franciscanen.nl J A A R G A N G 1 2 | J A N U A R I / F E B R U A R I 2 0 17 | N U M M E R 1
3 Franciscaans Jongerenwerk 5 Project ‘Omnibus’ Mensen nabij zijn 6 I NSPI R ATI EDAG
MINDERBROEDERS DUITSLAND
GESPR EK M E T JAN TER MA AT
VOORAF
Als in een spiegel … Wie kent niet dat beroemde zinnetje uit het sprookje Sneeuwwitje: “Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de schoonste in het land?” De koningin - die dat voor de spiegel zegt in de hoop dat zij dat is - komt op den duur bedrogen uit. Want niet zij, maar Sneeuwwitje is de schoonste. Wanneer ik ’s morgens in de spiegel kijk, zie ik er nogal slaperig uit. Een aansporing om goed wakker te worden en aan de slag te gaan. Om een bijbelverhaal verstaanbaar te maken, gaan we nogal eens op zoek naar een spiegelverhaal. Het zijn verschillende manieren van omgaan met een spiegel. Foto’s: Foto omslag: Magdalenakapel bij Assisi, ten tijde van Franciscus een melaatsenverblijf. Foto onder: beelden in Rivotorto, Assisi: Franciscus wast een
Heel bijzonder is dan wat Clara schrijft in haar vierde brief aan Agnes van Praag. Zij heeft het over de aanschouwing van Christus. Hij is: “een spiegel zonder vlek. Kijk dagelijks in deze spiegel en spiegel daarin voortdurend je eigen gezicht ... In deze spiegel weerkaatsen de zalige armoede, de heilige nederigheid en de onuitsprekelijke liefde, zoals je met Gods genade in heel deze spiegel kunt aanschouwen.”
melaatse. Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 5500.
Voor de nieuwe jaargang van Franciscanen.nl is de redactie op zoek gegaan naar beelden van Christus, zoals Franciscus die voor ogen stonden; die voor hem als in een spiegelbeeld verschenen op diverse plaatsen in en rond Assisi. Via Franciscus zijn deze beelden van Christus voor ons voorbeelden geworden: Jezus als ‘de nabije’, ‘de lijdende’, ‘de roepende’, ‘de biddende’, ‘de verzoener’ en ‘de mens’. Beelden om ons aan te spiegelen! Ton Peters ofm
Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur),
Nieuwe jaargang ‘Christus-beelden bij Franciscus’ is deze jaargang de rode draad. In de column hierboven zijn de thema’s voor de zes nummers al aangegeven. De rubriek ‘Ingroei’ maakt in 2017 plaats voor ‘Verdieping’, verzorgd door Jan van den Eijnden ofm. In verband met het wegvallen van de activiteiten van het Franciscaans Milieuproject Stoutenburg is de ‘Agenda’ aangepast. Voortaan krijgt het aanbod van de clarissen in Megen en Nijmegen er ruimte. Lars Frendel heeft na vier jaar de redactie verlaten omdat hij dit jaar naar Ierland vertrekt om mee te werken aan het internationaal noviciaat van de franciscanen in Killarney. Twee nieuwe redactieleden zijn aangetreden: Hans-Peter Bartels ofm en Marcel Paulissen ofm. Hans-Peter Bartels heeft de taak van Ariejan Kuin als redactiesecretaris overgenomen.
Hans-Peter Bartels ofm (redactie secretaris), Maarten Lemmers ofm, Marcel Paulissen ofm, Marijn van Zon. Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie
JEZUS, DE NABIJE
IN DE ONTMOETING MET DE MELAATSE
www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
2
Op een dag kwam Franciscus in de buurt van Assisi een melaatse tegen. Hij gaf de melaatse een kus. Hij keek om zich heen. De melaatse was nergens meer te bekennen. In hem had Franciscus Christus ontmoet. (naar Thomas van Celano)
AC T U E E L
De deelnemers aan de inspiratiedag bij de ingang van het provincialaat van de franciscanen in Utrecht. V.l.n.r.: Jeroen Pouw, Wim Pot ofm, Johanna Schuts osc, Theo van Adrichem ofm (coĂśrdinator FJW), Hanneke ter Maat (staffunctionaris FJW), Marianne van Haastrecht osc, Emile Gerards ofm (medewerker FJW), Fer van der Reijken ofm (medewerker FJW).
Inspiratiedag Franciscaans Jongerenwerk Het Franciscaans Jongerenwerk (FJW) organiseerde op 25 november een inspiratiedag op het provincialaat van de franciscanen in Utrecht. Medewerkers en betrokkenen verdiepten zich in de wereld van de psychische en religieuze ontwikkeling van tieners en jongeren in de huidige tijd en cultuur. Inleiders waren pedagoog Jeroen Pouw en FJWstaffunctionaris Hanneke ter Maat. Enkele conclusies, genoteerd door Emile Gerards ofm, medewerker van het FJW. In de leefwereld van veel jongeren spelen geloof en kerk geen of een steeds kleinere rol. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat het geloof al enkele generaties niet of nauwelijks vanzelfsprekend meer overgedragen wordt. Om erachter te komen wat jongeren van tegenwoordig beweegt en hun iets aan te kunnen reiken vanuit de franciscaanse spiritualiteit, is het nodig om hen met een open houding tegemoet te treden. Belangstelling aan de dag leggen kan de jongere ertoe brengen meer van zichzelf te laten zien. Het is de kunst om jongeren te leren begrijpen door hen niet alleen open te ontvangen, maar ook
door open vragen aan hen te (durven) stellen. Open vragen starten met woorden als: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe. Het zijn dus vragen waar geen ja of nee op te antwoorden valt en die zorgen dat een jongere haar of zijn verhaal kan vertellen.
Uitdaging Jongeren communiceren in hoge mate met elkaar via de nieuwe media. Langs deze weg weten ze ook de franciscanen te vinden. De vraag is hoe te reageren als een jongere je benadert via dergelijke media. Afwachtend, begrijpend of zelf interveniĂŤrend? Het is
moeilijk om er in deze wereld van nieuwe communicatiemiddelen achter te komen hoe een jongere zich echt voelt en wat deze wil of bedoelt. Dit vergt oefening, geduld en begrip. Een echte ontmoeting of een telefoongesprek zou het misschien gemakkelijker maken, maar steeds meer jongeren communiceren via andere media en kunnen of willen niet anders. Voor het FJW ligt hier een uitdaging om daarop in te gaan en langs deze weg echt contact met hen te krijgen. Zo kunnen we jongeren van dienst zijn in hun zoektocht door het leven. Emile Gerards ofm
3
VERTELLING
Kijken met nieuwe ogen “Wat dat moet worden? Ik weet ‘t niet.” Pietro Bernardone had het over zijn zoon Francesco. Die was onlangs teruggekeerd vanuit een verblijf in het krijgs gevangenenkamp van Perugia. Het militaire avontuur waar hij zich met overgave in had gestort, was een fiasco geworden. Hij kon het wel vergeten ooit nog eens te worden opgenomen in de ridderstand. Nooit zou hij nog ridder kunnen worden. Ontredderd doolde hij rond in de velden bij Assisi. “Het heeft heel wat geld gekost om die jongen vrij te kopen uit de stadsgevangenis van Perugia”, bromde Bernardone. “Ach, die lieve zoon van je is dat toch dubbel en dwars waard”, antwoordde zijn vrouw Pica. “Ik heb nog wat geld in zijn buidel gestopt toen hij weer thuis was”, zei Pietro. “Als dat geld nou maar goed besteed wordt ...” Met een wat lege blik in de ogen liep Francesco rond door de straten van de stad Assisi. Het viel hem op dat alle mensen die hij tegenkwam een doel voor ogen hadden. De een haastte zich naar het marktplein om zaken te doen. De ander was op weg naar de boomgaard om olijven te oogsten. Iedereen was onderweg. Iedereen had een doel. Alleen hij niet. En ook niet die afzichtelijke bedelaar die hij langs de kant van de weg aantrof. Die man stak werktuiglijk zijn verminkte hand naar hem uit. Francesco deed een greep in zijn geldbuidel om de man een bedrag in de hand te drukken. Toen hij dichterbij kwam, zag hij pas goed hoezeer de melaatsheid het hele lichaam van de man had aangetast. Maar de ogen waarmee de melaatse naar hem keek, waar had hij die toch eerder gezien? Het leek wel of het dezelfde ogen waren die hem hadden aangekeken vanaf dat iconenkruis in het kerkje van San Damiano. “Ga er wat aan doen, Franciscus. Je ziet toch wat een puinhoop het hier is.” Die woorden had hij duidelijk gehoord toen hij in dat bouwvallige kerkje even door de knieën was gegaan voor het kruis. Er zaten heel wat scheuren in de muren van het gebouwtje. En het afgebladderde pleisterwerk leek wel op de pokdalige huid van de melaatse man die hem had aangekeken en hem met zijn mismaakte armen had omhelsd. Een echte bouwvakker is Franciscus nooit geworden, al heeft hij zich wel heel hard uitgesloofd om de bouwval van San Damiano op te knappen. En een vakkundige ziekenverpleger is Franciscus ook nooit geworden, al heeft hij wel met eindeloos veel geduld de stinkende wonden verzorgd van de vele melaatsen in de omgeving van Assisi. Misschien komt dat wel omdat Franciscus overal de ogen terugzag van Jezus, de Gekruisigde. “Ja, wat er van die jongen moet worden, ik weet ‘t niet”, zuchtte Pietro Bernardone. Maarten Lemmers ofm Het kruis van San Damiano.
4
I N T E R N AT I O N A A L
De Duitse franciscanen hebben een nieuwe gemeenschap gesticht. Deze is gehuisvest in München, vlak bij een kinderkliniek in de wijk Isarvorstadt. Hier leven de broeders onopvallend in een flatgebouw. Broeder Heinz Schnitker, die van 2000 tot en met 2005 huisgenoot was van de communiteit in Megen, bericht over leven en werken van deze kleine groep. Beeld van Christoffel, patroon van de communiteit.
De leden van de communiteit achter het gebouw. V.l.n.r.: Igor Hollmann, Nikolaus Voss, Heinz Schnitker, Bernd Leopold.
Project ‘Omnibus’ in Duitsland De aanleiding om deze gemeenschap te stichten was de behoefte aan versterking van het project ‘Omnibus’, dat al sinds 1985 bestaat. De Beierse franciscaan Michael Först heeft in de jaren daaraan voorafgaand als pastor van de kinderkliniek herhaaldelijk meegemaakt dat ouders in een lastig situatie verzeild raakten: zij wilden graag een poosje bij hun zwaar zieke kinderen blijven, maar konden geen onderdak vinden. Ook hadden ze vaak steun nodig bij het verwerken van alles wat ze doormaakten, vooral wanneer een kind stierf. Michael Först heeft toen geregeld dat ouders in zijn woning konden overnachten. In de loop der jaren groeide dit initiatief uit tot een flatgebouw met twintig kamers, waar inmiddels zo’n veertig ouders terecht kunnen.
Iedereen Gaandeweg bleek dat het project niet door één broeder gerund kon worden. Op dit moment werken daarom drie broeders en drie vrouwen
in het project dat volledig draait op donaties. Michael noemde het ‘Omnibus’ omdat dit Latijnse woord ‘voor allen’ of ‘voor iedereen’ betekent. Waar mensen ook vandaan komen, welke achtergrond of religieuze overtuiging ze ook hebben, iedereen is welkom.
Verbaasd Sinds maart 2016 woont ook een communiteit van vier broeders in het gebouw. Bernd Leopold (50) is de leider van het project. Naast hem werken Igor Hollmann (35) fulltime en Nikolaus Voss (44) parttime in het project. Ondergetekende (56) is parochiepriester en biedt begeleiding. De communiteit heeft de beschikking over twee appartementen met een eigen kamer voor iedere broeder. De gebedsruimte is een deel van de huiskamer. Als er gasten zijn, mogen die de kamer van een broeder gebruiken terwijl deze in de huiskamer slaapt. Eén keer per week vieren we samen de eucharistie en wekelijks besteden
we een dagdeel aan een gezamenlijk gesprek of activiteit. De dagorde is vanwege de vaak niet geplande gebeurtenissen in het project nogal variabel: elke dag kan er anders uitzien. Dat is een uitdaging, maar maakt het ook interessant. Soms zijn we verbaasd wat er allemaal mogelijk is. En we voelen duidelijk aan hoe belangrijk het is om daar in de groep over te praten en elkaar ook op te vangen als er problemen zijn. Dat dit kan - dank zij God - is voor ons heel bijzonder. Heinz Schnitker ofm
5
DE BINNENKANT
Jan ter Maat (38) werd twee jaar geleden franciscaan. Hij woont in de Amsterdamse communiteit en werkt parttime met verstandelijk gehandicapte jongeren. Daarnaast doet hij een deeltijdstudie theologie aan de Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing in Utrecht. In de loop der jaren is hij er zich steeds meer bewust van geworden hoe belangrijk het voor hem is mensen nabij te zijn vanuit nabijheid tot God.
Mensen nabij zijn Jan werd als tweede geboren in een protestants gezin met vijf kinderen. Zijn vader is predikant. Kerk en geloof maakten deel uit van het dagelijks leven. “Dat kwam tot uiting in bidden voor en na elke maaltijd en voor het naar bed gaan, in bijbellezen aan tafel, in actief zijn in de kerk, maar ook in een mensbetrokkenheid die er voor mij vanzelfsprekend bij is gaan horen”, vertelt Jan. “Aan tafel werd gesproken over kinderen die geboren werden en mensen die gingen trouwen. Maar ook over mensen die geconfronteerd werden met ziekte en dood, die geplaagd werden door een psychische ziekte. Ik merkte dat ik gelukkig was en het goed had. Maar dat was niet vanzelfsprekend. Je moeder kan ook dood gaan als je veertien bent. Als kind kun je kanker krijgen. Het leven kan soms zo uitzichtloos zijn, dat de enige oplossing lijkt te zijn dat je er zelf een einde aan maakt.” Terugkijkend is het voor hem duidelijk dat in zijn jeugd de kiem werd gelegd voor een sterk gelovige levensvisie met een drang om “er te zijn voor de mensen om je heen”, zoals Jan dat uitdrukt, en “te delen in hun geluk en in hun pijn”.
de melaatse. Hij ziet de mens.” In 2011 maakte hij de overstap naar de katholieke kerk om drie jaar later de franciscaanse pij te ontvangen. Opgeleid als verpleegkundige, werkte Jan in de psychiatrie totdat hij intrad bij de franciscanen. Momenteel is hij in dienst bij Philadelphia, een landelijke zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking. “Ik werk met jongeren die intensieve zorg nodig hebben Jan ter Maat ofm.
Zoektocht Nadat Jan het gymnasium had afgerond ging hij - uitgeloot in Nederland - in Leuven geneeskunde studeren. Daar, op een studentenkamer in de Abdij Keizersberg, begon hij zich af te vragen of het religieuze leven wat voor hem zou zijn. Een jarenlange zoektocht bracht hem uiteindelijk bij Franciscus. Het verhaal over diens ontmoeting met de melaatse Voormalig minderbroedersklooster Weert, uitgebouwd tot waarin hij Christus herkende, raakteinhem zorgcentrum Hieronymus, waar een communiteit van de franciscanen is. diep: “Vanaf die dag ziet Franciscus niet meer
6
omdat ze naast hun verstandelijke beperking nog bijkomende problematieken hebben”, legt hij uit, “bijvoorbeeld een lichamelijke beperking, gedragsproblemen of een psychiatrische stoornis. De locatie waar ik werk, Zeeburg, ligt in Amsterdam-Oost. Er is plaats voor acht cliënten, van wie er drie op de locatie wonen. De anderen logeren er een deel van de week. De meesten zijn rond de twintig jaar oud. Mijn
functie is die van begeleider. Ik help de jongeren met het structureren van hun dag, met de verzorging van zichzelf en hun omgeving en ik ondersteun hen bij het ondernemen van sociale activiteiten. Daarnaast onderhoud ik contacten met ouders en collega-instellingen om de zorg goed af te stemmen. Sinds kort ben ik ook één van de stagebegeleiders op de locatie.”
Interactie Het werk van Jan brengt met zich mee dat hij intensief contact heeft met mensen die aan hem zijn toevertrouwd. Wat doet dat met hem? “Je raakt iemand aan als je helpt bij het douchen, bij het haren kammen of tanden poetsen, of als je troost of een high-five geeft bij succes. Dat is het gewone professionele gedrag, dat hoort bij mijn beroep. Maar dat is tegelijkertijd ook een ‘nabijheid’, zoals ik dat zou willen noemen, die ook nabijheid van de ander uitlokt: ik word door mijn haren geaaid, als ik veters strik, of bij het verschonen draait iemand zich, ondeugend lachend, soms opzettelijk op precies
de verkeerde zij. Maar ook tijdens werkzaamheden waarbij je geen fysiek contact met de jongere hebt, is er voortdurend interactie: ogen beginnen te glinsteren als ik, met mijn basstem, meezing met de liedjes van K3. Ik ken er intussen heel wat! En natuurlijk is niet elke interactie, elke nabijheid, elke ontmoeting met de jongeren met wie ik werk leuk en positief. Maar wat ik in elke ontmoeting, elke werkdag weer merk is, dat het niet alleen een contact tussen professional en cliënt is, maar tussen mij en een ander mens. Als die ontmoeting op gelijkwaardig niveau er niet zou zijn, dan zou ik maar een trieste baan hebben. Juist door al die kleine kostbare momenten van gelijkwaardige, menselijke interactie die er mogelijk zijn, merk ik: het zijn prachtige mensen! Onder andere door mijn werk heb ik geleerd dat dit dé manier is om naar mensen te kijken. Kijk ik naar wat fout gaat bij mezelf of bij de ander? Of kijk ik mee door de barmhartige bril van God en zie ik het goede en waardevolle dat iedereen in zich draagt?”
Godsontmoeting Christus en Franciscus ontmoetten mensen, maar beiden deden dat vanuit een Godsontmoeting. Mensen nabij willen zijn is ook in het leven van Jan niet los te zien van nabijheid tot God. “Ik kan niet zonder beide”, benadrukt hij. “Het is als inademen, God ontmoeten, en uitademen, mensen ontmoeten”. “Tijdens mijn maandelijkse ‘stille dag’ en in mijn dagelijkse gebed kan ik me opladen, kan ik drinken uit de Bron. Met hernieuwde energie kan ik dan mijn werk weer doen en functioneren in de gemeenschap waarin ik leef. Ik ben er van overtuigd dat de franciscaanse spiritualiteit in de aandacht voor ontmoetingen ‘op ooghoogte’ een sterk punt heeft voor deze tijd: laat het los dat je de ander moet overtroeven in wat je hebt of wat je kan, ontspan en zie de mens om je heen, in plaats van de concurrent, de vijand.” Peter van Zoest
Jan ter Maat met één van de bewoners van de zorginstelling waar hij werkzaam is.
7
DIERBAAR
Gebroken serviesgoed ‌ Niet weggegooid, maar opgespaard. Want door de handjes van kinderen met een verstandelijke beperking konden de scherven worden samengebracht in een mozaïek. Dezelfde Jezus die erbij was in de jaren dat ik samen met die kinderen de eucharistie vierde, is me blijven vergezellen op mijn verdere weg. Bij mijn afscheid kreeg ik immers een afbeelding van Hem mee. En wat me bij mijn eerste ontmoeting met die kinderen zo moeilijk scheen, werd tot een zoete herinnering.
Maarten Lemmers ofm
8
VERDIEPING
In de ontmoeting nabij De ontmoeting met een melaatse is een beslissende gebeurtenis in het leven van Franciscus. Hij wordt er een ander mens van. Een mens die graag onder melaatsen vertoeft, omdat wat bitter was zoet voor hem geworden is. In zijn ‘Testament’ zegt Franciscus dat het de Heer zelf is geweest die hem onder de melaatsen heeft gebracht. In het verhaal van Thomas van Celano over deze gebeurtenis horen wij dat Franciscus de melaatse een aalmoes heeft gegeven en hem heeft gekust. Daarna verdwijnt de melaatse uit het zicht en is in geen velden of wegen meer te zien. Deze verdwijning duidt erop dat Franciscus niet zomaar een melaatse heeft ontmoet, maar dat Christus zich in deze melaatse te ontmoeten heeft gegeven. Denk aan het verhaal van de Emmausgangers. De man die een eind met hen opgelopen heeft onttrekt zich ook aan hun ogen. Die gaan hun dan open en zij beseffen dat zij de Heer hebben ontmoet.
Beelden in Rivotorto, Assisi: Franciscus wast een melaatse.
Liefde Dat Jezus zich aan Franciscus te ontmoeten geeft in een melaatse, herinnert aan Matteüs, hoofdstuk 25, waarin Jezus zegt: “Wat jullie aan de minsten van de mijnen gedaan hebben, hebben jullie aan Mij gedaan”. Jezus vereenzelvigt zich met allen die afhankelijk zijn van de goedheid van anderen. In zulke mensen is Jezus altijd onder ons aanwezig, is Hij ons altijd nabij. Deze nabijheid speelt na de ontmoeting met de melaatse een grote rol in het leven van Franciscus. Hij ontmoet Christus in
de armen, in het bijzonder de melaatsen. Hun aanwezigheid wekt in hem een liefde, waarmee hij alles voor hen overheeft en zelfs weggeeft, wat hij voor zichzelf bij elkaar heeft gebedeld.
Armzalig Niet alleen in de armen en melaatsen ervaart Franciscus de nabijheid van Christus. Die ervaart hij in alles wat armzalig is. In de kerk bijvoorbeeld. Op het woord van het kruis van San Damiano zet Franciscus zich aan het herstel van het kerkje van San Damiano en andere vervallen kerkjes in de buurt van Assisi. Gaandeweg ontdekt hij dat de kruiswoorden ook wel eens betrekking kunnen hebben op de kerk zelf, die er armzalig aan toe is. Aan die kerk wil hij trouw zijn en daarom moeten de broeders katholiek zijn. Ook armzalige, zondige priesters wekken in Franciscus eenzelfde liefde op. Zij verdienen onze eerbied omdat Christus zich aan hun armzalige handen toevertrouwt. En dat doen ook kwetsbare en armoedige dieren, zoals lammetjes en wormen op de weg. Die zijn voor Franciscus een herinnering aan de zachtmoedigheid en de kwetsbaarheid van de arme Christus. Die is hem ook hierin nabij.
Weldadig Christus’ nabijheid in de armen en melaatsen, de armzaligheid van de kerk en in alle kwetsbare schepselen is voor Franciscus een uitdagende nabijheid. De nabijheid van Christus geeft Franciscus vertrouwen, troost en is weldadig voor hem. Maar deze weldadigheid eigent Franciscus zich niet toe. Hij deelt die, zoals Christus die deelt. Ook dit hoort bij de armoede van Franciscus. Jan van den Eijnden ofm
9
NIEUWS
Mensen Op 1 november overleed te Alverna (Wijchen) Adriaan Zijerveld, 91 jaar oud, 70 jaar minderbroeder en 63 jaar priester. Het overgrote deel van zijn leven is hij pastoraal werkzaam geweest op verschillende plaatsen en in meerdere vormen van pastoraat. De meeste vreugde beleefde hij in de St.- Pancratiusparochie in Langeveen. Vanaf 2009 woonde hij in Alverna. In Belo Horizonte (Brazilië) overleed op 3 november Jan (Elias) Hooij. Hij was 89 jaar oud, 72 jaar minderbroeder en 65 jaar priester. In de beginjaren zestig was hij de inspirerende kracht van de ‘Bouworde’ in Nederland. Vanaf eind 1966 werkte hij in het uiterste zuiden van de staat Bahia in Brazilië, waar hij zich met name inzette voor de allerarmsten. In Warmond overleed op 13 november Wim (Anselm) Moons, 92 jaar oud, 74 jaar minderbroeder en 67 jaar priester. Na studies in Leuven, München en Engeland vertrok hij in 1956 naar Pakistan, waar hij onder meer studieprefect en custos was. In 1979 werd hij gekozen in het generaal bestuur van de orde. Na zes jaar in Rome, ging hij naar de Verenigde Staten, waar hij de grondlegger werd van het Franciscan Mission Service Institute. In 1994 keerde hij terug naar Nederland. Hij gaat dan wonen in Utrecht. Vanaf 2010 woonde hij in Warmond.
Zicht op het klooster aan het riviertje de Dommel in ’s-Hertogenbosch.
Koopcontract kapucijnenklooster ’s-Hertogenbosch ondertekend Naar verwachting vindt rond 1 augustus 2018 de eigendomsoverdracht plaats van het kapucijnenklooster in ’s-Hertogenbosch aan de franciscanen. Op 6 december hebben Gerard Remmers, provinciaal van de Nederlandse kapucijnenprovincie, en Rob Hoogenboom, provinciaal van de Nederlandse provincie van de franciscanen, het koopcontract ondertekend waarin afspraken zijn vastgelegd rond overname en overdracht. Tevens was er een overleg waarin de verhuisplanning van de broeders in ‘s-Hertogenbosch, het beheer van het Franciscushuis bij het klooster, de overname van inventaris en bibliotheek en de mogelijke komst van ‘kwartiermakers’ aan de orde kwamen. De ondertekening vond plaats in Zevenaar, waar de provinciaal van de kapucijnen woont. Het provinciaal kapittel van de minderbroeders franciscanen in Nederland is op 19 mei 2016 akkoord gegaan met een voorstel van het bestuur om het kapucijnenklooster in ‘s-Hertogenbosch over te nemen. Met het provinciaal bestuur van de kapucijnen werd destijds in principe overeenstemming bereikt over de aankoop van het klooster. Begin 2016 jaar maakten de kapucijnen bekend dat hun uit 1898 daterende klooster aan de Van der Does de Willeboissingel te koop stond. De franciscanen gaan er onder meer een communiteit van jongere broeders in onderbrengen. De stap om in ‘s-Hertogenbosch een nieuwe stichting te beginnen sluit aan bij het toekomstgerichte beleid van de franciscanen. Onderdeel daarvan is de keuze voor ‘dragende communiteiten’ in Amsterdam en Megen van voornamelijk jongere broeders. Aanleiding om hier een derde gemeenschap aan toe te voegen is de groeiende belangstelling om in te treden bij de franciscanen.
In Weert overleed op 22 december Jo van Zeelst, 81 jaar oud, 62 jaar minderbroeder en 55 jaar priester. Hij was achtereenvolgens medewerker van het Pastoraal Studiecentrum in Nijmegen, assistent bij het Pastoraal Instituut van de Minderbroeders in Stoutenburg en secretaris van het Dekenaal Centrum in Weert. Van 1981 tot 2000 was hij pastoor in Vorden-Kranenburg. Daarna verhuisde hij naar Weert en werd geestelijk verzorger in zorgcentrum Van Berlo Heem. Hij deed vele assistenties in parochies en bezocht mensen in diverse zorgcentra. Rob Hoogenboom (links) ondertekent het koopcontract onder toeziend oog van Gerard Remmers.
10
AC T I V I T E I T E N
La Verna
Franciscaans Jongerenwerk
Clarissen
Mantelzorger, hier ben jij aan de beurt!
Weekend over evangelische raden
Christelijke meditatie in gebaar en beweging
Mantelzorgen kan heel verrijkend zijn en tegelijk vele vragen oproepen. Is er (nog) ruimte voor je eigen behoeften? Is er (nog) wederkerigheid in de relatie? En wat heb je nodig om dit lang(er) te kunnen volhouden? Drie middagen om eens even echt tot jezelf te komen, na te gaan hoe het met jouw gevoelens en vragen staat en met andere mantelzorgers ervaringen te delen. Kortom, jij als mantelzorger centraal! data 23 februari, 9, 23 maart tijd 14.00-16.00 uur prijs € 40,-
Leidraad voor religieus gemeenschaps leven zijn de evangelische raden: armoede, gehoorzaamheid en zuiverheid. We gaan de uitdaging aan om die raden verder te verkennen. Wat betekenen ze voor ons eigen leven? locatie minderbroederklooster Megen data 17-19 februari prijs € 65,-
Wij proberen in de meditatie tot bewustwording te komen en een antwoord te vinden op vragen zoals: Wie ben ik eigenlijk? Wat is de zin van mijn leven? In deze meditatie proberen wij, om naar lichaam en geest in harmonie te komen en te zijn bij God. locatie clarissenklooster, Megen data 24-26 februari prijs € 125,- (€ 75,- voor jongeren)
Stadsklooster
12-30 jaar
‘Pelgrimstocht’ rond de Eilandspolder
Een ‘pelgrimstocht’ van één dag door een oud stukje oorspronkelijk Noord-Hollands landschap. De route loopt door oude dorpjes, over grasdijken en half verharde wegen. De Eilandspolder is een schitterend natuurreservaat met een uitgebreid netwerk van (w)eilandjes, water en rietkragen. De rust en de weidsheid van het landschap nodigen uit tot inkeer en maken de wandeling tot een pelgrimstocht. Vertrek vanaf La Verna, waar bij thuiskomst (16.30 uur) de erwtensoep klaar staat! datum 25 februari tijd 10.30-17.30 uur prijs € 20,-
Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Rondom de Stille Omgang
Ook dit jaar organiseert het Franciscaans Jongerenwerk een programma rondom de Stille Omgang. Thema van dit jaar is ‘Leef!’. Op zaterdagavond sluiten we aan bij het jongerenprogramma in de Mozes- en Aäronkerk, dat uitmondt in het lopen van de Stille Omgang. locatie communiteit La Verna, Amsterdam data 18-19 maart prijs € 30,- of € 40,- (all-in) Jongerenreis naar Assisi
Van 30 juli tot en met 8 augustus organiseren we een jongerenreis naar Assisi. We gaan met een busje reizen naar Assisi. Vanuit ons eigen verblijf in Assisi bezoeken we allerlei franciscaanse plekken om de spirit van Franciscus op het spoor te komen. Een afwisseling van bezinning, vieren, ontspanning, genieten van het Umbrische landschap én van het goede der aarde. prijs € 500,Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > samen op weg
Heb het hart om echt te luisteren!
Er komt zoveel op je af, er gebeurt altijd van alles. Maar wat verlang jij eigenlijk zelf? Hoe kun je in al dat rumoer de stem van je eigen hart onderscheiden? In twee weekenden met een tussentijd van bijna drie maanden leg je de weg af van je hoofd naar je hart. Terwijl je meeleeft met de zusters, doe je dat in intense ervaring van de stilte, in creativiteit, in uitwisseling van ervaringen met andere deelnemers, in bibliodrama, in tekstlezing en in het meevieren van de liturgie. locatie clarissenklooster, Megen data 17-19 februari, 5-7 mei prijs € 150,-
Informatie: Klooster Sint Josephsberg Clarastraat 2, 5366 AK Megen tel.: 0412 462314 website: www.clarissen.nl/megen/ bezinning.html
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
Speel je wel eens met de gedachte om franciscaan te worden? Neem contact op met roepingenbroeder Hans van Bemmel ofm, roepingenwerving@hotmail.com. 11
FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K
Verwachtingen overtroffen In september vorig jaar vond het jaarlijkse Franciscaans Jongerentreffen (FJT) plaats in Megen. Het was voor mij de eerste keer. Ik was nog nooit bij de franciscanen in Megen geweest, maar ik had er wel een hoop over gehoord van jongeren uit de jongerengroep Solo Dios in Dordrecht, waar ik in zit. Een aantal leden was er al eerder geweest en vroeg of ik dit jaar ook ging. Enthousiast zei ik: Ja.
Voordat ik naar iets nieuws ga, maak ik automatisch een voorstelling in mijn hoofd van hoe het zal zijn. Ik had natuurlijk verwacht dat het gezellig zou zijn en ik had zin om nieuwe mensen te ontmoeten, die ook met God bezig zijn net als ik. Maar toch overtrof dit weekend mijn verwachtingen. Het begon al bij de aankomst. In het klooster word je zo warm en vol liefde verwelkomd. Ze zijn zo gastvrij en blij dat je er bent. Er bestaat voor de broeders volgens mij niet zoiets als een ongemakkelijke voorstelronde. Tijdens de kennismaking met de andere FJT- gangers merkte ik al snel dat deze mensen over het algemeen net zo bezig zijn met God en het geloof als ik. Dat was voor mij erg fijn en ook rustgevend. Dat hield voor mij namelijk in dat ik me niet in hoefde te houden als het gaat om het praten over het geloof. Op school of op het werk praat je niet zo makkelijk of snel over God, omdat dat misschien ongemakkelijke gesprekken over meningsverschillen kan veroorzaken; hier kon dat wel omdat deze mensen je begrijpen. Het weekend was vol afwisseling. Zo waren er gezellige workshops maar ook stille momenten van bezinning om echt even tot rust te komen en je hart te luchten tegenover God. Dit weekend heb ik ook hele mooie gesprekken gehad. Sommige waren heel emotioneel maar dat heeft me uiteindelijk wel verder geholpen. Aan deze gesprekken heb ik na het FJT ook heel veel gehad. Ik heb het weekend veel fantastisch mooie mensen ontmoet. Ze hebben me erg veel kracht gegeven, die ik niet alleen op het FJT goed kon gebruiken maar ook daarna. Ik kijk dan ook heel erg uit naar het komende FJT. De broeders zullen me dan zeker terug zien. Madelief Hauser