franciscanen.nl j a a r g a n g 7 | m a a r t/a p r i l 2 012 | n u m m e r 2
4 6 8
Antonius van Padua Een uitstekend predikant
Goed zoals het gebeurt Gesprek met Nico Dister
Internationaal noviciaat Samenwerking provincies
vooraf
Een wending in je leven
Foto omslag:
Het is verbazingwekkend hoe sommige mensen na door een diep dal te zijn gegaan weer opbloeien. Een partner verliezen, baan kwijtraken, een levensbedreigende ziekte oplopen, het leven niet meer zien zitten ... En tóch komen ze er doorheen. Ze vinden kracht in de wijze waarop ze in het leven staan, in hun geloof. Ze vertrouwen op de nabijheid van mensen. Voor mij hebben zulke mensen al deel aan de verrijzenis, de opstanding van Jezus Christus, zoals we die met Pasen vieren. Een wending in je leven. Soms als gevolg van je eigen keuze, soms omdat er iets gebeurt dat je verdere leven bepaalt.
Beeld van Franciscus als ‘Patroon van de ecologie’ in de franciscaanse kluizenarij Montecasale, Midden-Italië.
Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 6500. Abonnement: Gratis aan te vragen via
Franciscus schrijft in zijn Testament: “De Heer heeft mij, broeder Franciscus, aldus het begin gegeven van een leven in boetvaardigheid; toen ik in zonden leefde, vond ik het erg bitter melaatsen te zien. En de Heer zelf heeft mij tussen hen gebracht en ik heb hun barmhartigheid bewezen. En toen ik bij hen wegging, was wat ik bitter vond voor mij omgeslagen in zoetheid naar ziel en lichaam; en toen ben ik een korte tijd zo gebleven en heb de wereld verlaten.” Het is de definitieve wending geworden in het leven van Franciscus. Een wending die hij niet zelf maakte, maar die hem werd gegeven, die hij ontving en die hij dankbaar heeft aanvaard met alle consequenties van dien. Soms kan je leven een plotselinge wending nemen. Soms maakt dat je opstandig, je accepteert het niet. Soms ervaar je het als een gave, als een geschenk, als genade om vanuit te leven. Of gaat het dan soms om hetzelfde? Ton Peters ofm
tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op ING-bankrekening 10.33.896 t.n.v. ‘minderbroeders Utrecht’.
Woorden van Franciscus
website: www.franciscanen.nl.
En nadat de Heer mij enkele broeders had gegeven, toonde niemand mij wat ik moest doen, maar de Allerhoogste zelf heeft mij geopenbaard dat ik moest leven volgens het model van het heilig evangelie.
ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
Detail fresco, Assisi.
Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris), Maarten Lemmers ofm, Ton van Oosterhout ofm, Joop Sierat. Ontwerp en drukwerk: ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl,
2
ac t u e e l
Ban Ki-moon, secretarisgeneraal van de Verenigde Naties, spreekt de klimaattop in Durban toe.
Teleurstelling over klimaattop Durban Na uiterst moeizame onderhandelingen is op de klimaattop van de Verenigde Naties in Durban, ZuidAfrika, een akkoord bereikt. Er komen onderhandelingen over de reductie van broeikasgassen door alle deelnemers. Die moeten een klimaatverdrag opleveren dat uiterlijk in 2020 van kracht wordt. De top zou aanvankelijk plaatsvinden van 28 november tot 9 december 2011, maar liep wegens onenigheid anderhalve dag uit. De Duitse kapucijn Bernd Beerman woonde de top bij namens de nietgouvernementele organisatie ‘Franciscans International’. Deze heeft een consultatieve status bij de Verenigde Naties. “Ik ben teleurgesteld omdat er geen concrete afspraken gemaakt zijn over CO2-reductie”, verklaarde hij na afloop. Toch ziet hij nog een lichtpuntje: “De onderhandelingen gaan in ieder geval door.” De top in Durban was noodzakelijk omdat het zogeheten ‘Kyoto-protocol’ in 2012 afloopt. In dit verdrag, dat begin 2005 in werking trad, kwamen industrielanden overeen de uitstoot van broeikasgassen van 2008 tot 2012 met gemiddeld 5,2% te verminderen ten opzichte van het niveau in 1990. Doel: terugdringing van opwarming van de aarde die leidt tot stijging van de zeespiegel, aantasting van ecosystemen, en droogte, met alle rampzalige gevolgen van dien, waar vooral de armen en meest kwetsbaren door getroffen worden. Nieuwe afspraken moeten ertoe leiden dat ook grote vervuilers als China, India en de Verenigde Staten, die niet deelnamen aan ‘Kyoto’, hun uitstoot gaan verminderen. De Europese Unie stuurde tijdens de klimaattop aan op bindende afspraken over CO2-reductie. China, India, maar ook de Verenigde Staten voelen echter niets voor verplichtingen. Tijdens een hectisch laatste overleg is afgesproken dat pas later over het verplicht nakomen van de afspraken wordt onderhandeld.
Medio februari hebben monteurs de laatste werkzaamheden verricht aan een mini-energiecentrale op het dak van het provincialaat van de franciscanen in Utrecht. 46 zonnepanelen zijn sindsdien volledig in bedrijf. De communiteit aan de Derkinderenstraat in Amsterdam was eind 2009 de eerste die 28 van dergelijke panelen kreeg. Het Franciscaans Milieuproject Stoutenburg volgde in mei vorig jaar en Nijmegen (Vermeerstraat) drie maanden geleden met elk 20 stuks.
Zonnepanelen op dak provincialaat Het gebruiken van zonne-energie past in de lijn van een project van de Nederlandse franciscanen om communiteitshuizen te ‘verduurzamen’. Andere maatregelen betreffen isolatie, ventilatie, het gebruik van spaarlampen, enzovoort. In Utrecht konden de zonnepanelen pas geplaatst worden nadat de dakbedekking vernieuwd was. Deze werkzaamheden waren vlak voor Kerstmis afgerond. Daarna werd de zonnecentrale geïnstalleerd. Op een monitor in de hal van het provincialaat is te zien hoeveel energie de installatie levert. Deze geeft ook aan hoeveel kilogram CO2-uitstoot de Utrechtse franciscanen daarmee vermijden, waardoor ze een bijdrage leveren aan het terugdringen van de opwarming van de aarde. Later dit jaar in Franciscanen.nl meer over de milieuvoordelen van het franciscaanse zonne-energiegebruik.
3
ko p s t u k k e n
Antonius van Padua is bekend geworden als patroon van verloren voorwerpen. Wie heeft niet uitgeroepen: “Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik mijn sleutels (of wat dan ook) weer vind”? Antonius’ krachten in de hemel hebben echter niet zo heel veel te maken met zijn aardse leven, waarin hij bekend was als uitstekend predikant.
Antonius van Padua (1195-1231) In het begin van Antonius’ leven was alles anders dan we denken. Hij heette niet ‘Antonius’, maar ‘Ferdinand’ en werd niet in het Italiaanse Padua geboren, maar in Lissabon, Portugal. Hij begon zijn kerkelijke leven niet als franciscaan, maar als reguliere kanunnik, eerst in zijn geboortestad, later in Coimbra, in het centrum van Portugal. Daar leerde hij de heilige Schrift goed kennen en werd hij priester gewijd.
Predikant In 1219 hoorde hij een verhaal dat zijn leven zou veranderen. Franciscus had een paar broeders naar Marokko gestuurd om te missioneren. Dat deden ze niet ingetogen, zoals Franciscus bij de sultan had gedaan, maar met veel felle preken tegen de islam en zijn profeet. Uiteindelijk werden ze onthoofd. Ferdinand hoorde het verhaal en koos ook voor de missie in het Noord-Afrikaanse land. Hij kreeg toestemming om naar de minderbroeders te gaan en besloot zijn naam te veranderen in Antonius. Hij scheepte zich in voor Marokko, maar door een ziekte kon hij daar niets doen. Op de terugreis leed hij schipbreuk en kwam hij niet thuis aan, maar in Sicilië, waar hij zich bij de minderbroeders vervoegde. Antonius belandde uiteindelijk in Noord-Italië, waar hij een verborgen leven leidde, totdat er onverwacht een predikant nodig was bij een priesterwijding. Hij preekte zo mooi dat hij meteen tot predikant werd aangesteld.
Universitaire studies Zijn roem bereikte Franciscus. Die gaf hem opdracht om theologie te gaan onderwijzen aan zijn medebroeders. Dat was een beslissing met verstrekkende gevolgen omdat dit het begin betekende van universitaire studies voor minderbroeders. Franciscus had er vertrouwen in dat Antonius, ondanks zijn geleerdheid, nederig naar het evangelie zou blijven leven. In korte tijd werkte Antonius heel hard in de universiteitsstad Bologna en in Zuid-Frankrijk. Daarna werd hij provinciaal van Noord-Oost-Italië. Hij woonde in Padua. Ondertussen schreef hij zijn preken op. Toen de minderbroeders onenigheid hadden over de uitleg van Franciscus’ regel en zijn Testament, was Antonius een van de broeders die hierover met de paus overlegde (1230). Het jaar daarop preekte hij in de vastentijd iedere dag in Padua voor duizenden mensen. Dat was zonder luidsprekers zwaar lichamelijk werk. Waarschijnlijk is dat mede een oorzaak geweest voor zijn dood, 13 juni 1231. Binnen een jaar verklaarde de paus hem heilig.
Gerard Pieter Freeman
Kerkleraar In de eeuwen na zijn dood groeide Antonius’ faam als wonderdoener, daarbij zeer geholpen door zijn naam: de roem van de woestijnvader Antonius ging op hem over. Hij wordt vaak afgebeeld
Deze rubriek wordt verzorgd door medewerkers van het Franciscaans Studiecentrum. Info: www.franciscaans-studiecentrum.nl.
4
met het kind Jezus naar een visioen dat Antonius ontvangen heeft. In 1946 benoemde de paus hem tot kerkleraar. Wie nu zijn preken leest, wordt teleurgesteld. Ze zijn erg middeleeuws en voor ons veel te theoretisch. Niettemin waren ze in zijn tijd erg populair.
Beeld Antonius van Padua, minderbroedersklooster Megen.
overweging
‘Deken, gebruikt door Antonius van Padua’. Eenvoudig reliekschrijn in de franciscaanse kluizenarij Montecasale, Midden-Italië, waar de heilige zou hebben gewoond.
Mijn bisschop...? “Vertel eens, Franciscus, wie is jouw ideale bisschop? Is het Guido? Of Johannes van de heilige Paulus? Innocentius misschien? Of Hugolinus? Zit ie er niet bij? Wie zou ‘t dan moeten zijn volgens jou?”
Tja ... Even gingen de gedachten van Franciscus naar die eenvoudige minderbroeder uit Lissabon, Antonius. Niemand wist eigenlijk wat voor spirituele bagage die onopvallende broeder bij zich had toen hij de orde binnenkwam. Maar zoals die man onlangs nog het woord had gevoerd bij de priesterwijding, dat was heel bijzonder geweest. De predikant die ervoor gevraagd was, viel plotseling uit. Toen vroegen ze Antonius of hij het misschien even wilde overnemen. Die Antonius toch, wie had dat van hem gedacht ... “Als mijn broeders dan toch zo nodig moeten worden bijgespijkerd in theologisch opzicht omdat ze anders niet op een verantwoorde manier zouden kunnen preken, nou dan zou ik dat karwei met een gerust hart willen overlaten aan Antonius.” En Franciscus doopte de pen in de inktpot en schreef: “Antonius, mijn bisschop, wees gegroet. Als jij de broeders wegwijs wilt maken in de theologie, vind ik het goed. Maar, asjeblieft, zorg er wél voor dat ze echte mannen van gebed blijven, mensen met een hart dat toegewijd is aan de zaak van God. Dat is dan geregeld, hè? Daag, Antonius, mijn bisschop.” Toen legde Franciscus de pen neer. En hij zei tegen een van de broeders: “Breng jij dat briefje maar even naar de broeders in Padua.” De broeder werd er helemaal stil van en zei in zichzelf: “Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik de geest van gebed en toewijding terugvind.” Maarten Lemmers ofm
5
de binnenkant
Het is goed, Nico Dister is een geboren docent. Hij begon zijn inmiddels veertigjarig franciscaans missionarisleven met lesgeven aan de filosofisch-theologische opleiding van de orde in Jakarta, Indonesië. Later was hij verbonden aan een soortgelijke opleiding in Jayapura, Papua, en raakte hij betrokken bij uiteenlopende seculiere en kerkelijke onderwijsinstellingen. Daar bleef het echter niet bij. Sinds 1992 is hij ook de stuwende kracht achter sociaal werk onder weeskinderen en alleenstaande vrouwen in het kustgebied van Jayapura. En hoewel hij zelf niets met geld heeft, is hij ook nog eens fondswerver om deze activiteiten te kunnen bekostigen. “Het kan raar lopen”, zegt hij, “maar het is goed, zoals het gebeurt.”
Zorg voor moeder en kind.
Nico Dister bij een plattegrond van zijn project in Papua.
Het begon met een zuster die verwaarloosde Papuakinderen opving in een nauwelijks afgebouwd huurhuis. Ze betrok Nico er bij als raadgever. “Het ligt ver af van het wetenschappelijk werk”, zegt hij, “maar als je je hart laat spreken wanneer je de nood ziet, kom je er niet meer van los.” Inmiddels is de Stichting ‘Papoea Dochter van Barmhartigheid’ actief op educatief gebied (drie kindertehuizen), op sociaal-economisch vlak (project met en voor alleenstaande vrouwen) en op medisch terrein (gezondheidsproject). Nico moet overal geld los zien te krijgen om de onkosten en de salarissen van de veertig vaste medewerk(st)ers te kunnen betalen. “Alles bij elkaar zo’n tienduizend euro per maand, waarvan we momenteel al bijna de helft kunnen opbrengen uit eigen middelen. Het streven is er op gericht om in 2017 de lopende kosten uit eigen inkomsten te kunnen betalen, maar op dit moment moet ik de ontbrekende zesduizend euro elke maand in Nederland bijeen zien te krijgen.”
Broeder met een lach “Dat je daar geen slapeloze nachten van hebt”, zegt zijn zus. Maar Nico ligt er niet van wakker. Hij is een ras-optimist en vooral een bezorgde maar ook zorgeloze minderbroeder. “Franciscus had het ook niet altijd even makkelijk, maar hij durfde te vertrouwen op de Heer. Mij spreekt dat oudtestamentisch verhaal van de weduwe van Sarepta erg aan. De profeet Elia vroeg haar om eten. ‘Ik heb het zelf nauwelijks’, zei ze. ‘Geef toch maar’, zei de profeet, want Jahweh zal zorg dragen dat je nooit meer honger zult lijden.’ Soms, wanneer je ziet dat over twee maanden de geldla leeg is, voelt dat wel benauwd, maar tot nu toe is mijn vertrouwen 6
zoals het gebeurt
Beeld van het kustgebied van Jayapura, Papua, waar Nico Dister actief is.
niet beschaamd. En dat geldt niet alleen voor financiële middelen, maar eigenlijk voor alles in mijn leven. De dingen van het leven gebeuren gewoon. Laat dat maar, want het is goed, zoals het gebeurt!” Nico is een broeder met een lach, maar die lach voorkomt niet dat hij voortdurend geraakt wordt door de armoede en kwetsbaarheid van zijn mensen. “Hoe voorkom je dat je niet afstompt? Door dagelijks te mediteren en te reflecteren. Dat houdt me bij de les, en dan besef ik dat elke mens uniek is. En ook dat heeft weer te maken met Franciscus die alles en ieder ziet als een kostbare gave van God.”
bijvoorbeeld graag hun grote eerbied voor de verhevenheid van God over. “Dat kan een gezond tegenwicht zijn voor een mogelijk te grote familiariteit met de Eeuwige waartoe wij als christenen wel eens verleid kunnen worden door een te eenzijdig interpreteren van Gods menswording.” En wat hem in mensen uit oosterse culturen aanspreekt is hun respect voor de ouderen, hun beleving van solidariteit en wederkerigheid: “Je dankbaarheid tonen door iets terug te doen. Vooral ook de onderlinge verbondenheid, zowel met de levenden als met de overledenen, met wie ze blijven communiceren, met name via hun dromen waar ze groot gewicht aan hechten.”
Heilzaam krachtenveld
Franciscaanse broederschap
Vertrouwen in God is voor Nico heel belangrijk. “God stel ik me niet voor als een punt waartoe ik me verhoud, maar als een ruimte die mij omvat, als een heilzaam krachtenveld om je heen, waarbinnen je mag leven en vrij bewegen en tot wie je kan bidden. Het goede woord om God te benoemen heb ik nog niet gevonden en is ook niet te vinden. Krachtenveld ... maar dat is het eigenlijk ook weer niet want tot een krachtenveld kun je niet bidden. Je kunt niet bidden tot iets maar alleen tot iemand.” Persoon dan? “Ja, maar als we God een persoon noemen, denken we weer te veel aan een menselijke persoon en dat is het ook niet. Een beetje een combinatie van krachtenveld en persoon. Ik hou het maar op Geest. Wij zijn in de Geest en de Geest is ook in ons.” Nico is weer even de theoloog, maar zijn theologie is sterk beïnvloed door de godsdienst en de cultuur waarin hij de laatste veertig jaren heeft geleefd. Van moslims neemt hij
Voor broeder Nico is de broederschap “het water waarin dit visje zwemt”. “Ze vormt mijn uitvalsbasis van waaruit ik opereer. Ik ben actief als lid van de franciscaanse broederschap. De waarden die de broederschap voorstaat mindere broeder zijn, gerechtigheid, vrede, heelheid van de schepping, blijheid en eenvoud - het zijn even zoveel idealen die ik maar al te graag nastreef.” Nico is 73 jaar, maar nog steeds blij op weg om een ‘mindere broeder’ in Papua te worden. Hoe lang nog daar? “Dat heb ik de Heer gevraagd. Maar ik wacht op zijn antwoord, op een teken. Dat zal zeker nog gebeuren. Laat maar gebeuren wat zal gebeuren, want zoals het gebeurt, is het goed!” Joop Sierat
7
i n t e r n at i o n a a l
Dit jaar brengt Lucas van Druten zijn noviciaat door in een communiteit in Rheda-Wiedenbrück, Duitsland, een kleine twee uur rijden over de grens. Hij woont daar samen met twee Duitse novicen, met Martin Lütticke als noviciaatsleider en nog zeven broeders. Een interprovinciaal noviciaat. Tuin van het noviciaat in Rheda-Wiedenbrück, Duitsland.
Nederlandse novice in Duitsland Het verblijf van Lucas in een Duits noviciaat is het gevolg van een ontwikkeling die al jaren geleden begon. Belangrijk daarin was een congres voor alle verantwoordelijken voor de opleiding in de hele orde, in 2004. Ook de samenwerking van de West-Europese minderbroedersprovincies werd geïntensiveerd. De deelnemers aan die conferentie hebben zich afgevraagd of het geen belangrijke voordelen zou hebben om één interprovinciaal noviciaat te starten voor alle novicen in West-Europa, gedragen door de gezamenlijke provincies. Vorming in een grotere groep bleek noodzakelijk geworden omdat de afzonderlijke provincies steeds minder kandidaten krijgen. De novicen doen bovendien internationale ervaring op, leren een ordestaal, en er hoeven minder broeders belast te worden met de vorming. Al snel werd duidelijk dat dit alles voor de meeste provincies een stap te ver was. Argumenten
8
V.l.n.r. noviciaatsleider Martin Lütticke, de novicen Maik Hollad, Michael Würtenberger en Lucas van Druten.
van taal, cultuur en “we hebben voldoende kandidaten” speelden daarbij een grote rol.
Logische stap Sinds het baanbrekende congres hebben het Duitse en Nederlandse noviciaat steeds contact met elkaar gehad. Nederlandse novicen brachten enkele dagen in Duitsland door en Duitse novicen in Nederland. Gezamenlijk ondernamen ze verschillende activiteiten, zoals een reis naar Assisi. Er waren al vergevorderde plannen voor een noviciaat in Assisi, maar dat bleek toch moeilijk. Een mogelijke samenwerking van Duitsland, Frankrijk en Nederland werd in de kiem gesmoord, doordat de Franse minderbroeders besloten hun novicen naar Noord-Italië te sturen. Een logische stap was het besluit de Nederlandse novicen hun noviciaat in Duitsland te laten doen. Sinds drie jaar is de gemeenschappelijke vorming formeel geregeld.
Goede samenwerking Vanaf 2008 maak ik als Nederlandse novicemeester deel uit van de Duitse commissie ‘Vorming en studie’. Ik voel me helemaal betrokken bij de Duitse provincie. Onze kandidaten bezoeken tijdens hun postulaat al de Duitse postulanten en ze moeten de Duitse taal voldoende machtig zijn. Natuurlijk zijn er soms accentverschillen, maar tot nu toe ben ik bijzonder positief over de samenwerking, die ik zonder meer verrijkend vind. Daarbij past een groot compliment aan de Duitse broeders, die er voor open staan ons te ontvangen. Eigenlijk is deze goede samenwerking geen verrassing, want we hebben op dit punt al best een aardige traditie opgebouwd. Wim Pot ofm
m a at s c h a p p i j
Tijdens een moeilijke “periode van Pieter gingen we samen wandelen. We kwamen er meer en meer achter dat het leven de moeite waard is als je het deelt. Nu is het vooral recreatief wandelen. Pieter ziet er iedere veertien dagen weer naar uit!
�
Ton van Oosterhout (67), franciscaan, Deurne. Werkte 27 jaar in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Wandelt iedere veertien dagen een uurtje met de meervoudig gehandicapte Pieter (47).
9
n i eu w s
Esther Zonjee achter haar laptop in het clarissenklooster te Megen.
Mensen Op 23 februari overleed op 69-jarige leeftijd in Warmond Jan van der Horst. Hij was 49 jaar franciscaan en 42 jaar priester. In 1970 vertrok hij naar de missie van Irian Jaya, het huidige Papua. Hij was werkzaam in het pastoraat en zette zich in voor vorming en onderwijs van kader leden binnen de kerk. Ook richtte hij een ziekenhuis op. Vanwege een ernstige ziekte keerde hij in 2005 naar Nederland terug. In 2009 verhuisde hij naar Warmond.
Clarissen aan het bloggen en twitteren “Van harte welkom op ons blog! Waaruit en waarin bestaat nou het (dagelijks) leven van een zuster? Wat bezielt ons? Hierin willen wij je graag laten delen via dit blog.” Dat schrijven vijf Megense clarissen 10 januari in hun eerste ‘blog’ op de internetsite van hun orde in Nederland (www.clarissen.nl). De met enige regelmaat verschijnende korte berichten zijn het werk van de zusters Rebecca Braun, Angela Holleboom, Emmanuël Maas, Johanna Schuts en Esther Zonjee. De Megense zusters zijn tegelijkertijd met hun blog begonnen berichten te plaatsen op de ‘miniblogdienst’ Twitter (twitter.com/clarissenmegen) om belangstellenden te attenderen op hun blog “en om inspirerende gedachten door te geven”, vertelt zuster Esther die het weblog beheert. Ze benadrukt dat de zusters daarbij trouw willen blijven aan hun leven in beslotenheid. “We begeven ons hiermee in een zeker spanningsveld”, geeft ze toe, “maar we zoeken een weg om hiermee om te gaan en toch iets van ons leven te communiceren. Voor wie werkelijk dieper met ons in contact wil komen, liggen andere wegen open: e-mail, correspondentie per post, en ons gastenverblijf.”
Marianne van Haastrecht.
Marianne van Haastrecht, abdis van clarissenklooster ‘De Bron’ in N ijmegen, zette een jaar geleden op persoonlijke titel haar eerste schreden in de webwereld van de nieuwe sociale media (twitter.com/ZusterMarianne, zustermarianne.wordpress.com). Ze noemt haar plek in de nieuwe media “een soort klooster op het internet” en ziet het “als een kans om de boodschap van Jezus, Clara en Franciscus te verspreiden en bij mensen te brengen die er anders niet zo snel mee in aanraking zouden komen.”
De Nederlandse franciscanen maken vooralsnog op zeer beperkte schaal gebruik van de nieuwe sociale media via Twitter (twitter.com/franciscanen) en een blog (franciscanen.blogspot.com). Het Franciscaans Jongerenwerk is sinds oktober actief op Facebook (zoeken op ‘Franciscaans Jongerenwerk’) en het Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling La Verna startte begin januari met Twitteren (@lavernamsterdam).
10
In Warmond overleed 29 februari Piet van Kampen, 97 jaar oud, 78 jaar franciscaan en 71 jaar priester. Gedurende 17 jaar was hij assistent en visitator van de Franciscaanse Lekenorde, de huidige Orde van F ranciscaanse Seculieren (OFS), op diverse plaatsen in Nederland. Van 1955 tot 1994 werkte hij in zijn geboortestreek WestFriesland: als pastor, rector van de clarissen, nauw betrokken bij de OFS en de Tochtgenoten van Sint Frans. Daarna woonde hij in Utrecht en in Warmond. De Nederlandse franciscanen in Nederlands Nieuw-Guinea, het latere Papua, hebben in de vorige eeuw veel steun gehad van leken die zich voor korte of langere tijd verbonden aan hun missie. Onlangs stierven de laatste twee van hen. Op 4 januari overleed in Almelo Frans Stopel op 90-jarige leeftijd. Hij stond met de franciscanen als onderwijskracht aan de wieg van een catechistenopleiding en werkte onder meer als schoolbeheerder. In Heerlen overleed op 4 februari 2012 Leen Frederix. Zij werd 93 jaar. Ze begon in de missie als onderwijzeres en werd later medewerkster op het kantoor van het katholieke schoolwezen.
ac t i v i t e i t e n
La Verna
Franciscaans Jongerenwerk
Stoutenburg
Vreugde en verdriet
Rust, stilte en tijd voor jezelf
Koken met de seizoenen
Stap voor stap reis je in jezelf langs de oude mystieke route van de zeven smarten. Dit is de weg die Jezus ging, gezien door de ogen van Maria. Vervolgens gaan we verder langs de zeven vreugden van deze weg en ervaren we dat in onszelf vreugde en verdriet onlosmakelijk verbonden zijn. Datum 6 april Tijd 10.00-16.00 uur Prijs € 35,-
Meeleven met de broeders in Megen en verder ‘je eigen ding doen’. Als je dat wilt, kun je met een broeder in gesprek gaan over je leven. Data 1-4 mei Prijs € 70,-
Vegetarisch biologisch koken met groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg. Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten. Datum 4 april Prijs € 15,-
Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling
Voettocht rond Eilandspolder
Een ‘pelgrimstocht’ van één dag door een oud stukje oorspronkelijk Noord-Hollands landschap. De route loopt door oude dorpjes, over grasdijken en half verharde wegen. Vertrek vanaf La Verna. Datum 14 april Tijd 9.30-16.30 uur Prijs € 15,Enneagram en Leiderschap
Het Enneagram is een persoonlijkheidsmodel waarin bewustwording centraal staat: waarom-we-doen-wat-we-doen. In deze workshop gaat het over jouw leiderschap. We verkennen, onder meer met een panel, waar jouw kwaliteiten, jouw drempels (storingen) en uitdagingen liggen. Datum 12 mei Tijd 10.00-16.00 uur Prijs € 35,Informatie en opgave: Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Franciscaans Milieuproject
Doorpakken rond Hemelvaart
Je toetsweek of tentamens voorbereiden? Een stuk opschieten met het paper dat er al zolang ligt? Het kan, ingebed in de dagorde van de broeders in Megen. Data 17-20 mei Prijs € 70,Franciscaans Jongerentreffen
Het dertiende Franciscaans Jongerentreffen heeft als thema: ‘Le(e)f!’. Verdiepend en ontspannend voor jongeren van 16-30 jaar die kennis willen maken met de spiritualiteit van Franciscus en Clara. Locatie Megen Data 5-7 oktober Prijs Nog nader te bepalen Maatschappelijke stage
Ben je op zoek naar een bijzondere plek voor je maatschappelijke stage? Hebben we je als broeders iets te bieden? Neem contact met ons op en samen werken we een plan uit!
Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > jongeren
Tuinweek
De bloemrijke, biologische moestuin van Stoutenburg is een essentiële bron van voeding en spiritualiteit. Tijdens de tuinweek kun je kennismaken met onze manier van tuinieren waarbij we in de ochtend zoveel mogelijk in stilte werken. Deze week leef je mee in het dagritme van de communiteit. Data 23-27 april Prijs € 95,- (donateurs € 85,-) Informatiemiddag
Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis, moestuin en bos. Data 29 april Tijd 14.00-16.00 uur Prijs gratis (gift wordt op prijs gesteld)
Informatie en opgave: Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
11
Fr a n c i s c a a n s J o n g e r e n w e r k
Ik stelde me een kille en saaie bedoening voor bij het klooster ... Achteraf gezien een groot misverstand, maar daarvoor moet je het dus zelf meegemaakt hebben. Na thee/koffie in een grote kring, het doornemen van het programma en de huisregeltjes (die gelukkig reuze meevielen), en een rondleiding door het klooster, voelde ik me al meteen erg op mijn gemak.
Een prachtige ervaring Ons eerste gebed was best wennen. Ik zal maar gewoon eerlijk zeggen dat ik toch mijn lach die avond wel in heb moeten houden, gewoon omdat je jezelf geen houding weet te geven. In de loop van ons verblijf in het klooster begon ik het gebed steeds fijner te vinden. Het zou voor iedereen goed zijn vaste rustmomentjes op je dag te pakken en je hebt wat meer structuur. ’s Avonds hadden we eucharistieviering bij de zusters. Ze zongen prachtig (kippenvel-momentje). We stonden allen in een grote kring rond het altaar, hand in hand, de broeders, zusters en wij. Ik voelde me heel erg geaccepteerd en opgenomen. De volgende ochtend volgde er een erg bijzonder gesprek. We hadden allemaal van thuis wat meegenomen wat voor ons emotionele waarde had. Er zijn de nodige tranen gevallen, en iedereen was ontzettend open over zichzelf. Na dit heftige gesprek zijn we met de groep een
rondje gaan lopen door Megen. Daarna namen we afscheid. Eenmaal teruggekomen op school en de dagen daarna heb ik me erg vreemd gevoeld, het ene moment heel vrolijk en het andere weer droevig. Dit komt doordat je leven zo anders is in die drie kloosterdagen en dat je weer thuis komt waar iedereen rondrent, en nauwelijks aandacht heeft voor elkaar, zoals daar. Ik vond het een prachtige ervaring en kan het iedereen aanraden. Dat je oprecht geïnteresseerd kunt zijn in anderen neem ik voor de rest van mijn leven mee. Ook heb ik geleerd dat ‘anders-zijn’ nooit meteen verkeerd is. Vreemde dingen ontwijk je meestal in het leven, maar je moet de kans hier kennis mee te maken met beide handen aanpakken. Graag ga ik nog een dagje terug naar de broeders, al is het maar om even tot mezelf te komen, rustig na te denken en m’n eigen dingen te doen. Maud van den Tillaart