franciscanen.nl J A A R G A N G 11 | M A A R T/A P R I L 2 016 | N U M M E R 2
3 Tentoonstelling over Franciscus 6 Liefdevol met aandacht Franciscaanse universiteit 8 MET HET VERHAAL VAN HENK VAN OS
GESPREK MET RANGEL GEERMAN
2 018 I N R O M E G E R E A L I S E E R D
VOORAF
Mee-tellen Met veel plezier luister ik iedere zondagmorgen op NPO Radio 1 naar ‘Vroege Vogels’, het VARA-programma over natuur en milieu. Op 17 januari werd aangekondigd dat het die dag de laatste was om mee te doen met de Nationale Tuinvogeltelling. Jaarlijks wordt zo’n telling georganiseerd door Vogelbescherming Nederland. ‘Vroege Vogels’ stimuleert luisteraars om mee te doen: een halfuurtje de vogels in je tuin tellen. Bij de uitslag bleek dat in de top drie niets veranderd was ten opzichte van de telling in 2015: op de eerste plaats eindigde de huismus, tweede werd de koolmees en de merel was weer een goeie derde. Opvallend: de spreeuw was uit de top-tien verdwenen. Foto’s: Foto omslag: schilderij van P. Huijser (1956), zonder titel, provincialaat franciscanen, Utrecht. Foto onder: zicht op Assisi. Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 6500.
Bij dit hele gebeuren moest ik onwillekeurig denken aan de preek die Franciscus hield voor de vogeltjes in de buurt van Bevagna. Op het veld hadden zich allerlei soorten vogels in grote aantallen verzameld: duiven, kraaien, en wat al niet meer. Toen Franciscus die vogels naderde, vlogen ze niet weg. Hij groette ze en vroeg of ze niet eens naar het woord van de Heer wilden luisteren. Hij zei toen: “Vogels, mijn broeders, jullie moeten jullie Schepper innig prijzen en hem altijd liefhebben. God heeft jullie de edelen onder zijn schepping gemaakt en jullie een woning gegeven in de zuivere lucht.” De vogels waren blij: ze begonnen hun nekjes uit te strekken, hun bekjes open te sperren en naar Franciscus te kijken. Franciscus zegende ze, maakte een kruisteken en gaf ze toestemming ergens anders heen te vliegen. Franciscus had geen ‘tuinvogeltelling’ nodig. Zijn tuin was de wereld: alle vogels, ja alle schepsels tellen mee. Geldt dat ook voor ons?
Abonnement: Gratis aan te vragen via
Ton Peters ofm
tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Ariejan Kuin (redactiesecretaris), Lars Frendel ofm, Maarten Lemmers ofm, Marijn van Zon. Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl
Liefdevol
WIJSHEIDSSPREUK 25
Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080,
Gelukkig de dienaar die zijn broeder evenveel
e-mail: redactie@franciscanen.nl,
liefheeft en respecteert, wanneer deze ver weg is, als
website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
wanneer hij bij hem is, en die niets achter zijn rug zegt, wat hij niet met liefde in diens bijzijn kan zeggen.
2
AC T U E E L Henk van Os voor de basiliek San Francesco in Assisi (foto: Andrea Angelucci).
Affiche tentoonstelling. Afgebeeld is ‘Franciscus tussen de vogels’, Francesco Coppola Castaldo, 1878, Museum voor Religieuze Kunst, Uden (foto Niels den Haan).
Van 5 maart tot en met 5 juni 2016 presenteert Museum Catharijneconvent in Utrecht een tentoonstelling over Franciscus van Assisi. Wie was hij? Wat waren zijn idealen en hoe gingen kunstenaars met Franciscus’ gedachtegoed om? De tentoonstelling geeft aan de hand van uiteenlopende kunstwerken antwoord op deze vragen. De bekende kunsthistoricus prof. dr. Henk van Os is gastconservator.
Tentoonstelling over Franciscus In 2016 neemt Henk van Os afscheid als hoogleraar Kunst en Samenleving aan de Universiteit van Amsterdam. De tentoonstelling ‘Franciscus - Met het verhaal van Henk van Os’ vormt samen met een collegereeks aan de Universiteit van Amsterdam het sluitstuk van zijn hoogleraarschap. De oud-directeur van het Rijksmuseum kreeg nationale bekendheid door publicaties, lezingen en interviews, maar vooral door presentatie van de tvprogramma’s over kunst: Museumschatten en Beeldenstorm. Hij is met recht een expert te noemen voor wat betreft de uitbeelding van Franciscus. Al meer dan een halve eeuw houdt de heilige uit Assisi hem bezig. Henk van Os: “Kunst met betrekking tot Franciscus loopt als een rode draad door mijn loopbaan. Geen heilige heeft ooit zo’n rage in de beeldende kunst doen ontstaan. Het gaat om kunstwerken die je nooit meer kunt vergeten en die je leven en werk beslissend beïnvloeden.” Zijn wens om een tentoonstelling te maken over Franciscus gaat nu in Museum Catharijneconvent in vervulling.
Vele gestalten “Een bijzondere natuurliefhebber, een man met overweldigend charisma, een wonderdoener, een gevierd prediker naar wie zelfs de vogels luisterden, een man met een enorm inlevingsvermogen in anderen”, zo kondigt het museum de tentoonstelling aan.
“De vele gestalten van Franciscus spreken tot de verbeelding van grote kunstenaars van de dertiende tot en met de twintigste eeuw. Kunstwerken van onder anderen Taddeo di Bartolo, Fra Angelico, Ludovico Carracci, Bernardo Strozzi, Rembrandt en Escher roepen verstilling en een mystieke sfeer op. Samen geven ze een indrukwekkend overzicht van de verbeelding van Franciscus door de eeuwen heen.” Extra aandacht wordt in de tentoonstelling besteed aan de relatie tussen Franciscus en de natuur en het verband tussen de heilige en dierendag. Ook komt de navolging van Franciscus aan bod. Aan de hand van persoonlijke verhalen wordt duidelijk gemaakt dat hij voor velen nog steeds een belangrijke inspiratiebron is. Peter van Zoest
Speciaal aanbod voor abonnees van Franciscanen.nl Abonnees van Franciscanen.nl krijgen met dit maart/ aprilnummer een kortingsbon toegestuurd. Tegen inlevering van deze bon bij Museum Catharijneconvent is tot 5 juni 2016 het tweede kaartje voor de tentoonstelling gratis (niet geldig in combinatie met Museumkaart).
3
VERTELLING
Maar hoe zou een broeder zich voelen wanneer hij vindt dat hij het helemaal niet zo goed heeft getroffen met zijn gardiaan? Beter een verre broeder dan een nabije hoeder? Niet zo’n vreemde gedachte misschien. Want verre broeders waren er al in Franciscus’ dagen. Ze trokken rond tot ver buiten de grenzen van Italië, ja zelfs tot voorbij de Alpen. En die verre broeders waren wel lief. Tenminste, je kon die verre broeders gemakkelijk ophemelen wanneer je in Assisi met je medebroeders zomaar wat zat te keuvelen rond het haardvuur. Over die verre broeders kon je het gemakkelijk eens worden: het waren helden. Nou ja, misschien niet allemaal. Want aan een enkele broeder die in dat verre Noorden rondtrok, had je eerst wel een broertje dood gehad. Het kwam eigenlijk best wel goed uit dat die man je niet meer dagelijks voor de voeten liep. Maar wanneer je rondkeek in de kleine kring van hen met wie je het hier moest zien te rooien, kon zomaar de gedachte opkomen dat het wel een beetje behelpen was.
Kerkje van Portiuncula, door Franciscus opgeknapt, waar in de zestiende eeuw de basiliek van Santa Maria degli Angeli (Assisi) overheen is gebouwd.
Brandende liefde “Ben ik de hoeder van mijn broeder?” Dat is het antwoord dat God kreeg van Kaïn op de vraag waar zijn broer Abel toch was gebleven. Tevoren had Kaïn zijn broer dood geslagen. De hoeder van je broeder zijn … Zo had het wel gemoeten. En Franciscus beschouwt het als de taak van de gardiaan om als een broeder, als een echte hoeder, behoedzaam om te gaan met alle broeders over wie hij is aangesteld. 4
Franciscus heeft een woord laten opschrijven waarmee hij zijn broeders een spiegel wilde voorhouden: “Gelukkig de dienaar die zijn broeder evenveel liefheeft en respecteert, wanneer deze ver weg is, als wanneer hij bij hem is, en die niets achter zijn rug zegt, wat hij niet met liefde in diens bijzijn kan zeggen.” Franciscus moet een nuchtere kijk hebben gehad op de onderlinge verhoudingen binnen de broederschap. Heel anders dan die vroege geschiedschrijver die over het eerste mattenkapittel bericht dat de broeders hebben gehouden in Portiuncula: “Er was daar zoveel brandende liefde aanwezig dat de vonken ervan afspatten. Uit heel de omgeving kwamen de buren aangehold met emmertjes water. Want ze meenden dat er een brand moest worden geblust.” Een beetje overdreven natuurlijk. Maar het had ook zomaar kunnen gebeuren dat de vlam was overgeslagen op de mensen die in die buurtschappen woonden. Dan had je moeten uitkijken. Want vóór je het weet, slaat de vlam in de pan. Toch maar bijtijds even dat vuurtje blussen, hè. Dan kun je tenminste nuchter met elkaar verder optrekken. Maarten Lemmers ofm
INGROEI
De afgelopen jaren is er in Nederland een groeiende belangstelling om in te treden bij de franciscanen. Vorig jaar legden vier nieuwe broeders hun tijdelijke geloften af. Momenteel zijn er enkele jonge mannen die erover denken om franciscaan te worden en als ‘postulant’ meeleven in communiteiten. Deze rubriek laat geïnteresseerden en nieuwe broeders aan het woord. Hoe beleven zij de ‘ingroei’ in de orde? Wat is hun toekomstperspectief? Een tweede bijdrage komt van Hans-Peter Bartels. Hij legde vorig jaar augustus zijn tijdelijke geloften af en woont in het minderbroedersklooster in Megen.
‘Handen uit de mouwen’ Mijn werkzaamheden zijn: gastenwerk, communicatie, educatie. Ik houd mij, samen met broeder Loek Bosch, bezig met het ontvangen en begeleiden van de gasten. Ik onderhoud websites rond de communiteit, ben redacteur voor het Franciscaans Maandblad en geef desgewenst kritisch commentaar op teksten voor folders of nieuwsbrieven. Verder ontwikkel ik met de Franciscaanse Beweging educatiemateriaal en ik geef af en toe Duits op een scholengemeenschap. Na de zomer ga ik verder met de lerarenopleiding Duits, waarmee ik in mijn postulaat was begonnen.
over mijn naam: Hans-Peter / Johannes-Petrus: De Heer is genadig, een rots om op te bouwen. Dat Godsbeeld wil ik graag helpen uitdragen!
Overal thuis Ik ben geïnspireerd door een tekst (XV) uit de ‘Fioretti’, verhalen over Franciscus, waarin hij Clara en een medezuster uitnodigt in Portiuncula bij Assisi te komen eten. Er ontstaat daar energie, waardoor broeders, zusters én mensen uit Assisi gesterkt worden. Dat zie ik ook gebeuren met mijn medebroeders,
onze Megense zusters, onze gasten en mijzelf. Een zeer inspirerende tekst voor een gastenbroeder! Verder ben ik ontzettend blij dat er in onze provincie - en de Duitse - toekomstplannen gesmeed worden. Dat inspireert! Van het noviciaatsjaar in Duitsland is me boven alles bijgebleven hoeveel verschillende culturen en leeftijden er in de orde zijn; we zijn één en je komt overal thuis. Dat is mooi! Hans-Peter Bartels
Vissersbootjes Een spiritualiteit van ‘handen uit de mouwen’. Die past bij mij. Laat mij maar bezig zijn, het liefst met andere mensen. Dankzij onze spiritualiteit kan ik dat inkleuren: mensen helpen een beetje - meer mens, meer zichzelf worden. De taken die ik mag vervullen sluiten daar naadloos bij aan. Maar ik ken mezelf: ik moet oppassen dat ik niet almaar door ga. Ik heb diep respect voor Clara en haar contemplatieve levensvorm en wens me meer ‘Clara’ toe … Ik ervaar steeds sterker dat broeders net vissersbootjes in een haven zijn: soms drijven ze van, soms naar elkaar, soms schuren ze en soms botsen ze behoorlijk, maar … de voorsteven ligt uiteindelijk altijd in dezelfde richting. In de toekomst hoop ik mijn taken verder uit te bouwen en ik hoop (als ‘germanofiele’ leraar Duits kan het niet anders) een rol te spelen in een intensievere samenwerking met de Duitse provincie van de franciscanen. Ik heb lang over een kloosternaam nagedacht. De keuze het niet te doen, deed me nadenken
Hans-Peter Bartels in de binnentuin van het Megense minderbroedersklooster (foto: Désirée Meulemans).
5
DE BINNENKANT
Liefdevol met Rangel Geerman (42): een mensenmens met een aanstekelijk lach, werkzaam in de thuiszorg. Een koningsgezinde Arubaanse Nederlander met een ijzersterk geheugen. Hij is inmiddels bijna twintig jaar franciscaan en woont in het monumentale klooster van Megen waar eeuwenlang franciscaans gebed in de muren zit. Hij spreekt bevlogen en enthousiast, maar kiest zijn woorden ook heel zorgvuldig. Vol vuur vertelt hij over liefde en liefdevol-zijn en hoe hij daarin groeit. Rangel Geerman.
Rangel beschouwt liefde als een kracht. “Liefde is zonder maat. Liefde spreekt klare taal. Liefde werkt horizontaal en verticaal. Gods Geest die werkend is, gaat over de liefde tot de diepste diepten.” Hij gebruikt het beeld van het Laatste Avondmaal waar Jezus zegt: “Blijf verbonden in mijn liefde.” “Ik weet me door God bemind en geliefd. Zijn liefde kan ik zien, ruiken en proeven in de eucharistie.” Hij legt ook nadrukkelijk een koppeling naar zijn professie in de broederschap: “Ik heb mijn professie in vrijheid en in liefde aan mijn medebroeders afgelegd.” Hij constateert ook groei in zijn ‘proeven’ van de eucharistie. Als jonge broeder was hij sterk gericht op de vorm van gebedstijden en eucharistievieringen. Nu is hij veel meer gericht op de inhoud. Voor Rangel is liefde allereerst een oefening in gebed en is het gebed een oefening in zwijgen. Gebed is voor hem verticaal gericht: het overstijgt zijn persoonlijke belangen.
Respect Horizontale liefde tussen mensen is niet altijd gemakkelijk. Respect voor elkaars eigenheden en eigenaardigheden is daarbij voor Rangel wezenlijk. Elkaar broederlijk kunnen, mogen en durven vermanen vanuit die grondhouding van respect. Soms klikt het met een medebroeder minder goed. Juist dan gaat het er volgens Rangel om, bij jezelf te blijven. De ander echt leren respecteren noemt hij een weg van omvorming. Hij probeert te voorkomen dat
6
onmin zijn gebedsleven in de weg staat. Dat doet hij door uit te spreken wat er is, waardoor het hem niet langer in de weg staat. “Liefde in actie”, noemt hij dat. “Liefde bouwt gemeenschap op.” Hij constateert dat hij in de loop der jaren wat minder “een flapuit” is geworden. Van huis uit is hij geneigd om de dingen heel direct te zeggen. Met vallen en opstaan heeft hij geleerd om daarbij meer en beter de grenzen van de ander te verkennen en de ander daarop te bevragen. “Je kunt nooit in het gevoel van anderen treden.” Als broeder wil hij toegankelijk zijn voor de ander en zich geven aan de ander. Maar ook daaraan zitten voor hem grenzen. “Als mijn eigen grenzen in beeld komen, geef ik die fysiek aan. Met een afwerend handgebaar of met mijn ogen.”
Barmhartigheid De voorbije decennia heeft hij ervaren dat liefde en barmhartigheid onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Rangel noemt het “al zoekend groeien in zelfgave”. Barmhartig zijn naar medebroeders was in het begin moeilijk. Toch heeft hij aan den lijve ervaren hoe belangrijk het is om elkaar in broosheid te dragen en hoe weldadig het is om gedragen te worden. Het komt uiteindelijk aan op “elkaar respecteren en dankbaar aanvaarden”. Liefde is geduldig. Rangel is in de loop der jaren wat geduldiger, milder, bedachtzamer en meer begripvol ge-
worden. Hij heeft wijsheidsheidsspreuk 25 over liefdevol-zijn ook al eens tijdens een evaluatie van een jonge broeder bij wijze van wijze raad meegegeven en hem daarmee opgeroepen om directer en opener te communiceren met zijn medebroeders. “Als het echt Gods werk is, is er geen ruimte meer voor jaloezie.” Hij herkent in sommige jonge medebroeders nogal wat van zichzelf. Vroeger was hij harder en minder bedachtzaam.
Vallen en opstaan Rangel ervaart de samenleving als onvoldoende liefdevol. Liefde is voor hem een weg naar vrede. De broederlijke omgangsvormen hebben volgens hem ‘tekenwaarde’ doordat ze afwijken van het gangbare, het alledaagse. Zij kunnen ook in deze tijd weer uitdagend, aanstekelijk en aantrekkelijk zijn en dan niet alleen vanuit idealisme, maar vanuit het leven van alle dag en met vallen en opstaan. “Het maakt niet uit hoe diep je valt. Het gaat erom hoe je opstaat.” Liefdevol betekent voor hem ook de oproep van paus Franciscus volgen om het ‘vriendelijke gezicht van de kerk’ te laten zien. Een beeld van een andere vorm van samenleven waarvan hij hoopt dat die in ieder geval mensen aan het denken zet. Het werken in de zorg heeft hem geholpen om dichter bij de kern te komen. “Daar gaat het om liefdevol met aandacht aanwezig zijn. Ontfermen, dragen en meeleven. Door er
aandacht ‘gewoon’ voor mensen te zijn. Het gaat vooral om ‘niet’. Niet met als doel hen te genezen. Niet opvallen. Niet toe-eigenen. Niet om bevestiging vragen. Niet betuttelen. Maar om de ander in zijn/haar waarde te laten.” Zijn ontmoetingen in de zorg zijn voor hem een bron van wijsheid en mensenkennis.
Social media Nieuwe mogelijkheden die zich in de samenleving aandienen, vergen ook steeds weer nieuwe keuzes. Rangel gebruikt de social media selectief en kiest daarbij alleen voor die vormen die rechtstreeks contact met een individu mogelijk maken. Regelmatig stuurt hij iemand op wie hij betrokken is voorafgaand aan het koorgebed een WhatsApp-berichtje om te laten weten dat hij de ontvanger meeneemt in zijn gebed. Via deze berichtjes en e-mails brengt hij verbondenheid over grenzen heen tot uitdrukking. Volgens hem kan dat als echte nabijheid worden ervaren.
Verbondenheid Rangel is van Aruba naar Nederland verhuisd. Daarmee is hij ver weg van een deel van zijn familie. “Ver weg om dichter bij mijn verlangen te zijn”, zo noemt hij het zelf. De verbondenheid met zijn familie is nog steeds groot. Hij is hen nabij met zijn gebed. Zijn familieleden bezoeken hem en hij bezoekt hen af en toe. Ze weten hem te vinden. Met zijn moeder heeft hij regelmatig contact via Skype. Dat ervaart hij niet als afstandelijk. “Broederschap en familie bijten elkaar niet.” Toen zijn moeder mantelzorg nodig had, is hij een tijdje naar Aruba gegaan om haar te ondersteunen en zo ook zijn zus te ontlasten. Rangel besluit met: “Daar waar ik nabij mag zijn, kan ik er zijn. Ik wil dat doen vanuit inkeer en met vreugde op de plek waar ik geroepen ben.” Marijn van Zon
Rangel Geerman geeft in de keuken van het minderbroedersklooster in Megen een kookworkshop aan leerlingen van het Uithoornse Alkwin Kollege tijdens hun ‘Kloosterdagen’.
7
I N T E R N AT I O N A A L
Het ‘Antonianum’, de huidige Pauselijke Universiteit van de franciscanen in Rome.
In 2018 moet er in Rome één Pauselijke Franciscaanse Universiteit zijn. Dat is het gezamenlijk plan van de ministers generaal van de drie takken van de eerste orde - conventuelen, kapucijnen en franciscanen - en van de reguliere derde orde. Op 29 november vorig jaar hebben ze het in een gemeenschappelijke verklaring kenbaar gemaakt. Een samenvatting.
Naar één franciscaanse universiteit Wij willen in een tijd van verdeeldheid en fragmentatie aan de buitenwereld duidelijk maken dat wij, als zonen van de heilige Franciscus, meer gemeen hebben met elkaar dan datgene wat ons door historische ontwikkelingen en verschillende inzichten en interpretaties, van elkaar scheidt. De huidige tijd vraagt ook van ons dat de energie en de middelen die we nog hebben niet verstrooid ingezet zullen worden, maar aangewend zullen worden in een gemeenschappelijke onderneming op basis van onze gedeelde inspiratie.
Krachten bundelen Een andere stimulans die ons samen op weg deed gaan was de aansporing van paus Franciscus, in Assisi, op 4 oktober 2013, om een teken van eenheid te zijn door onze gemeenschappelijke franciscaanse identiteit. Dit alles heeft ons, gedurende onze jaarlijkse bijeenkomst op 2 oktober 2015, doen besluiten om te gaan werken aan de oprichting van één enkele Pauselijke, Franciscaanse Universiteit te Rome. Wij denken dat de tijd nu rijp is voor zo’n verenigde aanwezigheid in de academische wereld. Wij gaan onze krachten bundelen om daarmee een eenduidig gezicht te laten zien in studie en onderwijs. Als uitdrukking van de academische eenheid binnen de franciscaanse familie zullen we samen
8
nadruk gaan leggen op ‘liefde in de franciscaanse school’. Zo willen wij een nieuwe impuls geven aan ‘de weg van de affectiviteit’, een weg die in onze franciscaanse geschiedenis al meerdere malen bewandeld is.
Uitdagend project We hebben al contact gehad met diegenen die doceren aan onze academische centra in Rome, en wij zullen intens gebruik gaan maken van hun bijdragen op de weg naar dit uitzonderlijk en uitdagend project. Wij weten ook dat ons initiatief een warm welkom gevonden heeft in de allerhoogste kringen binnen het Vaticaan. We hebben daarom onze verschillende secretariaten voor vorming en studie gevraagd om een stuurgroep te vormen die als opdracht heeft om deze nieuwe universiteit gerealiseerd te krijgen rond Pasen 2018. We vragen natuurlijk iedereen om de nodige samenwerking en steun voor deze nieuwe groene loot aan de franciscaanse stam als een uiting van onze vitaliteit en ons verlangen naar eenheid, verzoening en creativiteit. Gaven van God waaraan de huidige wereld dringend behoefte heeft. Marco Tasca ofmconv, Mauro Joehri ofmcap, Michael Perry ofm, Nicholas Polichnovski tor
DIERBAAR
Het eerste kruisbeeld dat ik kocht, was verweerd en gebroken. Ik dacht: zo is Christus gehavend, doordat hij ons mensen nabij wilde zijn. Het tau-kruisje dat ik kreeg, heeft een lege ruimte waar Jezus stierf. Christus is niet te zien, niet ingevuld maar daardoor juist meer aanwezig. De leegte is mij lief. God vult niet in. God opent zijn hart voor ons. De Geest schept ruimte. In het hart van het tau-kruisje is een ruimte gespaard voor God met ons. Roland Putman
9
NIEUWS
Mensen Op 29 december overleed te Nijmegen Leo Soede. Hij was 83 jaar oud en 65 jaar minderbroeder. Zijn naam blijft verbonden met de Pastorale Werkgroep Oost Gelderland, waarvoor hij zich gedurende meer dan achttien jaar inzette, met name als gastheer. Jarenlang was hij ook secretaris van de redactie van het Tijdschrift voor Verkondiging. In Nijmegen, waar hij sinds 1987 woonde, droeg hij onder meer zorg voor het onderhoud van het huis en was hij als vrijwilliger werkzaam in de Antoniusparochie.
In Utrecht overleed op 31 december Clemens van Weelden, 69 jaar oud, 51 jaar minderbroeder en 42 jaar priester. Als pastor was hij werkzaam in parochies te Utrecht, Amsterdam en Heerlen en in het St. Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein. Na een periode in Brussel gewoond te hebben, was hij vanaf 2007 woonachtig in de communiteit van de Missionszentrale der Franziskaner te Bonn-Bad Godesberg; ook was hij daar gardiaan. Na een zeer zware operatie in Bonn keerde hij in juni terug naar Nederland en ging hij wonen in de communiteit van het provincialaat te Utrecht.
Op 26 januari overleed in Weert Joop Startman, 79 jaar oud en 50 jaar minderbroeder. Hij woonde achter eenvolgens in Weert, Alverna, Venray, Maastricht en Heerlen. Daar verrichtte hij verschillende werkzaamheden: als koster, in de wasserij en in de keuken. In 1992 verhuisde hij naar Weert; daar werd hij de helper van de portier. Na de verbouwing van het klooster tot zorgcentrum bleef hij actief: bij de receptie en als bezorger van de post.
Franciscanen starten fonds voor vorming en studie ‘Franciscanen geloven in de toekomst - fonds voor vorming en studie’. Onder dit motto start een nieuw initiatief van de Nederlandse franciscanen om de kosten te dekken voor de opleiding van nieuwe broeders. In verschillende mailings, onder andere voor ‘Roepingenzondag’ 17 april, wordt hier de komende tijd aandacht voor gevraagd. “Wij zien de laatste tijd dat steeds meer jonge mensen zich geroepen voelen om zich bij ons aan te sluiten”, noteert Rob Hoogenboom, provinciaal van de franciscanen in Nederland in een folder van het fonds. “Momenteel zijn er meerdere broeders in vorming. Ze studeren en/of volgen een intensief vormings- en studieprogramma. We willen dat zo zorgvuldig mogelijk doen, maar dat brengt hoge kosten met zich mee. … Wij vragen u om bij te dragen in deze kosten voor vorming en studie van onze jonge broeders. Samen met ons werkt u zo mee aan het doorgeven van het franciscaanse leven.” De Nederlandse provincie van de franciscanen is ANBI-gecertificeerd: giften zijn aftrekbaar van de belasting. In de folder komt onder anderen broeder Emile Gerards aan het woord, die in 2014 is ingetreden. “Ik hoop in de toekomst me dankzij mijn studie in te zetten in het pastoraat. Om mensen op een professionele basis bij te staan is een goede opleiding noodzakelijk. Ik wil mensen vanuit de kracht van het geloof nabij zijn. Zo kan de opbouw van de geloofsgemeenschap, het kloosterleven, de diaconie en het pastoraat blijven doorgaan en is er toekomst voor de kerk, de orde en de gehele franciscaanse familie!” Meer informatie: www.franciscanen.nl > samen op weg.
Voorkant folder.
10
AC T I V I T E I T E N
LA VERNA
Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling Avond over Laudato si’
In juni 2015 verscheen de ‘milieu-encycliek’ Laudato si’ van paus Franciscus. De ope ningswoorden zijn door hem overgenomen uit het Zonnelied van Franciscus. De paus uit zijn zorgen over ‘ons gemeenschappelijke huis’. Een avond met Roland Putman ofm over de belangrijkste thema’s ervan en met ruimte voor dialoog. datum 7 april tijd 20.00-22.00 uur prijs € 10,Innerlijk vrij
We leven in een hectische samenleving. Er worden vaak hoge verwachtingen en eisen gesteld. Je krijgt het gevoel dat anderen jouw agenda bepalen. Maar waar blijf jezelf? Wat zou het zijn om te leven vanuit je centrum? In deze retraite ga je ervaren wat het is te leven vanuit je ‘dragende centrum’, want dat geeft stabiliteit en rust en biedt ook weer ruimte voor je emoties en je creativiteit waardoor jij je innerlijk vrij voelt en je vrijer kunt bewegen. datum 29 april tijd 10.00-16.00 uur prijs € 40,-
FRANCISCAANS JONGERENWERK
STOUTENBURG
Jongerenweekend ‘Wij en onze aarde’
Informatiemiddag
18-30 jaar
Paus Franciscus schreef Laudato si’, een bewogen encycliek over de mondiale ecologische crisis. Hij bepleit een totaalaanpak om deze te bestrijden waarbij zorg voor de natuur, de strijd tegen armoede en inzet voor menselijke waardigheid hand in hand gaan. locatie minderbroedersklooster, Megen data 8-10 april prijs € 50,Naar de Wereldjongerendagen
Volgende zomer vinden in Krakau (Polen) de Wereldjongerendagen plaats. Vanuit het Franciscaans Jongerenwerk gaan we daarheen met de reis van het bisdom Rotterdam. Van 6 tot 8 mei 2016 is er een voorbereidings weekend in Megen. We maken kennismet elkaar én het thema van deze Wereld jongerendagen: ‘Zalig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden’. data 17 juli-2 augustus prijs € 695,Franciscaans Jongerentreffen 2016
Na een zinderend Franciscaans Jongeren treffen afgelopen oktober, met mooie getuigenissen, boeiende workshops, inspirerende vieringen, leuke ontmoetingen en wel dadige ontspanning, kondigen we graag de volgende editie aan: 23-25 september 2016. Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Franciscaans Milieuproject
Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > samen op weg
Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis en moestuin. data 24 april, 29 mei tijd 14.00-16.00 uur Koken met de seizoenen
Vegetarisch koken met biologische groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg. Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten. De workshop begint met ontvangst met koffie en thee en een korte inleiding en kennismaking. datum 20 april, 18 mei tijd 15.00-20.00 uur prijs € 18,Labyrintdag
Op de eerste zaterdag van mei is het ‘Wereldlabyrintdag’ en wordt er wereldwijd voor eenheid en vrede in labyrinten gelopen. Je bent van harte uitgenodigd om in Stoutenburg mee te lopen in een labyrint. datum 7 mei tijd 13.00 uur
Informatie en opgave: Guy Dilweg ofm Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
11
s. e Meuleman Foto: Désiré
FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K
Ik ben broeder Emile Gerards, 34 jaar. In 2014 ben ik ingetreden bij de franciscanen en vanaf 2015 werk ik mee in het team van het Franciscaans Jongerenwerk. Met deze levendige en creatieve groep én de jongeren zelf zal ik leuke en inspirerende activiteiten opzetten en gaan beleven! Dat is zeker! Door en voor jongeren!
Door en voor jongeren Al op jonge leeftijd was ik zoekende. Gaandeweg heb ik geleerd wat geloven is en hoe je dat doet. Die zoektocht naar de zin van het leven en de rol die geloof daarin heeft, is weer voor iedereen anders én persoonlijk gekleurd. Ik was en ben nog altijd blij dat er jongeren en (jong)volwassenen op mijn pad kwamen die naar mij luisterden, het gesprek aangingen en mij perspectief gaven op de mogelijkheden die zingeving, geloof en het leven zélf te bieden hebben. Zo heb ik met en door hen mijn weg naar volwassenwording gevonden en mijn roeping en plek in het leven ontdekt. Ik zat jarenlang in het jongerenwerk in de parochie waarin ik opgroeide. Het heeft me veel ervaring en inzicht gegeven. De uitdaging is om steeds te zoeken naar vormen en activiteiten die dicht bij de belevingswereld van jongeren liggen en die hen helpen om een zinvolle levenswijze te ontdekken. Dat is waar ik als jongerenwerker tieners, jongeren en (jong)volwassen in wil bijstaan. De levens van Jezus en Franciscus werken nog steeds aanstekelijk voor mij en voor vele jonge mensen, hoe zij ook leven en wie ze
ook zijn. Franciscus heeft een spiritualiteit nagelaten waaruit je eindeloos kan putten. Zo ben ik in het najaar naar een christelijke studentenvereniging gegaan in Groningen om hen tijdens een open avond te vertellen over wie Franciscus was en hoe wij vandaag de dag als broeders samen met anderen franciscaans leven in deze tijd. Het was een geweldige ervaring en een verrassende kennismaking over en weer. Ook heb ik een schoolgroep ontvangen met leerlingen die al best wat hadden meegemaakt voor hun leeftijd maar desondanks kanjers waren die zich durfden open te stellen voor nieuwe ervaringen en gesprekken met de groep. Niemand hoefde een masker op te doen en kon zichzelf zijn en vertellen over wat hem of haar emotioneel raakte. Geweldig! Emile Gerards ofm