franciscanen.nl J A A R G A N G 11 | J A N U A R I / F E B R U A R I 2 0 1 6 | N U M M E R 1
3 Encycliek en klimaatakkoord 6 Nabij zijn Een dag Jakarta 8 I N PERSPEC TI EF GEPL A AT ST D O O R GUY D I LWEG
GESPREK MET HERMAN DE KRUIS
BEZOEK AAN INDONESIË
VOORAF
Welke kant kijken we uit?
Foto’s:
Vluchtelingen. De laatste maanden gaat er geen dag voorbij of de media besteden aandacht aan de duizenden ontheemden die over onze aarde ronddolen om ergens een veilig plekje te vinden. En iedere dag is er ook wel iets te melden over uitlatingen van politici en bezorgde burgers. Het draait allemaal om de vraag hoe we moeten omgaan met het ‘vluchtelingenprobleem’. Maar dat levert alleen maar méér vragen op. Moeten we onze grenzen of die van de EU sluiten? Wat zijn veilige landen? Laten we alle vluchtelingen toe? Bestaat niet het gevaar dat er zich onder de vluchtelingen IS-strijders bevinden? Moeten we in onze gemeente vluchtelingen opvangen of een asielzoekerscentrum bouwen? Bij mij kwam de vraag boven drijven: vluchten we met die vragen niet wég van de problematiek of kijken we simpelweg een andere kant uit?
Foto omslag: Schilderij van Elie van Damme (1982), zonder titel, provincialaat franciscanen, Utrecht (foto: Ruben de Heer). Foto onder: zicht op Assisi. Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek
Toen Franciscus de melaatse ontmoette, keek hij niet de andere kant uit en vluchtte ook niet weg van diegene die hij walgelijk vond om te zien. Hij kwam van zijn paard af en omhelsde en kuste hem. Zo schrijft hij in zijn Testament: “Toen ik in zonden leefde, leek het me bitter om melaatsen te zien en de Heer zelf heeft mij tussen hen gebracht en ik heb hun barmhartigheid bewezen.” Misschien kan het ‘Jaar van Barmhartigheid’ dat paus Franciscus heeft uitgeroepen onze ogen openen! Ton Peters ofm
op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 6500. Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181
Nieuwe jaargang Voor iedere jaargang van Franciscanen.nl zoekt de redactie een soort ‘rode draad’ in de vorm van thema’s die de zes nummers tot een min of meer samenhangend geheel maken. In de nieuwe jaargang staat een keuze uit de Wijsheidsspreuken van Franciscus centraal. In elke editie komt op deze pagina een spreuk, die verderop weerklank vindt. De rubriek ‘Gerechtigheid’ maakt deze jaargang plaats voor een nieuw onderdeel. Op bladzijde 5 komt steeds een postulant of tijdelijk geprofeste broeder aan het woord over zijn ingroei in de orde. Daarmee geeft de redactie ook invulling aan één van de beleidspunten van de provincie: ‘Op weg naar de toekomst’.
t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Ariejan Kuin (redactiesecretaris), Lars Frendel ofm, Maarten Lemmers ofm, Marijn van Zon. Ontwerp en drukwerk:
Eenvoudig
WIJSHEIDSSPREUK 17
Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact:
Gelukkig die dienaar die zich op het goede dat de
Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13,
Heer zegt en bewerkt door hemzelf, niet méér verheft
3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080,
dan op wat Hij zegt en bewerkt door een ander. Die
e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl.
mens zondigt die liever van zijn naaste wil ontvangen,
ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
dan dat hij van zichzelf aan de Heer God wil geven.
2
AC T U E E L
Een kleine tweehonderd landen hebben vorig jaar december in Parijs de handen ineengeslagen om de aarde bewoonbaar te houden voor de huidige en toekomstige mensheid. Er wordt wereldwijd gesproken van een ‘historisch klimaatakkoord’. Paus Franciscus kwam in juni met een revolutionaire ‘eco-encycliek’. Guy Dilweg ofm plaatst een en ander in perspectief. Hij maakt deel uit van een landelijke werkgroep die het pauselijk schrijven onder de aandacht van katholiek Nederland wil brengen.
Paus Franciscus.
Encycliek en klimaatakkoord In Parijs hebben de regeringen van de arme landen stevig aan de bel getrokken. Zij merken nu al de invloed van de klimaatverandering. Streken die onbewoonbaar worden, eilanden die onder water dreigen te verdwijnen. Vanaf 1990 zijn er al 200 miljoen klimaatvluchtelingen geteld door de Verenigde Naties. Mensen die huis en haard en hun woongebied moeten verlaten door de opwarming van de aarde en de klimatologische gevolgen ervan. De rijke wereld, die in feite veel van de problemen op dit gebied veroorzaakt, blijkt nu bereid de armen financieel tegemoet te komen
Wereldwijde dialoog De besprekingen over het klimaatakkoord begonnen al minstens twee jaar geleden. In de publieke opinie duurde het echter lang voordat mensen er warm voor liepen. Totdat in de zomer vorig jaar de paus met zijn encycliek kwam: Laudato si’, Wees geprezen, ‘over de zorg
Kleine dingen
Nogmaals: paus Franciscus wijst daar nadrukkelijk op. Binnen ons werk, gezin, geloofsgemeenschap én in ons persoonlijk leven dienen we een gedrag te ontwikkelen waarmee we een einde maken aan de verspilling, de wegwerpcultuur, het oneerbiedig omgaan met al wat met ons is geschapen. We zijn een onderdeel van het grote geheel. “Wij en de schepping zijn één en ondeelbaar”, schrijft de paus. Als dat steeds meer tot ons doordringt, zal het ons niet moeilijk vallen om er steeds meer naar te gaan handelen. Want uiteindelijk gaat het daarom: wat doen we zélf? En dan gaat het ook om die kleine dingen als hergebruik. “Iets hergebruiken in plaats van het weg te doen kan een daad van liefde zijn en een uitdrukking van onze waardigheid”, noteert de paus. Op deze manier komen de zorg voor de aarde en de armen weer binnen ons eigen bereik.
Het behoud van de aarde als ‘ons gemeenschappelijk huis’ vraagt de inzet van iedereen.
Guy Dilweg ofm
voor het gemeenschappelijke huis’. Een baanbrekend schrijven. De zorg voor de aarde wordt in één beweging verbonden met de zorg voor de armen. We mogen er vanuit gaan dat de encycliek en het enthousiasme waarmee deze in veel landen is ontvangen heeft bijgedragen aan het succes van ‘Parijs’. De paus bepleit een wereldwijde dialoog om iedereen op allerlei niveaus bij de problematiek te betrekken. Dat lijkt nu op het niveau van de Verenigde Naties gelukt te zijn. Paus Franciscus benadrukt niet voor niets het belang van een autoriteit die de landen aan hun beloftes en plannen kan houden. Of dat er van gaat komen? Misschien is de klimaatkwestie wel in potentie de aanleiding om een ‘wereld klimaatautoriteit’ tot stand te brengen.
3
VERTELLING
“Francesco, je bent maar een min mannetje”, riep Angelo Bernardone op spottende toon. “Iedereen kijkt op jou neer. Ik geloof niet dat het ooit nog wat wordt met jou.” Franciscus was diep geraakt door de smalende opmerking van zijn broer Angelo. Maar eigenlijk had Angelo best wel gelijk. Een echte Bernardone, een flinke kerel waar de mensen tegenop keken, nee, dat zat er echt niet in. Zijn moeder, vrouwe Pica, leek het niet te deren. Vertederd keek ze naar haar tengere zoon Franciscus.
Heel eenvoudig: binnenstebuiten Dagelijks was Francesco bezig in de stoffenzaak van vader Pietro Bernardone. Hij keek de klanten heel goed aan. Hij begreep wat ze wilden: een kostuum dat waardigheid verschaft aan mensen die eigenlijk wat meer wilden dan de natuur hun meegegeven had. Een forse baret met een zwierige pluim erop maakte van een schriel mannetje al meteen een echte kerel. En een hoge helm, een stevig maliënkolder, een grote hellebaard, ze gaven een verarmde edelman het aanzien van een ridder die eerbied afdwong. Franciscus heeft het uitgeprobeerd in zijn jonge jaren. Ach, hoelang was dat al weer geleden. Intussen is het hem duidelijk geworden dat je je beter maar niet groter kunt voordoen dan je bent. Nee, oprechtheid en eenvoud, dat is in de jaren na de ommekeer in zijn leven het motto geworden. Je uiterlijke verschijning moet overeenkomen met je innerlijk. Voor schone schijn koop je niets. Franciscus heeft het zijn broeders steeds voorgehouden. Het was winter geworden. En het armelijke habijt dat Franciscus droeg bood niet veel bescherming tegen de gure wind. Zijn gardiaan keek eens naar de versleten lappen waarmee de pij van Franciscus was versteld. Opeens kreeg hij een inval. “Franciscus, ik heb een stukje vossenvacht op de kop getikt. Als we daarmee nou eens aan de binnenkant van dat habijt van jou een voering aanbrengen, wat dacht je ervan? Je milt, je maag, die mogen wel wat bescherming hebben. We kunnen die voering natuurlijk zo vastzetten dat je er aan de buitenkant helemaal niets van ziet. Zullen we dat maar doen?” “Oh nee”, zei Franciscus. “Als je wilt dat ik dat ding onder mijn pij toelaat, moet je zo’n zelfde stuk ook aan de buitenkant op mijn pij naaien. Want dan wordt het tenminste voor iedereen zichtbaar wat er aan de binnenkant verborgen zit.” En zo kwam het dat het tweevoudige lapwerk ervoor zorgde dat de eenvoud bewaard bleef: van buiten zou hij niet anders lijken dan van binnen. Maarten Lemmers ofm De oudst bekende afbeelding van Franciscus: fresco in het klooster van San Benedetto in Subiaco, Italië.
4
INGROEI
‘Op de goede weg’ De afgelopen jaren is er in Nederland een groeiende belangstelling om in te treden bij de franciscanen. Vorig jaar legden vier nieuwe broeders hun tijdelijke geloften af. Momenteel zijn er enkele jonge mannen die erover denken om franciscaan te worden en als ‘postulant’ meeleven in communiteiten. Deze rubriek laat geïnteresseerden en nieuwe broeders aan het woord. Hoe beleven zij de ‘ingroei’ in de orde? Wat is hun toekomstperspectief? Een eerste bijdrage komt van Mark de Jong . Hij is zich aan het oriënteren bij de franciscanen in Amsterdam. Mark de Jong met postulantenbroeder Hans van Bemmel in de tuin van de Amsterdamse communiteit.
Als postulant ben ik nog actief in mijn ‘oude’ baan bij de brandbeveiliging. Dit heeft op zich niets te maken met franciscaanse spiritualiteit, maar de laatste tijd worden we ook vaak ingezet om toezicht te houden bij de crisisopvang van asielzoekers. Op deze locaties en ook in de Amsterdamse daklozenopvang ‘De Kloof’, waar ik als vrijwilliger werk, kwam ik erachter hoe belangrijk het is dat er mensen zijn die tegen de ‘minderen’ van de samenleving zeggen: “Ik zie je. Je maakt nu deel uit van mijn bestaan. Je mag er zijn.” Koppel dit aan een verlangen om in een gemeenschap van broeders te wonen, dan wordt het duidelijk waarom ik het gevoel heb dat ik op de goede weg ben.
Moeilijke kanten Ik ben blij dat mijn werkgever me de ruimte geeft om in te groeien in de orde en in
de communiteit. Over die communiteit gesproken: het leven in Amsterdam bevalt enorm! Ik ben eind augustus met mijn postulaat begonnen en het fijne was dat kort daarna de nieuwe broeders Jan ter Maat en Joachim Oude Vrielink ook naar Amsterdam verhuisden. Je kon aan iedereen merken dat dit nieuwe energie gaf! Elkaar steunen als het allemaal niet zo lekker gaat, de lol met elkaar, het samen stil zijn: het doet me goed! Natuurlijk heeft het religieuze leven zijn moeilijke kanten. Ik heb een beroepsmatige achtergrond als brandweerman en militair en dat heeft weinig ‘spiritueels’. Tegelijkertijd realiseer ik me dat ik nog helemaal aan het begin sta van mijn kennismaking met de orde en dat ik niet in zeven sloten tegelijk moet lopen.
Enorme vrijheid Dat ik dingen moet laten is niet erg. Ik krijg er namelijk zoveel moois voor terug! Niet dat ik nu meteen een heilige wil worden hoor ... eerst mijn weg maar vinden binnen de orde. Over die weg gesproken: één van de medebroeders die onlangs terugkeek op zijn leven, zei dat hij altijd een enorme vrijheid heeft gevoeld. Ik heb al een beetje van die vrijheid mogen ervaren. Ik mag er zijn, met al mijn eigen-aardigheden. Ik mag mijzelf openen, om zo open te zijn voor anderen. Waar deze weg eindigt? Geen idee. Maar ik ben blij dat ik deze mag bewandelen. Ik ben al gezegend met lieve ouders en een fantastische zus. In één klap heb ik er een enorme groep lieve broeders en zusters bij! En dat is fantastisch! Mark de Jong
5
DE BINNENKANT
Nabij zijn “Eenvoud, wat is dat eigenlijk”, zegt Herman de Kruis als hem wordt gevraagd stil te staan bij een Wijsheidsspreuk van Franciscus over eenvoud. Herman is één van de vier broeders die tezamen in het Westerkwartier van Delft een communiteit vormen. De wijk met veel kleine woningen werd ongeveer een eeuw geleden gebouwd, achter het station. Ook Herman woont in zo’n pandje, naast het communiteitshuis bij de kerk. Eenvoudig. In die Wijsheidsspreuk van Franciscus wordt een mens gelukkig genoemd wanneer hij kan erkennen: het goede dat uit mijn handen voortkwam, is uiteindelijk op gang gebracht door God zelf. Was Franciscus wel zo eenvoudig? Zo pretentieloos? Herman vraagt het zich af. “Franciscus ging helemaal voor een leven waarin je niets, maar dan ook echt niets als jouw eigendom beschouwt. Het intrigeert me nogal. Het provoceert me. Dat je je niet hecht aan het project waarvoor je je hebt ingezet? Dat je niet ondersteboven raakt wanneer je iets onaangenaams overkomt? Dat je er niet door uit het lood geslagen wordt? Het is me nogal wat, hè?”
helder licht gezet. Het raakte me ook na die verschrikkelijke aanslagen in Parijs: een jongeman nam temidden van alle consternatie plaats achter een piano en begon te spelen. Dat is een-voudig. Ik moet ook denken aan die twee mannen in Rome, paus Franciscus en de Utrechtse straatkrantverkoper Marc. Terwijl de omstanders gespannen toekeken, bleef Marc helemaal zichzelf. Aan die vriendelijke priester in zijn witte toog vroeg hij: ‘Zeg, had u altijd al paus willen worden?’ ‘Ach nee’, zei Franciscus, ‘als kind wilde ik slager worden. Maar dat is niet doorgegaan.’ Ik zag daar ook iets van waarachtige eenvoud.” Herman raakt ontroerd als hij erover vertelt.
Een-voudig
Komaf
“Eenvoud bestaat niet. Ja, God is één. En in Hem is alles één. Soms neem ik zoiets goddelijks ook waar in mijn omgeving. Een klein meisje kijkt met grote verwonderde ogen naar al die kleuren en die bewegende poppen van het draaiorgel waar al die verrukkelijke klanken uit komen. Dat is een moment. Onlangs zag ik zoiets ook toen ik langs een paar struiken liep: opeens wiekte daaruit een vogel omhoog met een hele brede vleugelslag. Het overkwam me ook eens toen ik keek naar de vele dicht op elkaar gebouwde huizen op het Noordereiland in Rotterdam. Even brak de zon door, en alles werd in een
Het eenvoudige dat je aantreft in deze situaties, is het daar ook bij Franciscus om begonnen? En is dat zoiets als een spiegel voor jou? Als het je zo raakt, dan zal het wel iets oproepen in je eigen binnenste? “Misschien heeft het wel te maken met mijn komaf. Een Rotterdams arbeidersgezin. Mijn vader en moeder waren gewone lieve, hardwerkende mensen die alles over hadden voor hun kinderen. Naar de kerk gaan, dat deden ze niet. Maar ik kwam wel op het jongenskoor van de parochie terecht. De sfeer van de kerk, de muziek, een populaire kapelaan en het Franciscuscollege waar ik later naar
6
school ging, ze brachten me in de buurt van Franciscus. Naar mijn idee ben ik pas later bij hem gekomen. Net zoals ik pas later ontdekte wat ik aan mijn ouders te danken heb.”
Calamagroep Herman trad in bij de franciscanen met de bedoeling priester te worden. Maar na een paar jaar vroeg hij zich af of hij dat priesterschap er wel bij moest doen. Franciscaan-zijn, was dat niet genoeg? De broeder die voor de vorming verantwoordelijk was haalde hem over zich toch maar priester te laten wijden. “Nou ja ... De eerste tien jaren hield ik me bezig met vormingswerk. En ik werd daar zelf ook minstens evenzeer door gevormd. Geleidelijk aan zakte de kerkelijke constellatie weg onder mijn voeten. Ik ging niet meer voor in liturgische vieringen en vond aansluiting bij de Calamagroep, een vereniging van priesters, religieuzen en leken die de diaconale taak van de kerk oppakten, de armoede aan de kaak stelden en zich bezighielden met de derdewereldproblematiek. Ze werkten in de fabriek, in arbeiderspartijen, in vakbonden van arme boeren. Ik kwam daarin weer iets van de bijbelse boodschap op het spoor. De kwaadheid om de vroege dood van mijn vader, die vanwege asbestlongen aan zijn einde kwam, sloot aan bij de opstandigheid die ik in de Calamagroep aantrof.”
Ontwapenen “Ik werd op den duur wel moe van de ‘maatschappij-analytische’ discussies. Er kwamen afsplitsingen van. En ik wilde toch wat anders. Samen met twee medebroeders ging ik wonen in de Rotterdamse wijk Katendrecht. Ik werkte in een fabriek. Maar op den duur moest ik mijn job als plaatwerker opgeven vanwege rugklachten. In die wijk was ook een eenvoudig kerkcentrum. Daar
gebeurde kerk op een heel nabije manier. Ik begon het aan te durven me te laten ontwapenen door de kwetsbaarheid van wie ik nabij wilde zijn. Moeilijk? Misschien is dat wel eenvoud.”
Meer mogelijk “Ik trok naar Ierland en Schotland en maakte daar kennis met de Ionabeweging. Het Keltische geloofsleven in een gemeenschap die iets heeft met muziek en taal en die voor de wereld van het geloven uitdrukking vindt in water en steen. Ja, er is veel meer mogelijk dan in de kerkelijke vormen waarmee ik vertrouwd was. Met die ervaring kwam ik na een half jaar terug naar Nederland. Ik werd gevraagd om gardiaan te worden in Megen. Na drie jaar vond ik het genoeg. In Rotterdam werd ik gevangenispastor en geestelijk verzorger in een verpleeghuis. Ik deed er mee met buurtbemiddeling. Een wonder vond er soms voor mijn ogen plaats als ik zag hoe het ijs ontdooide. Het meest is me van toen misschien wel één van mijn eerste contacten in de gevangenis bijgebleven. Ondanks mijn eigen onzekerheid heb ik iets kunnen betekenen voor een man naar wie ik luisterde bij het schijnsel van een kaars. Ik had niet veel te bieden. Misschien net zoveel als die pianospeler tussen het ontredderde publiek in Parijs. Gewoon oprecht en ontwapenend erbij zijn ... Is dat eenvoudig? En bewerkt de Heer dan iets in zulke situaties?” Maarten Lemmers ofm
Herman de Kruis fietst door Delft (foto: Monique Bolder).
7
I N T E R N AT I O N A A L
Van 14 tot en met 29 november brachten minister provinciaal Rob Hoogenboom en missiesecretaris Piet Bots een bezoek aan de broeders in Indonesië. Een impressie van hun kennis making met de Indonesische franciscanen in een kindertehuis in Jakarta. De eucharistieviering in de kapel.
Een dag Jakarta Sint Vincentius is het grote weeshuis dat al vanaf de komst van de eerste Nederlandse franciscanen in 1929 door de broeders beheerd wordt. We lopen door de gangen langs de verschillende groepen, en maken kennis met de kinderen die daar zitten, zo’n 450 jongens, wezen of kinderen uit gebroken gezinnen. Hier is ook ’s middags de bijeenkomst van zo’n zestig broeders uit Jakarta en omgeving. Provinciaal Adrianus Sunarko spreekt zijn dank en waardering uit voor onze komst, voor de Nederlandse broeders die hun toewijding en hun leven gegeven hebben voor de kerk en de broederschap in Indonesië. Deze broeders, in totaal 76, die vanuit Nederland naar Indonesië gekomen zijn, hebben een goed fundament gelegd voor deze franciscaanse gemeenschap. Die bestaat nu uit 115 plechtig geprofeste broeders, 60 broeders die hun tijdelijke geloften hebben afgelegd en 19 novicen.
Harde werkers Vervolgens spreekt broeder Eddy Kristianto, die over de geschiedenis van de franciscanen
8
in Indonesië schreef. Hij vermeldt de vijf broeders die hier de zorg voor het weeshuis overnamen. Nu, 85 jaar later, blikt hij terug en ziet hoe de Nederlanders een stempel gedrukt hebben. Het waren harde werkers die ook bezig waren in sociale kwesties. Hij noemt hun bijdrage op het terrein van de wetenschap: echte wetenschappers met grote talenten. De franciscanen waren ook juist in dit multiculturele en multireligieuze land voor de katholieken een goede brug naar de Indonesische samenleving. Ik mag daar op reageren en vertel over het ouder en kleiner worden van onze provincie; over de trots die ik voel als ik zie hoe onze broeders een impuls hebben gegeven aan de groei en ontwikkeling van deze franciscaanse gemeenschap in Indonesië. Ik geef ook aan dat we ondanks ons kleine aantal vol vertrouwen aan de toekomst werken en dat we blij zijn met de vier tijdelijk geprofeste broeders. Als ik de mogelijkheid ter sprake breng dat jonge Indonesische broeders in Nederland zouden kunnen studeren of werken, wordt dit met applaus begroet.
Eucharistieviering Dan is het tijd om naar de kapel te gaan voor de eucharistieviering. Met de directeur van het weeshuis en de provinciaal mag ik voorgaan in een levendige liturgie. Er is een grote percussiegroep met gamelan- en bamboe-instrumenten. En het gaat er flink op los. Er was me door de leiding van het weeshuis al gezegd dat de kinderen veel aan percussie doen. “Als ze dat niet hadden, zou er veel vaker gevochten worden”, kreeg ik te horen. Het dak gaat er bijna af, of misschien moet je zeggen dat deze kapel voor zo’n grote groep met hartstocht zingende en musicerende kinderen én jonge broeders eigenlijk te klein is. Ik vind het prachtig. Na de dienst worden er veel foto’s gemaakt en mogen Piet en ik ons partijtje mee komen slaan, tot grote vreugde van de kinderen. Rob Hoogenboom ofm
DIERBAAR
Al zevenenzestig jaar gaat het met me mee: dit piepkleine boekje. Ik kreeg het van een jeugdvriendin. Met haar was ik zomaar eens gaan kijken bij de religieuze leefgroep van het Derde-Orde-Huis aan de Leemweg in Alverna, een plaatsje bij Wijchen. We waren met elkaar opgetrokken in de jeugdbeweging. We hadden elkaar beter leren kennen bij de ‘Tochtgenoten van Sint Frans’. Binnen een religieuze leefgroep bleken de dagen geordend te worden in een wat vaster kader dan wij beiden gewend waren. Zouden we dat wel aankunnen? Toen ik tien jaar later intrad bij de clarissen, wist ik het zeker: ook binnen die kaders kan ik de speelse mens blijven die ik altijd al was. Intussen ben ik tweeënnegentig jaar geworden. Het toeval wil dat ik na veel omzwervingen opnieuw woon aan de Leemweg in Alverna. En nog steeds vind ik mijn houvast bij die harpspelende man: ‘Zo bad Franciscus’.
Clara Palstra, claris
9
NIEUWS
Mensen
Actie ‘Franciscus Helpt!’
Op 7 december overleed te Koudekerk aan den Rijn, Willem Happel, 80 jaar oud, 61 jaar minderbroeder en 54 jaar priester. Met veel enthousiasme heeft hij zich ingezet voor de kerk: in het liturgisch pastoraat, als jongerenpastor en als pastoor op verschillende plaatsen in het bisdom Rotterdam. Ook was hij jarenlang medewerker bij het KRO-radiopastoraat.
Kwart eeuw Franciscaans Milieuproject Stoutenburg
De bewonersgroep van Stoutenburg.
Het Franciscaans Milieuproject Stoutenburg bestaat vijfentwintig jaar. Dat werd op 28 november gevierd met een feestelijke bijeenkomst en de presentatie van het jubileum boek Stoutenburg: leven in verbondenheid. Op 1 januari 1991 ging het project van start in kasteel Stoutenburg, gelegen op een landgoed van elf hectare bij Amersfoort. Tot die tijd was er een klooster van franciscanen gevestigd. Doelstelling van het nieuwe initiatief was om een vorm van samenleven te ontwikkelen in verbondenheid met de natuur en geïnspireerd door Franciscus van Assisi, patroon van de ecologische beweging. Kasteel en landgoed wisselden de afgelopen jaren diverse keren van eigenaar. Momenteel worden gebouw en omliggende gronden gehuurd van het Utrechts Landschap. Dat heeft echter per 1 januari 2016 de huurovereenkomst opgezegd. Twee jaar van overleg tussen beide partijen heeft niet geleid tot een verlenging. Het Utrechts Landschap eist een nieuwe jaarlijkse huur die het dubbele bedraagt van wat aanvankelijk was afgesproken. De bewonersgroep van het milieuproject beroept zich onder meer op huurbescherming en gaat niet akkoord met de verhoging. Momenteel wordt onderzocht hoe de ontstane impasse kan worden doorbroken.
10
De minderbroeders franciscanen in Nederland startten in november vorig jaar een actie om fondsen te werven voor een franciscaans project voor de opvang van straatkinderen in Oeganda. Daarbij maken ze gebruik van direct mail. Mensen worden op deze manier persoonlijk benaderd om financiële steun te verlenen. De actie heeft als motto: ‘Franciscus Helpt! - franciscanen voor mensen in nood!’. De Nederlandse franciscanen werken hierin nauw samen met een internationale hulp- en ontwikkelingsorganisatie van franciscanen die over een grote expertise beschikt om franciscaanse projecten wereldwijd te ondersteunen.
‘In naam van Paulus’ In naam van Paulus behandelt de nieuwtestamentische brieven die op naam van Paulus staan, maar niet door hemzelf zijn geschreven: de brieven aan de Kolossenzen, de Efeziërs, de tweede brief aan de Tessalonicenzen en de brieven aan Timoteüs en Titus. De uitgave is verzorgd door bijbelwetenschappers uit Vlaanderen en Nederland, katholiek en protestant. Zij leggen de huidige stand van zaken van het Paulusonderzoek voor aan een breed publiek. Het boekje verschijnt als special van het Tijdschrift voor Verkondiging, een zes keer per jaar online verschijnend gratis exegese- en preektijdschrift van de Nederlandse en Vlaamse franciscanen (www.tijdschriftvoor verkondiging.nl). In naam van Paulus kan dienen als hulp voor de verkondiging in de liturgie, maar is ook goed bruikbaar in leerhuizen en bijbelgroepen. Henk Janssen en Klaas Touwen (red.), In naam van Paulus Handelingen en de aan Paulus toegeschreven brieven, Skandalon, Vught 2015, 104 blz., € 14,95.
AC T I V I T E I T E N
LA VERNA
Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling De monnik in jezelf
Ben je ook op zoek naar stilte, jezelf, God, eenvoud, innerlijke vrijheid? In deze korte cursus maken we een begin met vaardigheden die ‘de monnik in ons’ ondersteunen zoals: bij jezelf blijven, onderscheiden welke geest in je leeft en leren om stil en vredig te worden. We doen dit door middel van meditaties, oefeningen en teksten. data 10, 24 februari, 9, 23 maart, 16 april tijd 10.00-12.00 uur prijs € 65,Mijn spiritualiteit vormgeven
Op deze retraitedag breng je je eigen spiritualiteit in kaart. Je onderzoekt welke beelden je van huis uit hebt meegekregen. Je gaat na of ze voor jou nog kloppen. Je verkent ook waarden, vormen, inspiraties en beelden die belangrijk zijn voor jouw spirituele weg. Bezinning, meditatie, opdrachten en gesprek helpen je deze dag na te gaan uit welke elementen je persoonlijke spiritualiteit bestaat en hoe die verder vorm kan krijgen. datum 5 februari tijd 10.00-16.00 uur prijs € 40,-
Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
FRANCISCAANS JONGERENWERK
STOUTENBURG
Hoe ben ik warmhartigbarmhartig?
Informatiemiddag
Franciscaans Milieuproject
18-30 jaar
Een weekend in het kader van het ‘Jaar van Barmhartigheid’ dat momenteel in de katholieke kerk wordt gevierd. Centraal staat de vraag: hoe draag ik iets goeds bij in de wereld? locatie minderbroedersklooster, Megen data 26-28 februari prijs € 60,-
Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis en moestuin. tijd 14.00-16.00 uur data 31 januari, 28 februari Koken met de seizoenen
Naar de Wereldjongerendagen
Volgende zomer vinden in Krakau (Polen) de Wereldjongerendagen plaats. Vanuit het Franciscaans Jongerenwerk gaan we daarheen. We sluiten ons aan bij de reis van het bisdom Rotterdam. Van 6 tot 8 mei 2016 is er een voorbereidingsweekend in Megen. Daar maken we kennis met elkaar én het thema van deze Wereldjongerendagen: ‘Zalig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden’. data 17 juli-2 augustus prijs € 695,Franciscaans Jongerentreffen 2016
Na een zinderend Franciscaans Jongerentreffen afgelopen oktober, met mooie getuigenissen, boeiende workshops, inspirerende vieringen, leuke ontmoetingen en weldadige ontspanning, kondigen we graag de volgende editie aan: 23-25 september 2016. Om alvast te noteren in je (digitale) agenda! Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > samen op weg
Vegetarisch koken met biologische groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg. Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten. De workshop begint met ontvangst met koffie en thee en een korte inleiding en kennismaking. datum 17 februari tijd 15.00-20.00 uur prijs € 18,Retraiteweek
In deze retraiteweek ga je mee in het ritme van Stoutenburg. Er is géén programma, dus volop ruimte voor je eigen (bezinnings-) programma. Voor wie wil, bieden wij de mogelijkheid tot een gesprek en/of één dagdeel mee te werken. data 22-26 februari prijs (afhankelijk van inkomen) € 180,-, € 230,- of € 280,-
Informatie en opgave: Guy Dilweg ofm Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
11
FR A N C I S C A A N S J O N G E R E N W E R K
Van 9 tot en met 11 oktober 2015 heb ik, voor het eerst, deelgenomen aan het Franciscaans Jongerentreffen (FJT) in Megen. Een goede samenvatting maken van zo’n weekend is eigenlijk niet te doen. Ik kan beter vertellen wat me de afgelopen tijd is bijgebleven: ‘licht dat zich een weg door het gordijn naar binnen worstelt’, de sticker op de brug, de vreugde van de voorgangers tijdens de eucharistie, de soms noodzakelijke knuffels en broeder Michael Perry, de minister generaal van de franciscanen. Zijn betrokkenheid en energie verspreidden zich als een lopend vuur onder alle aanwezigen.
Zoektocht Aan het begin van het weekend mochten we een vraag opschrijven, die we mee hadden genomen richting het FJT. Voor mij luidde die: ‘Hoe houd ik de energie van het FJT vast in mijn eigen parochie?’. Inmiddels merk ik dat de eerste antwoorden op deze vraag zich aan het ontwikkelen zijn. Zo neem ik, sinds het FJT, vrijwel dagelijks ten minste een halfuurtje stilte tot me. Ik zet de wekker op mijn telefoon, schakel al mijn apparatuur uit, steek een kaars op, doe de lampen uit en ga in alle rust op de bank zitten. Gewoon even de tijd nemen om mijn gedachten te ordenen en af en toe iets aan God voor te leggen. Stil krijg ik mijn hoofd
nog niet, maar ik merk wel dat ik sommige zaken hierdoor net iets makkelijker langs me heen kan laten gaan dan voorheen.
nog steeds een drempel over moet, voor ik me daadwerkelijk uitspreek. Gelukkig wordt die drempel steeds lager.
Hoe ik het gemeenschapsgevoel van het FJT - dat ik voor mijzelf omschrijf als een geïnteresseerde, verwelkomende gemeenschap - meeneem, is iets waar ik nog zoekende in ben. Wel valt me op dat ik er steeds bewuster voor kies te vragen hoe het met iemand is en soms zelfs tegen iemand te zeggen dat ik geraakt ben door iets wat zij/ hij zei. Ondanks dat ik zie dat mensen deze interesse erg waarderen, merk ik dat ik toch
Zo opgeschreven heeft het FJT me nu al veel gebracht. En iets zegt mij dat zelfs dit nog niet alles is. Het voelt in ieder geval als een mooi begin voor mijn zoektocht naar wat de franciscaanse spiritualiteit mij allemaal te bieden heeft. Een tocht waar ik vol nieuwe energie aan begin! Rarden Jansen