franciscanen.nl J A A R G A N G 12 | M A A R T/A P R I L 2 017 | N U M M E R 2
3 Indiase provinciaal 6 Begeleiden en bemoedigen De troost van het kruis 9 BEZOEK AAN NEDERLAND
GESPREK MET BENGT WEHLIN
VERDIEPING
VOORAF
Lijden aan het kruis Zo af en toe laait het weer op: de discussie of je een kruis - het symbool van het christendom - mag ophangen in een openbare ruimte. Soms gaat het zover dat men vindt dat kruisen in klaslokalen van een katholieke school uit den boze zijn. Het zou niet-katholieke of nietchristelijke leerlingen - en hun ouders - alleen maar ergernis geven.
Foto’s: Foto omslag: toren van de basiliek bij het franciscanenklooster in La Verna, Italië. Foto onder: Wim Konings, ‘Studie voor de stigmatisatie van Franciscus III’
Gelukkig zijn wij in ons eigen huis vrij om een kruis op te hangen. Niet alleen in huis, maar ook in katholieke streken staan of stonden kruisen langs de weg, soms in kleine wegkapelletjes. Wij zijn gewoon geraakt aan die kruisen. Het kruis en het lijden van Christus zijn in het leven van Franciscus altijd van zeer diepe betekenis geweest. Zij vormen een invulling van zijn ‘geroepen zijn’. Dat komt tot een hoogtepunt in de stigmatisatie. Want het ontvangen van de kruiswonden maakt Franciscus duidelijk dat het zijn roeping is om de voetstappen van Christus tot het einde aan toe, tot in zijn lijden, te gaan. Voor ons wordt Franciscus hierdoor een icoon van hoe ook wij net als hij, in Jezus’ voetstappen kunnen gaan.
(meer info op pagina 9). Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 5500.
In Wijsheidsspreuk 6 - over de navolging van de Heer - zegt Franciscus: “Broeders, laten wij allemaal de goede herder voor ogen houden, die het lijden aan het kruis heeft doorstaan om zijn schapen te redden.” Hoe grijpt het lijden ons aan? Ton Peters ofm
Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur),
JEZUS, DE LIJDENDE AAN HET KRUIS
Peter van Zoest (eindredacteur), Hans-Peter Bartels ofm (redactie secretaris), Maarten Lemmers ofm, Marcel Paulissen ofm, Marijn van Zon. Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
2
Franciscus was in gebed op de berg La Verna. Hem verscheen een man met zes vleugels, zijn handen uitgestrekt en voeten naast elkaar, vast aan een kruis. Toen Franciscus uit zijn visioen ontwaakte, waren de kruis wonden van Christus in zijn lichaam gedrukt. (naar Thomas van Celano)
AC T U E E L
Van 7 tot en met 10 februari was de nieuwe provinciaal van de Indiase franciscanen, Praveen Henry D’souza, in Nederland. Vorig jaar september kozen zijn broeders hem als overste. Hij was in Europa vanwege een bijeenkomst van pas benoemde franciscaanse provinciaals in Rome en nam de gelegenheid te baat om broeders in Nederland, Vlaanderen en Duitsland te bezoeken. De Amsterdamse franciscanen boden hem gastvrijheid. Met provinciaal Rob Hoogenboom bezocht hij de communiteiten in Megen en Wijchen en het provincialaat in Utrecht. Praveen Henry D’souza in de Amsterdamse communiteit.
Bezoek nieuwe provinciaal India In 1948 kwamen Nederlandse franciscanen als missionarissen naar India. Ze legden de basis voor de oprichting van de Indiase provincie in 1985. Gevraagd naar zijn ervaringen met Nederlandse broeders in India, noemt de in 1977 geboren nieuwe provinciaal als eerste Gerwin (Jan) van Leeuwen van wie hij les kreeg tijdens zijn opleiding. Diens grote aandacht voor het integreren van de Indiase eigenheid in de liturgie maakte grote indruk op hem. Bij de naam Oswald Dijkstra klinkt als eerste het woord ‘fietsen’. Oswald fietste tot op hoge leeftijd in Bangalore, totdat de broeders hem daarbij tegen zichzelf moesten beschermen. Lopend door Amsterdam en Utrecht begrijpt broeder Praveen veel beter waar dat verlangen om te fietsen vandaan kwam. De Nederlandse broeders hebben een diepe indruk op hem gemaakt: “Ze lieten echt alles achter om een volledig ander leven te beginnen. Als ze moeilijkheden tegenkwamen dan konden ze niet zomaar even terug naar Nederland. Over ‘volharding’ gesproken! De Nederlandse broeders waren ook heel ordelijk, schoon en strikt. Dat zag je terug in hun manier van lesgeven, hoe ze aten, hun kamer op orde hielden. En ze bevorderden een leescultuur; die zijn we in India nu een beetje kwijtgeraakt.”
De broederschap in India bloeit. Er zijn ongeveer tweehonderd twintig broeders in India, twintig postulanten en negentig aspiranten. Er worden geregeld nieuwe huizen geopend en de broeders beginnen met nieuwe projecten of werkvelden. De francis canen zijn in India overwegend pastoraal actief. Meer en meer groeit de inzet voor ‘Gerechtigheid, Vrede en Eerbied voor de Schepping’.
Uitdagingen De nieuwe provinciaal ziet momenteel onder meer uitdagingen op het terrein van vorming. Hij wijst op het belang van goede bibliotheken, onderwijsmethoden, leermiddelen en training van de verantwoordelijken voor de vorming. Er wordt gedacht aan nieuwbouw om alle jongeren goed te kunnen huisvesten. Verder moet er meer aandacht worden besteed aan fondsenwerving om de opleiding van jonge broeders te kunnen bekostigen. Ook wil hij nieuwe taken mogelijk maken in het pastoraat, sociaal werk en in het onderwijs. En boven alles gaat hij zich er voor inzetten om het gemeenschapsleven te bevorderen. “Het is heel belangrijk dat broeders zich thuis voelen in de gemeenschap en dagelijks genieten van elkaars aanwezigheid”, benadrukt hij. Fer van der Reijken ofm
3
VERTELLING
Geheime ontmoetingen Een vriend is een mens aan wie je kunt vertellen wat er in je omgaat. Zo iemand is belangrijk in je leven. Franciscus had een vriend met wie hij dikwijls ging wandelen in afgelegen gebieden. Ze gingen niet naar het drukke stadsplein van Assisi. Want als je iets met elkaar uit te wisselen hebt, zoek je daarvoor een rustige omgeving. “Er moet hier zoiets als een schat verborgen liggen”, zei Franciscus een keer tegen zijn vriend. Toen trok hij zich terug in een grot. “Blijf jij maar zolang hier. Ik kom straks wel weer terug als ik er meer van weet.” De vriend bleef geduldig wachten. Eindelijk kwam Franciscus terug. Het was net of hij een ander mens geworden was. “En?”, vroeg zijn vriend. Maar Franciscus legde zijn vinger op zijn mond. Mocht hij er niet over praten? Of wilde hij dat liever niet? De vriend is er nooit achter gekomen. Misschien was het wel iets heel persoonlijks? Iets tussen Franciscus en zijn God? Het was in die eerste jaren dat er iets op gang begon te komen in Franciscus. Hij had nog geen volgelingen. AIs we zo’n twintig jaar verder zijn, is Franciscus helemaal aan het einde van zijn krachten. Dan gebeurt er weer zoiets. Opnieuw trekt Franciscus zich terug in een rotsholte. Heel alleen. Of toch niet alleen? Wanneer hij weer in het gezelschap van de broeders is, blijkt er wat gebeurd te zijn met hem. Maar wat precies? Een engel? Iets tussen Franciscus en zijn gekruisigde Jezus? Een vriend uit later eeuwen heeft het zich afgevraagd ...
‘Kapel van de Stigmata’ in La Verna. Deze werd gebouwd op de plek waar Franciscus de stigmata ontving. Een steen voor het altaar geeft aan waar het wonder plaatsvond.
4
“Franciscus, was het een hemels fantoom dat jou in een droom hoog op de berg is overkomen? Zoals in je dromen een indrukwekkende belevenis er zomaar even is? Wanneer opeens een lichtende gestalte voor je staat die helemaal begrijpt wat in je hart omgaat. Wat je zolang bleef vrezen dat had hij in je ziel gelezen. Maar die tekenen in je handen, je voeten en je zijde, heb je daar veel door moeten lijden? Noemen we dat fantoompijn? Of kan het nog iets anders zijn? Wat er zich afspeelde in je geest is in die wondetekenen te zien geweest, hoezeer jij ook ’t geheim verborgen wilde houden dat de Seraf op de berg je toevertrouwde.” Maarten Lemmers ofm
I N T E R N AT I O N A A L
Vorig jaar keerde Gerard van Buul ofm (75) uit Jeruzalem terug naar Nederland. Na een verblijf vanaf 1968 in Brazilië woonde hij sinds 2009 in de franciscaanse Custodie van het Heilig Land. Hij leidde er Portugees sprekende pelgrims rond. Een bezoek aan de Heilig-Grafkerk vormt een vast onderdeel van het programma. Volgens de overlevering is deze gebouwd op de plek waar Christus begraven werd. Het blijkt er ingewikkeld aan toe te gaan in deze kerk, zo legt hij uit. Gerard van Buul ofm.
De Heilig-Grafkerk in Jeruzalem De heilige plaatsen in Israël, waaronder de Heilig-Grafkerk, zijn een gezamenlijk erfgoed van alle christelijke kerken. Hoofdbeheerders van de kerk zijn het Grieks-Orthodox patriarchaat van Jeruzalem, de RoomsKatholieke Kerk, de Armeens-Apostolische Kerk, de Syrisch-Orthodoxe Kerk van Antiochië, de Koptisch-Orthodoxe Kerk en de Ethiopisch-Orthodoxe Kerk. Dat brengt wel de nodige problemen met zich mee. Welk stuk van de kerk is van wie? Hoe moet het met de liturgische vieringen van de diverse riten? De kerk dateert uit de vierde eeuw, maar is later diverse malen verwoest. Het huidige kerkgebouw kwam tot stand in de twaalfde eeuw tijdens de kruistochten. In feite is het een verzameling kapellen, toebehorend aan één van de beheerders. Andere delen zijn gemeenschappelijk bezit en juist daarom vaak aanleiding tot spanningen.
die dagelijks het gebouw openen en sluiten. Deze situatie stamt nog uit de tijd dat de moslimoverheid entreegeld hief. Vandaag de dag betalen de beheerders die families voor die noodzakelijke service.
Vrede De broeders bidden het dagelijkse getijdengebed in het Latijn in een van de kapellen in de kerk. Ze moeten er wel voor zorgen dat dan de deuren van die kapel open zijn, ook als er eventueel een dienst van een van de andere kerken bezig is. Elke middag gaan de broeders in processie biddend en
zingend langs de verschillende kapellen om zo hun traditionele rechten te staven. De grote liturgische plechtigheden vieren zij in het Latijn op de uren waarop die meer dan tweehonderd jaar geleden gevierd werden. Wanneer kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders officieel de kerk bezoeken worden ze aan de deur verwelkomd door vertegenwoordigers van de beheerders van het heiligdom. Al met al is de situatie in de Heilig-Grafkerk een uitdaging voor de franciscanen om hier ‘een instrument van vrede’ te zijn. Gerard van Buul ofm
De Heilig-Grafkerk in Jeruzalem.
Decreet De Ottomaanse autoriteiten in Jeruzalem vaardigen in 1852 een decreet uit dat het gebruik van de kerk regelde. Later hebben de Engelsen en de Israëli’s deze regeling overgenomen. Als vertegenwoordigers van de Rooms-Katholieke Kerk treden de franciscanen juridisch op als medebeheerders. In het kerkcomplex zijn communiteiten gevestigd van franciscanen, Grieken, Armeniërs en Kopten. Gezien de moeizame onderlinge relaties heeft geen van de beheerders de sleutel van de kerk. Deze is in handen van twee moslimfamilies
5
DE BINNENKANT
Begeleiden en Bengt Wehlin bij een kruisbeeld in de kapel van de Amsterdamse communiteit.
De uit Zweden afkomstige Bengt Wehlin (64) werkt als geestelijk verzorger in acht zorginstellingen. Zesendertig jaar geleden trad hij in bij de franciscanen. Een hartelijke en gastvrije broeder. Hij woont in Voorhout en hoort bij de communiteit van de Derkinderenstraat in Amsterdam. Bengt vindt het belangrijk om mensen te begeleiden en te bemoedigen rond lijden en sterven.
Bengt is afkomstig uit een niet-kerkelijk gezin. Zijn vader was vakbondsman. Hij groeide op met idealen van gelijkheid en solidariteit. Toen Bengt aangaf dat hij priester in de Lutherse kerk wilde worden, was zijn vader er niet blij mee. Na enkele jaren werd hij katholiek en franciscaan. Zijn ouders hadden er weinig begrip voor. Toen hij in 1987 (katholiek) priester werd, was zijn vader toch trots. Hij had inmiddels de sociale encyclieken van de paus gelezen en onder invloed van de Zweedse premier Olof Palme waren de betrekkingen tussen Zweden en het Vaticaan genormaliseerd. Zijn vijf franciscaanse vormingsjaren heeft Bengt in Nederland doorgebracht. Tijdens zijn stage in het Radboudziekenhuis in Nijmegen werd de basis voor het werken in de zorg gelegd. Bengt werkte vijftien jaar als pastor in Zweden. Tijdens die periode heeft hij een opleiding tot psychotherapeut gevolgd. Rond de eeuwwisseling besloten de franciscanen om in Zweden te stoppen. Bengt kwam toen naar Nederland.
6
bemoedigen Bevrijding Gedurende zijn pastorale werk in Zweden was hij tochtgenoot van mensen, ook in hun lijden. Hij was veelvuldig zieken en stervenden nabij en heeft ervaren dat het sacrament van de kerk iets doet met mensen. “Soms gaf een ziekenzalving na een lange lijdensweg uitzicht op bevrijding. Sterven is niet gemakkelijk. Loslaten is niet gemakkelijk.” Daarnaast was hij werkzaam als psychotherapeut. “Ik had veel contact met ontspoorde mensen en met gezinnen die in de problemen zaten. Ik heb vooral mannen geholpen om over hun gevoelens te praten en die te ordenen. Verder stond ik mensen bij om hun illusies los te laten en ik heb hen geholpen opnieuw de zin van het leven te ontdekken. Het boeide mij hoe mensen bezig waren met dromen, idealen en hoe zij leefden. Ik ben in staat geweest om mensen te openen en kreeg later terug dat ik als ontwapenend in het contact werd ervaren.”
Intifada Nadat Bengt permanent naar Nederland was gekomen, had hij een sabbat van twee maanden in het Heilig Land. Hij wilde graag aan den lijve ondervinden hoe het is om in het oudste missieproject van de orde te werken. “Op het feest van Kruisverheffing - mijn 48ste verjaardag - vroeg de gardiaan mij om de Engelstalige kruisweg voor te bidden. Tijdens de kruisweg heb ik heel bewust gebeden voor arme en ontrechte mensen en voor hen die in angst en onzekerheid moeten leven. Ik liep voorop over de Via Dolorosa en kwam als eerste op Golgotha en in de grafkerk. Ik heb dat als een privilege ervaren.” Kort daarna begon de tweede intifada, de opstand van de Palestijnen in de door Israël bezette gebieden. “In Nazareth heb ik oorlogstoestanden meegemaakt. Ik heb met eigen ogen het doodschieten van mensen door militairen
gezien. Ik heb gezien hoe ze huizen in brand staken. Ik heb gezien wat oorlogsgeweld ook psychisch met mensen doet. Ik kan me er van alles bij voorstellen dat mensen onder vergelijkbare omstandigheden besluiten om te vluchten naar veiliger oorden.”
Zinvol Als geestelijk verzorger wordt voor Bengt bij stervensbegeleiding het lijden heel concreet. “De ziekenzalving werkt helend. Vaak komt er na de ziekenzalving rust en overgave. Voor de familie is het een bewust moment van afscheid nemen. Dat maakt het afscheid, de uitvaart gemakkelijker. De kring wordt gesloten: het lichaam wordt teruggegeven aan moeder aarde.” Bengt vindt dat lijden zinvol kan zijn: “In een lijdensweg kan in het zicht van de dood verzoening komen. Mensen die elkaar onderweg verloren hebben, vinden elkaar weer. Oude frustraties kunnen worden losgelaten en er kan nieuw perspectief ontstaan. Lijden en doodgaan kunnen ook tot iets positiefs leiden. We hebben de neiging om lijden en dood weg te schuiven. Het is belangrijk om te leren aanvaarden dat ook de minder mooie dingen bij het leven horen.”
Kruisweg “Het lijden van Christus is existentieel uitgebeeld in het leven van mensen. Mensen hebben een kruisweg. Hoe ze ermee omgaan is afhankelijk van wat ze hebben meegekregen, van hun gesteldheid. God is mens geworden om het lijden van mensen te kunnen delen. God heeft in zijn menswording voor ons geleden en zich daarmee verbonden met ons lijden.” Bengt ziet dat lijden onder meer bij vluchtelingen, dementerenden en ongeneeslijk zieken. “God is niet de rechter die ons gaat veroordelen, maar geeft mensen steun en kracht om verder te gaan op hun kruisweg.”
Bengt geeft aan dat ook Franciscus lijden niet bespaard is gebleven. “Franciscus is de laatste jaren van zijn leven in een depressie geraakt. Zijn liefde voor zijn broeders was groot. Met de groei van de orde zag hij hoe zijn idealen van armoede en kleinschaligheid verwaterden. Aan het eind van zijn leven zei hij: ‘Ach broeders we hebben tot nu toe niets gedaan. Laten we opnieuw beginnen.’ ” Volgens Bengt moet Franciscus vreselijk hebben geleden aan de gevolgen van de groei van zijn orde.
Broederschap Na terugkomst uit Israël woonde Bengt korte tijd in Megen en daarna zeven jaar met veel plezier in de communiteit van de Jodenbreestraat in Amsterdam. Hij vindt het nog steeds jammer dat die communiteit is opgeheven. “Een kleine communiteit van vijf tot zes broeders past in mijn beeld van broederschap. Ieder heeft zijn eigen activiteiten buitenshuis. Samen dragen ze zorg voor het grootste gedeelte van het huishouden. Ze bidden en bezinnen samen. Af en toe is er een gast aan tafel.” Als Bengt hierover vertelt, is voelbaar dat het hem nog steeds pijn doet dat de communiteit er niet meer is. Bengt ziet de orde nu als een schuilplaats in kerk en maatschappij. “Nu worden we weer echt minderbroeders. Dat beschouw ik persoonlijk als een zegen. Ik geloof in de kleine weg van Franciscus.” Marijn van Zon
7
DIERBAAR
Twee aan elkaar geplakte beeltenissen van Christus. Een paar jaar geleden gekregen in een kathedraal van een vrouw, die ik niet kende. Ze waren voor haar heel dierbaar. Dat raakte mij diep. Ze gaf iets van zichzelf aan mij. Toen ik daarna naar de linker afbeelding keek, staarden de ogen van Christus recht in mijn ziel. Ik voelde zoveel genegenheid en erbarmen. Hij ontfermde zich over mijn hart. Het meest door de lieve vrouw, die in haar daden veel liefde betoonde. Sindsdien zijn deze beeltenissen tekens van liefde geworden, die voortdurend tot mijn hart spreken.
Maria Saleem osc
8
VERDIEPING
Tijdens zijn verblijf daar in La Verna verschijnen de wondtekenen van Christus in Franciscus’ lichaam. Als een antwoord op zijn zoeken; als een bevestiging van wat Franciscus als zijn roeping had gevonden: naakt de naakte Christus volgen; als teken dat God dit nog steeds met hem voorheeft.
Gebrokenheid Voor Franciscus is Christus altijd de arme én de lijdende Christus, en die twee hangen heel nauw samen, zijn misschien wel dezelfde. Hij is bewogen geraakt door de afdalende beweging die God in Christus maakt naar de mensen toe. Zonder zich vast te klampen aan zijn goddelijke heerlijkheid is de Zoon afgedaald tot in de gebrokenheid van ons menselijk bestaan. Iemand die deze gebrokenheid heeft willen delen kan gewoonweg niet rijk geweest zijn. Dan zou Hij niet echt afgedaald zijn in de gebrokenheid waaraan zoveel mensen lijden.
Troost
Wim Konings, ‘Studie voor de stigmatisatie van Franciscus III’, aquarel op papier, 2003. Gemaakt voor de expositie ‘De nieuwe kleren van Franciscus’, bij gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Nederlandse provincie van de franciscanen (foto: Herman van Ommen).
De troost van het kruis September 1224. Franciscus trekt zich terug in La Verna. Hij maakt het niet goed. Het gaat slecht met zijn gezondheid, en hij kan eigenlijk ook geen kant uit met ontwikkelingen in zijn broederschap. Mistroostig, wat radeloos misschien wel, zoekt hij de eenzaamheid op. Om duidelijk te krijgen wat God met hem voorheeft. Zo zegt Bonaventura het, en dat is zo gek niet wanneer je een beetje de weg kwijt bent in je leven.
Precies hierom vertaalt Franciscus zijn navolging van Christus in een leven in armoede. Franciscus wil net als Christus delen in het lot van de minsten. Christus’ armoede is voor Franciscus een teken van zijn liefde, en dat is zijn lijden ook. Dat Christus tot in het uiterste, tot in de dood, solidair met ons is, is zijn grootste liefde. Op deze manier heeft Hij voorgeleefd dat wij mensen nooit of te nimmer in een situatie terecht kunnen komen waarin wij onbereikbaar zijn voor God, of God onbereikbaar is voor ons. Zelfs de dood is zo’n situatie niet. Als Christus zijn lijden niet aanvaard had, niet gehoorzaam was geweest tot de dood op het kruis, hadden wij dit nooit geweten. Hadden wij dus geen troost kunnen vinden. Konden wij niet zo vrij zijn als Christus om elkaar tot troost en hulp te zijn in ons lijden.
Gelijkvormigheid Franciscus heeft sinds zijn bekering niet anders gedaan. De liefde van Christus die hem zo heeft getroffen en die voor Franciscus genoeg was om van te leven, deelde hij met alle schepselen, de armen voorop. Tot deze gelijkvormigheid aan de lijdende Christus blijft hij geroepen, ook nu hij lichamelijk aan zijn einde is, depressief en teleurgesteld. De lijdende Christus die zich aan Franciscus te ontmoeten geeft in de septembermaand van 1224, nodigt Franciscus uit tot volharding in zijn liefde en trouw aan degenen aan wie hij zijn leven door en na zijn bekering heeft gewijd: de armen. Dit is nog steeds het hartstuk van de franciscaanse roeping. Jan van den Eijnden ofm
9
NIEUWS
Nieuwe kaarsen en kaarten ‘Heilig Bruurke’ Om de devotie rond broeder Everardus te bevorderen, heeft de Stichting Everardus Witte Fonds nieuwe kaarten en kaarsen laten maken voor de verkoop. Beide producten kunnen worden gekocht bij het minderbroedersklooster in Megen en zijn te bestellen via de mail: everardus@franciscanen.nl. De kaarsen kosten € 6,- en de kaarten € 0,50 per stuk (excl. verzendkosten). Broeder Everardus Witte (1868-1950) woonde ruim vijftig jaar in het klooster te Megen, waar hij het meest bekend werd als portier. Wanneer mensen misintenties kwamen opgeven aan de kloosterpoort, bad hij altijd samen met hen. Na zijn dood werd zijn graf op het kloosterkerkhof druk bezocht. In 1953 is besloten naast het klooster een grafkapel voor hem te bouwen, met een toegang aan de straatkant. In 1958 startte een onderzoek dat moest leiden tot het proces van de zaligverklaring. Dit werd twintig jaar later stopgezet. De verering is echter doorgegaan. Tot op de dag van vandaag laten mensen briefjes met intenties achter in de mouwen en kap van het beeld van broeder Everardus dat zijn graf siert. Inmiddels zijn er plannen om het onderzoek ter voorbereiding van het zaligverklaringsproces te heropenen.
Mensen In Voorhout overleed op 14 januari Jan van Duijnhoven, 81 jaar oud, 63 jaar minderbroeder en 55 jaar priester. Vanaf 1977 heeft hij de broederschap in vele functies gediend. Hij was missiesecretaris, bestuurslid, lid van verschillende commissies en generaal delegaat voor de custodie van Pakistan. Van 1992 tot 2001 was hij minister provinciaal. In 2001 verhuisde hij naar Leiden, waar hij nauw betrokken was bij de diaconie in de stad en een graag geziene voorganger en predikant in de diverse Leidse parochies. Van 2007 tot 2013 was hij staflid/ spirituaal van Vronesteyn, de priester- en diakenopleiding van het bisdom Rotterdam, en van 2007 tot 2011 gespreksleider van de priesterraad van het bisdom. Op 15 januari overleed in Alverna (Wijchen) Jos van Minderhout. Hij was 83 jaar oud, 59 jaar minderbroeder en 52 jaar priester. Vele jaren was hij in verschillende parochies pastor, onder meer in Lichtenvoorde, Amsterdam, de Bommelerwaard en - vanaf 1987 - in Wijchen, waar hij in 1997 tot deken werd benoemd. Ook was hij gardiaan van de regionale communiteit Wijchen. In oktober 2016 verhuisde hij naar Alverna.
10
Op 85-jarige leeftijd overleed in Alverna (Wijchen) op 20 januari Guus Wijnhoven, 66 jaar minderbroeder en 59 jaar priester. Na het pastorale jaar in Maastricht ging hij naar het Noorden van het land. Hij werd vicaris in St.-Annaparochie en lid van de regionale communiteit Drachten. Van 1965 tot 1998 was hij als pastor werkzaam in Rotterdam, Maastricht en Woerden. Daarna was hij gardiaan in Alverna, tot 2007. Toen verhuisde hij naar Delft. In 2015 keerde hij terug naar Alverna.
Op 1 november 2016 heeft DENNIS SEELEN zijn noviciaat afgebroken. EMILE GERARDS heeft op 17 februari 2017 de orde verlaten. MATTIE JEUKENS OFM kreeg op 11 februari de Maastrichtse stadsonderscheiding ‘De Trichter’. Dit als blijk van waardering voor zijn werk in de kerk van Wittevrouwenveld en voor zijn rol als intermediair tussen de bewoners van de wijk en de bouwers van de A2-tunnel.
AC T I V I T E I T E N
La Verna Stadsklooster
Franciscaans Jongerenwerk
Clarissen
Onderweg/de weg
Paaswake
Jezus noemt zichzelf ‘de weg’ en de bijbel staat vol verhalen van mensen die op weg gaan. Ook Franciscus ging met zijn broeders op pad. In dit weekend komen we letterlijk in beweging. Wat is onze weg? En heeft ‘de weg’ daar een rol in? locatie minderbroedersklooster Megen data 14-16 mei prijs € 65,-
De Paasnacht is vanouds een wake vanuit het duister van de nacht, waarin het Licht van Pasen als de opgaande zon doorbreekt. Lijkt het je bijzonder om die nacht op die manier te vieren en te beleven, en wil je er vroeg voor opstaan? Dan ben je van harte welkom. Voor jongeren van 18 tot 35 jaar. locatie clarissenklooster, Megen data 15-16 april prijs € 15,-
12-30 jaar Meditatie, ademhaling voor de ziel
Meditatie kan helpen om beter in contact te komen met je ‘diepere lagen’. Het werkt stimulerend als je samen met anderen mediteert. Deze avonden staan in het teken van het (opnieuw) ontdekken van de verschillende ervaringen die meditatie ons kan bieden. We onderzoeken wat meditatie kan betekenen in ons dagelijks leven en doen dat door te oefenen met onze houding, ademhaling, bewustzijn, teksten, klank en beweging. data 26 april, 10, 24 mei, 7, 21 juni tijd 19.30-21.00 uur prijs € 60,Lezing André Droogers: Kieswijzer levensbeschouwing
Hoe ga ik om met levensvragen? Heb ik een levensbeschouwing? Ben ik religieus? Atheïst? Ietsist? Nietsist? Deze vragen zijn tegenwoordig moeilijk te beantwoorden. Steeds minder mensen nemen deel aan georganiseerde vormen van levensbeschou wing. Het levensbeschouwelijk repertoire is tegelijk sterk gegroeid. Mensen zoeken hun eigen weg. In zijn boek Kieswijzer levensbeschouwing biedt André Droogers een wegwijzer door het zingevingslandschap. Voor wie reeds een zinvolle bestemming heeft gevonden kan deze lezing dienen als een spiegel: ‘Zit ik nog steeds goed?’ datum 11 mei tijd 20.00-22.00 uur prijs € 10,Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Vriendschap met Christus
Is het mogelijk een persoonlijke vriendschap met Christus te onderhouden? Hoe doe je dat dan? En wat doet dat met je? We gaan op zoek in de bijbel en in de geschriften van Franciscus en Clara en luisteren naar de ervaringen van een claris en de andere deelnemers. locatie clarissenklooster, Nijmegen data 17 juni tijd 10.00-16.00 uur prijs € 20,-
Christelijke meditatie
Jongerenreis naar Assisi
Bijbelse vrouwen
Van 30 juli tot en met 8 augustus organiseren we een jongerenreis naar Assisi. Vanuit ons eigen verblijf in Assisi bezoeken we allerlei franciscaanse plekken. Een afwisseling van bezinning, vieren, ontspanning, genieten van het Umbrische landschap én van het goede der aarde. prijs € 500,-
Een leerzame en inspirerende dag voor wie meer diepgang wenst. Deze keer is het thema: ‘Bijbelse vrouwen op de voorgrond’. locatie clarissenklooster, Megen datum 17 juni tijd 9.00-16.00 uur prijs € 50,-
Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > samen op weg
Informatie: Klooster Sint Josephsberg Clarastraat 2, 5366 AK Megen tel.: 0412 462314 website: www.clarissen.nl/megen/ bezinning.html
Wij proberen in de meditatie tot bewustwording te komen en een antwoord te vinden op vragen zoals: Wie ben ik eigenlijk? Wat is de zin van mijn leven? In deze meditatie proberen wij, om naar lichaam en geest in harmonie te komen en te zijn bij God. locatie clarissenklooster, Megen data 2-4 juni prijs € 125,- (€ 75,- voor jongeren)
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
Speel je wel eens met de gedachte om franciscaan te worden? Neem contact op met roepingenbroeder Hans van Bemmel ofm, roepingenwerving@hotmail.com. 11
FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K
Kloosterkeukenprinsen Ik ben Tijn Marinussen. Ik woon in Herpen en zit in 3VWO van het Maaslandcollege in Oss. In het derde leerjaar moet altijd een maatschappelijke stage gelopen worden, van minimaal twintig uur, bij een non-profit organisatie. Ook dit jaar werd er weer een stagemarkt georganiseerd in het gemeentehuis van Oss. Daar was ook een kraampje van de minderbroeders uit Megen. Twee van hen stonden daar om geïnteresseerden uitleg te geven.
Ik ben gaan luisteren wat ze te bieden hadden en was vrijwel meteen geïnteresseerd. Misschien omdat ik opgegroeid ben in een katholieke familie en dus bekend ben met de kerk en ook omdat mijn moeder vroeger bijles kreeg bij de redemptoristinnen in Velp en zij daar goede herinneringen aan bewaart. Ik heb gevraagd of Glenn van Rijen (goede vriend en klasgenoot) ook interesse had. Dit was het geval en dus besloten wij samen stage te gaan lopen in de keuken bij de Megense franciscanen. We hebben ons aangemeld. Toen de stage was goedgekeurd, zijn we kennis gaan maken met de broeders en hebben we een rondleiding gekregen door het klooster en de mooie kloostertuin. Tijdens onze stage hebben we meegeholpen bij broeder Rangel Geerman in de keuken. Hij was onze stagebegeleider. Broeder Rangel gaf aan dat hij het mooi vond om ons te zien samen werken. Er was veel te doen in de levendige keuken: we hebben bijvoorbeeld bij ons eerste bezoek gefrituurd, schnitzels gebakken, pudding gemaakt en we zijn bezig geweest met stoofpeertjes. Op de tweede stagedag hebben we appeltaarten gebakken, met appels uit de kloostertuin. Toen we voor de derde keer langs kwamen hebben we koekjes gebakken voor de broeders. En bij ons vierde bezoek hebben we onder meer geholpen met de soep, kwark en gehaktballen. Zo leerden we de vele kneepjes van het vak en werden we langzaam aan kloosterkeukenprinsen. Maar er was ook tijd voor wat ontspanning. We hebben namelijk al een keer een wandeling gemaakt door de mooie, besneeuwde kloostertuin. We hebben ook een eucharistieviering mogen bijwonen. We mochten meelunchen bij de broeders en de gasten, dus zo konden we nog proeven van onze zelf-gemaakte gerechten. We werden iedere keer hartelijk ontvangen en hebben al vele complimenten en schouderklopjes mogen ontvangen. Rond Kerstmis werden Glenn en ik verrast door broeder Rangel met een mooie kerstkaart en een boekje over het leven van Franciscus van Assisi. In het klooster heerst een hele hartelijke en gemoedelijke sfeer waarin wij ons op ons gemak voelden. Broeders, hartelijk dank voor deze prettige stage. Tijn Marinussen