Franciscanen.nl, nr. 5, september/oktober 2011

franciscanen .nl 5 minderbroeders franciscanen

3

Zorg voor moeder aarde

4

Franciscanen in Pakistan en India

6

Verantwoordelijkheid leren nemen

jaargang 6 • september/oktober 2011

vooraf

minderbroeders franciscanen

Franciscanen.nl is het tweemaan­ delijkse contactblad van de minder­ broeders franciscanen in Nederland.

Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen.

Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.

Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op ING-bankrekening 10.33.896 t.n.v. ‘minderbroeders Utrecht’.

Redactie:

Mede-delen Iemand vroeg eens aan cabaretier Seth Gaaikema wat hij onder ‘communicatie’ verstond.

Zijn antwoord kwam direct en spontaan. “Communicatie”, zo zei hij, “is zo dicht mogelijk langs elkaar heen praten!” Zo langzamerhand krijg ik de indruk dat zijn reactie steeds meer de feitelijkheid weergeeft. Terwijl de mogelijkheden om te communiceren alleen maar in aantal toenemen, wordt het met elkaar in gesprek zijn, het met elkaar delen van gedachten en gevoelens er niet beter op. We worden overspoeld met informatie: in beelden, in woorden. Maar die krijgen geen kans en geen tijd om door te dringen: het volgende beeld, de volgende mededeling rolt er al weer overheen.

Communicatie heeft te maken met ‘gemeenschap’. Het is het met elkaar delen van wat je bezielt, van wat je hebt gehoord of meegemaakt, van wat je waardevol vindt in het leven. Door dat met elkaar te delen, door dat ‘mede-te-delen’, schep je verbondenheid met mensen, geef je inhoud aan een relatie met anderen. Dat is heel wat anders dan wat onlangs naar buiten kwam in de Britse pers: communicatie die verlaagd wordt tot afluisteren, tot een roddelcircuit. Daar wordt iets af­gebroken in plaats van opgebouwd. We zijn er steeds naar op zoek: invulling geven aan onze relaties met elkaar. Maar dat vraagt dat je je ook openstelt voor de ander. Dan pas is er ruimte om te delen, ruimte die maakt dat woorden en beelden beklijven en je rijker maken.

Via Franciscanen.nl willen wij ‘mede-delen’ wat ons als franciscanen gaande houdt op onze zoektocht naar verbondenheid met God en met elkaar, naar vrede en gerechtigheid voor iedereen.

We hopen dat nog lang te kunnen blijven doen!

Ton Peters ofm

Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris), Maarten Lemmers ofm, Ton van ­ ­Oosterhout ofm, Joop Sierat.

Ontwerp en drukwerk:

Woorden van Franciscus De broeders mogen niemand belasteren; zij mogen niet klagen of anderen zwartmaken.

Zij moeten bescheiden zijn en zich tegenover iedereen in alle opzichten zachtmoedig gedragen.

ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl.

Foto omslag: Franciscusbeeld, minderbroeders­ klooster in Santa Maria degli Angeli (pagina 5).

ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658

Detail fresco, Assisi.

2

insiders

De Drentsche Aa.

Zorg voor moeder aarde Het bezuinigingsspook waart ook niet op overheid of bedrijfsleven, maar nemen lokaal de verantwoordelijkheid in eigen hand rond in de natuur. Het kabinet (www.transitiontowns.nl). schrapt de geplande verbindingsGeraakt worden zones tussen natuurgebieden en Het meest primaire niveau van ‘aandacht kort het budget van de uitvoerende ­hebben voor de natuur’ is het persoonlijke contact met de natuur zelf. Je kunt geraakt dienst, Staatsbosbeheer. worden in en door ‘ontmoetingen’ met andere Sjoerd Hertog maakt zich daar grote schepselen, met moeder aarde. Zoals Franciscus geraakt werd door zijn ontmoeting met een zorgen over. Hij zet zich binnen de bonte zwerm vogels. Dan gaat het over schoonFranciscaanse Beweging al jarenlang heid en genieten, over ‘aarden’ en tot rust mogen komen, over jezelf als schepsel ervaren in voor natuur- en milieubehoud.

De regering windt er geen doekjes om: in deze tijd van bezuinigen gaat het er om vooral de economie te stimuleren. Natuurbeleid is een ondergeschoven kindje geworden. Toch zijn er heel wat mensen in (lobby)clubs, verenigingen en organisaties erg actief om de natuur, de zorg voor het leefmilieu, voor planten en dieren, hoog op de agenda te houden. Met vaak leuke, positieve en creatieve initiatieven, zoals ‘Transition Towns’: ‘Steden in Ombouw’. Binnen deze beweging weten allerlei mensen met milieu-, mens- en diervriendelijke initiatieven elkaar op plaatselijk niveau te vinden. Ze wachten daarbij

in verbondenheid met alle andere schepselen, als deel van het geheel, van het heelal. Een ervaring die Franciscus uitzong in zijn Zonne­ lied. Deze ervaringen zijn van fundamenteel belang om echt authentiek liefde op te vatten voor de natuur.

Innerlijk weten Onlangs had ik zelf een ervaring die me weer dieper in contact bracht met moeder aarde.

Op een wandeling door het stroomdal van de Drentsche Aa rustte ik halverwege uit met mijn rug tegen de stam van een dikke eikenboom.

Gaandeweg begon ik te beseffen dat die boom daar al stond voor ikzelf het levenslicht zag.

3

En die boom zal daar zeker nog staan als ik mijn laatste adem uitblaas. Onderwijl speelt zich in en rondom die boom heel wat af aan leven. ­Vogels nestelen er in en vinden er larven, ­rupsen en insecten die hen tot voedsel dienen.

Elk jaar verliest de eik in het najaar zijn bladeren, maar in de lente staat hij er dankzij een krachtig wortelstelsel weer frisgroen bij.

Ik begrijp nu beter waarom er in oude tijden ‘heilige eiken’ bestonden. Ze riepen ontzag en bewondering op door hun ouderdom en hun standvastigheid. Een eik is vaak een markant herkenningspunt in het landschap. En door zijn ouderdom is deze boom een duurzaam en vertrouwd natuurelement dat een mens helpt zich thuis te voelen in een landschap met zijn lange wordingsgeschiedenis. De eik vertelt ons het verhaal over onze eigen afkomst.

Zulke natuurbelevingen voeden een innerlijk weten dat zegt dat onze zuster, moeder aarde, altijd voor al haar schepselen zal blijven zorgen.

Zulke ervaringen sporen mij aan om mijn levenswijze zo min mogelijk milieubelastend te laten zijn. En ze bepalen uiteindelijk ook mijn politieke keuze in het stemhokje.

Sjoerd Hertog

grenzeloos Eucharistieviering in India.

Franciscanen in Pakistan en India

Opvanghuis in Pakistan.

“De nieuwkomers hebben zich aanvankelijk vooral gericht op het bedienen van de parochies en de scholen die er al waren. Pas toen de Tweede Wereldoorlog voorbij was, zijn ze begonnen met het werk onder de plaatselijke bevolking. Ook namen ze het initiatief tot de oprichting van een centrum voor contacten met de islam, de staatsgodsdienst in Pakistan.”

Aan het woord is Sigfried Bergmann ofm.

Hij woonde en werkte van 1956 tot 2003 in Pakistan.

Opleidingsklooster De Nederlanders troffen in Pakistan al meteen voorbereidingen voor de opleiding van toekomstige kandidaten. Voor de uitwerking van hun bouwplannen waren ze afhankelijk van anderen. “Dikwijls moest de verwerkelijking van hun voornemen worden uitgesteld of op­geschort of er moest naar andere mogelijkheden worden omgezien”, vertelt de oud-missionaris. “Toch lukte het al in 1942 in Karachi de bouw te voltooien van een opleidingsklooster. ‘Portiuncula Friary’ werd het genoemd. Na de Tweede Wereldoorlog was er in 1946 weer reisverkeer in de regio mogelijk. Maar er kwam al gauw een nieuw probleem. Door de oprichting van de twee onafhankelijke staten India en Pakistan

In 1934 arriveerden de eerste Nederlandse franciscanen in het voor­malige Brits-Indië, sinds 1947 opgedeeld in India en Pakistan. De kerkelijke auto­ riteiten hadden hun een territorium aangewezen in de provincies Sind en ­B aluchistan in het huidige Pakistan. Van daaruit trokken later enkele pioniers naar het zuiden van India. In 2004 keerde de laatste Nederlandse broeder uit Pakistan naar Nederland terug. De laatste Nederlandse broeder in India overleed er in 2006 en werd aldaar begraven. Een terugblik op meer dan zeventig jaar Nederlandse franciscaanse presentie in beide landen. werd een reisbeperking van kracht en werd het weer moeilijker om Indiase studenten naar het studiehuis in Karachi te krijgen. In 1948 startten de Nederlandse franciscanen daarom een opleiding in Bangalore, India.”

Stokje overgenomen Geleidelijk aan werden er missiestaties (voorlopers van parochies) opgericht. Het onderwijs onder de bevolking kwam op gang. Er meldden zich in Pakistan en India kandidaten voor de orde. Inmiddels hebben zij het stokje over­ genomen van de Nederlandse minderbroeders.

Hoe is de situatie anno 2011? Broeder Sigfried Bergmann: “Momenteel zijn er in Pakistan ­

4

33 eeuwig geprofesten, 5 tijdelijk geprofesten en 3 novicen. India telt 145 eeuwig geprofeste broeders, 32 tijdelijk geprofesten en 8 novicen.

Zowel in India als in Pakistan hebben de Nederlandse franciscanen iets van het franciscaans charisma kunnen overdragen. Maar Pakistaanse of Indiase minderbroeders tellen pas écht mee in hun eigen land als ze hun verbondenheid met de wereldkerk benadrukken. Aan internationale gelijkvormigheid wordt meer belang gehecht dan aan de door sommige Nederlandse broeders nagestreefde aanpassing aan de cultuur van het missieland.”

Maarten Lemmers ofm

Jongerenkoor in Pakistan.

overweging

Wat ben jij voor iemand? Bij wat voor soort mensen moet ik je indelen? Wat is je nationaliteit? Wat voor beroep heb je?

Wat voor opleiding heb je gehad? Hoe ver heb je het gebracht op de maatschappelijke ladder? Het is begrijpelijk dat mensen je dat soort vragen stellen wanneer ze willen weten wat je voor iemand bent.

Wie ben jij?

Ben je misschien moslim? Nee, ik ben christen. Uit wat voor land kom je dan?

Uit Pakistan? Wat? Maar dat kan toch niet! In Pakistan wonen toch alleen maar moslims? Ben je katholiek? En geloof je dan ook alles wat de katholieke leer inhoudt? Wat ben je voor iemand? Wanneer die vraag wordt gesteld aan iemand die zelf heel goed weet waar hij voor staat, doen de bijvragen eigenlijk niet echt ter zake. Immers, hij is wie hij is, niet meer en niet minder, en hij is tevreden met het beeld dat hij van zichzelf heeft. Wat anderen ervan vinden, doet er helemaal niet zoveel toe.

“Ik zal je vertellen, waarin de ware vreugde bestaat”, zei Franciscus eens tegen broeder Leo. “Stel je voor: ik kom ‘s avonds laat onder ijzige weersomstandigheden bij de poort van het klooster van Portiuncula aan.

De ijspegels hangen aan de zoom van mijn pij. Ze hebben mijn benen tot bloedens toe gestriemd. Nu ben ik eindelijk toe aan een hapje en een goed bed. Ik klop aan de poort. Zodra broeder portier mij ziet staan, vraagt hij: ‘Wie ben jij eigenlijk dat je zo laat nog aanklopt?’ Ik antwoord hem dat ik Franciscus ben. En hij schreeuwt me toe: ‘Ga weg, man. Bij ons moet je echt niet zijn. Wij wonen hier met veel geleerde broeders bij elkaar. Zonen uit adellijke geslachten. Sommigen van ons bekleden een leerstoel aan de universiteit.

Jij past niet meer bij ons gezelschap. Ga maar ergens anders heen. Hier hoor je niet.’ ” “Kijk, broeder Leo”, zo ging Franciscus verder, “wanneer ik mij niet door het optreden van broeder portier van mijn stuk laat brengen omdat ik weet wie ik ben in Gods ogen, niet meer en niet minder dan dat, kijk, broeder Leo, dan zit het wel goed met mij. Dan is er alle reden voor een diepe innerlijke vreugde.”

Maarten Lemmers ofm

Franciscusbeeld, minderbroedersklooster in Santa Maria degli Angeli, naast de gelijknamige basiliek met het kleine kerkje van Portiuncula.

5

de binnenkant

Verantwoordelijkheid leren “Ik heb in mijn hele leven nooit iets hem tot een optimist: elke dag is voor hem een Wouter Heuft werd geboren in 1930 als zoon openbaring! Toen hij drie maanden bezig was van een drankenhandelaar in Amsterdam. geambieerd”, zegt hij, “maar ging er met zijn noviciaat, kreeg hij te horen dat hij Zijn vader leverde ook aan de franciscanen steeds van uit: jullie zullen wel weten van de ‘Mozes & Aäron’ en die gaven hem het het niet mocht afmaken vanwege zijn slechte gezondheid. Weer thuis werd hij chauffeurof ik iets kan.” Opmerkelijke woorden advies zijn zoon naar de kostschool van de bezorger in de drankenhandel die intussen van franciscanen in Venray te doen. Bij hen zou hij van Wouter Heuft ofm. Maar is het zijn oom was. Wouter gebruikte die periode vast een goede opleiding krijgen. Zo ging het ook. Helaas overleed zijn vader toen hij zestien ook om kennis te maken met vrijwel alle ordes niet een wat naïeve manier om in jaar oud was. Dit verlies zou een zwaar stempel en congregaties in Nederland met de vraag of het leven te staan? Hij antwoordt dat op zijn leven drukken. die hem wilden hebben. Uiteindelijk keerde hij terug bij de franciscanen en begon zijn zo’n opstelling normaal was in het Noviciaat noviciaat opnieuw. gezin waarin hij met zijn vijf zussen Wouter vertelt dat hij een slechte gezondheid opgroeide en dat die ook terug kwam had, als kind al, en dat dit in positieve zin een Discussielessen belangrijke rol gespeeld heeft in zijn leven. Hij Wouter werd na zijn opleiding in 1963 benoemd in de ‘heilige gehoorzaamheid’ die tot leraar, tegen zijn verlangen in. Hij had groeide op met de gedachte dat het bestaan vroeger bij de franciscanen gold: “De broos en kwetsbaar is. Maar ondanks dat is hij eigenlijk bedacht dat hij geen ziekenhuisrector en geen leraar of gevangenisaalmoezenier intussen toch tachtig geworden. De verwonprovinciaal weet ‘t.” Maar inmiddels dering daarover werd voor hem een essentieel wilde worden. Maar na een periode als missie­ predikant in Vorden, werd hij gevraagd om onderdeel van zijn leven. “Zorg dat de Heer je kijkt hij daar wel anders tegenaan. wakend vindt”, staat in de bijbel. Dat maakte

6

godsdienstleraar te worden op het Pax Christi

‘Meest gemiste leraar’ Wouter liep en loopt altijd in pij. Ook op school was hij zo een herkenbare en opvallende figuur. Enkele jaren na zijn pensionering werd hij uitgeroepen tot ‘de meest gemiste leraar’.

Hij vertelt het met genoegen.

Kwam in de lessen ook God ter sprake?

Daarover zegt hij: “Je kunt ook over het Heilige praten zonder God te noemen.” Hij verwijst naar zijn eigen geloof, dat vooral bepaald is door de vroege dood van zijn vader. “God staat daardoor dichtbij me als een autoriteit, streng en milddadig, oervervelend en hartstikke leuk.”

Hij omschrijft zijn eigen vader ook als een vat vol tegenstellingen en streng, veel te streng, waarbij het helaas niet tot kameraadschap is kunnen komen.

Muziek

nemen College te Druten. De school had in vier jaar drie godsdienstleraren versleten. Nu kwam Wouter. Hij zou er drieëndertig jaar blijven. Uit zijn enthousiaste verhalen valt op te maken dat hij zich in het onderwijs als een vis in het water voelde. Hij gaf les en kon zich helemaal uitleven in zijn grote hobby: muziek. Wat boeide hem in het onderwijs? “Overdragen van wat ik weet, waar ik blij mee ben, wat ik ontdekt heb als interessant”, zo laat hij weten. Hij vond het heel plezierig om de onderbouw daarvoor enthousiast te krijgen. In de hogere klassen wilde hij meer ingaan op de eigen leefwereld van de leerlingen. Hij vroeg de rector om discussielessen te mogen houden. De gesprekken gingen over van alles en nog wat, maar vooral over ethische vraagstukken. Het werden officiële debatten met een voorzitter en notulen. Graag had hij ook filosofie gegeven: de leerlingen helpen leren denken. Maar dat is er niet van gekomen.

Muziek heeft bij Wouter een grote plaats in zijn leven. In zijn kamer in woonzorgcentrum Rivo Torto, Alverna, zijn diverse instrumenten te zien: een viool, een gitaar, een keyboard, een alt- en tenorblokfluit. Maar hij speelt ook nog accordeon, banjo en balalaika.

Op school was hij ook erg actief met muziek: hij richtte een schoolorkest op waarin hijzelf speelde, hij gaf muzieklessen en was onder meer betrokken bij schooloptredens, huis­ concertjes en schoolmusicals. Hij wekt de indruk dat zijn muzikale activiteiten hem minstens zoveel aan de school hebben gebonden

7

als zijn godsdienstlessen. Muziek is zijn lust en zijn leven. Bij de vieringen in Rivo Torto is hij derde organist.

Voorzichtiger Naast zijn schoolactiviteiten was Wouter Heuft ook vele jaren pastor in het Maas-enWaaldorp Deest. Hier ligt ook een deel van zijn hart: weekendvieringen, rouw en trouw, en vooral de persoonlijke contacten met zieken en stervenden. Hij is dagelijks in het gebied van Maas en Waal te vinden. Hij heeft er ook muziekleerlingen, voor hobby en voor liturgie. Want de muziek is ook belangrijk in de vieringen waarin Wouter voorgaat. Desnoods combineert hij zijn voorgangerschap met de rol van organist. Gelukkig staat het orgel vlak naast het priesterkoor, zodat zijn ‘overstap’ in vol ornaat een kleine is.

“Als ik mijn leven opnieuw kon doen”, besluit Wouter, “dan deed ik ’t net zo, alleen voorzichtiger. Gehoorzaamheid is voor mij meer ‘verantwoordelijkheid’ geworden.” En graag wil hij nog kwijt dat hij het in Rivo Torto erg naar zijn zin heeft, na vele jaren alleen wonen in Druten. “Fijn met medebroeders; dat had ik tien jaar eerder moeten doen.” De man die zich liet sturen, leerde zijn eigen snaren bespelen, en maakte zijn eigen lied.

Ton van Oosterhout ofm

franciscaans actief

Passage van Franciscus’ brief aan broeder Antonius.

Uit: ‘Franciscus van Assisi. De geschriften’, Franciscaanse Beweging/Gottmer, ’s-Hertogenbosch/Haarlem 2004.

Franciscaans

De franciscanen zien de laatste jaren in Nederland veel van wetenschappelijk medewerker van het FSC. “Je moet het kunnen toetsen aan de praktijk van ons eigen bestaan.” wat ze hebben opgezet verdwijnen of in andere handen overgaan. Maar de minderbroeders blijven zich inzetten voor Bijzondere leerstoel De laatste decennia is er binnen de franciscaanse gemeenschap zowel studie van de franciscaanse spiritualiteit. Dat gebeurt onder in Nederland als daarbuiten meer aandacht gegroeid voor wetenandere door het Franciscaans Studiecentrum (FSC) in Utrecht. schappelijke studie van de franciscaanse bronnen. In het verlengde Dit instituut speelt via onderzoek en onderwijs een belangrijke van deze nieuwe oriëntatie hebben de Nederlandse minderbroeders (franciscanen, kapucijnen en conventuelen) in 1985 het FSC rol in het doorgeven van het franciscaans charisma. opgericht. Het instituut is verbonden met de Faculteit Katholieke Franciscus heeft niet zo’n hoge dunk van de theologische wetenschap.

In zijn rechtlijnig ideaal van ‘de straat op gaan’, is daar geen plaats voor, terwijl juist in zijn tijd de universiteiten tot bloei beginnen te komen. Meer dan aan de kennis van wetenschappers stoort Franciscus zich aan hun mentaliteit. Hij keert zich tegen de eindeloze commentaren van geleerden op de Schrift, zonder dat dit het leven raakt.

Dat zijn broeders doceren en wetenschap bedrijven is daarom voor hem geen vanzelfsprekendheid. Hij vindt het nodig om medebroeder Antonius schriftelijk verlof te geven om de broeders theologie te onderwijzen, maar wel onder de voorwaarde dat hij bij het onderricht “de geest van gebed en toewijding aan God niet uitblust”. Het is deze les die hij zijn geleerde broeders voorhoudt. En dat geldt nog steeds, ook voor de franciscaanse wetenschappers van vandaag. “Ons onderzoek moet aansluiten op het leven”, zegt Willem Marie Speelman,

8

Theologie (FKT), die vestigingen heeft aan de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Tilburg. Het FSC heeft aan de FKT een bijzondere leerstoel: ‘Franciscaanse spiritualiteit, theologie en geschiedenis’.

Deze wordt bekleed door Gerard Pieter Freeman, die tevens FSCdirecteur is. Naast Speelman zijn de provinciaal van de Nederlandse franciscanen, Jan van den Eijnden, en Krijn Pansters als wetenschappelijk medewerker aan het FSC verbonden. Jan Sloot is er werkzaam als toegevoegd medewerker. Het FSC verricht onderzoek, verzorgt onderwijs aan de FKT en treedt naar buiten met publicaties, cursussen, studiedagen en lezingen. Het is gehuisvest in het Willem C. van Unnik-gebouw van de Utrechtse universiteit op De Uithof.

Luilekkerland Vooral de laatste tien jaar lift het FSC mee met ontwikkelingen in de bredere universiteitswereld en in de samenleving. Willem Marie Speelman: “De vraag wordt steeds meer gesteld welke maatschap-

studiecentrum

Overleg ten kantore van het Franciscaans Studiecentrum.

V.l.n.r. Jan van den Eijnden, Gerard Pieter Freeman, Willem Marie Speelman.

pelijke relevantie wetenschappelijk werk heeft. Wat doen we er mee in de praktijk? Deze tendens zie je ook met betrekking tot het franciscaans gedachtegoed. Franciscaanse thema’s worden geïnterpreteerd in termen van ‘duurzaamheid’, ‘milieubewustzijn’, ‘respect voor de dieren’ of ‘religieuze tolerantie’. Het franciscaanse armoede-ideaal wordt vertaald in: ‘het mooie van gelukkig leven zonder bezit.’ De maatschappij vraagt om een visie dat ‘geld niet de oplossing maar het probleem is’. Mensen zijn niet geïnteresseerd in een onderzoek naar de wijze waarop Franciscus met geld omging, maar wél bijvoorbeeld in de vraag of je de financiële problemen van Griekenland alleen met geld op kunt lossen. Wanneer de interesse eenmaal gewekt is, kun je op Franciscus terugvallen.

Als FSC zijn we gericht op de academische wereld, maar daarnaast zullen we meer toe moeten naar het dagelijkse leven van de eigen franciscaanse achterban en verder de samenleving in. We kunnen mensen alleen maar enthousiast maken wanneer we uit onze eigen toren komen en de situatie van het leven als uitgangspunt nemen. Voor ons wetenschappers is dat een verschrikkelijke oefening in nederigheid. Hoe krijgen we de franciscaanse spiritualiteit bij de mensen? Hoe kunnen we werken aan ‘spiritualiteit voor beginners’. Uitgaande van wat er in de maatschappij leeft, zullen we vanuit het franciscaanse erfgoed duidelijk moeten maken dat spiritualiteit meer is dan ‘wellness’. We zullen het sprookje waarin je je hapje voor hapje door een berg rijstebrij moet eten om in Luilekkerland te komen, spiritueel moeten vertalen en laten zien dat we van Franciscus kunnen leren dat ook lijden zinvol kan zijn.”

Het Willem C. van Unnik-gebouw van de Universiteit Utrecht waar het Franciscaans Studiecentrum is gehuisvest.

Kritische vraag “We willen dragers zijn van het franciscaans charisma”, vult Jan van den Eijnden aan. “De minderbroeders hebben er voor gekozen om via het FSC de franciscaanse bronnen en spiritualiteit te bestuderen en uit te dragen. De maatschappij vraagt om concrete antwoorden­ op kwesties die mensen bezighouden. Wij denken vanuit het ­franciscaanse erfgoed een antwoord op veel vragen te hebben, maar de uitdaging voor het FSC is om de bronnen te vertalen naar het leven en andersom om de vragen van het leven te beantwoorden vanuit de bronnen. De kritische vraag die het FSC aan zichzelf stelt en die ook de minderbroeders zich stellen is dezelfde: Slagen wij er in de mensen te bereiken? Komt ons franciscaans antwoord op vragen van de samenleving over bij de mensen? Gaan wij voldoende uit van de kwesties en problemen waar mensen echt mee bezig zijn? Een eerlijk antwoord is: Nee, we slagen daar onvoldoende in. Maar wij zijn er van overtuigd dat we ‘goud in handen hebben’ en dat het antwoord te vinden is in de manier waarop Franciscus in de wereld stond en in zijn relatie met God, mens en natuur. Voorwaarde is wél dat we, als broeders en als wetenschappers, zelf ook doen waar we in geloven en dat we bij het geven van dat antwoord ‘de geest van gebed en toewijding aan God niet uitblussen’.”

Joop Sierat Info: www.franciscaans-studiecentrum.nl

9

nieuws

Franciscaanse polsbandjes niet aan te slepen De siliconen polsbandjes met het opschrift ‘Vrede en alle goeds!’ die het franciscaans roepingenwerk verspreidde aan de vooravond van ­‘Roepingenzondag’, 15 mei, zijn een doorslaand succes. De eerst 3000 exemplaren waren er in een mum van tijd doorheen. Een tweede oplage bleek eveneens onvoldoende voor de groeiende vraag, ook vanuit Vlaanderen.

Besloten werd om er nog eens 10.000 bij te laten maken. De bandjes gaan inmiddels de hele wereld over. Maar ook dicht bij huis blijft de belang­stelling groot, tot in bestuurlijke kring, zoals blijkt uit de foto die gemaakt werd van de Veghelse burgemeester Ina Adema met vier ­wethouders en de gemeentesecretaris. Het contact met de gemeente Veghel kwam tot stand via de Megense franciscaan Hans van Bemmel die als diaken in deze plaats werkzaam is.

De polsbandjes worden vanuit Megen verspreid in ritszakjes met daarbij de tekst: ‘Vrede en alle goeds!’ is een franciscaanse groet, die teruggaat op Franciscus van Assisi (1182-1226).

Vrede en alle goeds voor de drager van dit polsbandje en voor allen die hij/zij ontmoet!

Voor meer informatie over broeder of zuster worden: www.franciscanen.nl > roeping; www.clarissen.nl > spiritualiteit > roeping.

De Veghelse burgemeester Ina Adema met vier wethouders en de gemeentesecretaris showen de polsbandjes.

Voor meer informatie: Fer van der Reijken ofm, Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen, 0412 465770, reijkenofm@hetnet.nl.

Weblog Wereldjongerendagen Van 16 tot en met 21 augustus 2011 vonden in Madrid de katholieke Wereldjongerendagen plaats. Rangel Geerman ofm en Fer van der Reijken ofm vertrokken 15 augustus met Emile Gerards, Barbara van Kessel en Madeleine Kievits naar de Spaanse hoofdstad om deel te nemen aan het festijn waar naar schatting ruim één miljoen jongeren uit de hele wereld op af kwamen. Fer van der ­Reijken berichtte regelmatig vanuit Madrid op het weblog van de Nederlandse francis­ canen: http://franciscanen.blogspot.com.

V.l.n.r.: Rangel Geerman, José Rodriguez Carballo en Fer van der Reijken in de Madrileense kerk San Francisco El Grande.

Bomvol Het viertal volgde in de eerste dagen het programma van de Nederlandse jongeren: catechese door één van de bisschoppen, gevolgd door een eucharistieviering. ‘s Middags waren ze bij de franciscaanse familie. “Er zijn ongelooflijk veel franciscaanse jongeren in Madrid”, aldus Fer van der Reijken op 18 augustus. “De kerk van San Francisco El Grande zat gistermiddag bomvol. Wat een sfeer! Jongeren uit de hele wereld zongen het Zonnelied mee! We hebben de minister

V.l.n.r.: Barbara van Kessel, Rangel Geerman, Emile Gerards, Madeleine Kievits, Fer van der Reijken.

10

generaal van de orde, José Rodriguez Carballo, een polsbandje, met ‘Vrede en alle goeds!’ kunnen aanbieden. Hij was er samen met de ministers van de kapucijnen, de conventuelen en de Orde van Franciscaanse Seculieren.

Ze spraken ons bezielend toe, met veel nadruk op de vreugde.”

Vredeswens De Nederlanders waren onder de indruk van de vigilieviering, zaterdag 20 augustus, en de mis, zondagochtend op het vliegveld van Cuatro Vientos in Madrid. “Een jongeman pakt de microfoon en vraagt om stilte rond het Allerheiligste, dat uitgesteld zou gaan worden. En dan worden er één miljoen jongeren binnen tien seconden gewoon ... stil! Hoe is dat mogelijk?” En: “De vredeswens in de eucharistieviering: één miljoen jongeren van alle huidskleuren wensen elkaar vrede.

Ik was diep geroerd. Zo kan het dus ook in onze wereld.”

jongerengroep?

Kom een weekend of midweek naar Megen met jouw eigen groep leerlingen, studenten, koorleden, teamgenoten (maximaal tien deelnemers).

Samen bedenken we een plan en maken we er goede en verkwikkende dagen van.

het ‘kloosterplein’, waar je in contact kunt komen met religieuzen van allerlei ordes en congregaties. Voor meer informatie en aanmelding: www.jongkatholiek.nl/kjd locatie ‘Maaspoort’,

’s-Hertogenbosch datum 6 november

Engelenworkshop

Engelen brengen ons op een speciale manier in aanraking met onze ziel. Daardoor tonen ze ons vaak onverwachte ­mogelijkheden. Wat doen wij ermee? Staan wij er open voor? In deze workshop

Voor meer informatie en opgave: Derkinderenstraat 82 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl

de rust en stilte in huis en in de landelijke omgeving. locatie minderbroeders klooster, Megen data 8 (ochtend) 11 (ochtend) november prijs € 70,-

bidden.

Bidden, hoe doe je dat? Wat is bidden? Welke

franciscanen in Megen. Je het thema van de Katholieke leeft mee met de broeders.

Jongerendag. Het Franciscaans Daarnaast heb je veel tijd voor Jongerenwerk is te vinden op jezelf en kun je genieten van

ervaringen heb je er zelf mee?

En hoe kun je erin groeien?

We staan dit weekend stil bij verschillende vormen van bidden, ook door met de clarissen en de franciscanen mee te

Klussenweekend

Informatiemiddagen

Koken met de seizoe-

Meeleven in de communiteit in een dagritme van werken en meditatie. We werken binnens- en buitenshuis, onderbroken door koffie- en theepauzes. Aan het begin en het eind van de dag en vóór de warme maaltijd is er meditatie. data 25 (20.00 uur) 27 (14.00 uur)

november prijs € 85,-

Als je wilt weten hoe wij wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag (iedere laatste zondag van de maand).

Er zijn rondleidingen in het huis en op het terrein. datum dit jaar alleen nog

op 27 november tijd 14.00-18.00 uur prijs gratis (gift wordt op

prijs gesteld)

nen Vegetarisch biologisch koken met groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg. Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten. datum 1 december prijs € 15,-

Stilte en tijd voor Katholieke Jonge-

jezelf Een midweek bij de

rendag ‘Vuur’ is dit jaar

Kloosterdagen arrangement In overleg

bieden wij de mogelijkheid

11

Franciscaans centrum voor spirituele ontwikkeling

verhalen Op weg naar Kerstmis gaan we op zoek naar literaire en mythische elementen die de evangelisten Matteüs en Lucas gebruikt hebben om hun blijde boodschap krachtig en overtuigend te maken.

Beeldend kunstenaars hebben naar eigen inzicht momenten uit hun verhalen vormgegeven. We kijken naar deze

kijken we naar kunst, we mediteren en zetten onze eigen ­gedachten over engelen op papier in een gedicht of tekening. datum 14 december tijd 10.00 uur-16.00 uur prijs € 25,-

locatie minderbroedersklooster,

Megen

data 25 (20.00 uur)-

27 (14.00 uur) november

prijs € 50,-

Voor meer informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > jongeren

voor (school)groepen van minimaal tien personen om op doordeweekse dagen het kloosterleven in Stoutenburg te ervaren. Informeer naar de mogelijkheden en de kosten.

Voor meer informatie en opgave: Stoutenburgerlaan 5 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl

Voor meer activiteiten in franciscaans ­Nederland: w w w.franciscaanseweg.nl

Jij en jouw eigen

Beelden bij sterke

beelden. Waar nodig worden ze uitgelegd. Reacties daarop wisselen we uit. data 29 november,

6 december tijd 10.00-12.00 uur prijs € 22,-

Franciscaans Milieuproject

Het enneagram is vooral bekend als psychologisch model. Deze cursus belicht met name de spirituele­ dimensie ervan. Je krijgt inzicht in wat je belemmert de wereld en jezelf als heelheid en eenheid te ervaren.

Oefeningen ­bieden je de mogelijkheid meer heelheid in jezelf te ervaren. data 29 oktober,

12, 26 november,

10, 17 december

tijd 10.00-16.00 uur prijs € 160,-

Franciscaans Jongerenwerk

van het enneagram

Stoutenburg

Spirituele dimensie

La Verna

activiteiten

Franciscaans Jongerenwerk

In 2007, toen ik voor het eerst in Assisi was, bedacht ik me dat die stad de moeite waard zou zijn om nog een keer te bezoeken. Deze zomer heb ik dat gedaan.

Het bijzondere voor mij aan deze reis was niet alleen het bezoeken van plaatsen waar ik al goede herinneringen aan had.

De stilte Licht van Umbrië uit

Licht!

Omdat ik deelnam aan een jongerenreis van de franciscanen, ging er letterlijk een aantal deuren open in Assisi die voor de gemiddelde toerist gesloten blijven, zoals het Sacro Convento, een groot minderbroedersklooster bij de basiliek San Francesco. Hierdoor was de reis een combinatie van herkenning en nieuwe ontdekkingen. Ik kwam er ook achter dat je plaatsen in Assisi en elders in Umbrië die je voor de tweede maal bezoekt weer op een totaal verschillende manier kunt beleven.

Zo maakten Fonte Colombo en de Carceri, twee afgelegen plekken waar Franciscus naar toe ging om zich terug te trekken, deze keer veel meer indruk. Het lukte mij hier nu veel beter de stilte te ervaren die de reden moet zijn geweest dat Franciscus en zijn

metgezellen hier naartoe gingen. Ook de verhalen over Franciscus die verbonden zijn aan de plaatsen en kerken die we bezochten, klonken nu anders.

Tijdens deze reis is me speciaal het internationale karakter van de franciscaanse broederschap opgevallen. Ik heb ook een kijkje gekregen in wat het voor franciscanen betekent om Assisi te bezoeken. Het was fijn om met mensen daar te zijn die echt iets wilden ervaren van het leven van Franciscus en Clara en niet alleen de standaardtoerist wilden uithangen. Sommige gesprekken die we hadden, waren een verrijking. Dan denk ik vooral aan de zondagmiddag toen we op de heuvel bij de Carceri langs een bospaadje met ons zessen een eucharistieviering hielden en met elkaar nadachten over de

evangelielezing en de vraag wat stilte betekent in het dagelijks leven voor ieder van ons.

Terug in Nederland werd mijn vakantiegevoel wreed verstoord door de gruwelijke gebeurtenissen in Noorwegen, een dag na thuiskomst. Dat was zo in strijd met de verhalen over Franciscus die zich juist afkeerde van geweld. Dan is het juist belangrijk om te proberen de stilte vast te houden die ik in de natuur van Umbrië heb mogen ervaren.

Lineke Meekes