franciscanen .nl 3 minderbroeders franciscanen
3
Met moslims aan tafel
4
Franciscanen in IndonesiĂŤ
6
Snoeien en groeien
j a a r g a n g 6 • m e i / j u n i 2 011
vooraf
minderbroeders franciscanen
Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op ING-bankrekening 10.33.896 t.n.v. ‘minderbroeders Utrecht’.
Natuurgeweld De beelden staan nog scherp op mijn netvlies: modderstromen, wankelende torenflats, muren van water, explosies in kerncentrales, hopen bijeengedreven auto’s, hele steden en dorpen weggevaagd ... Wat een natuurgeweld in Japan! Het zijn beelden die mij doen herinneren aan de tsunami in de Indische Oceaan in 2004, de aardbeving in Haïti in 2010 en begin van dit jaar in Nieuw-Zeeland. Wat een natuurgeweld! Tegelijkertijd word je er via allerlei kanalen op gewezen hoe mooi, hoe geweldig de natuur is; dat je ervan kunt genieten, als je er oog voor hebt; dat het verfrissend is de natuur in te trekken. Een schril contrast. Ligt de oorzaak van dat natuurgeweld soms in het feit dat wij die geweldige natuur geweld aandoen? Dat wij ons heer en meester voelen van de natuur? Dat wij de natuur naar onze hand kunnen zetten? Je zou er haast moeite mee krijgen om nog het Zonnelied van Franciscus te zingen of het Franciscus na te zeggen: “Wees geprezen, mijn Heer, met al uw schepselen, vooral door mijnheer broeder zon, door zuster maan en sterren, door broeder wind, door zuster water die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis. Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur, door onze zuster moeder aarde die ons voedt en leidt.” Misschien zijn deze woorden van Franciscus nu méér dan ooit te verstaan als een uitdaging voor ons mensen om op een zorgvuldige wijze met de natuur om te gaan; om ons te scharen in de rij van de schepselen Gods en zo de lof Gods te zingen. Het zou geweldig zijn! Ton Peters ofm
Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur) Peter van Zoest (eindredacteur) Ger Marcellis (redactiesecretaris)
Woorden van Franciscus
Maarten Lemmers ofm, Ton van
Allerhoogste, almachtige, goede Heer, van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegen. U alleen, Allerhoogste, komen zij toe en geen mens is waardig uw naam te noemen.
Oosterhout ofm, Joop Sierat. Ontwerp en drukwerk: ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. Foto omslag: Stoutenburg (pagina 10). ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
Detail fresco, Assisi.
2
insiders
Jan Hoeberichts ofm was vele jaren als docent verbonden aan de ambtsopleiding in Pakistan. Na zijn terugkeer in Nederland werkte hij voor het Franciscaans Studie Centrum in Utrecht. Hij verdiepte zich vooral in de houding van Franciscus tegenover de islam. Hoe kijkt hij met franciscaanse bril naar de islam in Nederland anno 2011? Ruiterstandbeeld van een door de oorlog gedesillusioneerde Franciscus bij de San Francescobasiliek in Assisi.
Met moslims aan tafel Enkele feiten. Nederland herbergt zo’n 900.000 moslims: zes procent van de totale bevolking. Zoals bij veel christenen de invloed van de gevestigde kerken is afgenomen, zo wordt ook voor moslims de betekenis van de moskee geringer. Nederland telt 450 moskeeën.
Sultan Kunnen franciscaanse mensen een eigen weg gaan met de moslims? Franciscus laat zien hoe dat kan. ln zijn jonge jaren neemt hij deel aan de stadsoorlog van Assisi tegen Perugia. Het loopt uit op een totale mislukking. Een maandenlange krijgsgevangenschap, gevolgd door een diepe depressie, brengt een ommekeer in hem teweeg. De oorlog heeft alleen maar dood en verderf gebracht. Van nu af kiest Franciscus voor de vrede. In 1219 gaat hij met een medebroeder naar Damiate in Egypte om het kruisvaarderskamp te bezoeken. Samen trekken ze door de linies naar sultan Melek el-Kamil in Damiate.
De broeders gedragen zich zoals ze dat in eigen land doen. Bezitloos en ongewapend proberen ze iedereen van dienst te zijn. Samen met de mensen die ze ontmoeten zetten zij de schouders onder ieder karwei dat zich aandient. Ze verwachten dat ze aan het einde van de dag uitgenodigd worden om mee te eten. Ook in het huis van de sultan.
Bidden en eten De sultan heeft de kruisvaarders een vredesvoorstel gedaan. De pauselijke delegaat wijst het af, daarbij vooral gesteund door de bondgenoten uit de Italiaanse handelssteden Venetië en Genua die de havenstad Damiate met zijn talrijke pakhuizen graag in bezit willen krijgen. Franciscus vertrouwt de oorlogs propaganda niet. Hij kiest voor een andere weg: niet tegen de moslims vechten, maar tussen hen leven in vrede en samen met hen maaltijd houden. Daar word je zelf anders van. Als een ander mens komt Franciscus terug van
3
zijn bezoek aan de sultan. Van nu af roept hij op tot een eerbiedige omgang met de namen en woorden van God zoals ook de moslims die tonen in hun eerbied voor de koran en de vrome recitatie van de 99 namen van Allah. Aan de stadsbestuurders en de custoden van de broederschap vraagt hij de mensen door een boodschapper op te roepen tot gebed. Zo had hij het ook meegemaakt bij de moslims. “Over heel de wereld moet door alle mensen steeds lof en dank worden gebracht aan de almachtige God, Allah-o-Akbar.” Het was een oproep tot dialoog tussen christenen en moslims. Het was niet voor niets dat paus Johannes Paulus II uitgerekend in Assisi een begin maakte met interreligieuze ontmoe tingen. Franciscaanse mensen zouden de dialoog kunnen bevorderen door heel praktisch samen met moslims te bidden en te eten. Jan Hoeberichts ofm
grenzeloos Vanaf 1983 kent Indonesië een franciscaanse provincie: ‘Santo Michael’. Voordien waren de Indonesische broeders verenigd in een ‘custodie’, of later ‘vicarie’, een bestuurlijke eenheid die afhankelijk was van de Nederlandse franciscanen. Op dit moment werken er nog twee Nederlandse broeders in de Indonesische p rovincie. Martin Harun Olsthoorn, docent aan de theologische hogeschool in Jakarta, is één van hen. Hij schetst de ontwikkeling van de broederschap in de afgelopen 28 jaar.
Franciscanen in Indonesië “De Indonesische broederschap bestond bij de overdracht uit ongeveer vijfenveertig landeigen broeders, vijftien uit Nederland en twee uit Brazilië”, zo vertelt hij. “Ongeveer de helft van die Nederlandse en Braziliaanse broeders werkten in parochies; de andere helft in opleiding en hoger onderwijs.”
‘Ecopastoraat’ “In onze provincie - nu bijna dertig jaar later - gaat, net als vroeger, veel aandacht uit naar het parochiepastoraat en opleiding en vorming in middelbaar en hoger onderwijs. Daarnaast verrichten de broeders sociaal maatschappelijk werk en zijn ze actief in weeshuizen. We werken behalve in de bisdommen Jakarta, Bogor en Ruteng (Flores), nu ook in parochies in het bisdom Ende (Flores) en Atambua (West-Timor) en combineren het parochiewerk in agrarische gebieden met meer uitdrukkelijke aandacht en actie voor ‘ecopastoraat’. Dit laatste houdt in dat we de agrarische bevolking begeleiden om
het land biologisch te bebouwen en de natuur te beschermen. Iets verder binnen en buiten de Indonesische grenzen werken broeders in Papua, in Oost-Timor. Vijf broeders werken in Thailand en Birma en één (straks twee) in het Heilig Land.”
Toekomst De Nederlandse broeders leefden vroeger anders dan de Indonesiërs nu. Martin Olsthoorn: “De vaak nog hoog gewaardeerde maar toch wat afstandelijke broederschap (en kerkgemeenschap) van de vroegere custodie is nu een broederschap die veel dichter bij de mensen gekomen is. Veel broeders hebben wijder contact met de maatschappelijke omgeving. De behoefte aan het gezamenlijk gebed wordt veel duidelijker gevoeld dan vroeger en er is nu meer tijd en aandacht voor franciscaanse spiritualiteit.” De toekomst van de Indonesische franciscanen ziet er kwantitatief goed uit. Er zijn honderdvijf broeders die de eeuwige geloften hebben
afgelegd; achtenvijftig met tijdelijke geloften, veertien novicen en achtendertig postulanten. De kwaliteit van de toekomst is volgens Martin iets zorgelijker. Er zijn meer mensen in opleiding dan eeuwig geprofesten. “Financieel drukt dat zwaar”, zo legt hij uit, “maar meer nog dan dat is de begeleiding van jonge broeders een zware opgave. Vanwege een tekort aan vormingsverantwoordelijken wordt de begeleiding toevertrouwd aan te jonge medebroeders zonder voldoende ervaring en extra vorming.” Martin vindt het jammer dat de oudere generatie broeders die ooit goed is opgeleid voor de vorming van jonge broeders, zich vaak maar voor korte tijd wil inzetten voor opleiding en vorming. “Vorming en selectie wordt zo moeilijk. De laatste tien jaar is hier te weinig aandacht voor geweest. Gelukkig lijkt daar nu verbetering in te komen, want te eenzijdig mikken op kwantiteit is riskant voor de toekomst.” Joop Sierat
Martin Olsthoorn bij de theologische hogeschool in Jakarta.
4
overweging Het beeld van de Nederlandse missionaris die eenzaam pioniert in een heel ver land, is velen uit vroeger dagen vertrouwd. Maar daar is verandering in gekomen, zoals blijkt uit de woorden van Martin Olsthoorn hiernaast: “De behoefte aan het gezamenlijk gebed wordt veel duidelijker gevoeld dan vroeger en er is nu meer tijd en aandacht voor franciscaanse spiritualiteit.” Hoe was dat in de eerste tijd van de broederschap?
Alleen is maar alleen Aan het einde van zijn leven kijkt Franciscus terug op wat er zich allemaal heeft afgespeeld. Hij noteert in zijn Testament hoe hij zichzelf heeft opgesteld: “Ik wil me voegen naar de gardiaan die de generale minister me wenst te geven. Ik wil zozeer aan hem gebonden zijn dat heel mijn doen en laten erdoor wordt bepaald.” En: “Ik wil altijd een broeder bij me hebben die met mij het getijdengebed onderhoudt.” Het getijdengebed is een gebed over-en-weer: er is een stem en een tegenstem die zich om beurten laten horen. Wie met een ander samen de psalmen bidt, klimt als het ware al biddend in een koord. Eén draad is heel kwetsbaar en kan gemakkelijk afbreken. Maar twee of meer draden die met elkaar vervlochten worden, vormen samen een koord dat sterk is. Je schikt je al biddend naar het gebed van de ander. Je moet minstens met z’n tweeën zijn om samen de getijden te kunnen bidden in een regelmatig heen-en-weer van eb en vloed. Misschien is dat ook wel een van de redenen geweest waarom Franciscus vanuit het kerkje van Portiuncula de eerste broeders twee aan twee de wereld in stuurde. Je hebt toch immers iemand nodig op wie je kunt steunen, iemand aan wie je je kunt schuren, iemand aan wie je kunt slijten, iemand met wie je samen kunt bidden ... Maarten Lemmers ofm Gemeenschappelijk getijdenboek in Montecasale, franciscaanse kluizenarij in Toscane, Italië.
5
de binnenkant
Snoeien en groeien Wanneer je wieg in de Bollenstreek staat, ben je vertrouwd met het kweken van tulpen, hyacinten en gladiolen. Piet Lemmers ofm werd op 7 juni 1932 geboren in Lisse. Zijn vader werkte een tijd lang in een bloembollenbedrijf. Ook Piet was heel wat jaren werkzaam in deze bedrijfstak. Geen wonder dat hij in een terugblik op zijn leven als franciscaan tuinbouwtermen gebruikt.
Er waren tien kinderen in het gezin waarin Piet opgroeide. Moeder stuurde met vaste hand het huishouden aan. Na het avondeten stortte ze de groenten en de aardappels van de volgende dag op tafel uit. Iedereen moest helpen met het schoonmaken. Daarna pas kwamen de speelkaarten op tafel. Er was altijd een gezellige sfeer in huis. Moeder ging het gezin voor in ‘het katholieke leven’. Piet voegde zich op een vanzelfsprekende manier in dit patroon. Later maakte hij zich de vele godsdienstige gebruiken zozeer eigen dat hij een mens werd met een persoonlijke vroomheid.
Eigen waarneming Piet wilde timmerman worden. Daarom ging hij naar de ambachtsschool. Het werd geen succes. Al gauw kreeg hij de raad naar iets anders om te zien. Het werd de tuinbouwavondschool. Wanneer hij in de avonduren niet betrokken was bij een of andere ontspannings- of vormingsactiviteit van de Katholieke Arbeidersjeugd, was hij wel ergens aan het werk bij een bollenkweker. Hij kreeg er steeds meer plezier in. Vanwege zijn nauwgezette werkwijze en zijn kennis van de verschillende gewassen werd hij een gewaardeerde medewerker. De kennis die Piet zich gaandeweg eigen maakte, had altijd te maken met wat hij met eigen ogen had gezien en door eigen waarneming had ontdekt. Het werd allemaal opgeslagen in zijn geheugen. Wanneer hij over het een of ander zijn weetje wist, wilde hij zijn gelijk ook graag erkend krijgen. Dat werd hem niet altijd in dank afgenomen. Hij kreeg dan het verwijt te horen dat hij zich wat eigenwijs opstelde.
Roeping Piet was een jaar of vijfentwintig toen er in de kerk een bisschoppelijke brief werd voor gelezen over de roeping tot het religieuze leven. Het onderwerp liet hem niet meer los. Hij wist van zichzelf dat je iets niet moet uitstellen als je het echt wilt. Daarom ging hij erover praten met de pastoor van zijn parochie. Die gaf hem de raad eens op bezoek te gaan bij de franciscanen in Katwijk. Het gevolg was dat Piet na enige tijd aanklopte bij Piet Lemmers aan het werk in de tuin van de Utrechtse communiteit.
6
de provinciaal van de franciscanen. Spoedig daarna werd hij ingekleed in de orde. ‘Goed bidden en goed werken’, was het belangrijkste advies dat hij meekreeg. Van een echte franciscaanse vorming zou pas veel later sprake zijn.
Mogelijkheden Vooral in de eerste jaren voelde Piet zich soms wat verloren in de broederschap. Maar gelukkig waren er ook broeders bij wie hij terecht kon wanneer anderen geen begrip hadden voor zijn doen en laten. Het was voor Piet niet gemakkelijk zich te voegen naar wat anderen van hem wilden. Geleidelijk aan leerde hij zich een beetje gedeisd te houden en te wachten op de mogelijkheden die zich vanzelf wel zouden aandienen wanneer de tijd ervoor gekomen was. Hij werkte in de huizen van de orde soms als koster of portier, dan weer als tuinman. Vooral wanneer er voor het werk enige contactuele vaardigheden vereist waren, had hij de neiging zich wat terug te trekken.
Woonzorgcentrum Mariënstaete in Warmond.
Klantenkring De kloostertuin was de plaats waar de groenten vandaan kwamen die door de kok op tafel werden gebracht. Er was een goed samenspel nodig van kok en tuinman. Toen het op een dag wat vastliep, zag Piet de kans schoon zijn verse groenten te verkopen aan mensen die elders woonden en er graag voor wilden betalen. Er vormde zich al gauw een vaste klantenkring. En door de mond-tot-mondreclame kreeg hij de gelegenheid om bij particulieren de tuinen te onderhouden. Vandaar dat hij vrienden kreeg buiten de communiteit.
Relaties Geleidelijk aan ontdekte hij wat het verschil is tussen echte vriendschap en een relatie die voornamelijk is gebaseerd op het eigenbelang van een van de partijen. Het kostte hem moeite te kappen wanneer er een claim op hem werd gelegd. Ook binnen de broederschap waren er soms spanningen. Maar met goede therapeutische hulp leerde Piet zich niet langer terug tet rekken maar zijn eigen belang in te brengen waar dat nodig was. Bij de relaties die van grote betekenis zijn geweest in het leven van Piet hoort zeker
ook de vriendschap met Lies. Niet zo lang geleden is zij overleden. Nog steeds is hij blij om wie ze voor hem was en wat hij zelf voor haar heeft kunnen betekenen. Bij de vele relaties is voor broeder Piet zijn band met God het allerbelangrijkste. “Hij is mijn partner, Hij geeft mij antwoord, Hij heeft mij ook in moeilijke omstandigheden nooit losgelaten”, zegt hij. Piet is blij met de gelovige zekerheid waarin hij leeft: “Ik kom God regelmatig tegen. Ik weet dat Hij het goed met me voorheeft.” Er is in de loop der jaren een zekere mildheid over hem gekomen. “Ik heb er vrede mee dat anderen zich anders opstellen. Ik probeer open te zijn en in te schatten waar ik wel en niet met mijn bijdrage kan komen. Ik durf in anderen en in mezelf goed te n oemen wat de moeite waard is.”
Sober Onlangs is Piet verhuisd naar de communiteit van Utrecht. Hij is er gelukkig mee. Terugkijkend op de weg die hij aflegde, zegt hij:
7
“Ik ben bijna vierenvijftig jaar in de orde. Maar tevoren was ik ook al een ‘franciscaanse mens’, want ik heb altijd al sober geleefd. Ik heb weinig materiële behoeften. Van het geld dat me ter beschikking wordt gesteld, houd ik het grootste gedeelte over.” Bij het huis van de broeders in Utrecht hoort een stukje tuin. Piet is van plan er iets heel moois van te maken. “Eerst moet er gesnoeid worden, want dan pas kan er wat nieuws opbloeien. Zo is het ook in mijn eigen leven gegaan. Ik geloof erin!” Maarten Lemmers ofm
franciscaans actief
Broederlijke Broederlijke hulpvaardigheid in verzorgingshuis Mariënstaete, Warmond.
‘Mantelzorg’ is de laatste jaren als begrip steeds De meeste communiteiten hebben intensieve contacten meer ingeburgerd geraakt. Een mantelzorger zorgt met uitwonende leden in een verpleeghuis. Vaak hebben de broeders voorheen in de communiteit gewoond, maar werd de langdurig en onbetaald voor een chronisch zieke, zorg te intensief of bleek het huis niet langer geschikt. Voor die gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind broeders werd na overleg met de ouderencoördinator van de provincie, Theo Moorman ofm, een verpleeghuisindicatie aan of ander familielid, vriend of kennis. Zo iemand is gevraagd. In de praktijk is daarmee het contact niet verbroken, geen beroepsmatige zorgverlener, maar geeft zorg maar wordt zorgzaam onderhouden. Er worden regelmatig bezoeken afgelegd bij het uitwonend communiteitslid, zo vanwege de persoonlijke band met degene die zorg mogelijk wordt hij betrokken bij religieuze momenten en bij ontvangt. Zorg voor medebroeders is bij de franciscanen feestelijkheden en zo nodig opgehaald. Indien mogelijk wordt hij uitgenodigd bij een huiskapittel. Soms wordt ook bemidook een vorm van mantelzorg. Dat blijkt vooral bij deld in de contacten met familie of desgewenst een bezoekje een rondgang langs enkele communiteiten waar afgelegd. oudere medebroeders wonen. Thuiszorg Bijna alle communiteiten hebben vaste afspraken gemaakt over het contact en vaak een speciale contactman aangesteld. Steeds vaker krijgen zorgbehoevende medebroeders binnen de communiteit ondersteuning van de thuiszorg; bijvoorbeeld om ogen te druppelen, steunkousen aan te trekken, ondersteuning te geven bij het baden, of voor wondverzorging.
8
zorg als mantelzorg
Serviceflat Rivo Torto in Alverna (Wijchen).
Thuiszorg gaat altijd over een enkele vastgelegde zorginter ventie. Deze wordt betaald met een Persoonsgebonden Budget en/of een eigen bijdrage. De andere communiteitsleden zijn meestal betrokken bij het maken van afspraken en het onderhouden van contacten met de thuiszorgorganisatie. Deze zorgmomenten en -situaties zijn formeel georganiseerd en worden met behulp van buitenstaanders onderhouden.
Mantelzorgers Anders is het met de oudere broeders die geen intensieve thuiszorg nodig hebben. Voor hen is geen bijzondere regeling, maar de communiteitsleden ‘zorgen voor elkaar’. Deze broederlijke zorg is eigenlijk ‘mantelzorg’. Waaruit bestaat deze zorg concreet? Enkele voorbeelden. Medebroeders vragen hoe het gaat en of er speciale wensen zijn. Broeders worden opgehaald om deel te nemen aan de gezamenlijke maaltijd of de gebedsmomenten. Een communiteitslid dat slecht ter been is, krijgt ondersteuning of wordt per rolstoel voortgeduwd. Er is ook aandacht voor het opdoen van wat buitenlucht. Er wordt gezorgd voor vervoer en hulp bij het kopen van kleding of het regelen van bankzaken. Bij noodzakelijk ziekenhuisbezoek regelt een broeder afspraken en vervoer. Familie en vrienden worden ontvangen, verzorgd en op de hoogte gehouden.
Soms krijgen broeders hulp bij eten en drinken en bij het opgeruimd houden van hun appartement. Broeders doen huishoudelijke klusjes voor de hulpbehoevenden.
Belletje Mantelzorgende broeders in verschillende communiteiten laten weten van harte klaar te staan voor elkaar en de taken doorgaans probleemloos onder de huisgenoten te verdelen. Zelfs was bij medebroeders merkbaar dat ze het fijn vinden om iets voor elkaar te kunnen en mogen doen. In de onderlinge bezorgdheid en zorg is geen verschil tussen bewoners van een appartementencomplex als Rivo Torto in Wijchen en een willekeurig communiteitshuis. De franciscanen in Valkenburg mogen vaak rekenen op de hulp en de steun van de zusters, bij wie ze inwonen. In Weert woont een medebroeder die voor professionele hulp op een belletje kan drukken. Maar als hij dat wil kan hij ook met zijn stok op de grond kloppen, om de naast hem wonende broeder te waarschuwen. Beiden vinden dit een prima afspraak. Voor zover mogelijk is er onder de broeders van het verzorgingshuis in Warmond aandacht voor elkaars welzijn. Ton van Oosterhout ofm
9
nieuws
Een franciscaan in Amerika De Megense franciscaan Hans van Bemmel zette zich tien jaar als stadsdiaken in voor Delftse daklozen en armen. Datzelfde werk deed hij tijdens een sabbatperiode drie maanden in de Verenigde Staten. Zijn brieven aan het thuisfront in Nederland heeft hij gebundeld en van achtergrondinformatie voorzien in het boekje ‘Een franciscaan in Amerika: reisbrieven van Hans van Bemmel ofm’. Hans van Bemmel werkte voor de St. Anthony Foundation in San Francisco, die dagelijks armen of daklozen helpt via een netwerk van programma’s. De stichting is in 1950 opgericht door franciscanen. Ze begonnen met het verstrekken van 400 maaltijden per dag aan de allerarmsten. Tegenwoordig krijgen gemiddeld 2500 mensen per dag een warme maaltijd. Er zijn ook programma’s die achtergestelden leren beter in hun eigen levensonderhoud te voorzien. St. Anthony heeft onder meer een eetzaal, verstrekt gratis kleding, biedt gratis medische zorg aan, houdt zich bezig met sociaal werk en rehabilitatie van drugs- en alcoholverslaafden en helpt dakloze oudere vrouwen aan ondersteunende huisvesting. De stichting is werkzaam in de wijk Tenderloin van San Francisco. Een franciscaan in Amerika is te bestellen door een bedrag van € 10,- (inclusief verzendkosten) over te maken op bankrekeningnummer 38 50 37 0 t.n.v. J. H. van Velzen, Delft, met vermelding van het postadres. Voor meer informatie: 06 23121384. De opbrengst van het boekje is bestemd voor de St. Anthony Foundation.
Twintig jaar Stoutenburg Samen bewonen ze een kasteel, te midden van een parkachtig l andgoed in de nabijheid van Amersfoort. Ze laten zich inspireren door Franciscus, leven milieubewust, vormen een ‘oecumenische’ woon- en werk gemeenschap, bieden een gastvrij onthaal aan mensen die op zoek zijn naar verdieping van hun leven, runnen een klein conferentieoord en presenteren een gevarieerd programma aan mensen die op een actieve manier willen komen kennismaken. Guy Dilweg ofm, Marco Ganzeman, Cocky van Leeuwen en Carolien Looman vormen de kern van Franciscaans Milieuproject Stoutenburg. Dit jaar vieren ze het twintigj arig bestaan van het project. Het initiatief om op Stoutenburg een milieuproject te beginnen, kwam van Guy Dilweg (67). “Toen ik in 1963 als jonge franciscaan voor het eerst op Stoutenburg kwam, werd ik verliefd op de plek”, zo blikt hij terug. “Ik droomde van een franciscaanse gemeenschap van mannen en vrouwen en kinderen die leefden van handwerk. Ik had nooit gedacht dat die droom dertig jaar later ooit nog eens in vervulling zou gaan.” De bewoners kiezen ervoor in een gemeenschap te leven en voor een gezamenlijk project te werken. En ze delen de franciscaanse spiritualiteit. Alle inkomsten van het project komen in een gezamenlijke pot. Al twaalf jaar woont een ouder echtpaar, gevlucht uit Afghanistan, in huis. Verder zijn er bijna altijd vrijwilligers, sabbatgasten of andere tijdelijke huisgenoten. In de loop der jaren heeft Stoutenburg allerlei veranderingen doorgemaakt. De bewonersgroep wisselde regelmatig van samenstelling. Zelfs tot drie keer kwam bij verkoop van het landgoed het voortbestaan van het project op de tocht. Het twintigjarig bestaan wordt op 27 mei gevierd met een jubileumreceptie voor iedereen die zich bij het milieuproject betrokken voelt. Er zijn plannen voor het plaatsen van zonnepanelen. Jubileumgiften hiervoor zijn welkom op bankrekening 7661227 t.n.v. Stichting Franciscaans Milieuproject.
10
Geloof je de
Maatschappelijke
Hemelvaart voor
geloofsbelijdenis?
stage Vanaf het schooljaar
studenten Enkele dagen voor studenten (tot en met 30 jaar) die met de broeders willen meebidden en daarnaast - geïnspireerd door de dagorde en de medestudenten - eens flink willen doorpakken met hun studie. We beginnen met het vieren van Hemelvaartsdag. locatie minderbroeders klooster, Megen data 2-6 juni prijs € 70,-
In deze midweek (bedoelt voor jongeren van 18 tot 30 jaar) bezinnen we ons op de fundamenten van ons geloof zoals die verwoord zijn in de geloofsbelijdenis. Taai, droog en onbegrijpelijk? Of voedsel voor je ziel als je je erin verdiept en uitleg krijgt? locatie minderbroeders klooster, Megen data 21-24 juni prijs € 70,-
2011-2012 is de ‘maatschappelijke stage’ verplicht voor alle middelbare scholieren. Deze stage houdt in dat jongeren vrijwilligerswerk doen tijdens hun middelbare schoolperiode. Dat is goed voor anderen en voor hun persoonlijke ontwikkeling. Veel scholen hebben maat schappelijke stage al opgenomen in het onderwijsprogramma. Zoek je een plek voor je maatschappelijke
stage? Hebben we je als broeders iets te bieden? Neem contact op met Fer van der Reijken ofm. Voor meer informatie: www.maatschappelijkestage.nl
Jubileumreceptie
Moestuin in beeld Ter
Kruidentuinweek De
27 mei Per 1 januari 2011
gelegenheid van het twintig jarig jubileum van het Franciscaans Milieuproject is vanaf 28 mei tot en met 2 oktober op woensdag-, zaterdag- en zondagmiddag van 12.30 tot 16.30 uur de moestuin open gesteld voor publiek. De biologische moestuin is een bron van inspiratie en voeding. In de moestuin is een informatieve route uitgezet en er zijn beelden van Lubbo de Graaf te zien.
kruidentuin levert ons het hele jaar geurige en smakelijke kruiden. Willy de Valk leert je hoe je kruiden kunt toepassen in onder meer thee, tincturen en olie. Tijdens de kruidentuinweek leef je mee in het dagritme van de communiteit. ‘s Morgens wordt er in de kruidentuin gewerkt en ‘s middags maken we kennis met de verschillende kruiden en hun werking.
bestaat het Franciscaans Milieuproject twintig jaar. Dat wordt op verschillende tijden in het jaar herdacht en gevierd. Op vrijdag 27 mei 2011 geven we van 16.00-18.00 uur een feestelijke receptie voor alle mensen die betrokken zijn bij het project. Cadeautip: een bijdrage voor zonnepanelen en verdere verduurzaming van het huis.
11
Voor meer informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl, ‘Jongeren’
data 25-29 juli prijs € 150,-
(donateurs € 125,-)
Voor meer informatie en opgave: Stoutenburgerlaan 5 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl
Voor meer activiteiten in franciscaans Nederland: w w w.franciscaanseweg.nl
Doorpakken rond
Franciscaans centrum voor spirituele ontwikkeling
Voor meer informatie en opgave: Derkinderenstraat 82 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Franciscaans Milieuproject
Zomerlabyrint Het labyrint symboliseert onze innerlijke en uiterlijke levensreis en biedt ruimte voor de zoektocht naar onze sacrale kern. Deze dag is het labyrint de ruimte om de rijkdom van het leven en de uitbundigheid
Open Dag Gelegenheid om te proeven van cursussen die dit najaar te volgen zijn. Zes cursusleiders presenteren hun aanbod in de vorm van een workshop. U kunt aan twee hiervan meedoen. Tussendoor geven we u informatie over het programma en over het centrum.
‘pelgrimstocht’ van één dag door een oud stukje oorspronkelijk Noord-Hollands landschap. Een tocht door een gebied van stilte en rust. De route loopt door oude dorpjes, over grasdijken en half verharde wegen. De Eilandspolder is een schitterend natuurreservaat met een uitgebreid netwerk van (w)eilandjes, water en rietkragen. De rust en de wijdsheid van het landschap
Franciscaans Jongerenwerk
Op www.laverna.nl staat het programma van de Open Dag. De toegang is gratis. datum 10 september tijd 14.00-17.00 uur
nodigen uit tot inkeer en maken de wandeling tot een pelgrimstocht. Vertrek vanaf La Verna. datum 4 juni tijd 9.30-16.30 uur prijs € 15,-
Stoutenburg
van de zomer te vieren. Met sacrale dans. datum 18 juni tijd 10.00-16.00 uur prijs vrijwillige bijdrage
Voettocht rond de Eilandspolder Een
La Verna
activiteiten
Franciscaans Jongerenwerk
n e g a r v r o o v e t m i u Licht R
nalist lance jour e e fr ls a liceer rkzaam die ik pub en ben we , t n h e c t e h r t ic d U on in ijf ik ge Das. Ik wo e tijd schr n ij e r t v r a n a ij M m rk. is arochieke werker. In p e Mijn naam d n e ij m m lp in u koren e thuish én van de é en parttim in tiefs los. ik g in en z aakt veel crea , m g en a a an r sc d ci r an o orbeeld e fr en vo ng ben ik bijvo erenwerk bij d
uit Licht!
za jong n het Het m schilderen en k om in de kleuren o va d n ie ro at d is n an ke rg Na een wee eren. Heerlij eedoe in de o ken maar eholpen nen met schild e jaar dat ik m g n d o ee er m eg vi b ik et k o h en. Niet naden eb o is h lg is u ar vo ja th te n ee Dit jaar ri Tw aa . iecommisn gedichten ijn gevoel d ngerentref fen rouwen. In mij jaar in de liturg te duiken en m rt g ri Franciscaans Jo ve , vo n s re m al o te et is is n aan een dig jk lu jaar zit ik ment werk ik rbij het gewel ig zijn, innerli o aa ez m b w it d met de pr, dit en p g O n . ri g en va ru m ie laten leerzame er anciscus ook te ne leg. Ik wil d nd genieten, sa ij Fr ke m t ee m et w h ko et st h sie. Boeiende, aa n n een l va n , maar dan op sen zichtbaar rin ik zijn leve en ik tweemaa ek b aa en o lf b w m Ze s en el . al d d ij n en u en zi et b g zi n s te ch late vorige iddeleeuw aarbij ten raken en zi reren als een m ef ik tijdens het ibliodrama, w st b re p lu h o il sc t sh vieren, zich la h rk ic o w ed g n Megen! oerd door een ok laat ik graag e broeders in jdse manier. Eé d O ti . n d en n va g o in ei st l tu bijzonder ontr aa er tr n ciscaans , in de kloost n Franciscus ce ngerentref fen en van het Fran den in jo it te een verhaal va vi ti ac e er n rstaan voor en bij and itatieve weeke gebed en klaa n ed m va f n /o mijn gezicht zi ve en le e n en van ee zoals creatiev e creatieve vorm en us zocht God in . D sc k. ci am o d o an er ij Fr st m t Jongerenwerk, m A in zingen gev ort leven roep Stille Omgang deren. Zo’n so a, schilderen en m an ra Megen, en de d lio ib p b o s al ik iets in mij, ngerenwerk, zo aarbij stil te staan. Er roept tiviteiten is dat jo ac et e h ez d al n d ik daarl , en be-valt, aa Hoe antwoord ogelijkheid om ig kan zijn. Vee r? m ez e b ee d f m o ij o g m o el n g Wat mij opvalt n er t r in mij boekenwijscies? Wat roep oofd als ik wee n e manier met h re p er ee d ijn G at . m an w en r e in er el n aa d h m ke n ee met an volgens die ik nog doorklin ezelf en samen t. Franciscus is ie ragen die vaak levenshouding n V e ft ld p? o ee aa g meer vanuit m ep at b D n zit. s kon . n. Ik er vaar ee n geraaktheid , die toch inten terug naar huis va en n g ei ag in tr d vr e u d le o h ve heid, maar léve n te ee met isschien is ruim king, een mschrijven als man geweest M er o . n m n en p ee o ka er k d n o te o ee an es ij b t, m et het n teks n delen m ragen, wel worden door ee men met anderen. Zo is er n van wat hij ko at we in ons d te d ie e en ed g o g Ik kan geraakt sa et h jd ti vragen en al aaltijd of een k kan bieden. e natuur. En al geven voor die s Jongerenwer en, zoals een m n ontmoeting, d ak aa m sc te ci ts an ie Fr at het m samen het mooiste d vaak ruimte o . gebedsviering Maarten Das