franciscanen.nl j a a r g a n g 10 | j a n u a r i / f e b r u a r i 2 015 | n u m m e r 1
3 Jaar van het Godgewijde Leven 6 ‘Geloven in het leven’ Provinciaal in Brazilië 8 Aandacht voor religieuzen
Gesprek met Wim Pot
Een reisimpressie
vooraf
Houden van mensen De toespraak van paus Franciscus in het Europees Parlement te Straatsburg op 25 november van het vorig jaar heeft veel indruk gemaakt. Hoewel een aantal parlementariërs uit protest weggebleven was, hebben de leden van het parlement de woorden van de paus met applaus kracht bijgezet. “Een fantastische toespraak”, was de reactie van één van hen, “een paus die meer van mensen dan van structuren houdt.” Een ander parlementslid zei: “Hij deed harde uitspraken die er niet om logen, zoals over de opvang van vluchtelingen: ‘De Middellandse Zee mag geen kerkhof worden.’ ” Het was haar opgevallen dat in het parlement, een huis van politieke verdeeldheid, zoveel enthousiasme was voor Franciscus. Foto omslag: ‘Ridder voor God’ met zijn stalen ros (foto Ramon Mangold). Franciscanen.nl is het tweemaan delijkse contactblad van de minder broeders franciscanen in Nederland. Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het franciscaanse denken en doen. Oplage: 6500. Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl. Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181 t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht. IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie:
Wat zou Franciscus van Assisi gezegd hebben, wanneer hij het Europees Parlement had mogen toespreken? Ik denk dat hij het ook opgenomen zou hebben voor de ontrechten, voor kansarmen, vluchtelingen, zwervers, daklozen. Het was immers zijn ideaal om alle mensen, ja heel de schepping te zien als gave Gods. God houdt van mensen. En hij zou er aan toegevoegd hebben met woorden uit zijn Regel van de minderbroeders: “Ik raad mijn broeders aan om, terwijl zij door de wereld gaan niet te twisten en te bekvechten of anderen te oordelen. Maar zij moeten mild, vredelievend en bescheiden zijn. Wat zou u gezegd hebben in Straatsburg? Ton Peters ofm
Nieuwe jaargang Met deze aflevering is Franciscanen.nl de tiende jaargang ingegaan. De rubrieken van de komendejaargang zijn dezelfde als in die van 2014. Alleen de naam van de rubriek ‘overweging’ is gewijzigd in ‘vertelling’ omdat die beter past bij de stijl die de schrijver, Maarten Lemmers ofm, heeft ontwikkeld. Elk van de zes nummers van deze jaargang staat in het teken van een typering van Franciscus, die telkens op deze pagina wordt vermeld en kort beschreven. De omslagfoto’s die daarbij aansluiten, zijn gemaakt door Ramon Mangold. Dat het blad gewaardeerd wordt door de lezers blijkt wel uit de grote financiële steun na een brief van de provinciaal in de september/oktober-editie van 2014 waarin hij vroeg om een vrijwillige bijdrage. Tot nu toe is een fors bedrag ontvangen. De franciscanen zijn hiervoor zeer erkentelijk!
Ton Peters ofm (hoofdredacteur), Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris),
Franciscus de idealist
Lars Frendel ofm, Maarten Lemmers ofm, Ton van Oosterhout ofm. Ontwerp en drukwerk: Artis. online en offline communicatie www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl. ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658
Ridder wilde hij worden. Vechten voor roem en rijkdom. Op weg naar het strijdtoneel kwam de ommekeer. Hij werd ridder voor God.
2
ac t u e e l
Op 29 november is in de basiliek van Santa Maria Maggiore in Rome met een gebedswake het ‘Jaar van het Godgewijde Leven’ geopend. Religieuzen staan centraal in dit jaar, waartoe paus Franciscus heeft opgeroepen om wereldwijd hun betekenis voor kerk en samenleving tot uitdrukking te laten komen. Hij moedigt hen aan zich te bezinnen op hun roeping en zending. Het ‘religieuzenjaar’ wordt op 2 februari 2016 afgesloten.
Jaar van het Godgewijde Leven
Internationaal logo van het Jaar van het Godgewijde Leven: ‘Godgewijd leven in de Kerk vandaag. Evangelie Profetie Hoop’.
In een apostolische brief gericht aan alle religieuzen gaat de paus in op de drie doelstellingen van het jaar: dankbaar terugkijken naar het verleden, met passie in het heden leven en de toekomst met hoop omarmen. De paus spreekt verder vijf verwachtingen uit voor het jaar. De religieuzen moeten laten zien dat God hen “met vreugde vervult”, ze moeten als moderne profeten de wereld “wakker schudden” en als ‘experts van gemeenschapsleven’ laten zien hoe waardevol dat is. Verder hoopt hij dat de religieuzen het komend jaar vooral ook “de wereld in trekken” om armen en noodlijdenden nabij te zijn en zich daarbij afvragen wat ze in de ogen van God en van de mensen nu eigenlijk betekenen.
Polsbandjes In Megen organiseren de franciscanen op 20 juni een ‘roepingendag’. Er worden bezoeken gepland aan jongerengroepen in het land en er verschijnteen speciale Facebookpagina. Verder worden opnieuw duizenden siliconen polsbandjes verspreid met het opschrift ‘Vrede en alle goeds!’, een franciscaanse groet die teruggaat op Franciscus. Dit initiatief sloeg enkele jaren geleden enorm aan, vooral onder jongeren. Peter van Zoest
Gebedsketen De Nederlandse franciscanen hebben verschillende activiteiten gepland met het oog op het Jaar van het Godgewijde Leven. De communiteiten van Amsterdam, Delft, Megen, Nijmegen, Utrecht en Weert doen mee met een ‘gebedsketen’ in Nederland die het hele jaar door wordt gehouden. Deze ‘estafette’, waarin religieuze gemeenschappen elk een week voor hun rekening nemen, is bedoeld om speciaal te bidden voor religieuzen in Nederland en voor roepingen. De keten wordt gecoördineerd door abt Bernardus Peeters van de abdij Onze Lieve Vrouw van Koningshoeven in Berkel-Enschot.
Ga voor nieuws en achtergronden met betrekking tot het Jaar van het Godgewijde Leven naar de website www.godgewijdleven.nl. Deelnemende gemeenschappen aan de gebedsketen worden op deze site gevolgd en er is steeds een verwijzing naar de ‘Religieus van de week’. De koepelorganisatie Konferentie Nederlandse Religieuzen heeft een speciale pagina gewijd aan het jaar (www.knr.nl).
3
vertelling
Hoge idealen Het was een komen en gaan in de winkel van Pietro Bernardone. De vele klanten keken om zich heen en betastten de kleurige stoffen die opgestapeld lagen in de rekken langs de muur. Opeens deden ze allemaal eerbiedig een stap terug. Want daar kwam de heer van de Rocca aan. Hij woonde in één van de grote burchten die hoog uittorenden boven de stad Assisi. “Wat is er van uw dienst?”, vroeg Pietro Bernardone. Er klonk ontzag in zijn stem. De burchtheer wenste zich een nieuw kostuum. Van de duurste stoffen moest het worden gemaakt. Goedkeurend bekeek hij de lakense stoffen die Pietro op de toonbank uitstalde. “Doe me dat maar”, wees de edelman. “Nu nog even een wapenrusting en een schild”, mompelde hij. “Dan ben ik klaar voor de strijd tegen Apulië.” De overige klanten hadden intussen geduldig op hun beurt gewacht. Ze vonden het heel vanzelfsprekend dat die voorname man voorging. De zoon van Pietro Bernardone, Franciscus, had vanuit een hoekje van de winkel gezien wat er gebeurde. “Ach, wat zou ik graag meegaan naar Apulië”, dacht hij. “Zo’n kostuum, daar kan ik wel aan komen in de zaak van mijn vader. Maar een schild en een wapenrusting? Wist ik maar in welk kasteel ze me die zouden kunnen leveren.”
Het bleef hem bezighouden, dag en nacht. Hij droomde er zelfs van. Als je iets wilt be reiken in het leven, dan moet je doorzetten. Dat had zijn vader hem wel eens gezegd. En zo kwam het dat Franciscus op een dag werk ging maken van zijn dromen: op naar het land waar hij grote roem kon verwerven en vast en zeker tot ridder zou worden geslagen. Bij wie moest hij eigenlijk in dienst treden? Bij de heer van de Rocca? Of misschien kon hij beter in dienst treden bij heer Walter van Briënne? H oe belangrijker de heer was, des te voornamer zou de positie worden van zijn dienstknechten. In dienst van de Albeheerser misschien? Een afbeelding van de Albeheerser had hij wel eens gezien toen hij even was neergeknield in een kerkje langs de weg. In dienst van de Allerhoogste.“Die jongen van Bernardone heeft het wel hoog in de bol”,
z eiden de mensenvan Assisi tegen elkaar. “Nou ja, we zullen zien bij wie hij in dienst treedt.” Er zijn heel veel jaren voorbijgegaan. Dan laat Franciscus voor zijn broeders opschrijven: “Weten jullie wel waaraan je kunt zien of iemandecht in dienst is getreden van God? Nee? Nou, dan moet die dienaar een mentaliteithebben die je wel ‘de Geest van de Heer’ kunt noemen. Als er iets goeds uit zijn handen komt, dan zegt zo’n dienaar: ‘Het is vast en zeker de Heer die dat in mij bewerkt heeft, want zelf stel ik helemaal niet zoveel voor; integendeel, ik ben eigenlijk minder dan wie ook.’ ” Maarten Lemmers ofm
De burcht ‘Rocca Maggiore’ aan de voet van de 1290 meter hoge Monte Subasio bij Assisi.
4
gerechtigheid
Werken in de moestuin van het Franciscaans Milieuproject in Stoutenburg.
Gezocht: zachtmoedige idealisten Wat maakt iemand tot een idealist? Waardoor komt het Dialoog Het is een voorrecht om zachtmoedige idealisten tegen te komen: dat een mens zich niet de wet laat voorschrijven door mensen die voor honderd procent gaan voor wat zij hoog achten en de dingen zoals ze nu eenmaal gaan? Het komt doordat van belang vinden voor de toekomst van mens en schepping; mensen die dat doen vanuit een diepe eigen overtuiging; mensen die steeds de die mens geraakt wordt. Zoals Franciscus geraakt verbindingblijven zoeken, de dialoog blijven aangaan, hoe eindeloos dat werd door de melaatse, Marx door de ellende van de ook mag duren; mensen die alleen goedschiks verandering willen, omdat ze weten dat als het uiteindelijk niet gedragen wordt door de ander, arbeiders, Al Gore door de manier waarop we onze door de samenleving, dat het dan geen lang leven beschoren is; mensen aarde bedreigen. die het uithouden, volhouden; mensen die zich niet neerleggen bij de En als je eenmaal geraakt bent, moet je er wat mee. Van binnenuit. Ook al weet je (en anders ontdek je dat wel) dat je weerstand zult wekken, tegen de haren in gaat strijken, dat er met modder gegooid wordt, dat je onschadelijk gemaakt wordt, verkeerd wordt uitgelegd, misbruikt, afgevoerd.
Weerstand Ieder die iets doet vanuit zijn hart voor de ander, voor de aarde, krijgt er mee te maken. En dat is goed, want die weerstand dwingt je om steeds dieper jezelf te onderzoeken, je motieven uit te zuiveren. Ben ik wel op een vredelievende manier met de vrede bezig of verketter ik de andersdenkenden en maak ik ze tot vijand? Ben ik wel op een solidaire manier bekommerd om de zwervers en daklozen of gebruik ik ze om goede sier te maken, in de pers te komen, mijn ego te strelen? Ben ik wel op een aardevriendelijke manier bezig met het milieu of gooi ik alle remmen los om de ander te overtuigen?
feiten, zich niet laten ringeloren door de realisten. Van zulke mensen hebben we er nooit genoeg.
Keuzes In het Franciscaans Milieuproject in Stoutenburg leven we met een groep mensen die zich helemaal geen idealist voelen. Ieder van ons is op een heel eigen manier geraakt door het wonder van de schepping. Het is ons heel wat waard ons daar steeds dieper mee te verbinden. Dan maak je keuzes, die een ander niet zo gauw maakt: eigen groente op biologische wijze verbouwen; zo min mogelijk machines gebruiken; vegetarisch eten; alles (of in ieder geval veel) bekijken en beoordelen vanuit het perspectief van duurzaamheid. Daarom hergebruiken we spullen, zijn we zuinig met energie en verdiepen we ons steeds weer in de Bron van al dat leven in ons en om ons heen. Ja, daar word je heel gelukkig van. En misschien ook wel zachtmoedig. En in de ogen van een ander: idealist. Guy Dilweg ofm
5
de binnenkant
er door geraakt werd. Op die reis overkwam hem iets dat hij later een ‘godservaring’ zou noemen. “Ik ontdektedat het wezenlijke ‘liefde’ is, daar gaat het om in het leven. Dát is de energiebron van ons leven, de grondstof.” Terug in Nederland werkte Wim aan zijn maatschappelijke carrière.Hij was geïnteresseerd in filosofie maar studeerde uiteindelijk accountancy en was een enthousiast beoefenaar van waterpolo.
Stille retraite
Wim Pot in de kerk van het minderbroedersklooster van Megen.
‘Geloven in het leven’ Hij groeide op in een gelovig gezin. Zondagse kerkgang hoorde daarbij. “Ik was al vroeg een redelijk serieuze jongen die nadacht over het leven.” Zijn leven vertoont eigenlijk één doorgaande lijn, vertelt hij aanvankelijk, zonder bijzondere markeringspunten. Maar naarmate het gesprek met de Megense franciscaan Wim Pot (49) vordert, komen toch wel opvallende momenten aan het licht. “Ik ging alleen op vakantie toen ik zo’n jaar of negentien was. Van Basel naar Lourdes en vervolgens naar het Spaanse Salou, eigenlijk zonder speciale bedoeling. Alleen met een
6
tentje en enkele boeken: een boek van de Belgische priester Phil Bosmans en een boek van de middeleeuwse theoloog Thomas à Kempis.” Dat soort boeken las hij omdat hij
Tijdens een stille retraite in het minderbroedersklooster in Megen werd Wim geconfronteerdmet de vraag wat God met zijn leven wilde. Hij raakte geboeid door de oudere broeders die hij leerde kennen en wier leven ‘gelukt’ was. De persoon van Franciscus sprak hem enorm aan en hij raakte gefascineerd door het gezamenlijke ordesideaal: van God en van mensen houden. “Het evenwicht tussen actie en contemplatie”, zo vat hij samen, “de uitdagende keuze om ‘zonder’ eigendom te leven, proberen de wereld beter te maken door vrede en eerbied voor de schepping; het draait niet om mezelf.” Tijdens die stille retraite kreeg hij een nieuw zicht op kloosterleven. “Ik ontdekte dat kloosterlingen ook gewone mensen zijn. Tijdens gesprekken met hen veranderde mijn vraag ‘Wat wil God van mij?’ in de vraag: ‘Wat wil ik met mijn leven? En dan liefst zo concreet mogelijk.”
Monnik Wim had eerder al eens een boek over Franciscus gelezen en kwam nu tot de ontdekking: ‘Ik ben een monnik.’ Hij wist van zichzelf dat hij graag alleen was, maar in Lourdes was hij er achter gekomen dat de religieuze weg altijd met mensen van doen heeft, met ‘liefde’ als het wezenlijke. “Dit bracht me ook tot bidden,” vertelt Wim. “En ik kreeg meer behoefte om me terug te trekken en alleen te zijn. Eigenlijk ontdekte ik zowel in het actieve religieuze leven geïnteresseerd te zijn, in de pastorale zorg, als in de contemplatie, de meer bezinnende kant van het leven. Die twee moest en wilde ik meer met elkaar in balans brengen door studie, gebed en werk.”
Wim Pot als geestelijk assistent van de Orde van Franciscaanse Seculieren in Nederland tijdens het landelijk keuzekapittel in 2014.
Loslaten
je eigenlijk niet wil, maar die er wel bij horen. werd, merkte ik sterker dan ooit tevoren hoe Wim vertelt dat hij als novicenmeester con Mijn levensmotto is: ‘Het zaad moet sterven uitdagend het is om je in andere mensen te tacten onderhoudt met de Duitse franciscanen, verplaatsen. Je gaat de eigenheid van een om te leven’. Het is een proces: ik streef doelen sinds de Nederlandse novicen in Duitsland hun ander leren kennen.” Het viel hem op dat hij na en moet daar andere dingen voor laten. Dat vorming krijgen. Hij is ook nauw betrokken bij dan zijn eigen logica moest loslaten. Gevraagd is een beetje sterven. Maar hoe meer ik sterf, de activiteiten van de communiteit van Megen, naar een concrete situatie vertelt Wim dat hij hoe meer dat het leven zich kan ontvouwen. zoals: ontvangenvan gasten; bezigheden in de als novicemeester met broeders geconfronDan moet je soms een stapje terug doen. Dat tuin en de bibliotheek; boodschappen doen; is niet gemakkelijk, maar zo is wel het leven. teerd werd die er een heel andere levensvisie voorgaan in vieringen in de kloosterkerk en bij op na hielden dan hijzelf. “Dat maakte dat ik ‘Sterven om te leven’ betekent dan ook vooral de Megense clarissen. Hij is ook voorzitter van geloven in het leven. En juist dat maakt dat je me open moest stellen voor zienswijzen en de Stichting Everardus Witte Fonds. Verder is meningen die de mijne niet zijn. De ander moet echt van mensen kunt houden. Want ‘liefde’, hij econoom van de Nederlandse franciscanen aan bod komen opdat hij zichzelf kan zijn. daar gaat het uiteindelijk om.” en geestelijk assistent van de Orde van Dat is niet altijd makkelijk, maar wel boeiend Franciscaanse Seculieren in Nederland. In Ton van Oosterhout ofm om zó met elkaar om te gaan.” die hoedanigheid probeert hij onder meer Levensmotto vergaderingen, bezinningsdagen, bezinningsHet wordt Wim wel eens verweten dat hij weekenden en professies mee te maken en de ongeduldig is, zegt hij. Is hij ook ongeduldig in kapittels van de afdelingen te bezoeken. religieus opzicht? Wim geeft aan dat hij daar Dit alles brengt zijn contemplatieve ideaal aardig in de knel. “Maar dat soort spanningen, niet aan lijdt, maar het soms wel erg vindt dat het anders gaat dan hij zou willen. “Je probeert daar leer ik van,” zegt Wim. Dat laatste met het leven mee te bewegen als in een brengt hem bij een ander kernmoment uit Wim Pot als geestelijk assistent van de Orde van Franciscaanse Seculieren Nederland tijdens natuurlijk ritme. Dan gebineuren er dingen die het landelijk keuzekapittel in 2014. zijn religieuze leven. “Toen ik novicenmeester
7
i n t e r n at i o n a a l
Provinciaal in Brazilië Van 15 tot en met 30 november bracht minister provinciaal Rob Hoogenboom een bezoek aan de franciscaanse provincie van het Heilig Kruis, ‘Santa Cruz’, in Brazilië. Deze is vanuit Nederland gesticht en daarmee een ‘dochterprovincie’. De provinciaal bezocht plaatsen en communiteiten waar de Nederlandse broeders geleefd en gewerkt hebben. Hij deed dat in gezelschap van Hugo van Steekelenburg ofm, emeritus-bisschop van Almenara. Een reisimpressie.
Provinciaal Rob Hoogenboom (vierde van links) met Hugo van Stekelenburg (derde van links) op bezoek bij de broeders in Salinas.
In de vorige eeuw zijn vanuit de Nederlandse provincie van de minder broeders zo’n tweehonderd broeders als missionaris naar Brazilië getrokken. Dat gebeurde op dringend verzoek van bisschoppenvan een kerk zonder priesters. En op vele plekken hebben de broeders scholen en parochies opgericht, kerken en scholen gebouwd. Er zijn nog twintig uit Nederland afkomstige broeders in het land. Verschillende van hen verblijven op zorgafdelingen van de huizen in Belo Horizonte en Divinópolis; anderen zijn nog actief in parochies en vormingshuizen.
Snelle ontwikkeling De provincie Santa Cruz telt nu 117 broeders, acht parochies, een hooggewaardeerd college in Belo Horizonte en drie centra voor groepen als: ex-drugsverslaafden, kinderen die door de rechter aan de ouderlijke macht onttrokken zijn en mensen zonder dak boven hun hoofd en zonder grond die stukken land bezetten en zo strijden voor hun rechten. Naast deze activiteiten investeert de provincie in de werving en vorming van jonge broeders. Dat alles in een land dat een militaire dictatuur achter de rug heeft, dat een snelle ontwikkeling doormaakt en zich nu met groot vertrouwen aan de wereld toont bij een wereldkampioenschap voetbal en bij de komende Olympische Spelen. Met steden waar groots gebouwd wordt, maar tegelijk
8
een land met niet geasfalteerde wegen en mensen die in hutjes en schuurtjes wonen.
Monocultuur Bij mijn bezoek aan Pirapora bij de rivier São Francisco, krijg ik als geschenk een beeld van Franciscus. Hij zit op een afgezaagd stuk boomstam; symbool van de voortgaande houtkap en ontbossing. In zijn ene hand houdt hij een vis, in de andere een vogel. Hij slaat zijn ogen ten hemel: “Hoe moet het toch verder met de vogels, met de vissen?” Er is een monocultuur van eucalyptus bomen die als brandstof dienen voor de staal-, aluminium- en de papierindustrie. Onder die bomen leven zelfs geen slangen, en in de kruinen geen vogels. En er is gebrek aan water. Als ik in Divinópolis kom, heeft het er maandenlang niet geregend. Onderweg passerenwe stuwmeren waar bijna geen water in staat, rivieren die bijna droog staan. Hoe moet dat met de vissen? Maar ik maak ook mee dat er hevige regenbuien zijn, die het dorre en droge land in een paar dagen van kleur doen verschieten: alles weer groen en fris. En dan is het zo’n prachtig glooiend land. Rob Hoogenboom ofm
Beeldje van Franciscus uit Pirapora.
dierbaar
Wanneer je bij franciscanen komt, wordt nogal eens gevraagd: “Heb je al gegeten?” Onze spiritualiteit heeft iets met huishoudelijkheid van doen en is misschien soms moederlijk. Franciscus geeft ons de opdracht om een ‘moeder’ voor de broeders te zijn. Dit bord komt uit de porseleinverzameling van de oude pastorie van de Mozes & Aäronkerk in Amsterdam. Na de opheffing van de communiteit aan de Jodenbreestraat en de verhuizing naar de Derkinderstraat is dit bord in mijn bezit gekomen en gebleven. Graag nodig ik broeders en vrienden uit voor een maaltijd om mooie belevenissen van het leven met elkaar te delen.
Bengt Wehlin ofm
9
n i eu w s
‘Zien zoals God ziet’
Mensen
Emile Gerards knielt neer voor het altaar bij het begin van inkleding. Voorganger in de inkledingsviering is vice-provinciaal Theo van Adrichem (rechts), geassisteerd door Hans van Bemmel, postulantenmagister (foto: Ramon Mangold).
Op 29 november werd Emile Gerards ingekleed in de orde van de minderbroeders franciscanen. Dit gebeurde tijdens een viering in de kerk van het minderbroedersklooster in Megen. Omdat hij al eens eerder is ingetreden, hoeft hij geen nieuw noviciaat te doorlopen. Emile Gerards maakt deel uit van de Amsterdamse communiteit van de franciscanen.
In Zien zoals God ziet is een aantal, deels eerder gepubliceerde opstellen, gebundeld van de in 2014 overleden oud-franciscaan Jan Hoeberichts, van wie eerder bij Valkhof Pers het boek Franciscus en de sultan verscheen. In de nieuwe bundel gaat hij in op de levenservaringen van Franciscus en zijn broeders. Die vormen de basis voor zijn originele en open spiritualiteit, waarin de heropbouw van een vervallen samenleving een wezenlijk element vormt. De broeders weigeren deel te nemen aan de groeiende geldeconomie van die tijd en leggen zich met grote inzet toe op de opbouw van een eigen franciscaanse economie die recht doet aan de armen. Zij voelden zich geroepen hun noden te lenigen, niet incidenteel maar structureel, door de oude structuren van bezit en macht te doorbreken en nieuwe op te bouwen. Franciscus was ervan overtuigd dat hij en zijn broeders een taak hadden in kerk en wereld, een unieke verantwoordelijkheid, die hun door God gegeven was. Vanuit deze overtuiging verdedigde hij met grote vrijmoedigheid en zeer zelfbewust zijn tegendraadse evangelische visie. Het was immers de Heer zelf die in en door hem en zijn broeders een nieuwe bevrijde samenleving wilde opbouwen, waarin het rijk van God zichtbaar in de wereld aanwezig kwam. Jan Hoeberichts, Zien zoals God ziet: Over de oorspronkelijke spiritualiteit van Franciscus van Assisi, Valkhof Pers, Nijmegen 2014, 184 blz., €17,50.
10
Op 22 november overleed in verpleeghuis Bernardus te Sassenheim Frans Roozen. Hij was 82 jaar oud, 63 jaar franciscaan en 56 jaar priester. Van 1959 tot 2002 leefde en werkte hij als missionaris in Nieuw Guinea/ Irian Jaya, het huidige Papua. Teruggekeerd in Nederland woonde hij eerst in Nijmegen en vanaf 2006 was hij lid van de communiteit Warmond.
Paterskerk Weert wint Erfgoedprijs
Op 19 december werd voor het eerst de Weerter Erfgoedprijs uitgereikt. Winnaar is de ‘Paterskerk’. Het koor van de monumentale kerk wordt sinds 1461 gebruikt door de franciscanen in Weert. Ook de bewoners van Zorgcentrum Hieronymus, dat gevestigd is in het voormalige minderbroedersklooster bij de kerk, maken er gebruik van. In het zorgcentrum is een franciscaanse communiteit ondergebracht. De Paterskerk wordt beheerd door een evenementenbureau. Behalve liturgische diensten in het afgescheiden koorgedeelte, vinden er activiteiten plaats als tentoonstellingen, congressen en presentaties. Ook kan het gebouw worden afgehuurd voor feestelijke bijeenkomsten, recepties en diners (www.paterskerk.nl).
ac t i v i t e i t e n
La Verna
Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling Vergeven als grondhouding
Driedaagse kloosterretraite bij de broeders in Megen rond het thema ‘vergeven’. Vergeven is een bijzonder menselijk vermogen met een bevrijdende werking. Vergeving stelt ons in staat een belast verleden los te laten en opnieuw te beginnen. Datum 27 februari-1 maart Prijs € 200,In gesprek met Meister Eckhart
Hoe kan het dat je van het lezen van de teksten van Meister Eckhart (1260-1328) zo licht en blij wordt? Hij vond een nieuwe taal uit om over het goddelijke te spreken. Naast tekstlezing gebruiken we diverse werkvormen om zijn inzichten te vertalen naar ons leven. Locatie minderbroedersklooster, Megen Data 2, 9, 16, 23 maart Tijd 19.30-22.00 uur Prijs € 50,Op zoek naar de monnik in jezelf
Naar aanleiding van zijn laatste boek Kon ik de stilte maar wat harder zetten gaat Leo Fijen op zoek naar de monnik in ieder van ons. Hij gaat op zoek naar de heilige ruimte in ons hart. Datum 26 maart Tijd 20.00-22.00 uur Prijs € 15,Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl
Franciscaans Jongerenwerk
Stoutenburg
Jongerenpelgrimage naar Ierland
Koken met de seizoenen
Franciscaans Milieuproject
18-30 jaar
In juli organiseren de franciscaanse jongeren in Vlaanderen een pelgrimage naar het paradijselijke en tegelijk mysterieuze Ierland. Eeuwenoude plekken, schilderachtige dorpen, woeste bossen en kletterende rivieren lokken jou! De reis gaat per bus, maar we gaan ook wandelen. We verblijven in gastvrije franciscaanse huizen. Vanuit Nederland sluiten we aan. Leeftijd 15-27 jaar Datum 16-23 juli Prijs € 399,Jongerenreis naar Assisi
Het Franciscaans Jongerenwerk organiseert dit jaar weer een bezinnende reis naar Assisi en andere franciscaanse plekken in de wijde omgeving. Zo gaan we in de voetsporen van Franciscus en Clara en komen hun verhalen tot leven. In Assisi hebben we vlakbij de grote San Francescokerk de beschikking over een eigen onderkomen. We reizen met een busje en overnachten op de heen- en terugweg in een franciscaans klooster Leeftijd 18-30 jaar Datum 27 juli-4augustus Prijs € 500,-
Informatie en opgave: Theo van Adrichem ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465779 / 465770 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > samen op weg
Vegetarisch koken met biologische groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg. Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten. Data 12 februari, 12 maart Tijd 15.00-20.00 uur Prijs € 18,Informatiemiddag
Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis, en moestuin. Data 22 februari, 29 maart Tijd 14.00-16.00 uur Tuinweek
De moestuin van Stoutenburg voorziet de bewoners, hun gasten en de bezoekers van het conferentiecentrum het hele jaar door van heerlijke, biologische groenten en kruiden. Maak kennis met onze manier van leven en leef mee met het dagritme van de communiteit, waarbij we dagelijks zo’n zes uur in de tuin werken. Datum 16-20 maart Prijs € 100,-
Informatie en opgave: Guy Dilweg ofm Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl
Voor meer activiteiten in franciscaans N ederland: www.franciscaanseweg.nl
11
Fr a n c i s c a a n s J o n g e r e n w e r k
Zaterdag 18 oktober begeleidde Annemiek van Ginneken in ‘La Verna’, het Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling in Amsterdam, een groepje jongeren in de workshop ‘Hartenkracht in speksteen’. Ik nam daaraan deel.
Hartenkracht in speksteen We begonnen met een voorstelrondje met behulp van een set kaartjes. Uit deze kaartjes moest ieder een kaartje kiezen waaruit naar voren kwam wat ‘hartenkracht’ voor hem of haar betekende. Er kwamen veel verschillende interpretaties van hartenkracht naar voren. En we deelden onze verwachtingen van deze dag. Vervolgens namen we allemaal een stuk chamotteklei uit een grote emmer en dat vormden we naar een beeld dat hartenkracht representeerde. Het kreeg namen als: ‘vloedgolf’ of ‘rots in de branding’. Daarna kwamen we in beweging rond de tafel en namen we elkaars werk onder handen. Tot slot diende ons kleiwerk als voorbeeld voor het werk dat we uit speksteen gingen maken. Na de lunch startte we met het uitzoeken en bewerken van een speksteen. In een mooie kist lagen verschillende stenen. Op de tast kozen we een speksteen uit waarbij we het juiste gevoel kregen. Ieder vond een eigen steen. Met het kleiwerk als voorbeeld gingen we aan de slag eerst met vrij ruw schuurpapier om de algemene vorm van de speksteen te bepalen. De stenen kregen al aardig vorm. Sommige deelnemers besloten de speksteen in twee delen te bewerken. Vervolgens gingen we met twee andere soorten schuurpapier verder om de steen af te werken en te polijsten. Voor de cursisten die de speksteen niet op tijd af hadden had Annemiek een pakketje gemaakt, waarmee de speksteen thuis afgewerkt kon worden.
Het was heel gezellig en leuk om lekker bezig te zijn. Daarbij is speksteen heel goed voor je handen. Op het moment dat je het schuurt komt er een talkachtig poeder vrij waardoor de handen heerlijk zacht aanvoelen. Daarbij was het zeer leuk om tijdens de cursus kennis te maken met verschillende mensen en ondertussen een mooi beeld te maken dat staat voor de eigen hartenkracht. Ik heb mijn beeld aan mijn moeder gegeven. Zij vond het heel leuk om het te krijgen en bij haar in huis staat het midden op tafel. Dus als ik daar ben, kijk ik er wel altijd weer even naar en denk ik aan die leuke dag. Kortom zo’n dag is een ware aanrader! Marcia van Lakwijk