franciscanen.nl JAARGANG
12
|
MEI/JUNI
2017
|
NUMMER
3 ‘Gehangen heiligen’ 5 Franciscans International Opbouwend bezig 6 BOEK OVER DE MARTEL AREN VAN GORCUM
M ENSEN R ECHTEN O RGAN ISATI E BIJ D E VN
GESPREK MET FER VAN DER REIJKEN
3
VOORAF
Gods roepstem
Foto’s: Foto omslag: het klooster van San Damiano. Foto onder: het kruis van San
Het was me wat, begin maart. Politieke partijen buitelden over elkaar heen met leuzen, onderdelen uit hun partijprogramma’s, speerpunten van beleid, koerswijzigingen in de politiek, enzovoorts. De partijleiders van diverse pluimage deden beloften dat het beter zal worden. De een riep nog harder dan de ander, waarom je het beste op zijn of haar partij kon stemmen! En daarmee werd de vraag voor de kiezer alleen maar indringender: welke roepstem moet ik volgen? Toch niet de grootste schreeuwer, of degene die inspeelt op gevoelens van angst of onveiligheid? Voor het bepalen van mijn keuze was het belangrijk in hoeverre een partij opriep tot inzet voor gerechtigheid, het verkleinen van de kloof tussen rijken en armen, bescherming van het leven, solidariteit en openstaan voor andere culturen en religies. Deze waarden blijven voor mij trouwens ook criteria bij het volgen en beoordelen van het beleid dat de regering gaat voeren.
Damiano. Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 5500. Abonnement: Gratis aan te vragen via
Van Franciscus worden drie verhalen verteld die als ‘roepingsverhaal’ gelden. Er is de ontmoeting met de melaatse die hij kuste. Toen hij rondkeek was de melaatse nergens meer te bekennen. In hem herkende hij Christus. Dan de woorden die Franciscus hoorde vanaf de geschilderde afbeelding van de gekruisigde Christus in het kerkje van San Damiano: “Franciscus, ga mijn huis herstellen dat, zoals je ziet helemaal in puin ligt.” Het derde verhaal gaat over de uitleg die de priester gaf van het evangelie over de uitzending van de leerlingen door Jezus, waarop Franciscus uitriep: “Dat is het wat ik met al mijn krachten wil gaan volbrengen!” Opkomen voor de ontrechten, kerk- en maatschappijvernieuwend aan de slag gaan en het evangelie voorleven in woord en daad. Franciscus heeft zo Gods roepstem gehoord en beantwoord in zijn leven.
tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.
Kan het ook ons antwoord worden en onze keuzen in het leven bepalen?
Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op
Ton Peters ofm
rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Hans-Peter Bartels ofm (redactie
JEZUS, DE ROEPENDE IN SAN DAMIANO
secretaris), Maarten Lemmers ofm, Marcel Paulissen ofm, Marijn van Zon. Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
2
Gedreven door Gods Geest knielde Franciscus neer voor het kruis in het kerkje van San Damiano. Opeens begon de gekruisigde Christus te spreken: “Ga en herstel mijn huis.” Franciscus verstond het als zijn roeping dit letterlijk en figuurlijk in praktijk te brengen. (naar Thomas van Celano)
AC T U E E L
Op 29 juni 1867 werden de negentien ‘Martelaren van Gorcum’ - onder wie elf franciscanen - door paus Pius IX heilig verklaard. Bij gelegenheid van de herdenking hiervan, 150-jaar later, verschijnt het boek ‘Gehangen heiligen’. Het wordt op 30 juni gepresenteerd.
G. Bouttats, Martelaren van Gorcum, illustratie in: C. Wouters, Cort begryp vande ghevangenisse, pynen ende glorieuse doodt der saeligher Martelaeren van Gorcom, Antwerpen 1676.
‘Gehangen heiligen’ In het voorwoord schrijft Rob Hoogenboom, provinciaal van de Nederlandse franciscanen: “Het is van alle tijden: mensen worden om hun geloof, levensbeschouwing of politieke opvattingen opgepakt, gevangengezet, gefolterd en ter dood gebracht. De eerste christenen in Rome, de moslims tijdens de Kruistochten, tegenstanders van dictatoriale regimes, christenen in communistische landen; en zie wat IS doet met onschuldige mensen in het Midden-Oosten.”
Slachtoffers De provinciaal wijst erop dat slachtoffers van dergelijke haat en geweld iconen en voorbeelden worden van mensen die na hen leven: “Voorbeelden van trouw, onverzettelijkheid, onkreukbaarheid en moed omdat ze volharding toonden in hun lijden. In de R.-K. Kerk zijn velen van hen heilig verklaard.” De martelaren van Gorcum zijn zulke slachtoffers geworden. “In 1572 opgehangen in een turfschuur omwille van hun trouw aan het geloof, maar ook vanwege een algemene onvrede met de positie en rol van de kerk in hun tijd”, aldus Rob Hoogenboom.
“Deze moedige Martelaren van Gorcum zijn in 1880 de patroonheiligen geworden van de Nederlandse Provincie van de Orde der Minderbroeders Franciscanen.”
Portretten De dramatische gebeurtenissen van gevangenneming en folteringen van deze geestelijken, honger en koude, spot en bedreigingen - twee weken lang - doen een beroep op hun geloof en geweten. Ze worden aangespoord om, al was het maar in schijn, af te vallen van het geloof en zo hun leven te redden. Het is intrigerend te achterhalen welke gevoelens en gedachten zij gehad kunnen hebben. Tegen de economische, sociale, politieke en religieuze achtergrond van die tijd, wordt in het boek Gehangen heiligen een aantal portretten geschilderd met geheel eigen - ook voor mensen van vandaag herkenbare - karakters. Beschreven wordt het proces van zalig- en heiligverklaring en de daaropvolgende verering, mede aan de hand van verslagen in de pers en ooggetuigenverslagen van de festiviteiten in 1867. Ton Peters ofm (red.), Gehangen heiligen: de martelaren van Gorcum, Uitgeverij Abdij van Berne, Heeswijk 2017, 160 blz., geïllustreerd, full colour, € 19,95.
Auteurs Henrik Roelvink ofm, eredoctor theologie van de universiteit van Uppsala (Zweden); gardiaan van de communiteit van de franciscanen te Nijmegen. Roy Tepe, zelfstandig onderzoeker ‘iconografie van de Martelaren van Gorcum’; gastconservator Gorcums Museum. Henk Lugtenburg, secretaris van de Bisschoppelijke Brielse Commissie; gids in de bedevaartkerk in Brielle. Ton Peters ofm (red), archivaris van de Nederlandse provincie van de minderbroeders franciscanen; gardiaan van de communiteit van de franciscanen te Utrecht.
Ton Peters ofm
3
VERTELLING
Weggetje naar San Damiano, even buiten Assisi.
Door de knieën gaan Overal trof je ze aan in het open veld: kleine veldkapelletjes. Meestal was er alleen maar sprake van een overdekt wegkruis. In de omgeving ervan was soms een eenvoudige behuizing aangebracht. Daarin woonden de mensen die de zorg op zich hadden genomen voor het onderhoud van het bedehuisje. Het moesten wel heel vrome mensen zijn geweest die helemaal wilden leven voor de eredienst aan God en aan de Gekruisigde Jezus. Ook dichtbij de stadspoort van Assisi lag zo’n kerkje. Eeuwen tevoren was het steen voor steen opgebouwd door monniken uit Syrië. De olijfbomen in de onmiddellijke omgeving hadden de brandstof geleverd voor de olielampjes die er hingen. Waar was de tijd gebleven dat mensen zich nog wilden toewijden aan zo’n leven in de schaduw van een eenvoudig heiligdom? Die tijd leek voorgoed voorbij toen Franciscus rondzwierf in deze streken. Was het heimwee naar vroeger dagen die hem ertoe bracht hier even binnen te lopen? Oudheidkundige belangstelling misschien? Vermoedelijk niet. Er was iets anders. “Wat een puinhoop is het hier”, moet hij hebben gedacht. “En dat allemaal ter ere van Jezus die tot op het kruis trouw is gebleven aan de roepstem van God.” De tranen
4
sprongen Franciscus in de ogen. Er moest iets aan gedaan worden. En wel meteen! Er moest olie worden aangevoerd voor de lamp bij het kruis. En er waren stenen nodig om de ergste gaten te dichten. Dan gierde de wind tenminste niet langer door de scheuren in de muren. Zo was het begonnen. Jaren later heeft Franciscus zijn broeders opgedragen: “Je moet door de knieën gaan hier en in alle kerken die er over de hele wereld zijn. En je moet zeggen: ‘Adoramus Te’, ‘wij aanbidden U.’ Want als onze wereld ooit nog zal worden verlost van alles wat tot haar ondergang leidt, dan zal ze moeten erkennen: alleen maar door het kruis krijg je zicht op een nieuwe toekomst.” Maarten Lemmers ofm
I N T E R N AT I O N A A L
Franciscans International ‘Franciscans International’ is een niet-regeringsgebonden mensenrechtenorganisatie met een ‘consultatieve status’ bij de Verenigde Naties (VN). Deze adviserende positie maakt het onder meer mogelijk om deel te nemen aan VN-conferenties, bijeenkomsten te organiseren en rapporten in te dienen. Dat gebeurt in samenwerking met de franciscaanse familie. De organisatie werkt vanuit VNhoofdkantoren in New York en Genève.
Markus Heinze ofm, directeur van Franciscans International. Hij vertegenwoordigt de organisatie bij de VN en bij de franciscaanse familie.
“Wij zijn de franciscaanse stem bij de Verenigde Naties ter bescherming van de kwetsbaren en achtergestelden en de gewonde aarde door middel van belangenbehartiging.” Zo luidt het mission statement van de in 1989 opgerichte instelling. Het ideaal dat Franciscans International voor ogen heeft is “een wereldwijde gemeenschap waarin de waardigheid van elke persoon wordt gerespecteerd, middelen eerlijk worden gedeeld, het milieu wordt beschermd en naties en mensen in vrede leven.”
Netwerk Het werk van Franciscans International steunt in belangrijke mate op een netwerk van partnerorganisaties over de hele wereld die zich inzetten voor kansarmen en gemarginaliseerden. Doel is om ervoor te zorgen dat hun stem wordt gehoord op internationaal niveau. De belangrijkste partners zijn de franciscanen, vooral de groepen ‘Gerechtigheid, Vrede en Eerbied voor de Schepping’. Jaarlijks heeft de organisatie een budget van ruim een miljoen ter beschikking. Hiervan is eenderde afkomstig van franciscaanse ordes en congregaties. Eenvijfde wordt bijgedragen door franciscaanse missionaire fondsen, waaronder de ‘Missionszentrale der Franziskaner’ in Duitsland; de Nederlandse franciscanen werken hiermee nauw samen. Een aantal katholieke
hulporganisaties en andere instellingen draagt voor ongeveer de helft bij aan de financiering.
Resultaten Franciscans International heeft belangrijke resultaten geboekt. De afgelopen jaren was er bijvoorbeeld een belangrijke inbreng in een VN-strategie om te komen tot een verdrag waardoor bedrijven kunnen worden aangepakt voor mensenrechtenschendingen. Ook werd de aandacht van de VN gevestigd op de schending van de rechten van plaatselijke gemeenschappen als gevolg van mijnbouw. Verder speelde Franciscans International een grote rol bij de totstandkoming van de VN Richtlijnen inzake extreme armoede en rechten van de mens. In het verlengde hiervan werd aan de uitvoering van deze richtlijnen meegewerkt door een bijdrage te leveren aan de samenstelling van het handboek Werk maken van mensenrechten voor mensen die in extreme armoede leven. Ook heeft Franciscans International zich ervoor ingezet dat het ‘recht op water’ werd opgenomen in de Duurzame Ontwikkelingsdoelen, vastgesteld door de VN in 2015. Meer informatie over Franciscans International: http://franciscansinternational.org. Peter van Zoest
De franciscanes Cres Lucero tijdens een bijeenkomst over extreme armoede en mensenrechten (Quezon City, Filippijnen, augustus 2016).
5
DE BINNENKANT
Opbouwend Wie Fer van der Reijken ontmoet, treft een open, warme, gastvrije broeder. Hij werd in 1960 als middelste in een gezin van drie te Rijswijk geboren en bezocht het Delftse Stanislascollege van de jezuïeten. In de laatste twee schooljaren schreef hij een groot werkstuk over Franciscus. Zo kwamen de franciscanen op zijn pad. Bij hen voelde hij zich thuis: “Fijn, zo’n groot huis, wat kun je daar niet allemaal doen ...” Hij studeerde klinische psychologie in Leiden. “De laatste jaren woonde ik in een Leidse gemengde leefgroep waar ook een franciscanes en franciscanen woonden. Ik wilde graag intreden, maar voor mij en de orde was het verstandig om eerst mijn studie af te maken.” Zo gebeurde het in 1986. Na zijn noviciaat in Amsterdam en zijn postnoviciaatsjaar in Megen ging Fer in Heerlen theologie studeren. Op een gegeven moment had hij daar genoeg van. “Ik wilde werken. Ik kon aan de slag als pastoraal werker in de schoolkapel van het Heerlense Bernardinus College en gaf godsdienstles.” Na een aantal jaren begon het weer te kriebelen: “Ik vond het toch jammer dat ik mijn theologie niet had afgemaakt.” Omdat de Heerlense opleiding inmiddels gefuseerd was met de Radboud Universiteit Nijmegen, rondde hij daar zijn studie spiritualiteit af. Daarna vertrok hij naar Megen om er jongerenwerk te doen. Al na anderhalf jaar werd hij tot novicemeester van zes provincies benoemd: de Nederlandse en Vlaamse franciscanen, kapucijnen en conventuelen. Tussen 1997 en
6
Fer van der Reijken bij de ingang van La Verna.
2003 heeft Fer in Eindhoven vijftien novicen begeleid. Daarna was voor de derde keer Megen aan de beurt, waar hij gardiaan werd en weer in het jongerenwerk kwam. Nu woont hij inmiddels al weer ruim drie jaar in Amsterdam. Hij coördineert het ‘Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling’ La Verna, dat achthonderd cursisten per jaar ontvangt, en hij onderhoudt oecumenische en interreligieuze contacten.
Opbouwend Kan hij de opdracht die Franciscus van het kruis van San Damiano ontving, ‘Ga en herstel mijn huis’, toepassen op zijn weg? Fer: “Ik vind het belangrijk opbouwend bezig te zijn. Dat kan
zowel kerkelijk als maatschappelijk. Ik werk graag samen met anderen. Geloofsachtergrond is daarin geen punt. Dat zie ik terug in de spiritualiteit van Franciscus. Denk aan zijn contact met de sultan. Ik zie in het ‘huis’ van de opdracht zowel de kerk als de samenleving. Die kun je trouwens niet scheiden: de kerk is deel van de samenleving! Wij zijn Gods ‘grondpersoneel’, zo voel ik me. Ik voel me verantwoordelijk en daardoor kan ik me opwinden. Over iets groots, de oorlog in Syrië, of iets kleins, bijvoorbeeld: iemand stopt voor het verkeerslicht, opent zijn portier en kiepert zo een lading sigarettenpeuken naar buiten. Ik veroordeel die persoon niet, maar ik snap het gewoon niet, vanuit dat verantwoordelijkheidsgevoel.
bezig voor tien mensen. Het is net kamperen!” Fer begint al te merken dat het woord ‘stadsklooster’ helpt. “‘La Verna’ is te veel een naam voor insiders in de franciscaanse wereld. Buurtbewoners dachten dat het hier een huisartsenpraktijk of een mortuarium was!”
Cadeau
Fer van der Reijken bij het wooncomplex voor werkende jongeren.
Verder vind ik het belangrijk te woekeren met je talenten, en ik help anderen daar graag mee. Bij La Verna kom ik mensen tegen met een burn-out-verleden. Zelfs het strikken van je veters kan dan een opgave zijn. Hier koffiezetten en kopjes afwassen kan het herstel helpen. Dat is zo belangrijk!”
Uniek La Verna wordt omgevormd tot ‘Stadsklooster’. Past dat bij de opdracht van het Kruis van San Damiano? “We wórden geen stadsklooster: in feite is La Verna dat al jaren!”, zo benadrukt Fer. “Maar we werken nu pas echt met deze naam. De laatste jaren is er sprake van een teruglopend deelnemersaantal. Als spiritueel centrum
waren we niet uniek in Amsterdam. Met het bestuur gingen we daarom op zoek naar ons ‘Unique Selling Point’: wat maakt ons uniek? Na wat brainstormen bleek al gauw dat de aanwezigheid van de communiteit, oftewel het klooster in de stad, dat was. Lange tijd werd geprobeerd de activiteiten van La Verna en de broeders te scheiden, zodat ze geen last van elkaar zouden hebben. Natuurlijk vraagt het wat van de broeders. We hebben zes dagen mensen van La Verna over de vloer. En sinds kort kerken de baptisten zondagmorgen in onze eetzaal omdat hun kerk verbouwd wordt. Ik durfde dat haast niet te vragen, maar de broeders stemden er unaniem mee in. Het zondagse ontbijt is nu in de keuken, en daar zijn maar vier stoelen
Hij geeft aan dat Amsterdam is gaan investeren in de ‘achterstandswijk’ Slotervaart, waar La Verna in ligt. “Je zou kunnen zeggen: ‘Herstel mijn wijk!’”, lacht Fer. Ook hier ziet hij voor de franciscanen een rol weggelegd. “Er zijn interreligieuze activiteiten waarbij ik betrokken ben: de ‘Oecumenische Vespers’ en ‘Samen Eén Amsterdam’, een beraad van verschillende gelovigen. Ik zit daar aan tafel met moslims, boeddhisten en zelfs vertegenwoordigers van Scientology! Ik vind het belangrijk me te verbinden met andere mensen van goede wil. En dan maakt het niet uit waaruit ze die goede wil putten.” Zo ziet hij bijvoorbeeld mogelijkheden voor samenwerking met de bewoners van een nieuw wooncomplex met kleine betaalbare huurappartementen voor werkende jongeren tegenover de communiteit. “Enkelen van hen worden voor drie maanden aangewezen als ‘minigardiaan’ om oog te hebben voor de anderen. Alle bewoners moesten een talent noemen waarmee ze hun medebewoners én de buren zouden kunnen helpen. Ik heb er zin in om met die jongeren samen te werken.” Hij besluit: “Bouw de wereld op, dan komt de kerk vanzelf! We hebben een mooi cadeau: de Blijde Boodschap. Maar het is belangrijk af en toe het cadeaupapier te verversen. Het kiezen van de juiste taal is belangrijk. Neem de ‘schepping’, waar de bijbel mee begint. Het is God die de chaos ordent, want geen mens kan in chaos leven. Als je dàt de mensen vertelt, dan begrijpen ze ineens dat het over hen gaat!” Hans-Peter Bartels ofm
7
DIERBAAR
Wat zie je? Een kettinkje? Of meer dan dat? In mijn tijd als missionaris in Brazilië kocht ik het. Ik stuurde het op naar mijn familieleden in Nederland. Daar kenden ze de betekenis ervan: een rozenkrans. Jarenlang is die door hun handen gegaan. Na hun overlijden kwam de rozenkrans terug bij mij. En nu is deze mij bijzonder dierbaar vanwege Maria, vanwege Brazilië en vanwege de familieband.
Emil Lau ofm
8
VERDIEPING
Het kruis van San Damiano.
Kort na zijn ontmoeting met de melaatse bezoekt Franciscus het vervallen kerkje van San Damiano. Dat kerkje wordt door niemand meer bezocht. Het kruis dat zo’n belangrijke rol gaat spelen in het leven van Franciscus hangt daar eigenlijk maar te hangen. Volslagen onopgemerkt. Niemand die door de schoonheid ervan nog wordt geraakt, aangesproken. Want niemand komt er bidden. Wat moet je in zo’n bouwval?
De roepende van San Damiano Franciscus bezoekt dit kerkje wel. Waarom? Misschien dat hij zich er zelf in herkent. Zijn leven is tenslotte ook een bouwval. Hij heeft gebroken met zijn verleden, maar weet werkelijk nog niet wat hij wil. En niemand die hem begrijpt. Misschien voelt hij zich wel net zo verstoten als die melaatse die hij had ontmoet. Misschien ziet hij wel zijn eigen leven aan puin liggen als hij niet kan weerstaan aan de drang om het vervallen kerkje binnen te gaan.
Bouwval Je moet er toch niet aan denken dat hij dit niet had gedaan. Dan had hij het kruis nooit horen spreken. Hij had zijn roeping misgelopen. Hij wordt geroepen om de kerk te herstellen van een Christus die hangt te hangen in een bouwval. Van een Christus aan wie net zo voorbijgegaan wordt als aan een melaatse, want zijn huis ligt in puin. ‘Onze moeder de heilige kerk’ heeft in Franciscus’ dagen veel van een bouwval. Er valt net zo weinig eer aan
te behalen als aan de kerk vandaag de dag in onze streken, toch ook steeds meer ontdaan van aanzien en respect. Er gaan ook nog weinig mensen naar binnen en het zijn niet veel die zich geroepen voelen om haar mee in stand te houden, te verbouwen, te herstellen.
Trouw Franciscus werd geroepen. Omdat hij niet achteloos voorbijging aan de puinhoop van San Damiano én omdat hij niet achteloos voorbijging aan de puinhoop van zijn eigen leven. Hij moet iets meegekregen hebben van de vereenzelviging van Jezus met zijn kerk; van diens trouw aan de puinhoop die zijn kerk was. Een trouw die verzinnebeeld wordt in dat onopgemerkt daar hangen van een kruis in een kerkje dat door niemand bezocht wordt. De trouw van het wachten tot iemand komt. Dan komt Franciscus, op dat moment helemaal niet in goede doen. Dat kruis dat daar maar hangt te hangen wordt voor hem het teken dat de Gekruisigde op hem wacht.
Toegeven Op deze manier is Franciscus een voorbeeld ervan dat niemand volmaakt hoeft te zijn om geroepen te worden. Maar je hoort de roep van de Gekruisigde nooit als je niet durft toegeven dat het meer ondanks dan dankzij jezelf is, als de Heer je roept om zijn kerk te herstellen. Als je niet durft toegeven dat je eigen leven net zoveel herstel behoeft als de kerk zelf. Dat de Heer die ons roept, in ons gelooft, belangrijker is dan dat wij geloven in onszelf. Jan van den Eijnden ofm
9
NIEUWS
Mensen Op 3 april overleed te Alverna (Wijchen) Jan Nijssen. Hij was 84 jaar oud en 66 jaar minderbroeder. Vol zorg en met toewijding heeft hij zich altijd ingezet, onder andere als drukker op de drukkerij van de franciscanen te Alverna, en later - toen hij het diploma algemeen maatschappelijk werker had behaald - als maatschappelijk werker in de omgeving van Wijchen en in Heerlen.
Op 27 maart heeft MARK DE JONG zijn noviciaat beëindigd.
Mensen In de voetsporen van Franciscus
Internationale bijeenkomst in Zwitserland
Bij uitgeverij Valkhof Pers is een geactualiseerde editie verschenen van de populaire reisgids Umbrië: in de voetsporen van Franciscus, samengesteld door Gerard Pieter Freeman, bijzonder hoogleraar franciscaanse spiritualiteit aan Tilburg University en medewerker van het Franciscaans Studiecentrum in Utrecht. De eerste druk werd in 1994 gepubliceerd. Een Duitse vertaling en drie bewerkte herdrukken volgden. Voor deze nieuwe uitgave werden alle gegevens gecontroleerd en zijn nieuwe ontwik kelingen opgenomen. “De gids begint in Assisi, de stad waar Franciscus thuis was en waar zijn grafkerk door topkunstenaars als Cimabue en Giotto werd versierd”, aldus een toelichting van Valkhof Pers. “Daarna komen de plaatsen uit de omgeving aan bod waar Franciscus voor zijn kluizenarijen schilderachtige plekken in het weidse landschap vond en rijke burgers prachtige kerken bouwden voor zijn volgelingen, de minderbroeders. De toeristische beschrijving van plaatsen en monumenten wordt verlevendigd door inspirerende en soms curieuze verhalen uit het leven van Franciscus en zijn eerste broeders en zusters en gecompleteerd door praktische informatie over de aanrijroutes en openingstijden.”
Van 2 tot 5 maart vond in Näfels, Zwitserland, de voorjaarsconferentie plaats van de Conferentia Transalpina Franciscana (COTAF). Hiertoe behoren de provincies van Duitsland, Frankrijk en Wallonië, Nederland, Hongarije, Oostenrijk en Roemenië, en de custodieën van Vlaanderen en van Zwitserland. Minister provinciaal Rob Hoogenboom nam aan de conferentie deel. Generaal definitor, Lóránt Orosz, lid van de Hongaarse provincie, meldde dat de financiële problemen van het generalaat serieus zijn verminderd door medewerking van provincies. Ook vertelde hij dat de orde stimuleert om in 2019 de ontmoeting van Franciscus met de islamitische leider sultan Melek el-Kamil in Egypte te herdenken. Het is dan achthonderd jaar geleden dat deze plaatsvond. Franciscus bracht de sultan een vredesboodschap temidden van het strijdgewoel van de kruistochten. Lóránt Orosz liet weten dat hij aan de minister generaal zijn ontslag als generaal definitor zou gaan aanbieden. Al eerder had hij aangegeven dat hij zich ongelukkig voelde in zijn rol van generaal bestuurslid in Rome, en dat zijn verkiezing tot definitor hem op het generaal kapittel van 10 mei tot 7 juni 2015 in Assisi had overvallen. Binnen de COTAF werd hij zeer gewaardeerd om zijn openhartige informatie en reflectie over wat er in de orde gaande is. Van 9 tot en met 12 oktober 2015 bezocht hij samen met minister generaal Michael Perry de Nederlandse provincie. Op 14 maart kwam het bericht dat de minister generaal zijn ontslag heeft aanvaard. De volgende bijeenkomst van de COTAF zal in september dit jaar plaatsvinden in Nederland.
Gerard Pieter Freeman, Umbrië: in de voetsporen van Franciscus, Valkhof Pers, Nijmegen 2017, 240 blz., € 24,99.
10
AC T I V I T E I T E N
La Verna
Franciscaans Jongerenwerk
Clarissen
Inspiratiedag: een gelukkig hiernumaals
Met een groep of alleen naar Megen
Christelijke meditatie
Hier en nu gelukkig leven, wie wil dat niet? Wetenschappelijk onderzoek naar het ervaren van vreugde en geluk kan ons handreikingen geven om in ons eigen leven en dat van anderen meer levensgeluk op het spoor te komen. Een spoor dat evenzeer gewezen wordt door Franciscus van Assisi. Deze dag gaan we ons oor te luisteren leggen bij deze twee bronnen: onderzoeksresultaten en aansporingen van Franciscus zelf. Waar komen ze overeen en waar misschien niet? Via diverse werkvormen gaan we er heel praktisch, inzichtgevend en blijmoedig mee aan de slag, en kun je verrassende ontdekkingen doen. datum 17 juni tijd 10.30-16.00 uur prijs € 40,-
In ons klooster in Megen ben je met een groep, met enkelen of alleen van harte welkom om enkele dagen mee te leven met de communiteit. Voor groepen hebben we verschillende programma’s waar je uit kunt kiezen. De kloostertuin, de omgeving én de stilte krijg je er allemaal zomaar bij. prijs € 30,- per etmaal
Stadsklooster
12-30 jaar
Meebidden met de broeders
Het is mogelijk om mee te bidden met de franciscanen in La Verna: maandag-vrijdag: ochtendgebed om 7.30 uur (dinsdag met eucharistie); avondgebed: maandagzaterdag 17.45 uur, zondag 17.00 uur (donderdag met eucharistie). De gebeden duren 25 minuten. Graag uiterlijk 5 minuten vóór het begin aanbellen bij de voordeur.
Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Jongerenreis naar Assisi
Van 30 juli tot en met 8 augustus organiseren we een jongerenreis naar Assisi. We bezoeken allerlei franciscaanse plekken in de voetsporen van Franciscus en Clara. Een reis vol afwisseling: bezinning, vieren, ontspanning, genieten van het Umbrische landschap én van onze eigen Italiaanse keuken! We reizen met een busje en overnachten op de heen- en terugweg in een franciscanenklooster in Tirol. prijs € 500,Franciscaans Jongerentreffen 2017
Van 29 september tot 1 oktober vindt in Megen weer het jaarlijkse Franciscaans Jongerentreffen plaats. Een weekend voor en door jongeren met een gevarieerd programma. De voorbereidingen zijn in volle gang. Noteer het alvast in je agenda!
Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > samen op weg
Wij proberen in de meditatie tot bewustwording te komen en een antwoord te vinden op vragen zoals: Wie ben ik eigenlijk? Wat is de zin van mijn leven? In deze meditatie proberen wij, om naar lichaam en geest in harmonie te komen en te zijn bij God. locatie clarissenklooster, Megen data 2-4 juni, 15-20 augustus prijs € 125,- (weekend), € 310,- (vijfdaagse) Sabbatical in het klooster?
Na je studie kan het buitenland lonken, het avontuur van een verre reis. Het verrijkt je en verruimt je horizon. Maar wat te denken van een reis die verder reikt en misschien wel avontuurlijker is: de reis naar binnen. Je ontdekt je innerlijke wereld, je leert jezelf op een nieuwe manier kennen, je ervaart wat stilte met je doet: het verrijkt je en verruimt je horizon misschien wel meer. Die reis bieden wij jou aan: een sabbatical in ons midden. Je leeft, bidt en werkt met ons mee, laat de stilte tot je spreken en geniet van een ‘verre reis’ in het Brabantse Megen. Neem contact met ons op.
Informatie: Klooster Sint Josephsberg Clarastraat 2, 5366 AK Megen tel.: 0412 462314 website: www.clarissen.nl/megen/ bezinning.html
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
Speel je wel eens met de gedachte om franciscaan te worden? Neem contact op met roepingenbroeder Hans van Bemmel ofm, roepingenwerving@hotmail.com. 11
FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K
Wonderen in Amsterdam Op 18 en 19 maart waren we te gast bij de broeders in Amsterdam voor een programma rond de Stille Omgang. Met ruim 7000 pelgrims hebben we het Mirakel van Amsterdam herdacht, geëerd en gevierd. Volgens de overlevering is halverwege de veertiende eeuw een uitgebraakte hostie in een open haard geworpen. Het wonder gebeurde dat de heilige communie niet werd aangetast door het vuur. Dit wonder is al eeuwen geleden, maar wonderen met het lichaam van Christus gebeuren nog altijd. Ook die zaterdag en zondag.
We waren met een groepje samengekomen in stadsklooster La Verna om ons voor te bereiden op de omgang. Ondanks dat we elkaar nog niet heel goed kenden en nooit in deze samenstelling bij elkaar geweest waren, was het meteen al vertrouwd. Het was heel bijzonder hoe de franciscaanse spiritualiteit je met elkaar verbindt en hoe je snel een hechte groep kunt worden. Er was niet alleen ruimte voor ieders verhaal, maar we hadden ook heel veel lol met elkaar. In zo’n open sfeer ontstaat er ruimte voor nieuwe wonderen. Zo was er iemand uit de groep die toch behoorlijk bleek vastgelopen in haar studie, maar na dit weekend weer vertrouwen en frisse moed heeft om een doorstart te maken. Iemand anders had een burn-out, maar kon tóch de kracht vinden om dit weekend helemaal mee te kunnen doen. Maar ook was er iemand die veel zorgen heeft om thuis en na dit weekend weer helemaal opgeladen en met nieuwe kracht naar huis kon. Ook tijdens het lopen van de Stille Omgang gebeurde iets bijzonders. Het was namelijk het hele weekend al guur weer, maar toen we nog maar net onderweg waren, ging wonderlijk genoeg de wind liggen en werd het droog. Na een mooie tocht van gebed kwamen we weer terug in stadsklooster La Verna. Daar hebben we nog gezellig nagepraat. Pas rond drie uur gingen we slapen. Het was een wonder dat we, na zo’n korte nacht, de volgende ochtend weer fris en fruitig wakker werden. Frank Jansons