hebben opgelost… Ik maak dan de gemeente duidelijk dat – en wàt – ze nog aan begeleiding met die mensen moeten oppakken voordat ze ze eventueel alsnog naar ons toesturen. Maar eerst die issues aanpakken! En dat zorgt er ook voor dat wij hierdoor geen leerbedrijven kwijtraken.”

Bovatinfo

mei 2021

Eerst succes, dan reclame Ook met het ROC, dat de reguliere studenten plaatst, hebben we vanzelfsprekend regelmatig overleg: ook zij kunnen op de huidige basis eigenlijk de opleiding niet in de lucht houden. Onze voorgangers - mijn voorganger Jos Visser en Rob’s voorganger Hans Goes (Hans Goes is de vorige editie van dit blad aan het woord, red.) - hebben zich er altijd sterk voor gemaakt, wij willen dat ook – maar niet door alleen maar door te gaan zoals we altijd gewerkt hebben. Als wij erin slagen om resultaat op te bouwen in de vorm van studenten die goed terecht komen, in de vorm van tevreden leerbedrijven, dan komen ècht over een paar jaar studenten vanzelf vragen of ze hier het vak mogen leren. We willen werken aan zulke resultaten, en die resultaten willen we laten zien! Er is een opleidingsbedrijf, Tectum, dat leidt ‘dakvaklieden’ op. Ze kiezen daar voor een beperkt aantal studenten, maar ze leveren wel kwaliteit: en ze krijgen nu meer aanvragen dan ze aankunnen. Dus ik wil absoluut campagne voeren, maar dan wel met gerealiseerde succesverhalen!” ‘Wij leiden zelf wel op…’ Een aantal tegelzetbedrijven, zo valt De Jongh op, neemt graag de goede studenten over: die leiden ze ‘dan zelf wel op’. “Dat vind ik dan jammer, want dan leren die studenten alleen wat ze bij dat bedrijf, op dat moment nodig hebben. Maar om te kunnen groeien in tegelwerk moet je ook die basiskennis opgedaan hebben die je niet meteen nodig hebt, maar waarmee je later makkelijk nieuwe vaardigheden oppikt!” Rob ten Berge

onderschrijft dat. “Zo doet Oostbörg tegelwerken, van Jeroen de Goeij, dat wel: wij leiden de studenten op, en zij huren ze in en leren ze de praktijk. Ieder zijn specialiteit: die van ons is opleiden, instrueren! En hij heeft weer goede leermeesters. Ik heb vroeger in Almelo gewerkt, daar werkte het ook zo. En de bedrijven stuurden de jongens die ‘in de leer’ wilden, door naar ons.” Er is meer dan alleen de prijs per uur De Jongh: “Je merkt wel eens dat bedrijven alleen naar het uurloon van die studenten kijken. Nee, als je bij ons studenten inhuurt, ben je duurder uit dan wanneer je ze zelf in dienst neemt en opleidt… Maar ze krijgen daar – en zeker binnenkort! – meer voor dan alleen de uren: wij doen een kritische werving en selectie. Wij ontzorgen die bedrijven daarmee, en ze hebben ook een basisopleiding achter de rug. Er is begeleiding van onze kant. Wij leveren meerwaarde. “Wij krijgen hier ook studenten die nog nooit een hamer hebben vastgehouden, die de namen van het gereedschap niet kennen,”, weet Rob ten Berge. “Dus dan zorg ik dat die jongen eerst ook eens wat ervaring heeft opgedaan met een haakse slijper voordat ik ‘m aan een leerbedrijf uitleen. Tsja, een leerbedrijf heeft verwachtingen, en één daarvan is dat een student zo’n slijper durft te hanteren… Ik kom uit een familie waar veel mensen een bouwgerelateerd beroep uitoefenen, net als ik… dus ik had de ervaring al VOORDAT ik aan een opleiding begon. Later heb ik als metselaar en als tegelzetter gewerkt. En nu, als instructeur weet ik dus ook waar ik die studenten op moet voorbereiden. Dat is nu mijn vak.”

mei 2021

Sandra de Jongh: “We moeten de leerbedrijven voorbereiden op de studenten, en ze hun verwachtingen helpen bijstellen: eigenlijk verwachten ze toch dat ze volleerde tegelzetters krijgen, terwijl wij de studenten alleen de

“eigenlijk verwachten ze toch dat ze volleerde tegelzetters krijgen, terwijl wij de studenten alleen de basisvaardighedenkunnen leren” basisvaardighedenkunnen leren. Zeg je dan van zo’n student ‘Ja, maar hij kan niks’… dan klopt dat in zekere zin ook wel. Terwijl ze dan toch al heel wat geleerd hebben. Nee, het zijn geen zelfstandige tegelzetters. Maar als wij goed geselecteerd hebben, zijn ze wel een investering in de toekomst.”

De kern… “Voor ons is opleiden natuurlijk de kern: de Beroeps begeleidende Leerweg ofwel BBL-opleiding, en ook de zijinstromers. Maar eigenlijk willen we een ‘kennis-steunpunt’ voor onze bedrijven in de regio zijn: ook voor de nascholing voor zittend personeel. Spelen we graag, mét jullie NITA, een rol in, ook als het om incidentele cursussen gaat! Zo hebben we hier ook een instroomcursus voor docenten metselen en – wat ons betreft! – binnenkort ook tegelzetten… Dat is voor de docenten die nu de keuzemodule op het VMBO geven. We willen ook graag met de studenten op bezoek bij MOSA. Ja, ik denk dat dat meer is dan een ‘dagje uit’. Aan zulke activiteiten hebben we de afgelopen jaren te weinig gedaan. Zo’n bezoek is belangrijk voor onze studenten: ze doen kennis op, kennis die ze later ‘ineens’ van pas komt tijdens het werk; ze krijgen gevoel bij het product, en we houden ze gemotiveerd door ook eens iets anders te doen dan ‘alleen maar’ lesgeven en trainen. En misschien kunnen we het georganiseerd krijgen om de studenten een week in Italië, op de mozaïek-academie in Spilimbergo, kennis te laten maken met mozaïekwerk… Zo creëer je ook voor de studenten een bijzondere regel in hun CV! Gaat niet meevallen, is ook geen eerste prioriteit, maar ik wil er zeker over denken!”

Singing in the rain met het weberdry assortiment

Laat water je project en humeur niet verpesten! De ruime toepasbaarheid van het nieuwe weberdry assortiment laat je zingen! Een voorbeeld is weberdry cemseal topflex, een ultra snelle en zeer flexibele waterdichtingsmortel. Al na 4 uur betegelbaar en bestand tegen zowel positieve als negatieve waterdruk.

Ga voor een compleet overzicht naar: www.nl.weber/waterdichting-reparatie

mei 2021

“Het blijft een misvatting dat werk in de bouw iets met alleen je handen is!” Het imago van het werk speelt ook een rol. Rob ten Berge: “Wij vakmensen vinden het een mooi vak. Maar tijdens open dagen loopt iedereen met een boog om onze natte boel heen, met al die vieze lijm… En als er dan een techniekdocent met een drone staat te spelen, nou, dan weet jij waar die jongens blijven kijken…!” Is een vakman ook een leermeester? Ook de BOVATIN-campagne ‘Kies tegelzetten’ kwam aan de orde, compleet met baangarantie, in euro’s beschreven salarisperspectief en carrièremogelijkheden. Met een verdubbeling van het aantal studenten, maar vervolgens een tekort aan leerbedrijven… Hoe zit het daarmee? En hoe goed zijn de leermeesters eigenlijk opgeleid en gecertificeerd? De Jongh: “Daar is de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) voor. Ook al is verreweg het grootste deel van onze leerbedrijven echt goed… Leerbedrijven die niet goed opleiden, verdwijnen in de regel ook gewoon van de radar. Die stoppen ermee. Dat geldt ook voor de landelijke wedstrijden. Als daar in den lande draagvlak en publieke belangstelling voor is, dan heeft het beslist meerwaarde. En het is ook leuk… Maar het kost een hoop geld, en ik leg allereerst prioriteit bij het goed opbouwen van onze organisatie. Dan ‘landt’ zo’n wedstrijd ook veel beter!” De toekomst: de allround vakman…? “Voor mij is natuurlijk belangrijk wat de markt vraagt. Moet een tegelzetter ook kunnen metselen, timmeren, stuccen? We moeten oppassen dat we de opleidingen niet te breed maken. Dan kun je van alles net NIET. Maar er zijn natuurlijk ook

uitstekende klusbedrijven, met mensen die echt àlles kunnen, en die ook het steeds complexer wordende werk aankunnen! Dat zijn niet zelden opgeleide mensen, of mensen die in feite ook een hogere opleiding zouden hebben aangekund, en zich breed hebben bijgeschoold. Het blijft een misvatting dat werk in de bouw iets met alleen je handen is! En die ontwikkeling zet ook door. Dus moeten wij onze studenten misschien ook op HAVO en de theoretische leerweg van de VMBO-opleidingen werven: er is toekomst voor ze in de bouw! En sowieso: je blijft in de regel geen uitvoerend tegelzetter van je 15e tot je 67e. Het is toch goed om breder opgeleid te zijn, en alvast geleerd te hebben wat je nodig hebt om een carrièreswitch te maken naar een minder fysiek belastend bouwberoep…? Natuurlijk, wij maken hier het beleid voor opleidingsland niet, maar we denken er wel over mee! Zo hadden Jeroen de Goeij en ik het er ook over dat transport voor de jongste studenten belangrijk is. ‘Als jij een student levert, zorg ik wel voor een scooter!‘, zei Jeroen… Is het dan vreemd wanneer wij zorgen dat ze hun scooter-rijbewijs halen? Het is wel een goed verhaal op de VMBO-opleidingen…!” Kortom… veel te doen nog, in onderwijsland. Sandra de Jongh: “Ik hoop nog met meer BOVATIN-ondernemers kennis te maken, dan kunnen we samen goede tegelzetters werven en opleiden… als je elkaar eens aan tafel gesproken hebt, dan weet je elkaar daarna te vinden. Zo ontstaat maatwerk, en komen de ideeën!” Rob ten Berge glimlacht. “Ja, en uiteindelijk is het gewoon de leraar of de instructeur voor de klas die inspireert. Ook dat is teamwerk!” ■

www.bouwmensen-utrecht.nl

Bovatinfo

M A RT S E H FOR TFESSIONAL P RO

Bostik op Europese snelheid BOSTIK PRESENTEERT HET NIEUWE EUROPESE ASSORTIMENT

NIEUW IN HET EUROPESE ASSORTIMENT

UNIVERSELE EGALINE MET HOGE DRUKSTERKTE (C30-F7)

ONVERSLAANBARE PRIJS-KWALITEIT

mei 2021

Aannemersfederatie en MKB-Nederland gaan óók voor laag BTW-tarief Tegelwerk! Tijdens de campagne ‘Meerwaarde van Tegels’, over de voordelen van de combinatie tegels/vloerverwarming/warmtepompen, is ook contact gezocht met de leden van de Tweede Kamer. We wilden namelijk medewerking aan de Kamerleden vragen voor een verlaging van het BTW-tarief voor (de verwerking van) tegels; immers, de milieuvoordelen van tegels zorgen voor de zo bevochten CO2-reductie! Ook vinden wij dat het Energielabel voor woningen aangepast zou moeten worden, aangezien heel het warmteafgiftesysteem van een woning (met de ‘klimaat-regelende tegelvloer’ als beter scorende optie) niet in dat Label voorkomt… Hoe staat het ermee? Met de tijd mee De brief die wij bij aanvang van ‘meerwaarde Van tegels’ naar de Kamerleden gestuurd hebben, is bij de leden op het bureau gekomen, maar het stuk is niet op de agenda gezet. Niet geheel onbegrijpelijk, want die agenda is overvol. Wel wordt ons ‘Unique Selling Point’ meegenomen als illustratie bij de acties die onder andere de Stichting AFNL-NOA (de gezamenlijke lobby-organisatie van de Afbouw) en ook MKB-Nederland. Het principe van CO2-reducerend bouwen maakt onderdeel uit van een notitie waarin onder meer het punt om structureel een laag BTW-tarief in te voeren voor verduurzamen, energie besparen en renoveren. Uit de notitie: “Een structureel laag btw-tarief zet opdrachtgevers aan tot renovatie, verduurzamen, energiezuinig maken en circulair bouwen; cruciale maatschappelijke opgaven. AFNL en NOA verwachten daardoor niet alleen werk voor ondernemers, maar ook werkgelegenheid. Uiteraard wordt er wat minder btw afgedragen, maar het levert de overheid meer loon- en inkomstenbelasting op en het bespaart op WW-uitkeringen.” Rielèn van de Hoek (hoofd politiek beleidsbureau Stichting AFNL-NOA): “Deze notitie hebben we ingebracht bij alle politieke partijen met het oog op de verkiezingen. Daarnaast hebben we dit ingebracht bij MKBNederland, waar ook de Aannemersfederatie lid van is. En na de verkiezingen brengen we de standpunten opnieuw in, dan met het oog op het Regeerakkoord dat dan geschreven wordt! We hebben een zestal filmpjes gemaakt waarin we onze standpunten verhelderen.” ■ De standpunten en de filmpjes zijn te vinden op: www.afnl-noa.nl/onze-standpunten

Commissie BiZa

Bond voor Aannemers in Tegelwerken (BOVATIN) t.a.v. de heer T. Sterkman Nieuweweg 226 3905 LT Veenendaal Verzonden per e-mail: redactie@BOVATIN.nl

Plaats en datum: Betreft: Ons kenmerk: Uw brief van:

Den Haag, 8 september 2020 Oproep 'Energielabel voor woningen moet ook vloerwarmingsststeem meewegen!' van BOVATIN en meerdere organisaties 2020Z14826/2020D32291 15 augustus 2020

Geachte heer Sterkman, Uw bovengenoemde brief is door de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken ontvangen en besproken. De commissie heeft besloten uw brief voor kennisgeving aan te nemen. Dat betekent dat de commissie geen verdere actie onderneemt naar aanleiding van uw brief. Kamerleden kunnen zelf bepalen of zij uw informatie gebruiken als achtergrondinformatie of bij toekomstige debatten over dit onderwerp met het kabinet. Namens de commissie dank ik u voor de toezending van uw brief. Hoogachtend, de griffier van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken,

C.J.M. Roovers

Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag T. 070-3182211 E. cie.biza@tweedekamer.nl

IG EEN V O UD A A R! B K R E W R VE

CODEX X-FUSION

De 3-componenten design epoxy voegen lijmmortel die eenvoudig te verwerken is. Beschikbaar in bijna 20 kleuren.

Meer informatie

www.codex-x.nl

codex | A brand of Uzin Utz Group

mei 2021

Het Laevo Exoskeleton: dé oplossing voor al uw ruggen? Bijna een jaar terug besloot het hoofdbestuur een tamelijk complex exoskeleton, werkend met ‘veren’, aan te schaffen en te testen. In een ver verleden was er al eens iemand mee aan het testen geweest, en ook uw hoofdredacteur heeft er wel eens een zak lijm mee opgetild (en wel twee ook…). Inmiddels is er volgens Laevo – een spin-off van de Technische Universiteit – een versie die stofdicht en daarmee geschikt is voor de bouw. Jeroen de Goeij en Tom Sterkman hebben ‘m ieder in hun bedrijf (Oostbörg Tegelzetbedrijf en SVK Tegelwerken) door de mannen laten testen. En flink ook. Aanrader of niet?

Breed ingezet bij alle werkzaamheden Jeroen de Goeij heeft zijn medewerkers ermee laten testen bij zowel het smeren van een vloer, bij wanden bij vloertegelwerk. “We merkten wel dat het skelet zich het beste laat afstemmen op personen met een gemiddelde lengte van zeg 175 tot 180 centimeter. Bij werkvoorbereiding zat het apparaat – zolang je netjes door de knieën tilde – zelfs in de weg. Bij verder reiken of tillen in lastige situaties, zoals bijvoorbeeld bij tegels uit de auto tillen, neemt het harnas wel een deel van de last over van de rug naar de bovenbenen.” Bij het smeren van een dekvloer scoorde het exskeleton nóg minder: “Het pak heeft bij actief bewegen in deze houding de neiging om omhoog te kruipen, heel irritant, en je krijgt er met dit weer nog een koude rug van ook, haha…. En je wordt er ook door beperkt in je bewegingsvrijheid. Als je je op de grond voortbeweegt, zitten de pads bovendien vaak echt in de weg.”

Bij vloertegelwerk zijn de ervaringen beter. “Wanneer je wat meer op dezelfde plek kan blijven zitten, ontlast het skelet echt je rug. Dan verschuift het ook minder! Voornamelijk bij vèr reiken is het mogelijk om als het ware in het harnas te ‘hangen’, waardoor het gewicht keurig naar de bovenbenen verplaatst wordt. Zeker bij het aanbrengen van grootformaat tegels zou dit een uitkomst kunnen bieden. Maar het werkt alleen als je niet te veel beweegt, en in eenzelfde positie blijft zitten. Dus lijmen en opperen moet iemand anders doen…” Bij wandtegels ‘werkt’ het skelet alleen voor de onderste rijen. “Wanneer de tegelzetter bijvoorbeeld een tegel wat hoger op de wand of verder van zich af wil aanbrengen, komt hij/zij in de knoop met de beugels die zich langs het lichaam bevinden. Bij het rechtopstaand reiken in de hoogte, hebben de beugels namelijk de neiging om in de zij te drukken. Ook na het aanpassen van de afstellingen van het harnas blijft dit een terugkerend ongemak.”

Voor meer informatie kijk op

tegelgroep.nl

Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten.

Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten

Technologische & esthetische ontwikkelingen, kwaliteit, duurzaamheid en service staan altijd voorop. Met een ijzersterke reputatie op het gebied van logistieke performance, succesvolle innovaties en intensieve samenwerkingen.

Tegelgroep Nederland: partner van en voor Bovatin.

IJzersterke logistieke performance

Intensieve samenwerkingen Tegelgroep Nederland. Postbus 19 6674 ZG Herveld. T. +31(0) 488 470 600 F. +31(0) 488 470 601 info@tegelgroep.nl www.tegelgroep.nl

mei 2021

…Ook bij SVK Tom Sterkman’s ervaringen zijn vrijwel identiek. “Bij de meeste werkzaamheden gaf het skelet geen meerwaarde, en met opperen zat het zelfs in de weg. Eigenlijk bleek dat alleen bij het verwerken van vloertegels, met name van groot formaat, het skelet een voordeel gaf.” Bij het aanpassen op de persoon zat het ook niet mee: “Bij het passen en instellen van het skelet viel ons op dat het niet echt eenvoudig is om het skelet goed aan te trekken. Ook sommige knopjes op het skelet vonden wij te klein om makkelijk te kunnen hanteren.” Conclusie…? De Laevo gaat het (nog) niet worden: hij is voor een all-round hulpmiddel – wat het echt moet zijn - in te veel situaties alleen maar lastig. En ook als je het niet gebruikt, vindt Tom Sterkman: “Het pak is lastig aan te trekken. Wij hingen het na het werk achter in de bus, waar het toch meestal flink in elkaar gedraaid weer uit kwam. Het pak is in zijn huidige vorm is niet geschikt om de gehele dag te dragen, het geeft dan bij meer werkzaamheden nadelen dan dat er voordelen te bespeuren zijn. En de stofhoezen voldoen niet; ze zijn bovendien lastig aan te brengen.” De conclusies van Jeroen: “De tegelzetters waarmee het skelet getest is geven aan dat het in deze vorm toch vaker voelt als een obstakel dan als hulpmiddel. Natuurlijk, een deel hiervan zal ook te maken hebben met gewenning. Er valt vooral veel winst te behalen op de verbetering van de bewegingsvrijheid. Ook draagt het skelet maar minimaal bij aan ontlasting in de situaties waarop het er echt op aankomt: wanneer de tegelzetter bijvoorbeeld met een vol pak tegels of emmers specie de trap op loopt.” Een paar aanbevelingen Tom en Jeroen geloven er beiden in dat exoskeletten een toekomst hebben in de bouw. “Maar dan moet het meer functies verenigen, en meer spiergroepen (schouders/armen, rug/romp, benen.) ondersteunen.” Ook moet het werken als ‘een tweede huid’ (Jeroen) of misschien ‘ingebouwd zijn in een werkvest. Dat zou ook een bescherming zijn tegen vuil en stof’ (Tom).

Ofwel – experiment mislukt? “Nee hoor! We hebben er veel van geleerd, en we hopen, Laevo ook. Want we wachten volgende versies af, en weten nu goed waar ook een volgende ontwikkelaar van een exoskelet op moet letten! En ook voor de leden is het goed om te weten dat ze niet zo maar in zo’n apparaat moeten investeren, want er komt veel bij kijken. Er komen heus nog wel wat versies voordat jij ‘m - hopelijk voor veel minder dan die duizenden euro’s van dit te complexe systeem - aan je medewerkers gaat uitdelen!” Salesmanager Elko Windmeijer van Laevo BV geeft er in zijn reactie blijk van dat het bedrijf gewend is om hun producten op basis van de wensen uit de markt te verbeteren: “Hartelijk dank voor de tijd die jullie hebben genomen om ons exoskelet uitvoerig te testen! Ik ben blij om te vernemen dat jullie potentie zien in onze exoskeleton-technologie. Ik kan ook begrijpen dat er werkzaamheden zijn in uw branche waarbij de toegevoegde waarde van het exoskelet klein is, of waarbij het soms helemaal niet toepasbaar is. Jullie feedback is voor ons zeer waardevol en wij zullen deze meenemen bij het ontwerpen van exoskeletten in de toekomst. Wanneer wij een exoskelet hebben ontwikkeld dat beter voldoet aan jullie wensen zouden wij deze graag nogmaals door jullie willen laten testen!” ■

DE MEEST COMPLETE LIJN GEREEDSCHAPPEN VOOR GROOT FORMAAT TEGELS VOOR MEER INFORMATIE raimondispa.com

SINDS 1974 INNOVATIES VOOR DE PROFESSIONELE TEGELZETTER

VERVOER

SNIJDEN

NAT EN DROOG ZAGEN 90° EN 45°

CUT NAT/DROOG 45° VERSTEKZAGEN

VIBREREN (LUCHT VERWIJDEREN)

LEVELLING

INSTALLEREN

HANDELING

RONDINGEN SNIJDEN

TAFELS MAKEN

TRAPPEN EN WERKBLADEN BEKLEDEN

HOEK BERSCHERMING

mei 2021

Caveat Tegulatoris, ofwel tegelzetter pas op! … dus niet ‘zomaar je best doen’ bij hoogteverschillen… Er zijn, naast de URL, best een aantal regels waar je als tegelzetter rekening moet houden, of beter, waarvan je moet weten of je opdrachtgever er rekening mee heeft gehouden. Neem bijvoorbeeld de toegankelijkheid van een appartementencomplex: wat als er een ‘opstapje’ naar de lift is, en jouw tegelwerk lost dat niet zonder meerwerk op? De URL – die ook niet iedere tegelzetter uit zijn hoofd kent – zegt daar niets over. Het gaat hier immers niet om tegelwerk. Maar het Bouwbesluit – dat zeer waarschijnlijk geen enkele tegelzetter in zijn bus heeft liggen - doet er wèl een uitspraak over: in onder andere artikel 4.6 staat dat de toegang tot een ‘toegankelijkheidssector’ (een ruimte in een gebouw die eenvoudig toegankelijk moet zijn voor rolstoelgebruikers, red.) niet mag worden bemoeilijkt door een drempel of iets dergelijks, tenzij het hoogteverschil niet meer is dan twee centimeter. Dat wordt een rolstoelgebruiker namelijk geacht te kunnen overbruggen. In een woonruimte ligt het nóg anders. Dus: Caveat Tegulatoris, ofwel tegelzetter pas op! Ga jij zonder schriftelijke afspraken aan het werk, dan kun je er zó tegenaanlopen dat de opdrachtgever jou die hoogteverschillen in de schoenen schuift als het werk klaar is. In onderstaande zaak wil de aannemer, op verzoek van de woningcorporatie, ‘achteraf toch even’ kijken of de tegelzetter iets te verwijten valt. Ton Borrenbergs is niet alleen tegelzetter, docent en technisch adviseur van BOVATIN en zijn leden, maar treedt ook regelmatig op als onafhankelijk expert namens Technisch Bureau Afbouw (TBA). Dat doet hij ook in dit geval.

Vloerdelen met drempels ertussen… Twee redelijk nieuwe, bewoonde appartementencomplexen, met een grote diversiteit aan vloeren en drempels. De woningcorporatie wil klachten vóór zijn, dus vraagt voor de zekerheid of hun complexen aan de geldende regelgeving voldoet; ook nieuwe gelijkvloerse woningen in de sociale huursector horen immers gebouwd te worden volgens de geldende regels van bereikbaarheid voor onder andere rolstoelgebruikers. Het bouwbedrijf wordt erbij gehaald, en die kijkt vervolgens of de onderaannemers één en ander wel volgens de regels gedaan hebben. Het betreffende tegelzetbedrijf is hier (nog) niet bij betrokken(!). Wat valt op: er zijn op de diverse verdiepingen vloerdelen met een verschillende hoogte, waar drempels tussen zitten. Niet alles ligt waterpas. Bij de liften is de vlakheid twijfelachtig, dus ook daar wordt een meting uitgevoerd.

Vlak? Strak? Het verschil tussen het ene en het andere ‘technisch adviesbureau’… In bestekken staat nog wel eens dat een vloer ‘strak’ of ‘glad’ moet zijn, zonder verdere verwijzingen. Maar ook al staan die hier niet bij, daar zijn gewoon regels en normen voor. Als tegelzetter hoef je die niet uit je hoofd te

kennen, maar zoek ze wel even op de BOVATIN-site op als je tegen twijfels aanloopt… En voer voor de zekerheid zelf even de simpele check uit; anders is er straks wellicht een technisch bureau dat die test wel doet,

Als de vloer écht vlak moet zijn!

Ultraplan Maxi is een cementgebonden, zelfnivellerende egalisatiemortel, die alle vloeroppervlakken uiterst vlak maakt. Zeer snel drogend, waardoor de ondervloer al na 3 uur weer beloopbaar kan zijn. Geschikt voor alle soorten vloerbedekking en voor vloeren waar een hoge mechanische en thermische bestendigheid vereist is. Ontdek het op www.mapei.nl

mei 2021

en je werk afkeurt. Ton Borrenbergs: “Belt een lid mij met een vraag, dan ben ik hem maximaal van dienst en leg ik hem graag, en liefst ook vooraf, uit hoe hij de regels kan toepassen. Belt een adviesbureau of de SGOT mij met een verzoek om een beoordeling - dus als het werk al klaar is – dan doe ik eigenlijk niet veel anders: ik pak de regels erbij. Maar of ik het nou doe of een ander bureau, dat kan nogal eens verschillende uitkomsten opleveren. Bij een beoordeling ga ik uit van de URL/BRL, dus ik laat aan de hand van objectieve normen zien of het werk goed is uitgevoerd. Maar er ook bureaus zijn met – ik zeg het even netjes – een iets ‘persoonlijker’ benadering… Die komen met een lineaaltje of een waterpasje van 30 centimeter, laten ‘m een beetje opwippen en stellen dat het tegelwerk ‘niet goed vlak is’. En leggen hun rapport voor aan de rechter. Een rechter gaat daar vervolgens in mee: hij is jurist, geen technicus. Ik kan je zeggen: als er zo beoordeeld zou zijn, kunnen alle gangen en hallen van dit appartementencomplex opnieuw getegeld worden.”

Hoe is hier beoordeeld? Ton: “Door het gebruikte type tegels - Gres, 300x300 millimeter - kan uitgegaan worden van regulier tegelwerk, tegelgroep 2 met een voegbreedte tussen 2 en 6 millimeter, dus tegelwerk met een ‘gemiddelde visuele kwaliteit’ volgens URL 35-101. Ik meet met een rei van twee meter en een waterpas van één meter, plus gekalibreerde wiggen en voegbreedtekaartjes. Zo hoort dat.” Bij de gebieden rond liftingangen is er sprake van onvlakheid. De overgangen van trappenhuis naar portaalvloeren laten zien dat er niet overal waterpas gewerkt is. De dorpels liggen niet evenwijdig met de tegelvloer. De oorzaak hiervan is dat er niet echt vanuit ‘peil’ is gewerkt, en de dorpels erg slordig en niet waterpas zijn gelegd. “Ik heb op verzoek van het bouwbedrijf op 80 punten gemeten; slechts op 1 plaats werd de norm niet gehaald. Dus verder zijn de voorgeschreven meetwaarden zijn niet overschreden! Vind ik het mooi, als in ‘topklasse tegelwerk’? Nee, dat niet. Maar we hebben het hier over tegelwerk in tegelgroep 2, en binnen die norm is het vakwaardig tegelwerk. Al heeft de tegelzetter hier wel echt ‘op het randje’ gebalanceerd: hij heeft duidelijk met de beste bedoelingen de ongelijke vloeren en dorpels die door het bouwbedrijf slordig geplaatst zijn, geprobeerd te compenseren. Het had zomaar verkeerd uit kunnen pakken… Zeker waar de tegelzetter ervoor heeft gezorgd dat er een goede ‘oprit’ naar de liften is: de vlakheid had daar onvoldoende kunnen zijn, juist DOORDAT de tegelzetter zijn best heeft gedaan om een drempelloze toegang tot de lift te kunnen maken. En zo raar als dat klinkt, dan was het mogelijk geweest om de tegelzetter in gebreke te stellen voor de fouten van een ander. Sowieso had dat ‘andere’ technisch bureau, met zijn lineaaltje, alles op overigens verkeerde gronden afgekeurd. De URL kan dus achteraf ook vóór je werken! Dus wees slim… gebruik die normen ook voordat je begint, en leg ze vast in je offerte… Inclusief die niet-waterpasse drempels…!” En het ‘Bouwbesluit’, plus andere toepasselijke wetgeving? We vragen BOVATIN’s ‘huisjurist’ mr. Teus Zanen om daar in een volgende editie op terug te komen! ■

in samenwerking met

Douglas & Jones

Designtegels voor vloeren en badkamers De mooiste designtegels voor vloer en wand die passen bij jouw interieurstijl. Laat je inspireren door de ontwerpers van Mosa. www.mottobymosa.com

mei 2021

informatie van de

Stof tot nadenken Stof is en blijft een probleem in de bouw De vorming van “zichtbaar stof” is bijna onvermijdelijk bij de diverse werkzaamheden die een tegelzetter uitvoert, uit het oogpunt van gezonde arbeidsomstandigheden is het echter onwenselijk. Wat zijn de gevaren van stof voor de gezondheid en wat is er aan te doen om de belasting door stof zo veel als mogelijk te reduceren? Stof is een verzamelnaam voor een groot aantal materialen die als zeer kleine deeltjes in de lucht kunnen zweven. Op elke bouwplaats is stof aanwezig en bij iedere bouwactiviteit komt wel stof vrij. Waar tegelzetters vanuit hun werkzaamheden voornamelijk mee te maken zullen hebben is kwartsstof. Kwartsstof kan vrijkomen bij allerlei werkzaamheden die de tegelzetter uitvoert. Hierbij moet gedacht worden aan boren, hakken, slijpen en frezen, maar ook het simpelweg vegen van een dekvloer kan een enorme hoeveelheid stof “doen opwaaien”. Daarnaast herkent iedereen het ontstaan van stof bij het mengen van een cementgebonden egalisatie, uitvlak- of lijmmortel. Het inademen van kwartsstof kan ernstige longaandoeningen veroorzaken: • Eenmaal ingeademd kunnen de fijnste stofdeeltjes diep in de longen bindmiddelweefselschade veroorzaken (de zgn. “stoflongen”). Deze schade kan onder meer leiden tot hoesten en of kortademigheid bij inspanning. Deze schade is onomkeerbaar. • Kwartsstof is kankerverwekkend; blootstelling er aan kan longkanker veroorzaken. De hoeveelheid respirabel (lees: inadembaar) stof die in een ruimte aanwezig mag zijn is uiteraard aan regels gebonden. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen respirabel stof en respirabel kwartsstof. Het voert in dit kader te ver om de exacte grenswaarden te noemen maar als vuistregel wordt meestal aangehouden dat de grenswaarde voor respirabel kwartsstof wordt overschreden als er zichtbaar stof vrijkomt bij werkzaamheden.

In Nederland is de Inspectie SZW belast met de controle of werkgevers en werknemers zich houden aan de verschillende wetten, besluiten en regelingen op het terrein van arbeidsomstandigheden. Het toezicht op de Arbo-gerelateerde wetgevingen door de Inspectie SZW vindt onder meer plaats door middel van inspecties op de bouwplaats, waarbij gekeken wordt naar het voorkomen van blootstelling aan kwartsstof bij het bewerken van bouwmaterialen met handgereedschap.

R S A 70 Y E

AAN UW ZIJDE BOUWEN AAN DE TOEKOMST 70 jaar geleden ontdekten de gebroeders Boada dat er een betere manier was om keramiek te snijden, en sindsdien werkt het RUBI-team met dezelfde pioniersmentaliteit, met één enkel doel: professionals uitrusten om samen aan een betere toekomst te bouwen. Altijd innoveren, altijd oplossingen bieden, altijd het beste van onszelf geven. En vandaag zetten we een nieuwe stap voorwaarts, we vernieuwen onszelf van binnen en van buiten.

BUILDING THE FUTURE TOGETHER www.rubi.com

mei 2021

De inspecteurs kijken vooral naar de toepassing van bronmaatregelen op de apparatuur, zoals afzuiging en verneveling op het handgereedschap. De boete voor het overschrijden van de grenswaarde kan flink oplopen. Met name bij situaties waarbij geen enkele maatregel is genomen om blootstelling te voorkomen, zoals stofafzuiging of verneveling met water, is de sanctie groot. Het op te leggen boetebedrag kan variëren afhankelijk van de bedrijfsgrootte en van de geconstateerde situatie. Voor meer informatie over mogelijke sancties wordt verwezen naar de link aan het eind van dit artikel.

Hoe komen we nu tot een zo veilig mogelijke - stofvrije - werkomgeving? Dat is uiteraard een gedeelde verantwoordelijkheid van alle partijen in het bouwproces. Dat geldt dus zowel voor de werkgever als de werknemer, voor de aannemer en de onderaannemer. Enkele maatregelen die genomen kunnen worden om stofvorming te voorkomen zijn bijvoorbeeld: • Instructie/training over het ontstaan van kwartsstof en de gevaren ervan • Kies indien mogelijk voor een alternatieve bewerkingsmethode die minder stof oplevert • Voer stoffige werkzaamheden zo veel als mogelijk gescheiden uit van stofarme/stofvrije werkzaamheden. • Niet vegen, maar gebruik een geschikte stofzuiger met het juiste filter dat op zijn beurt ook regelmatig gereinigd of vernieuwd wordt • Het toepassen van de juiste gereedschappen om stofvorming te reduceren of nog beter te voorkomen (door stofafzuiging en/of watertoevoer). Speciale aandacht moet er zijn voor het op de juiste manier mengen van poedervormige producten. Tips voor zo min mogelijk stofontwikkeling zijn: • Gebruik een geschikte mengemmer en juist menggereedschap. Kies voor een hogere mengemmer in plaats van een brede mengkuip en stem het mengijzer af op de diameter van mengemmer. Gebruik een menger met een variabel toerental. Begin te mengen met een laag toerental en zodra het poeder volledig bevochtigd is, kun je het toerental verhogen en mengen tot een homogene, klontvrije massa. • Eerst water, de rest komt later. Giet eerst de juiste hoeveelheid water in de schone mengemmer en voeg daaraan het poeder toe. Er ontstaat minder stof bij het legen van de zak en het materiaal wordt sneller homogeen vermengd; er blijft namelijk geen droog poeder op de bodem van de emmer achter. • Legen van de verpakking Door een zak in het midden over de breedte in te snijden kun je het poeder gecontroleerd in de mengemmer laten stromen. Het geeft minder stofvorming en de verpakking fungeert als een soort van deksel die het grootste deel van het stof in de emmer zal houden. Aanvullend op bovenstaande tips om stofvorming bij het mengen te reduceren, zijn er ook handige tools verkrijgbaar zoals bijvoorbeeld de Collomix DustEx. In combinatie met een (vaak toch al aanwezige) stofzuiger wordt stof dat tijdens het mengen toch ontstaat effectief afgevangen en kan het niet in de ruimte terecht komen.

Naast het gebruik van stofreducerende gereedschappen en werkwijzen zijn er ook veel producten beschikbaar in het assortiment van de bij de VLK aangesloten leveranciers die minder stof veroorzaken. Deze producten zijn zo samengesteld dat er niet of nauwelijks stofvorming optreedt bij het doseren van het poeder en het vermengen met het water. Vraag bij uw leverancier om stofgereduceerde producten! Voor uw eigen gezondheid en die van uw collega’s. De problematiek inzake stof op de bouwplaats is niet nieuw, maar nog steeds actueel. De gevolgen van stof kunnen groot zijn, zowel voor uw gezondheid als voor uw portemonnee. Het is dus zaak om u zelf goed geïnformeerd te houden over dit onderwerp. ■ Meer informatie over kwartstof en over het veilig werken met stof is te vinden via onder meer onderstaande links:

www.volandis.nl www.stofvrijwerken.tno.nl www.inspectieszw.nl/inspectie-szw/sancties-enhandhavingsmethoden/boete/boetesarbeidsomstandighedenwetgeving

Het perfecte koppel

Non Step ProS en Preline van wedi Een akoestisch ontkoppelde vloer samen met het juiste vloerverwarmingsproduct is ideaal om temperatuur vast te houden en tegelijkertijd energie te besparen. Dit is zeker het geval in combinatie met keramische tegels. Bij de vaak toegepaste verwarmingssystemen met warm water, is het belangrijk te voorkomen dat de koude ondergrond steeds opnieuw moet worden meeverwarmt. Met wedi Preline direct onder de tegel wordt de opwarmtijd enorm verlaagd en daarmee ook uw energieverbruik. Dus niet alleen goed voor de energierekening, maar ook om uitstoot te verminderen en zo een steentje bij te dragen aan het milieu.

De voordelen van Preline en Non Step ProS

DE WWW.WEDI.EU

■

Geringe opbouwhoogte

■

Eenvoudig te leggen

■

Korte installatietijden

■

Spanningsafbouwend

■

Preline zorgt voor maximale warmteafgifte

■

Non Step ProS vermindert contactgeluid

mei 2021

NIEUW! Coba houtlook voegt wat toe! Coba introduceert vier nieuwe voegkleuren voor CGM300 voegmiddel! Onze nieuwe voegkleuren passen perfect bij houtlooktegels. Zo voeg jij de perfecte voeg toe. Makkelijk zat.

Onze nieuwe voegkleuren zijn: • Zandgrijs • Kiezelgrijs • Zandbruin • Steengrijs ■ Meer informatie? Ga naar www.coba.nl

Klaus Bartmann combineert management SCHÖNOX Nederland met distributiemanagement Sika! Klaus Bartmann – wie kent hem niet – combineert sinds kort bij Sika Nederland B.V. de functie van Sales Manager Distributie met zijn ‘oude’ functie als Manager SCHÖNOX Nederland bij Sika Deutschland. Hij is daarmee ook volwaardig management-teamlid van Sika Nederland. Een mooie stap voor iemand die al jaren synoniem is met het merk SCHÖNOX… en wat merkt de tegelzetter daarvan? Klaus Bartmann: “SCHÖNOX leverde altijd al via de handel, en adviseert de tegelzetter persoonlijk en op locatie. Maar door de combinatie met Sika Nederland staat ook de speciaalchemie dichterbij! Dus kunnen we nu de tegelzetter ook van dienst zijn met speciaalkitten, speciale waterdichtingen en dergelijke. Wij zijn in staat om de betonnen constructies van sluizen te sealen, dus die kennis zetten we ook graag in voor jouw te betegelen kelder of badkamer!” Klaus startte op 1 januari 1987 bij de afdeling Technical Service van SCHÖNOX, waar hij een jaar later als buitendienstmedewerker de regio West-Nederland onder zijn hoede kreeg. IN 1992 werd Klaus Verkoopleider Tegeltechnik SCHÖNOX, later ook nog van SCHÖNOX Vloertechniek. Daardoor is SCHÖNOX één van de toonaangevende merken voor tegel- en vloertechniek in Nederland geworden. Schönox maakt sinds 2013 onderdeel uit van de Sika groep. Bij Sika Deutschland GmbH vallen 14 medewerkers onder zijn verantwoording; toebehordende

aan de organisatie Sika Deutschland in Rosendahl. Sika Nederland biedt, net zoals Sika Duitsland, een breed gamma aan bouwchemie oplossingen aan binnen de segmenten lijmen, egalliseermiddelen en afdichten, waterafdichting, beton, reparatie en renovatie, vloeren en beschermende coating. Binnen de verkooporganisatie Distributie zijn zes mensen werkzaam, ondersteund door de organisatie in Utrecht. In de komenden maanden wil de Sika-directie bepalen hoe de twee verkooporganisaties samen optimaal dienstverlenend kunnen zijn naar hun distributiepartners. ■

mei 2021

Eén jaar Helpdesk Corona Bouw & Techniek Eén jaar een corona-helpdesk, het is een beetje als het vieren van je 40e verjaardag. Je geniet van de taart, maar toch doet het ook pijn. Dit jubileum vieren we dan ook niet, maar we staan vandaag wel even stil bij de fantastische samenwerking en de resultaten in het afgelopen jaar.

Pro-actief voor de sector Alle betrokken partijen hebben zonder aarzeling de handen en expertise ineengeslagen en dat heeft geresulteerd in een Helpdesk Corona Bouw en Techniek die steeds up-to-date en actief onder andere werknemers en werkgevers heeft geholpen bij hun vragen en knelpunten. Met recht iets om trots op te zijn! Het doel van de Helpdesk Corona? De bouwen technieksector snel voorzien van de juiste en actuele informatie op het gebied van veilig doorbouwen tijdens de coronacrisis. Bijvoorbeeld door het delen van de meest recente corona protocollen, adviezen van deskundigen, nieuwsberichten, een zeer uitgebreide FAQ (met 104 vragen & antwoorden) en het actief informeren door het organiseren van een webinar met 5.000 kijkers en maar liefst 13 online kennissessies. Daarnaast fungeert de helpdesk ook als een meldpunt voor klachten.

doorwerken in de Bouw en Techniek ondersteunen werd gretig gebruik gemaakt. Maar liefst 84.000 keer werd er op de download-button gedrukt.

Samenwerken werkt Ondanks dat het een heftig jaar was dat veel heeft gevraagd van ieders aanpassingsvermogen, kijken we ook terug op een bijzonder jaar. Met de Helpdesk Corona hebben we als sectoren laten zien dat veilig doorwerken alleen kan als je samenwerkt. Laten we dus de handen ineen blijven slaan, want samenwerken werkt!

Top 5 En vragen zijn er gesteld! In het afgelopen jaar zijn er 1900 vragen gesteld via e-mail, telefoon en chat. Hieronder zie je de top 5 van de meest gestelde vragen. Top 5 Vragen 1. Hygiëneregels

RIVM (bijv. autoschermen, mondkapjes) reizen 3. Thuisblijven 4. Samen werken < 1,5m 5. Werken in bewoond huis 2. Samen

Maar de Helpdesk werd niet alleen goed gevonden voor het stellen van vragen. Ook van de mogelijkheid tot het downloaden van handige informatie en documenten die veilig (samen)

Ondersteuning helpdesk De helpdesk is mogelijk gemaakt door: Aannemersfederatie Nederland, ArboTechniek, Koninklijke Bouwend Nederland, CNV Vakmensen, FNV Bouwen & Wonen, FNV Metaal, Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven, Koninklijke Onderhoud NL, Techniek Nederland, Volandis en Wij Techniek. ■ Meer informatie over de helpdesk vind je op: www.helpdeskcorona-bt.nl

5555

Meer dan 85 jaar kennis en kwaliteit Julius van der Werf biedt u: De nieuwste trends op tegelgebied Een uitgebreid assortiment voor elk budget Snelle levering vanuit magazijnvoorraad Zelf controle over uw bestellingen

liu

sv dw er

f.n

Vestiging: Groningen Diamantlaan 2, 9743 BG Groningen telefoon (0515) 41 31 48

Hoofdvestiging: Sneek Lorentzstraat 19, 8606 JP Sneek telefoon (0515) 41 31 48

mei 2021

PCI Durapox® Premium Harmony de ‘onzichtbare’ voeg voor glasmozaïek Met PCI Durapox® Premium Harmony brengt PCI Augsburg GmbH een nieuwe kleurneutrale voegmortel op de markt. De epoxyhars-voegmortel is met name geschikt voor het voegen van glasmozaïek. De bijna onzichtbare voeg zorgt voor een bijzonder homogene en kleurintensieve uitstraling van glasmozaïek-oppervlakken. De verwerking van PCI Durapox® Premium Harmony is vergelijkbaar met die van cementgebonden voegmortels, bij de reiniging blijft geen waas achter. PCI vervolledigt zijn programma van voegproducten met PCI Durapox® Premium Harmony, een kleurneutrale epoxyharsvoegmortel die speciaal is ontwikkeld voor het leggen en voegen van glasmozaïek. PCI Durapox® Premium Harmony is optisch vergelijkbaar met glas en maakt de voeg derhalve nagenoeg onzichtbaar. Hierdoor komt het effect van het glasmozaïek aanzienlijk sterker tot uitdrukking: in de voeg wordt de kleurnuance weerspiegeld, het oppervlak heeft als geheel een homogene uitstraling. Dit effect is bijzonder intensief bij glasmozaïek met meerdere kleuren of patronen, afbeeldingen of inlegwerk. “PCI Durapox® Premium Harmony is de perfecte aanvulling op ons programma van voegproducten, vooral voor veeleisende opdrachtgevers. Wanneer badkamers, zwembaden of keukens exclusief met glasmozaïek moeten worden aangelegd, is er vaak behoefte aan een voegmortel die de schoonheid van de oppervlakbedekking sterker benadrukt. Dit wordt nu mogelijk gemaakt door de “onzichtbare” voeg,” legt Thorsten Leppler, PCIproductmanager Tegel- en natuursteentechniek, uit. “We hebben bij de productontwikkeling natuurlijk ook rekening gehouden met de eenvoudige verwerking en duurzaamheid van de voeg. PCI Durapox® Premium Harmony beschikt over dezelfde gunstige eigenschappen als de andere bekende mortels uit de PCI Durapox®-productfamilie.“ Dankzij het soepele voeggedrag kan PCI Durapox® Premium Harmony net zo comfortabel en eenvoudig worden aangebracht als cementgebonden mortel – zonder dat speciaal gereedschap nodig is. De epoxyhars-voegmortel is uitermate goed bestand tegen zure huishoudelijke schoonmaakmiddelen en reinigingsmiddelen, alsmede tegen vlekken, vuil en chemicaliën. De nieuwe voegmortel is verkrijgbaar in 2 kg-verpakking, en is voor een ge-

zonde woonomgeving uiterst emissie-arm conform GEV-EMICODE EC1 PLUS. “Als marktleider op het gebied van voegproducten bieden wij een omvangrijk en technisch toonaangevend voegenprogramma,” aldus Leppler. “Dat varieert van de flexibele cementgebonden voegmortel PCI Nanofug® Premium met een ruime keuze aan kleuren, en PCI Durapox® Premium, met een zeer soepel voeggedrag, tot PCI Durapox® Premium Multicolor, met enkele honderden kleurnuances en de digitale, individuele kleurselectie met PCI Colorcatch Nano. Met PCI Silcofug® Multicolor bieden wij voor elke voeg het juiste siliconen-afdichtmiddel in dezelfde kleurnuance. Hier vindt echt elke opdrachtgever de gewenste oplossing, geheel volgens zijn persoonlijke smaak.” ■ Voor informatie: www.pci-afbouw.nl

Wilt U ”BREEAM” bouwen conform EC1 PLUS?

Ga voor Kwalitatief Hoogstaand!

Professionele Tegellijmen, Egalisaties & Voegen Verkoop Sopro Nederland BV Kruyderlaan 21a · 3431 BM Nieuwegein Telefoon +31 (0) 30 60 50 214 Email: info@soprobv.nl

www.soprobv.nl

mei 2021

Tegels van Villeroy & Boch bekroond tijdens German Design Award 2021 Twee recente tegelseries van Villeroy & Boch behoren tot de winnaars van de gerenommeerde German Design Award 2021: het METALYN-concept werd winnaar in de categorie productontwerp/gebouw en elementen”, terwijl de OMBRA-wandserie een speciale vermelding kreeg. Dr. Jörg Schwall, algemeen directeur van V&B Fliesen GmbHreageert verheugd: “Deze toponderscheidingen bewijzen eens te meer de hoge designkwaliteit van de tegels van Villeroy & Boch. We mogen er best trots op zijn dat onze keramiekontwerpen al jaren toonaangevend zijn in de internationale scene.“

De winnende series METALYN maakt gebruik van een symbiose van stedelijk beton en bewerkte metalen platen. De basistegels van vilbostone porcellanato zijn ingedeeld in zes kleuren. Ze zijn verkrijgbaar in een dikte van zowel 10 als 6 millimeter; de OPTIMA tegels met een dikte van 6 mm verkrijgbaar in 60 x 120 cm, 120 x 120 cm en 120 x 260 cm. Uit het juryrapport: “De collectie maakt indruk met zijn buitengewone decors, die in combinatie met de grote formaten uiterst modern en hoogwaardig overkomen en harmonieus aansluiten bij een exclusieve inrichtingsstijl.” Het oordeel van de jury voor de OMBRA-serie sprak vooral enthousiast over de combinatie van betonlook, bloemmotieven en parallelle lijnen, „(…)die harmonieert met veel moderne interieurs en zorgt voor een exclusieve sfeer laat.” ■

pro.villeroy-boch.com/nl/nl/tegels.html

Wederom een teamuitbreiding bij Villeroy & Boch tegels Sinds februari is Jolanda de Bruin bij het Nederlandse team van Villeroy & Boch tegels gestart. Na een periode van 17 jaar in meerdere functies bij een groothandel te hebben gewerkt - waarbij zij de laatste drie jaar productspecialist tegels was - en drie jaar bij een groot tegelzetbedrijf, gaat Jolanda nu voor Villeroy & Boch in Zuidoost-Nederland het merk vertegenwoordigen in de project en retail markt. Met deze uitbreiding zet Villeroy & Boch weer een extra stap om de markt in Nederland verder uit te bouwen. De nieuwe retailseries 2021 en met name de nieuwe projectrange Pro Architectura 3.0, waarover we in de afgelopen uitgave berichtten, zullen hier aan bijdragen; in deze project range hebben de ‘oude‘ series een complete update gekregen. ■

pro.villeroy-boch.com/tegels

5959

15 13

14 16

12 11

17 18

10 9

2 1

8 4

28 29

26 32

31 33

34 36

23 50

49 51

25 40

39 45 41

OMNICOL VERBINDT

Bij Omnicol vinden we dat vakmensen de beste lijmen en mortels verdienen. We doen er dan ook alles aan om onze producten prettig verwerkbaar, veilig en duurzaam te maken. De hechte band met onze verwerkers komt daarbij goed van pas. Zo koppelen we gebruikerservaringen uit de markt aan onze kennis en bundelen dat tot het beste product. Want met Omnicol bouw je sámen. Betrouwbaarheid en kwaliteit gaan bij ons hand in hand. Maar ook service, advies en ijzersterke garanties. Voor en door vakmensen, dát is Omnicol.

WWW.OMNICOL.EU

mei 2021

RUBI 70 jaar oud… maar ontwikkelt nog dagelijks nieuwe gereedschappen! Wie de laatste Bouwbeurzen in Utrecht bezocht, kon niet om het ‘Tegelplein’ heen. Centraal punt op dat plein is steeds, onmiskenbaar, de enorme RUBI-stand. Drijvende kracht achter het ‘Tegelplein’, maar ook achter het succes van RUBI in de West-Europese landen is General manager RUBI Benelux, Duitsland & Oostenrijk Engbert Broekman. En, hoewel het spannende tijden zijn voor de wereld als geheel en dus ook voor initiatieven als de Bouwbeurs en voor het Tegelplein, kijkt Broekman bepaald niet zorgelijk: “Tegelzetters hebben het keidruk, en wij dus ook! Wie kan nou zeggen dat hij in 2020 met een groei te maken had van 40%...? Ja, we hadden de opdracht van de familie Boada (de familie die RUBI opgericht heeft en nog altijd eigenaar is, red.) om de omzet flink te vergroten. Die opdracht hadden we aangenomen, en vervolgens was er het virus. Maar eerlijkgezegd…”

zich volledig op de productie en verbetering van dit nieuwe gereedschap. De merknaam RUBI is afkomstig van de woonplaats van de uitvinder: Rubí, één van de voorsteden van Barcelona. Hier is nu nog steeds het hoofdkantoor gevestigd. Het logistiek centrum bevindt zich in Santa Oliva, in de provincie Tarragon, op zo’n 60 kilometer afstand van Rubí. Het logistiek centrum heeft een oppervlakte van ongeveer 20.000 m2 en heeft een geautomatiseerd magazijn met de nieuwste technologieën voor een snelle en efficiënte orderverwerking.

70 jaar terug: een tegelsnijder… Op 10 april 1951 diende een Spaanse jongeman, Joan Boada, een verzoek in bij het registratie- en octrooibureau van Barcelona om zijn uitvinding te laten registreren. Het betrof een nieuw gereedschap: een handmatige snijder voor mozaïek en tegels. Een gereedschap dat wereldwijd bekend zou worden als de RUBI tegelsnijder. Op de eerste Nationale Tentoonstelling voor Uitvindingen, die in 1953 gehouden werd in Barcelona, won de RUBI tegelsnijder de gouden medaille. Vanaf dat moment richtten de broers Joan en Antoni Boada

Wanneer je de geschiedenis doorscrollt, valt te zien dat in de jaren ‘60 de ‘impactbreker’ aan de snijders wordt toegevoegd. In 1969 komt er een derde partner: Miquel Escayol. De vennootschap GERMANS BOADA S.A. – Spaans voor: DE GEBROEDERS BOADA NV – wordt opgericht. In de jaren ’70 is de uitvinding van de eerste mechanische breker de grootste bijdrage van die tijd en als gevolg van deze nieuwe uitvinding werd de succesvolle TS tegelsnijder geboren. Onder invloed van de opkomst van het keiharde gres porcellanato ontwikkelde RUBI eind jaren ’80 een nieuwe lijn van tegelsnijders, die veel beter waren aangepast op de behoeften en eisen van internationale markten. Het bedrijf opent de eerste dochterondernemingen op Europees grondgebied: Portugal, Italië, Frankrijk…

Bovatinfo

En in 2003 volgde de Nederlandse vestiging. Engbert Broekman kwam daar in 2005 - toen nog als accountmanager – in dienst. “Wij - Jaap Westhof en ik – zijn toen begonnen met het in de markt zetten van RUBI. Ja, dat waren tijden…!”

En nu… Broekman: “Als je nú kiest voor het tegelvak, kun je er echt een goede boterham mee verdienen. Dat is wel eens anders geweest, ook voor ondernemers… Maar het werk is complexer geworden, er zijn enorm veel nieuwe materialen, en – wij volgen alle ontwikkelingen op de voet. Dus hebben wij voor ieder nieuw keramisch product meteen hét gereedschap dat het de vakbekwame tegelzetter mogelijk maakt om dat materiaal goed en efficiënt te verwerken. Dat is niet zomaar een belofte of een marketingstrategie, dat is wat we DOEN. Wij gaan naar die tegelzetter toe, en we vragen wat hij nodig heeft. En, aangezien veel tegelzetters nog wel eens hun eigen gereedschap ontwikkelen: we luisteren goed naar ze, en als zo’n uitvinding ook voor andere tegelzetters een oplossing lijkt, dan brengen we het samen met de uitvinder op de markt. Op een eerlijke manier, zodat de uitvinder er ook wijzer van wordt. Je weet, dat gaat ook wel eens anders…!”

mei 2021

Al is de tegelsnijder niet meer weg te denken uit het assortiment, het assortiment van RUBI is zeer divers. “We zijn in feite al 70 jaar actief met het bieden van oplossingen. Of het nou gaat om tegelzaagmachines, diamant zaagbladen, mortelmixers, tile leveling kits, tegelboren, accessoires voor tegelschoonmaak, veiligheidsmiddelen… Als we het niet hebben, is er geen vraag naar. Of - en daar zijn we dan ook eerlijk in – je kunt het elders goedkoper vinden, zoals een eenvoudig laserapparaat.

Permanent in ontwikkeling! “Doordat we iedere dag tegelzetters spreken, horen we ook wát er beter kan. En passen we het aan. Neem de dopjes van de eerste TZ-tegelsnijders, die lieten in het verleden nog wel eens los. Overleggen we met Spanje, vaak met een suggestie van onszelf of van de tegelzetter, en passen we het ontwerp aan. Waarbij het natuurlijk scheelt dat 80% van onze producten in Europa geproduceerd wordt, wat weer scheelt als je in overleg moet met de leverancier van de onderdelen. Met als grens dat het product betaalbaar moet blijven! En we proberen ook zo veel mogelijk Europese diamant te gebruiken.

…En het nieuws Een bekend beeld bij RUBI in Breda: het aller-nieuwste, daar wordt vaak nog even ter plekke aan gesleuteld. Engbert Broekman glimlacht. “Maar onze nieuwste Jolly Pro Edger is volop leverbaar! En we hebben nu ook maar liefst DRIE verschillende levelingsystemen! Een systeem dat met een tang werkt, een schroefsysteem en een schuifsysteem. Iedere tegelzetter heeft zo zijn voorkeuren, en met bepaalde tegels wil je gewoon een systeem dat iets meer aandacht vergt, maar ook preciezer werkt. Daar is dat schroefsysteem voor.” ■

www.Rubi.com

ARDEX G10 // Premium flexvoeg mortel

De voeg. • Verhoogde kleurstabiliteit • Eenvoudig in te voegen met lange wastijd • Voor het voegen van alle keramische tegels op wand en vloer

Verkrijgbaar vanaf maart 2019

mei 2021

Merken AGROB BUCHTAL en JASBA: Richard van der Maaten nieuwe sales manager BeNeLux Richard van der Maaten (1968) is aangetreden als nieuwe sales manager Benelux voor Agrob Buchtal en Jasba. Richard van der Maaten werkte tot 2014 al voor AGROB BUCHTAL en JASBA en heeft ook vele jaren ervaring in de industrie, bijvoorbeeld bij Royal MOSA en STEULER Design. In zijn nieuwe functie coördineert hij alle activiteiten in de landen België, Nederland en Luxemburg als centraal aanspreekpunt voor architecten, planners, vakhandel en handelaren. ■ Zijn contactgegevens zijn: richard.van-der-maaten@deutsche-steinzeug.de +31 (0)621 478134

“Waarom ontvang ik als lid ineens meerdere BOVATINfo’s?” Hebt u een bedrijf met personeel? Dan zult u wel gezien hebben dat u - al naar gelang de grootte van uw bedrijf 1 tot 6 exemplaren extra hebt ontvangen. Foutje? Nee hoor! We krijgen van tegelzetters in loondienst namelijk regelmatig de vraag ‘waarom zij dat blad niet krijgen’. Daarom heeft het BOVATIN-bestuur besloten om de oplage van het blad te verhogen, en bedrijven met personeel een aantal extra exemplaren te sturen. Onze vragen aan u: 1. Wilt u de extra bladen svp voortaan onder uw medewerkers verdelen en/of laten circuleren? 2. …En als u teleurgestelde gezichten ziet omdat er nóg een paar geïnteresseerde lezers zijn, wilt u ons laten weten hoeveel u er extra wilt? Waarom doen we dit? Waarom we dit doen? De BOVATINfo is een blad voor aannemers

in tegelwerken. En we weten dat het blad op bedrijven circuleert. Maar ook voor tegelzetters in loondienst is het belangrijk om te weten wat er nieuw is, wat er speelt, en wat er op het gebied van techniek allemaal verandert. Immers, zij staan vaak als ploegleider zelfstandig voor een klus, en dan is het maar beter om te weten wat je moet weten. Het zal niet voor het eerst zijn dat iemand naar aanleiding van iets dat hij in het blad gelezen heeft, ‘toch maar even’ naar kantoor belt omdat hij zich afvraagt of hij er goed aan doet om ‘er maar het beste van te maken’. Daarnaast – veel bedrijven hebben een ‘flexibele schil’ van ZZPers. Het zou goed zijn wanneer ook die BOVATIN-lid zouden worden, en zo uitgedaagd worden om aan hun vakmanschap te blijven werken. Ook daar is immers dit blad voor bedoeld. We horen of lezen graag van u! redactie@bovatin.nl

Merk Agrob Buchtal / Serie Area Pro (nieuwigheid 2021)

DE HYGIËNISCHE TEGEL DUURZAME VOORDELEN › Moeiteloos schoonmaken: bespaart tijd en schoonmaakmiddel

› Antibacterieel: zorgt voor hygiënische reiniging

› Schone lucht: heeft een positief effect op het binnenklimaat › Slimme technologie voor optimale woonkwaliteit

Met Hytect kunnen mensen met een allergie rustig doorademen, kunnen ouders hun baby‘s gerust op de vloer laten kruipen en kunnen dierenvrienden in een handomdraai de sporen van hun viervoeters wegwerken. Want onze innovatieve technologie gaat bacteriën, schimmels en ziektekiemen tegen, breekt schadelijke stoffen in de lucht af, en zorgt ervoor dat vuil moeiteloos kan worden verwijderd. Omdat Hytect vast in het glazuur wordt ingebrand, blijft het effect permanent behouden.

www.hytect.com

mei 2021

KOMO keurmerk voor tegelzetbedrijven Het KOMOkeurmerk Het KOMO keurmerk: Al meer dan 50 jaar hét kwaliteits-keurmerk in de bouw. KOMO staat voor een onafhankelijk getoetste kwaliteit, op basis van objectieve maatstaven. Het keurmerk maakt tijdrovende controle-trajecten bij de vergunningverlening en op de bouwplaats overbodig. Uw klanten kunnen er blindelings op vertrouwen dat uw processen en producten voldoen aan het Bouwbesluit en aan specifieke kwaliteits-, prestatie- en veiligheidseisen die de marktpartijen stellen. Creëer ook meerwaarde voor uw diensten samen met SKG-IKOB! Het KOMO-procescertificaat Het KOMO-procescertificaat garandeert een correcte montage van producten en wordt afgegeven aan montagebedrijven met bewezen deskundigheid en montagekwaliteit. Het certificaat geeft vooraf

zekerheid over de te leveren kwaliteit. Procescertificaten ondersteunen bij de directievoering van een bouwwerk en reduceren de faalkosten door het voorkomen van fouten tijdens het proces. SKG-IKOB toetst bedrijven In samenwerking met o.a. de BOVATIN is de Beoordelingrichtlijn 1017 ‘Het aanbrengen van tegelwerk’ en de Uitvoeringsrichtlijn 35-101 ‘Het aanbrengen van wanden vloertegelwerk in reguliere toepassing’ ontwikkeld. In de BRL en de URL staan alle eisen die gelden voor het KOMO-keurmerk. U kunt het certificaat aanvragen bij SKG-IKOB Certificatie. Er is een korting voor de combinatie met ISO 9001-, MVO- of VCA*certificering. Voor meer informatie: Voor meer informatie kunt u mailen met info@skgikob.nl of via 088-2440100.

Gecertificeerde erkende bedrijven van het KOMO keurmerk Noord holland Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl TGL-Tegeltino BV Eendrachtstraat 8 1531 DV Wormer www.tgl.nl

noord brabant Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaarsbv.nl

ALLES VOOR DE TEGELZETTER

Een bezoek aan één van onze 32 vestigingen is voor de tegelzetter een warm bad. Onze specialisten hebben de kennis en spreken de vaktaal. Wij leveren het materiaal waar jullie een prachtig compleet eindresultaat mee creëren. Wij leveren naast de tegels van top merken ook alle benodigdheden, van lijmen en kitten tot gereedschappen en profielen. En vergeet ook onze huismerk tegels niet, een top kwaliteit voor een goede prijs. Maak daarnaast gebruik van onze logistieke dienst Leanworks en laat de tegels leveren op de plek waar jij ze nodig bent. Jij hoeft niet meer te sjouwen en kan meteen vroeg in de ochtend met je klus starten. Neem contact met ons op voor de mogelijkheden of kom gewoon langs. Je bent van harte welkom!

VAN ONZE EXPERTISE, NAAR JOUW SPECIALISME “Bij Raab Karcher vind ik alles wat ik als professionele tegelzetter nodig heb. Niet alleen hebben ze een ruime keuze aan voegmateriaal en kits, maar ook een keur aan verschillende tegels. Design of eenvoudig, ik vind er alles. Juist daarom kan ik mijn klanten altijd optimaal maatwerk leveren. En als mijn klanten tevreden zijn, ben ik dat ook.” Marco de Jong Tegelwerken Middelburg

www.raabkarcher.nl

mei 2021

de BOVATIN Verzekeringsdienst Voordelig en compleet verzekerd! Als ondernemer in de tegelzetbranche loopt u verschillende risico’s tijdens het uitvoeren van uw werkzaamheden. Een lekkage, brand of schade tijdens een klus kunnen grote gevolgen hebben voor uw bedrijf. U kunt zich hiertegen verzekeren maar dit brengt ook genoeg vragen met zich mee. Welke verzekeringen heeft u nodig en bent u niet onder-of oververzekerd?

VERZEKERINGSDIENST

Het ondernemerspakket bestaat uit de volgende onderdelen: • Bedrijfsschade • Goederen & Inventaris • Huurdersbelangen • Opstal • Reconstructiekosten Alle onderdelen sluiten naadloos op elkaar aan zodat u niet dubbel verzekerd bent en door het Ondernemerspakket af te sluiten, bent u voordeliger uit! Als u de onderdelen los af wilt sluiten kan dat uiteraard ook.

Het ondernemerspakket Dit zijn zaken waar u zich als ondernemer liever niet druk over maakt. BOVATIN Verzekeringsdienst neemt deze zorgen uit handen met het ondernemerspakket. Dit is de complete verzekeringsoplossing van BOVATIN Verzekeringsdienst en is speciaal samengesteld voor ondernemers in de tegelzetbranche.

BOVATIN Verzekeringsdienst Heeft u interesse in het ondernemerspakket of heeft u vragen over uw verzekeringen? Neem dan contact op met onze specialisten via: 010 – 288 49 90 of info@bovatinverzekeringsdienst.nl. ■

In memoriam

Henk Klein Poelhuis Op 74-jarige leeftijd is in zijn woonplaats Winterswijk Henk Klein Poelhuis, oud-voorzitter van Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra, op 24 februari jl. overleden. Klein Poelhuis was de eerste voorzitter van de Aannemersfederatie. Hij bekleedde het voorzitterschap vanaf de oprichting van de AFNL in 2008 tot 2018. Voor zijn vele en grote verdiensten voor het mkb in bouw en infra en de Aannemersfederatie in het bijzonder gedurende 10 jaar voorzitterschap, werd hij bij zijn afscheid in 2018 benoemd tot eerste erelid van de AFNL. Henk Klein Poelhuis heeft de AFNL in de moeilijke beginfase, maar ook in de opeenvolgende crises geleid en op de kaart gezet. Hij had enorm veel kennis van zaken, een tomeloze inzet en optimisme, waarmee hij voor ‘zijn’ mkb-aannemers in bouw en infra zaken aankaartte en wilde verbeteren. Samenwerking en samen sterk, was daarbij het motto. Hij was mkb-ondernemer in hart en nieren en verloochende in zijn bestuurlijke functies die wortels niet. Een échte mkb-er. Het BOVATIN-bestuur wenst zijn vrouw, kinderen en verdere familie en vrienden veel sterkte met dit grote verlies.

| SCHÖNOX SF DESIGN

| Gewoonweg geniaal – Voor iedere tegel de passende voeg. |

SCHÖNOX Voegselector https://www.schonox.com/nl/schonox-voegselector/

| www.schoenox.nl |

mei 2021

Ik ben geen tegelzetter, maar… In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

Cijfers wil ik zien! #Durf te vragen… Alles en iedereen is op Internet te vinden. Je kunt het eigenlijk zo gek niet verzinnen. Maar weet u wat er niet op Internet te vinden is? Cijfers over tegels in Nederland! Ja, je kunt een (flink) bedrag overmaken aan een marktonderzoeksbureau dat een link naar een ‘boek der boeken’ met het antwoord op alle vragen laat zien, en dan krijg je een rapport met een veelbelovende titel – waar 10 tegen 1 net niet in staat wat je zoekt: meerjarige cijfers over import, export, opslag, verkoop, verwerking, aandelen tegels-hulpstoffen-verwerking, kopersmarkt, verdeling arbeidskrachten, schades, opslag, vergelijking aanneemsommen versus gerelateerde omzet (af)bouw… Cijfers zeggen niet alles, maar het is wel fijn om sommige zaken te weten. Meten is weten is… Hoe heeft zich jouw markt ontwikkeld? Zijn je kansen en bedreigingen alleen maar zinloos lawaai, of kun je iets aan de cijfers zien? Zelf willen wij bijvoorbeeld weten welke invloed onze campagne ‘Meerwaarde van Tegels’ heeft op het aantal verkochte meters vloertegels. Dan moet je ook nog twee periodes kunnen vergelijken, ontwikkelingen kunnen isoleren, factoren uitsluiten, kortom – statistiek is een vak. In een inmiddels wat verder verleden werkte ik (ook) als hoofd van een afdeling concernbeleid & onderzoek bij een gemeente. De onderzoekers van die afdeling konden behoorlijk goed aangeven wat van jaar tot jaar het effect was van beleid, koerswijzigingen, bezuinigingen, het stoppen van activiteiten. En in beeld brengen hoe de publieke opinie op beleid en uitvoering reageerde. Er vielen zelfs redelijke prognoses op te maken, en daar baseerde we even redelijk accurate toekomstvisies op. Zodat die gemeente trouwens bakken met geld kon verdienen: investeerders houden namelijk erg van duidelijkheid en koersvastheid.

In onze branche is cijfermateriaal mondjesmaat beschikbaar. Natuurlijk beschikt iedere fabrikant en ieder handelshuis – denk ik - over enige relevante externe cijfers, en vanzelfsprekend over de cijfers van het eigen bedrijf. Maar een vrij toegankelijk Enkhuizer Almanakje van 1 tot 10 A4tjes met de Nederlandse keramische kerngetallen? Liefst van een paar jaar? Onze huidige Koningin zei na een korte studie over de Nederlandse identiteit: “Ik heb hem niet kunnen vinden…” Wat haar een storm van kritiek, maar ook best wat bruikbare informatie opleverde… Nou, voor die kritiek sta ook ik open. Mits vergezeld van de ontbrekende informatie…

TRA-HE -DI A DUO T-

80 %

rmi

ièr

20 %

Schlü te

a sche b

Schlüter ®-DITRA-HEAT-E       

Snel reagerende elektrische vloerverwarming met hoog rendement. Thermostaat regelbaar met Schlüter-HEAT-CONTROL app IOS of Android (wifi-functie). Voordelig, duurzaam en onderhoudsvrij. Eenvoudig en snel te plaatsen. Direct betegelbaar. Ontkoppelt de bekleding van de ondergrond. Tot 13dB contactgeluidsisolatie met Schlüter-DITRA-HEAT-DUO. Kan ook worden gebruikt als complete afdichting voor de ondergrond.

Schlüter-Systems KG · BeNeLux Bureau · Schotelven 28 · B-2370 Arendonk Tel.: +32 14 44 30 80 · Fax: +32 14 44 30 81 · benelux@schlueter.de · www.schlueter-systems.nl

mei 2021

Ik som even op wat een paar uur internetten (ik scoor wel eens een onmogelijk verkrijgbaar boek inclusief veilingsniper binnen een minuut…) aan tamelijk willekeurige en waarschijnlijk niet altijd even onweerlegbare cijfers opgeleverd heeft: • Omzet tegels wereldwijd: $ 346.500.000.000,- /jaar, gemiddelde verwachte omzetgroei tot 2027: 6,7 tot 7,3%. Zo’n 55% betreft vloertegels. • Nederland heeft ongeveer 8 miljoen woningen, waarvan 56% in particulier bezit. In (huur)woningen wordt minimaal eens per 30 jaar alles vernieuwd. Er verhuizen jaarlijks 1,785 miljoen mensen. Per jaar worden er ca. 66.000 nieuwe woningen gebouwd (tsja, de wens ofwel ‘prognose’ is een stuk hoger…). Er zijn 470.000 utiliteitsgebouwen met gemiddeld 1000m2 vloeroppervlak; van winkels tot kantoren. • Netto omzet keuken- en badkamerzaken: € 2.962.000.000,in 2020 (in 2019 € 2.423.000.000,-). Er gaat (2017) 20,8 miljard om in renovatie en onderhoud. Daarvan bestaat 6,1 miljard uit doe-het-zelfprojecten. Eenzelfde bedrag wordt besteed aan professioneel onderhoud, verdeeld over particulieren (1,8 miljard ) en woningbouwcorporaties (4,3 miljard). Rest dus blijkbaar voor utiliteitsbouw? 55% van de omzet aan bouwmaterialen gaat naar renovatie. • De totale omzet in vloerbedekking hard/zacht bedroeg in 2019 1,9 miljard, exclusief verwerking. Het bijzondere is natuurlijk dat, als we verschillende bronnen naast elkaar leggen, er wel wat verschillen zijn. Kijken we op de pagina van het Italiaanse Ceramica.Info, dan zou Corona een negatief effect gehad hebben op de bouw en de tegelconsumptie in bijvoorbeeld West-Europa (-15,9% omzet van tegels, -12,7% omzet bouw). Bij navraag blijkt dat de Italiaanse export naar Nederland in 2020 echter ongeveer 9 miljoen m2 bereikte, ter waarde van € 130.000.000,- (was € 115.000.000 in 2019). Dit zou ongeveer 30% van de totale Nederlandse import (30 miljoen vierkante meters) moeten zijn, en 20% van de totaal verwerkte meters (40 miljoen). NB bij Indexbox komt de import op 78.000.000 dollar… De 40% omzetstijging die elders in dit blad voor gereedschap gesignaleerd wordt laat ook weer iets bijzonders zien: worden er steeds minder meters per tegelsnijder gemaakt…? (met cijfers kun je echt àlles bewijzen…) Kortom… de branche als geheel zou gebaat zijn bij goede meerjarige indicatoren: cijfers die tot op het niveau van het eenmansbedrijf helpen bij het maken van keuzes, en die op kortere en langere termijn laten zien wat het effect van keuzes is. Winststijging zegt immers niet alles: om te kunnen sturen moet je oorzaken kennen. En we hebben al meermalen geconstateerd dat de concurrentie TUSSEN tegel- en lijmmerken veel minder boeiend is dan de concurrentie met andere vloeren wandmaterialen: er is ZO veel buiten ons eigen segment te verdienen! Dus hoewel kennis natuurlijk een kaart is die je soms beter voor de borst kunt houden, is het soms nog slimmer om die kennis te delen. Helpt ook bij het voeren van sommige discussies… De meest onvindbare indicatoren zijn overigens die van het tegelwerk zelf. We staren ons een klein beetje blind op de diverse meterprijzen die we op basis van ervaring blijkbaar kunnen vragen:

soms wat meer, soms wat minder, sowieso een hogere prijs voor werk volgens Tegelgroep 1, minder voor 2 en 3. Maar hoe groot is in verhouding daarmee het aandeel tegelwerk in het totaal aan kosten bij de ontwikkeling van een gebouw van zand tot krant? Welke overhead is er eigenlijk op tegelwerk…? Hoeveel tegelzetters zijn er nou ECHT, en hoeveel moeten we er koste wat het kost aantrekken, wetende wat de gemiddelde leeftijd, het aantal werkbare jaren (slijtage!) en de reële opleidingstijd van de huidige vaklieden is? We hebben het er over, we klagen er over, maar – als we simpelweg weten wat de ‘kengetallen’ ongeveer zijn, dan kan er misschien met iets meer zelfvertrouwen onderhandeld worden, en laten we ons misschien iets minder richting ‘laagste prijs’ manoeuvreren. En laat die ‘bouwheer’ uit het voorwoord van Gerard Reus het wel uit zijn knar om te eisen dat ‘dat kimbandje ook wel weggelaten mag worden’. Hij kan er immers gewoon van uitgaan dat hij als opdrachtgever – zelfs nu! - de prijs kan bepalen. En eerlijk is eerlijk: tegelzetters zijn vaak véél te bescheiden. Kortom: dit is een schot voor de boeg. De cijfers en vindplaatsen zijn diffuus en ik heb slechts enkele poging gedaan om ze serieus te checken, te interpreteren of ‘slimme verbanden’ en prijsrelaties te leggen. Ik ben namelijk geen tegelzetter, en ook geen statisticus of econoom. Maar als ik het wel was… ■ Reageren? redactie@BOVATIN.nl (Bronnen: onder andere FCNews, Grandviewresearch, IndexBox, HIBIN, VCBS e.a.)

Bovatinfo

Secretariaat Secretariaat BOVATIN Postbus 310, 3900 AH Veenendaal Bezoekadres: Nieuweweg 226, Veenendaal tel. 0318 – 547 366 e-mail: bovatin@bovatin.nl website: www.bovatin.nl Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp tel. (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 fax (072) 564 70 52 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Secretaris: Mascha Rongen Keizersveld 22 5803 AN Venray telefoon: 0478 – 550 410 e-mail: secretaris@bovatin.nl Penningmeester: T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5 1812RE Alkmaar T. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl Bestuursleden: C. (Chris) Beld Eenhuisstraat 8, 7665 PZ Albergen telefoon 0546 441971 e.mail info@tegelspecialist.nl J. (Jeroen) de Goeij Den Hamstraat 9, 3451 BM Vleuten Tel: 030 - 6772421 Email: info@oostborg.nl G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade tel. (045) 544 45 42 fax (045) 544 09 73 e-mail g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl R. (Robert) Hurkmans Floreffestraat 100, 5711 AE Someren tel. 0493 494 505 e-mail R.Hurkmans@tegelhandelloomans.nl T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5, 1812 RE Alkmaar T. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920, Kalmhout België tel. (0032) 36853187 fax (0032) 36853186 e-mail juridischadvies@bovatin.nl mob. 06-20616770

Nuttige info voor BOVATINleden Informatie betreffende keuringscommissie: Secretariaat BOVATIN Postbus 310, 3900 AH Veenendaal Bezoekadres: Nieuweweg 226, Veenendaal tel. 0318 – 547 366 Afdelingssecretariaten Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2, 1911 JA Uitgeest tel. 0251-319101 e-mail noordholland@bovatin.nl Midden- en West-Nederland vacature Oost- en Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden tel. (0524) 22 15 96 e-mail oostennoorddnederland@bovatin.nl Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel tel. (0416) 27 33 29 bovatin.afd.zuid@ziggo.nl Redactie BOVATINfo Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp tel. (072) 511 08 99 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Techniek-Materialen-Gereedschappen A.M.F.J. (Ton) Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7, 6031HE Nederweert tel. (0495) 63 40 95 mob. 06 - 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: advertenties@bovatin.nl

Ledenadvies Secretariaat BOVATTIN tel.: 0318 – 547 366 e-mail bovatin@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: • Algemene wet en regelgeving (waaronder arbeidsrecht en aansprakelijkheden) • sociale verzekeringen • CAO bepalingen waaronder lonen en overige verplichtingen • Arbo – wetgeving. Arbo-catalogus en A(BRIE) • Juridische zaken • Belastingzaken • Scholing en cursussen • Bedrijfstakspecifieke aangelegenheden • Techniek • Marketing BOVATIN/Technisch advies/onderwijs Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur. Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen • Tegels • Lijmen • Hulpmiddelen-materialen • Verwerkingsmethoden tel. (0495) 634 095 mob. 06 – 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Adviseur: A.F.M.J. Borrenbergs BOVATIN/BJD Advies Tarief € 75,- per uur. Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob. 06-20616770 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): • Arbeidsrecht • Contractenrecht • Incasso • Huurkwesties • Soc. Verzekeringen • Subsidies • Vergunningen • Leasing • Productaansprakelijkheid • Juridische Doorlichting

t e m g e o v m u i m e r De p k a m e g s r e k i u r b e g het beste

PCI Nanofug® Premium Flexibele voegmortel voor alle tegels en alle soorten natuursteen.   

Fijn oppervlak en fraaie kleuren voor hoogwaardige voegen In 28 kleuren Brandt niet aan op de tegel

www.pci-afbouw.nl

800 eurosheet wpm 800 Eurosheet wpm is een waterdicht afdichtingsmembraan voor het afdichten van wanden en vloeren in ‘natte ruimten’, zoals douchecellen, badkamers, zwembadbassins, spoelkeukens e.d. Dit is een aanvulling op het gegarandeerde waterdichte lijmen voegsysteem met het EC 1PLUS-keurmerk en geschikt voor BREEAM. De geringe dikte van slechts 0,5 mm maakt het een prima oplossing voor renovatiewerken. Tevens zorgt de 800 Eurosheet wpm ervoor dat tegelwerk beter wordt beschermd tegen scheurvorming als gevolg van bijvoorbeeld krimp vanuit de constructie. Productvoordelen • Waterdicht • Scheuroverbruggend • Dampremmend • Zeer eenvoudig te verwerken • Voor wand en vloer • Geschikt voor vloerverwarmingsconstructies • Direct betegelbaar • Emicode EC 1PLUS

Forbo Eurocol Nederland B.V., Industrieweg 1, 1520 AC Wormerveer T +31 (0)75 627 16 00, info.eurocol@forbo.com, www.eurocol.nl

BOVATINfo 2021-1

Articles inside

iK BEn gEEn tEgElzEttEr maar

nuttigE informatiE Voor BOVATiN-leden

Komo KEurmErK voor tEgElzEtBEdrijvEn

agroB BuCHtal En jasBa Richard van der maaten nieuwe sales manager BeNeLux

ruBi 70 jaar oud… maar ontwikkelt nog dagelijks nieuwe gereedschappen

wEdErom EEn tEamuitBrEiding Bij Villeroy & Boch tegels

pCi durapox® prEmium Harmony De ‘onzichtbare’ voeg voor glasmozaïek

sandra dE jongH BouwmEnsEn utrECHt We zijn nu streng aan de poort… en leveren straks meer tegelzetters af

Eén jaar HElpdEsK Corona Bouw & tECHniEK

CavEat tEgulatoris, ofwEl tEgElzEttEr pas op! dus niet ‘zomaar je best doen’ bij hoogteverschillen

aannEmErsfEdEratiE En mKB-nEdErland Gaan óók voor laag BTW-tarief Tegelwerk

mEErwaardE van tEgEls: Dat smaakt naar meer

stof tot nadEnKEn Stof is en blijft een probleem in de bouw

uit dE rijKE Bovatin HistoriE Niet altijd zonnegeur

Bruil/CoBa En svK tEgElwErKEn Ontwikkelen Lichtgewicht Zandcement LZC)! …en je kunt er nog meteen in zetten ook