franciscanen.nl ja argang 9 | mei/juni 2014 | nummer 3
3 Preekblad gratis online 6 Elkaar dragen Universele broederschap 8 Tijdschrift voor Verkondiging
Gesprek met Michel Versteegh
Ordesraad bijeen in Polen
vooraf
Alles onder controle?
Foto omslag: Broeder Ton van Oosterhout ontvangt een bord eten, indachtig de ‘Woorden van Franciscus’ onderaan deze pagina. Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 6500.
De veiligheidsmaatregelen rond de Nuclear Security Summit, die op 24 en 25 maart in Den Haag werd gehouden, waren enorm. Nu ging het op die top over veiligheid. Maar dat was een andere veiligheid dan het beschermen van de deelnemers aan die bijeenkomst; dat moest natuurlijk ook. Maar hebben die besprekingen een bijdrage geleverd aan een meer veilige samenleving, aan een wereld waar niet achteloos wordt omgegaan met het leven op aarde, waar zorg gedragen wordt voor een eerlijke verdeling van de goederen van deze aarde, waar sprake is van een wederkerig mededogen tussen mensen? Dat zijn toch ook voorwaarden om je veilig te voelen in de wereld van vandaag én om mensen - dichtbij of veraf - veiligheid te bieden en bescherming, juist waar het gaat om een menswaardig leven? Of zijn we er alleen maar op uit om onze eigen veiligheid te waarborgen? Alles onder controle hebben? Franciscus was daar wars van. In het veertiende hoofdstuk van de voorlopige redactie van de Regel van de minderbroeders (waar de woorden van Franciscus in deze jaargang aan zijn ontleend) beschrijft hij hoe de broeders door de wereld moeten gaan. Dat komt neer op je afhankelijk weten van de mensen die je tegenkomt op je levensweg en uiteindelijk: vertrouwen op Gods voorzienigheid, hetgeen iets anders is dan lijdzaam afwachten en maar zien wat er van komt! Het is daarom ook dat Franciscus zo vaak benadrukte dat hij alles wat hij had, van God had gekregen, de Gever van alle goeds. Alles wat ik heb, ook mijn leven - zei hij - is niet van mij, maar van God. Daarom kon hij alles weggeven en als een bezitloze door de wereld gaan.
Abonnement: Gratis aan te vragen via
Is dat ook voor óns een veilige weg?
tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.
Ton Peters ofm
Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur),
Woorden van Franciscus
Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris), Lars Frendel ofm, Maarten Lemmers ofm, Ton van Oosterhout ofm. Ontwerp en drukwerk: Artis. online & offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
2
Wanneer de broeders door de wereld gaan, mogen zij zolang zij in hetzelfde huis blijven waar zij binnen zijn gegaan, eten en drinken wat die mensen in huis hebben.
ac t u e e l
‘Tijdschrift voor Verkondiging’ gratis online Met ingang van juni dit jaar wordt het ‘Tijdschrift voor Verkondiging’ gratis via internet aangeboden. De Nederlandse en Vlaamse franciscanen die het exegese- en preekblad uitgeven hebben hiertoe besloten om in het digitale tijdperk op eigentijdse wijze een bijdrage te leveren aan het kerkelijk leven. Pastorale professionals en toegeruste leken kunnen voortaan de complete inhoud van het blad kosteloos downloaden. Tot het einde van de lopende jaargang (2014) zal het tijdschrift daarnaast ook nog in gedrukte vorm aan de abonnees worden toegezonden. Naast het Tijdschrift voor Verkondiging zijn er in het Nederlandse taalgebied meerdere uitgaven die handreikingen bieden voor het samenstellen van onder meer preken en overwegingen. Deze zijn echter niet gratis en er moet een abonnement op worden genomen. Ook staan op internet preekvoorbeelden en zetten sommige pastores en predikanten hun preken online. Maar dat nu een gerenommeerd preektijdschrift voor iedere zon- en/of feestdag een inleiding op de bijbellezingen en een preekvoorbeeld gratis via internet beschikbaar stelt, is voor het Nederlands taalgebied zonder meer uniek te noemen.
Breed publiek “Wij zijn blij dat op deze manier de kwalitatief sterke artikelen op een hedendaagse wijze voor een breed publiek toegankelijk worden”, schrijven de provinciaal van de Nederlandse franciscanen, Rob Hoogenboom, en de custos van de Vlaamse franciscanen, Daniël De
Rycke, in een brief aan alle abonnees van het tijdschrift. Om de overgang van papier naar digitaal soepel te laten verlopen is het blad al vanaf juni digitaal beschikbaar op de website www.tijdschriftvoorverkondiging. org. In een onderdeel ‘exegese / preek’ zijn steeds de teksten voor de afzonderlijke zon- en feestdagen van de komende twee maanden te vinden. Deze kunnen worden gekopieerd en/of geprint. Tegelijkertijd wordt het materiaal tweemaandelijks in een archief
onder ‘Downloads’ opgenomen. Hier zijn ook eerdere jaargangen te vinden als extra service. “Met dit besluit hopen wij nog lange tijd onze diensten te kunnen blijven aanbieden voor een eigentijdse verkondiging en daarmee een eigen franciscaanse bijdrage te leveren aan de kerk in met name Nederland en Vlaanderen”, aldus provinciaal en custos in hun brief aan de abonnees. Ton Peters ofm
Het Tijdschrift voor Verkondiging biedt voor iedere zon- en/of feestdag een exegetische inleiding op de schriftlezingen volgens het Romeins Lectionarium, telkens gevolgd door een preekvoorbeeld. De Nederlandse provincie van de franciscanen geeft het blad (voorheen De Gewijde Rede) vanaf 1928 uit. Begin deze eeuw is het gelijksoortige tijdschrift Sacerdos van de Vlaamse provincie van de franciscanen er in opgegaan. Sindsdien is het Tijdschrift voor Verkondiging een uitgave van de Nederlandse en Vlaamse franciscanen. De auteurs zijn afkomstig uit de brede oecumene.
3
overweging
Oude reftertafel in de franciscaanse kluizenarij Speco di Sant’Urbano, Italië.
Eten, zo geregeld Broeder Franciscus en zijn metgezellen waren onderweg door het Umbrische land. Ze kwamen voorbij een grote abdij. Op de stoep vóór de kloosterpoort zat een man voor zich uit te kijken. “Wonen jullie hier in dit klooster?”, vroeg hij aan Franciscus en zijn broeders. Franciscus schudde het hoofd. “Waar wonen jullie dan? Waar staat jullie klooster?” Franciscus maakte een weids gebaar: “Overal, zover als je kijken kunt. Overal. De hele wereld is ons klooster.” De man begreep het niet: “Overal? Zijn jullie dan zwerfmonniken? Je moet toch ergens wonen? Waar moet je dan van eten, als je nergens woont? De monniken van deze abdij werken op hun landerijen. Ze leven van de opbrengst ervan. Iedere dag hebben ze op een vaste tijd hun brood, hun groenten en hun fruit. Het schijnt dat ze genoeg kunnen oog sten voor hun dagelijkse rantsoen. Hoeveel dat is, weet ik niet. Maar het staat wel heel precies opgeschreven in hun kloosterregel. En jullie? Je kunt toch niet van de wind leven?”
4
“Nee, dat is waar”, zei een van de metgezellen van Franciscus. Peinzend keek hij naar zijn eeltige handen. Er zat nog wat aarde tussen de grote kloven op zijn stevige knuisten. Ze hadden onderweg bij een landeigenaar wat werk gedaan. Ze hadden voor die man de olijven geoogst. En daarna hadden ze ook nog de aarde bewerkt. Want binnenkort moest het nieuwe koren worden ingezaaid. “Die landheer nodigde ons uit aan zijn tafel. Vandaag hadden we het goed bij hem. Meer dan gisteren. Want toen hadden
we ook hard gewerkt, maar die boer had ons niet zoveel te bieden.” “Wat doe je dan?”, wilde de nieuwsgierige man weten. “Nou, dan gaan we overal de hand ophouden. Er is altijd wel iemand die iets over heeft.” “Ja”, zei Franciscus, “zo heb ik het ook laten opschrijven in onze regel. ‘Zolang zij in hetzelfde huis blijven, mogen zij eten en drinken wat die mensen in huis hebben’.” “Soms is het veel”, zei een van de broeders. En een andere broeder vulde aan: “Soms valt het tegen.” En nu, 2014? “Als je eet van wat het land waar je woont in de aanbieding heeft, hoeft er niet zoveel voedsel van het ene werelddeel naar het andere te worden versleept.” Eigenlijk best wel een goede stelregel: beperk je maar tot het voedsel dat voorhanden is in je eigen omgeving. Maarten Lemmers ofm
gerechtigheid
Tijdens de veertigdaagse vasten als voorbereiding op Pasen vonden in Amsterdam oecumenische gebedsbijeen komsten plaats. Deze werden steeds besloten met een sobere soepmaaltijd. Aan deelnemers werd gevraagd om het geld dat ze die dag normaal aan warm eten zouden besteden, te geven aan een goed doel. Naar aanleiding hiervan staat de Amsterdamse franciscaan Roland Putman stil bij het belang van samen bezinnen en eten.
Samen eten voor een sterkere samenleving In de veertigdagentijd sloten de franciscanen in Amsterdam zich aan bij de wekelijkse maaltijden van kerken en kerkelijke gemeenschappen in Amsterdam-West. Elke woensdag kwam men op een steeds andere locatie samen. Aan het begin van de avond was er een kort gebeds moment, in de traditie van die plek. Aansluitend een ontmoeting onder het genot van een broodje en een kom soep. Het nuttige(n) met het aangename combineren, blijkt goed te werken. Aan het begin van de avond moet er toch gegeten worden, en dan is de ontmoeting gemakkelijk te plannen. Het kan al heel eenvoudig en zonder veel kosten. Wat mensen konden missen, ging naar een goed doel.
Vredesweek In de Vredesweek van 21 tot en met 29 september vorig jaar werden er interreligieuze vredeswandelingen georganiseerd door de gezamenlijke kerken en moskeeën. Bij elke kerk, kapel of moskee waar men langs trok, was er koffie en thee met iets lekkers en uitleg over de gemeenschap op die plek. In Amsterdam-West werd zo’n wandeling besloten
met een bijeenkomst waarin de zorg voor de wijk door een wethouder, een jongerenwerkster, een imam en pastores werd gedeeld en muzikaal gevierd. Het jaar tevoren was er op elke avond van de Vredesweek ontmoeting en gebed, waarbij een vurige fakkel van plek naar plek werd gedragen om in de moskee met een feestelijke samenkomst met lekkernijen te eindigen.
Verbondenheid De maaltijd is een uitgelezen moment om elkaar te ontmoeten. Samen eten schept verbondenheid. Geen wonder dat op veel plekken binnen en buiten de kerken steeds vaker maaltijden worden georganiseerd om de gemeenschap te versterken. De zorg voor een gezonde veelkleurige maatschappij kunnen we niet alleen dragen. Op weg met elkaar mogen we de smaak steeds meer te pakken krijgen van een sterkere samenleving. Roland Putman ofm
Beeld van de viering op 2 april in de kapel van de franciscaanse communiteit in Amsterdam.
5
d e b i nn e n k a n t
Elkaar dragen Hij groeide op in Utrecht in, wat hij zelf noemt, een “traditioneel rooms katholiek” gezin. “We werden opgevoed met kerk en parochie en met traditionele gewoontes, waar we wel kritisch mee omgingen.” Het waren de nadagen van het Tweede Vaticaans Concilie en dat lokte discussies uit. Twee broers gingen naar het seminarie, hijzelf bezocht ‘De Breul’, een middelbare school van de jezuïeten in Zeist. Na zijn studie geneeskunde in de Domstad, werkte hij twee jaar in Alkmaar voor zijn specialisatie tot hart- en longchirurg. Daar leerde hij de franciscaan Paul Chapel kennen. “Dat was het begin”, zegt Michel Versteegh (61), landelijk minister van de Orde van Franciscaanse Seculieren (OFS). 6
Zijn vrouw Marianne kwam in 1997 enthousiast terug van een bijeenkomst van de Franciscaanse Leken Orde, de oude naam van de OFS. Dat wekte ook zijn interesse en beiden besloten zich aan te sluiten. De oma van Michel was al lid van deze ‘derde orde’. “We hebben wel geaarzeld over de professie”, aldus Michel, “want je vraagt je toch af wat het je gaat bieden of kosten. Welke meerwaarde zal het hebben of wat moeten we ervoor laten?” Ze gingen erover in gesprek met de franciscaan Huub Hodzelmans. Die meende dat er misschien niet zoveel hoefde te veranderen in hun leven. Zo groeide de beslissing om te kiezen voor een franciscaanse levenswijze. Maar als ze terugkijken is er toch veel in hun leven veranderd. Michel vertelt dat er bijeenkomsten zijn die moeten worden voorbereid en van tijd tot tijd vinden er bijzondere activiteiten plaats, zoals een reis naar Assisi. “Maar we staan er ook bij stil als we nieuwe dingen in huis aanschaffen”, vult hij aan. “Willen we dat wel of kunnen we ook zonder? En een paar jaar geleden hebben we besloten om de dag te beginnen met een
deel van het getijdengebed; daar willen we samen tijd voor nemen.”
Bijeenkomsten Michel en Marianne bezoeken de maan delijkse bijeenkomsten van de ‘Tau-kring Den Bosch’. Dat is één van de dertien ‘broederschappen’ van de Nederlandse OFS. Ze hebben in 1997 bij de oprichting al kennis gemaakt met deze groep en voelen zich er sterk mee verbonden. In de bijeenkomsten komt een thema aan de orde dat te maken heeft met ‘franciscaans leven nu’ en met Franciscus of Clara. Er is gebed, er vindt uitwisseling plaats over hoe men met het thema van de vorige keer is omgegaan, en er wordt een gezamenlijke lunch gehouden. Vaak is er ook een meditatief moment met de groep over een tekst van Franciscus. De bijeenkomst wordt altijd afgesloten met een korte liturgische viering. Michel vindt de bijeenkomsten waardevolle en belangrijke ontmoetingen. Hij vertelt over twee bij zondere momenten: “Na mijn opname bij de broederschap kwam er rust in mij, toen ik de weg die ik gekozen had erkende als de route die ik wilde gaan. Ik wist nu dat ik er goed aan gedaan had me bij de OFS aan te sluiten. En een andere bijzondere herinnering heb ik aan een bezoek met de Tau-kring aan Assisi. We waren op de Carceri en zaten ieder in een van de grotten van deze oude franciscaanse kluizenarij, toen het geweldig begon te onweren. Dat was een bijzondere beleving. Zeker toen we hierop terugblikten in een afsluitende viering. Ontroerend! En in die viering hebben we allemaal onze professie hernieuwd.”
bestuur. Daarnaast onderhouden we contact met elkaar via ons tijdschrift Doortocht.” OFS-promotie gebeurt op verschillende manieren, legt Michel uit: “Ik heb een PowerPoint presentatie gemaakt over de rol van Franciscus en Clara in deze tijd. Daarvoor gebruikte ik teksten uit de franciscaanse geschriften en uit de OFS-regel. Hiermee proberen we meer bekendheid te geven aan de OFS in parochies. Verder laten we ons zien op de jaarlijkse Katholieke Jonge rendag en proberen we jongeren te be reiken via persoonlijke contacten en via de communiteiten van de franciscanen in Amsterdam en Megen.”
Aandacht Michel Versteegh draait als chirurg in Leiden werkweken van gemiddeld 70 uur. Hij is ook
nog voorzitter van zijn beroepsvereniging. “Ik probeer mijn werk ook te doen vanuit een franciscaanse spiritualiteit”, besluit hij. “Dat betekent: de patiënt alle aandacht geven op een zeer kwetsbaar levensmoment. Of, zoals Franciscus zei: ‘Elkaar dragen zoals je zelf gedragen wilt worden.’ Je voert complexe ingrepen uit met bijzondere technieken, waarin Leiden gespecialiseerd is. Ik heb een Tau-kruis op mijn werkkamer hangen. En soms hoor ik collega’s, bijvoorbeeld bij ethische kwesties, wel eens zeggen: ‘Daar kun je wellicht Michel bij betrekken.’ Ook de geestelijk verzorger weet me wel te vinden en ik geef jaarlijks college over ‘ethische keuzes aan het bed’.” Ton van Oosterhout ofm
Het landelijke OFS-bestuur in Lisieux, Frankrijk. Van links naar rechts: Michel Versteegh, Theo Reuling, Wim Pot ofm, Mariette Fleur. Niet op de foto: Leo Koot.
Promotie Wat betekent het om landelijk minister te zijn? Michel: “We hebben een gekozen bestuur van vijf mensen, inclusief geestelijk assistent Wim Pot ofm. Met deze club proberen we de dertien broederschappen in Nederland op lokaal niveau te ondersteunen. Ikzelf probeer in ieder geval professies en kapittels bij te wonen en iedere broeder schap eens in de drie jaar te visiteren. Twee maal per jaar roepen we de plaatselijke ministers bij elkaar met het landelijk
7
i n t e r n at i o n a a l
Universele broederschap Van 17 tot 30 november kwam de zogeheten ‘ordesraad’ van de minderbroeders franciscanen bijeen in Polen. Deze raad is een soort tussentijds generaal kapittel om de minister generaal en het generaal bestuur van advies te dienen. De leden ervan zijn vertegenwoordigers van groepen van meerdere provincies, verenigd in conferenties. Tijdens de bijeenkomst bracht minister generaal Michael Perry verslag uit over de voorbije periode. Zijn inbreng is opgenomen in een document van de ordesraad, getiteld: ‘New Wine in New Wineskins’, ‘Nieuwe wijn in nieuwe zakken’. Aan dit verslag zijn de volgende passages ontleend.
Eén van de centrale thema’s in het leven en de geschriften van Franciscus gaat er over dat wij elkaar als broeders gegeven zijn. Iedere broeder is een gave van de Heer, maar tegelijkertijd is onze wijze van leven in de wereld en in de kerk ook een opgave om broeders te zijn voor ieder ander.
Identiteit Door onze evangelische roeping en religieuze professie delen we allemaal in de ene, universele familie of broederschap. Daarbij doet zich steeds meer de spanning gevoelen tussen het behoren tot een universele broederschap enerzijds en anderzijds tot een bepaalde provincie. Misschien is deze spanning wel nodig en op zich genomen niet slecht. Ieder heeft de sterke behoefte om ergens bij te horen en te kunnen vertrouwen op medemensen. Die kunnen ons helpen om te volbrengen waartoe God ons geroepen heeft. Verlies van het gevoel te behoren tot een universele broederschap of geen besef of inzet voor onze evangelische zending, kan echter leiden tot een verzwakking of vervorming van onze franciscaanse - en kerkelijke - identiteit. Als onze identiteit geworteld is in God en als onze communiteiten ruimten zijn om een integrale menselijke ontplooiing te bevorderen, zullen wij geleid worden door Gods Geest om ons persoonlijk leven, onze communiteiten en onze provincies open te stellen voor Gods werking, juist ook op het niveau van de universele broederschap.
8
Wanneer dat niet het geval is betekent dat de doodsteek voor iedere creativiteit.
Verandering De wereld is voortdurend in verandering, als een consequentie van de complexiteit van wat we aanduiden met globalisering en secularisatie. De kerk is ook aan verandering onderhevig. Paus Franciscus is daar op gespitst en het is niet voor niets dat hij een Raad van kardinalen in het leven heeft geroepen om de huidige structuren en functies in de kerk te onderzoeken. Ook wij zullen de verschillende structuren en functies binnen de orde nader moeten bezien. Ze zijn allemaal in het leven geroepen om ons te helpen ons charisma te kunnen beleven, bedoeld ook om een betere communicatie, samenwerking, medeverantwoordelijkheid en creativiteit onder de broeders te bevorderen, zowel op de verschillende regionale niveaus als binnen de gehele orde. Ze zijn er zeker niet op gericht om macht of dominantie uit te oefenen over de broeders, want dat is noch evangelisch noch liefdevol. Wanneer gezag op een evangelische wijze wordt uitgeoefend, zal het ons leiden tot een beter verstaan en manier van luisteren, tot een diepere ervaring van ‘de mindere zijn’. Ton Peters ofm
dierbaar
Twee jaar geleden hebben we het honderdjarig jubileum van onze franciscaanse kerk in Delft feestelijk gevierd. In dat jubileumjaar waren er tal van activiteiten. Het hele jaar door was er ook een expositie achter in de kerk met onder meer foto’s van allerlei bijzondere gebeurtenissen in de loop der jaren en met allerlei schatten van ons kerkelijk erfgoed. De meest dierbare en waardevolle ‘schatten’ van onze kerk echter staan hier afgebeeld op deze foto. Het zijn de levende kerkschatten. Niemand buiten gesloten! Onder hen ook leden van de internationale studentengemeenschap die bij ons haar kerkelijk thuis heeft. Zij geven mede kleur en een internationaal karakter aan onze geloofsgemeenschap. En te midden van
heel dit bonte gezelschap staan de broeders van onze communiteit. Voor mij een zegen en een rijkdom. Op deze wijze proberen we tezamen in alle eenvoud en in bescheidenheid onze kerk een vriendelijk franciscaans gezicht te geven. Hiertoe ervaar ik ruimte en wordt mij de mogelijkheid geboden hoeder en herder te mogen zijn. Het maakt mijn leven zinvol en rijk. Een rijkdom die ik niet graag zou willen missen. De foto met al deze kerkschatten heeft een bijzonder plekje op mijn kamer en ook in mijn hart.
Ben Bolmer ofm
9
n i eu w s
Franciscanen en clarissen op tv Voor een nieuwe reeks van de ‘Kloosterserie’ maakte omroep RKK opnames bij de franciscanen in Amsterdam en bij de clarissen in Nijmegen. Interviewer Leo Fijen sprak met Fer van der Reijken, Rob Hoogenboom en Roland Putman voor het programma dat 8 maart te zien was op Nederland 2. In Nijmegen maakte hij een portret van abdis Marianne van Haastrecht. Dit deel van de Kloosterserie werd uitgezonden op 29 maart. De reeks verschijnt binnenkort op dvd. Zuster Marianne van Haastrecht in gesprek met RKK-interviewer Leo Fijen.
Kerk Weert wordt ‘Franciscus Huis’ Een voormalige parochiekerk in het Limburgse Weert krijgt een nieuwe sociaal-maatschappelijke en culturele bestemming als ‘Franciscus Huis’. Het gebouw van de parochie St. Franciscus van Assisi ligt naast Zorgcentrum Hieronymus, waar van 1461 tot 1998 een minderbroedersklooster gevestigd was.
De nieuwe eigenaar en één van de initiatiefnemers is ondernemer Thijs Hendrix uit Ospel. Op 22 april vond de officiële sleuteloverdracht plaats. De initiatiefnemers werken nauw samen met de pas opgerichte ‘Paus Franciscusgroep’ in Weert, die zich in navolging van de paus in wil zetten voor de minder bedeelden en kansarmen. De voormalige kerk in Weert waar het Franciscus Huis in wordt gehuisvest.
Franciscaanse Schipholwake Op Goede Vrijdag 18 april hielden zo’n honderd mensen een franciscaanse wake bij het detentiecentrum op luchthaven Schiphol waar mensen worden vastgehouden die daar zonder papieren aankomen of die illegaal in Nederland verblijven. “Het is een jaarlijkse traditie bij de franciscanen om op Goede Vrijdag, wanneer het lijden en sterven van Jezus wordt herdacht, hier bijeen te komen en getuigenis af te leggen van onze betrokkenheid bij het lijden van de mannen, vrouwen en kinderen, die er opgesloten zitten”, aldus Rob Hoogenboom, provinciaal van de Nederlandse franciscanen. Beeld van de franciscaanse wake op Schiphol.
10
Mensen Op 21 maart overleed te Delft Gerhard de Jong. Hij was 83 jaar oud, 61 jaar minderbroeder en 55 jaar priester. Achtereenvolgens als assistent, kapelaan en pastoor werkte hij in parochies in Drachten, Rotterdam, Gorcum, Hazerswoude en Delft. In Weert overleed op 1 april Piet Bouman. Hij was 87 jaar oud, 64 jaar minderbroeder en 58 jaar priester. In 1959 vertrok hij als missionaris naar Japan. Op het eiland Hokkaido werkte hij in vier verschillende missieposten. Om gezondheidsredenen keerde hij eind 2010 naar Nederland terug. Op 92-jarige leeftijd overleed op 1 april te Nijmegen, Wim Wolke. In 1943 trad hij in bij de franciscanen en in 1951 werd hij priester gewijd. Hij werd leraar Engels in Megen, Oss en Kerkrade. Hij werkte als kapelaan in Keijenborg en Weert en was als pastor verbonden aan het verpleeghuis Waelwick in Ewijk. Eind januari 100 jaar geworden, overleed op Paasmorgen, 20 april, te Warmond Kees Ammerlaan. Hij was 81 jaar minderbroeder en 75 jaar priester. In Maastricht, Venray, Drachten en Leeuwarden was hij rector bij religieuzen, godsdienstleraar en zieken huispastor. Zes jaar was hij gardiaan in Venray.
ac t i v i t e i t e n
La Verna
Franciscaans Jongerenwerk
Stoutenburg
Zomerlabyrint lopen
‘Op adem komen’
Koken met de seizoenen
Het labyrint symboliseert onze innerlijke en uiterlijke levensreis en biedt ruimte voor de zoektocht naar onze sacrale kern. Je volgt een pad langs een aantal wendingen naar het centrum en weer terug naar buiten. Deze dag lopen we door de ruimte van het labyrint om de rijkdom van het leven en de uitbundigheid van de zomer te vieren. Het thema wordt ook uitgewerkt in sacrale dans. Locatie Dominicuskerk, Spuistraat 12, Amsterdam Datum 21 juni Tijd 10.00-16.00 uur Prijs gratis
Waarin vind jij jouw inspiratie? Wie of wat be-Geest-ert jou? In dit Pinksterweekend verkennen en verdiepen we ons inzicht in wat ons begeestert. Zo leven we toe naar de viering van Pinkstermorgen in de kloosterkerk. Locatie minderbroedersklooster, Megen Data 6-8 juni Prijs € 60,-
Vegetarisch koken met biologische groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg. Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten. Datum 12 juni en 10 juli Tijd 15.00-20.00 uur Prijs € 15,-
Jongerenreis Assisi
Kruidentuinweek
Een tiendaagse jongerenreis naar Franciscaans Italië. We maken kennis met Franciscaanse plekken in Assisi en omgeving, en we horen de verhalen die daarmee verbonden zijn. Zo leren we Franciscus en Clara beter kennen, en ontdekken we wat hen bewoog. We hebben een eigen onderkomen in Assisi, waar we zelf onze maaltijden verzorgen. We reizen met een busje. Data 11-20 juli Prijs € 500,-
De kruidentuin levert ons het hele jaar geurige en smakelijke kruiden. Marion Gieben leert je hoe je kruiden kunt toepassen in onder meer thee, tincturen en olie. Tijdens de kruidentuinweek leef je mee in het dagritme van de communiteit. ‘s Morgens wordt er in de kruidentuin gewerkt en ‘s middags maken we kennis met de verschillende kruiden en hun werking. Data 23-27 juni Prijs € 175,- (donateurs € 165,-)
Europese Franciscaanse Jongerenontmoeting
Zomerdans
Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling
Verbeeld je binnenkamer
Je kunt op deze middag je binnenkamer in beeld brengen. Iets heel persoonlijks creatief vormgeven. Zonder vooraf veel na te denken of te verwoorden gaan we aan het werk met allerlei materiaal. En dan kijk je anders naar de jou zo dierbare en persoonlijke plek binnen in je. Deze activiteit is exclusief voor deelnemers van 18 tot 30 jaar! Datum 20 september Tijd 14.00-16.30 uur Prijs € 12,50 (inclusief materiaal)
Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Franciscaans Milieuproject
18-30 jaar
Bidden, vieren, ontmoeting en bezinning. Daar draait het om tijdens de Europese Franciscaanse Jongerenontmoeting in het Franse Lourdes. Vanuit Nederland zullen we hieraan deelnemen. Data 25-30 augustus Prijs € 350,- (overnachten in tent), € 450,- (overnachten in hotel)
Op de zomerdans worden sacrale kringdansen rond een ‘midden’ gehouden: je eigen stille punt en de kern van het leven. Door daar omheen te dansen, cirkelen we als het ware om het Geheim, het Mysterie en wordt de cirkel een sacrale ruimte. Data 27 juli en 2 augustus Tijd 10.00-16.00 uur Prijs € 30,-
Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > samen op weg
Informatie en opgave: Guy Dilweg ofm Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl
Voor meer activiteiten in franciscaans Nederland: www.franciscaanseweg.nl
11
Fr a n c i s c a a ns J o n g e r e n w e r k
Mijn naam is Ramazan Turgut. Ik kom uit Midyat in Zuidoost Turkije. Ik doceer godsdienstgeschiedenis aan de theologische faculteit van de universiteit Yüzüncü Yıl in Van. Dat is een staatsuniversiteit. Tussendoor werk ik aan mijn promotie. Daarom ben ik nu in Nederland als gastonderzoeker bij de Radboud Universiteit Nijmegen. Mijn proefschrift gaat over de SyrischOrthodoxe Kerk in Nederland.
Ver van mensen, dicht bij God Toen ik van een vriend hoorde, dat hij ooit een paar dagen in een franciscaans klooster in Megen was geweest, heb ik hem om contactgegevens gevraagd. Ik stuurde een e-mail, vertelde over mijzelf en heel snel kreeg ik een antwoord. Ik mocht in de eerste week van maart te gast zijn. Ik realiseerde me dat ik eigenlijk weinig over de franciscanen wist en het leek me goed hen op deze manier te leren kennen. Mijn eerste indrukken van het klooster waren: ‘eenvoudig maar krachtig’, ‘ver van mensen, dicht bij God’. Het sobere kloosterleven heeft me echt getroffen. Alle broeders waren heel open en gaven antwoord op al mijn vragen. Ik ben moslim, zoals mijn
naam al doet vermoeden. Daarover hadden we interessante gesprekken. De broeders waren zelfs zo attent om vlees klaar te maken dat ik mocht eten. Het klooster ligt in een rustige plaats. Het was fijn om overdag te kunnen wandelen en de mooie omgeving te zien. Binnen het klooster was het zo stil dat je bijna je eigen hartslag kon horen. Er is een Turks gezegde: ‘Insanlardan uzak, Allah’a yakin’, ‘Ver van mensen, dicht bij God’. Dat betekent niet dat je ver van mensen moet zijn om God te vinden. Het wil aangeven dat om ruimte te maken voor het geloof in je hart, het soms beter is alleen met je zelf te zijn en diep
in je innerlijk af te dalen. Ik weet niet veel over de franciscaanse traditie in Nederland, maar ik had niet verwacht om zo’n klooster te vinden in een ‘seculier’ westers land. Het komt op mij over als een oase in de woestijn. Deze unieke ervaring zal voor mij altijd een goede herinnering blijven. Vrede en alle goeds! Ramazan Turgut