franciscanen.nl j a a r g a n g 7 | j u l i /a u g u s t u s 2 012 | n u m m e r 4
4 6 8
Elisabeth en Lodewijk Zorg voor noodlijdenden
Gods Rijk is nabij! Gesprek met Roland Putman
Internationaal Europese franciscanen in overleg
vooraf
Vroege vogels
Foto omslag: Klokkentorentje Santo Stefano, Assisi. Volgens de overlevering gingen de klokken van dit kerkje spontaan luiden
Misschien ook gehoord, de ontroerende column van cabaretier Youp van ’t Hek, zondagochtend 20 mei in het programma ‘Vroege vogels’? Citaat: “Iedere middag rond half vijf ging juffrouw Regenbogen met een bord vol oud brood naar buiten. Ze lokte dan met ferm getik met de sleutel van de achterdeur tegen de onderkant van dat bord. De vogels uit de buurt streken dan neer in een boom in haar achtertuintje. Zo gauw ze het brood op het gazon had gestrooid en weer naar binnen was gegaan, kwamen de vogels op het brood af. In een mum van tijd was het brood naar binnen gewerkt en verdwenen de vogels weer. Een prachtig beeld: die absoluut niet schuwe vogels die zo voorbeeldig in die boom gingen wachten.” Youp vraagt zich dan af: “Juffrouw Regenbogen, hoe deed je dat? Wat was je geheim? Franciscus van Assisi sprak met de vogels! Maar dat is een legende. Een sprookje. Juffrouw Regenbogen heb ik met een ferm tikken de vogels zien lokken ... bij mij schieten ze weg ... raar, heel raar!”
toen Franciscus gestorven was.
Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het
Misschien was het geheim van juffrouw Regenbogen wel hetzelfde geheim als van Franciscus. In zijn preek voor de vogels nodigt hij hen uit de Schepper innig te prijzen en Hem altijd lief te hebben. Want: “De Schepper heeft jullie zeer lief, gezien de vele weldaden die hij jullie schenkt.” Kan het ook ons geheim worden? Ton Peters ofm
franciscaanse denken en doen. Oplage: 6500. Abonnement:
Detail fresco, Assisi.
Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris), Maarten Lemmers ofm, Ton van Oosterhout ofm, Joop Sierat. Ontwerp en drukwerk: ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
2
Woorden van Franciscus Alle schepselen, zegen de Heer. Alle vogels van de hemel, prijs de Heer. Alle kinderen, prijs de Heer.
ac t u e e l Beeld van de expositie in het Gorcums Museum.
Oudere katholieken herinneren zich van de godsdienstles nog wel gruwelijke verhalen over de ‘Martelaren van Gorcum’ die in Den Briel, het huidige Brielle, door de protestantse Watergeuzen werden vermoord. Jongeren kennen ze vrijwel niet. Dit jaar is er hernieuwde aandacht voor de negentien martelaren, onder wie elf minderbroeders. Ze zijn patroonheiligen van de Nederlandse franciscanen.
Gerestaureerd monument op het Martelveld.
Hernieuwde aandacht voor ‘Martelaren van Gorcum’ Afgelopen voorjaar werd in Brielle de restauratie voltooid van beelden van de martelaren in de Bedevaartskerk H.H. Martelaren van Gorcum en van de er naast gelegen ommegang rond het ‘Martelveld’, de plek waar ze het leven lieten. Op 27 april was de Rotterdamse bisschop Hans van den Hende hoofdcelebrant in een plechtige eucharistieviering bij gelegenheid van de afronding van het restauratieproject. Van 9 juni tot en met 26 augustus is in het G orcums Museum de tentoonstelling ‘Oog in oog met de Martelaren van Gorcum’ te bezichtigen. Voor het eerst staat de thuisstad van de martelaren uitgebreid bij hen stil. De expositie bevat schilderijen, prenten, schoolplaten, vaandels, glas-in-lood-ramen, relieken en reliekhouders uit kerken en musea uit binnen- en buitenland (meer info: www.gorcumsmuseum.nl).
Watergeuzen Op 1 april 1572 namen de Watergeuzen onder aanvoering van Willem Lumey Den Briel in. Dat was het begin van de bevrijding van de Nederlanden, die jarenlang onder de Spaanse overheersing gebukt gingen. Met de komst van de Watergeuzen veranderde er veel voor de kerken en hun volgelingen. De Spaanse bezetter was katholiek en verbood alle andere vormen van geloof. De Watergeuzen daarentegen waren aanhangers van de reformatie; zij bestreden op hun beurt het katholieke geloof. De Watergeuzen trokken vanuit Den Briel op naar Gorcum. Daar namen zij religieuzen en priesters gevangen en verplichtten hen het
geloof in de eucharistie en het leergezag van de paus af te zweren. Enkelen gingen over naar de reformatie, maar zestien van hen weigerden en werden per vissersboot naar Den Briel gevoerd. Daar werden nog drie geestelijken aan de groep toegevoegd. Na een paar dagen in de Brielse gevangenis te hebben gezeten, werden alle negentien in het holst van de nacht naar een oude turfschuur overgebracht en door ophanging om het leven gebracht. Op 14 november 1675 zijn de negentien door Paus Clemens X zalig verklaard. Pius IX nam hen op in het officiële kerkelijke lijst van heilige martelaren, na hen in 1867 heilig te hebben verklaard. Hun gedachtenis is op 9 juli. In 1880 werden de ‘Martelaren van Gorcum’ uitgeroepen tot de patronen van de in 1853 opgerichte zelfstandige Nederlandse provincie van de minderbroeders franciscanen.
Bedevaartsoord Op het terrein van het bedevaartsoord in Brielle bevinden zich een kerk, een stenen ommegang - met in het midden een gemetselde vijver - en een koepelvormig monument. Rond dit monument loopt een hardstenen rand die de plaats aangeeft van de fundering van de turfschuur waarin de martelaren zijn opgehangen. Rond de gedachtenis van de Martelaren van Gorcum wordt jaarlijks een nationale bedevaart naar het bedevaartsoord in Brielle gehouden. Dit jaar vond deze plaats op 7 juli. Ton Peters ofm
3
ko p s t u k k e n
Glas-in-lood ramen van Elisabeth en Lodewijk in de sacristie van de Hartebrug kerk te Leiden. Elisabeth van Thüringen wordt heel vaak afgebeeld - zoals op dit raam - met rozen in haar mantel, verwijzend naar het ‘rozenwonder’. Tegen de zin van haar adellijke omgeving deelde ze brood uit aan de armen. Op een keer werd ze daarbij betrapt toen ze met broden in haar mantel op weg was. Daarop aangesproken, sloeg zij haar mantel open en zie: de broden waren in rozen veranderd.
Lodewijk IX liet de (vermeende) doornenkroon van Christus uit Constantinopel naar Parijs overkomen. Hij bouwde er een aparte kapel voor: de SainteChapelle. Meestal wordt hij dan ook afgebeeld met die doornenkroon in zijn hand - zoals op dit raam - of liggend op een kussen. Soms ook met de drie spijkers waarmee Christus werd gekruisigd. Te zien op het raam zijn ook de scepter en de Franse lelie.
De Hongaarse prinses Elisabeth (1207-1231) en de Franse koning Lodewijk IX (1214-1270) wijdden zich in het voetspoor van Franciscus aan de zorg voor de noodlijdenden. Zij zijn de patroonheiligen geworden van de ‘derde orde’, tegenwoordig ‘Orde van Franciscaanse Seculieren’ geheten. Dit is een gemeenschap van (al dan niet gehuwde en zelfstandig wonende) leken die, naast de minderbroeders en de clarissen, ook volgens een franciscaanse regel leven.
Elisabeth en Lodewijk In 1211, het jaar waarin Clara van Assisi zich aansloot bij de volgelingen van Franciscus, vond de verloving plaats van de vierjarige Hongaarse prinses Elisabeth met Herman, zoon van landgraaf Herman I en Sophie van Thüringen. Het ging er vrolijk aan toe aan het hof van Thüringen, waar Elisabeth vanaf nu haar jeugd zou doorbrengen. Maar het was ook een plek van zinloosheid en cynisme.
Boetvaardig Voor Elisabeth had God echter iets anders in petto dan het leven aan het hof. Zij koos voor een boetvaardig leven om zich geheel en al in te zetten voor de armen. Daarbij wilde zij ‘zuster in de wereld’ zijn: naar mensen toegaan die doorgaans vermeden worden. Men zou kunnen zeggen dat ook haar weg in het Testament van Franciscus is beschreven: “De Heer zelf heeft me tussen hen gebracht en ik heb hun barmhartigheid bewezen.” Zij gaf zichzelf en haar bezittingen weg om hen te helpen. Haar mededogen ging gepaard met ascese, niet om de kapotte wereld te herstellen, maar om werkelijk bij de armen aanwezig te kunnen zijn. Zij maakte zich vrij voor de uitgestoten mens en voor God.
4
Beschermheer In het jaar dat Franciscus van Assisi overlijdt, 1226, wordt de twaalfjarige Lodewijk in de nog in aanbouw zijnde kathedraal van Reims tot koning van Frankrijk gekroond. Hij voerde oorlogen om andersgelovigen tot het christendom te bekeren en ging in zijn bekeringsijver drie keer op kruistocht. Maar de koning koos ook vaak voor diplomatie. Zo zond hij in een poging de Mongolen tot het christendom te bekeren, eerst een dominicaan en later een minderbroeder uit. Dwang en diplomatie zijn woorden die benadrukken dat Lodewijk als koning opereerde. Terwijl Elisabeth van Thüringen haar adellijke staat aflegde om zich als arme onder de armen te begeven, bleef Lodewijk voluit koning, om vanuit die positie de noodlijdenden te helpen. Hij ging als strateeg te werk, van bovenaf de zaken regelend. Voor de franciscanen was hij een belangrijke beschermheer. Willem Marie Speelman Deze rubriek wordt verzorgd door medewerkers van het Franciscaans Studiecentrum. Info: www.franciscaans-studiecentrum.nl.
overweging
Dialoog Stel je voor ... Je loopt in Amsterdam langs de dure etalages van de P.C. Hooftstraat. Opeens sta je voor ... een Wereldwinkel! Of een stalletje met ‘Vraag-en-Aanbod’-spullen. Een Emmauswinkel. Of een kraampje van ‘Frans Tweede Hands’ ... Heeft het zin om de voorbijgangers in die chique winkelstraat een spiegel voor te houden? In 1223 schrijft Franciscus van Assisi een regel voor zijn broeders. Hij bepaalt: “Alle broeders dragen goedkope kleren. En met Gods zegen kunnen ze die oplappen met zakkengoed of andere stukken stof.” En hij vervolgt: “Ze moeten geen mens verachten of veroordelen die gekleed gaat in zachte, kleurige stoffen, en die zich aan exquise spijzen en dranken tegoed doet.” Een daad stellen, en tegelijkertijd je oordeel opschorten over mensen met een gedrag waar
De ouders van Franciscus. Beeld in Assisi.
je vragen bij hebt, hoe doe je dat? Is er kans op een vruchtbare dialoog? Franciscus groeide op in een welgestelde familie die een grote stoffenhandel bezat. Hij weet dus waar hij over spreekt wanneer hij het heeft over goedkope kleren die opgelapt worden met zakkengoed. En hij weet precies wat zachte en kleurige stoffen zijn. Met mensen die in zulke mooie stoffen lopen gaat hij de confrontatie aan. In een van zijn brieven richt hij zich tot “alle burgemeesters en raadsheren, rechters en
bestuurders overal ter wereld”. Wat heeft hij hun te zeggen? Jullie zijn sterfelijke heersers, zo laat hij hun weten. Hij probeert hen over te halen om iedere avond een publieke gebedsoproep te doen. Waarschijnlijk is hij onder de indruk geweest van de gebedsoproep die hij in islamitische landen had leren kennen. De Angelusklokken die later op vele plaatsen werden geluid, zijn wellicht ingevoerd op verzoek van Franciscus. Het kwam echt nogal eens tot een goede dialoog met de mensen die in zachte en kleurrijke stoffen gekleed gingen. Franciscus was overigens bescheiden genoeg om zich daar niet rijk mee te rekenen. Want zelfs al zou een bode komen melden dat de koning van Frankrijk en de koning van Engeland tot de orde waren toegetreden, “dan zou dat toch nog niet de diepste vreugde in mij wakker roepen”, zegt hij tegen broeder Leo. “Belangrijker is dat ik mijn geduld bewaar en mij niet kwaad maak wanneer mensen de deur voor mijn neus dichtgooien. Wat mij betreft moet de dialoog open blijven.” Zijn er inderdaad koningen of koninginnen toegetreden tot de orde van de minderbroeders? In de eerste jaren hebben zich mannen uit adellijke families aangesloten. En evengoed ook mannen uit de rafelrand van de samenleving. Ze lieten het milieu achter zich waarin ze tot dan toe hadden geleefd. Ze werden broeders van elkaar. Er waren ook mensen die zich door Franciscus aangesproken wisten maar op hun post zijn gebleven omdat ze een bijzondere verantwoordelijkheid hadden voor hun omgeving. De broederschap stond volop in dialoog met de hele samenleving. En dat is tot op de dag van vandaag zo gebleven. Maarten Lemmers ofm
5
de binnenkant
Gods Rijk is nabij! Roland Putman (41) groeide op in een sociale aandachtswijk in Utrecht en raakte bijzonder geboeid door het parochieleven. Dat bracht hem ertoe om na de havo contact te zoeken met het aartsbisdom Utrecht. Hij ging theologie studeren, werd priester gewijd en werkte een tiental jaren in het parochiepastoraat. In 2007 trad hij toe tot de orde en vorig jaar deed hij zijn plechtige professie. Thans is hij vanuit de Amsterdamse communiteit pastoraal werkzaam in de regio Beverwijk.
Van huis uit maakte Roland kennis met een parochie die geen vrijblijvende gemeenschap wilde zijn. Hij leerde de geloofsgemeenschap zien als een plek waar mensen opgroeien en waar kinderen kunnen opbloeien. “Ik beleefde dat het Rijk Gods inderdaad nabij is en ben theologie gaan studeren. Dat deed ik niet vanwege de studie op zích, maar omdat ik op zoek was naar levenswijsheid en levenszin, vooral met oog voor de sociale kant.” Tijdens zijn studie ontmoette hij in een retraite Theo Zweerman ofm. Langzaam vielen de puzzelstukjes voor Roland in elkaar, want eerder had hij er wel eens van gedroomd een eenvoudig klein oud franciscaans patertje te worden, levend uit Gods hand, ontwapenend en uitnodigend.
Dienend werken Roland kwam in contact met de Orde van Franciscaanse Seculieren en werd er lid van. Hij ontmoette er een inspirerende groep broeders en zusters van divers pluimage. Allen actief op hun eigen plaats vanuit dezelfde inspiratie, en - ondanks alle verschillen - met elkaar in gesprek. Roland beleefde zijn diakenwijding als een hoogtepunt: nu kon hij dienend werken aan het Rijk Gods, in alle eenvoud; in de sfeer waarin hij was opgegroeid. Zocht hij in het verlengde van zijn studie een maatschappelijke of een religieuze benadering? Roland verwijst naar zijn bezigheden in de zorg voor dak- en thuislozen en vertelt dat hij het fijn vindt om mensen te zien opbloeien. “Als je aandacht hebt voor hen en met ze probeert mee te leven, dan zie je zulke mooie mensen en hoor je prachtige Roland Putman legt op 4 september 2011 in de Mozes- & Aäronkerk te Amsterdam zijn plechtige professie af in de handen van minister provinciaal Jan van den Eijnden.
6
Nederlandse deelnemers aan de derde Europese franciscaanse voettocht voor vrede naar Vézelay, van 2-10 augustus 2010. V.l.n.r. Lineke Meekes, Emile Gerards, Eline Pollaert, Emiel van Druten (‘broeder Lucas’ nadat hij 11 september 2011 intrad bij de franciscanen), Roland Putman.
levensverhalen.” Diaconie is voor hem een weg om Jezus te leren kennen, overeenkomstig de woorden van Matteüs 25, 35-36: “Want Ik had honger en jullie hebben Me te eten gegeven, Ik had dorst en jullie hebben Me te drinken gegeven, Ik was vreemdeling en jullie hebben Me opgenomen. Ik was naakt en jullie hebben Me gekleed, Ik was ziek en jullie hebben naar Me omgezien, Ik zat in de gevangenis en jullie kwamen naar Me toe.” “Als we vertrouwen hebben in mensen dan zien we Christus. Maatschappelijk bezig-zijn is dus altijd een religieuze activiteit”, verduidelijkt Roland.
Openheid en dialoog Wat ziet hij als de rode draad in zijn pastoraat? “Ik wil het goede benoemen en niet blind zijn voor het kwade. Ook in de huidige tegenstellingen binnen de kerk. Ik ben blij met de goede dingen, maar herken ook pijnpunten en gemis; daar moeten we ’t mee uithouden en de wonden verzorgen.” Jarenlang was Roland bestuurslid van de Vereniging van Pastoraal Werkenden, een progressieve beweging van pastores en pastoraal werk(st)ers. “Dat heb ik gedaan om ook met elkaar in gesprek te blijven, om te weten wat er leeft, als een gezamenlijke zorg. Ik ben voor openheid en dialoog, voor onderling vertrouwen. Beleidsmatig moeten we daarbij geduld hebben en qua werk: doorpakken!”
in contact kwam met de communiteit van de Jodenbreestraat. Door bezoeken en de gezamenlijke activiteiten kreeg Franciscus meer gezicht voor hem. Hij herkende dat ook bij Franciscus, die zijn broeders aanspoort om het goede te zeggen en te doen, en anderzijds ook te benoemen wat verkeerd is. “Daar mogen we elkaar op aanspreken. De energie daarvoor halen we uit de liefde van God. We mogen ons geaccepteerd weten door God en daarom ook onszelf en elkaar accepteren.” De broederschap betekent daarin veel voor hem. Met zijn medebroeders komt hij tot gemeenschappelijk gebed. De gemeenschap helpt hem ook om de tijd te nemen voor rust en stilte.
Ultieme nederigheid
Gemeenschap
Roland houdt niet zo van grote liturgie vieringen en hoeft niet perse predikant te zijn. Hij viert graag samen met anderen in een kleine groep, bijvoorbeeld om zo de heilige ruimte te ervaren waar God is. “En om in stilte te ervaren wat er om ons heen gebeurt, hoe God en Jezus met ons op weg zijn.” Zijn favoriete bijbeltekst luidt: “Gods Rijk is nabij!” “God zegt: Ik ben die Ik ben; dat is een levende realiteit. Zo wil Hij mensen stimuleren en raken om op weg te gaan. Waar dat gebeurt zie je mensen opbloeien. Daar breekt God zich met ons in ultieme nederigheid.” Als pastor wil Roland daarin bemiddelen, zodat mensen tot God kunnen komen.
Roland vertelt dat hij via het jongerenwerk van de Orde van Franciscaanse Seculieren
Ton van Oosterhout ofm
7
i n t e r n at i o n a a l
De wereldwijde orde van de minderbroeders-franciscanen is opgedeeld in ‘provincies’. Dat zijn groepen van broeders in een bepaald land of gebied. Daarnaast bestaan er ook internationale verbanden waarin degenen die aan het hoofd staan van provincies, de ‘ministers provinciaal’, overleg voeren. Jan van den Eijnden, minister provinciaal van Nederland bericht erover.
Europese franciscanen in overleg Ik maak deel uit van de ‘Conferentia Transalpina Franciscana’ (COTAF), de ‘Franciscaanse Conferentie boven de Alpen’, bestaande uit de provinciaals van Duitsland, Frankrijk (twee provincies), Hongarije, Nederland, Roemenië, Oostenrijk, Vlaanderen en Zwitserland. Dat overleg dient als adviesorgaan voor het generaal bestuur van de orde en als klankbord voor de provinciaals. Tweemaal per jaar bespreken we de ontwikkelingen, mogelijkheden en moeilijkheden in de provincies en kijken wat we misschien samen kunnen doen.
Grote verschillen Samenwerking is binnen het COTAF-verband niet gemakkelijk. Er zijn grote verschillen, niet alleen in cultureel opzicht maar ook wat betreft de kerkelijk-godsdienstige en maatschappelijke situatie. Gezamenlijke initiatieven komen moeilijk van de grond. Er is wel een Duits-Nederlands noviciaat en een Hongaars-Roemeens. In Bonn is de ‘Missionszentrale’ gevestigd, een instelling van de COTAF, maar toch vooral Duits van opzet en kleur. Van de andere kant zijn deze verschillen ook spannend en verrijkend. Ik leer er iedere
8
keer weer van dat ik deel uitmaak van een internationale orde en dat wat bij ons heel belangrijk lijkt, dat elders helemaal niet is, en omgekeerd. Tegelijkertijd verbaast het me ook telkens weer hoe wij, ondanks alle verschillen, elkaar echt als broeders ervaren en begrijpen, en bereid zijn met elkaar mee te denken. Verschillen hoeven niet te verdelen, maar zijn een uitdaging om naar verbinding te zoeken. In alle provincies van de COTAF loopt het aantal roepingen drastisch terug. Dit betekent dat overal huizen gesloten moeten worden en taken afgestoten. Het delen van deze zorgen heeft dan iets bemoedigends en troostends.
slotverklaring. Juist omdat zoveel mensen van heel verschillende herkomst en achtergrond het met elkaar eens moeten worden, zijn zulke verklaringen dikwijls nogal vlak. Concrete projecten hebben ontzettend veel voeten in de aarde. Maar eindelijk zijn we er toch in geslaagd om een soort franciscaans ‘agentschap’ bij Europese instellingen in Brussel op te richten. Het ziet er ook naar uit dat we er in slagen een franciscaanse pleisterplaats in te richten langs de weg naar de populaire bedevaartplaats Santiago de Compostela, minstens tijdens het pelgrimsseizoen.
Pleisterplaats
Deze twee Europese verbanden worden steeds belangrijker. Europa is met vallen en opstaan op allerlei terreinen bezig uit te groeien tot een eenheid. Ook wij moeten in het huidige klimaat van afnemende roepingen meer en meer de handen ineen slaan en leren dat wij Europese franciscanen zijn.
Naast de COTAF is er in Europa ook de ‘Unio Fratrum Minorum Europae’ (UFME), de ‘Unie van Europese Minderbroeders’. Binnen dit verband komen iedere twee jaar alle Europese provinciaals bij elkaar. Tijdens deze bijeenkomsten treden de onderlinge verschillen nóg duidelijker op de voorgrond dan in de COTAF en is het dus ook lastiger om samen te werken. Meestal komen we niet veel verder dan een mooie
Eenheid
Jan van den Eijnden ofm
Ontmoeting generaal definitorium met de leden van de COTAF, Königswinter, Duitsland, 24 april 2012. Zesde van links: Jan van den Eijnden. Zevende van links: Rob Hoogenboom ofm, gespreksleider van de bijeenkomst. Elfde van links: minister generaal José Rodríguez Carballo.
m a at s c h a p p i j
Geloven kan niet “zonder dienstbaar te zijn aan elkaar, vooral aan mensen aan de onderkant van de samenleving: daklozen, verslaafden. Een luisterend oor en rust bieden is voor mij een invulling van mijn franciscaan-zijn.
”
Henk van der Zee (74), franciscaan, Groningen. Werkte ruim dertig jaar in het parochiepastoraat en als geestelijk verzorger in het bisdom Groningen-Leeuwarden. Is vrijwilliger in de ‘Open Hof’, een oecumenisch diaconaal-pastoraal centrum in de stad Groningen met een dagopvang voor dak- en thuislozen.
9
n i eu w s
(foto: Rob Freijssen)
Van klooster naar afvalscheiding
Guy Dilweg (met petje) bekijkt de glasinzameling op het Utrechtse afvalscheidingsstation.
Guy Dilweg ofm werkte 19 mei een dagje mee op een drukbezocht afvalscheidingsstation in Utrecht. Hij deed dit op verzoek van de KRO-RKK. Het programma ‘Katholiek Nederland’ van deze omroep maakt een tweede serie ‘Zomerkloosters’, waarin een kloosterling geconfronteerd wordt met een heel andere plaats dan hij of zij gewend is. Guy Dilweg is coördinator van het Franciscaans Milieuproject Stoutenburg. Dit ‘milieuklooster’ is gelegen in en landelijke en rustige omgeving. Hij vond de overeenkomsten met het afvalscheidingsstation in de Domstad sterker dan de verschillen. “Op beide plekken werken mensen aan de verduurzaming van ons leven, zodat de aarde als ons huis nog een tijdje langer meekan”, concludeert hij. Ga voor informatie over ‘Zomerkloosters’ naar www.rkk.nl.
Sekar Vellaisamy ofm (links op de foto) en Joy Sebastian ofm na hun aankomst op Schiphol, met in hun midden: Jan van den Eijnden ofm.
Indiase broeders in Nederland Op 8 juni arriveerden twee Indiase franciscanen op Schiphol. Sekar Vellaisamy en Joy Sebastian blijven vijf jaar in Nederland in het kader van uitwisseling binnen de internationale orde van de minderbroeders. Ze werden bij hun aankomst welkom geheten door onder anderen de Nederlandse minister provinciaal Jan van den Eijnden. De Indiase broeders wonen voorlopig in het minderbroedersklooster in Megen. Vandaaruit volgen zij nu taallessen Nederlands. Het is de bedoeling dat beiden gaandeweg een bijdrage leveren aan de opbouw en instandhouding van de broederschap in Nederland.
10
Mannen van vrede Op 14 juni is in het Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling ‘La Verna’ in Amsterdam het boek Franciscus en de sultan: mannen van vrede gepresenteerd, geschreven door de ex-franciscaan Jan Hoeberichts. Hij was vele jaren werkzaam in Pakistan. Na zijn terugkeer in Nederland kreeg hij een studieopdracht van het Franciscaans Studiecentrum. Hij bestudeerde de houding van Franciscus tegenover de islam. In de vroege dertiende eeuw was Europa in een felle strijd verwikkeld met de islam om de heerschappij over wat het ‘Heilig Land’ heette. In felle redes riepen de pausen de christenen op ten strijde te trekken tegen de ‘Moren’ en het ‘wrede beest’ te verslaan. Maar niet iedereen liet zich door dit vijanddenken meeslepen. Er was één man die zich - te midden van vijandschap, onverdraagzaamheid en geweld tegenover de moslims - inzette voor christelijke waarden als vijandsliefde, zorg voor de ontheemde vreemdeling, solidariteit met alle mensen, ook de moslims, en vredelievendheid. Die ‘man van vrede’ was Franciscus van Assisi. In 1219, de vijfde kruistocht was in volle gang, bracht hij, na twee eerdere mislukte pogingen, een bezoek aan sultan Malek al-Kamil van Egypte. De ontmoeting met de sultan, die allerminst een ‘wreed beest’ bleek te zijn, heeft een diepe indruk op Franciscus gemaakt en een grote invloed uitgeoefend op zijn verdere leven en spiritualiteit. Deze fascinerende gebeurtenis kan ook mensen anno nu inspireren om niet de confrontatie te zoeken met de islam maar de dialoog, is de stelling van de auteur. Jan Hoeberichts, Franciscus en de sultan: mannen van vrede, Valkhof Pers, Nijmegen, 187 blz., €14,50.
ac t i v i t e i t e n
La Verna
Franciscaans Jongerenwerk
Stoutenburg
Open Dag
Even niks doen
Extra tuinweek
Gelegenheid om te proeven van cursussen die dit najaar te volgen zijn. Zes cursus leiders presenteren hun aanbod in de vorm van een workshop. Deelname aan twee hiervan is mogelijk. Het programma van de Open Dag is te vinden op www.laverna.nl. Datum 15 september Tijd 14.00-17.00 uur Prijs gratis
Enkele dagen voor jezelf om stilte te vinden, tot rust te komen en gewoon eens even niks te doen. En een gesprek met een broeder als je dat wilt. Locatie minderbroedersklooster, Megen Data 11-14 september Prijs € 70,-
De bloemrijke, biologische moestuin van Stoutenburg is een essentiële bron van voeding en spiritualiteit. Tijdens de extra verkorte tuinweek kun je kennismaken met onze manier van tuinieren waarbij we in de ochtend zoveel mogelijk in stilte werken. Deze week leef je mee in het dagritme van de communiteit. Data 27-30 augustus Prijs € 75,-
Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling
Franciscaans Jongerentreffen
Franciscaans Milieuproject
Iedereen heeft talenten. Maar ken je ze ook werkelijk? Hoe zet jij je talenten in? Leef je jouw hele potentieel? Op deze ‘talentendag’ gaan we hiermee aan de slag, met beelden, visualisaties en een spelbord. Datum 28 september Tijd 10.00-17.00 uur Prijs € 50,-
Het dertiende Franciscaans Jongerentreffen heeft als thema: ‘Le(e)f!’ Een weekend vol inspiratie, ontmoeting en gezelligheid voor jongeren van 16-30 jaar die kennis willen maken met de spiritualiteit van Franciscus en Clara. Locatie Megen Data 5-7 oktober Prijs € 50,- (€ 40,- bij opgave vóór 10 september)
Vertrouwen
Maatschappelijke stage
Het hart van vertrouwen is overgave. Als we ons overgeven realiseren we ons dat we niet alles in de hand hebben en los moeten laten. Als dat lastig is, reikt psychosynthese een mogelijkheid aan: ga naar je innerlijke stilteplek en leer van daaruit naar jezelf te kijken. Datum 29 september Tijd 10.30-16.30 uur Prijs € 45,-
Ben je op zoek naar een bijzondere plek voor je maatschappelijke stage? Beleef bij de franciscanen in Amsterdam een milieuvriendelijke middag of maak een levensboek over een van de oudere broeders. Bij de broeders in Megen kun je in de tuin of in de kloosterkeuken werken. Neem contact met ons op en samen werken we een plan uit!
Informatiemiddag
Informatie en opgave: Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > jongeren
Informatie en opgave: Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl
Ontdek je talenten!
Zomerdansdagen
Tijdens deze dagen worden sacrale kringdansen rond een ‘midden’ gehouden. Door daar omheen te dansen, cirkelen we als het ware om het Geheim, het Mysterie, en wordt de cirkel een sacrale ruimte. Data 19 en 25 augustus Tijd 10.00-16.00 uur Prijs € 30,-
Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis, moestuin en bos. Datum 26 augustus Tijd 14.00-16.00 uur Prijs gratis (gift wordt op prijs gesteld)
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
11
Fr a n c i s c a a n s J o n g e r e n w e r k
d n e k e e w m a a z r e e L
bij de e n te g ast r e g n jo r d me og vie Ermelo ha n as ik met n a w v il d r p la a b e 1 t e n met ekend me t parochie o e e t h w t r n in a e a p e e f m o e n opr e n. Le Van 30 n’.” M e ge n . Ee nd in Meg e in k e n e e n w e zond e te a n g c e , r n e e g v n le o francis J k t: “ zield rig gemaa thema ‘Be ls a t e m , n nieuwsgie M e ge een oeders in t het verschil in zi s m So . en n. me t de br rd of uitroepteke kten de woo
rduidelij n vraaglgens de ve em) soms in ee vo /H l aa em m (h n er ee tt s: hoofdle e broeder fijn de rust ee keer voor d per dag kuner rg u b d el er kend. Het was w We kookten tw ee e w er d am ie za u at er d zo inatie le n ing’, dit varen in comb ij was het een erd verdeeld (e er m w r te k o ij o n ‘eerlijke verdel rl V ve ee le l l er se als het voed ), en eenmaa nd om even van het kloost door te komen nen gebruiken ers. Een weeke en regelmaat ed ag d ro n b n e ee d ee m n e o w va f onder d en oeg uzes, je geloo de gastvrijhei aarnaast hadd ke et D is meer dan gen . je m , ch n is ve ar le let o je g o atie isch en ve nieuwe inspir ten via een sch aan bij jezelf en ra st et P m . te n il en geheel biolog st ve st le ru ld l Wat is en maakt en. En dan vo rek over bezie ft veel ruimte over de vraag: e loep te nem ee stil wandgesp d g em t st aa je m s e el al d g e ef tj re ‘li wit krij aan. De ten brengen aandacht’, bord met een naar huis te g gebedsmomen en: ‘leven met e rd st o o ’, va tw e en D w an r. u le ro ve rt hangt in de bezieling? Enke de dag ef fectie n. De rust die aardering en ve ve ‘w le ’, je je d d ei o in h G jk en ie li d nder n dag anke s. Een plaats zo rdieping in je met de talente er (geven)’, ‘ontv d ve m n ka ke e er d ‘w n ’, va u echt eid ier en n en op dat wat God in ons’. gen, de soberh er s tr al an n ‘leven in het h g el ce zi n e co d te et ’, ‘leven m gen om je list terug! gegeven heeft te veel af leidin ker: ik kom bes ze ik t t ij ee kw w je g in at nd ust van w belangrijk is. Eé kt je meer bew t. aa n m ij w rd o rd b ve et h rd o proken wo Schrijven op n waar een ges aa schuur st t n werden jf li b et H wilt. Willemieke Ver ten en via pijle ks te s ar en ka g el in or op ine verander We gingen do verbonden. Kle ar ka el et m antwoorden