franciscanen.nl J A A R G A N G 13 | M A A R T/A P R I L 2 018 | N U M M E R 2
VRIJMAKEN
3 Toekomstdroom 5 Leven in de periferie Vrijmaken 6 JONGE FRANCISCANEN IN ’S-HERTOGENBOSCH
BROEDERS IN PAPOEA
EEN LEVENSFASE BELICHT
VOORAF
Vrij ván of vóór?
Foto’s:
In mijn herinnering heb ik mijn puberteitsjaren redelijk soepel doorlopen. Dit dan tegen de achtergrond van hetgeen in de pubertijd gewoonlijk heel ‘normaal’ is: een natuurlijke drang om in te gaan tegen gezag, je losmaken van je ouders, conflicten met docenten op school, je eigen kleding uitzoeken, experimenten om je vrijheid te verwerven of om onafhankelijker en zelfstandiger te worden. Zou in dat soepel verlopen van mijn pubertijd meegespeeld hebben dat ik al wist dat ik franciscaan wilde worden? In plaats van afzetten tegen en een vrijmaken ván, was er sprake van een vrijmaken vóór. Daar zet je je dan helemaal voor in, je werkt ergens naar toe; dus goed je best doen op de middelbare school, je vrije tijd ‘nuttig’ – en natuurlijk ook met plezier – besteden … dat alles gericht op je toekomst.
Gevoel van vrijheid (foto John Verhoestra/Unsplash). Foto onder: Standbeeld van Pietro en Donna Pica, de ouders van Franciscus, op het plein van de Chiesa Nuova in Assisi. Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 4750.
Hoe anders verliep het bij Franciscus in zijn jonge jaren! In het Verhaal van de drie gezellen lezen we dat toen Franciscus opgegroeid was, hij hetzelfde beroep uitoefende als zijn vader, dat wil zeggen hij werd koopman. Hij trok met gelijkgezinde kameraden in Assisi rond en leefde zich uit in doldrieste streken en luidruchtig gezang. Ook was hij bijzonder kwistig met het uitgeven van geld. Dat alles bracht hem meerdere malen in conflict met vooral zijn vader. Die verloor een keer zijn zelfbeheersing en sloot Franciscus op in een donker hok. Franciscus doorstond dat alles omdat hij zich gedragen wist door God. In de buurt van Spoleto was hem in een droomgezicht duidelijk geworden dat het belangrijker is de Heer te dienen dan de knecht. Het werd een ommekeer in zijn leven. Voor de Heer maakte hij zich vrij. Voor wie maken wij ons vrij? Ton Peters ofm
Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op IBAN NL52ABNA0416244181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur),
FRANCISCUS: VRIJ VOOR DE HEER
Theo van de Kerkhof (eindredacteur), Hans-Peter Bartels ofm (redactie secretaris), Maarten Lemmers ofm, Marcel Paulissen ofm. Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
2
De bisschop van Assisi ontbood Franciscus, om het geld van zijn vader aan hem terug te geven. Dat deed Franciscus, maar hij trok daarbij ook zijn kleren uit, bekostigd immers door zijn vader. En vanaf dat moment keerde hij zijn vader de rug toe om in dienst te treden van God en Hem alleen Vader te noemen. (naar Verhaal van de drie gezellen)
AC T U E E L
vanaf de straat al zien. Loop je even binnen, om een kopje koffie mee te drinken? Bij het Franciscushuis nodigt een uithangbord uit om een kijkje te nemen in het winkeltje. Eigenlijk had je niets nodig, maar je oog valt op een leuke uitnodiging. Stond dat ook niet in de krant van dat taalcafé? Een juridisch spreekuur? Sa-zen? Maar het Franciscushuis is ook de plek waar het onlangs opgerichte studentenkoor oefent. Gezellige ruimte trouwens!
Warm en gastvrij
Broeders bij hun droomlocatie in ’s-Hertogenbosch.
Toekomstdroom In 2018 zal het minderbroeders-kapucijnenklooster in ’s-Hertogenbosch overgaan naar de minderbroeders franciscanen. Daarmee gaat de wens in vervulling van jonge broeders om een huis te betrekken met een kerk erbij in een middelgrote stad, van waaruit activiteiten op het gebied van pastoraat en diaconaat kunnen plaatsvinden. Hoe ziet hun droom eruit? Broeder Jan ter Maat geeft een rondleiding door de nabije toekomst. Aan de Van der Does de Willeboissingel in ’s-Hertogenbosch staat een klooster met een kerk. Voor de kerk is een kleine open tuin. Je kunt de kerk inkijken door de glazen deur. Links van de tuin geeft een deur toegang tot het klooster. Rechts van de kerk zie je het uithangbord van het Franciscushuis met een winkeltje. Welke kant wil je opgaan?
Meebidden Je loopt de kerk binnen. Vanaf buiten kun je al mensen zien bidden. Binnen kun je ergens in de kerkbanken gaan zitten en meebidden. Op een ander moment van de dag is het rustig. Je kunt ook even binnenlopen om een kaarsje op te steken. Tweemaal per week is er een inloop voor dak- en thuislozen. Dat kun je
Je gaat het klooster binnen. De deur staat open, en de planten in het halletje nodigen warm en gastvrij uit. Je belt aan omdat je een vergadering hebt of een afspraak met iemand. Bij de ingang hangt een kleurrijk paneel met wat beelden van wat er allemaal in en rond deze plek gebeurt. Je ziet ook een paar mooie foto’s: een groepje clarissen, twee groepjes minderbroeders en een grote groepsfoto van mensen in religieuze en dagelijkse kleding in de tuin. Zouden dat de bewoners zijn? De deur zwaait open en een broeder heet je welkom. Hij vraagt of je al gegeten hebt. Nee? Mooi, dat komt goed uit. Hij was net op weg om het eten uit de keuken te halen. Kom maar mee! Het is druk in de keuken. Over het eten wordt goed nagedacht, liefst streek- en seizoens gebonden, fairtrade en vaak vegetarisch. Niet iedereen eet in de grote eetzaal, maar in de keuken kan gezamenlijk voor iedereen gekookt worden.
Inbreng Het huis is groot en er zijn veel mensen betrokken bij deze brede franciscaanse presentie. Niet alleen de bewoners overleggen goed met elkaar, ook het provincialaat en de Franciscaanse Beweging met haar vele activiteiten en unieke charisma binnen de franciscaanse familie. Allen hebben hun inbreng als medegebruikers van het gebouw. Het voorgaande is slechts het begin van een schets. Hoe het echt zal groeien, is afhankelijk van de concrete bewoners en gebruikers. We zijn al voorzichtig begonnen met stappen zetten voor de verwezenlijking van een droom! Jan ter Maat ofm
3
VERTELLING
“Is dat niet die jongen van di Bernardone? Wat ziet hij eruit?” “Ja, ik wist ook eerst niet wat ik zag. Zo anders. Vooral sinds dat mislukte avontuur in Perugia. ’t Schijnt dat hij nog een tijdje in krijgsgevangenschap heeft doorgebracht toen onze ridders de slag hadden verloren. Daarna is hij nooit meer die vrolijke ondernemende jongen geworden van vroeger.” “Ach, misschien trekt het nog wel bij.” “Nou, ik geloof er niets van. Zijn ogen staan zo anders. Echt naar binnen gericht.”
Losgemaakt Standbeeld van Pietro en Donna Pica, de ouders van Franciscus, op het plein van de Chiesa Nuova in Assisi.
Zo bleven de twee buurvrouwen nog een tijdje doorpraten. En Franciscus... Die had in het voorbijgaan iets opgevangen van hun gesprek. Hij draaide zich om. “Of ik die jongen van di Bernardone ben? Nee, dat was ik vroeger. Maar sinds kort heb ik afstand gedaan van die naam en ook van alles wat mij vasthield aan Pietro di Bernardone en zijn belangen. Nu is alleen Gód nog maar mijn vader.” De twee buurvrouwen keken elkaar eens aan. Zou dát de reden zijn dat hij nu ook heel andere kleren is gaan dragen? Niet meer dat fraaie kostuum uit de kledingrekken van de zaak van di Bernardone. Het lijkt wel een monnikspij die om zijn magere lijf hangt. Zou bisschop Guido daar iets mee te maken hebben gehad? Het schijnt dat die erbij was toen Franciscus al zijn kleren als een waardeloos hoopje voor de voeten van di Bernardone had neergelegd... Ja, ze zeggen dat de bisschop hem de hand boven het hoofd heeft gehouden toen hij zich probeerde los te wrikken uit de ijzeren greep van di Bernardone. Ook al moest Franciscus nog ontdekken hoe het verder zou gaan, hij voelde zich opgelucht. Want nu was er tenminste een streep getrokken. Hij was bevrijd. “Wij zijn als een vogel ontsnapt. Het net is gescheurd. En wij, wij zijn bevrijd.” Die woorden uit psalm 124 gonsden door zijn hoofd. En geleidelijk aan werd Franciscus weer een blij mens. Maar het was niet de opgewektheid van vroeger. Nee, het was of alles anders was geworden... Maarten Lemmers ofm
4
I N T E R N AT I O N A A L
“Wij willen naar de periferie gaan” De broederschap van Papoea (Indonesië) - het jongste missiegebied van de Nederlandse franciscanen - is sinds september vorig jaar een zelfstandige provincie onder de naam ‘Sint Franciscus, Heraut van de Vrede’. Gabriël Ngga werd gekozen tot eerste ministerprovinciaal. Onlangs was hij enkele dagen in Nederland. Een gesprek over zijn visie op de toekomst van de nieuwe provincie. Broeder Gabriël Ngga.
De broeders in Papoea hebben de oprichting van de nieuwe provincie als een mijlpaal ervaren, vertelt Gabriël Ngga: “We zijn nu zelf volledig verantwoordelijk voor onze toekomst. Onze provincie telt op dit moment ongeveer negentig leden, van wie bijna een derde nog in de opleiding is.”
Stem geven aan stemlozen “Het kapittel durft stappen naar de toekomst te zetten. In overeenstemming met het beleid van de orde willen wij ‘naar de periferie’ gaan. Dat betekent concrete aandacht voor gerechtigheid en vrede in Papoea: Hoe staat het met de mensenrechten? Wat is het beleid en de implementatie van de overheid op het gebied van gezondheidszorg en op economisch gebied? Het aantal gevallen van hiv/aids neemt nog steeds toe. Steeds meer land komt in handen van grote ondernemingen voor palmolie, terwijl de lokale bevolking daar niet of nauwelijks aan te pas komt. We willen stem geven aan de stemlozen.”
Nieuwe uitdagingen “Maar naar de periferie gaan, betekent ook nieuwe uitdagingen aangaan buiten ons oude vertrouwde werkgebied. In het bisdom Merauke (in het zuidoosten van Papoea) is inmiddels een nieuwe communiteit geopend en drie jaar terug al is broeder Timotheüs uitgezonden naar Myanmar. Op korte termijn gaan we deelnemen aan een franciscaanse communiteit in Papoea-Nieuw-Guinea. Voorts hopen we een oud plan te kunnen realiseren: een communiteit beginnen in het bisdom Manado (in het noorden van Sulawesi).”
Samenwerking “We kunnen dit alles natuurlijk niet alleen. We zijn nog jong en kwetsbaar. Steun zoeken en samenwerken is noodzakelijk. Voor het programma voor gerechtigheid en vrede willen we de samenwerking versterken met andere organisaties die niet gebonden zijn aan de overheid in Papoea. Met name denken we dan aan de commissies voor gerechtigheid en vrede in de protestantse kerken. We gaan ook intensief samenwerken met de provincie
van de heilige Michael (Jakarta) op het gebied van vorming en studie. We hopen op broeders die na hun noviciaat in de Michaelprovincie lid willen worden van onze provincie. Samenwerken moet van twee kanten komen: wat hebben zij ons te bieden en wat hebben wij hun te bieden? Gelukkig liggen de contacten gemakkelijk.” “Wij zijn een bróéderschap. Tot nu toe sturen de vormingsprogramma’s van beide provincies de jonge broeders te veel in de richting van het priesterschap. We willen een programma ontwikkelen, waarin meer nadrukkelijk ook ruimte is om op een andere manier invulling te geven aan het leven als minderbroeder.” Kortom: deze nieuwe start heeft veel nieuw enthousiasme en elan losgemaakt. Voort varend gaat het nieuwe bestuur te werk om dit alles te realiseren. Piet Bots ofm
5
BELEVING
Deze jaargang van ‘Franciscanen.nl’ heeft ‘Je levensweg’ als overkoepelend thema. Dit tweede nummer staat in het teken van ‘vrijmaken’. In het hart ervan belichten franciscaans georiënteerde mensen vanuit hun eigen insteek deze levensfase.
VRIJMAKEN
THEO VAN ADRICHEM OFM Coördinator Franciscaans Jongerenwerk, Megen.
Met jongeren op weg In het Franciscaans Jongerenwerk in Megen kom ik in contact met jongeren tussen 16 en 30 jaar. Zo’n acht keer per jaar komt een groep leerlingen uit de laatste jaren van het middelbaar onderwijs enkele dagen meeleven in onze communiteit. Zij en ook andere jongeren nemen deel aan onze dagorde met daarbinnen een eigen programma. De bijzondere omgeving, de regelmaat en de stille momenten in gebedsdiensten, het brengt altijd iets bij hen op gang over hun eigen levenssituatie, met de mooie en de moeizame kanten. Iemand vertelde over een sterk besef van het vele goede om haar heen. De eenvoudige omgeving waarin ze verblijven maakt sommigen dankbaar voor gewone dingen. Gesprekken met vooral de jongere broeders en zusters roepen de vraag op “waar sta ikzelf?”, “wat wil ik met mijn leven?” Het dagelijkse leven van jongeren is vaak hectisch. Onderlinge contacten met leeftijdgenoten zijn vluchtig en sterk gericht op het uiterlijk. Wat ze lastig vinden, waar ze bang voor zijn, wat hen onzeker maakt, maar ook wat hen echt bezielt: daarover spreken ze weinig met elkaar. Een groep jonge meiden die veel met elkaar optrekken binnen en b uiten school, zeiden aan het einde van hun verblijf bij ons, dat ze elkaar op een heel andere manier hadden leren kennen. En dat gebeurt vaker, dat jongeren anders naar elkaar gaan kijken omdat zij meer van de binnenkant van elkaar hebben leren kennen. Daarvoor is een sfeer van veiligheid en vertrouwen nodig. Oudere jongeren zijn volop bezig met hun opleiding, beroepsoriëntatie of eerste werkervaring. Ze zoeken verder wie ze zijn en welke levensvorm bij hen past. Je enkele dagen terug trekken om stil te staan bij de mooie en de moeizame ervaringen, alleen of samen met anderen, kan dan heel heilzaam zijn om de eigen levensweg en roeping te ontdekken. Evenals de rol en betekenis van geloven daarin en hoe je daar tijd, ruimte en vorm aan geeft. Ik vind het prachtig om even met hen te mogen optrekken.
6
RANGEL GEERMAN OFM Geboren op Aruba, lid van de communiteit Megen.
HAN EN TONNEKE BARTELS Ouders van broeder Hans-Peter ofm.
De levensweg
Niet kwijtgeraakt
Ik was twintig jaar en zag een duidelijke lijn in mijn leven. Het is moeilijk er de juiste woorden voor te vinden, het was een lijn van liefde. Voor mijn twintigste ging ik al een andere weg dan mijn moeder had verwacht. Ik volgde een opleiding tot verzekeringsadviseur, Assurantie B, maar stopte daarmee tijdens de leerstof over Levensverzekeringen. Franciscus kwam op mijn pad en ik besloot, achttien jaar oud, een andere weg te gaan.
Toen Hans-Peter met de mededeling kwam “ik wil franciscaan worden”, zijn we niet geschrokken, maar het was wel een verrassing. Je hebt als ouders andere verwachtingen: het beeld zoals je het zelf beleefd hebt. Je leert iemand kennen, die vind je aardig en daar ga je mee verder. Toch weet je dat er andere wegen mogelijk zijn. Als een kind wordt geboren kun je niet voorzien wat er op zijn of haar levenspad gebeurt; gelukkig maar. Nadat zijn keuze bij ons was ingedaald, vonden we het bijzonder. We zijn trots. Wij dachten: als je hart je dat ingeeft, moet je het volgen. Daarin kun je hem dan alleen maar steunen. Voor ons was het ook een kennismaking met Franciscus en Clara. We zijn ons toen in hen gaan verdiepen en laten ons nu door hen inspireren.
Onbewust had ik dus al stappen gezet voor ik op mijn twintigste voor het eerst kloosters bezocht in Nederland. Het waren heilige ruimtes voor mij die ik niet kende op Aruba, mijn geboorteland. Er kwam een verstilling van al het drukke gedoe in en om mij heen. Ik kreeg te horen dat ik welkom was in de orde en ik wist dat ik vanuit mijn innerlijke heilige ruimte een grens kon doorbreken. Ik besefte dat ik door onthechting innerlijk en uiterlijk vrij kon zijn, om door de Liefde bemind te worden en voor de Liefde beschikbaar te zijn. Voor mijn familie was het een sprong in het duister. Ze zagen mijn weg in het horizontale: zij zagen mij landsgrenzen doorbreken, ver van hen verwijderd raken, van familie en vrienden. Zij zagen mij het vaderschap opgeven met een onbekend uitzicht daarvoor in de plaats. Zelf zag ik mijn weg heel anders: namelijk verticaal, een weg verbonden met de Beminde, buiten mijn persoonlijke belangen op Aruba. Duidelijk was dat ik mijn weg van harte ging. Een buurmeisje had voor mijn moeder en mijn zus een avond georganiseerd, voor mijn vertrek naar het klooster. Op die avond had iedereen te doen met mij, maar vooral ook met mijn moeder en zus. Het was een avond waar velen hebben gehuild, omdat ik naar de andere kant van de wereld ging. Nu, inmiddels 22 jaar later, heb ik vol inkeer mijn weg gevolgd.
Het kloosterleven was ons wel bekend. Han heeft twee tantes in het klooster. Dat is wel anders, daar zijn we alleen maar aan de koffietafel. In Megen leef je echt mee. Dan beleef je het veel meer. Ook kenden we het franciscaanse leven al een beetje via pater Roland Putman, die pastoor was in onze Beverwijkse parochie. En Tonneke heeft ook goede herinneringen aan de benedictijn Aad Vooges, oud-pastoor van Velsen-Noord. Hij nam ons als groepje jongeren mee naar Taizé en naar zijn Egmondse abdij. Tonneke heeft in het begin wel gedacht: nou ben ik hem kwijt en we zijn zo close. We gingen wel eens een dagje uit. Met onze oudste hebben we een andere band. Beide zoons zijn heel anders van karakter. Gelukkig zijn we Hans-Peter helemaal niet kwijtgeraakt. We kregen er familie bij. We zijn trots op hoe het met onze zoon gaat. We lezen met veel bewondering de artikelen die hij schrijft. Ook zijn bijdrage in gebeden en vieringen vinden we heel mooi en bijzonder. Het is een gave hoe hij dat allemaal op papier krijgt. Wij zouden het zo niet kunnen.
7
NIEUWS & TIPS
Leefregel voor mensen van vandaag
Mensen
De Liefde achterna. Leefregels van Franciscus is het nieuwste boek van Willem Marie Speelman ofs, wetenschappelijk medewerker van het Franciscaans Studie centrum, verbonden aan de Tilburg School of Catholic Theology. Op 16 maart vond in Utrecht de presentatie plaats. Franciscus’ leefregels gaan over het gewone leven. Ze richten zich op vrede tussenmensen en tussen mensen en God. Doen en (vooral) laten, nederigheid en broederschap, navolgen en nietuitsluiten zijn daarbij kernthema’s. Het 148 pagina’s tellende boek bevat de volledige tekst van de belangrijkste leefregels van Franciscus. Speelman voorzag die van een toelichting die de inhoud opent voor deze tijd. Ook schreef hij een belangwekkende inleiding op de leefregels. De auteur beoogt met deze uitgave de regeltekst uit het boek De Geschriften te halen en hem in de huiskamers van een breed publiek te brengen. Hij reikt zo de lezer handvatten: “Leefregels kunnen voor de mensen van vandaag een belangrijke functie hebben”, aldus Speelman. Dat er op de kaft ‘bezorgd door’ staat, is omdat de hoofdtekst - de regels niet van Speelman zijn, maar van Franciscus.
Overleden Op 1 januari 2018 overleed in het ziekenhuis te Nijmegen Emil Lau, 90 jaar oud, 71 jaar minderbroeder en 65 jaar priester. Gedurende vele jaren heeft hij zich met hart en ziel ingezet voor het pastoraat, ruim 33 jaar in Brazilië en vanaf 1986 in de parochie van Hazerswoude-Dorp. In 2017 verhuisde hij naar de communiteit van Alverna (Wijchen).
De Liefde achterna. Leefregels van Franciscus. Bezorgd door Willem-Marie Speelman, Meinema, 2018, 148 blz., €16,99. Het boek is onder meer verkrijgbaar via het dienstencentrum en de webshop van de Franciscaanse Beweging.
Te Divinópolis (Brazilië) overleed op 18 januari frei Edvaldo (Bram) Kemmeren, in de leeftijd van 85 jaar. Hij was 64 jaar minderbroeder en 57 jaar priester. Onmiddellijk na zijn priesterwijding vertrok hij naar Brazilië. Gedurende zijn arbeidzaam leven is hij steeds met hart en ziel in het basispastoraat werkzaam g eweest: Nanuque, Corinto, Para de Minas en Belo Horizonte. Op 7 februari overleed in het Hospice te Wijchen Herman (Januarius) Münninghoff, emeritus-bisschop van Jayapura(Papoea/Indonesië). Hij was 96 jaar oud, 71 jaar minderbroeder, 64 jaar priester en 45 jaar bisschop. Na zijn priesterwijding vertrok hij als missionaris naar het toen malige Nieuw-Guinea. Veel heeft hij gedaan en betekend voor de mensen in Papoea. Op 10 september 1972 werd hij tot bisschop gewijd van het bisdom van Jayapura. Die functie vervulde hij tot aan zijn emeritaat, 29 augustus 1997. In 2005 keerde hij om gezondheidsredenen terug naar Nederland. Hij ging wonen in ‘Mariëngaerde’ in Warmond. In 2016 verhuisde hij naar ‘Rivo Torto’ in Alverna (Wijchen).
8
In de ‘Hof van Lof’ in Megen mogen planten en bloemen hun eigen verhaal vertellen.
Website: www.franciscaansebeweging.nl
De vier ex-Stoutenburgers die een doorstart waagden.
Franciscaans Milieuproject verlaat St. Agatha Afgelopen oktober verliet het Franciscaans Milieuproject noodgedwongen het landgoed Stoutenburg. Vier leden van de groep dachten gezamenlijk een doorstart te kunnen maken in het Kruisherenklooster te St. Agatha (NB). Maar op 1 februari maakten zij bekend daar al weer te zullen vertrekken. Zij laten weten: “Een nadere uitwerking van de plannen voor zowel huis als tuin heeft het inzicht gegeven dat die inhoudelijk en financieel niet haalbaar zijn. De ontwikkelingen in het klooster gaan te langzaam om de uitbouw van de eigen activiteiten van Het Groene Kloosterhuis goed te realiseren. Beide partijen betreuren deze conclusie en werken in goed overleg aan het beëindigen van de samenwerking.” De groep gaat nu, in overleg met het bestuur en de andere vier ex-Stoutenburgers, b espreken wat dit voor het Milieuproject betekent. En ze gaan weer op zoek naar (een) nieuwe plek(ken) om de idealen te kunnen vormgeven.
Seizoensopening Hof van Lof, Megen De start van het ‘Hof van Lof’-seizoen is dit jaar op 20 april, om 14.00 uur. Mevrouw Liduine Willemsen, lid van het stichtingsbestuur van de Hof van Lof, houdt dan een presentatie met beeldmateriaal over ‘de kracht van Maria in het licht van bloemen en planten’. De tuin van de Megense communiteit van de franciscanen wordt al jaren voor een flink deel onderhouden door een groep vrijwilligers. Waar eeuwenlang het nut van de tuin vooropstond, mogen alle planten en bloemen nu hun eigen verhaal vertellen en zo Gods lof zingen. Franciscus droeg broeder tuinman om die reden al op om altijd in een stukje van de tuin de natuur haar gang te laten gaan. In het zomerseizoen is de tuin op vrijdag- en zaterdag middagen geopend voor publiek (rondleidingen en scharrelmiddagen). Kijk voor de verdere data en meer informatie op www.hofvanlof.nl.
Nieuwe website en webshop van de Franciscaanse Beweging De Franciscaanse Beweging (FB) heeft een nieuwe website en een nieuwe webshop gekregen. De website oogt fris en sprankelend. Ze is opgebouwd uit de kleuren van het FB-logo. De nieuwe webshop is beter doorzoekbaar en beter toegankelijk vanuit het buitenland. De Franciscaanse Beweging bestaat sinds 1996 en is een vereniging voor mensen met interesse in het gedachtegoed en de spiritualiteit van Franciscus en Clara van Assisi. De FB probeert hun waarden op een laagdrempelige manier toegankelijk te houden in de maatschappij. Webshop: shop.franciscaansebeweging.nl
9
DIERBAAR
Toen ik in het klooster kwam, zei een medebroeder: “Je moet een hobby hebben!” “Wat stel je voor”, zei ik. “Postzegels verzamelen. Op zolder staat nog een doos vol.” Dat doe ik nu al zestig jaar. Ik ben ontzettend blij met mijn postzegels. Het zijn kleine kunstwerkjes en ze houden me aardig bezig.
Piet Lemmers ofm
10
AC T I V I T E I T E N
LA VERNA STADSKLOOSTER AMSTERDAM
CLARISSEN MEGEN
HET ANDERE LEVEN VAN JEZUS VAN NAZARETH (lezing door Lenie van Schie).
JONGEREN-MEDITATIEDAGEN, 18 - 36 JAAR
In de Nag Hammadi geschriften en de Dode Zeerollen komt Jezus naar voren als activist en spiritueel leraar. De ‘Weg’ die Jezus voor ons creëerde, ontstond doordat hij die weg zelf liep. Hoe ziet dat pad eruit? En wat kan het voor ons betekenen? DATUM 6 april TIJD 14.00-16.00 uur PRIJS €10,-. VRAAG HET JE BESCHERMENGEL! (met Elisabeth Ouborg)
Onze beschermengelen willen niets liever dan dat je hun hulp inroept. In deze workshop van drie middagen krijg je de kans jouw engelen te ontmoeten en hun betekenis voor jou te ontdekken. We maken gebruik van meditatie, geleide fantasie, schrijfoefeningen en familieopstellingen. DATA 10, 24 april, 8 mei TIJD 14.00-17.00 uur PRIJS € 60,-. FRANCISCUS ZELF AAN HET WOORD (met Fer van der Reijken ofm)
Er is veel óver Franciscus geschreven. Je komt zijn spiritualiteit echter het beste op het spoor als je de teksten leest die hij zélf heeft geschreven, al dan niet in samenspraak met de eerste broeders. Vier avonden voor wie met Franciscus het diepe in wil. DATA 11, 25 april, 9, 23 mei TIJD 20.00-22.00 uur PRIJS € 40,-. HET NIEUWE MOETEN, VRAGEN OM CULTUUR (lezing door Els Kuypers)
Bijna iedereen heeft het gevoel veel te moeten. Technologische ontwikkelingen stellen hoge eisen aan ons. Daarnaast zetten we onszelf en elkaar onder druk: we moeten succesvol en gelukkig zijn! Hoe bewaken we onze innerlijke ruimte en vinden we ruimte om samen te leven? DATUM 24 mei TIJD 20.00-22.00 uur PRIJS € 10,-.
INFORMATIE EN OPGAVE
Fer van der Reijken ofm, Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530, e-mail: info@laverna.nl, website: www.laverna.nl.
FRANCISCAANS JONGERENWERK 12-30 JAAR FJW WEEKEND: IN VRIJHEID VERBONDEN!
In dit bevrijdingsweekend kun je meeleven op het ritme van de broeders in Megen, met hun gebedstijden en maaltijden. Je bent vrij om te genieten van de rust in huis, van de kloostertuin en van de omgeving die uitnodigt tot een mooie wandeling en toevallige ontmoetingen. Een echt vrij weekend dus. Voor wie wil is er de mogelijkheid om te klussen in de tuin of mee te helpen in de keuken. En er is ruimte voor spontane initiatieven. Vrijheid in verbondenheid met andere jongeren en in de bedding van het franciscaanse leven in Megen. DATA 4-5 mei LOCATIE Franciscanen, Megen PRIJS € 65,-. STADSKLOOSTER LA VERNA AMSTERDAM
Jongerengroepen zijn van harte welkom in het stadsklooster La Verna voor een bezoek en een activiteit. Kijk voor mogelijkheden op de website van het Franciscaans Jongerenwerk onder ‘Wat bieden wij?’
INFORMATIE EN OPGAVE
Theo van Adrichem ofm, Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen, tel.: 0412 465779 / 465770, e-mail: fjw@franciscanen.nl, website: www.franciscaansjongerenwerk.nl.
En jij… waar ben je? Wat wil je? Wat zoek je? Wie ben je? Waar ga je naartoe? Kom je iemand tegen onderweg, en hoe? Deze situaties en vragen ga je onder begeleiding samen met andere jongeren bespreken en onderzoeken. Daarna laat je jouw vragen en antwoorden bezinken in een meditatie – in gesprek met God in het diepste van jouw hart. Dit kan je uitdrukken in bijvoorbeeld een dans, een wandeling, een tekening, een schilderij, een gedicht of in een andere creatieve vorm. Midweek ‘Groei’ DATA 30 april 3 mei PRIJS € 115,-, inschrijfgeld € 15,-. Aanmelden zuster Paula Suwartini osc, e-mail: zrpaula.suwartini@gmail.com MET PSALMEN PASEN VIEREN
Verrijzenis heeft zijn wortels diep in het Paasfeest van het Oude Verbond. Het boek van de psalmen kent zelfs een speciaal groepje van psalmen waarin dat hartstochtelijk bezongen wordt: het Klein Hallel (psalmen 113-118). We gaan deze psalmen aandachtig lezen om te ontdekken hoe dichtbij en tastbaar verrijzenis wordt, ook in ons eigen leven. In de ochtend en de middag lezen we samen de teksten en delen we onze ervaringen, ’s avonds mediteren we. De overige tijd zijn we in stilte. Het dagritme van de zusters en het samen bidden in de kerk zijn in deze dagen een sterke steun. Begeleiding Jo Beckers. DATA 9 - 12 april PRIJS € 175,- naast de kosten voor het verblijf in het klooster.
INFORMATIE EN OPGAVE
Klooster Sint-Josephsberg Clarastraat 2, 5366 AK, Megen, tel.: 0412 462314 website: www.clarissen.nl/megen.html.
SPEEL JE WEL EENS MET DE GEDACHTE OM FRANCISCAAN TE WORDEN? Neem contact op met
roepingenbroeder Hans van Bemmel ofm, roepingenwerving@hotmail.com.
VOOR MEER ACTIVITEITEN IN FRANCISCAANS NEDERLAND: WWW.FRANCISCAANSEWEG.NL 11
FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K
Ontroerd Als studente journalistiek aan de Hogeschool Utrecht leer je kritisch denken, bewust omgaan met ethische keuzes en uiteraard journalistieke producties maken, maar de opleiding bevat helaas geen spirituele en persoonlijke vorming. Daarom besloot ik om mijn vrije profileringsruimte te besteden aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). Zij boden een geweldige minor aan: Expeditie Benedictus.
Met een groep studenten en twee enthousiaste docenten bezochten we kloosters, lazen leefregels en spraken deskundigen. Zo probeerden we te ontdekken wat de oude meesters ons konden leren. Veel van mijn klasgenoten werden geraakt door Benedictus, Ignatius of Augustinus en ook ik vond hen erg interessant. Maar ik herkende er jammer genoeg geen thema’s in voor mijn eigen leven. Tot we op de laatste excursiedag naar Megen gingen. Na een wandeling door de Hof van Lof en het gesprek met zuster Johanna en broeder Roland kwamen de verhalen van Franciscus en Clara écht bij me binnen. Ik was ontroerd door de toewijding en nederigheid die uit hun levenshouding sprak. Iedere student zou de minor afsluiten met een persoonlijke excursie van een midweek en het schrijven van een eigen leefregel en ik wist waar ik heen zou gaan: Megen. Vier dagen lang heb ik samen met de broeders franciscanen geleefd. Samen eten, samen bidden, samen zingen, samen veel koffiedrinken, en dat alles in een ritme van stilte en gebed. Vooraf had ik die stilte gevreesd, maar ik probeerde de tijd die ik nu niet aan mijn telefoon of laptop besteedde, te gebruiken om me te verdiepen in de leefregels van Clara en Franciscus. De broeders hielden zich bezig met hun dagelijkse taken, terwijl ik door het prachtige zeventiende-eeuwse klooster zwierf. Het was bijzonder om deze gastvrijheid te ervaren. De gebeden tijdens de vroege ochtenddienst en late avonddienst in de meditatieruimte bezorgden me een diepe rust, die ik volgens mijn vriend nog steeds uitstraalde toen hij me kwam ophalen. Ik was en ben nog steeds erg onder de indruk van de manier waarop Clara haar leven omgooide. Ze legde op jonge leeftijd haar leven in de handen van God en stichtte met hulp van Franciscus een klooster, San Damiano. Deze beslissing paste absoluut niet in haar tijd of cultuur en zou ook vandaag de dag misschien niet worden begrepen. Ik heb veel geleerd van de radicaliteit van Franciscus en Clara, maar ook van Theo, Loek, Jan, Rangel, Gerard, Wim, Hans-Peter en Benedetto: volledig leven voor God en de naaste. Hester Nagelhout