franciscanen.nl J A A R G A N G 12 | S E P T E M B E R / O K T O B E R 2 0 17 | N U M M E R 5
3 Milieuproject verlaat Stoutenburg 5 Internationaal noviciaat Het goede blijven zoeken 6 D O O R STA RT I N SI NT AG ATHA
IN IERLAND GEOPEND
GESPREK MET THEO VERGEER
VOORAF
‘Wat liefde vermag’ In de colleges ‘geschiedenis van de filosofie’ tijdens mijn opleidingsjaren, bracht Adelhard Epping ofm nogal eens bepaalde uitdrukkingen van grote filosofen naar voren. Een aantal is mij heel duidelijk bij gebleven. Eén daarvan luidt: ‘Homo homini lupus’, ‘De mens is een wolf voor zijn medemens’. Het is een uitspraak van de Engelse filosoof en een van de grondleggers van de moderne politieke filosofie, Thomas Hobbes (1588-1679), te lezen in zijn werk De cive (Over de burger).
Foto’s: Foto omslag: kerkje van Santa Maria della Vittoria (‘La Vittorina’) in Gubbio, waar Franciscus en de wolf elkaar ontmoetten. Foto onder: gevelsteen Hartebrugkerk, Leiden. Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 5500. Abonnement:
Het gezegde wil zoveel zeggen als ‘het is eigen aan de mens om zelfzuchtig te zijn’ of ‘de een maakt de ander tot prooi’. Het tegendeel van deze betekenis trof ik aan toen ik tot pastor werd benoemd van de Hartebrugparochie te Leiden. Op de muur tussen Hartebrugkerk en pastorie is een gevelsteen aangebracht met daarop de afbeelding van Franciscus die de bloeddorstige wolf van het Italiaanse stadje Gubbio bekeert. Franciscus wist de wolf te bewegen vrede te sluiten met de inwoners. Méér nog dan het bekende beeld van ‘broeder wolf’, trof mij de tekst op de gevelsteen ‘Wat liefde vermag’ en ook de jaartallen ‘1445 - 1945’. In 1445 kwamen de eerste franciscanen in Leiden en in 1945 waren ze dus vijfhonderd jaar in de stad. Vandaar die gevelsteen. Maar ‘1945’ kennen we allemaal ook als het einde van de Tweede Wereldoorlog. In zijn tiende Wijsheidsspreuk schrijft Franciscus: “Veel mensen die zondigen of onrecht ondergaan, geven vaak de vijand of de naaste de schuld. Maar dat is niet zo: iedereen heeft de vijand in zijn eigen macht, de zelfzucht namelijk, de bron van zonde. Gelukkig daarom de dienaar die zo’n vijand, die in zijn macht is overgeleverd, altijd gevangen houdt en als een wijs mens goed voor hem uitkijkt. Zolang hij dat doet, kan geen andere vijand, zichtbaar of onzichtbaar, hem schaden.”
Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail:
Dan toch maar beter: ‘Homo homini servus’, ‘De mens is zijn medemens tot dienaar’!
provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding
Ton Peters ofm
van de onkosten zijn welkom op IBAN NL52ABNA0416244181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur),
JEZUS, DE VERZOENER
Peter van Zoest (eindredacteur),
IN GUBBIO
Hans-Peter Bartels ofm (redactie secretaris), Maarten Lemmers ofm, Marcel Paulissen ofm, Marijn van Zon. Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
2
Broeder wolf beloofde Franciscus nooit meer enig mens of dier in Gubbio kwaad te doen. Ten teken dat hij zijn erewoord zou houden tilde de wolf zijn poot gedwee in de hand van Franciscus: een teken van verzoening. (naar Fioretti 21)
De acht bewoners die Stoutenburg gaan verlaten. V.l.n.r. staand: Rob Knipping, Marion Gieben, Guy Dilweg, Marjan Bosch, Pieta Reinsma, Cocky van Leeuwen; hurkend: Marco Ganzeman, Ida Valk.
Na 26 jaar komt er per 1 oktober een einde aan de activiteiten van het Franciscaans Milieuproject bij Amersfoort. De acht vaste bewoners van kasteel Stoutenburg hebben elders onderdak gevonden. Vier van hen maken een ‘doorstart’ van het project mogelijk in Sint Agatha. Twee beginnen in Amersfoort met een nieuwe communiteit.
foto: Olga van der Graaf.
AC T U E E L
Franciscaans Milieuproject verlaat Stoutenburg Op 1 januari 1991 begon het project in het monumentale pand, gelegen op een landgoed van elf hectare. Tot die tijd was er een klooster van franciscanen gevestigd. Doelstelling van het nieuwe initiatief was om een vorm van samenleven te ontwikkelen in verbondenheid met de natuur en geïnspireerd door Franciscus van Assisi, patroon van de ecologische beweging.
Alternatieven De communiteit groeide in de loop der jaren uit tot een oecumenische gemeenschap van acht bewoners. Ze leefden in een kloosterlijk ritme, zorgden voor eigen inkomsten en boden belangstellenden de gelegenheid om deel te nemen aan de leefwijze van de groep door middel van werkweken en bezinnende activiteiten. Een deel van het gebouw werd ook ter beschikking gesteld voor conferentiedoeleinden. Kasteel en landgoed wisselden de afgelopen decennia diverse keren van eigenaar. Het gebouw en omliggende gronden werden door het project gehuurd. De huidige eigenaar,
het Utrechts Landschap, had per 1 januari 2016 de huurovereenkomst opgezegd. Geëist werd een nieuwe jaarlijkse huur die het dubbele bedroeg van wat aanvankelijk was afgesproken. De bewoners waren het daar niet mee eens en stapten naar de kantonrechter in Utrecht. Het conflict draaide om de vraag of het gebouw diende als woonruimte of voor bedrijfsmatige activiteiten, zoals het Utrechts Landschap aangaf. De rechter kwam tot de conclusie dat dit laatste het geval was. De periode voor ontruiming werd verlengd tot 1 januari 2017. Hangende een hoger beroep dat de bewoners hadden aangetekend, kon uitzetting worden voorkomen. In de tussentijd werden alternatieven voor het project onderzocht. Dit leidde ertoe dat het hoger beroep werd ingetrokken.
Doorstart Vier bewoners van Stoutenburg gaan in het kruisherenklooster in Sint Agatha een doorstart van het milieuproject realiseren onder de noemer ‘Het Groene Kloosterhuis’. Marjan Bosch,
Marion Gieben, Rob Knipping en Pieta Reinsma nemen de exploitatie van het poortgebouw met horeca op het kloosterterrein over van het Erfgoedcentrum voor Nederlands Kloosterleven dat vanaf 2006 gehuisvest is in een vleugel van dit klooster in het Cuijkse kerkdorp aan de Maas. Ruim honderd kloostergemeenschappen brengen hier hun archieven, boeken en voorwerpen bijeen. Een deel van het oudste nog bestaande klooster van Nederland - gesticht in 1371 - wordt momenteel verbouwd voor de nieuwe bewoners, die er vanaf het voorjaar van 2018 activiteiten willen ontplooien rond natuur, milieu en spiritualiteit, in de lijn van het Franciscaans Milieuproject. Hierbij zal ook de kloostertuin worden betrokken. Guy Dilweg ofm, initiatiefnemer van het Franciscaans Milieuproject, gaat samen met medepionierster Cocky van Leeuwen in Amersfoort een ‘Groene Communiteit’ beginnen vanuit de franciscaanse spiritualiteit, ‘gastvrij en groen’. Peter van Zoest
3
VERTELLING
De kluizenarij van Poggio Bustone.
Onvergeeflijk? “Dat stelletje ongeregeld hoort niet in onze mooie stad.” Ja, zo werd er in Assisi gepraat over de zoon van Pietro Bernardone en over de zes mannen die zich bij hem hadden aangesloten. In hun armoedige kleren zwierven ze overal rond in de stad. Ook in het dal van Spoleto kon je ze tegenkomen. Ze hielden de mensen voor dat ze heel anders moesten gaan leven. De bevolking van Assisi was net bezig zich economisch wat op te werken. De vooruitgang was mede te danken aan Bernardone, die als een geslaagd handelsman zich een goede positie had verworven in de stad. Jammer van die ene ondankbare zoon die zijn hele erfdeel zou hebben verkwanseld als de bisschop van de stad niet tussenbeide was gekomen. Nu probeerde die jongen van Bernadone met zijn evangelische idealen de deur plat te lopen in heel de stad. Het werd geen succes. Van lieverlee besloten de zeven broeders dan maar weg te trekken, naar een andere landstreek. “Goede morgen, beste mensen”, zo begroette Franciscus de mensen van Poggio Bustone. Bij hen zocht hij nu toenadering. En hier boden de mensen hem een kluizenarij aan. De plek was al heel lang verlaten. “Ze zijn barmhartig voor mij”, zei Franciscus. “Waar heb ik dat aan verdiend?”
4
Ja, als hij terugdacht aan de tijd dat hij in de zaak van zijn vader vele balen stof aan de man bracht, had hij alle reden om zich diep te schamen. Maar ach, wat wil je anders? Zeg nou zelf: als je een klant zou hebben gewezen op allerlei weeffoutjes in de rollen stof die hij zich wilde aanschaffen, dan was je toch zeker een dief van je eigen portemonnee geweest. Nee, dan kon je beter zwijgen en profiteren van het geld van een rijke klant. “Eigenlijk is er tot nu toe veel in mijn leven geweest waar ik spijt van heb. En nu moet ik leiding geven aan die zes broeders met wie ik ben neergestreken in Poggio Bustone. Ik ben zo opvliegend van aard. Ik heb me zo nu en dan echt onheus opgesteld tegenover hen. God, wees mij, zondaar genadig.” Verwijten maken aan het adres van de mensen met wie je vroeger had geleefd, verwijten maken naar de zes broeders die God je gegeven heeft, je zelf verwijten maken ... Ach, wat schiet je daarmee op? Zou God dat van mij willen? Langzaam maakten de duistere gevoelens in het hart van Franciscus plaats voor een grote blijheid. Het werd helemaal licht om hem heen. Opeens was hij er zeker van dat God hem vergeven had wat er was misgelopen. Hij nam zich voor om niet meer met verwijten bij de mensen aan te komen. Nee, van nu af zou hij hen laten weten dat ze in wezen allemaal goed waren. “Goede morgen, beste mensen”, “Buongiorno, buona gente”, die groet werd doorgegeven van mond tot mond, bij alle mensen in Poggio Bustone. Maarten Lemmers ofm
I N T E R N AT I O N A A L
Start internationaal noviciaat in Ierland Op 15 augustus is in het Ierse Killarney een nieuw internationaal noviciaat officieel geopend. De franciscanen van Duitsland, Engeland, Ierland, Litouwen en Nederland hebben dit opgezet met het oog op de terugloop van het aantal novicen in de betreffende landen. Dankzij de krachtenbundeling kunnen minimaal drie novicen er een gezamenlijk vormingsjaar krijgen, zoals de orde voorschrijft. Rob Hoogenboom, provinciaal van de Nederlandse franciscanen, bericht over de start van het noviciaat.
de parochie lieten mensen weten hoe blij ze waren met deze broeder uit Nederland. Lars heeft het voordeel dat hij een periode bij Ierse medebroeders in Rome gewoond heeft. Overigens verrast hem de grote nadruk in het programma op gebed en meditatie. Hij moet daar zelf ook aan wennen, maar hij heeft het vertrouwen dat het noviciaatsprogramma zich nog op basis van de ervaringen verder zal ontwikkelen.
Patroonheiligen Franciscanen hebben een lange geschiedenis in Killarney en de inwoners van deze plaats voelen zich nauw verbonden met de broeders. De meeste Ierse franciscanen hadden hier hun noviciaat. Er is nu een internationale communiteit. Vanuit Nederland maakt Lars Frendel er deel van uit. Novicemeester is Antony Jukes, lid van de Engelse custodie. Uit Duitsland komt Claus Scheifele en verder zijn er drie Ierse broeders: Liam McCarthy (gardiaan), P. J. Brady en Chris Connolly. Drie novicen komen uit Ierland: Drew Keeley (19), Philip McMahon (30) en Daraigh Quinn (26); een novice is afkomstig uit Litouwen: Edvinas Jurgutis (21).
Historisch moment De inkleding van de novicen vond plaats in een eenvoudige vesperviering op 14 augustus in de eigen kapel. De volgende dag was er in
de kerk bij de viering van Maria Tenhemel opneming extra aandacht voor de start van het inter-provinciale en internationale noviciaat. Gardiaan Liam McCarthy noemde het een historisch moment en sprak zijn vreugde erover uit dat franciscanen uit verschillende landen op deze manier samenwerken aan de toekomst en ook bereid zijn eigen broeders in te zetten om gezamenlijke vorming mogelijk te maken. Het belang van dit gebeuren werd onderstreept door de aanwezigheid van de provinciaals van Duitsland, Ierland en Nederland, de custos van Engeland, de secretaris van de vorming in Litouwen en generaal definitor Caoimhín Ó Laoide.
Ontwikkelen
Killarney is een levendige, kleurrijke stad met een prachtige natuur, frisse lucht en bergen rondom waar veel toeristen komen. Het klooster van de broeders is twintig jaar geleden gebouwd naast het oude met de grote kerk. Dat is verhuurd en wordt voor andere doeleinden gebruikt. In de kerk is de invloed van Vlaamse franciscanen te zien die eind negentiende eeuw de Ierse broeders hulp boden. Zij brachten ook relieken van de Martelaren van Gorcum naar de kerk. Voor de Nederlandse provincie die deze martelaren als patroonheiligen heeft, is dit noviciaatshuis daarmee een bijzondere plek. Rob Hoogenboom ofm
Het was goed te merken dat Lars Frendel zijn draai al in Killarney gevonden heeft. Vanuit
V.l.n.r. staand: Patrick Lonsdale (custos van Engeland), Aidan McGrath (provinciaal van Ierland), Rob Hoogenboom, Cornelius Bohl (provinciaal van Duitsland) en Andrius Dobrovolskas (secretaris van de vorming in Litouwen); hurkend, de novicen Edvinas Jurgutis, Drew Keeley, Philip McMahon en Daraigh Quinn.
Het klooster van de franciscanen, naast de kerk van Killarney.
5
DE BINNENKANT
Theo Vergeer ofm.
Theo Vergeer werd in 1938 in een eenvoudig boerengezin geboren. Hij wilde priester worden, had franciscaanse familieleden en trad dus in bij de franciscanen. Franciscus leerde hij na zijn intrede pas echt kennen. De verhalen van missionarissen fascineerden hem. Hij werd missionaris in Japan (9 jaar) en op Papua (22 jaar). Na terugkomst in Nederland in 2000 bleef hij vooral missionair actief. Mede doordat zijn zicht vermindert, is hij de laatste jaren meer bezinnend bezig. Theo woont in de communiteit van de Vermeerstraat in Nijmegen.
Het goede blijven zoeken Theo is geboeid door de globalisering. Hij be schouwt het steeds multicultureler worden van de wereld als een gegeven. “Als je dat afwijst, plaats je jezelf buiten de werkelijkheid.” Hij heeft veel contacten met buitenlandse religieuzen in Nederland. “Staan wij echt open voor wat zij aan goede dingen binnenbrengen?” Hij is als missionaris zelf twee keer allochtoon geweest en begrijpt wat zij als vreemdelingen moeten doorstaan. Het verhaal van Franciscus en de wolf staat voor hem voor het andere waar je goed mee moet omgaan. Het andere vooral niet afwijzen want dan krijg je oorlog. Pas als de ogen opengaan en er wederzijds contact is, ontstaat er een begaanbare weg. “Vrede ontstaat pas als je de ander en zijn noden kent en daarvoor ruimte maakt.” Ook binnen de communiteit is het iedere dag opnieuw een uitdaging om met de grote verschillen tussen de broeders om te gaan. “Het gaat
6
steeds weer om de uitdaging van acceptatie en respect over en weer.” Theo is een hartelijke en positieve broeder, maar hij noemt zichzelf niet direct een verzoener. “Ik loop niet bij de ander weg. Ik probeer de uitdaging aan te gaan. Natuurlijk is er ook ergernis in de dialoog met anderen. Maar er is veel meer goeds dan waar je je aan ergeren kunt. Soms moet ik mezelf daarbij ook in het gareel houden.”
Oogsten In Japan heeft Theo steeds meer zicht gekregen op de betekenis van de berg Fuji. Een afbeelding ervan hangt op zijn kamer. “Alle wegen leiden naar de heilige berg.” Japan kende ook destijds al een kleine christelijke minderheid, waar de Japanners veel respect voor hadden. Bij het werken met niet-christelijke gehandicapten stonden in de bezinningsruimte symbolen van boeddhisme en shintoïsme, maar een christelijk
symbool ontbrak. De Japanners zeiden: jullie hebben een andere God en daarvoor moet ook ruimte zijn. Zo kwam er ook een Heilig-Hartbeeld te staan. Dat respect voor het andere heeft Theo geraakt en gevormd. Op Papua was hij betrokken bij het voortzetten van de theologische hogeschool. Hier werd gewerkt met verhalen uit de bijbel én verhalen uit de eigen traditie. Zo werd het goede de basis voor kerkopbouw. Hij heeft Papua en de school zien veranderen. De transmigratiepolitiek van de regering bracht met zich mee dat er steeds meer Indone siërs van andere eilanden op Papua kwamen wonen. De Papua’s werden geleidelijk een minderheid in eigen land. Theo heeft nooit onderscheid gemaakt tussen Papua’s en anderen en iedereen als gelijken behandeld. “Het waren allemaal geweldige mensen ongeacht hun herkomst.” Broeders van andere eilanden van Indonesië kwamen na hun noviciaat naar Papua. Zij werden
Minderbroedersklooster aan de Vermeerstraat in Nijmegen.
zes jaar samen met de Papua’s opgeleid om zo naar elkaar toe te groeien. Theo is blij dat Papua nu een zelfstandige franciscaanse provincie wordt. “Missie was zaaien van Gods woord: iets opleggen dat misschien niet in goede aarde valt.” Volgens Theo gaat het niet om zaaien, maar om oogsten. “Het is op zoek gaan naar sporen van God. Ontdekken wat goed is. In al ons zoeken zal God ons vinden.”
Islam Hoewel Theo jarenlang in het grootste moslimland ter wereld heeft gewoond, had hij weinig kennis van de islam. Moslims waren aanvankelijk niet dominant op Papua. In de jaren zeventig en tachtig nam hun aantal als gevolg van de transmigratiepolitiek wel aanzienlijk toe. Na terugkomst in Nederland ontmoette hij Achmed, een Turkse man die zijn vriend werd. Die vertelde hem dat na de aanslagen in New York niemand in zijn woongebouw hem nog groette. Theo werd gegrepen door zijn verhaal en besloot de
islam te gaan bestuderen. Hij heeft zich vooral in de mystieke stroming, het soefisme, verdiept. “Het soefisme als kern van de islam ligt dicht bij de bijbel. God is liefde. Mensen moeten goed met elkaar omgaan. Aan deze mystieke kant worden ook sociale consequenties verbonden.” Er zijn veel soefi’s in Nederland, maar je hoort er weinig van. Ze worden binnen de islam zelf vervolgd. Alleen dominante stromingen in de islam treden op de voorgrond. “De meeste moslims zijn uitstekende mensen. Helaas voeren fanatici het hoogste woord, terwijl de anderen zwijgen.” Bij terrorisme voelt ook hij zich machteloos. “Maar doodschieten is geen oplossing; dat werkt alleen maar averechts.” Volgens hem is het een uitdaging om iedereen tot zijn recht te laten komen. “Sporen van God zijn overal te vinden: in alle godsdiensten, in alle mensen. Het is belangrijk om in contact met mensen open en zonder vooroordeel te luisteren. Er is veel meer goeds dan slechts. Als je het maar wilt zien. God is overal aanwezig.”
Toekomst Gevraagd naar zijn beeld van de toekomst spreekt Theo zijn ‘geloofsbelijdenis’ uit. “Ik geloof in God, de Schepper en Jezus als gezicht van God.” Hij gelooft in een goed einde, maar dat kan volgens hem ook een kruis zijn: we moeten door het lijden heen. “Het niet-goede wat er gebeurt, is niet het einde. Het gaat erom om steeds weer op zoek te gaan naar het goede. Als je ernaar op zoek gaat, vind je meer van het goede dan van het nietgoede.” Hij beschouwt het als een voorrecht om in deze bijzondere tijd te leven. “De wereld komt bij elkaar. Is één geworden. We weten alles van elkaar. Het is een proces van naar elkaar toe groeien. Wat er ook gebeurt, het zal een goed einde hebben. De Schepping evolueert naar het goede. Uiteindelijk gaat het allemaal richting de top van de heilige berg Fuji, naar God toe.” Marijn van Zon
7
DIERBAAR
Iedere broeder die afscheid nam van de regio Noord-Holland Noord kreeg een tegeltableau mee ‘ter herinnering aan de communiteit’. Franciscus is hier geplaatst tegenover de Kop van Noord Holland, waar de broeders hebben geleefd en gewerkt. Het ban-de-bomteken geeft hun voornaamste plaatsen aan: Hoorn, Heerhugowaard en de Wieringermeer. Als laatste broeder uit dit gebied nam ik vier jaar geleden een exemplaar mee naar Alverna, waar het nu mijn kamer siert.
Dirk Bakker ofm
8
VERDIEPING
Toen tegen het eind van Franciscus’ leven - hij lag ziek in San Damiano - de bisschop en de burgemeester van Assisi weer eens in conflict met elkaar lagen, schreef hij een extra strofe voor het ‘Zonnelied’ dat hij net gemaakt had. Een strofe over verzoening en vergeving. Als dit lied dan door twee broeders wordt gezongen ten overstaan van bisschop en burgemeester raken die diep bewogen en zij verzoenen zich met elkaar.
Verzoend leven Hoe kon dat? Wat maakte dit lied los? Wat maakte Franciscus los? Die is natuurlijk volop aanwezig en aan het woord waar en wanneer het Zonnelied wordt gezongen. Het lied getuigt van hetzelfde waarvan Franciscus met zijn bijzondere levenswijze getuigt: dat alles leeft van de goedheid en de liefde van God en dat alles en iedereen geroepen is deze liefde te beantwoorden en te leven ter ere Gods.
Onvoorwaardelijk Als dit getuigenis bij je aanslaat gebeurt er iets met je. Je wilt dan, net zoals Franciscus, met alles en iedereen in broederschap en zusterschap leven. Je wilt verzoend leven, leven in vrede. Dat kan, als je, net als Franciscus, iedereen aanvaardt als broeder en zuster, omdat iedereen leeft van dezelfde liefde waarvan jij gelooft dat jij ervan leeft. Onverzoend leven is een ontkenning van de liefde Gods waarvan ook degene leeft met wie jij niet in vrede bent. Verzoening is dus iets anders dan ‘het weer goed maken’ door, bijvoorbeeld, excuses te maken of weer met iemand verder te gaan omdat die spijt heeft betuigd of schulden vereffend. Dat kan een onderdeel zijn van het verzoeningsproces. Maar verzoening staat of valt met het aanvaarden dat ieder ander door God wordt bemind, deelt in dezelfde goedheid Gods waarin jij deelt, ongeacht wat je van haar of hem vindt, ongeacht welke geschiedenis je met elkaar hebt. En die liefde en goedheid zijn onvoorwaardelijk. Die is er voor goeden en slechten. Zonder deze onvoorwaardelijkheid loopt verzoening het risico een instrument te worden waarmee wij verhoudingen goed willen maken uit eigenbelang in plaats van dat wij vrede zoeken met elkaar omdat wij geraakt
zijn door de onvoorwaardelijkheid waarmee God met onszelf en met ieder ander het goede voorheeft.
Begrepen In Assisi hebben indertijd de burgemeester en de bisschop enkel bij het horen van het Zonnelied alleen al begrepen dat zij, net als alle andere schepselen, broeders waren. En ze hebben dienovereenkomstig gehandeld en zich verzoend. Waar het conflict over ging en hoe ze dat opgelost hebben, daar horen we niks over. Franciscus stelt ook geen oplossingen voor. Er is helemaal geen sprake
van mediation. Door het Zonnelied te laten zingen daagt hij hen uit, nodigt hij hen uit. En ze hebben het begrepen. Of, zoals het verhaal in de Herinneringen besluit: “Aan de verdiensten van de zalige Franciscus schreven ze het toe dat de Heer hen zo snel met zijn genade geraakt had en ze, zonder ook maar met een enkel woord hun geschil in herinnering te brengen, op stel en sprong hun grote onenigheid hadden bijgelegd en weer zulke eensgezinde vrienden waren geworden.” Jan van den Eijnden ofm
Openingstekst van de oudst bekende versie van Franciscus’ ‘Zonnelied’.
9
NIEUWS
V.l.n.r. Wilma van de Veen, NBG-regiocoördinator, Rob Hoogenboom en Sybout van der Meer.
Gratis honderd ‘Groene Bijbels’ voor franciscanen De Nederlandse franciscanen hebben op 3 juli gratis honderd exemplaren gekregen van de ‘Groene Bijbel’. Provinciaal Rob Hoogenboom nam ze in Utrecht in ontvangst van Sybout van der Meer, bestuursvoorzitter van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG), dat verantwoordelijk is voor deze bijzondere uitgave. Enkele dagen na de presentatie bleek dat voor het drukken van de in totaal 7500 Groene Bijbels geen gerecycled papier van 100.000 oude bijbels was gebruikt, zoals met de producent was afgesproken. Daarop werden de bijbels uit de handel gehaald. Geïnteresseerden konden zich aanmelden en kregen het boekwerk tegen verzendkosten toegestuurd. Ook werd besloten de bijbels gratis beschikbaar te stellen aan christelijke ‘groene’ organisaties, waaronder de franciscanen. De overhandiging van de bijbels vond plaats op het provincialaat van de franciscanen in Utrecht. De Groene Bijbel is een speciale editie van de Nieuwe Bijbelvertaling, waarbij teksten over natuur en duurzaamheid groen gemarkeerd zijn. Ook bevat de uitgave natuurfoto’s, verdiepende artikelen over duurzaamheid en portretten van christenen die zich vanuit hun geloof inzetten voor de schepping. Een van hen is de franciscaan Guy Dilweg, initiatiefnemer van het Franciscaans Milieuproject Stoutenburg. “De aarde zorgt voor ons en wij voor haar”, benadrukt hij in zijn bijdrage. “Dat geeft een enorme ervaring van verbondenheid, van wederkerigheid. Wij staan er niet boven, wij zijn erín. We mogen nooit denken dat de aarde van ons is.”
10
Website Everardus Witte Fonds online Op 25 juli was het de verjaardag van Everardus Witte, het ‘Heilig Bruurke van Megen’. Hij werd 149 jaar geleden in Hoorn geboren. De Stichting Everardus Witte Fonds koos deze dag om een website te lanceren: www.everarduswitte.nl. De stichting beheert de kapel van broeder Everardus, stimuleert de devotie rond hem en beheert zijn nalatenschap. Op de site is informatie te vinden over het Heilig Bruurke, de activiteiten van het fonds en de Megense franciscanen. Jan Witte trad in 1891 onder de naam ‘Everardus’ in bij de minderbroeders franciscanen. Broeder Everardus woonde ruim vijftig jaar in het klooster te Megen, waar hij het meest bekend werd als portier. Wanneer mensen misintenties kwamen opgeven aan de kloosterpoort, bad hij altijd samen met hen. Na zijn dood op 22 december 1950 werd zijn graf op het kloosterkerkhof druk bezocht. In 1953 is besloten naast het klooster een grafkapel voor hem te bouwen, met een toegang aan de straatkant. In 1958 startte een onderzoek dat moest leiden tot het proces van de zaligverklaring. Dit werd twintig jaar later stopgezet. De verering is echter doorgegaan. De minderbroeders nemen deze gebeden mee en bidden er voor in de eucharistieviering van donderdagavond. Inmiddels zijn er plannen om het onderzoek ter voorbereiding van het zaligverklaringsproces te heropenen. Mensen laten briefjes met intenties achter in de mouwen en handen van het beeld van broeder Everardus dat zijn graf siert.
AC T I V I T E I T E N
La Verna Stadsklooster
Franciscaans Jongerenwerk
Clarissen
Website Franciscaans Jongerenwerk
Christelijke meditatie in gebaar en beweging
Deze zomer is een eigen website van het Franciscaans Jongerenwerk gelanceerd: www.franciscaansjongerenwerk.nl. Daarop zijn nieuws, activiteiten, programma-aanbod en achtergronden te vinden. Ook is er een filmpje over het klooster in Megen te bekijken en er zijn wisselende teksten ter inspiratie.
Wij proberen in de meditatie tot bewustwording te komen en een antwoord te vinden op vragen zoals: Wie ben ik eigenlijk? Wat verlang ik of wat is de zin van mijn leven? In deze meditatie proberen wij, om naar lichaam en geest in harmonie te komen en te zijn bij God. locatie clarissenklooster, Megen data 17-19 november prijs € 125,-
Megen - Nijmegen
12-30 jaar Feestweek
La Verna bestaat twintig jaar en dat wordt gevierd met een feestweek. Programma: zondag 1 oktober: Franciscusfeest met franciscaans Amsterdam; maandag 2 oktober: avond met sacrale dans; dinsdag 3 oktober: herdenking van het sterven van Franciscus; woensdag 4 oktober: Franciscus-avond met film; donderdag 5 oktober: open gespreksbijeenkomst over compassie; vrijdag 6 oktober: avond over het stadsklooster; zaterdag 7 oktober: een natuurwandeling met aansluitend maaltijd.
Zonnelied van Franciscus
Je dagboek kan een plek worden waarin je je levensreis in kaart brengt. Schrijven wordt zo een innerlijke pelgrimage naar je hart. Ervaring met schrijven is niet nodig. Verlangen om te schrijven en nieuwsgierigheid zijn voldoende. data 7, 21 oktober, 4, 18 november, 2 december tijd 10.30-13.00 uur prijs € 65,-
De bekendste tekst van Franciscus is zijn Zonnelied. In dit weekend gaan we ons onder leiding van broeder Fer van der Reijken verdiepen in de tekst, enkele muzikale varianten beluisteren en zelf zingen. Zuster Emmanuël Maas geeft een inleiding over vegetarisch koken en we gaan samen een warme maaltijd bereiden. We doen mee met het leef- en gebedsritme van de zusters en de broeders in Megen. locatie minderbroedersklooster, Megen data 10-12 november prijs € 65,-
Ontdek je talent!
Een broeder op bezoek
Iedereen heeft iets dat hij of zij heel goed kan. Wat is dat ‘iets’ bij jou? Je talent leren kennen is waardevol. In deze workshop ontdek je jouw talent in één woord: de bundeling van alles wat jij te geven hebt. datum 18 oktober tijd 14.00-16.30 uur prijs € 20,-
Een jongerengroep uit een parochie, een middelbare school, een studentenvereniging of een jongerenfestival kan een broeder uitnodigen. Wij komen graag naar jullie toe voor een ontmoeting, een gesprek of een workshop. Op onze website is te zien wat we te bieden hebben.
Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjw@franciscanen.nl website: www.franciscaansjongerenwerk.nl
Schrijvend pelgrimeren
Sacrale dans
Op zaterdagmiddagen is er sacrale dans in de kapel van clarissenklooster De Bron in Nijmegen. Met een vaste groep dansen we meditatief waarbij de beleving van het dansen voorop staat. Regelmatig dansen we ook in onze vieringen. Mocht je interesse hebben dan kun je een keer komen kijken en ervaren of het iets voor je is waarna je je kunt aansluiten bij de dansgroep. Stuur dan vooraf een mailtje naar zuster Beatrijs: clarissen.nijmegen@zrs-clarissen.nl. Een vrije financiële bijdrage wordt op prijs gesteld. De data van de bijeenkomsten zijn te vinden op www.clarissen.nl/nijmegen onder ‘Aanbod/activiteiten’. Informatie: Klooster Sint-Josephsberg Clarastraat 2, 5366 AK, Megen tel.: 0412 462314 website: www.clarissen.nl/megen/ bezinning.html Klooster De Bron Waterstraat 141, 6541 TE Nijmegen tel.: 024 3782904 e-mail: clarissen.nijmegen@zrs-clarissen.nl website: www.clarissen.nl/nijmegen
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
Speel je wel eens met de gedachte om franciscaan te worden? Neem contact op met roepingenbroeder Hans van Bemmel ofm, roepingenwerving@hotmail.com. 11
FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K
In de voetsporen van Franciscus Het Franciscaans Jongerenwerk organiseerde van 30 juli tot en met 8 augustus een reis naar Assisi. Met zes jongeren en twee broeders reisden we met een busje af naar ItaliĂŤ. We waren daar tijdens het hoogfeest in Portiuncula en we liepen mee met de processie. We kregen een rondleiding in de San Francesco, baden voor het kruis van San Damiano, bezochten verschillende kluizenarijen en keken rond op de berg La Verna. Kortom, een vol programma waarin we veel plekken hebben bezocht die een belangrijke rol speelden in het leven van Franciscus.
Door zo samen door (de omgeving van) Assisi te wandelen, zijn de verhalen over Franciscus gaan leven. Op verschillende plekken kregen we de tijd om zelf rond te kijken, te bidden of gewoon stil te zijn. De Carceri, waar Franciscus en andere broeders zich terugtrokken in de natuur om te bidden, heeft veel indruk op me gemaakt. We klommen hier naar toe, om vervolgens rustig rond te kijken. Daarna kregen we de opdracht om een ruim uur in stilte door te brengen. Dit kon wandelend of door ergens te gaan zitten. Ik heb in deze tijd de natuur om mij heen ervaren vanaf een rustige plek. Na dit uur deelden we onze ervaringen en vierden de eucharistie. Het was fijn om God zo te mogen ervaren in deze omgeving. Ik vond het bijzonder om tijdens deze reis anderhalve week lang een kleine gemeenschap te vormen met elkaar. We organiseerden samen gebedsmomenten, hebben veel met elkaar gelachen, maar tegelijkertijd hadden we ook oog voor elkaar. Mooi om dat juist in Assisi mee te maken. Ik kijk uit naar de volgende activiteit van het Franciscaans Jongerenwerk. Suzanne de Bruijn