franciscanen.nl J A A R G A N G 11 | S E P T E M B E R / O K T O B E R 2 0 16 | N U M M E R 5
3 Twee nieuwe franciscanen 6 ‘Levend vanuit je hart’ Christenen en moslims 8 INKLEDING IN MEGEN
GESPREK MET FRANS MEIJER
VREEDZAAM SAMENLEVEN IN INDONESIË
VOORAF
Oprechter trouw “Waar werd oprechter trouw dan tussen man en vrouw ter wereld ooit gevonden? Twee zielen gloênde aaneengesmeed, of vast geschakeld en verbonden in lief en leed.” Zo dichtte Joost van den Vondel in 1637 aan het slot van het vierde bedrijf van de ‘Gijsbrecht van Aemstel’.
Foto’s: Foto omslag: Mijne vrienden de vogels, linoleumsnede, Jan Schonk (1889-1976),
Zou hij dat vandaag de dag ook gedicht hebben als het gaat over huwelijken in onze tijd. Ik denk van niet. Dat “vast geschakeld en verbonden in lief en leed” is tegenwoordig vaak nogal eens van korte duur, laat staan dat er nergens anders sprake zou zijn van “oprechter trouw”! Ik denk dan aan mensen die jaren achtereen als mantelzorger of wijkverpleegkundige hulpbehoevenden nabij zijn in alle eenvoud, open en eerlijk, zonder bijbedoelingen, oprecht begaan met de ander; of mensen die het in hun wijk of dorp opnemen voor eenzamen of ouderen die de deur niet meer uit komen of durven ...
uit particuliere collectie. Foto onder: zicht op Assisi. Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 6500.
Zowel in de eerste als tweede redactie van zijn Brief aan de gelovigen schrijft Franciscus over de mannen en vrouwen die boetvaardig leven dat zij bruid, broeder en moeder zijn van onze Heer Jezus Christus. Moeder van Hem zijn wij “wanneer we Hem in ons hart en lichaam dragen door de goddelijke liefde en een zuiver en oprecht geweten, en als wij Hem baren door heilige werken, die een lichtend voorbeeld moeten zijn voor anderen”. Over ‘oprechter trouw’ gesproken! Ton Peters ofm
Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Ariejan Kuin (redactiesecretaris), Hans-Peter Bartels ofm, Lars Frendel ofm,
Oprecht
WIJSHEIDSSPREUK 16
Maarten Lemmers ofm, Marijn van Zon. Ontwerp en drukwerk:
Gelukkig wie zuiver van hart zijn,
Artis. online en offline communicatie
want zij zullen God zien.
www.art-is.nl
Zij zijn echt zuiver van hart
Contact:
die het aardse verachten,
Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080,
het hemelse zoeken
e-mail: redactie@franciscanen.nl,
en niet ophouden de levende en ware Heer God
website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
altijd te aanbidden en te zien met een zuiver hart en gemoed.
2
AC T U E E L
Dennis Seelen kijkt toe hoe Mark de Jong de pij ontvangt (foto: Ramon Mangold).
Na een voorbereidingstijd van een jaar, het postulaat, zijn Mark de Jong (33) en Dennis Seelen (34) op 3 september ingetreden in de orde van de minderbroeders-franciscanen. In de kerk van het minderbroeders klooster in Megen ontvingen zij de franciscaanse pij uit handen van provinciaal Rob Hoogenboom. Hij was voorg anger in de inkledingsviering, geassisteerd door postulantenmagister Hans van Bemmel. De kerk zat vol met ruim tweehonderd mensen, onder wie een vijftigtal franciscanen, clarissen, leden van de Orde van Franciscaanse Seculieren, familie en vrienden van de nieuwe broeders.
Twee nieuwe franciscanen Als lezingen hadden Mark en Dennis drie teksten gekozen: het gedeelte uit de Regel van de Minderbroeders waarin staat wat er moet gebeuren wanneer er broeders intreden, de brief aan de Romeinen waarin Paulus verhaalt hoe verdrukking, vervolging en gevangenschap alleen draaglijk zijn door de Liefde van God en de evangelietekst van Matteüs over de werken van barmhartigheid.
Minsten In zijn overweging stond de provinciaal daarbij stil omdat de lezingen samen precies aangeven wat Mark en Dennis met elkaar verbindt, hoe verschillend ze ook zijn. “Alles wat je voor een van deze minste broeders heb gedaan, heb je voor mij gedaan”, zegt het evangelie. Daarvoor staan de werken van barmhartigheid. Deze woorden inspireren beiden zich in
te zetten voor de minsten in de wereld, zoals het afgelopen postulaatsjaar bijvoorbeeld in ‘De Kloof’, het inloopcentrum voor dak-enthuislozen in Amsterdam, of in het restaurant van de ‘De Maashorst’, het bejaardenhuis in Megen. Paulus’ brief gaat in op het “aangeraakt worden door Gods liefde”. Die is, aldus de provinciaal “een stevige bodem die het houdt in een verwarrende en chaotische wereld”. Hij citeerde daarop de twee nieuwe broeders: “Hoe erg je het ook verkloot hebt; er is hoop; de oneindige barmhartigheid en de liefde van God” (Mark); “De liefde van God is zo sterk dat hij helpt staande te blijven in moeilijke tijden” (Dennis).
en volharding” voor hun noviciaat, en ontvingen beiden de felicitaties van de aanwezigen. Aansluitend volgde een feestelijke bijeenkomst in de kloostertuin. De nieuwe broeders beginnen nu, onder leiding van novicenmeester Wim Pot, aan hun noviciaat in Megen. Dat is een jaar waarin ze zich verdiepen in de franciscaanse spiritualiteit, in de veelzijdigheid, geschiedenis en toekomst van de orde, en werken aan hun ‘broederlijke ontwikkeling’. Hans-Peter Bartels ofm
Felicitaties Na de inkleding wensten medebroeders en -zusters van de drie ordes de broeders “vrede
3
VERTELLING
Een heldere spiegel “Kijk naar je eigen, man!”... Ja maar, hoe doe je dat? Je loopt naar de spiegel en kijkt hoe je er uit ziet. Je moet er wel even de tijd voor nemen. Als je alleen maar een vluchtige blik in de spiegel werpt, ben je als de man van wie de apostel Jakobus zegt: “Zo iemand ziet zichzelf, loopt weg en is al weer vergeten hoe hij eruit zag.” aangebracht. Misschien was er in de stoffenwinkel van Pietro Bernardone in Assisi wel zoiets als een passpiegel waarin de klant kon zien of de lakense stoffen, gedrapeerd rond zijn lichaam, voldoende indruk konden maken op de mensen aan wie hij zich ging vertonen. Toen Franciscus, de zoon van Pietro Bernardone, wegliep uit de zaak van zijn vader, kon hij natuurlijk niet zo’n mooie spiegel meenemen. Wanneer hij en zijn eerste broeders in de spiegel wilden kijken, bogen ze zich neer over het wateroppervlak van de Rivo Torto, het riviertje dat langs hun eerste onderkomen kronkelde. In dat water wasten ze na iedere lange tocht hun vermoeide voeten. Wanneer het water even niet in beweging was, kon je er je eigen gestalte in weerspiegeld zien. Dat kostbare water was dan zo doorzichtig als een mens eigenlijk zou moeten zijn: zonder troebele bedoelingen, zonder verborgen agenda, oprecht en zuiver. In het Zonnelied heeft Franciscus erover gezongen: “Multo utile et humile et pretiosa et casta”, zo is het water. Heel nuttig voor ons, en zo nederig dat het altijd de laagste plaats opzoekt, kostelijk is het en kuis. Ja, zo zou een mens moeten zijn, als een pretentieloze, goudeerlijke zuster die je een spiegel voorhoudt.
Beeld van Franciscus bij hotel Domus Pacis in het plaatsje Santa Maria degli Angeli bij Assisi.
Spiegels van glas kwamen pas in de tijd van de Romeinen voor. De kwaliteit ervan liet nog wel wat te wensen over. Meestal werd zo’n spiegel gemaakt van gepolijst metaal. In de Middeleeuwen werd er aan de voorkant een laagje zilver op
4
“De Heer heeft mij broeders gegeven”, zegt Franciscus. Maar de Heer had hem ook een zuster gegeven: Clara Favarone di Offredutio. Toen Franciscus niet zo goed wist hoe het verder moest met zijn leven, vroeg hij haar om raad: “Houd jij me eens een spiegel voor, vertel jij me eens of het wel een goede zaak is als ik me terugtrek in de eenzaamheid van een kluizenarij om in gebed en in overweging mijn dagen door te brengen.” “Nee”, zei Clara, “jij moet niet alleen op jezelf gaan leven, jij moet rondtrekken zodat ook andere mensen profijt kunnen hebben van wat God je ingeeft.” Een heldere spiegel, hem aangereikt door iemand met een waarachtig hart en een zuiver gemoed. Gelukkig wie zo zuiver van hart is dat hij ons iets van God te zien geeft. Naar zo iemand wil ik gaan om het hemelse te zoeken ... Maarten Lemmers ofm
INGROEI
De afgelopen jaren is er in Nederland een groeiende belangstelling om in te treden bij de franciscanen. Vorig jaar legden vier nieuwe broeders hun tijdelijke geloften af. Begin september startten twee broeders met hun noviciaat. Deze rubriek laat geïnteresseerden en nieuwe broeders aan het woord. Hoe beleven zij de ‘ingroei’ in de orde? Wat is hun toekomstperspectief? Een vijfde bijdrage komt van Joachim Oude Vrielink. Hij legde vorig jaar augustus zijn tijdelijke geloften af en woont in de communiteit van de franciscanen in Amsterdam.
Joachim Oude Vrielink bij de ingang van de communiteit in Amsterdam.
‘Bidden en studeren’ Twee jaar ben ik nu minderbroeder. Twee jaren waarin ik nu intensiever bezig ben om het evangelie van Jezus Christus na te volgen. De franciscaanse orde biedt een wijze van navolgen die bij mij past. Ik hoef het namelijk niet alleen te doen, maar mag wel mijn eigen weg vinden. Ik sta in een traditie en in een wereldwijd netwerk waarin ik gehoord word en waarin ik mij uitgedaagd weet.
Roeping In plaats van door te gaan met mijn werk als onderzoeksanalist in een laboratorium voor fundamenteel biomedisch onderzoek, mag ik voltijd theologie studeren aan de Tilburg University. Mijn ogenschijnlijk chaotische labtafel heb ik verruild voor een bureau met laptop, met daarnaast een boekenkast. Een groot deel van mijn leven bestaat nu uit ‘nutteloze dingen’ die van grote waarde zijn: bidden en studeren.
Over vijf jaar hoop ik klaar te zijn met mijn studie. Het is nu te vroeg om te zeggen wat ik dan zal doen, maar ik weet wel waar mijn interesses zijn. Mijn roeping betekent voor mij dat ik de mensen, de kerk en God wil dienen. Mijn verlangen is om als priester de mensen dichter bij God te brengen.
Kostbare momenten De communiteit als gemeenschap is een essentieel onderdeel. Het gezamenlijke gebed richt ons telkenmale op God. Door het delen van dagdagelijkse ervaringen houden we elkaar verbonden met de maatschappij en worden wij uitgenodigd om uitgezonden te worden met onze persoonlijke kwaliteiten. Op deze manier zie ik ‘consecratio’, ‘communio’ en ‘missio’ continu in werking. Onze maatschappij poogt alles objectief en financieel uit te drukken, maar met veel zaken gaat dat niet. Mijn bidden en studeren levert
de economie geen cent op en wie kan mij vertellen hoeveel zoiets waard is? Uiteindelijk kunnen de vruchten van mijn studie en mijn gebed mij wel in staat stellen om mensen op belangrijke momenten bij te staan. En ook nu, als ik onderweg ben en aangesproken word, merk ik regelmatig dat alleen al mijn religieuze aanwezigheid op prijs wordt gesteld. Dat moedigt mij aan. En het zijn kostbare momenten, vaak schiet ik niet eens te hulp, maar geef ik alleen getuigenis. Bovendien helpt de franciscaanse traditie mij en moedigt zij mij aan; want dikwijls worden goede ervaringen over oude broeders uitgesproken. Franciscus was in staat om met gepaste eerbied de gekruisigde Christus in zijn naaktheid en lijden als broeder te ontmoeten. Het evangelie doet een appèl op mij om, net als Franciscus, alle mensen als broeder en zuster tegemoet te treden. Joachim Oude Vrielink ofm
5
DE BINNENKANT
‘Levend vanuit je hart’
Frans Meijer ofm in de binnentuin van woonzorgcentrum Rivo Torto/La Verna in Alverna (Wijchen).
Het geboortehuis van de franciscaan Frans Meijer staat Frans trad op twintigjarige leeftijd in bij de franciscanen. Dat gebeurde niet ver van ‘La Verna’, het pand van een communiteit in Stoutenburg. Na de destijds gangbare weg langs de kloosters van Venray, Alverna, Weert en tenslotte Maastricht, keerde hij terug naar van de minderbroeders in Amsterdam. Maar toen hij in Weert om daar als godsdienstleraar en ‘assistentiepater’ te werken. Zijn 1932 ter wereld kwam, was dat nog lang niet gebouwd. weg voerde hem verder; terug naar zijn geboortestad, waar hij kapelaan werd in de St.-Jozefkerk en lid van de communiteit in de Robert Scott Frans verblijft sinds enkele jaren bij zijn medebroeders straat. Frans: “Ik vond het wel fijn om terug in Amsterdam te zijn. Ik reisde toen trouwens ook op en neer naar Den Helder om daar te helpen als in Alverna (Wijchen). Geruime tijd woonde hij alleen. katholiek en oecumenisch godsdienstleraar op een oecumenische school.” Hoe kijkt hij aan tegen Wijsheidsspreuk 16 van Franciscus (zie pagina 2), die gaat over ‘zuiverheid van Eerlijk Daarna is Frans in Venray teruggekomen, waar hij heel lang zou blijven. hart’, over ‘oprecht zijn’? De franciscanen hadden daar een groot internaat, waar hij les gaf en deel uitmaakte van het pastoresteam. Hij vertelt: “Onlangs was er een reünie.
6
Het werd een hartverwarmend gebeuren. De franciscanen hebben in Venray heel goed gewerkt. Ze ‘deden gewoon’, in vergelijking met andere internaten. Ik heb hier weer veel dankbare leerlingen ontmoet. ‘Leve de franciscanen’ heeft één van hen spontaan uitgeroepen tijdens de bijeenkomst.” Met een verwijzing naar de Wijsheidsspreuk 16 van Franciscus en een omschrijving ervan met andere en meer moderne woorden, zegt hij: “De franciscanen waren oprecht, ze waren eerlijk en betrokken, ze leefden uit het hart. Zo zou ik ‘zuiverheid van hart’ willen vertolken. Heelheid, integriteit, gaafheid zijn andere woorden, die bij mij opkomen.”
Gespreksgroepen In Venray heeft Frans zich ook met zijn misschien wel meest geliefde activiteit bezig gehouden: gespreksgroepen over de bijbel. Hij had er nauwe banden met mensen en deelde hun interesse in geloofszaken, verdieping en liturgie. Er werden vieringen in kleine kring gehouden, soms thuis bij iemand, volgens de toen nieuwe liturgische opvattingen aan het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw. Dit laatste gebeurde niet altijd volgens de regels en wensen van het bisdom. Frans zucht: “Té vrij wellicht.” Maar hiervan heeft hij echt genoten. Zijn ogen stralen als hij hierover vertelt. Een en ander heeft tevens geresulteerd in enige boeken rond bijbelse thema’s, in eigen beheer uitgegeven. Zicht op Schrift: een panoramische blik op het Eerste Testament en Beelden en taferelen: een Jezusmozaïek kunnen nog bij hem besteld worden.
met anderen in groepsverband te leven. Maar hij heeft er bewust voor gekozen met medebroeders te wonen en niet alléén in een verzorgingstehuis in Venray. Vanwege zijn gevorderde leeftijd en om gezondheidsredenen moet hij veel dierbare activiteiten loslaten. Maar ook in Alverna neemt hij deel aan een bijbelgroep, al is het op een meer bescheiden wijze dan vroeger. Deze groep is oecumenisch en de meeste deelnemers zijn ouderen. Frans heeft wel iets met de ‘zuiverheid van hart’. Met de woorden van zijn eigen meer eigentijdse ‘vertaling’ van de Wijsheidsspreuk van Franciscus herkent hij daarin zijn eigen manier van omgaan met de medemens, en ook die van vele van zijn medebroeders: “Betrokken, eerlijk, oprecht en zonder poespas, levend vanuit je hart. Inderdaad ‘het hemelse zoekend’, maar zeker niet levend met ‘verachting voor het aardse’, maar juist de aarde zien als Gods eigen scheppingswerk. Een schepping die wij hebben toevertrouwd gekregen en waarvoor we goed moeten blijven zorgen.” Hier straalt de franciscaan Frans Meijer veel uit van de bezieling van zijn naamgenoten Franciscus van Assisi en paus Franciscus. Lars Frendel ofm
Schepping Toen de grote Venrayse communiteit verbonden aan het internaat ophield te bestaan, onder meer vanwege de vele uittredingen van medebroeders, is Frans alleen gaan wonen, ook in Venray. Voor de eerste keer in zijn leven op z’n eentje in een huis. “Maar ik blijf hier, zei ik tegen mezelf, hier in Venray”, vertelt hij. “Hier heb ik alle relaties, alle groepen, hier wil en kan ik doorgaan met mijn lievelingsactiviteiten.” Met dit laatste doelt hij vooral op de bijbelgroepen. Daarin kon hij met de woorden van Franciscus - “het hemelse zoeken, de levende en ware God aanbidden en zien met een zuiver hart en gemoed”. In de Wijsheidsspreuk staat ook dat je ‘het aardse moet verachten’. “Daar heb ik niet zo veel mee”, zegt Frans. “Die woorden klinken nogal moralistisch en ouderwets. Ik zie meer een andere Franciscus in die teksten van hem: een die de aardse schepping omsluit en waarvoor hij zeer dankbaar is.” Het gaat voor Frans om het waarderen van de schepping en om dienstbaar zijn aan de mensen van die schepping.
Uitgaven van Frans Meijer rond bijbelse thema’s.
Betrokken Sinds twee jaar is Frans terug in Alverna. Nu is het daar weliswaar heel anders als toen: geen groot klooster, maar een zorgcentrum waar onder andere de grootste communiteit van de Nederlandse franciscanen is gevestigd. Het was voor Frans wel even wennen weer
7
I N T E R N AT I O N A A L
Christenen en moslims: vreedzaam samenleven in Indonesië één op de duizend inwoners. Toch zijn die twee kleine katholieke gemeenschappen heel duidelijk aanwezig, onder meer vanwege het goede onderwijs waarvan ook veel protestanten, boeddhisten, en een klein aantal plaatselijke moslims gebruik maken. Onderwijs blijkt te leiden tot een prima vorm van samenwerking en dialoog. Er is geen katholieke school zonder ook wel wat moslimleerlingen, leraren, en personeel. En in de grotere plaatsen is er ook geen regeringsschool zonder enkele katholieke of protestantse leerlingen, onderwijzers en ander personeel.
Dialoog Ingang van Santo Yusup in Sindanglaya.
Martin Olsthoorn ofm.
Al bijna negentig jaar werken er franciscanen op het westelijke gedeelte van het eiland Java. Na de onafhankelijkheid van Indonesië werd hun gebied een eigen bisdom: Bogor. Aanvankelijk was het geheel bemand door Nederlandse franciscanen die, geïnspireerd door Franciscus, kozen voor aanwezigheid onder moslims. Seculiere priesters van het bisdom hebben nu hun taken bijna geheel overgenomen en verder ontwikkeld. In drie parochies zijn nog franciscanen actief, allen Indonesiërs. Over het samenleven van christenen en moslims in twee van deze parochies in Kabupaten Tjianjur bericht de Nederlandse franciscaan Martin Olsthoorn, lid van de Indonesische provincie. In Kabupaten Tjianjur is de bevolking voor 99,5 procent moslim. De islam is daar zeer diep geworteld vanwege een lange traditie van islamschooltjes. Hoewel nu gecombineerd met het onderwijsprogramma van de regering, blijft de aandacht voor godsdienstige vorming heel belangrijk. Dit type onderwijs maakte de bevolking streng islamitisch. Maar goed gevormde moslims worden niet snel verleid tot fundamentalisme, fanatisme en terrorisme, zo leert de ervaring.
8
Onderwijs Temidden van deze islamitische samenleving wonen ook wat mensen van elders, onder wie Chinese handelaars, Indonesische ambtenaren, militairen, onderwijzers en fabrieksarbeiders. Zij brengen andere godsdiensten mee: boeddhisme, confucianisme en christendom. Onder de bevolking van 3,6 miljoen in Kabupaten Tjianjur bevinden zich nog geen drieduizend katholieken: dat is minder dan
Het meest sprekende voorbeeld is wel Santo Yusup (Sint Jozef) in Sindanglaya. Tijdens de onafhankelijkheidsoorlog van 1945 tot 1949 ontstond daar op de grond van een hotel dat failliet was gegaan en aan het bisdom gegeven, een weeshuis voor kinderen van oorlogsslachtoffers. Na de oorlog groeide het uit tot een internaat voor kinderen die om sociaal-economische of andere redenen niet thuis konden blijven. Er kwamen scholen op het terrein voor de kinderen van het internaat en van buiten. Ook verrees er een kliniek en een retraitehuis en werden werkplaatsen en tuinen ingericht. Hier werken nu al zeventig jaar veel katholieken, afkomstig uit middenJava en oostelijk Indonesië, samen met veel moslims. In Sindanglaya wonen ze ook naast elkaar en werken er goed samen om ook de kwaliteit van het dorp zelf te verbeteren. Ze helpen en bezoeken elkaar bij feesten zoals kerstmis en het suikerfeest, huwelijken en begrafenissen. Het is deze dialoog van het leven die ook op godsdienstig gebied leidt tot uitwisseling. De dagelijkse omgang met elkaar blijkt een bron te zijn van vreedzaam samenleven. Waarom zou dat ook niet werken op andere plaatsen? Martin Olsthoorn ofm
DIERBAAR
Soms kunnen dingen je aandacht trekken doordat ze heel apart zijn. Ik heb al jaren een merkwaardige tekening aan een muur van mijn kamer hangen, die mij heel dierbaar is. Zeventien jaar geleden getekend door Myrthe, toen een meisje van drie jaar. Het is mijn portret! Myrthe is de dochter van Ernst en Wiljo, die mijn vrienden zijn geworden in de periode dat ik studeerde aan de kunstacademie te Kampen, waar zij toen aan het afstuderen waren. Als ik terugblik op die tijd, dan is er ĂŠĂŠn ding waar ik nog steeds vreugde aan beleef: de vriendschap met Ernst, Wiljo, Myrthe en Stijn (Myrthes broer). Moge dat nog een tijdje zo zijn.
Felix Tijdink ofm
9
NIEUWS
De Franciscus- en Clarakerk aan de Raamstraat in Delft met ernaast de pastorie waarin de huidige communiteit van de franciscanen is gehuisvest.
Paus Franciscus twee keer naar Assisi Paus Franciscus heeft de afgelopen maanden twee bezoeken gebracht aan Assisi. Op 4 augustus reisde hij naar de basiliek van Santa Maria degli Angeli om daar te herdenken dat achthonderd jaar geleden de ‘Portiuncula-aflaat’ werd ingesteld. De paus bad in het kerkje van Portiuncula, dat door Franciscus werd opgeknapt en waar in de zestiende eeuw de basiliek overheen is gebouwd. De aflaat werd aanvankelijk alleen op 2 augustus in dit bedehuisje verleend. Later kon deze ook worden verkregen op Allerzielen om ‘zielen uit het vagevuur te redden’. Op 20 september was de paus opnieuw in Assisi, dit keer voor de viering van de dertigste verjaardag Wereldgebedsdag voor de Vrede. Religieuze leiders uit alle continenten ontmoetten elkaar van 18 tot en met 20 september in Assisi. ‘Dorst naar vrede’ luidde het motto van de interreligieuze manifestatie. Op 26 oktober 1986 bracht Paus Johannes Paulus II voor het eerst in de geschiedenis alle belangrijke leiders van de wereldgodsdiensten en levensbeschouwingen bij elkaar voor een gebedsdag. Paus Benedictus XVI organiseerde in 2011, naar aanleiding van de vijfentwintigste verjaardag van die eerste historische bijeenkomst, opnieuw een vredesontmoeting. Paus Franciscus bezocht Assisi voor het eerst in 2013 (4 oktober, de feestdag van Franciscus), het jaar van zijn verkiezing tot paus. Kerkje van Portiuncula in de basiliek van Santa Maria degli Angeli, Assisi.
Franciscanen verlaten Delft Het toekomstgerichte beleid van de minderbroeders franciscanen in Nederland betekent de keuze voor ‘dragende communiteiten’ in Amsterdam en Megen van voornamelijk jongere broeders. Door de groeiende belangstelling om in te treden bij de franciscanen kwam een derde communiteit in beeld: ’s-Hertogenbosch. Een en ander heeft tot gevolg dat de communiteit in Delft wordt opgeheven. Daarop vooruitlopend nam Ben Bolmer ofm (71) op 3 juli in de Franciscus- en Clarakerk afscheid als pastoor van Delft. Aan het einde van de afscheidsviering sprak burgemeester Bas Verkerk hem toe. Hij complementeerde Ben Bolmer met zijn inzet, niet alleen voor de geloofsgemeenschap, maar ook voor de stad Delft. Vanwege zijn betrokkenheid bij de Delftenaren kreeg hij uit handen van de burgemeester de erepenning van de stad en werd hij daarmee benoemd tot ereburger van Delft. Op 2 oktober nemen de franciscanen met een eucharistieviering in de Franciscus- en Clarakerk afscheid van Delft.
Mensen Op zondag 21 augustus overleed in Alverna (Wijchen) Martin (Valentinus) van der Heijden, 97 jaar oud, 78 jaar minderbroeder en 72 jaar priester. Na zijn studie theologie te Parijs en Toulouse, was hij enkele jaren lector moraaltheologie in Toulouse. Van 1952 tot 1961 was hij werkzaam in het pastoraat in Amsterdam en van 1968 tot 1991 in Ammerzoden en Hoek van Holland. Van 1961 tot 1968 was hij gardiaan in Vorden en vanaf 1968 in Drachten theologisch adviseur van het Apostolaat Minderbroeders Friesland. In 1991 verhuisde hij naar Nijmegen en in 2012 naar ‘La Verna’ in Wijchen.
10
AC T I V I T E I T E N
LA VERNA
Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling Schoonheid ervaren en delen
Krijgt het beleven van schoonheid voldoende aandacht in je leven? Neem je er de tijd voor? Vervult het je? We gaan verkennen wat je in schoonheid raakt. Je wordt uitgedaagd via verschillende vormen van waarnemen op verschillende terreinen van het leven. Ga dit avontuur aan en word je veel bewuster van de schoonheid in je bestaan! data 27 oktober, 10, 24 november tijd 13.30-16.00 uur prijs € 40,Fresco’s van Giotto over Franciscus
Met de ogen van de schilder Giotto gaan we kijken naar de fresco-cyclus die hij in de bovenkerk in Assisi maakte over het leven van Franciscus. Giotto veranderde voorgoed de schilderkunst. Door zijn ogen leerden schilders opnieuw kijken naar emotie, compositie, kleur, psychologische impact en architectonische samenhang. Op deze avond zullen we zien hoe Franciscus zelf Giotto opnieuw leerde kijken en hem een nieuwe beeldtaal gaf om verhalen te vertellen. datum 3 november tijd 20.00-22.00 uur prijs € 10,-
Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
FRANCISCAANS JONGERENWERK
STOUTENBURG
Herdenking sterven van Franciscus
Franciscusviering en Stoutenburglezing
In een bijzondere viering wordt het sterven van Franciscus herdacht. locatie minderbroedersklooster, Megen datum 3 oktober tijd 19.30 uur
Op de dag voorafgaand aan de feestdag van Franciscus (3/4 oktober) houden we een speciale Franciscusviering. Graag aanmelden. De negentiende Stoutenburglezing wordt diezelfde dag gehouden door Paul Hendriksen (Transition Towns, Aardehuis Olst, Tiny houses): ‘We doen het zelf: naar een alledaags besef van verbondenheid’. datum 2 oktober tijd 10.30 uur (viering), 14.00-16.00 uur (lezing) prijs € 5,-, vrijwillige bijdrage voor de viering
Franciscaans Milieuproject
16-30 jaar
Najaarsweekend
‘Maak mij een instrument van uw vrede!’ Een weekend in het teken van franciscaanse muziek: franciscaanse liederen zingen én beluisteren, met aandacht voor de inhoud, en andere werkvormen. We sluiten aan bij het dagritme van de communiteit en leveren een muzikale bijdrage aan enkele vieringen. locatie minderbroedersklooster, Megen data 21-23 oktober prijs € 65,Weekend ‘Jij bent iemand’
Hoe vaak laten we ons in ons dagelijks leven niet leiden door de gedachte dat we zijn wat we doen, dat we zijn wat we hebben, dat we zijn wat anderen van ons zeggen. Maar wie zijn we ten diepste? Wie ben jij? Durf jij deze uitdagende vraag aan? Voor belangstellenden van 20 tot 40 jaar. locatie clarissenklooster, Megen data 18-20 november prijs € 70,-
Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > samen op weg
Aardewerk
Kom een week mee leven, mee werken in de tuin, mee genieten van wat de aarde te bieden heeft op Stoutenburg in een kloosterritme: Er is plek voor maximaal drie mensen per week. data 10-14 oktober prijs afhankelijk van inkomen: € 100,-, € 150,- of € 200,Informatiemiddag
Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis en moestuin. datum 30 oktober, 27 november tijd 14.00-16.00 uur Informatie en opgave: Guy Dilweg ofm Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
11
FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K
Gods liefde laten schijnen Het Franciscaans Jongerenwerk was aanwezig op de Wereldjongerendagen in Krakau eind juli. Een kleine delegatie van enkele broeders en jongeren reisde er met de auto naar toe. Op de heenweg bleven ze een dag bij de broeders in Berlijn. Na afloop waren ze een dag te gast bij de franciscanen in Halberstadt. Tijdens de eerste dagen in Krakau sloten ze zich aan bij het gezamenlijke programma voor alle Nederlandse jongeren en ze bezochten het ‘franciscaanse dorp’ in Krakau. De laatste dagen namen ze deel aan de gezamenlijke vieringen met paus Franciscus. Met name de nachtwake op een groot open veld en de afsluitende eucharistieviering op zondagmorgen maakten veel indruk. Laetitia Vouillot, een van de deelnemers, blikt terug op de reis.
Het was mijn eerste Wereldjongerendagen. Het is een indrukwekkende ervaring te beseffen dat zoveel jonge mensen in God geloven. Het geeft zeker een nieuwe energie aan mijn geloof. Wij zijn samen onderweg. De Wereldjongerendagen waren rijk aan ontmoetingen; er komen mensen vanuit de hele wereld en je kunt gewoon heel gemakkelijk in gesprek gaan omdat iedereen zo open is. Ik heb ook beseft hoeveel God van mij en van ieder van ons houdt. Zoveel dat het echt niet te begrijpen is! Zoveel dat ik gewoon niet weg kan lopen. Als God bij mij is, als God zo intens in mijn leven komt, hoef ik niet meer bang te zijn voor wat mensen van mij denken en daardoor word ik vrij.
Het avondgebed met paus Franciscus op het grote veld was voor mij een mooi beeld van mijn ervaring van deze Wereldjongerendagen. Het licht en de liefde van God zijn als het vuur van de kaarsen die wij hebben aangestoken. Het licht is bedoeld om te delen. Als je jouw kaars alleen voor jezelf houdt, dan gaat hij op een gegeven moment uit. Maar als je het licht met elkaar deelt, kun je elkaars kaarsen aansteken. En als je kaars uitgaat, dan kun je hem door iemand naast je weer laten aansteken. Op een ander moment kun jij op jouw beurt de kaars van iemand anders weer aansteken. Na de Wereldjongerendagen zijn we allemaal naar huis gegaan en nu is het tijd om in onze omgeving Gods liefde te laten schijnen. Laetitia Vouillot