link Magazine, 2022 #01 by henjuitgevers.nl

DE VERBINDING TUSSEN TECHNOLOGIE, MARKT EN MENS februari 2022 | nummer 1 | jaargang 24

BRONKHORST OP VOORSPRONG DOOR ALLE DEUREN IN DE KETEN OPEN TE ZETTEN

TNO-RAPPORT ‘DIGITALE VEILIGHEID IS CHEFSACHE’

THEMA SUPPLY-SECURITY DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT

STEFAN KLEIJNGELD (INTHER):

‘WE ZIJN GEEN STAALCLUB DIE MACHINES LEVERT MET TOEVALLIG WAT SOFTWARE EROP’

FRENCKEN IS ‘EMBEDDED’ IN

TOP 10 HIGH-TECH COMPANIES WORLDWIDE

PRECISION COMPONENT MANUFACTURING

PRODUCT DEVELOPMENT & ENGINEERING

HIGH LEVEL ASSEMBLY

LET’S CREATE SUCCESSFUL SOLUTIONS TOGETHER Frencken is the connector in the high-tech chain: for semiconductor, analytical equipment and medical technology that make a real difference to the quality of our lives. Add more value to your product development, manufacturing operations and business processes with Frencken as your partner. www.frenckengroup.com www.frencken.nl

Your career starts here...

leading at the edge of technology

#1/22 12 THEMA DE VERBINDING TUSSEN TECHNOLOGIE, MARKT EN MENS

LOGISTIEK MANAGING DIRECTOR STEFAN KLEIJNGELD

SUPPLY-SECURITY, DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat toelevering onzeker is, met name als globale supplychains worden gebruikt. Hoe dit op te lossen? Double sourcing, meer local4local, meer buffers? Of is het beter om alternatieven te engineeren? Wie gaat dat betalen? En wat als straks de vraag plots afvlakt?

‘WE ZIJN GEEN STAALCLUB DIE MACHINES LEVERT MET TOEVALLIG WAT SOFTWARE EROP’ Volgend jaar bestaat Inther Group in Venray, specialist in automatiseringsoplossingen voor magazijnen, een kwart eeuw. Het zet alles op alles om de meest optimale oplossingen voor (e-commerce)bedrijven te leveren. De groei is niet meer te stuiten.

49 OVER HIGHTECH STARTERS EN HUN INNOVATIES, FINANCIERINGSPROBLEMEN EN ANDERE UITDAGINGEN

Met onder meer een verhaal over het Nijmeegse Dynaxion dat een deeltjesversneller ontwikkelt voor drugsdetectie. Straks op zoek naar cocaïne, nu naar geld.

SAMENWERKING BRONKHORST: VOORSPRONG DOOR DEUREN IN DE KETEN OPEN TE ZETTEN

‘DE NEIGING IS AL SNEL TE ROEPEN: “ZE BEGRIJPEN HET NIET!”’ De nieuwe ES-FLOW van Bronkhorst HighTech is het resultaat van samenwerking. Intern tussen diverse afdelingen en extern met ketenpartijen. Belangrijk is dan dat iedereen – de eigen engineers, salesmensen en inkopers en de leveranciers – elkaar begrijpt. Dat lijkt een open deur, maar wel eentje die doorgaans potdicht zit.

HUMAN RESOURCE MANAGEMENT

Vanderscheuren werkt met measuringyourworld.nl aan kennisniveau metrologie ‘Onze meetkamer richt zich weer vooral op de moeilijker stukken’

Oreel trekt nieuw personeel met onconventionele campagne ‘Digitalisering en robotisering maken werkplek aantrekkelijk voor iedereen’

CYBERSECURITY TNO RAPPORTEERT OVER DE RISICO’S VAN DIGITALE CONNECTIVITY

‘DIGITALE VEILIGHEID IS STEEDS VAKER CHEFSACHE’ Hoewel de digitalisering van ketens het concurrentievermogen van ketenpartners versterkt, maakt die onderlinge verbondenheid bedrijven ook kwetsbaar voor cybercrime.

DIGITALISERING

Bakon Food Equipment kiest PRO.FILE, voor PLM over volle breedte Naar meer zicht op productdata, tot ver buiten de tekenkamer

Jubilerend Lenze zet vol in op innovaties in digitaal engineeren ‘Wij helpen machinebouwers het verschil te maken’

ZIE VERDER PAGINA 5

februari 2022

EN VERDER: 7

UIT DE MARKT

COLUMN Herinrichten van de supplychain: Spanje en Portugal als alternatief

PLATFORMBEDRIJVEN Hoe wapenen B2Bfabrikanten zich tegen kapitaalkracht, marktmacht en klantkennis van platforms? ‘Nee, wij gaan geen marge bij de Amazons inleveren’

OVERNAME Bosch Rexroth Large Projects nu onderdeel van ‘projectenbedrijf’ Van Halteren ‘Wij worden niet zenuwachtig van een hoge complexiteit en lange looptijd’

DUURZAAMHEID Van afval naar grondstoffen vraagt van Renewi andere ketenafspraken ‘Nog even en ook de afvalsortering verloopt zelflerend’

COLUMN Cybercriminaliteit, we houden het zelf in stand!

SERVITIZATION Benchmark van Siemens is trigger om gericht over servitization na te denken De switch van een transactioneel naar een relationeel businessmodel

TALKING VERPAKKING Hoe blijf je winnaar in een uitdagende en veranderende markt? Verpakkingsindustrie mist respect in maatschappelijk debat

UIT DE MARKT (Vervolg)

MARTIN GASGEEFGEDRAG Welbeschouwd bestaat B2B niet. Het is altijd B2C (al is het vaak zuiverder te spreken van B2B2B2C, en van varianten die nog veel meer 2B’s bevatten). Uiteindelijk wordt alles in de industrie gedaan voor de eindconsument. Ook die verspaner van dat metaaldeel dat een plaats krijgt in die machine voor het kanten van een framedeel dat onderdeel wordt van een machine die chips produceert die de besturing gaan verzorgen van een machine die weer andere chips produceert. Want die kunnen uiteindelijk in je smartphone of batterijauto terechtkomen. Het zorgelijke is dat momenteel vrijwel elk enigszins normaal functionerend bedrijf flink groeit, in nagenoeg elke sector. Dat de semicon groeit, hangt zeker samen met het feit dat in bijvoorbeeld die batterijauto of die e-bike IC’s een plek krijgen, respectievelijk veel en 100 procent meer dan in hun conventionele voorgangers. Dus ook al koopt de consument niet meer auto’s of fietsen, het leidt wel tot groei in de chipsector. Voor de warehousesector geldt iets vergelijkbaars: de consument shopt steeds meer online, dus zijn er meer rollerbanen, liften en PLC’s nodig. En ook iedereen die in de keten zit voor duurzame energie kan zich verheugen in groei, want de consument wil minder CO2-emissie en meer groene stroom. Maar voor heel veel andere sectoren speelt zoiets niet. De groei daar wordt niet gedreven door een meer spenderende eindconsument. Neem de food. Bak je zelf appeltaarten of produceer je de onderdelen voor de ovens waarin ze gebakken worden: de consument zal niet bijster veel meer van dat gebak gaan eten. Hetzelfde geldt voor sectoren als de chemie en de elektronica: er zullen niet meer verpakkingen of meer wandspotjes nodig zijn. Tuurlijk, individuele bedrijven kunnen daar groeien, maar dan toch vooral door marktaandeel op concurrenten te winnen. Onder de streep zou zo’n sector, net als de consumentenvraag, niet of nauwelijks moeten groeien. Maar dat doet die wel. En dat is zorgelijk. In deze uitgave staat het ‘(volgende) opzweepeffect’ centraal. De huidige hausse is in veel sectoren vooral het resultaat van het huidige opzweepeffect. Het volgende wacht als straks die upswing abrupt tot stilstand komt, als alle ketenpartijen weer nét even te hard op het rempedaal hebben gedrukt en daarna weer nét te veel gas hebben gegeven om de achterstanden in de halen. De capaciteit die nu wordt opgebouwd, wordt straks een overcapaciteit en daarna weer een tekort. Hoe hoger de piek nu, hoe dieper het dal straks. En de piek nu is hoog. Deze door corona versterkte varkenscyclus lijkt onvermijdelijk, maar is dat niet. Niet meer althans. Dankzij razendsnelle processoren, IT, AI en vernuftige algoritmes is volledige transparantie in de keten mogelijk. Het kan ook die 6th tier verspaner een helder zicht bieden op de eindconsument. Alsof je op de snelweg naar het rem- en gasgeefgedrag kunt kijken van die automobilist honderd auto’s voor je. Echter, die technologie gaat haar waarde pas bewijzen als elke schakel openheid wil betrachten en zijn marktdata wil prijsgeven aan zijn toeleveranciers. Als vertrouwen het wint van wantrouwen. Misschien dat de klimaatverandering dit klimaat van achterdocht kan veranderen. Bedrijven zijn straks van EU-wege verplicht de CO2-opbouw in hun producten digitaal in een blockchain beschikbaar te stellen. Neem de markt-open -afbouw daarin mee. Of ga toch maar eens het gesprek aan. MARTIN VAN ZAALEN Hoofdredacteur Link Magazine

martin.vanzaalen@linkmagazine.nl @MartinvanZaalen #linkmagazine.nl

COLOFON Magazine

COLOFON

Link Magazine is een managementblad over eigentijdse vormen van samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven, (semi-)overheid, universiteiten en hogescholen. Link Magazine verschijnt zesmaal per jaar.

JAARGANG 24, NUMMER 1, FEBRUARI 2022 UITGEVER H&J Uitgevers Mireille van Ginkel Bosscheweg 76 5151 BE Drunen (010) 451 55 10 06 51 78 41 97 uitgever@linkmagazine.nl www.linkmagazine.nl

RAAD VAN ADVIES ing. P.A.M. van Abeelen (ISAH), J. Beernink MSc (Golden Egg Check), ing. D.M. van Beers (Festo BV), J.C.A. Buis MBA (RR Mechatronics), ing. B. Draaijer (V en M Regeltechniek), F.M. Eisma (Trumpf Nederland), ir. R. van Giessel (voormalig ceo Philips CFT), H. Gijsbers (Thermo Fisher), ir. M.H. Hendrikse (HTSM-boegbeeld), ing. J.B.P. Hol (Legrand Group), ir. T.J.J. van der Horst (TNO), ir. M.W.C.M. van den Oetelaar (Bosch Rexroth), dr. ir. M. Peters (ceo Plantlab), dr. ir. D.A. Schipper (Demcon), E. Severijn (Siemens PLM Software Benelux), J.A.J. Slobbe (VMI), H.G.H. Smid (Variass Group), ir. W.W.M. Smit MMC (DBSC Consulting), ir. H.H. Tappel (Bronkhorst High-Tech), HOOFDREDACTIE Martin A.M. van Zaalen AEINDREDACTIE Jan Broeks, Lucy Holl, Wilma Schreiber redactie@linkmagazine.nl AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Hans van Eerden, Rick Denekamp, CMarco Hulsewé, Marcel van Oirschot en Marjolein de Wit-Blok. COVERFOTO Vincent Knoops GRAFISCHE VORMGEVING Primo!Studio, Delft DRUK Veldhuis Media, Raalte

ABONNEMENTEN u 77,00 exclusief BTW per jaar ADVERTENTIE-EXPLOITATIE John van Ginkel john.vanginkel@linkmagazine.nl (010) 451 55 10, 06 53 93 75 89 VOLGEND NUMMER Het eerstvolgende nummer van Link Magazine verschijnt 22 april 2022. Het thema van dit nummer is: ‘Ook het mkb moet ‘Parijs’ halen. Maar hoe?’

ISSN 1568 - 1378 Niets uit Link Magazine mag worden overgenomen of gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.

februari 2022

d. tan s ze on 060. p s o .B on d 03 k e tan zo Be l 3, s Ha

247TAILORSTEEL.COM Op maat gesneden metalen platen, buizen en kantdelen online line Topkwaliteit voor een eerlijke prijs

24/7 online bestellen via uw assistent: Sophia®

Betrouwbare levering binnen 48 uur

Flexibele aantallen vanaf 1 stuk

Registreer snel en bespaar kosten en tijd!

WWW.247TAILORSTEEL.COM

februari 2022

UIT DE MARKT UMS STUURT OP KWALITEIT OM VAART TE HOUDEN IN TRANSITIE NAAR ELEKTRISCH ‘Overheden steken tientallen miljoenen euro’s in start-ups die beloven duizenden geëlektrificeerde voertuigen te gaan produceren. Maar die scheppen veel te hoge verwachtingen. Dan valt de kwaliteit straks tegen, is het voertuig niet veilig, kan er niet voldoende worden opgeschaald waardoor de prijs te hoog is en hebben ze de aftersales niet voor elkaar. De gebruiker zal teleurgesteld zijn, zal zijn vertrouwen in elektrische mobiliteit kwijtraken en de zo noodzakelijke transitie naar elektrisch zal vertraging oplopen. Terwijl we juist moeten versnellen!’ Lars Kool houdt vervolgens een gepassioneerd betoog over zijn bedrijf Urban Mobility Systems (UMS) in Oss, opgericht in 2016. Met inmiddels 51 personeelsleden ontwikkelt hij daar kits voor het elektrificeren van voertuigen met een brandstofmotor. Klanten zijn de grote merken als Hyundai, Liebherr, Bobcat en DAF. ‘Wij hebben nu net van een van onze partners, Van der Spek Vianen, twee conventionele Hyundai 85A graafmachines ontvangen, die we ombouwen naar

elektrisch. Die halen wij door onze r&d heen: we ontwikkelen er complete aandrijflijnen voor die passen in de beschikbare motorruimtes zodat de rest van machines Klanten van Urban Mobility Systems zijn grote merken als Hyundai. Foto: UMS niet opnieuw gecertificeerd hoeft klanten en ketenpartners. Maar ook wen. We zorgen voor een kwalitatief te worden.’ met mbo-instellingen en laat de lerahoogstaand, veilig product waarvan Als de architectuur van de aandrijfren en leerlingen zien hoe wij te werk de productie goed is op te schalen, lijn gereed is, wordt bij automotive gaan.’ Natuurlijk ook met in het achwaardoor die ook niet duurder moduleleveranciers als Bosch, Hella terhoofd de groeistrategie van UMS: wordt, zelfs nu niet bij de huidige en Bender alle benodigde techno‘Het aantal aanvragen dat we krijgen prijsstijgingen. En we werken nauw logie ingekocht om die aandrijflijn, neemt gigantisch toe. We gaan daarsamen met de importeurs, zodat we compleet met accu en kabelbomen, om hier een fabriek bouwen voor de ook zeker weten dat de voertuigen te gaan bouwen. ‘We bouwen eerst grootschalige serieproductie van kits. die met onze kits geëlektrificeerd een prototype. Is die akkoord dan Daarom wil ik er in de productie zijn een goede aftersales krijgen.’ draaien we een nulserie. De indusKool is UMS begonnen na eerst jaren snel honderd mensen bij.’ trialisatiekennis die we zo opdoen UMS won een CES 2022 Innovation gewerkt te hebben bij verschillende stelt ons in staat kits naar de klant te Award voor de inzending Zero elektrificatiebedrijven die niet de verschepen voorzien van een gedeEmission conversion kit for construckwaliteit leverden die hij nastreeft. tailleerde handleiding en trainingstion equipment. De CES is een zeer Dus begon hij zijn eigen bedrijf dat programma. Alles bulletproof, zo openheid als belangrijke succesfactor grote beurs die begin dit jaar in ontworpen en uitgelegd dat zelf jij’, Las Vegas is gehouden. heeft. ‘Ik deel waardoor ik kan vervoegt hij de Link-journalist met een www.urbanmobilitysystems.nl menigvuldigen. Ik deel open met lach toe, ‘de kit zou kunnen inbou-

‘EEN OPZWEEPEFFECT BEGIN 2023 IS NIET TE VERMIJDEN’ Inkoopadviesbureau Kloepfel Consulting – met een netwerk van circa 80.000 leveranciers in ruim 130 landen – richt zich met name op de maakindustrie; in totaal werken er zo’n 250 mensen in de DACHlanden (Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland), Oost-Europa en sinds 2019 een team van zes consultants in Houten. ‘Onze medewerkers beschikken over de technische kennis en industriële achtergrond om goed samen te werken met maakbedrijven. Daarnaast kunnen onze cost engineers op basis van hun ruime ervaring en door Kloepfel ontwikkelde software Cost Control bij productiebedrijven nauwkeurige calculaties voor onderdelen maken, adviseren over optimalisering van het productieproces en alternatieven bedenken voor productiemethoden’, aldus Peter Smit, partner en medeoprichter van Kloepfel Benelux. Het blijft echter niet bij adviseren. ‘Na analyse pakken we projecten ook samen met de klant op, we vormen als het ware het verlengstuk van diens inkoopafdeling’, vult senior

adviseur Menno de Goeij aan. Gevraagd naar hun visie op de huidige ontwikkelingen rond grondstoffenschaarste, stelt De Goeij dat de staalprijs na een gigantische vlucht in 2021 sinds september weer iets gedaald is. ‘Toch blijft de verkrijgbaarheid ervan een probleem, omdat de orderboeken van heel veel producerende bedrijven voor heel 2022 vol zitten. Daardoor zijn ook sommige stalen componenten slecht verkrijgbaar.’ Dit jaar verwacht Kloepfel dan ook geen grote kentering, zeker niet tot het niveau van voor 2020. Smit: ‘En hetzelfde geldt in feite voor allerlei kunststoffen en eens te meer voor elektronica en chips. Daar zit echt het grootste risico qua supplychain.’ Coronabesmettingen, waardoor fabrieken niet op volle sterkte kunnen draaien, en geopolitieke spanningen die de gasprijs kunnen opdrijven, zetten de productie verder onder druk. De tekorten werken uiteraard ook kostprijsstijgingen in de hand, die nog eens verder oplopen door de huidige hoge energieprijzen. ‘Het is

te hopen dat na de winter de energieprijzen meer in balans raken en de inflatie drukken, zodat we weer in wat normaler vaarwater terechtkomen’, zegt Smit, die stelt dat een Menno de Goeij en Peter Smit. Foto’s: Kloepfel opzweepeffect begin is altijd een mix van korte en lange 2023 echter niet te vermijden is. ‘Een termijn, ook wat prijsfluctuaties déjà vu van de kredietcrisis in 2008, betreft, stelt De Goeij. ‘Ook over de toen ik in de automotive werkte: kostenopbouw dient helderheid te destijds kregen leveranciers te horen bestaan, zodat niet één partij de dat ze de komende tien maanden dupe is. Dus om tafel gaan met je niet hoefden te leveren. Om dat nu leveranciers en faire deals sluiten. te voorkomen, zullen leveranciers en Niemand is gebaat bij een cowboyklanten beter moeten samenwerken wereld, voor de lange termijn is en moet de klant transparanter stabiliteit essentieel.’ zijn over zijn voorraden, zodat de leverancier hierop in kan spelen.’ Het www.kloepfel-benelux.com

februari 2022

Innovator.

Digitalisering. Onze bewerkingscentra zijn vaak de kerntaak van de productie. Om uw efficiëntie, precisie en productiviteit te verhogen, bieden wij talrijke oplossingen aan. Hermle ondersteunt u hierbij als pionier en technologieleider. Zo eﬀenen onze digitale bouwstenen de weg voor een nog slimmere productie.

www.hermle-nederland.nl Hermle Nederland B.V., info@hermle-nederland.nl

UIT DE MARKT MA IT SPEELT IN OP GROTE VRAAG NAAR INDUSTRIEEL AUTOMATISEERDERS Sinds 1 februari heeft MA IT (MyAutomation) een nieuwe vestiging in Eindhoven. Belangrijke redenen voor de uitbreiding met een kantoor van een kleine duizend vierkante meter is het dichtbij kunnen aanbieden van opleidingen in industriële automatisering en een experiencecenter. ‘Daarvoor moesten studenten en klanten tot nog toe naar onze hoofdvestiging in Deventer komen’, aldus managing director Aram Malas. MA IT legt zich toe op het ondersteunen van klanten in het doorlopen van industriële automatiseringstrajecten. Industriële automatisering vraagt om goed geschoolde hard- en software engineers en die zijn al langere tijd moeilijk te vinden. ‘Daar komt bij dat de IA-opleidingen op mbo- en hbo-niveau niet goed zijn afgestemd op wat de praktijk vraagt’, stelt Malas. ‘Niet alleen de praktische

vaardigheden, maar ook de theoretische bagage van studenten sluit niet helemaal aan. Dus bieden wij met onze IA Professionals Academy lesstof om engineeringskennis te verhogen, maar ook zaken als de juiste vragen stellen, het kunnen inschatten van het eigen werk, het beheren en managen van projecten en het methodisch, modulair opbouwen van software.’ Behalve schoolverlaters leidt de academy van MA IT ook mensen op met praktijkervaring in de industriële automatisering. ‘Voor verdieping en verbreding van de kennis en vaardigheden waarover ze reeds beschikken.’ Het experiencecenter op de Eindhovense locatie staat ook ten dienste van de academy, om studenten praktijkgericht te laten oefenen met de modernste hard- en software. ‘Daarnaast zullen we het center benutten voor het doen van pilots met klanten.’ ‘Net als vrijwel iedereen in de indus-

Het pand van de nieuwe vestiging van MA IT MyAutomation in Eindhoven. Foto: MA IT

trie zijn ook wij heel druk met onze trajecten. Zo’n verhuizing van Son, waar we al een kleine vestiging hadden, naar Eindhoven komt dan natuurlijk niet uit. Toch hebben we de die stap gezet, juist omdat we op de nieuwe locatie met de academy kunnen zorgen voor meer, goed

opgeleide mensen die ons en de klanten extra ondersteuning kunnen bieden. Operationeel kwam het niet goed uit omdat we erg druk zijn maar we moeten juist ook in drukke tijden met de toekomst bezig zijn.’ www.my-automation.nl

TRYMAX GROEIT: 60 MACHINES VORIG JAAR, MINSTENS 100 DIT JAAR dubbelen in omzet.’ Trymax heeft een compleet eigen productlijn opgebouwd: de NEO voor de fabricage van geïntegreerde schakelingen in de halfgeleiderindusTrymax is meer dan verdubbeld in oppervlakte. Foto: Trymax trie. Het zijn op plasmaTrymax Semiconductor Equipment technologie gebaseerde machines in Nijmegen maakt een sterke groei voor onder meer het verwijderen door. Daarom is het onlangs vervan lichtgevoelige lakken, etsen van huisd naar een groter pand aan de uiteenlopende materialen en opperrand van de stad. De productievlaktebehandelingen. Er zijn platruimte, de cleanroom en de formtypen voor wafers tot 8 inch researchruimte zijn meer dan ver(200 mm) en voor wafers tot 12 inch dubbeld in oppervlakte. Eigenlijk (300 mm). Vooral de machines voor zou de officiële opening half februawafers tot 200 mm zijn zeer ri zijn, maar dat is gezien de coronagevraagd. beperkingen maar even uitgesteld ‘De halfgeleidermarkt is zeer dynatot de laatste helft van april. In ieder misch en cyclisch, waaraan in het geval hebben de medewerkers alvast afgelopen jaar nog eens de Covidde ruimte. ‘Het oude gebouw bood pandemie werd toegevoegd. Dat onvoldoende productiecapaciteit, er maakte de bedrijfsvoering wat lastiwaren parkeerproblemen, de logisger. Mensen moesten, en moeten tieke afhandeling was lastig’, zegt ceo nog steeds, deels thuis werken en het en oprichter Leo Meijer. ‘Terwijl we reizen was moeilijker. De grondstofvolop in ontwikkeling zijn en de fenschaarste en componententekorkomende drie tot vijf jaar willen ver- ten in de supplychain baren ons zor-

gen en vragen dagelijks aandacht. We zijn steeds met onze leveranciers in gesprek om te weten waar zij tegenaan lopen en wat dat betekent voor onze productie. Waar nodig zoeken we alternatieven.’ Met het nodige out-of-the-box-denken konden de Trymax-medewerkers veel oplossen. ‘Natuurlijk ontkomen we soms niet aan vertraging. We proberen de schade echter zo veel mogelijk te beperken.’ 2021 was een recordjaar voor Trymax, aldus Meijer. De orderintake overtrof alle verwachtingen. Bovendien verwelkomde Trymax vorig jaar

zo’n 13 nieuwe klanten. Dat brengt het totaal op ruim 50 klanten over de hele wereld. Het orderboek voor 2022 ziet er heel veelbelovend uit. ‘We hebben vorig jaar zestig machines gebouwd en gaan dit jaar naar minstens honderd. De groei is mooi verdeelt in meer orders van bestaande klanten die hun capaciteit snel aan het uitbreiden zijn, en nieuwe klanten die de betrouwbare Plasma Ash- en Ets-machines van Trymax installeren als alternatief voor hun huidige machinepark.’ www.trymax-semiconductor.com

Met een nieuwe clouddienst vervult Isah de rol van SCSN Service Provider voor haar klanten. Kijk op de achterpagina

Maak het met Isah.

februari 2022 25-11-2021 9 12:07

WE BUILD YOUR EXPERTISE

ProCleanroom is jouw partner voor clean air solutions PROFESSIONALS IN CLEANROOM TECHNOLOGY De kracht van ProCleanroom Bij ProCleanroom geloven we dat de beste cleanrooms en flowkasten worden gerealiseerd rondom de expertise die in deze stofarme ruimtes plaats gaat vinden. Dus nemen we het kritische proces van onze klanten als startpunt voor de ontwikkeling van onze cleanrooms en laminaire flowkasten. Vanuit kennis over jouw expertise ontleden we het kritische proces in de stofarme omgeving en ontdekken zo de eisen waaraan onze producten moeten voldoen. ProCleanroom is jouw partner voor clean air solutions. Van ontwerp, fabricage, installatie en ISO-validatie tot het inrichten van de ruimtes, accessoires en consumables. Onze oplossingen sluiten naadloos aan op jouw behoeften.

Kwaliteit en snelle levering Meer dan 16 jaar ervaring Permanent en mobiel Flexibel ontwerp

Meer informatie? Neem contact met ons op:

+31 (0)40 400 28 74 info@procleanroom.com www.procleanroom.com

UIT DE MARKT PLM-ERVARING VAN SETTELS BRENGT CARDS-TEAM MEER IN BALANS Settels Savenije PLM Services is opgegaan in cards PLM Solutions. Een integratie van respectievelijk een PLM-dienstverlener op het gebied van Siemens NX en Teamcenter met een value added reseller en businesspartner van Siemens Digital Industries Software. Door de overname door cards, mede mogelijk gemaakt door investeerder Holland Capital Management, is er een implementatiepartner ontstaan van 54 medewerkers – salesmensen, consultants plus ondersteunend personeel – actief in een sterke groeimarkt.

‘Op dit moment is de behoefte in de markt aan automatisering en digitalisering, en dan met name aan NX CAD/CAM en Teamcenter PLM enorm. Grote marktpartijen als ASML en hun system suppliers vragen hun toeleveranciers verdergaand te digitaliseren en de werkvloer papierloos te maken. Covid en de arbeidsmarktkrapte hebben dat proces alleen nog maar verder versneld, om flexibel mogelijk te kunnen opereren en te kunnen sourcen en 24/7 te kunnen produceren’, zo legt cards-ceo Erik Burghoorn uit. Die grote vraag kan het cards-team

MEVI: SOMS ZELFS AANLEVERING MASSA-ARTIKELEN PROBLEMATISCH Bij de DISCA in 2019 was Mevi Fijnmechanische Industrie uit Helmond, ontwikkelaar en producent van machines, apparaten, modules en precisieonderdelen, nog de trotse winnaar van de Best Logistics award. De jury noteerde toen onder meer dat het bedrijf zeer leverbetrouwbaar is. Die tijden zijn veranderd, verzucht general manager Jacco Colen. ‘In Q4 2021 zijn voor bepaalde componenten zoals sensoren, lageringen en dergelijke langere lead times gaan lopen. En nu merken we dat naast chips ook bij allerlei elektrodelen, zoals bekabeling. Het begint allemaal wat lastiger te worden.’ Mevi probeert dan ook zodra de bestelling de deur uit is een bevestiging van de leverancier te krijgen. ‘Maar die rekken en strekken de leverdata steeds meer. Dus hebben we ook met onze klanten nauw contact wanneer ze leveringen kunnen verwachten. Het grootste probleem ligt bij de leveranciers, zeker als ze pas op het laatste moment melden dat een levering vertraging oploopt. Dan hebben we geen tijd meer om naar alternatieven te zoeken.’ Opvallend genoeg laten zelfs bekende leveranciers nu steken vallen. ‘Dat kwam in het verleden echt niet voor. En dan gaat het ook nog om cilinders of ventielkleppen, massa-artikelen waarvan je het helemaal niet verwacht.’

Tot voor kort wist Mevi via de eigen productielocatie in Tsjechië soms uit Oost-Europa nog wat voorraden binnen te halen, maar dat gaat de laatste jaren ook moeilijker. ‘Inmiddels voelen ze daar net zo goed de pijn. En omdat ze bij grondstoffen eveneens steeds meer achter de feiten aanlopen, loopt ook de opstart van de productie achter’, stelt Colen. Een geluk bij een ongeluk is dat Mevi vooral specials maakt en dus maar kleine buffers aanhoudt. ‘De techniek en software verandert elk halfjaar. Dat betekent dat als we voor dezelfde klant een nieuwe machine maken, we andere onderdelen nodig hebben.’ Maar daaraan zit ook weer een keerzijde. ‘Doordat we niet weten wat onze klanten morgen nodig hebben, kunnen we daar niet op anticiperen. De grote oem’ers die wij hier in Brabant bedienen, hebben altijd de nieuwste techniek nodig. En als ze morgen iets bedenken, willen ze het overmorgen hebben. Als we er dan niet aan kunnen komen, is dat heel moeilijk haalbaar. Want die oem’ers hebben doorgaans zelf wel wat voorraad, maar niet altijd alles, zeker niet voor die specials’, aldus Colen, die verwacht dat deze situatie nog wel een paar jaar kan duren. ‘We zijn gebonden aan de wereldindustrie en halen net als onze concullega’s ook producten uit het Verre Oosten.’ www.mevi.com

nu beantwoorden met nog meer voeling met de werkvloer van producerende bedrijven, aldus de van Settels afkomstige PLM business consultant Wim Ottenhoff. ‘Met onze kennis van hoe het er op een werkvloer aan toe gaat kunnen we de implementatie van CAD/CAM en PLM vergemakkelijken. Want dat is veel meer dan het installeren van wat software. De menskant is net zo belangrijk, en vaak veel lastiger. Het vergt een andere manier van werken, het aanwijzen en begeleiden van key users en procesengineers. Juist daarmee hebben wij heel veel hands-on ervaring die we vanuit de Settels Savenije-groep hebben meegenomen.’ Want het voormalige Settels-bedrijf was onderdeel van een groep van ondernemingen met ook engineering- en productieactiviteiten. Betekent het uit die groep stappen en samengaan met cards dan niet tegelijk het kwijtraken van die voeling met de werkvloer? ‘Een

logische vraag’, reageert Ottenhoff, ‘maar dat voeling houden deden we – ook als onderdeel van Settels – toch vooral via implementatietrajecten voor klanten. Door de samenvoeging is er nu een meer gebalanceerd team ontstaan met veel PLM-ervaring in het veld. De ervaring na een paar maanden is dat teamleden uit de twee bedrijven heel goed samen kunnen optrekken en elkaar goed aanvullen.’ Een ander belangrijk motief voor de overname was de complementariteit van de klantenportfolio’s. cards heeft klanten als ASML, Thermo Fisher, Ahrend, Frencken, NTS, AAE, KMWE en MTA, Settels Savenije PLM Services voegt daar onder andere Kulicke & Soffa, Weir Minerals, KSE Process Technology en Ushio aan toe. www.cardsplmsolutions.com

BKL is een kwalitatief hoogwaardige onderneming dat specialistische machines (o.a. hijs- en hefgereedschappen en testequipment) ontwikkelt voor gerenommeerde OEM-ers in diverse sectoren. Dankzij de combinatie van uitstekende productiefaciliteiten en de ervaring en creativiteit van zestig professionals bouwen we deze specialistische machines zelf. Onze kennis excelleert in:

› › › ›

Up to the challenge

Engineering Inspection Production Services

Experts in Safety BKL inspecteert en keurt “tooling’. Daarnaast ontwikkelt en levert het bedrijf uitgekiende hijs- en hefwerktuigen (IIA verklaring, CE) en assembleert deze op locatie in Nuenen.

Collse Heide 1 | 5674 VM Nuenen The Netherlands | T: +31 (0)40 2951444 info@bkl.nl | www.bkl.nl Member of Anvil Industries

februari 2022

ALS DE INDUSTRIËLE KETENS STRAKS WEER VOL OP DE REM MOETEN, IS HET GEDAAN MET DE SOLIDARITEIT

HUIDIGE TEKORTEN WEL TE FINANCIEREN, MAAR WIE BETAALT STRAKS DE OVERSCHOTTEN?

THEMA SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat toelevering onzeker is, met name als daarvoor internationale, globale supplychains worden gebruikt. Hoe dit op te lossen? Double

De onzekerheid in de mondiale maakindustrie is groter dan ooit. Maar niemand wil ‘nee’ verkopen, dus wordt er ‘robuuster’ ontworpen en wordt de cashflow vergroot, om extra capaciteit op te bouwen. Er worden meer risico’s genomen opdat er toch maar geleverd wordt. Op de lange termijn leidt dit echter tot een forse overcapaciteit. Nu is er alom solidariteit, wordt (te) late levering met de ‘mantel der overmacht’ bedekt. Klandizie is er toch wel. Maar als straks de markt verzadigd raakt, terwijl de capaciteit tot een maximum is opgevoerd, zal het met die solidariteit snel gedaan zijn. Meer transparantie over de hele keten is bittere noodzaak, maar zover is het nog (lang) niet. Leveranciers moeten daarom nú hun contracten aanpassen.

sourcing, meer local4local, meer buffers? Of is het beter om alternatieven te engineeren die als back-up kunnen dienen? Oplossingen die allemaal geld kosten: wie gaat dat betalen? En het zijn ook oplossingen die de capaciteit verhogen, terwijl de consumentenvraag niet navenant meestijgt: wat doen we daarmee als straks die vraag plots afvlakt? Is de tijd niet rijp voor geavanceerde AI-systemen die met complete datasets transparant maken waar in de keten de onbalans zal ontstaan? Of vraagt dat – nog altijd – om meer openheid

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

e klantenkring van KTR Benelux in Hengelo bestaat in Nederland voor plusminus de helft uit seriematig producerende, voorraadgestuurde bedrijven. En voor de andere helft uit projectgestuurde ondernemingen: met name die groep zorgt momenteel voor een extra grote logistieke uitdaging. ‘Een van hen’, verhaalt senior managing director Hans Hagedoorn, ‘heeft lang achter een order in de VS aan gezeten. En dan ineens valt die. Nu moet hij in korte tijd in de VS twee pro-

ductielijnen opleveren. En wij moeten daarvoor een groot aantal complexe koppelingen leveren. Maar andersom maak ik ook mee: een klant die in 2020 nog heel veel deed, maar dit jaar geen enkele grote order heeft weten te scoren. Daarop anticiperen is heel erg lastig.’ Dan scheelt het dat die andere helft van de klandizie een wat betere forecast kan afgeven. ‘Die is goed voor een bepaalde onderstroom voor onze productie.’ Evengoed moet KTR anticiperen op een forse vraag ‘die nog niet hard is’. ‘Wij hebben wel een geavanceerd forecastingsysteem (SAP, red.), maar dat is nog geen glazen bol. Dus moeten we, om onze levertijden concurrerend te houden, tot op zekere hoogte risico’s nemen.’

dan ketenpartners elkaar gunnen?

• ‘Al onze ketencommunicatie is erop gericht

productie-stops bij onze klant te voorkomen.’ • ‘De toeleverende industrie maakt overuren en

dat merken we aan de kwaliteit.’ • ‘Oem’ers zijn momenteel geneigd voor de

zekerheid maar wat extra te bestellen.’ • ‘De relevantie om in contracten de onzekere

toekomst mee te nemen, is groter dan ooit.’ • ‘Geen data delen voor een transparantere

supplychain leidt op termijn tot uitsluiting.’

MEER ONZEKERHEID

‘Onze klanten zijn niet bezig met sourcingsperikelen die zich over één of anderhalf jaar kunnen voordoen. Afhankelijk van de informatie van de klant over zijn markt kijken wij wél verder vooruit’, aldus Dirk van den Hengel van MAG45. Foto: MAG45

februari 2022

Die risico’s waren het afgelopen jaar extra groot toen er veel meer onzekerheid in de markt was dan normaal: ‘Op basis van de orderintake in 2020 hebben we eind van dat jaar de productiecapaciteit wat teruggeschroefd. Het eerste kwartaal van het vorig jaar was in lijn met onze verwachtingen – ik denk deels omdat veel klanten nog uit voorraad leverden en nog niet bestelden. Maar ergens rond 1 april raakten die buffers leeg en kwam er ineens heel veel vraag los.’ Over 2021 gerekend was de orderintake in de Benelux 25 procent hoger dan in 2020. ‘En dat geldt min of meer voor alle KTR-landenvestigingen. Tegelijk hadden wij én onze leveranciers met de nodige ziektegevallen te maken, waardoor de capaciteit nog verder uit de pas liep met de vraag. Op de hoofdvestiging in Rheine liepen we op de afdeling logistiek op een gegeven moment dusdanig achter met het verpakken van leveringen dat medewerkers van sales en engineering moesten bijspringen.’ Terugblikkend is Hagedoorn evenwel tevreden

over de mate waarin KTR in de klantvraag heeft kunnen voorzien. ‘Als ik zie hoeveel nieuwe klanten bij ons aanklopten, denk ik dat wij het beter hebben gedaan dan onze concurrentie.’ Dat dus door van het personeel de nodige flexibiliteit te vragen, maar ook door gecalculeerde risico’s te nemen. Zo is geld gestoken in bepaalde machines voor de productielijnen in Rheine. ‘Vaak gaat dat goed, maar soms hadden we achteraf beter in een net wat andere machine kunnen investeren.’

AFNAMEAFSPRAKEN Ook kon menige klant snel genoeg bediend worden door afspraken te maken met nieuwe toeleveranciers. ‘Het aantal strategische leveranciers, die complete producten voor ons fabriceren en ook de kwaliteitscontrole doen, hebben we verhoogd. Wij zijn nieuwe klanten ad hoc gaan beleveren op voorwaarde van leveringsafspraken voor de langere termijn, maar nieuwe leveran-

ciers vroegen dat ook van ons. Niet alleen de fabrikanten van componenten, maar ook de leveranciers van stafmateriaal: staal, granulaat, rubber. Ook daarmee hebben we prijs- en afnameafspraken moeten maken voor de lange termijn. Nu werken wij graag met strategische leveranciers, maar op termijn kan dit leiden tot een zekere overcapaciteit. Die verwacht ik niet de komende twaalf maanden, maar voor daarna blijft het onzeker. Klanten weten zelf ook niet wat ze moeten verwachten. De grote oem’ers bellen ons met vraag wat wíj verwachten.’

ZO TRANSPARANT MOGELIJK Bij MAG45, dat de klant in zijn supply chain management ondersteunt met advies en sourcing, hebben ze de sterke toename van de vraag en de supplytekorten het hoofd geboden door de communicatie te intensiveren, zowel met klanten als met leveranciers, aldus Dirk van den Hengel. ‘Het is zaak dat de klant zo transparant mogelijk is over zijn forecast en de productplanning die hij daaraan gekoppeld heeft. Van onze kant vraagt het dat we zo duidelijk mogelijk zijn hoe groot de risico’s zijn dat bepaalde componenten niet tijdig geleverd kunnen worden en wat wij en de klant

Illustatie: Tom van Dun

informeert, kunnen wij met onze leveranciers zorgen dat die wél op tijd geleverd worden. Maar soms blijkt het ook mogelijk dat suppliers toch nog wat in hun planning schuiven en de productie van bepaalde componenten naar voren halen. Al onze ketencommunicatie is erop gericht productiestops bij onze klant te voorkomen.’

NIET BEZIG MET LANGE TERMIJN Alom in de hightech-, farma- & medtech-markten is de verwachting dat de tekorten nog wel even aanhouden. Maar ook dat de grote vraag op een gegeven moment – over één of anderhalf jaar – opdroogt en er overcapaciteit ontstaan. Van den Hengel onderstreept dat het over zo’n lange termijn voorspellen erg lastig is. ‘Onze klanten zijn volledig gericht op het beschikbaar krijgen van supply in de komende maanden. Die zijn niet bezig met sourcingsperikelen die zich over één of anderhalf jaar kunnen voordoen. Afhankelijk van de informatie van de klant over zijn markt kijken wij wél verder vooruit. Daardoor moeten we risico’s nemen, maar dat zijn gecalculeerde risico’s. Een voorraad zou technologisch obsoleet kunnen worden…’

DIEPERE EN BREDERE BLIK

STABILITEIT KEERT NIET TERUG

Een uitdaging die naar zijn mening bij uitstek de mkb-oem’ers als RR Mechatronics aangaat. Want die hebben in de strijd om componenten, aldus Buis, niet de markmacht van de grote oem’ers. Daarom vraagt hij van zijn engineers een veel ‘bredere en diepere blik’ bij het ontwerpen van de bloedanalyse-apparatuur als de Starrsed-lijn die het Noord-Hollandse bedrijf wereldwijd op de markt brengt. ‘Als we vóór de pandemie in ons MT spraken over supply chain management, ging het over het verkleinen van dure buffervoorraden en het inwisselen van duurdere componenten voor goedkopere. Sinds april 2020 is dat niet meer aan de orde. Sindsdien gaat het erom dat onze engineers bij hun keuze voor componenten

De stabiele supplychains van voor de pandemie keren niet terug, stelt Jan Buis, ceo van oem’er RR

LEES VERDER OP PAGINA 14

‘EEN GEAVANCEERD FORECASTINGSYSTEEM IS NOG GEEN GLAZEN BOL.’

samen kunnen doen om die risico’s te verkleinen’, zo duidt de director sales & business solutions van de Eindhovense onderneming. ‘Soms, als de gevraagde component echt niet geleverd kan worden, kan de oplossing liggen in alternatieve componenten. Als de klant ons daarover tijdig

Mechatronics, vanuit New York waar hij een medisch-wetenschappelijk congres heeft bijgewoond. Was voorheen in grote mate duidelijk wanneer welke componenten tegen welke prijs toegeleverd konden worden, sinds het voorjaar van 2020 is die zekerheid verdwenen. ‘Niet alleen door corona en de grondstoffentekorten en logistieke problemen die de pandemie met zich heeft meegebracht. Ook door het populisme, de daarmee gepaard gaande geopolitieke onrust en de klimaatcrisis. Die stabiliteit komt voor lange tijd niet meer terug. Voor maakbedrijven rest niets anders dan te focussen op het veiligstellen van de toeleveringen, opdat die toch binnen redelijke marges van prijsstijgingen en levertijden plaatsvinden.’

februari 2022

THEMA SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT VERVOLG VAN PAGINA 13

rekening houden met de beschikbaarheid ervan voor de langere termijn. En dat ze ook hun ontwerp robuuster maken, zodat het bijvoorbeeld mogelijk is een bepaald type pomp of IC gedurende de levenscyclus te vervangen door een ander type pomp of chip, zonder dat de functionaliteit van het apparaat wijzigt. Maar ook door zo te ontwerpen dat functies die nu nog niet gevraagd worden – maar straks wellicht wel – nu al meegenomen worden als de componenten daarvoor nú beschikbaar zijn.’

STEVIGE BARRIÈRES Om dat voor elkaar te krijgen, ziet Buis direct een paar stevige barrières. ‘De klant zal zich flexibeler moeten opstellen en wijzigingen in de BOM van de producten die je ze toelevert gemakkelijker moeten accepteren. Die flexibiliteit is ook nodig van toezichthoudende instanties als de FDA. Deze instanties moeten je een grotere ontwerpvrijheid geven als je kunt aantonen dat je de risico’s die de aanpassingen met zich mee brengen op een verantwoorde manier hebt geanalyseerd.’ Voorts zou, voor een beter inzicht in de beschikbaarheid van componenten op de langere termijn, het (verwachte) aanbod ervan en de (verwachte) vraag ernaar transparant moeten worden gemaakt. ‘Maar dat vraagt wel openheid van de vragers en aanbieders van die producten.’ En openheid is een schaars goed in deze tijd waarin uitbesteders hun partners als vanzelfsprekend NDA’s opleggen voorafgaand aan elke kennisdeling, weet Buis. ‘Daar komt bij dat zo’n online vraag- en aanbodsysteem alleen zinvol is als het op Europese schaal wordt uitgerold.’

KUNST- EN VLIEGWERK Desalniettemin zet RR Mechatronics in op het re-engineeren van zijn producten, in casu, op het

tot norm verheffen van het intelligent – breder en dieper dus – ontwerpen. Voorts vertrouwt Buis er maar op dat hij de vertragingen van leveringen aan zijn klanten kan blijven beperken tot ‘enkele dagen’. ‘Tot nog toe is dat gelukt, maar met veel kunst- en vliegwerk. De toeleverende industrie maakt overuren en dat merken we aan de kwaliteit. Zelfs de toeleveringen van bestaande suppliers bevatten nu, vaker dan voorheen, fouten. En dan wordt er ook nog eens op het allerlaatste moment geleverd. Dan zit er niets anders op dan maar weer eens een koerier dwars door Europa op pad te sturen.’

OVERCAPACITEIT Duidelijk mag zijn: alom in de keten wordt op de huidige tekorten en onzekerheden gereageerd met capaciteitsvergrotingen. De kans is groot dat dat ergens de komende twee jaar leidt tot overcapaciteit en tot een hogere productie dan de markt vraagt. Dat kan leveranciers in grote problemen brengen. Op basis van harde forecasts van klanten hebben zij vaak geïnvesteerd in nieuwe machines, materialen ingekocht en extra medewerkers op de loonlijst gezet. Zeker de grote oem-klanten, die een flink deel van de omzet van hun leveranciers voor hun rekening nemen, zouden dan wel eens hun markmacht kunnen gebruiken om eenzijdig te bepalen dat ze de afgesproken aantallen niet afnemen, zo voorziet Sven Johansen van Westphal Johansen Advocaten uit Nuenen.

NÚ IN GESPREK GAAN Dus is het voor die leveranciers zaak daarover nu al in gesprek te gaan met hun klanten. ‘Zeker als je constateert dat je klant veel meer en veel eerder bestelt dan normaal en dat die orders een flinke investering vergen om over één of twee jaar te

De stabiele supplychains van voor de pandemie keren niet terug, stelt Jan Buis van RR Mechatronics. ‘Voor maakbedrijven rest niets anders dan te focussen op het veiligstellen van de toeleveringen, opdat die toch binnen redelijke marges van prijsstijgingen en levertijden plaatsvinden.’ Foto: RR Mechatronics

kunnen leveren, moet je daar nú nadere afspraken over maken. Ermee wachten is niet verstandig. Want die grote oem’er is nú van jou afhankelijk en dus veel eerder bereid om bijvoorbeeld je investeringen geheel of gedeeltelijk voor te financieren’, aldus Johansen. ‘Ook kun je ’m vragen nog ’ns nauwkeurig te kijken naar zijn markt: blijft de vraag werkelijk stijgen of zijn er signalen dat het kan tegenvallen? Daar komt bij dat oem’ers, zeker in deze tijd, geneigd zijn voor de zekerheid maar wat extra te bestellen, om te voorkomen dat ze hun eigen klant niet kunnen beleveren.’

MEER VOORRAAD TEGEN HOGERE PRIJZEN VERGT VEEL MEER CASH: WAT BIEDT DE OVERHEID? Om alle extra voorraad te financieren die moet worden aangelegd om (verdere) vertragingen te voorkomen en de soms forse prijsstijgingen te kunnen betalen, heeft RR Mechatronics meer cashflow nodig. ‘Wij hebben daar zomer 2021 al op geacteerd en extra financiële ruimte gecreëerd’, aldus Jan Buis. Ook Dirk van den Hengel erkent dat de huidige sourcingsproblemen extra cashflow vragen van MAG45: ‘Wij proberen met klanten en leveranciers goede afspraken te maken over de betalingstermijnen. En we trachten hen daaraan te houden. Maar we hebben ontegenzeglijk momenteel meer cashflow nodig. Er zijn leveranciers die vooraf betaald willen worden. Gelukkig maken we deel uit van de Solar Group, een multinational met een omzet van 2 miljard euro. Samen lossen we de extra cashflowbehoefte op.’ Menko Eisma komt regelmatig bedrijven met cashflowproblemen tegen. Zowel in zijn rol als managing director van Trumpf Nederland, als in die van vicevoorzitter van FPT-VIMAG. Deze branchevereniging van machinebouwers heeft de werkkapitaalproblematiek dan ook tot

februari 2022

centraal thema gebombardeerd, om leden daarin zo gestructureerd mogelijk te ondersteunen. Zelf ondervindt Trumpf die financiële problemen niet, geeft Eisma aan. ‘We hebben te maken met de moeilijke leverbaarheid van specifieke chips die in onze besturingen zitten. In sommige gevallen zijn ze veel duurder geworden dan voor corona. En doordat die chips of andere componenten ontbreken, kunnen ook wij niet alle orders op tijd uitleveren. Maar dat komt ook doordat de orderintake significant hoger ligt dan in 2020. De aantallen die we wél kunnen verschepen, liggen ongeveer op het niveau van voor de crisis. We draaien dus goed. Het vraagt van ons wel meer werkkapitaal. Gelukkig zijn we een financieel gezond bedrijf en kunnen we dit goed opvangen.’ Tal van klanten van Trumpf kampen wel met cashflowproblemen. Dan komt het goed uit dat de Duitse fabrikant van metaalverwerkingsmachines sinds 2014 een eigen bank heeft: Trumpf Financial Services GmbH. ‘Een volledig zelfstandig bedrijf en een echte bank die aan dezelfde EU-vereisten moet voldoen als andere Europese banken’,

benadrukt Eisma. ‘Als klanten in de problemen komen, bespreken we met ze hoe die ontstaan zijn. Is het een kwestie van slechte bedrijfsvoering? Of zijn ze het gevolg van externe factoren als de huidige tekorten? In dat laatste geval helpen we ze, bijvoorbeeld met een verlenging van de betalingstermijn. Ons doel is altijd de klant zo te helpen dat hij door kan.’ In de markt gaan stemmen op dat de Nederlandse overheid een deel van het werkkapitaal zou moeten (voor)financieren, om faillissementen te voorkomen. Navraag leert dat er een regeling is voor ‘gevestigde ondernemers met tijdelijke financiële problemen’ met een eigen vermogen van meer dan 204.171 euro. Conform het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) kunnen die een lening krijgen van maximaal 212.147 euro, terug te betalen binnen tien jaar.

• www.trumpf.com • www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ bijstand-voor-zelfstandigen-bbz

OVERMACHT? Dat laatste is direct terug te voeren op het feit dat leveranciers hun klanten momenteel nogal eens moeten teleurstellen: vanwege gebrek aan materialen of personeel kunnen ze niet op het afgesproken tijdstip en tegen de overeengekomen prijs leveren, aldus zijn collega Marcel Westphal. ‘Leveranciers beroepen zich dan al gauw op overmacht, terwijl dat soms helemaal niet terecht is. De klant kan dan bijvoorbeeld met recht stellen dat de leverancier in gebreke is gebleven door slechts bij één leverancier in te kopen, terwijl hij had kunnen weten dat hij daarmee een groot risico nam. De klant kan een claim indienen voor de schade die hij lijdt door het niet of niet tijdig leveren.’ Zo heet wordt die soep momenteel veelal niet gegeten, weet Westphal: ‘Veel uitbesteders snappen ook wel dat veel materialen simpelweg nergens beschikbaar zijn en dat zijn leverancier nu eenmaal niet kan toveren. Nú kunnen klanten dat begrip opbrengen. Straks, als er geen tekorten meer zijn maar misschien zelfs sprake is van overcapaciteit, kunnen zij zich minder solidair opstellen en blijven leveranciers zitten met overtollig materiaal dat ze hooguit tegen verlies kunnen verkopen. Daarom doen leveranciers er verstandig aan juist nu met hen het gesprek over de contracten aan te gaan.’

SOLIDARITEIT GEVRAAGD Solidariteit is in het betoog van de twee advocaten het kernbegrip, nu vooral van de leverancier met zijn klant, straks van de klant met zijn leve-

rancier. Vanzelfsprekend is die het gemakkelijkst op te brengen als de ketenpartners behept zijn met ‘eenzelfde cultuur van zakendoen’. Momenteel is er alom de (geopolitieke) roep om lokalisering (local4local), om zo veel mogelijk uitbesteden op het ‘eigen’ continent. En om logistieke redenen zijn veel inkopers nu naarstig op zoek naar Europese alternatieven voor hun Chinese leveranciers. Maar er zijn dus ook nog culturele en juridische redenen om je te oriënteren op partners in de buurt, aldus Johansen. ‘In de Aziatische cultuur, in het bijzonder in de Chinese, is het normaal en ook niet onbeleefd om, na het ondertekenen van een contract, opnieuw over afspraken te gaan onderhandelen. Ja, als je solidariteit nodig hebt van je ketenpartner, om af te wijken van het contract, zou die Aziatische manier van zakendoen eigenlijk heel goed van pas komen. Echter, die solidariteit kun je veel gemakkelijker krijgen van iemand die dezelfde taal spreekt en dezelfde normen en waarden hanteert’, zo is zijn ervaring.

‘MEEADEMENDE CONTRACTEN’ Het huidige tijdsgewricht toont, wat de twee advocaten betreft, duidelijk het belang aan van – wat zij noemen – ‘meeademende contracten’. Westphal: ‘Contracten waarin een “wederzijds voordeel clausule” is opgenomen. Waarin is vastgelegd dat de afspraken over levertijden en prijs worden aangepast als de marktomstandigheden – binnen een bepaalde bandbreedte – veranderen. Zodat beide partijen een deel van de pijn lijden

of een deel van de extra marge genieten.’ Westphal Johansen hebben deze Mutual Benefit Clause nog niet vaak in contracten kunnen opnemen. ‘Te weinig naar onze smaak’, aldus Johansen. ‘Maar de relevantie om in contracten de onzekere toekomst mee te nemen, is nu groter dan ooit.’

OPZWEEPEFFECT VOORKOMEN De overcapaciteit en de consequenties daarvan zijn dus met juridische middelen te verkleinen. Ze zijn echter ook te voorkómen, stelt Jeroen Hanekamp. ‘Die overcapaciteit zal niet ontstaan in ketens waarin de stakeholders – oem’ers en toeleveranciers – onze 3DEXPERIENCE-software gebruiken. Die stelling durf ik wel aan!’, aldus de managing director van Dassault Systèmes Nederland. ‘Want als je in die software een product ontwerpt, wordt direct zichtbaar welke leveranciers geschikt zijn om daarvoor toe te leveren. En dat zijn per definitie leveranciers die gebruik maken van onze Macro Planner, een tool in onze DELMIA-software.’ Die Macro Planner kan dat opzweepeffect voorkomen. ‘Zo’n effect ontstaat doordat retailers koste wat kost willen voorkomen dat er ergens lege schappen ontstaan. Dus nemen hun toeleveranciers en de toeleveranciers daar weer van – inclusief dus de bouwers van de productielijnen en hun leveranciers – elk op hun beurt het zekere voor het onzekere en kopen meer in dan verwacht en gevraagd. Met de Macro LEES VERDER OP PAGINA 16

Yaskawa Industrial Processors Al uw ideëen al aan boord Yaskawa levert een complete range ASICs, die speciaal zijn ontwikkeld voor veeleisende industriële automatiseringstoepassingen. Een mooi voorbeeld is de TRITON. Deze innovatieve processor combineert industrieel gigabit Ethernet communicatie, PLC, Backplane Master en Motion Controller in één robuuste chip. Dit resulteert in lage Cost of Ownership, bijvoorbeeld door de geïntegreerde backplane en zeer lage energieconsumptie.Door het uitgekiende ontwerp levert de TRITON maximale performance tot +125 °C.

www.yaskawa.nl/lp/triton

Yaskawa Benelux BV · Brainport Industries Campus 1 · 5657 BX Eindhoven · +31 40 289 5500 · info.nl@yaskawa.eu.com · www.yaskawa.nl

februari 2022

THEMA SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT VERVOLG VAN PAGINA 15

Planner’, claimt Hanekamp, ‘krijgt de gebruiker zekerheid over die vraagontwikkeling en hoeft dus niet te overreageren.’

ALLE STAKEHOLDERS, ALLE DATA Dat inzicht wordt gecreëerd doordat alle stakeholders in een keten de Macro Planner vullen met actuele data over hun kosten, kwaliteit, productiecapaciteit en logistiek. ‘Dan heb ik het over álle kosten, van productiekosten tot en met die van het verschepen. Kwaliteitsdata geven onder meer informatie over het te verwachten percentage uitval. Data over de productiecapaciteit vertellen onder andere in hoeverre en hoe snel die kan worden vergroot. Logistieke data maken bijvoorbeeld duidelijk of het transport per schip moet of ook per vliegtuig kan, mocht dat nodig zijn. Met al deze statistische gegevens kun je de supplychain optimaliseren. Gegevens die de actuele situatie betreffen, niet de historie en dat is juist nu relevant. Immers, er bestaan geen historische data over de opzweepeffecten van pandemieën als corona. Alleen als je die wel hebt, heeft het zin allerlei verschillende scenario’s te bepalen en die met AI en machine learning door te rekenen.’

HOLISTISCHE VALUE CHAIN ‘Ja, zou de hele industriële wereld van onze software gebruikmaken, dan zou er geen over- of

ondercapaciteit, geen opzweepeffect meer ontstaan. Beter kan ik het niet samenvatten’, aldus Hanekamp met een lach. ‘Ook niet in ketens van 3.000 leveranciers die toeleveren voor complexe machines bestaande uit 8.000 of meer componenten. Wij hebben complete supplychains in ons klantenportfolio: van delvers van ijzererts en staalproducenten tot componentenleveranciers als SKF, autobouwers als BMW en logistiek dienstverleners als DHL. Samen met de partijen in zo’n keten zouden we dit kunnen combineren tot één holistische value chain.’ Voorwaarde is wel dat alle ketenpartners de benodigde data volledig en op het juiste moment invoeren, wil die keten geen last gaan krijgen van dat opzweepeffect.

DATA DELEN MOET! Maar dat geldt natuurlijk nog niet voor een doorsnee verpakkingsmachinebouwer met zijn honderden leveranciers, erkent hij. ‘Dus dat opzweepeffect zal zich in die ketens zeker gaan voordoen. Maar bedrijven zoals Renault, Airbus, NXP en BMW zijn bezig om, vanaf het ontwerpstadium, hun hele keten/netwerk te optimaliseren. Voor alle bestaande leveranciers en andere ketenpartners wordt het steeds belangrijker, voor hun toekomstige businesscontinuïteit, om daaraan mee te kunnen doen. Het belang van data delen, voor meer transparantie in de supplychain, is zo cruciaal dat niet meedoen naar mijn idee op termijn tot uitsluiting leidt.’

Als specialist in aandrijven en positioneren leveren wij hoogwaardige componenten, diensten en complete oplossingen voor de apparaat- en machinebouw in de Benelux. Uw applicatiewensen staan hierbij centraal.

februari 2022

‘Ja, zou de hele industriële wereld van onze software gebruikmaken, dan zou er geen over- of ondercapaciteit meer ontstaan. Beter kan ik het niet samenvatten’, aldus Jeroen Hanekamp van Dassault Systèmes Nederland. Foto: 3DS

• www.ktr.com/nl • www.mag45.com • www.rrmechatronics.com • www.wjadvocaten.nl • www.3ds.com/products-services/delmia

RICK & MARCO M&A-director Rick Denekamp en managing partner Marco Hulsewé zijn van teamOn Corporate Finance, een internationaal M&A-kantoor in Barcelona. M&A staat voor mergers & acquisitions.

www.teamon.es

HERINRICHTEN VAN DE SUPPLYCHAIN: SPANJE EN PORTUGAL ALS ALTERNATIEF In mei 2020 was de wereld in de ban van de eerste golf van de coronapandemie; lockdowns, vertragingen in de containervaart en reisbeperkingen verstoorden de activiteit in elk deel van de economie. De vraag verdampte in sommige sectoren en schoot omhoog in andere. Ondernemers werden gedwongen na te denken over hun huidige structuur en de werking van hun toeleveringsketens. Als er één ding duidelijk werd tijdens de pandemie, dan is het wel de enorme afhankelijkheid van China en Rusland voor de aanvoer van halffabricaten, materialen en grondstoffen. Deze ontwikkeling noopt tot het structureel anders inrichten van de industriële supplychains. Van het Nederlandse bbp wordt 12 procent direct in de industrie verdiend. De afgelopen decennia heeft die sector een deel van zijn activiteiten naar lagelonenlanden verplaatst. Veel bedrijven zijn kop-staart-ondernemingen geworden die de productie overlaten aan leveranciers in landen waar de loonkosten beduidend lager liggen – zoals India, China, Polen en Roemenië – dan in het westen. Dit past binnen de globaliseringstrend, maar roept wel vragen op over de corporate social responsibility van de uitbesteders. En of outsourcing naar het steeds dominantere China passend is in de internationale politieke verhoudingen. Deze twee issues maken de supplychains instabiel. Daarom zijn voor het veiligstellen van de supplychain goede alternatieven belangrijk. Zoals Spanje en Portugal? Spanje is al jaren één van de belangrijkere handelspartners

APEX DYNAMICS DESIGN TOOL

van Nederland. Ons land exporteerde in 2020 voor 14,4 miljard euro naar Spanje, Spanje verkocht voor 8,4 miljard euro in ons land. Spanje is (na Duitsland) de tweede automobielproducent van de EU. Kansrijke sectoren zijn voorts de cleantech, digitalisering, smart logistics, voeding, healthcare, farmaceutica en biotechnologie. Verschillende grote bedrijven nearshoren naar Spanje. Zo heeft HP in Barcelona het 3D-printwereldcentrum gevestigd. De Nederlandse foodgigant Plukon heeft in Extremadura VMR overgenomen. Akzo heeft zijn verfdivisie vergroot met de koop van Titan uit Barcelona. Portugal heeft een kleine, maar open economie. Dankzij 16 nationale en regionale programma’s kreeg Portugal in de periode 2014-2020 meer dan 25 miljard euro uit ESIfondsen, met eigen bijdragen aangevuld tot meer dan 32 miljard euro. Geld voor het verbeteren van de werkgelegenheid, energie-efficiëntie, ondernemerschap, onderzoek en innovatie. Een industriereus als Siemens breidt er zijn activiteiten uit. Volkswagen zit er al langer. Het Achterhoekse Intersnack kocht Frutorra, de Portugese marktleider van noten. Ook start-ups Cloudflare en Revolut hebben in Portugal de omgeving gevonden om te blijven groeien, gebruikmakend van het beschikbare Portugese talent. De combinatie van een overvloedig aanbod van goed opgeleide werknemers tegen lagere loonkosten, betere kostenproductiviteitsratio’s en veel lagere transportkosten maken Spanje en Portugal aantrekkelijke, politiek stabiele Europese alternatieven voor de verre offshore-landen.

SCAN DE QR CODE EN BEK K DEZE

EN ANDERE VIDEO’S

move forward WWW.APEXDYNA.NL | +31 (0)492 509 995

SPELINGSARME TANDWIELKASTEN, TANDHEUGELS EN RONDSELS februari 2022

CHANGING THE GAME OF MECHATRONICS BETTER TOGETHER

We develop mechatronic products in such a way that they can be produced in series, at a pre-defined price point, at a pre-defined quality level and with the shortest time-to market. Our unique “V2-way of working” enables viable business cases. Product and production design run concurrently and are continuously coordinated and synchronized during the development process. This is how we make a difference in the world of mechatronics.

FIND OUT MORE MTAGROUP.NL

THEMA SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT

PROTONIC BLIJFT INZETTEN OP CREATIVITEIT EN FLEXIBILITEIT, OM BANDSTOPS TE VOORKOMEN

‘NORMAAL BETAAL JE 1 EURO, NU 50, MAAR DAN KAN DE KLANT WEL UITLEVEREN’ Terugkijkend op de afgelopen twee jaar wil Tanja van Truijen, commercieel directeur bij Protonic, eigenlijk niet spreken van een crisis. De vraag bleef en was in sommige sectoren eerder meer dan minder. Wel vormt de toeleverketen – zonder meer – een uitdaging. Wanneer het aanbod stokt, is communicatie met klanten, leveranciers en fabrikanten essentieel, net als inkoop. ‘Inmiddels speuren vier inkopers samen met r&d de hele wereld af. Als ik dankzij die gigantische effort toch kan blijven leveren, is het dat wel waard.’

DOOR WILMA SCHREIBER

rotonic in Zwaag ontwikkelt en produceert elektronica voor een slimme aansturing van machines, instrumenten en apparaten in uiteenlopende markten, waaronder de industrie, agrotechniek, medische technologie, automotive en energie & infrastructuur. Markten waar de componententekorten zich laten voelen. ‘In het begin dacht ik dat corona de wereld zou gaan veranderen, maar de files staan er weer en we kopen weer in China in. Terwijl fabrieken daar, nu de kolencentrales gesloten zijn, maar enkele uren per dag energietoevoer hebben. De vraag blijft, maar het aanbod stagneert.’ Inkoop is dan ook enorm in belang toegenomen. ‘Eerst hadden we twee mensen, dat zijn er inmiddels vier die samen met r&d de hele wereld afspeuren naar alternatieven. Dat vergt enorm veel werk; de effort die we daarin steken, is gigantisch.’

NUMMERTJE TREKKEN Protonic zelf heeft met name last van schaarste aan processoren, aan geheugen- en vermogenscomponenten. ‘Fabrikanten moeten eerst nog een half miljoen componenten uitleveren aan de automotive, daarna ben jij aan de beurt. Het is net als bij de slager een nummertje trekken. En natuurlijk leggen de automotive en een bedrijf als ASML orders ook al twee, drie jaar van tevoren vast. Als een klant zich dan zes maanden van tevoren bij mij meldt, sta ik achter in de rij’, stelt Van Truijen, die ook vraagtekens plaatst bij die grote vraag. ‘Iedereen schreeuwt: we hebben het nu nodig, maar er zijn natuurlijk niet in één keer 1 miljard mensen bij gekomen. Dus kijk naar wat

Protonic heeft afgelopen tijd veel geïnvesteerd in de productie. Ondanks de huidige schaarste aan componenten heeft Protonic dankzij een creatieve aanpak toch 79 van de 80 projecten kunnen afronden, aldus commercieel directeur Tanja van Truijen. Foto: Wouter Keuris

je nú moet leveren en wat je daar op dit moment voor nodig hebt.’

BANDSTOP VOORKOMEN Dus is veel communicatie met klanten, leveranciers en fabrikanten essentieel om te kijken of er iets te regelen valt, zodat klanten niet in de problemen raken. ‘Als familiebedrijf zijn wij van oudsher creatief en flexibel. We onderzoeken wat klanten nodig hebben en wanneer, om hier en daar een bandstop te voorkomen. Want een componentje van vijf euro gaat uiteindelijk wel in een landbouwmachine van een paar ton.’ Dat Protonic begin 2021 investeerde in een nieuw machinepark, betaalt zich nu uit. ‘We kunnen snel omschakelen, kleine series produceren zonder dat er veel tijd verloren gaat. En als er ineens toch onderdelen binnenkomen, kunnen we dankzij de snellere machines ook sneller produceren en leveren.’

KIEZEN UIT TWEE KWADEN Hoewel de uitlevering begin vorig jaar wel enigszins stagneerde, zie je dat over een geheel niet terug, aldus Van Truijen. ‘Sommige leveringen in januari zijn verschoven naar februari of maart, andere klanten hebben helemaal niks gevoeld’, zegt ze. ‘Voor een board met 100 componenten komen er 95 gewoon langs de normale weg binnen op de gevraagde datum – als je maar vroegtijdig bestelt. Voor de resterende wijken we uit naar een andere leverancier. Of we zoeken een alternatief, soms door te re-designen. Of gaan in

zee met een broker. Dankzij die aanpak hebben we 79 van de 80 projecten af kunnen ronden.’ Een kwestie van uit twee kwaden het beste kiezen. ‘Normaal betaal je 1 euro voor een component, via een broker 50 euro, dat weet je van tevoren. Maar dan hebben we binnen een week die component in huis en kunnen we produceren. Dan kan de klant alsnog die machine uitleveren. Dus opteert hij daarvoor, want we willen geen van allen stilstaan.’

ERGSTE KOMT NOG? Dat Protonic er goed voor staat, is mede te danken aan de vooruitziende blik van het hoofd inkoop. ‘Die voorspelde in oktober 2019 al tekorten, dus toen hebben we voor een aantal producten anderhalf jaar van tevoren besteld. En toen corona uitbrak hebben we op eigen kosten verder geïnvesteerd in voorraden. We hebben liever voorraad liggen dan nu duur in te moeten kopen.’ Om er lachend aan toe te voegen: ‘En ik kan ze natuurlijk ook altijd nog duur verkopen.’ Desondanks bekruipt Van Truijen soms het gevoel dat het ergste qua toeleverproblematiek nog moet komen. ‘Afgelopen tijd is heel veel uit bestaande voorraden geleverd, die zijn nu op. Bij elke component dat ik intoets voor Q2 en Q3 2022, krijg ik nul, gebaseerd op de huidige productie. Daarom blijven we goed vooruitkijken, met de klant communiceren en zo snel mogelijk bestellen.’

• www.protonic.nl februari 2022

THEMA SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT

FUTURE ELECTRONICS BIEDT KLANT ZICHT OP ‘ZORGELIJKE’ TOEKOMST BESCHIKBAARHEID COMPONENTEN

DOOR CONSOLIDATIES KUNNEN FABRIKANTEN ‘NU VRAGEN WAT ZE WILLEN’ Door de mondiale tekorten aan met name microprocessoren liepen ook de levertijden van Control Techniques op, naar 10 tot 12 weken. Niet dat de fabrikant van frequentie- en servoregelaars iets te verwijten viel. Het had alles te maken met de 70 tot 90 weken die chipfabrikanten opgaven als levertijd. Niet acceptabel, vond Control Techniques. Dus is het – proactief – gaan werken aan een onorthodoxe oplossing: omdat de grote chipfabrikanten inmiddels wél capaciteit hebben opgebouwd voor de nieuwste microprocessoren, heeft Control Techniques de ontwikkeling van een nieuwe chip naar voren gehaald. En drastisch versneld, waardoor de levertijden nu ‘weer bijna als normaal’ zijn.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

iet dat Poot, country manager van de Nederlandse vestiging van Future Electronics, over een glazen bol beschikt. De distributeur van elektronicacomponenten in allerlei soorten en maten, afkomstig van zo’n kleine 200 fabrikanten, heeft de nodige digitale systemen en databases om te achterhalen welke componenten nu en straks in welke mate beschikbaar zijn. Maar het belangrijkste, onderscheidende informatiekanaal? Dat zijn de persoonlijke gesprekken met die fabrikanten.

SLECHTS INDICATIES Zo biedt bijvoorbeeld platform Silicon Expert informatie over de termijn waarbinnen componenten in productie en leverbaar blijven. Andere fabrikanten bieden op hun site vergelijkbare informatie, al zijn dat veelal slechts indicaties. Chipproducent NXP geeft voor bepaalde chips, met name die het bedrijf aan de automotive levert, een garantie op leverbaarheid van twintig jaar. ‘Toch is het niet aan te raden’, aldus Poot, ‘zomaar zo’n chip in je machineontwerp op te nemen. Want het is wel automotive first!’ Ook de productieplanningssystemen van de grote softwareleveranciers bieden naar zijn mening geen zekerheid. ‘Zelfs niet als een hele keten er gebruik van maakt. Die systemen geven die zekerheid alleen als alle benodigde data ook daadwerkelijk worden ingevoerd door alle ketenpartijen.’ En dat is een gekende bottleneck…

PERSOONLIJKE CONTACTEN Digitaal is er wat Poot betreft dus onvoldoende inzicht te verkrijgen. In plaats daarvan vraagt dit

februari 2022

om ‘dieptechnische’ kennis van zaken. Net als wereldwijde, persoonlijke contacten, die hem en zijn mensen onder meer inzicht geven in waar nu precies welke (sub)componenten gefabriceerd worden. ‘Recent had ik nog een gesprek over een bepaald type ethernetchip dat twee verschillende fabrikanten Wilfred Poot is country manager bij Future Electronics. ‘Wij dringen er bij onze klanten op aan alleen dat te bestellen wat ze écht nodig hebben.’ Foto: Ruut Dijkstra leveren. Als nu één daarvan de medtech. Immers, de module of het product moeilijk leverbaar blijkt, kan een klant ons vragen of het zin heeft het ontwerp aan te passen om met dat alternatief moet mogelijk compleet te kunnen switchen naar die andere fabrikant. opnieuw gecertificeerd worden. In de automotive Dankzij onze contacten weten we dat die chip kan dat miljoenen kosten. Bovendien gaan niet door die fabrikanten zelf geproduceerd machine- en modulebouwers daar lang niet altijd wordt, maar door TSMC. Dan heeft zo’n switch zelf over, maar moet hun eigen klant, die dikwijls weinig zin.’ specifieke merken expliciet voorschrijft, mee willen werken. Soms wil die klant dat niet, vanwege kosten en tijd, maar ook om de simpele reden dat ONTWERP AANPASSEN hij twee artikelen met precies dezelfde specifiIn andere gevallen kan het wel zinvol zijn een caties niet in zijn product data management-sysalternatief component goed te laten keuren of teem kwijt kan’, weet Poot. ‘Daarom kan het af en zelfs het ontwerp aan te passen. Oem’ers en toe beter zijn een pcb compleet te herontwerpen, modulebouwers doen dat niet graag, maar hebmet zoveel mogelijk alternatieven voor de kritiben daar momenteel dikwijls toch wel oren naar, sche componenten. Dan hoef je die certificering vertelt Poot. ‘Zo’n aanpassing kan duur en tijdmaar één keer te doen en kun je het product rovend zijn, zeker in de automotive, maar ook in

voorzien van nieuwere chips, die langer meegaan en het product wellicht ook nog beter en goedkoper maken.’

ANALOG DEVICES INVESTEERT MILJARDEN IN OVERNAMES

lijkheid van de markt van deze twee is nu dus heel groot. Ik weet niet of het een vooropgezette strategie was, maar zij kunnen voor hun producten nu vragen wat ze willen.’

EISEN FABRIKANTEN Machine- en modulebouwers hebben overigens niet alleen rekening te houden met eisen van klanten en eindgebruikers, maar ook met die van componentfabrikanten. En die hanteren vaak steeds strengere voorwaarden. ‘Met name elektro-

SCHADUW Echt ‘grote zorg’ heeft Poot over het feit dat steeds meer fabrikanten afnamegaranties eisen, omdat zij die zelf moeten afgeven aan foundries zoals TSMC. Sommige van die chipmakers eisen zelfs aanbetalingen. ‘Wij dringen er dan ook bij onze klanten op aan alleen dat te bestellen wat ze écht nodig hebben, en niet het dubbele bij meerdere leveranciers. Zelf hebben wij geen andere keus dan die fabrikanteisen een-op-een naar de klant door te zetten. Daar moet hij voor tekenen.’ Maar wat als straks de vraag ineens wegvalt en de klant – zelf met de rug tegen de muur – weigert af te nemen en te betalen? ‘Ja, dat is toch een schaduw die over de sector heen hangt.’

‘SOMMIGE DISTRIBUTEURS MOETEN HUN KLANTEN NU VOOR ALLES LATEN TEKENEN’

nicacomponenten vergen grote investeringen om ze op een goede manier in grote series te kunnen produceren. Daarom is er de laatste jaren veel geconsolideerd. Als je bijvoorbeeld zoekt naar analoge componenten – en die zitten bijna overal in – kun je tegenwoordig voor sommige chips terecht bij nog maar twee fabrikanten: Texas Instruments en Analog Devices (zie kader). Die twee bedrijven hebben de afgelopen jaren heel veel kleinere spelers overgenomen. De afhanke-

FAILLISSEMENTEN ‘Gelukkig zijn wij een financieel solide familiebedrijf. Daarom zijn we in staat om maatwerk te leveren bij het creëren van cashflow voor klanten

Analog Devices is een Amerikaanse fabrikant van analoge, mixed signal en digital signal processing IC’s. Het bedrijf heeft sinds de oprichting (1965) dertien overnames gedaan, waarmee tientallen miljarden dollars gemoeid waren. Met name de laatste jaren is er veel geacquireerd. Zo werd in juli 2020 Maxim Integrated overgenomen voor 20,9 miljard dollar. In oktober 2019 werd Test Motors ingelijfd en in juni 2018 OtoSense. Weer een jaar eerder, in maart 2017, werd ruim 16 miljard dollar gestoken in Linear Technology Corporation. Geldschieters waren onder andere Credit Suisse en Merrill Lynch.

• www.analog.com die door het ontbreken van één component zelf niet kunnen uitleveren. Maar er zijn ook collegadistributeurs die door hun fabrikanten nu gedwongen worden klanten voor alles te laten tekenen, tot soms voor een jaar aan voorraad, met alle risico’s van dien. Aan het begin van de coronacrisis was de vrees dat er snel faillissementen zouden volgen. Door overheidsmaatregelen zijn die uitgebleven, al zouden ze wel eens alsnog kunnen ontstaan als het virus al lang weer onder controle is.’

• www.futureelectronics.com

Loods Business BV adviseert en begeleidt MKB-bedrijven en uitvoerende overheidsorganisaties om beter te presteren. Onze kracht is onze ervaring. Bij Loods Business BV werken professionals die daadwerkelijk aan het roer hebben gestaan en de compliciteit van lastige management vraagstukken kennen. Wij communiceren met alle lagen in organisaties en zijn daadkrachtig in advies en uitvoering. Onze kennis is divers: van sales tot service en van idee tot eindproduct.

L LOODS LOOD LOO O Bu Business Busines Busine Busin Busi Bus your executive management partner

lean consultancy | interim management | lean & leadership training www.loodsbusiness.nl | info@loodsbusiness.nl

februari 2022

Movers of the world A well-balanced drive system for mobility applications requires the smooth interaction of electric drives, motion controllers, master controllers, sensors, and battery management systems. Fortunately, we provide all of these. mobilitysolutions.maxongroup.nl

Precision Drive Systems

THEMA SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT

EXPEDITEUR VPS MOET CONTINU IMPROVISEREN OM ZIJN KLANTEN GOED TE KUNNEN BEDIENEN

NU DE HOOFDPRIJS BETALEN? ‘DAT VERGETEN WE NIET!’ De logistieke keten is ongekend hectisch momenteel. ‘Het is verre van eenvoudig om een lading te verschepen’, zegt Wouter van Munster met gevoel voor understatement. Hij is commercieel directeur bij Varekamp Project Services (VPS), een expeditiekantoor in Rotterdam. VPS is al een jaar of 25 onderdeel van de Meilink Group, expert in het verpakken van industriële kapitaalgoederen. Wat Meilink verpakt, vervoert VPS. Een sterke moeder is goud waard in deze barre tijden. DOOR LUCY HOLL

outer van Munster weet haast niet wat hij als eerste moet noemen. De wereldwijde congestie in de havens, de onbalans in het aanbod van containers, het gebrek aan gekwalificeerd personeel en de onderbezetting bij de verschillende rederijen, het tekort aan chauffeurs op het land, de tekorten aan schepen en chassis, de kosten die de pan uit rijzen of de enorme wachttijden bij de afhandeling van vracht. Schepen liggen vaak eindeloos ergens voor de kust te wachten en als ze de haven al binnen kunnen, dan duurt het nog onaanvaardbaar lang voordat ze gelost worden. Tijden die daar normaal voor staan, worden zelden gehaald. Het personeelstekort in de havens komt door strikte lockdowns en ook omdat medewerkers simpelweg niet meer terugkomen op hun werk sinds de pandemie. Alles speelt tegelijkertijd. ‘De Verenigde Staten bijvoorbeeld zijn een heel belangrijke markt voor ons. Dat land verkeert haast in een staat van force

• ‘Het enige wat wij kunnen doen, is heel open

en eerlijk communiceren met onze klanten.’ • ‘Wie vracht vervoerd wil krijgen, betaalt de hoofdprijs.’ • ‘Over het algemeen krijgen wij wel de allocatie toegewezen.’ • ‘Krijgt een klant voldoende service als expediteurs ertussenuit worden gehaald?

Commercieel directeur Wouter van Munster van Varekamp Project Services: ‘Hoe behandelt een rederij ons nu? Dat vergeten we niet als zij ooit weer op zoek zijn naar lading.’ Foto: Meilink

majeure, van complete overmacht en chaos, ze kunnen het op logistiek gebied momenteel bijna niet meer aan.’ VPS is continu aan het improviseren en bijstellen. Elke verscheping kost meer tijd. Dat is heel pittig. Stel, VPS verscheept een gloednieuwe machine van A naar B. Een stel engineers staat de lading daar op te wachten en wil de machine zo snel mogelijk installeren. Als die machine onverwachts een paar weken later komt, kost dat veel geld en zorgt dat voor veel ergernis. ‘Het enige wat wij als expediteur kunnen doen, is steeds heel open en eerlijk communiceren met onze klanten: wat speelt er, wat proberen wij eraan te doen?’ Leg maar eens uit dat vrachttarieven vijf, zes keer over de kop zijn gegaan. ‘De betrouwbaarheid bij rederijen is ver te zoeken. “Dan ga je toch naar een ander”, zeggen klanten wel eens. Maar echt, het is bij zo’n andere reder niet veel beter.’

MODALITEITEN Via allerlei modaliteiten regelt VPS (acht medewerkers) het complete vervoer van industriële kapitaalgoederen, projectladingen en special

cargo: het gaat bijvoorbeeld om hightech machines van oem’ers of onderdelen voor de luchtvaartsector. ‘De vracht komt verpakt onze kant op vanuit de vestigingen van Meilink in onder meer Borculo, Edam, Schijndel, Boxmeer en Raamsdonksveer. Wij verschepen per container, breakbulk, via roll on/roll off-schepen, op mafitrailers of per luchtvracht, alles is mogelijk. Verkopers van Meilink gaan bij klanten langs om het verpakken te bespreken en geven aan dat VPS het vervoer desgewenst regelt. Ik ga ook vaak mee bij dat soort klantbezoeken. Veel van onze omzet is aan Meilink gerelateerd, maar we hebben uiteraard ook externe klanten.’

HOOFDPRIJS De Rotterdamse expediteur werkt met een hecht wereldwijd netwerk van logistiek specialisten en agenten. Dat is cruciaal. Het helpt zeker in de huidige tijden, maar biedt geen garantie voor succes. ‘Hoe kunnen we op dit moment onze meerwaarde waarmaken? Wij beschikken over LEES VERDER OP PAGINA 25

februari 2022

Bestel makkelijk & snel

DE VEILIGE ROBOTCEL!

E-Shop! pilz.nl/e-shop

Hekschakelaar 1. PSENmlock

Heksensor 2. PSENslock

Knoppenunit 3. PITgatebox

RFIDsysteem

Van safetysysteem naar safety solution

4. Pitmode Fusion

Configuratietool 5. PNOZmulti 2

De complete beveiliging in en rondom de robotcel De samenwerking met robots is niet meer weg te denken uit de huidige industriële omgevingen. Door de mogelijkheid van opschaling in productie en het verkorten van productietijd gaan de ontwikkelingen op dit gebied razendsnel. De veiligheid en beveiliging van deze omgevingen staan vaak laatste in de rij. Pilz helpt u graag met de vraagstukken van de beveiliging in en rondom de robotcel.

leading in robotics and vision

CONSULTANCY

RESEARCH

april 2010

PRE-ENGINEERING

ENGINEERING

MANUFACTURING

ASSEMBLY

TESTING

COMMISSIONING

SERVICE

VISION

ROBOTICS

VERVOLG VAN PAGINA 23

grote ervaring en kennis. Desondanks hebben de rederijen het nu compleet voor het zeggen. Wie vracht vervoerd wil krijgen, betaalt de hoofdprijs. En wil je die prijs niet betalen, dan staat een ander al in de rij te dringen.’ Wie wat te vervoeren heeft, is afhankelijk van de grillen van de rederijen. ‘We hadden onlangs een contract voor het vervoer van tweehonderd containers naar India. “Ja, sorry, de markt dicteert anders, dat contract is mooi, maar we belasten alles door, de prijzen gaan flink omhoog”, kregen we zonder pardon te horen.’

MARKT SLAAT OOIT OM VPS heeft in zijn bestaan een uitstekend trackrecord opgebouwd, er is een continue stroom aan vracht, Schepen liggen vaak eindeloos ergens voor de kust te wachten en als ze de haven al binnen kunnen, dan duurt het nog onaanvaardbaar de rederijen worden altijd betaald lang voordat ze gelost worden. Foto: Pixabay binnen de aangegeven betalingstermijn. ‘Dat zijn dingen die nu wel regelen, zeker als het om grote volumes gaat. enigszins meetellen bij de beslissing van een kosten zo oncontroleerbaar zijn. ‘Kom de machiEen kwalijke zaak, vindt Van Munster. ‘Wow, rederij om jouw lading wel of niet mee te nemen. ne maar ophalen’, zeggen ze en de koper schakelt dacht ik toen ik het voor het eerst zwart-op-wit We werken al jaren voor grote gerenommeerde vervolgens zelf een expediteur in. Van Munster: zag staan. Ik deed een aanvraag bij Hamburg Süd bedrijven: rederijen snappen ook wel dat het om ‘Dit heeft uiteraard niet de voorkeur van onze voor een vracht naar zeehaven Santos in Brazilië. cruciale onderdelen gaat die snel vervoerd moeklanten. Ze bieden hun kopers minder service en Vanwege een strategische koerswijziging kan dat ten worden. Aangezien dat soort ladingen al jaren zijn hun flexibiliteit kwijt omdat ze hun producniet meer, was de reactie.’ Expediteurs kunnen op gevaren wordt met een select aantal rederijen, tie moeten afstemmen op een verscheping die de zich nog wel aanvragen doen, maar dat moet dan krijgen wij over het algemeen wel de allocatie klant heeft geboekt.’ geheel online via Maersk Spot: tegen prijzen die toegewezen, maar ook dat gaat niet zonder slag of de rederij aangeeft en maximaal zes weken van stoot.’ Er komt ongetwijfeld een moment dat de CREATIEF MEEDENKEN tevoren. markt weer omslaat en dat rederijen bij VPS aan VPS houdt zich ondanks alle ontwikkelingen wel de lijn hangen of ze alsjeblieft een vracht hebben. staande in de markt, benadrukt Van Munster, ‘Hoe behandelt een rederij ons nu? Dat vergeten mede dankzij de sterke moeder Meilink. ‘We zijn SERVICE LEVEREN we niet als zij ooit weer op zoek zijn naar lading.’ een krachtig klein bedrijf in een nichemarkt. Wij Het is prima om sterk geautomatiseerd te werken zijn heel creatief en denken continu met de klant als het standaardbusiness betreft. Maar het werk mee. Ze kunnen ons altijd rechtstreeks bellen. van projectexpediteur VPS is veel complexer, daar EXPEDITEUR ERTUSSENUIT Verladers vertrouwen ons.’ komt veel maatwerk en persoonlijk contact bij Alsof dit alles nog niet genoeg is, kondigden somkijken. ‘Ik vraag me af of een klant voldoende mige rederijen onlangs aan dat ze expediteurs service krijgt als expediteurs ertussenuit worden voortaan willen omzeilen en rechtstreeks zaken gehaald. Ik zie het nog niet gebeuren dat redegaan doen met verladers. Volgens branchevereniwww.vpservices.nl rijen ook het volledige voor- en natransport gaan ging Fenex brengen Nederlandse expediteurs op www.meilink.eu aanbieden, daar komt zo veel kennis bij kijken. dit moment zo’n 60 procent van de Nederlandse Ze kunnen het wel willen, maar er is ook nog containerladingen aan bij rederijen, maar dat kan zoiets als operational excellence, het moet wel eens minder gaan worden. De Duitse DEMURRAGE EN DETENTIE wel goed uitgevoerd worden, zeker in een nichemarkt waarin Zeg demurrage en detentie en het zweet breekt menig wij acteren.’ Sommige expediteur uit vanwege de enorme extra kosten die rederijen nemen nu erachter schuilgaan. Demurrage houdt in dat er zoveel overigens expediteurs containers op een terminal staan dat een vervoerder over om die kennis in ervoor moet zorgen dat de containers worden opgehuis te halen. Van haald binnen de daarvoor toegewezen vrije dagen. Munster ziet het alleAls dat niet snel lukt, volgt een boete die flink kan maal met verbazing oplopen, en per dag per container wordt geheven. aan. ‘Stel dat je daar tien dagen te lang staat met tien Nog iets anders wat containers, dan kost dat bakken met geld.’ Detentie wil hem opvalt, is dat zeggen dat een container van een rederij gebruikt oem’ers hun machiwordt voor het verschepen. ‘Stel, de container gaat nes niet altijd meer ‘DAP’ aanbieden. DAP staat rederij Hamburg Süd, dochterbedrijf van naar de eindontvanger, maar kan daar door personeelvoor delivery at place: de machine wordt in bijhet machtige Deense Maersk, accepteert sinds 1 stekort dagenlang niet uitgeladen worden. De rederij voorbeeld Enschede gebouwd en in Wisconsin januari bijvoorbeeld geen ladingen meer direct berekent ook dan een flink bedrag door ter compensaafgeleverd. Veel verladers worden voorzichtiger van expediteurs. De steeds sterker gedigitaliseerde tie voor het niet kunnen gebruiken van hun container.’ met zo’n DAP-verplichting omdat de logistieke rederijen verwachten alles meer zelf te kunnen

• •

‘DE BETROUWBAARHEID BIJ REDERIJEN IS VER TE ZOEKEN’

februari 2022

THEMA SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT

GOVERS EN DE BEEMD OVER WERKKAPITAALFINANCIERING IN TURBULENTE TIJDEN

‘RISICO IS VERSCHOVEN VAN EEN TE HOGE NAAR EEN TE LAGE VOORRAAD’ Jarenlang was de industrie succesvol met lean en just-in-time. Nu demonstreren corona, Ever Given en China de kwetsbaarheid van de gestroomlijnde mondiale toeleverketens. Bedrijven kampen met materiaaltekorten, omdat ze geen voorraden aanhielden. Daardoor kunnen ze nu geen gereed product uitleveren vanwege ontbrekende onderdelen en zitten ze alsnog met grote voorraden, van halffabricaten en wel ontvangen materialen. Financiering daarvan is een uitdaging, illustreert Laurent Degroote van De Beemd Corporate Finance. Collega Paul Mencke van zusterbedrijf Govers reflecteert op de consequenties voor zijn bedrijfsadviespraktijk. ‘Ik heb een andere risicoperceptie van voorraad gekregen.’ worstelt ermee. Paul Mencke en Laurent Degroote herkennen het probleem in hun praktijk van bedrijfsadvies en -financiering. Mencke is partner bij Govers, dat zich toelegt op accountancy, fiscaliteit en bedrijfsadvies, Degroote is partner bij zusterbedrijf De Beemd Corporate Finance. Beiden zijn actief in de Brainport-regio, vooral voor (grote) mkb’ers, met name familiebedrijven.

SLECHTE VOORUITZICHTEN Degroote heeft voorbeelden. Zo moest een seizoensbedrijf spullen met een doorlooptijd van zes maanden inkopen, maar kon het niet in actie komen vanwege de coronamaatregelen. ‘Dus kregen ze er niet betaald en zochten ze alternatieve financiering voor hun voorLaurent Degroote: ‘Banken kijken minder naar vermogenspositie en vooral naar trackrecord en toekomst.’ Foto’s: Frans Claassen raad, terwijl de bank niet thuis gaf. Vanwege het zware coronajaar was verhoging van de bestaande kredietlijn niet aan DOOR HANS VAN EERDEN de orde. Sterker nog, de bank stuurde het bedrijf voorzichtig richting de uitgang. De coronaoeleverketens zijn kwetsbaar gebleken. ondersteuningspakketten boden slechts beperkt Vanwege corona werden automobielfasoelaas. Die beperken wel de verliezen, maar brieken stilgelegd, waardoor bijvoorvoorzien niet in werkkapitaalfinanciering. Verder beeld chipfabrikanten hun productie biedt de overheid de Borgstelling MKB-kredieten staakten om zo torenhoge voorraden te voorkoCorona, maar uiteindelijk beslist de bank of het men. Andere sectoren volgden en (vooral Chinedie borgstelling accepteert voor een krediet. In se) havens gingen regelmatig in lockdown, dit geval dus niet.’ Verhoging van de hypotheek waardoor het transport stokte van wat nog wel op het bedrijfspand was een optie, maar de bank kon worden geleverd. Tot overmaat van ramp was niet happig op zekerheden die ze vanwege de blokkeerde containerschip Ever Given dit voorslechte vooruitzichten mogelijk moest aansprejaar het Suezkanaal. Tot slot laat China zich ken. Factoring dan, waarbij een factoringmaatsteeds actiever als wereldmacht gelden, met als schappij facturen overneemt en alvast uitbetaalt inzet onder meer cruciale materialen, zoals zeldaan de leverancier om zo de lange betaaltermijn zame aardmetalen die nodig zijn voor windmovan de klant te ondervangen? ‘Ook geen oploslens en elektrische auto’s. Forse prijsverhogingen sing; het bedrijf kon immers geen facturen uiten dreigende niet-levering hangen boven de sturen.’ markt. De Nederlandse hightech maakindustrie

februari 2022

REVERSE FACTORING Bij het tweede voorbeeld van Degroote, van een maakbedrijf, speelde reverse factoring een rol. Hierbij gaat het om een kredietfaciliteit van grote, solide ondernemingen bij hun bank, om de facturen van hun crediteuren snel te laten uitbetalen. De rentevergoeding is veel lager dan bij factoring, omdat het risico op de facturen nu niet bij de leverancier ligt maar bij die grote klant met zijn grotere zekerheden voor de bank. ‘Banken betitelen dit als supplychain-financiering, maar het heeft wel beperkingen. Want alleen grote ondernemingen komen ervoor in aanmerking en op hun beurt bieden zij het niet al hun leveranciers aan. Bovendien moet er ook hier weer een factuur zijn.’ Het maakbedrijf, met een leveringscontract voor bepaalde modules, zag zich geconfronteerd met twee ontwikkelingen. Ten eerste stegen de prijzen gigantisch, vanwege het Chinese monopolie op zeldzame aardmetalen die in de modules worden verwerkt. Ten tweede waren andere kritische componenten in de modules niet leverbaar. ‘De dure metalen waren keurig geleverd vanuit China en de facturen daarvoor dienden te worden betaald, maar het bedrijf kon de modules niet afmonteren en dus geen eindproducten uitleveren. Er waren geen facturen richting klant. Daardoor bood reverse factoring geen oplossing om liquiditeiten te creëren om daarmee de facturen van de leverancier te betalen. Zo werd voor ettelijke miljoenen euro’s aan voorraden gecreëerd.’

‘DE INHERENTE KWETSBAARHEID IS NU ZICHTBAAR GEWORDEN’ VOORSCHOTFACTUREN Samen met de eindklant zocht Degroote oplossingen. De eerste optie was de voorraden materialen en halffabricaten aan de eindklant te leveren en factureren. De voorraden zouden bij het maakbedrijf blijven, maar omdat de eindklant uit een ander EU-land komt, zorgde dit voor ‘btwgedoe’. Bij reguliere levering was sprake van een intracommunautaire transactie, waarvoor 0 procent btw geldt. Nu bleven de goederen in Nederland liggen – een binnenlandse transactie dus, met 21 procent btw. ‘Daarom hebben wij het als-

nog anders opgelost. Het maakbedrijf gaat voorschotfacturen voor gereed product sturen, die de eindklant natuurlijk wel moet aanvaarden, om gebruik te kunnen maken van reverse factoring. De reverse-factoring-bank accepteert dan die voorschotfacturen, zonder dat het de te leveren goederen als onderpand kan nemen. Dit kan omdat de bank binnen de bredere kredietfaciliteit van de klant al voldoende zekerheden heeft.’ Mencke: ‘Deze oplossing past bij de transacties tussen een first-tier supplier en een grote oem’er, maar niet tussen een first- en een second- of zelfs third-tier.’ Dit terwijl juist die leveranciers meer voorraad zijn gaan aanhouden om verstoringen in de toeleverketens op te vangen, vult Degroote aan. ‘Vanwege hun afspraken met oem’ers over leverbetrouwbaarheid is just-in-time niet meer werkbaar.’ Conceptueel een interessante ontwikkeling, aldus Mencke. ‘Meer dan tien jaar hebben bedrijven ingezet op lean en just-in-time, en dat heeft heel effectief werkende toeleverketens opgeleverd. Nu zijn de grenzen bereikt en beginnen ze weer te bufferen. De inherente kwetsbaarheid is nu zichtbaar geworden.’

WINKELDOCHTERS Degroote’s derde voorbeeld betreft een handelsorganisatie die levert aan installatiebedrijven. ‘Zij zagen leveringen met horten en stoten binnenkomen. Daarop besloten ze direct hele batches bij hun leveranciers op te kopen, waardoor hun voorraadpositie opliep van negen naar veertien miljoen euro. De ondernemer was al lang actief en kon dit daardoor zelf financieren en in zijn

panden bergen. Bovendien waren er geen afschrijvingsrisico’s, want hij ging alleen bufferen op fast runners.’ In het algemeen neemt het risico op incourante voorraad natuurlijk wel toe, reageert Mencke. ‘In het verleden was ik daarom als accountant vaak kritisch op het aanhouden van voorraden. Ik zag het risico op winkeldochters, maar nu is er een verschuiving in het risico van te hoge naar te lage voorraad, waardoor bedrijven niet kunnen leveren. Ik heb zo een andere risicoperceptie gekregen.’ Gevraagd naar de bredere gevolgen ziet Mencke iets van ‘winner takes all’. Degroote onderschrijft dat. ‘De handelsorganisatie kon haar extra voorraad financieren en heeft daardoor altijd kunnen leveren en Paul Mencke geeft een leestip: ‘Nassim Nicholas Talib, bekend van ‘De Zwarte Zwaan’, over de impact van onwaarschijnlijke gebeurtenissen, schreef ook zo extra aandeel gepakt. De toe‘Antifragile’. Daarin zie ik een oproep aan bedrijven om te zorgen dat ze minleverancier die bij de grote oem’er der fragiel, minder kwetsbaar worden en in plaats daarvan veerkrachtiger, al kan werken met reverse factoring zodat ze die ‘zwarte zwaan’ kunnen opvangen.’ komt er beter uit dan de collega die dat niet mag.’ Een breder effect, zoals meer reshoring of nearshoring, zien beide gaan hun hele stuklijst onder de loep nemen, om adviseurs echter niet. Mencke: ‘Ik geloof niet dat het risico op potentiële verstoringen in kaart te reshoring gaat helpen. Er zitten zoveel belangbrengen. Maar ik verwacht niet dat veel bedrijven rijke partijen in Azië en dat maakt het zo ingrijproductie fysiek gaan herlokaliseren.’ pend en complex. Je houdt gewoon afhankelijkheid.’ Degroote: ‘Het heeft wel een bepaalde alertheid gecreëerd om ketens te herbekijken, op www.govers.nl bottlenecks voor sleutelcomponenten. Bedrijven www.debeemd.com

• •

Voor hoogvliegers in hightech! Gedreven en energiek, nuchter en perfectionistisch! Dat is Masévon. Met ons ijzersterke team bouwen we aan de meest geavanceerde engineeringsprojecten op hightechgebied. Van ontwerp tot bouwen. We make complex easy. Meer weten?

masevon.com/vacatures

februari 2022

“Kijk hier! In 1 oogopslag inzicht in al mijn productie data.’’

E202100338

Breng al je productieprocessen samen in 1 systeem De voordelen van onze slimme productiesoftware: + Stuur het gehele productieproces vanuit 1 systeem + Van planning tot facturatie inclusief boekhouden + Optimaliseer voorraadniveaus met MRP + Leverbetrouwbaarheid met sprongen omhoog + Ondersteunt meer dan 40 wetgevingen en talen

Ontdek alle andere voordelen van onze software op exact.nl/productie

THEMA SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT

SLIMSTOCK HELPT KLANT VOORUIT TE ZIEN IN DE KETEN

‘OVER TWEE JAAR HEBBEN WE GEGARANDEERD DE GROOTSTE VOORRAAD AAN IC’S OOIT’ Onzekerheid in de supplychain is van alle tijden en inherent aan veranderende marktomstandigheden. Bedrijven die nu de mist ingaan, hebben dan ook niet op tijd geschakeld om het verschil te maken, stelt Jan Kraaijeveld van softwareleverancier Slimstock. Want daar gaat het volgens hem om: op directieniveau keuzes maken en daar vervolgens op tactisch niveau invulling aan geven, zodat operationeel alles soepel verloopt. ‘Als jij niet kunt leveren, gaat een klant elders kopen en heb je een veel groter probleem.’

DOOR WILMA SCHREIBER

raaijeveld is verantwoordelijk voor sales en new business development bij de divisie Groothandels en Productiebedrijven van Slimstock. Dit Deventer bedrijf, dat eind vorig jaar de Nederlandse Logistiek Prijs won, ontwikkelt en implementeert software voor voorraadbeheer bij productiebedrijven, groothandels, retail, spareparts-bedrijven en food. In de bijna dertig jaar van zijn bestaan groeide het bedrijf uit van 25 naar 350 medewerkers, met klanten en kantoren over de hele wereld.

ONZEKERHEID Het vak voorraadbeheer gaat volgens Kraaijeveld per definitie over onzekerheid. ‘Voorraad heb je liggen, omdat je leverzekerheid wilt hebben. De klant bestelt op onverwachte momenten en een leverancier laat je ook weleens in de steek of is niet 100 procent op tijd. Nu gaat het om een boot in het Suezkanaal en een chiptekort, een aantal jaar geleden was het de vulkaanuitbarsting in IJsland en onlangs nog de Brexit’, zegt hij. Op directieniveau mag dit geen verrassing zijn. ‘Onzekerheid in de keten is van alle tijden. We bevonden ons in een luxepositie dat er altijd voldoende was. Door de grote impact realiseren we ons nu dat de toeleverketen veel te traag reageert. En als een leverancier in jouw keten niet kan leveren, weet je dat jij over zes maanden ook een groot probleem kunt krijgen.’

ALERT REAGEREN Ter illustratie wijst Kraaijeveld op de bekende leverproblemen rond Chinees Nieuwjaar (dit jaar was dat op 1 februari). ‘Je weet ruim tevoren al dat er door Covid-19 nog restricties bijkomen. De vraag is dan: hoe ga je om met stijgende containerprijzen, schaarste in de markt, een tekort aan mensen – wat is je plan? Te veel klanten van ons overkomt het. En als je dan nog moet reage-

ren, ben je te laat en heb je niks meer te zeggen.’ Onnodig, want in de media is de supplyproblematiek al langere tijd het hoofdonderwerp. ‘Als een onderdeel op is en de levertijden lopen op, dan verwacht ik dat een directie alert is en zegt: laten we de leverancier bellen en gewoon hoppakee voor twee jaar spullen ‘Teken als gedachte-experiment je klanten, leveranciers en hun leveranciers eens in op de wereldkaart, dan zie je in één oogopslag hoe complex de keten is’, aldus Jan inkopen. Dan moet je Kraaijeveld van Slimstock. Foto: Slimstock misschien iets regelen qua magazijn en kost het al met al veel geld, maar de directie moet daar processen buiten en vraag je af wat er nu eigenlijk een keuze in maken. Want dit probleem is niet gebeurt. ‘De winnaars van nu zijn degenen die volgende week opgelost. En als jij niet kunt hun processen en systemen op orde hebben en de leveren, gaat een klant elders kopen en heb je mensen in huis hebben die snappen wat er moet een veel groter probleem.’ gebeuren. Bepaal de strategische richting en maak op tactisch niveau de nodige afwegingen: hoe regel ik dit, hoe vaak koop ik bij die leveranOPSLINGEREFFECT cier en hoeveel? Welke servicegraad moet ik Dit jaar is schaarste een hot topic, onder meer instellen, moet ik spullen zelf op voorraad omdat nieuwe chipfabrieken nu eenmaal niet in één jaar up & running zijn. ‘Het duurt minimaal houden of bij de leverancier laten liggen? Als je twee jaar voor je een nieuwe lijn draaiende hebt. op tactisch niveau het verschil kunt maken, Als je me over twee jaar weer belt, hebben we nog verloopt het operationeel ook soepeler.’ nooit zoveel voorraad gehad vanwege het opslingereffect om aan die vraag te voldoen. We doen TIJD VOOR BEZINNING gewoon of we gek zijn’, aldus Kraaijeveld. ‘En Kijkend naar dit jaar, verwacht Kraaijeveld dat de natuurlijk is het nu een kwestie van overleven. voorraad snel beter wordt en zeker terugkomt op Als het om jouw bedrijf gaat: pak wat je pakken het oude niveau. Tijd voor bezinning, meent hij. kunt. En als je niet kunt opboksen tegen de gro‘Teken als gedachte-experiment je klanten, levetere bedrijven die meer macht hebben, zoek dan ranciers en hun leveranciers eens in op de bijtijds naar alternatieven.’ Als voorbeeld noemt wereldkaart, dan zie je in één oogopslag hoe hij een bedrijf dat met 3D-printen onderdelen complex de keten is. Dat is historisch zo gegroeid in kleine series ging maken, omdat ze het vanuit en heeft grote impact op je operatie. Kijk dus of de keten niet op tijd geleverd konden krijgen. je de zaken goed hebt ingericht en de juiste dingen doet in de juiste keten.’

PRAGMATISCHE BLIK Kraaijevelds advies luidt: wees pragmatisch, kijk van een afstandje naar je operatie en de grotere

• www.slimstock.com februari 2022

KETENINTEGRATIE

BRONKHORST HIGH-TECH VERWERFT EEN VOORSPRONG DOOR ALLE DEUREN IN DE KETEN OPEN TE ZETTEN

‘DE NEIGING IS AL HEEL SNEL TE ROEPEN: “ZE BEGRIJPEN HET NIET!”’ De nieuwe ES-FLOW van Bronkhorst High-Tech is het resultaat van samenwerking. Intern tussen diverse afdelingen en extern met ketenpartijen. Belangrijk is dan dat iedereen – de eigen engineers, salesmensen en inkopers en de leveranciers van kennis, elektronica en metaalwerk – elkaar begrijpt. Dat lijkt een open deur, maar wel eentje die doorgaans potdicht zit. Salesmensen beloven te veel, engineers zijn te ongeduldig om goed uit te leggen wat ze willen, inkopers weten niet waar toeleveranciers echt goed in zijn en leveranciers trekken een veel te grote broek aan. Op initiatief van technisch directeur Henk Tappel zijn de deuren nu opengezet. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

e ES-FLOW is sinds 2017 op de markt en wordt nu nog steeds – ruim tien jaar na de start van het project – doorontwikkeld. In die tien jaar zijn steeds meer mensen, afdelingen en externe partijen betrokken geraakt bij dit nieuwe type flowmeter van Bronkhorst High-Tech. In een heel vroeg stadium al schoven diverse externe specialisten aan, verhaalt Ferdinand Luimes, product manager vloeistof technologieën bij het bedrijf in Veenendaal. ‘We hebben TNO erbij betrokken. Want TNO heeft veel disciplines in huis en beschikt over een fijnmazig netwerk, zodat het goed weet wat er aan relevante technologieën al ergens op een plank ligt.’

• ‘Er wordt iteratief samengewerkt om tot de

beste vorm te komen.’ • ‘We spreken elkaar regelmatig, zodat behoeften

in het ontwikkelproces voldoende aandacht krijgen.’ • ‘Ook hier hebben engineers last van het not invented here-syndroom.’ • ‘Je wilt natuurlijk graag dat elke klus terechtkomt bij de partij die daarvoor het beste geëquipeerd is.’ • ‘Leveranciers moeten ook oog hebben voor de kwaliteiten van hun concullega’s.’

stelt elke klant op prijs. De ultrasoon-technologie is weliswaar wat minder nauwkeurig dan onze Coriolis-instrumenten, maar biedt wel een goed antwoord op al die andere behoeften. Ik spreek Ferdinand en zijn collega’s regelmatig, vaak informeel, zodat die behoeften in het ontwikkelproces voldoende aandacht krijgen.’

STEEDS MEER PARTIJEN OM TAFEL

Daarnaast zijn er – vanzelfsprekend – ook formele overleggen. Met, naarmate de marktgang dichterbij kwam, een steeds groter aantal mensen en afdelingen, aldus Luimes. ‘Denk aan key START MET BREDE VRAAG accountmanagers, die zeker willen TNO werd benaderd met een – in eerste stellen dat de oplossing goed past in de instantie – heel brede vraag: help ons De ES-FLOW, het nieuwe type flowmeter van Bronkhorst High-Tech prijslijst die zij hun klant willen bieden. een instrument te ontwikkelen voor het Maar ook met mensen van onze vijftien meten van zeer kleine vloeistofhoeveeleigen verkoopkantoren en de distributeurs. heden, gebruikmakend van ultrasoon-technowaarvan wij er een aantal fysiek bouwen. Vervollogie. Luimes: ‘Van die technologie hadden we al gens wordt er iteratief samengewerkt om tot de En, vanaf het moment dat bijvoorbeeld onze eerder geconstateerd dat die nauwkeurig een beste vorm te komen. Waarna er kleinere detailembedded software engineers aan de slag gaan volumestroom meet. En dat onafhankelijk van probleempjes overblijven, waar we samen mee met het ontwerpen van de pcb’s, schuift ook een de specificaties van de vloeistof; een voordeel dat aan de slag gaan.’ EMS-leverancier als Variass aan.’ (zie kader) onze thermische flowmeters op dat moment niet Deelnemer aan die overleggen is ook Bronkhorsts boden.’ Die brede startopdracht aan TNO is in de supplyteam, dat onder leiding staat van supply MARKTBEHOEFTEN loop der jaren, naarmate steeds meer zaken op chain manager Jurgen Veldkamp. Met de leveranSalesmensen en klanten zijn later, toen de EShun plaats vielen, verder toegespitst. ‘In grote ciers van de kritische componenten – waaronder FLOW behoorlijk in de steigers stond, bij het lijnen ontwikkelen de TNO-specialisten de project betrokken. Een van de eerste commerciële Variass – worden meerjarige raamafspraken basistechnologie waarmee wij toepassingen boumensen die aanhaakten was area sales manager gemaakt, vertelt hij. ‘Met Variass hebben wij voor wen. Om een voorbeeld te noemen: de ultrasoonErwin Broekman van Bronkhorst. Hij bracht zijn een periode van vijf jaar afspraken gemaakt over technologie stuurt een geluid met de vloeistofkennis in van de markt en de specifieke behoefde afnamevoorwaarden. Wat we werkelijk afnestroom mee én er tegenin. Uit de tijdsverschillen ten die daar leven: ‘Onze thermische en Coriolismen is gebaseerd op onze interne forecast en de – we hebben het hier over nanoseconden – kun je instrumenten zijn lastig reinigbaar. Toch is het actuele ontwikkelingen voor kwaliteit, logistiek de snelheid van de vloeistof afleiden. Daarbij met name voor onze foodklanten van groot en techniek. Met Variass bespreken we die maanontstaan ook onbedoeld geluidweerkaatsingen, belang dat het schoonmaken makkelijk is. Ook delijks. De orderplanning en componentrisico’s die de meting minder nauwkeurig maken en ontstaan er veel trillingen in de doseersystemen evalueren we momenteel zelfs wekelijks met hen, die je dus moet dempen. TNO ontwikkelt dan waarin onze instrumenten vaak worden toegevanwege de huidige leveringsonzekerheden. Op wiskundig verschillende dempende vormen, past, wat tot meetfouten leidt. En een lagere prijs grond van die afspraken en bijstellingen houdt

februari 2022

Variass voor ons een strategische voorraad van kritische componenten aan.’ Bronkhorst financiert die strategische voorraad deels voor, en committeert zich aan een minimale afname van de jaaromzet. Die voorraad heeft het afgelopen jaar zijn waarde bewezen. Daardoor kon Bronkhorst de klanten sensoren als de ESFLOW toeleveren, conform afgesproken termijnen, vertelt strategisch inkoper Robin van Reem. ‘Vorig jaar ging de levertijd van een bepaalde chip van 8 naar 52 weken in een tijdbestek van nog geen 8 weken! Dankzij de strategische voorraad hadden onze engineers voldoende tijd de pcb te herontwerpen voor een wél beschikbare alternatieve chip.’

CONTACT MET DISTRIBUTEURS Om goed zicht te krijgen op de grootste ketenrisico’s en hoe die zijn in te perken heeft Van Reem, in nauwe afstemming met Variass, ook zélf contact met de distributeurs van Variass. En zelfs met de fabrikanten van de componenten. ‘Distributeurs als Arrow en fabrikanten als Texas Instruments stellen het op prijs dat wij zelf aanwezig zijn bij die gesprekken. Dat wij ons committeren aan een bepaalde afname en voor welke klanten we dat doen. Ze willen dat graag ook van ons horen.’ Ook met die klanten moet veelvuldig en open geschakeld worden, pakt Veldkamp weer over. ‘Als we een alternatief toepassen moet de pcb opnieuw gevalideerd worden. Grote oem’ers moeten dan ook hun processen en samengestelde

producten opnieuw valideren en dus proberen we wijzigingen bij hen te voorkomen. In dit geval hebben we met twee andere klanten overeenstemming bereikt om een alternatief IC te gaan toepassen. Dat vergt de nodige tijd, maar dankzij de afspraken met Variass hadden we dat.’

MASSEERWERK Duidelijk mag zijn: in deze

‘samenwerking met collega’s, ontwikkelpartners en leveranciers draait het bovenal om wederzijdse openheid en het creëren van vertrouwen. Het goed kunnen partneren met de externe partijen ‘Je weet van jezelf wat je weet’, stelt Henk Tappel, technisch directeur van Bronkhorst vergde – en vergt nog – het High-Tech. ‘Maar bepalen wat je níet weet is minder gemakkelijk. We hebben daarom nodige interne ‘masseereerst bepaald wat tot onze kerntechnologie behoort en wat niet.’ werk’ van de technisch Foto: Bart van Overbeeke directeur van Bronkhorst, Henk Tappel. ‘Ook hier hebben engineers last zetten, terwijl “het toch logisch is dat dat in rvs van het not invented here-syndroom. Wij hebben moet”. “Nee”, zeg ik dan, “dat is voor jóu logisch, ontwikkelpartijen als TNO en ook Trios Preciomdat jij er ooit bij was toen het in plastic version Engineering uit Neede nodig om voldoende keerd uitpakte. Die ervaring heeft de buitenstaanconcurrerend te zijn met de innovaties die je naar der niet, dus moet je hem dat vertellen.” Ja, het is de markt brengt. Maar de neiging is al heel snel te roepen: “Ze begrijpen het niet!” Want dan komt de partner met een oplossing in kunststof aanLEES VERDER OP PAGINA 33

februari 2022

Uw sector is ons vertrekpunt.

Als ondernemer wilt u graag een bank die aandacht heeft voor uw sector. Onze sectorspecialisten denken graag met u mee. Zij zijn op de hoogte van de actuele ontwikkelingen binnen de industrie. En weten wat nu nodig is om uw plannen op korte en lange termijn te realiseren. Voor meer informatie: abnamro.nl/industrie

VERVOLG VAN PAGINA 31

heel verleidelijk, want heel menselijk, in je eigen referentiekader te blijven hangen.’

OPDRACHT BETER FORMULEREN Het is een houding die tegenover ontwikkelpartners en evengoed naar leveranciers wordt aangenomen, maakt Tappel duidelijk. ‘Je weet van jezelf wat je weet. Maar bepalen wat je níet weet is minder gemakkelijk. We hebben daarom

van groot belang dat de communicatie met die leverancier open is. Dat hij zijn mond opentrekt als wij iets vragen wat hij niet kan maken, of niet tegen de geboden prijs. En dat wij hem de juiste vragen stellen, zodat we achterhalen wat hij kan. Ik heb daarom een medewerker een jaar lang laten meelopen bij Mevo in Ruurlo, om daar alles te leren van industrialisatie, de specialiteit van deze leverancier. Nee, niet om werk van Mevo over te nemen. Wél omdat we nu iemand in huis hebben die precies weet hoe je een industrialisatie-opdracht moet formuleren, zodat die bij Mevo geen vragen oproept.’

‘HET IS HEEL VERLEIDELIJK IN JE EIGEN REFERENTIEKADER TE BLIJVEN HANGEN’

eerst bepaald wat tot onze kerntechnologie behoort en wat niet. We kwamen tot de conclusie dat bijvoorbeeld hoogwaardige kennis van het laserlassen tot die kerncompetenties behoort, maar dat we die nog niet in huis hadden. Inmiddels hebben we een lasspecialist aangesteld. Zoiets als verspaning behoort daar niet toe, dus willen we dat laten toeleveren. Maar dan is het

OOK ONDERLING AFSTEMMEN

Tappel ziet Bronkhorst niet als dé ketenregisseur die alle afspraken met alle leveranciers zelf moet maken. ‘Ik wil toe naar sessies met leveranciers rond de tafel met daarop de werkstukken – fysiek of in tekst – die wij onder die leveranciers willen verdelen. Dan wil je natuurlijk graag dat elke klus terechtkomt bij de partij die daarvoor het beste geëquipeerd is. En die het daarom goed kan doen voor de prijs die we bieden. Dat zijn scherpe prijzen, want wij zitten in een vechtersmarkt. En dan wil ik graag dat de

leveranciers er niet alleen op uit zijn zoveel mogelijk werk naar zich toe te trekken, maar ook oog hebben voor de kwaliteiten hun concullega’s. Dat vraagt van hen dat ze dus ook onderling overleggen.’

ROADMAPS UITWISSELEN Met sommige toeleveranciers heeft Bronkhorst additionele afspraken, zoals dus ook met elektronicaleverancier Variass. Tappel: ‘Wij hebben onze roadmaps uitgewisseld en op basis daarvan zijn we een strategische samenwerking aangegaan met een horizon van vijf jaar. In dat kader hebben we afspraken gemaakt over buffervoorraden waaraan wij ons voor de lange termijn committeren. Ja, de waarde daarvan heeft zich de afgelopen tijd bewezen: wij hebben nauwelijks last gehad van de wereldwijde tekorten aan elektronicacomponenten.’ Maar, ook in de communicatie met elektronicaleveranciers kunnen nog verbeterstappen gezet worden, aldus Tappel. ‘Wij werken daarom nu samen met een Zwitsers bedrijf, met veel kennis van flowmeters en andere sensoren, dat op basis van onze functionele specificaties een pcb moet ontwerpen. Van dat proces hopen we te leren hoe we op dat hoge niveau zelf op een duidelijke manier aan EMS-bedrijven kunnen uitbesteden.’

• www.bronkhorst.com

VARIASS: ‘MAAK AFSPRAKEN VANUIT EEN VISIE, NIET PAS ALS DE NOOD AAN DE MAN IS’ Henk Smid, algemeen directeur van het Veendamse Variass, geeft grif toe dat het in het algemeen lastig is voor ondernemingen om de eigen grenzen, van capaciteit en kwaliteit, te respecteren. ‘Maar daarin onderscheiden wij ons juist, vind ik. Wij voeren daar beleid op. Binnen het MT wordt de vraag gesteld of er klantwaarde gegenereerd wordt bij een offerte-aanvraag van een prospect, het in de organisatie geborgd kan worden en of Variass er ook geld mee kan verdienen. Bij grote uitdagingen van prospect of bij klantvragen wordt intern afgestemd dan wel overlegd met sales, het supplychain management, operations en quality assurance & regulatory affairs of wij het kunnen waarmaken en waar we op moeten ontwikkelen. Nee, sales bepaalt hier niet alleen welke nieuwe klanten binnenkomen.’ Die kritische opstelling aan de MT-tafel moet zich natuurlijk ook vertalen naar de gesprekken met de klant. ‘Daar moet centraal staan: hoe kunnen we samen de toegevoegde waarde voor de eindgebruiker vergroten? Heel vaak weet de klant niet precies wat die eindklant wil en moet hij daar achterheen. Maar dat begint wel met als leverancier daarover kritische vragen te stellen. En met jezelf kwetsbaar op te stellen: wat doen wij niet goed, wat zou beter kunnen? Zo bouw je aan wederzijdse openheid en vertrouwen. Dan kun je groeien met de klanten die bij jou passen, en zij met jou. Dan kun je in afstemming met hen kiezen om te investeren in die zaken waar je nog niet goed in bent. Of je kunt open aangeven dat zij die beter bij een ander kunnen neerleggen.’ Van leveranciers vragen dat onderling uit maken, daar

heeft Smid duidelijk meer moeite mee. ‘Ik weet dat Bronkhorst zaken doet met meerdere EMS-bedrijven. Wij vinden het prima wanneer wij 90 procent van de business hebben, zodat de klant kan ervaren hoe wij het doen in vergelijking met anderen. Natuurlijk is het zo dat een klus beter kan worden neergelegd bij diegene die daartoe het beste in staat is. Want gebeurt dat niet, dan leidt dat tot onvrede. Onvrede bij de één Durf jezelf als leverancier kwetsbaar op te stellen richting de eindklant, zegt Henk Smid, algemeen directeur van Variass. ‘Wat doen wij niet goed, wat zou beter kunnen? Zo bouw omdat hij goed passend je aan wederzijdse openheid en vertrouwen.’ Foto: Bart van Overbeeke werk niet gekregen heeft, en onvrede bij de op de concurrentie. Daarom zijn ze er met ons vier jaar ander omdat het tegenvalt en hij daardoor nauwelijks geleden al gaan praten over het voor hen aanhouden marge maakt. Maar, bij Bronkhorst weten ze heel goed van voorraden elektronicacomponenten, waaraan zij zich zelf welke leveranciers welke kwaliteiten hebben. Daar committeerden. Daardoor heeft Bronkhorst veel minder sturen ze ook op.’ last van de huidige tekorten. Dat type afspraken moet Bronkhorst heeft met Henk Tappel iemand aan het roer, je maken vanuit een visie, niet pas als de nood aan de die met zijn achtergrond bij system supplier Frencken man is. Dan ben je te laat.’ Mechatronics, heel goed snapt hoe het in de keten werkt, vindt Smid. ‘Bronkhorst ontleent daaraan een visie op www.variass.nl ketensamenwerking die het bedrijf een voorsprong geeft

•

februari 2022

LOGISTIEK

WAREHOUSE-AUTOMATISEERDER INTHER WIL MET GOED GEOLIEDE ORGANISATIE GROEIEN NAAR 100 MILJOEN OMZET

TE KLEIN VOOR HET TAFELLAKEN... MAAR NIET LANG MEER

Oprichter en eigenaar Paul Hermsen (links) en managing director Stefan Kleijngeld in het technologiecenter van Inther. Hermsen: ‘We zijn een system integrator en hebben niet de illusie dat we alles zelf moeten kunnen.’ Foto: Vincent Knoops

februari 2022

DOOR LUCY HOLL

Volgend jaar bestaat Inther Group in Venray, specialist in automatiseringsoplossingen voor magazijnen, een kwart eeuw. Managing director Stefan Kleijngeld spreekt nu al van drie tijdperken in Inthers geschiedenis, die steeds weer een andere strategie en andere competenties vragen. Eerst leverde Inther puur software, vervolgens kwamen de complete logistieke systemen inclusief hardware, en nu is de fase van de consumer of tomorrow aangebroken: het leveren van optimale oplossingen voor fijnmazige distributie waarmee (e-commerce)bedrijven hun veeleisende klanten kunnen bedienen. De groei bij Inther is niet meer te stuiten.

nther heeft voor zichzelf Strategie 2025 geformuleerd: in dat jaar moet de omzet op 100 miljoen euro liggen. In 2019 was dat 18 miljoen, in 2020 22,5 miljoen en vorig jaar bijna 50 miljoen. ‘We halen die 100 miljoen makkelijk’, zegt Kleijngeld. ‘En waarschijnlijk nog wel eerder’, vult oprichter en directeur Paul Hermsen aan. Hermsen en zijn kompaan Martijn Herder begonnen bijna 25 jaar geleden op een zolderkamertje. Nu huist Inther in een groot, opvallend pand naast de A73, met een paar forse vlaggenmasten erbij om iedereen erop te wijzen wat voor bijzonder bedrijf hier staat. Zes, zeven jaar geleden waren er 60 mensen in dienst. Nu zijn dat er al ruim 300, het buitenland meegerekend. In China, de Verenigde Staten, België en Duitsland heeft Inther verkoopen servicekantoren. In China doen de 35 medewerkers ook engineering, softwareontwikkeling, inkoop en projectmanagement. In Moldavië (ruim 70 medewerkers) was eerst alleen softwareontwikkeling, maar nu ook engineering, plc-assemblage en service. En er staan binnen de groep zeker 35 vacatures open.

NIKS VOOR JOU? Hermsen en Herder houden zich inmiddels vooral bezig met strategie, business development, salesondersteuning en de uitbouw van de landenorganisaties. Kleijngeld kwam drie jaar geleden in dienst en is sinds 1 januari vorig jaar managing director. Hij stuurt de processen aan, houdt zich bezig met organisatiekwesties en steekt veel tijd in verdere professionalisering. Destijds ging Hermsen toevallig op bedrijfsbezoek bij WP Haton in Panningen, producent van innovatieve machines voor broodproductie, de toenmalige werkgever van Kleijngeld. ‘Kom ook eens bij Inther kijken’, nodigde hij hem uit. Kleijngeld kwam langs. Enfin, hele verhalen verteld, uitgebreide rondleiding gegeven. ‘Er is veel te doen hier, is dat niks voor jou?’, stelde Hermsen aan het eind onverwacht de vraag. WP Haton is een geweldig bedrijf, maar Kleijngeld stond wel open voor een overstap naar de snelgroeiende Inther Group. ‘Wat me aansprak waren de steeds grotere en complexere projecten, het eigen assemblagecenter, het technologiecenter voor verdere innovatie. De bedrijfsprocessen moesten volwassen worden.’ Kleijngelds hart ligt in de logistiek, zegt hij. Hij volgde de hbo-opleiding Logistiek en Economie, deed het extra programma Topcoaches voor Toptalent naast zijn afstudeerproject bij Evo (nu Evofenedex), de vereniging voor ondernemers in de logistiek, en was ook voorzitter van Jong Logistiek Nederland. Paul Hermsen noemt hem sterk resultaatgericht en georganiseerd, met een grote passie voor logistiek en technologie. Exact de juiste man op de juiste plek. ‘Kijk, Martijn en ik zijn niet de allerbeste managers’, zegt Hermsen. ‘In een bedrijf met enkele tientallen medewerkers is dat nog prima te doen. Maar op enig moment moesten we het echt beter gaan organiseren en structureren.’

VERTICAAL INTEGREREN

• ‘De bedrijfsprocessen moesten volwassen worden.’ • ‘Uiteindelijk krijgt onze klant een totaaloplossing.’ • ‘We willen focus houden op warehouse solutions.’ • ‘Bij ons is de store mooier dan de story.’ • ‘E-commerce is logistiek een compleet ander verhaal qua picken en afhandelen.’

De twee eigenaren begonnen ooit met het idee om een warehousemanagementsysteem te ontwikkelen. Na verloop van tijd zagen ze dat diverse businesssoftware standaard veel van dat soort functionaliteit kreeg en gingen ze meer de shopfloor-kant op. ‘We snuffelden wat aan plc’s, deden wat elektronica erbij en er volgde steeds meer hardware. Projecten groeiden en groeiden en het percentage inkoop van hardware werd ongezond groot. Onze added value werd te laag.’ Inther ging daarom verticaal integreren en biedt nu de complete conveyingtechnologie, en onder meer A-Frames (voor bijvoorbeeld het verpakken van medicijnen) en piece-pick robots. Het gaat om alle magazijnautomatisering voor het verzamelen, verpakken, opslaan en sorteren van goederen. Met nog steeds als basis het modulaire, flexibele Inther LC Warehouse Execution System. Hermsen: ‘We zijn een system integrator en hebben niet de illusie dat we alles zelf moeten kunnen. Naast onze eigen productie kopen we nog steeds bij derden in en streven naar stevige strategische samenwerking in de toeleverketen. Uiteindelijk krijgt onze klant een totaaloplossing, waarbij Inther als single point of contact fungeert.’

TEMPLATES Om die 100 miljoen in 2025 (of eerder) te halen, wordt gewerkt aan een steeds strakkere organisatie. De complete keten van toeleveranciers tot en met klanten wordt onder de loep genomen en geoptimaliseerd. Daar komen begrippen bij kijken als QLTC (kwaliteit, logistiek, technologie en kosten) en TCO (Total Cost of Ownership). ‘We hebben vier pijlers geformuleerd’, zegt Kleijngeld. Met als eerste die groei. ‘We willen groeien in Nederland maar ook in bijvoorbeeld België, Duitsland, de VS en China. De markt voor intralogistiek is dusdanig overspannen dat de orders bij wijze van spreken naar binnen rollen, maar we willen focus houden op warehouse solutions en nog meer concepten voor onze klanten bedenken. Daar hoort een goed serviceapparaat bij, waarbij service niet alleen geld hoeft te kosten maar ook een businessmodel is geworden.’

BESCHEIDEN Tweede pijler is duurzaam verankeren. ‘We coachen de medewerkers, hebben oog voor hun vitaliteit en willen iedereen in de juiste rol zetten, vanuit de gedachte dat onze mensen Inther groot gaan maken. Iedereen heeft zijn talenten en expertise en draagt bij. De omzet vormt op dit moment niet de allergrootste uitdaging, maar mensen binnenhalen en houden wel.’ Employer branding, laten zien wie Inther is en wat het doet, krijgt veel LEES VERDER OP PAGINA 37

februari 2022

VERVOLG VAN PAGINA 35

aandacht. Hermsen: ‘We doen mooie dingen maar laten ze nog niet altijd even goed zien aan de buitenwereld. We zijn veel te Limburgs, te bescheiden. Bij ons is de store mooier dan de story. In de Randstad is dat vaak andersom.’ Het bedrijf is in trek: er is veel nieuwe instroom, en dat heeft de gemiddeld leeftijd van de medewerkers op 30 jaar gebracht, opvallend laag.

GEZOND RESULTAAT Kleijngeld noemt als derde pijler flexibiliteit. Omzetgroei is mooi, maar alleen als die gepaard gaat met een gezond resultaat. De hele supplychain moet daarin meegaan. Inther wil samen met zijn partners klanten steeds beter bedienen. Subassemblages worden uitbesteed. Activiteiten die het bedrijf zelf niet meer wil doen, worden gebundeld. Nu zijn er nog zo’n driehonderd toeleveranciers, maar dat aantal gaat omlaag. ‘We hebben nu ruim honderd bedrijven waarbij we mechatronische componenten inkopen, terwijl 80 procent bij twee, drie leveranciers vandaan komt. Dat kan gestructureerder.’ De vierde pijler is continu innoveren en inspelen op veranderingen in de markt. Dat betekent inzetten op duurzame oplossingen, op robotisering, meer doen met data-analyse, inzetten op servitization, noem maar op. ‘Als wij bij een klant binnenkomen, zullen we nooit meteen een oplossing aandragen. Heel grote partijen in de markt komen misschien binnen van “Dit zijn onze opties, take it or leave it.” Wij beginnen met luisteren.’

UITDAGINGEN Kleijngeld: ‘We zijn geen staalclub die een aantal standaardmachines levert en daar toevallig ook wat software op heeft gezet.’ Inther is een kleine speler in de wereld van intralogistiek. Concurrenten draaien stuk voor stuk honderden miljoenen of ettelijke miljarden euro’s omzet per jaar. Ze komen uit de hardwarehoek en denken in banden, kranen en robots. ‘Bij ons is het andersom. We denken vanuit integrale logistieke concepten. Voor welke uitdagingen staat een klant, niet alleen nu of over een jaar, maar op langere termijn? Wat vinden zij belangrijk qua functionaliteit en performance? Wat zijn hun logistieke kengetallen? Hoe dragen we zorg voor een systeem dat flexibel kan meegroeien met hun business? Dat willen we eerst heel precies weten.’

CHOOSING IBM Bij offerteaanvragen komt Inther die grote concurrenten steeds weer tegen. Qua complexiteit en omvang kan de Venrayse onderneming inmiddels veel projecten aan. ‘Toch zien we, zeker bij beursgenoteerde bedrijven, dat potentiële klanten het – in hun ogen – zekere voor het onzekere nemen en kiezen voor die grote spelers’, aldus Kleijngeld. ‘Ze schaffen een systeem van zeg 12 miljoen aan. “Doen we dat bij een organisatie die 50 miljoen of een miljard omzet per jaar maakt?” Wij zijn net te klein voor het tafellaken, te groot voor het servet.’ Het ligt ook sterk aan de DMU, de decision making unit, van de klant, denkt Hermsen. ‘Nobody ever got fired for choosing IBM, dat idee. Dat geldt zeker bij grote politieke organisaties, waar bij verkeerde beslissingen snel aan iemands stoelpoten wordt gezaagd. Bij familiebedrijven zie je dat veel minder.’

DATA ANALYSEREN Desondanks heeft Inther langzaam maar zeker heel mooie namen onder zijn klanten, waaronder Coolblue, Zeeman, Estée Lauder, DHL en de farmaceutische groothandel Pluripharm Groep. Kleijngeld: ‘Hoe meer systemen we hebben neergezet, hoe meer bedrijven bij ons komen om die customer journey samen aan te gaan. Als een systeem eenmaal ergens draait, schromen wij niet om de data uitgebreid te analyseren en adviezen te geven voor verdere optimalisering. Het merendeel van de klanten geeft ons die data graag.’ De coronacrisis heeft e-commerce booming gemaakt. Het bracht Inther nieuwe klanten en bestaande klanten zoals HEMA die eerst vooral op fysieke winkeldistributie zaten, moesten razendsnel omschakelen naar online

verkopen. Vroeger stuurde het centrale magazijn hele partijen broodroosters naar de winkels, nu gaan die per stuk en per pakketdienst. ‘Dat is logistiek een compleet ander verhaal qua picken en afhandelen.’ Daarbij kampen warehouses met enorme personeelstekorten en willen ze vergaand automatiseren. Of ze komen ineens met andersoortige vragen. Bij Coolblue heeft Inther net een project afgerond voor het efficiënt organiseren van retourzendingen. Inther bedacht een hybride oplossing om de stroom retouren exact naar de juiste plekken te transporteren voor controle, selectie en zo mogelijk refurbishing.

FIXED PRICES Op elk klantproject zet Inther een dedicated projectteam, waarbij sales, inkoop, engineering en operaties vaak al meteen samen aan tafel zitten. Zijn er grote inkoopdelen die veel tijd gaan kosten? Dan kan daar vast op geanticipeerd worden. Natuurlijk hebben ook Inther en zijn toeleveranciers last van de huidige componentenschaarste. Kleijngeld: ‘Plc’s van Siemens bijvoorbeeld, dat is een wereldwijd issue. We hebben de problemen wel zien aankomen, met onze voelhorens in China. Op een gegeven moment zijn we alvast extra voorraden gaan inkopen van essentiële onderdelen. Mede door de intensieve samenwerking met strategische toeleveranciers hebben we de supplychain onder controle.’ Bijna alle systemen kunnen op tijd worden afgeleverd. Inther werkt veelal met fixed prices, er zitten misschien projecten bij waarop uiteindelijk niet veel verdiend is, maar ze waren nooit verlieslijdend en er waren geen tijdsoverschrijdingen. Hermsen vertelt over de Chinese online gigant Alibaba die vorig voorjaar een logistiek systeem wilde hebben voor het nieuwe Europees distributiecentrum bij Luik. Inther doet in China zaken met Hema, de online foodtak van Alibaba, waarvoor een stuk of vijftien kleinere magazijnen ingericht werden. Een Chinese collega wist van de plannen in Luik en samen met hem werd de opdracht uiteindelijk binnengehaald. Op 3 november, ruim voor Black Friday, moest alles opgeleverd worden. Hermsen kreeg een telefoontje of het ondanks de toch al strakke deadline ook drie weken eerder kon. ‘We hebben alles op alles gezet en het gehaald.’ De opdrachtgever keerde een ton bonus uit.

‘WE GELOVEN NIET IN HIËRARCHIE, MAAR WEL IN DE JUISTE FLOW IN PROCESSEN’

ESTAFETTESTOK Op weg naar een goed geoliede organisatie introduceerde Kleijngeld de symboliek van de estafettestok. Inther groeit, maar de informele sfeer en de goede onderlinge communicatie tussen de afdelingen moeten blijven. Wie is waarmee bezig en weet iedereen dat van elkaar? Silovorming is uit den boze. ‘We geloven niet in hiërarchie maar wel in de juiste flow in processen’, zegt hij. De managing director benadrukt nog maar eens dat hij in een prachtige, ondernemende organisatie terechtgekomen is. Of er dan niet heel veel kopers aan de deur staan die Inther maar wat graag willen overnemen, is de laatste vraag. ‘Continu’, zeggen Hermsen en Kleijngeld. Maar dat is absoluut niet aan de orde. Ze hebben nog veel te veel te doen.

• www.inthergroup.nl februari 2022

CYBERSECURITY

TNO RAPPORTEERT OVER DE RISICO’S VAN DIGITALE CONNECTIVITY EN HOE DAARMEE OM TE GAAN

‘DIGITALE VEILIGHEID IS STEEDS VAKER “CHEFSACHE”’ Hoewel de digitalisering van ketens het concurrentievermogen van ketenpartners versterkt, maakt die onderlinge verbondenheid bedrijven ook kwetsbaar voor cybercrime.

• De schaduwzijde van al die connectivity is dat

Door ervaringen met aanvallen open te delen met klanten en leveranciers kan die kwetsbaarheid weliswaar verminderen, al liggen tegelijkertijd aansprakelijkstelling, imagoschade en aantasting van de concurrentiepositie op de loer. Een nieuwe paper van TNO geeft bedrijven handvatten voor het verhogen van de cyberweerbaarheid.

bedrijven voor hun ‘cyberweerbaarheid’ ook afhankelijk zijn van ketenpartners. • Het was voor TNO de reden voor het rapport ‘Als de keten zelf de zwakste schakel is’ • ‘Implementatie van informatiebeveiligingsbeleid is niet eenvoudig.’ • ‘Net zo min als dat het geval is voor de ceo kan de ciso het niet alleen.’

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

AFWEGEN BELANGEN

ndustrie 4.0, smart industry… Het zijn veel gebezigde initiatieven voor het vergroten van connectivity, wat staat voor het digitaal verbinden van de IT aan de OT. Dit om alle bedrijfsprocessen – van inkoop en engineering tot en met productie en service – optimaal af te stemmen. Connectivity moet ervoor zorgen dat de complete onderneming, op basis van een single source of truth, heel snel en flexibel kan acteren op wijzigingen, waar die dan ook ontstaan in het proces. De flexibiliteit wordt verder vergroot door alle IT vanuit de cloud te betrekken, daar procesdata op te slaan en machineleveranciers via dat kanaal inzage te geven in de data die hun installed base genereren, om storingen voor te zijn. Ook zijn er formats ontwikkeld, zodat de uitwisseling van data tussen de verschillende ERP-systemen van klanten en leveranciers online en geautomatiseerd kan plaatsvinden. Zo worden de digitale verbindingen dus meer en meer uitgerold over de supplychain.

SCHADUWZIJDE De schaduwzijde van al die connectivity is dat bedrijven voor hun ‘cyberweerbaarheid’ ook afhankelijk zijn van ketenpartners. Als een leverancier zijn firewalls niet op orde heeft, kan een hacker binnenkomen via de servicelijn met die machinebouwer, of via de ERP-koppeling. En, omdat uitbesteding plaatsvindt op steeds hoger, strategisch niveau is de afhankelijkheid van leveranciers vergroot. Valt er één partij weg door een hack dan raakt dat de hele keten. Het was voor TNO de reden om het rapport ‘Als de keten zelf de zwakste schakel is’ uit te brengen, gericht op het vergroten van het bewustzijn van industriële ondernemers en het duiden van mogelijke oplossingen.

februari 2022

Na een hack is de communicatie erover naar buiten van groot belang, aldus Mark Buningh, senior business developer cybersecurity en medeopsteller van het rapport. Uit de Brabantse regio valt – off the record – kritiek te beluisteren op beperkte communicatie van VDL over de recente hack. ‘Ik heb de recente VDL-casus niet op de voet gevolgd. Maar als ik naar de berichten daarover in de pers kijk, zie ik – heel belangrijk – veel steunbetuigingen van klanten, leveranciers en andere stakeholders. Wat je wanneer communiceert is een afweging van uiteenlopende belangen: de afdeling communicatie wil vooral zo open mogelijk zijn, juridische zaken wil vooral

niets op straat wat tot aansprakelijkstelling kan leiden. Tegelijkertijd staan de aandeelhouders erop dat alleen het hoogst noodzakelijke gecommuniceerd wordt, bang voor imagoschade. Al vertellen die steunbetuigingen vast niet het hele verhaal, ik leid eruit af dat VDL een goede afweging heeft gemaakt tussen al die belangen.’

COMMUNICATIE OEFENEN Belangrijk voor het – snel – kunnen bepalen en uitvoeren van de communicatiestrategie is het oefenen daarvan. ‘En dan zul je merken dat je vaak nog heel veel niet weet’, zegt Buningh. ‘Dat je niet weet wie de hacker is, hoe en wanneer die is binnengekomen. Volledig open zijn over je onwetendheid kan tot aansprakelijkheidstelling leiden door klanten, die vinden dat je nalatig bent geweest, en tot boetes van toezichthouders. Maar toegeven dat je hebt vastgesteld dat hackers al drie jaar in je boekhouding zaten, zal hetzelfde effect hebben. Zeker voor de hightech organisaties in kennisland Nederland kunnen daar tegen-

TRUMPF HIELP VDL, HET STAPPENPLAN IN DE HAND Toen afgelopen najaar bij de VDL Groep door een hack bijna een maand lang ‘de boel platlag’, kon al snel de productie weer opgestart worden, al was het met het nodige kunst- en vliegwerk. Zo konden binnen diverse VDL-bedrijven de metaalbewerkingsmachines van Trumpf wel draaien, maar dan offline, los van de servers en het internet. ‘Als in Nederland klanten van ons getroffen worden – en dat komt vaker voor – dan volgen wij ons stappenplan’, schetst managing director Menko Eisma van Trumpf Nederland. ‘Allereerst kijken we of onze machines geïnfecteerd zijn. Zo voorkom je dat, wanneer de klant denkt alles weer virusvrij te hebben en weer online gaat, de systemen opnieuw besmet raken vanuit een machine. Onze machines zijn goed beveiligd. Trumpf investeert veel in cybersecurity. Vervolgens hebben we VDL ondersteuning geboden

zodat zij snel weer konden produceren, al was het dan offline. Ook hebben we, samen met VDL en haar klanten, kunnen achterhalen welke productieorders er liepen zodat daaraan gewerkt kon worden, al voordat alles weer hersteld was.’ Trumpf biedt getroffen klanten de ondersteuning in antwoord op een vraag die het bedrijf zich eerder zelf gesteld heeft: welke ondersteuning zouden wíj van leveranciers willen als het óns zou overkomen? ‘Het is natuurlijk ook in ons belang dat de klant zo snel mogelijk weer aan de slag kan. Elk bedrijf heeft te maken met hack-aanvallen, daarom zet Trumpf vol in op het vergaren van expertise in cybersecurity.’

• www.trumpf.com

ren op gevoelige data. Hierbij worden de privacy en vertrouwelijkheid van de data beschermd. Alleen de uitkomst van de analyse wordt onthuld, de onderliggende data blijven verborgen. ‘Zo is uit die analyses niet af te leiden van wie de onderliggende data afkomstig zijn. Een ziekenhuis kan behandelresultaten beschikbaar stellen en verzekeraars de kosten per behandeling. Vervolgens is dan uit de analyse op te maken welke behandelingen het meest kosteneffectief zijn. Natuurlijk vergt dit wel dat er vooraf heel goede afspraken worden gemaakt over welke analyses gemaakt mogen worden. Die zou je dan in een blockchain kunnen vastleggen zodat daar nooit enige discussie over kan ontstaan.’ TNO heeft een MPC-proof of concept Mark Buningh: ‘Grote, machtige oem’ers kunnen de ISO 27001-standaarden voor cyberontwikkeld voor de anasecurity erbij pakken en die vereisten opleggen aan hun toeleveranciers. Maar daarmee lyse van data van cyberis dat nog niet voor elkaar.’ Foto’s: TNO security-incidenten uit industriële ketens. Bosch biedt de technologie aan als Security and Privacy woordig ook nog eens geopolitieke belangen mee Enhanced Computing Services (SPECS). gemoeid zijn, wat het vooraf bepalen en oefenen van de communicatiestrategie van nog groter belang maakt.’ CIRCLE OF TRUST Openheid over de oorzaak en aard van een dataLeren van elkaar kan ook binnen een zogeheten lek en/of een hack(poging) vergt dus een zorgvulsecurity circle of trust, waar een bedrijf als ASML dige, goed voorbereide afweging. Ook communimet meer dan tweeduizend leveranciers aan ceren over de praktische gevolgen is zonder meer werkt. ‘Natuurlijk kunnen grote, machtige gewenst, zegt Buningh. ‘Je moet je klanten laten oem’ers de ISO 27001-standaarden voor cyberweten wanneer ze dan wél beleverd worden en security erbij pakken en die vereisten opleggen leveranciers hoeveel later ze alsnog kunnen toeaan hun toeleveranciers. Maar daarmee is dat nog leveren. En dat de systemen voor drie weken op niet voor elkaar. Implementatie van informatiezwart gaan en er bijvoorbeeld alleen nog maar beveiligingsbeleid is niet eenvoudig voor grote telefonisch over orders gecommuniceerd wordt.’ bedrijven, juist vanwege hun omvang met verschillende systemen, applicaties en gebruikersgroepen. Daarnaast kunnen kleinere toeleveranLEREN VAN ELKAAR ciers zich vaak geen securityspecialisten veroorHet oefenen van de communicatiestrategie bij loven, terwijl de behoefte eraan door het stijgend een hack moet, net als alle andere acties, niet alleen intern gebeuren, maar samen met de ketenpartners en IT-serviceproviders, aldus OOK MAAKINDUSTRIE VERPLICHT TOT Buningh. Dit om van elkaar te leren, wat kan aan de hand van fictieve casussen, maar ook – en nog beter – via eigen ervaringen, de dilemma’s die Het aantal sectoren dat verplicht wordt om passende zich aandienden en de gevonden concrete oplosmaatregelen te nemen om hun netwerken informatiesingen. Wel duikt dan weer het probleem op dat systemen te beveiligen en dat ernstige cyberaanvallen informatiedeling al gauw tot aansprakelijkstelmoet melden, wordt uitgebreid. Het gaat om grotere ling, imagoschade of aantasting van de concurpartijen die actief zijn in de voedselproductie en -distrirentiepositie kan leiden. In zijn rapport oppert butie, maakindustrie en post- en koeriersdiensten. De Buningh daarom het gebruik van het instrument verantwoordelijke EU-bewindspersonen, onder wie op Secure Multi-Party Computation (MPC). dat moment nog EZK-minister Stef Blok, hebben begin

ALLEEN ANALYSE DELEN MPC is een verzameling cryptografietechnieken, waarmee ketenpartners op een gedecentraliseerde manier analyses en berekeningen kunnen uitvoe-

december 2021 in Brussel tijdens de Telecomraad een akkoord bereikt over dit voorstel. De noodzaak hiervoor werd eind vorig jaar eens te meer duidelijk toen een kritiek beveiligingslek in opensource-biblio-

aantal incidenten almaar toeneemt. Beter is dan in de keten te delen wat je op dat terrein geregeld hebt. En te laten weten waar een back-up staat, voor wie en wanneer die toegankelijk is, en ook te communiceren wie wanneer gebeld kan worden. Ook toezichthouders moeten in zo’n cirkel betrokken worden. Net als IT- en cloudproviders, zodat zij ook bij incidenten hun verantwoorde-

‘LAAT WETEN WAAR EEN BACK-UP STAAT EN VOOR WIE EN WANNEER DIE TOEGANKELIJK IS’

lijkheid nemen en niet volstaan met te betuigen dat hun product of dienst helemaal goed geregeld en veilig is.’ Het Digital Trust Center (DTC), onderdeel van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), stimuleert deze samenwerkingsverbanden en kan die in bepaalde gevallen ook ondersteunen met subsidies.

LEIDERSCHAP CRUCIAAL Cruciaal voor het goed samenwerken aan het beveiligen van de keten is leiderschap. De TNOpaper schenkt dan ook veel aandacht aan de rol van de chief information security officer (ciso). Die is verantwoordelijk voor de cyberweerbaarheid van het eigen bedrijf. De ciso moet een evenwicht zien te vinden tussen wat daarvoor nodig is en de risico’s die nu eenmaal genomen moeten worden om het bedrijf vooruit te helpen. Tegelijk moet de ciso bedacht zijn op aanvallen of verstoringen vanuit ketenpartijen die ze vertrouwen, maar waar ze geen formele bevoegdheden hebben. Buningh: ‘Net zo min als dat het geval is voor de ceo kan de ciso het niet alleen. Digitale veiligheid is steeds vaker chefsache en daarmee ook van direct belang voor de cto, HR-manager en coo.’

• www.tno.nl BEVEILIGEN EN MELDEN theek Log4j aan het licht kwam. De kwetsbare software wordt in talloze applicaties gebruikt, waardoor een golf aan aanvallen met gijzelsoftware dreigde. Het Nationaal Cyber Security Center (NCSC) heeft toen op een zondag direct 275 cyberbeveiligers bijeengeroepen voor overleg.

• www.ncsc.nl • www.europa-nu.nl/id/vlgnpd2hz1ur/ herziening_richtlijn_netwerk_en • www.github.com/NCSC-NL/log4shell februari 2022

februari 2022

PLATFORMECONOMIE

HOE WAPENEN B2B-FABRIKANTEN ZICH TEGEN KAPITAALKRACHT, MARKTMACHT EN KLANTKENNIS VAN PLATFORMS?

‘NEE, WIJ GAAN GEEN MARGE BIJ DE AMAZONS INLEVEREN’ De Europese Commissie werkt al ruim een jaar aan de Digital Markets Act. Deze wet is gericht op het aan banden leggen van de marktmacht van online platforms als Amazon. Die macht geldt nu nog vooral de B2C, maar ook op de B2B winnen ze terrein. Wat betekent het voor de fabrikanten van industriële producten als Amazon zich steeds meer een plek weet te verwerven tussen hen en de klant in? ‘Het is fijn voor de klant als hij het verkoopkanaal kan kiezen dat hem het beste past. Maar aan zakendoen met Amazon kleven voor ons risico’s.’ DOOR MARTIN VAN ZAALEN

oewel platforms nu nog vooral actief zijn op de B2C-markten, voert Amazon al een flink assortiment gericht op de zakelijke markt. Eind 2019 publiceerde TNO het rapport ‘Industrial B2B platforms: The race Europe cannot afford to lose’. Gezien de verschillen tussen de B2B- en B2Cmarkt acht TNO het minder waarschijnlijk dat op korte termijn zo’n ‘winner takes all’-situatie voor industriële B2B-platforms ontstaat. ‘De B2B-markt is meer gefragmenteerd. Een Amazon opereert in korte, samenhangende ketens, terwijl een industrieel B2B-platform actief is in een lange, gefragmenteerde keten met klanten en diverse specialistische toeleveranciers. Toch is het zaak de ontwikkelingen goed te blijven monitoren’, aldus onderzoeker Claire Stolwijk toen.

STRATEGIE VOLGEN Want op de middellange tot lange termijn zou dezelfde ‘concurrentiedynamiek’ – met slechts enkele grote spelers zoals in de B2C – ook in de B2B kunnen ontstaan. ‘De macht zal dan terechtkomen bij degenen die de platformarchitectuur en datastromen beheersen. Snelle winstgroei voor de platformeigenaren is mogelijk, omdat investeringen in innovatie en de risico’s die daarmee gepaard gaan voor rekening van de platformgebruikers komen. Die dragen met hun producten en diensten aan het platform bij en genereren ook nog eens – gratis – data voor de platformeigenaar – die daarmee voor zichzelf nieuwe kansen kan creëren. Het is daarom van groot

Bron: Companiesmarketcap.com, NOS, meetdatum 11 januari 2022

belang aandacht te schenken aan de middellangeen langetermijnstrategie van platforms.’

WAT VINDEN FABRIKANTEN? Dat roept de vraag op hoe fabrikanten van B2Bcomponenten aankijken tegen de komst van met name het grote Amazon, met zijn enorme marktmacht, kapitaalkracht en ongekend vermogen klantdata om te zetten in nauwkeurige klantprofielen. Voeren ze er nu al beleid op om te zorgen dat dit platform straks niet hun klant beter kent dan zij, het leeuwendeel van de klantbasis voorziet en hen afhankelijk maakt van Amazon, die van de situatie gebruik maakt om een steeds groter deel van de marge op te eisen? Deze vraag blijkt bij fabrikanten veel ongemak op te roepen. Zozeer zelfs dat een enkeling, ook off the record, geen mededelingen wil doen, om maar te borgen dat zijn huidige verkooppartners zich ‘comfortabel blijven voelen’ om voor hem te werken. Een ander kan alleen anoniem geciteerd worden.

PRIJSAFSPRAKEN Een grote aandrijffabrikant maakt voor de verkoop van zijn gestandaardiseerde producten gebruik van zowel distributeurs als platformbedrijven, duidt de manager innovation van de Nederlandse vestiging. De distributeurs – in Nederland dienstverleners als Rubix en Op den Velde Groep – krijgen de nodige training om de

klant zo goed mogelijk te adviseren over de aandrijftechnologie die ze hem verkopen. Deze partijen kopen bij de fabrikant in. De prijs waartegen ze die aanschaf kunnen doen, is afhankelijk van de support die ze van de fabrikant krijgen en de ondersteuning die zij geacht worden de klant te leveren. ‘Voor producten waarvoor onze distributeurs de klant veel ondersteuning moeten geven, rekenen wij lagere prijzen. Tegen welke prijs zij die zelf in de markt zetten, is aan hen. Maar die prijs moet wel binnen de afgesproken bandbreedtes blijven en conform de regionale markt zijn.’

GEWETENSVRAAG Met platformbedrijven worden idealiter min of meer dezelfde afspraken gemaakt, maar wel afhankelijk van de omvang van die partijen. ‘De kleinere platforms worden gehouden aan prijsafspraken, welke afspraken hierover gemaakt zijn met Amazon weet ik niet. Die maakt het hoofdkantoor.’ De manager is bekend met de strategie van Amazon om zijn kapitaalkracht te gebruiken om producten onder de marktprijs te verkopen en zo snel marktaandeel te winnen. ‘Maar wij hebben onze marktpositie zorgvuldig opgebouwd en willen die behouden, ook bij het maken van afspraken met Amazon.’ Of dat op de lange termijn lukt is ‘een gewetensvraag’, zo stelt hij.

LEES VERDER OP PAGINA 43

februari 2022

Groei door digitalisering

Wanneer haalt u er een specialist bij?

Smart Customization +HW UHDOLVHUHQ YDQ JURHL GRRU GH WUDQVIRUPDWLH YDQ (72 QDDU &72 YDQ 6DOHV WRW 6HUYLFHV

Digitale Transformatie 'H WUDQVLWLH QDDU GLJLWDOH SURFHVVHQ GRRU GH LQ]HW YDQ QLHXZH WHFKQRORJLHsQ HQ RSWLPDDO JHEUXLN YDQ SURGXFW HQ SURFHVGDWD

Selectie & Implementatie van Business Software 2QDIKDQNHOLMNH VHOHFWLH HQ LPSOHPHQWDWLH YDQ 3&) 3/0 (53

www.ipl.nl

High Tech Campus 9 5656 AE Eindhoven Postbus 775 5600 AT Eindhoven t +31 40 750 55 90 e RI¿FH#LSO QO i ZZZ LSO QO

VERVOLG VAN PAGINA 41

MARKTKENNIS DELEN? En dat geldt evenzeer voor afspraken over het delen van marktkennis die opgedaan wordt bij het verkopen van producten. ‘Rubix deelt eens per maand met ons wat aan welke partij is verkocht. Stel dat verkocht is aan een klant die ook directe contacten onderhoudt met een van onze eigen salesmensen, dan wil je wel dat wat Rubix en wij adviseren niet in strijd is met elkaar. Die afstemming is des te belangrijker voor onze configureerbare producten, die ook steeds meer via het internet verkocht zullen worden. Wij moeten wel weten welke machinebouwer die toepast in

worden en of zij hun marktkennis ook met ons delen, weet ik niet. Het is fijn voor de klant als hij het verkoopkanaal kan kiezen dat hem het beste past. Tegelijk willen wij onze dienstverlening op hoog niveau houden. Aan zakendoen met Amazon kleven risico’s’, erkent hij.

VOORAL PERSOONLIJK De specialist in gestandaardiseerde besturingstechnologie Beckhoff heeft vooralsnog als belangrijkste verkoopen servicekanaal het directe persoonlijke contact met de klant. ‘Wij hebben daarom als beleid op niet meer dan 100 kilometer van de klant gevestigd te zijn. Vandaar ook ons plan om op korte termijn een nieuwe vestiging te openen in NoordNederland, naast die in Eindhoven en Enschede’, aldus managing director operations Jurjen Verhoeff. ‘Wij verkopen ook wel via distributeurs, bijvoorbeeld als de klant baat heeft bij een one-stop shop, maar op zijn eigen initiatief. Meestal gaat het dan om kleinere orders. Als de omvang en de complexiteit van de gevraagde technologie toenemen, verlopen de contacten met de klant vrijwel altijd direct via ons. Door middel van persoonlijke bezoeken, telefoongesprekken en mails. Voorts lopen de

‘JE MOET ERVOOR WAKEN DAT ZE ZICH EEN TE STERKE POSITIE VERWERVEN TUSSEN JOU EN DE KLANT IN’

een machine voor welke klant. Want als die machine vervolgens geëxporteerd wordt naar Australië, willen we dat onze collega’s daar de gebruiker in dat land goed kunnen ondersteunen. Dit soort afspraken zijn met een Rubix goed te maken. Maar of die ook met Amazon gemaakt

eerste pilots met een paar grote klanten om de wederzijdse ERP-systemen rechtstreeks, via EDI, met elkaar te laten communiceren.’

NIET AFHANKELIJK WORDEN Beckhoff verkoopt echter niet via de eigen website. De catalogus is daar wel in te zien, maar bestellen gaat dus via een van de andere kanalen. Beckhoff, dat eind vorig jaar de omzetmijlpaal van 1 miljard euro passeerde, heeft vooralsnog een schaal waarop het mogelijk is directe klantcontacten zelf af te handelen, aldus Verhoeff. ‘Maar stel dat we verder doorgroeien en we hebben op een gegeven moment niet meer de personele capaciteit om al die contacten zelf te onderhouden, dan kan ik mij voorstellen dat distributeurs daarvoor ingezet gaan worden. Of platforms als Amazon. Maar dan toch met name voor de eenvoudigere producten als een I/O EtherCAT Terminal, niet voor de complexere producten waarvoor onze support nodig is.’ ‘Nee, wij zullen daarvoor geen marge bij de Amazons gaan inleveren. Willen ze marge maken, dan zullen ze zelf hun prijs moeten verhogen.’ Maar, erkent Verhoeff, de kapitaalkracht, marktmacht en het vermogen om klantdata om te zetten in nauwkeurige klantprofielen van partijen als Amazon is groot. ‘Daar schuilt zeker een risico in. Je moet ervoor waken dat ze zich een te sterke positie verwerven tussen jou en de klant in en je van hen afhankelijk wordt.’

• www.tno.nl • www.beckhoff.com

Your Global Automation Partner

Stairway to Heaven! Turck Cloud Solutions Veilig protocol voor overdracht, eenvoudige integratie en wereldwijde toegang tot machine- en fabriek data Functies zoals bewaking, alarm berichten, rapportage, trends of geografische lokalisatie reeds geïntegreerd Data hosting in verschillende varianten: als een service of lokaal als „Private Cloud“ in uw data center

www.turck.nl

februari 2022

OVERNAME

BOSCH REXROTH LARGE PROJECTS NU ONDERDEEL VAN ‘PROJECTENBEDRIJF’ VAN HALTEREN

‘WIJ WORDEN NIET ZENUWACHTIG VAN EEN HOGE COMPLEXITEIT EN LANGE LOOPTIJD’ Gigantische liftjukken. Ontwikkeld en gebouwd om complete booreilanden van hun staanders te tillen. Zulke turn-key-projecten van het Bosch Rexroth-onderdeel Large Projects zijn natuurlijk heel bijzonder. Toch zijn ze ook van een geheel andere aard dan de aandrijf- en besturingstechnologie die de rest van de Bosch Rexroth-organisatie wereldwijd in de markt zet. Om die reden is Large Projects vorig jaar in de etalage gezet. Een koper was snel gevonden: Van Halteren Groep, een Nederlandse familieonderneming en een ‘echt projectenbedrijf’.

• ‘De omzetgroei van Large Projects bleef achter

bij de rest van Bosch Rexroth.’ • ‘Daardoor was het logisch Large Projects af

te scheiden.’ • ‘Het wordt een stand-alone-bedrijf binnen

onze groep.’ • ‘Qua technologische competenties vullen Large

Projects en Van Halteren elkaar goed aan.’ • ‘We bereiden Large Projects nu voor op een DOOR MARTIN VAN ZAALEN

n een persbericht vorig jaar april werd de ‘recessie in de offshore’ expliciet opgevoerd als reden voor het feit dat Bosch Rexroth toe wilde naar een overname van het onderdeel Large Projects, dat is gespecialiseerd in het engineering-to-order ontwikkelen en produceren van grote hydraulische systemen. Maar zo slecht heeft de offshore olie- en gasindustrie het nu ook weer niet gedaan en de perspectieven voor de middellange termijn voor de sector zijn niet zo heel somber. Tijdens een gesprek over de overname wordt nog een tweede – misschien wel belangrijkere – reden duidelijk.

onder offshore olie en gas, maar ook die van green tech, scheepvaart, aerospace, automotive en wegen- en waterbouw. Ook moest er beter zicht komen op klantbehoeften, bedoeld voor meer relevante innovaties als antwoord op de toegenomen concurrentie én de risico’s die klanten steeds vaker bij de leverancier wilden laten. Een meer proactieve opstelling van commerciële mensen was gewenst, om zo scherpe afspraken te maken over scope, planning en prijs van (grote, langdurige) projecten. Logische vraag aan Nederlof is dan ook: moet uit de overname worden afgeleid dat de voorgenomen cultuuromslag niet voldoende gemaakt is?

STAPPEN GEZET COMMERCIËLER Al bij zijn aantreden als senior vice president van Large Projects begin 2020 wilde Durk-Jan Nederlof toe naar een cultuurverandering. Die moest eraan bijdragen dat de organisatie commerciëler kon acteren op de verschillende markten, waar-

‘Een cultuurverandering’, trapt hij af, ‘is altijd een kwestie van de lange adem. Ik denk dat daarin de afgelopen twee jaar zeker stappen zijn gezet. Het omzetniveau in 2021 was laag, maar de orderportefeuille zit inmiddels goed vol. Voor dit jaar verwachten we een hogere omzet en nog

DERDE GENERATIE FAMILIEBEDRIJF De Van Halteren Groep is opgericht in 1969 door de opa van de drie broers die nu de directie vormen. De hoofdvestiging zit in Bunschoten, ook zijn er locaties in Zwolle, Polen (Lodz), Vietnam (Hanoi) en nu dus ook in Boxtel. De onderneming levert ‘hoogwaardige technische producten en diensten met een sterke servicegerichtheid’. Daartoe voert Van Halteren een langetermijnstrategie en investeert het veel in procesverbeteringen, productontwikkeling en de opleiding van medewerkers. ‘Om zo’, aldus persinformatie, ‘een vooraanstaande positie te behouden in de belangrijkste markten.’ Die markten zijn defensie, industrie en de hoogspanningsmarkt. Voor defensie ontwikkelt Van Halteren hoogwaardige simulatoren die wereldwijd geleverd worden. Ook is

februari 2022

het bedrijf oem’er van speciale koelsystemen voor militaire voertuigen en marineschepen. Het bedrijf is daarnaast gespecialiseerd leverancier van loopwielen voor rupsvoertuigen en partner van de Koninklijke Landmacht voor de instandhouding van voertuigsystemen. Voor de industrie worden complexe lasconstructies en verspaningswerkzaamheden uitgevoerd. Klanten zitten onder andere in de offshore, semicon, medtech en automotive. Ook ontwikkelt, produceert en levert de groep hoogspanningsscheiders en schakelaars. De Van Halteren Groep heeft – exclusief het nu overgenomen Bosch-bedrijf – 450 mensen in dienst en behaalde over 2021 een omzet van 110 miljoen euro.

• www.vanhalteren.com

autonoom bestaan buiten Bosch Rexroth.’

meer orders. Een groei die zich volgend jaar zal doorzetten, mede omdat er is geïnnoveerd. Zo is er een powermanagementsysteem ontwikkeld dat ervoor zorgt dat de elektriciteitsvoorziening van onder andere zalmkwekerijen veel minder CO2emissie veroorzaakt. Ook hebben we gezorgd voor een grootschalig energieopslagsysteem, waarin waterstof efficiënt wordt omgezet in elektriciteit. En er is door ons een systeem ontwikkeld waarmee je waterstof kunt comprimeren en een vrachtauto in enkele minuten kunt voltanken.’

ANDERE RICHTING De overnamestap, aldus Nederlof, zit ’m dan ook meer in het feit dat Bosch Rexroth zich wereldwijd vooral richt op de ontwikkeling en productie van componenten, powerunits en manifolds en bijbehorende besturingen voor industriële en mobiele toepassingen. ‘De wereldwijde sales is dus ook vooral daarop gericht. En dan is het moeilijk om ook nog grote, kostbare, complexe turn-key-projecten met een lange looptijd op een goede manier aan de man te brengen. Vandaar dat de omzetgroei van Large Projects achterbleef bij de rest van Bosch Rexroth. Beide organisatiedelen hebben zich in een andere richting ontwikkeld, daardoor was het logisch Large Projects af te scheiden.’

ECHT PROJECTENBEDRIJF Het bedrijf werd in april vorig jaar dan ook nadrukkelijk in de etalage gezet. En nog diezelfde maand meldde Izaak Veerman zich, managing director van de Van Halteren Groep. Een Nederlands familiebedrijf, dat Veerman en zijn twee broers leiden. De onderneming uit Bunschoten heeft drie focusgebieden: Defensie, Industriële Toeleveringen en Hoogspanningen. De twee

bedrijven waren al met elkaar bekend, omdat Bosch Rexroth reeds toeleverancier was van de hydrauliek voor de simulatoren die Van Halteren ontwikkelt en bouwt. ‘Wij zijn een echt projectenbedrijf ’, aldus Veerman. ‘We worden niet zenuwachtig van grote projecten met een hoge technische complexiteit en lange looptijd. Ook kunnen we een goede inschatting maken van de risico’s die – ook in de markten waarin wij actief zijn – steeds meer bij de leveranciers worden neergelegd. Met onze ervaring kunnen we daar goede afspraken met de klant over maken. Ja, dat vergt vaak een flinke voorinvesteLarge Projects past goed bij Van Halteren, zo stelt Izaak Veerman (rechts). En dat niet alleen vanwege de projectgerichtheid, maar ook omdat het juist op ring, maar wij zijn een financieel solide bedrijf.’ heel andere markten actief is, zo duidt hij. Links Durk-Jan Nederlof die aanblijft als senior vice president. Foto: Thomas Segers Large Projects past dus brengen.’ En dit alles na 1 juni onder de naam goed bij Van Halteren, zo stelt Veerman. En dat TIJD NODIG Van Halteren Technologies. niet alleen vanwege de projectgerichtheid, maar Die synergie maakte Large Projects aantrekkelijk Van Halteren neemt alle aandelen Large Projects ook omdat het bedrijf juist op heel andere markgenoeg voor de drie broers om in april vorig jaar over en daarmee alle faciliteiten, bedrijfsactiviteiten actief is. ‘De installed base is heel interessant snel tot zaken te komen. Dit ondanks het feit dat ten en financiële verplichtingen en tegoeden. Die voor ons.’ de overname voor hen zeer omvangrijk is (er worden ondergebracht in Van Halteren Technokomen zo’n 250 medewerkers bij de groep van logies BV, binnen de Van Halteren Groep. De 450 mensen die ze al op de loonlijst hebben). VEEL INTERACTIE activiteiten blijven in Boxtel, al is dat wel – na een Dat het vervolgens toch nog zo’n viereneenhalve Genoeg synergie dus, al wordt Large Projects niet interne verhuizing – in een ander pand. De ongemaand duurde voordat in eind september vorig compleet geïntegreerd. Veerman: ‘Het wordt een veer 250 medewerkers blijven aan boord, senior jaar de overname bekend werd gemaakt, kwam stand-alone bedrijf binnen onze groep. Maar, er vice president is – en blijft – Durk-Jan Nederlof. vooral door de omvang en complexiteit van de zal veel interactie zijn. Met de marketing- en De Nederlandse verkoopen serviceorganisatie overname. Het was toen de bedoeling dat de salesmensen hier in Boxtel, opdat we ons eigen van Bosch Rexroth blijft (naast Haarlem en overname per 1 april officieel zou zijn, maar wereldwijde salesnetwerk (zie kader ‘Derde Eindhoven) ook in Boxtel gevestigd; van daaruit vooral door IT-problemen is dat naar 1 juni generatie familiebedrijf, red.) zo goed mogelijk worden klanten bediend met aandrijf- en bestuaanstaande verschoven. ringstechnologie, support, training en service. ‘In de tussentijd’, aldus Nederlof, ‘bereiden we ‘Wij hopen dat we in juni, als de corona-perikeLarge Projects voor op een autonoom bestaan len onder controle zijn, de overname met persobuiten Bosch Rexroth. Dit betekent het ontwikneel van Bosch Rexroth en Van Halteren kunnen kelen van een eigen marketing- en salesafdeling, beklinken, met een echt feest’, besluit Nederlof. een eigen website en het ontwikkelen van een nieuw wereldwijd salesnetwerk om de unieke producten van het bedrijf aan de man te www.boschrexroth.com

‘DE INSTALLED BASE IS HEEL INTERESSANT VOOR ONS’

•

OP EN ONDER ZEE EN IN DE AUTOFABRIEK

kunnen inzetten. Maar ook met de mensen van de productiefaciliteiten hier, zodat die evengoed kunnen bijdragen aan onze projecten in Bunschoten. Andersom kunnen onze meer generieke werkplaatsen ingezet worden voor activiteiten waarvoor ze in Boxtel nu leveranciers zoeken. Hetzelfde geldt voor de wederzijdse engineersafdelingen. Ook qua technologische competenties vullen Large Projects en wij elkaar goed aan.’

De fysieke resultaten van projecten van Large Projects kunnen ook werkelijk enorm van omvang zijn. Meest sprekend is de aandrijving van de liftjukken voor de Pioneering Spirit een paar jaar geleden, waarmee die enorme catamaran nu complete booreilanden van zijn staanders tilt. Een ander voorbeeld zijn de rijsimulatoren, waarmee autofabrikanten al in de ontwerpfase van een nieuwe auto ‘realistische rijervaring’ opdoen. Dit helpt de juiste ontwerpbeslissingen te nemen voordat er iets geproduceerd wordt.

Het verkennen en aanboren van metalen, aardolie en aardgas, het opwekken van hernieuwbare energiebronnen en het leggen van kabels voor internet of voor offshore windparken vereisen allemaal werkzaamheden op grote diepte van de oceanen. Voor zulk onderwaterwerk is complexe hightech nodig. Voorzien van elektrohydraulische systemen en aangepast om de enorme druk en corrosieve omstandigheden te weerstaan en efficiënt te werken op verschillende dieptes.

februari 2022

DUURZAAMHEID

VAN AFVAL NAAR GRONDSTOFFEN VRAAGT VAN RENEWI ANDERE KETENAFSPRAKEN

NOG EVEN EN OOK DE AFVALSORTERING VERLOOPT ZELFLEREND Wat ooit als afval werd gezien, geldt vandaag de dag meer en meer als een bron van hernieuwbare materialen. Zo ook bij Renewi, dat als waste-to-product bedrijf z’n bijdrage levert aan een circulaire economie. Marc den Hartog is managing director bij Renewi Nederland en wil uiterlijk in 2025 naar 75 procent recycling van al het afval dat ingezameld wordt. ‘Maar ook daarna zijn we nog niet klaar.’

medewerkers.’ Wat hem tijdens al die gesprekken opviel, is hoezeer de blik van het bedrijf zich weer naar buiten richt. Dit na de fusie tussen Van Gansewinkel en Shanks Group, waar Renewi zo’n vijf jaar geleden uit voortkwam. ‘Medewerkers zijn betrokken, iedereen wil graag zijn steentje bijdragen aan de circulaire economie.’

ORGANISATIELAAG ERUIT Gesproken over dat laatste: er is volgens Den Hartog nog veel te doen. Ook binnen de eigen organisatie, die hij na zijn aantreden versimpelde door er een managementlaag tussenuit te halen. ‘Daardoor worden onze acht areas in Nederland nu landelijk aangestuurd door meerdere onderdelen. Denk aan operatie en onderhoud, maar ook aan voertuigbeheer.’ Met die centrale aansturing moeten de areas meer ruimte krijgen voor bijvoorbeeld initiatieven met regionale leveranciers. En zo profiteren van versnelling, wat ook het doel is van de aparte afdeling die Den Hartog het afgelopen jaar opzette. Die afdeling werkt als landelijk aanspreekpunt en richt zich op innovatie en duurzaamheid. ‘We hebben er mensen vanuit meerdere regio’s voor vrijgemaakt. Samen zijn zij de kartrekkers van projecten waarmee we klanten ondersteunen bij de opgaven voor hun afvalstromen.’

DWINGEN TOT NADENKEN Marc den Hartog is sinds vorig jaar april managing director van de divisie Commercial Waste Nederland binnen Renewi. ‘Naarmate alles 24/7 draait, wordt de tijd dat onze installaties beschikbaar zijn steeds belangrijker.’ Foto’s: Renewi

DOOR JAN BROEKS

edrijfsafval laten verbranden omdat dat goedkoper is dan het te recyclen. Vreemd dat dit in Nederland nog altijd veelal het geval is, zegt Marc den Hartog. ‘Het is een verkeerde prikkel, dat moet anders. Een taak voor het nieuwe kabinet, waarmee onze sector in gesprek moet.’ Wat hem betreft kan ons land een voorbeeld nemen aan Vlaanderen. ‘Daar geldt vanaf volgend jaar nieuwe wetgeving die verbiedt om recyclebare materialen te verbranden. Ik zie graag dat het in Nederland ook die kant opgaat.’ Begrijp Den Hartog niet verkeerd: er gebeurt ook in Nederland al het nodige om (bedrijfs)afval een tweede leven te geven. Maar het kan nu eenmaal altijd beter. Sneller ook. ‘Een status-quo, op de winkel passen: daar kan ik niets mee. Ik wil door.’ Voor z’n collega’s soms iets té snel, zo geeft hij lachend toe, maar oké, wijt dat dan maar aan de

februari 2022

energie die hij zelf steekt in het streven naar meer circulariteit. ‘Ik jaag de vernieuwing graag mee aan.’

Steeds meer klanten zijn bewust bezig met recycling en duurzaamheid, zo merkt Den Hartog. ‘Als vanzelfsprekend helpen wij hen daarbij. Bijvoorbeeld door onze mensen te detacheren bij een grote klant en ze daar bij een mini-milieustraat in te zetten. Afvalstromen worden op locatie al gescheiden, zodat het bedrijf daar zelf geen

JAARLIJKS 7 MILJOEN TON Den Hartog is opgeleid tot scheikundige en werkte voorheen in diverse functies bij onder andere Unilever en voedingsconcern Corbion. Sinds april vorig jaar is hij aan de slag bij Renewi, dat afval inzamelt, verwerkt en zo veel mogelijk omzet in nieuwe secundaire grondstoffen. Dat doet de onderneming ook met bedrijfsafval, waarvan de divisie Commercial Waste Nederland jaarlijks van ruim 100.000 klanten zo’n 7 miljoen ton toegeleverd krijgt. Den Hartog staat aan het roer van die divisie die hij naar eigen zeggen heeft leren kennen als ‘een mensgerichte organisatie’. ‘We hebben zo’n 3.200 medewerkers. Velen van hen heb ik inmiddels ontmoet. Ik ben met chauffeurs en beladers mee op pad geweest, heb gesproken met en vooral geluisterd naar kantoor-

‘ALS HET MET MINDER KAN, DOE DAT DAN VOORAL’ omkijken naar heeft.’ Een container huren kan natuurlijk ook, waarbij Den Hartog merkt dat klanten ook dan vaker het gesprek aangaan met Renewi. ‘Denk bijvoorbeeld aan de verpakkingen van leveranciers. Kan dat niet efficiënter? Duurzamer? En ook: goedkoper? Mogelijke kostenbesparingen kunnen leveranciers ertoe dwingen

na te denken over hun verpakkingen. Daarvan profiteert de hele keten: de leveranciers van de klant zijn indirect ook die van ons.’ Klanten regelen de afspraken rondom bijvoorbeeld een container via Renewi’s digitale portal. ‘Met het proces aan de voorkant zijn we ver’, vindt Den Hartog, ‘maar ons productieproces kunnen we zeker nog verder verbeteren. Meer specifiek gaat het dan om betere, geavanceerdere sorteerinstallaties, waarvoor nu binnen het bedrijf meerdere pilots lopen. Het sorteren zelf verloopt mechanisch, maar wat als we er met artificial intelligence een zelflerend proces van maken? Met automatische detectie via herkenningssoftware kunnen we bijvoorbeeld gasflessen en batterijen sneller uit het afval halen. Dat verkleint het risico op brand en schade. En geeft ook omwonenden meer rust.’

VOORRAADBEHEER OP DE AGENDA Met de rol als waste-to-product bedrijf maakt Renewi zelf deel uit van de productieketen. ‘Dat vraagt van ons andere afspraken’, benadrukt Den Hartog. ‘Afnemers van secundaire grondstoffen verwachten bijvoorbeeld een regelmatige aanvoer van materialen voor hun productie. Dus hebben wij nu te maken met voorraadbeheer, en zo ook met specificaties voor de eigenschappen van gerecyclede materialen.’ Ook een thema als onderhoud verandert binnen Renewi. ‘Preventief deden we altijd al veel. Maar naarmate alles steeds meer 24/7 draait, wordt de tijd dat onze installaties beschikbaar zijn steeds belangrijker. En daarmee bijvoorbeeld het meten

Cables and connectors Embedded computing Fibre optics Frequency control

van afwijkingen in de trillingen van sorteerlijnen, als indicatie voor toekomstig onderhoud. Predictive maintenance staat bij ons nog in de kinderschoenen, maar wordt meer en meer een thema.’

MINDER IS HET BESTE Mission 75, zo heet het hogere doel binnen Renewi’s In de periode vanaf nu tot en met 2025 moet Renewi 75 procent van het totaal aangeleverde bedrijfsafval recyclen. zakelijke divisie: in de periode vanaf nu tot en met 2025 moet Renewi 75 procent van andere bezig met de certificering van palmolie. het totaal aangeleverde bedrijfsafval recyclen. Nu ‘Ik ben met Oxfam Novib in de bossen van ligt dat nog op twee derde. Het doel is haalbaar, Borneo geweest, en heb daar met eigen ogen de zegt Den Hartog, met grote investeringen in impact van ontbossing gezien. Dat heeft me geavanceerdere sorteerlijnen en innovatieprojecgevormd, en geleid tot een intrinsieke motivatie ten met diverse partners, variërend van grote om bij te dragen aan een betere, schonere wereld. multinationals tot kleine start-ups. ‘Maar daarna Het belangrijkste wat je je als leidinggevende zijn we nog niet klaar. Er komt elk jaar van alles moet afvragen als het gaat om duurzaamheid, is meer bij. En dus ook meer afval, terwijl niet al in mijn ogen dan ook: waar sta ik zelf? Draag ik het afval valt te recyclen. Daarom zijn we bij wat ik zeg ook echt uit? Zo ja, dan zul je zien dat Renewi een voorstander van consuminderen en veel mensen in het bedrijf diezelfde intrinsieke hergebruiken, nog meer dan van recycling. Als waarde met jou delen.’ het met minder kan, doe dat dan vooral.’ Bij zijn vorige werkgevers hield Den Hartog zich naast de ontwikkeling van bioplastics onder www.renewi.com

•

IoT and Wireless Magnetics Photonics and Imaging Power

RF Semiconductors Sensors Test and Measurement

Consult. Design. Integrate. Contact: Tel: +31(0)40 – 2507400 | Email: sales-nl@acalbfi.nl

www.acalbf i.com/nl

februari 2022

FLINK bericht over de wereld van starters en hun innovaties, financieringsproblemen en andere uitdagingen. De naam, FLINK, haakt natuurlijk aan bij die van dit magazine, maar duidt bovenal op een wezenlijke karaktereigenschap van elke startende hightech ondernemer waar de interesse van (formal) investors naar uitgaat – meer nog dan naar de innovatie in kwestie: heeft de starter doorzettingsvermogen, weet hij mensen voor zich te winnen met zijn overtuigingskracht, durft hij beslissingen te nemen?

IN DEZE FLINK: 51 Gespecialiseerd vroege-fase-AI-fonds Curiosity van start 52 Bijzondere samenwerking tussen Atlas, Demcon en Erasmus MC 54 QuinteQ voegt geavanceerd vliegwiel toe aan de opslagmix

Het Dynaxion-team. Met tweede van links Cor Datema en vierde links Joost van de Griendt. Foto’s: Dynaxion

DYNAXION ONTWIKKELT DEELTJESVERSNELLER VOOR DRUGSDETECTIE, EERST DE FINANCIERING NOG

STRAKS OP ZOEK NAAR COCAÏNE, NU NAAR GELD Onlangs reageerde Joost van de Griendt, chief business officer en chief marketing officer van hightech start-up Dynaxion, op een online bericht over de almaar toenemende cocaïnestromen die ons land binnenkomen. ‘Beste Ferdinand Grapperhaus (op dat moment nog minister van Justitie, red.) en Ernst Pols (officier van justitie, red.), Niet opgeven! Dynaxion Security kan en wil graag helpen. Wij detecteren en identificeren drugs in pakjes, koffers en vracht. Zo kunnen we concreet bijdragen aan het verminderen van illegale drugstransporten. Maar dan zou het fijn zijn als jullie ons ook kunnen helpen. Want zonder financiering gaat het ons niet lukken.’ DOOR LUCY HOLL

amen tegen drugs. Samen tegen ondermijning, had Van de Griendt er nog bij gezet. En ja, er kwam een reactie van het ministerie, zegt hij. Waardoor Dynaxion nu rechtstreeks contact heeft met de directeur-generaal daar en de directie van het programma Anti-ondermijning, dat zich richt op de aanpak van georganiseerde criminaliteit. ‘De

overheid is zeer geïnteresseerd in ons systeem om drugs en ook wapens snel en goed op te sporen, maar kan ons ook niet zomaar financiering geven.’ Dynaxion in Eindhoven is deeptech van de bovenste plank. De proof of concept is er, nu komt het aan op het bouwen van een prototype. Toch zijn de benodigde miljoenen voor verdere engineering en development nog maar deels gevonden. Weliswaar komt er wat meer aandacht voor financiering van deeptech start-ups – de

overheid heeft een speciaal fonds aangekondigd – maar het gaat erg langzaam. ‘We willen heel graag een Brainport-bedrijf zijn en blijven. Of ons in ieder geval binnen Europa vestigen, zodat onze technologie in dit werelddeel doorontwikkeld en behouden blijft. Maar we ervaren steeds weer dat we een te risicovol en lastig te financieren bedrijf zijn. Dus zoeken we nu ook wat actiever in het buitenland. Amerikaanse investeerders zien dat er veel deeptech met grote potentie in Europa zit. En als het niet anders kan, is het voor ons follow the money.’

COMPACTE VERSNELLER En dat terwijl de oprichters van Dynaxion het bedrijf uit zien groeien tot de ‘ASML van de security equipment’. Het idee voor hun deeltjesversneller die pakketten en koffers kan screenen, werd in 2018 geboren. Huidig ceo Cor Datema deed mee aan een hackathon van HighTechXL, LEES VERDER OP PAGINA 50

februari 2022

VERVOLG VAN PAGINA 49

een start-up accelerator en venturebouwer. Datema: ‘Ik heb een achtergrond in de deeltjesfysica en één van de thema’s was hoe we CERNachtige technologie konden inzetten voor maatschappelijke issues. Deeltjesversnellers zie je natuurlijk vooral in grote researchomgevingen, de kosten zijn gigantisch. Maar dankzij de huidige radio-frequency quadrupole (RFQ)-technologie zijn neutronengeneratoren een stuk goedkoper en compacter te bouwen, en komen andere toepassingen in beeld, bijvoorbeeld voor de veiligheidssector.’ Met een aantal deelnemers van de hackathon werkte Datema een businesscase uit. Waarna ze concludeerden dat deze technologie echt iets toevoegt, de security screening-markt biedt heel veel kansen. Een compleet geautomatiseerd systeem met spectraalanalyse met behulp van neutronen is veel accurater dan de huidige CT-scans of X-ray-systemen op bijvoorbeeld luchthavens. Allerlei handwerk wordt overbodig, menselijke invloeden bij de interpretatie van beelden en veel vals alarm worden eruit gehaald. Het hackathonteam viel langzaam uit elkaar; het bleek een moeizaam traject om er daadwerkelijk een bedrijf van te maken gezien de complexe technologie en specifieke kennis. Maar Datema ging door en heeft nu een team met veel specifieke expertise om zich heen.

WITTE HUIS Zo haakte ook Joost van de Griendt aan. ‘Ik ging langs bij HighTechXL omdat ik me wilde aanmelden als mentor voor start-ups en werd gegrepen door een presentatie van Dynaxion. Er is maar één manier om deze zeer complexe start-up van de grond te krijgen en dat is door er fulltime tijd aan te besteden, dacht ik.’ Begin 2019 richtten Datema en Van de Griendt Dynaxion op. En

‘WE MOETEN IETS KUNNEN LATEN ZIEN AAN DE MARKT’

zomer 2019 kwam er een behoorlijke eerste som geld. Dynaxion doet veel mee aan challenges en pitches. Zo belandde de start-up destijds ook in de finale van de Opioid Detection Challenge van onder andere de White House Office of National Drug Control Policy en U.S. Department of Homeland Security. Die wedstrijd was gericht op het vinden van snelle, niet-destructieve manieren om opiaten in de post op te sporen. Datema: ‘We eindigden bij de eerste acht en wonnen 100.000

februari 2022

dollar. Ons bedrijf werd genoemd op de website van het Witte Huis. Dat gaf veel spin-off in de media. Met het geld konden we mensen aannemen, en daarbij kwam er ook een lening uit het Brabant Startup Fonds en een kleine investering van HightechXL.’

VIRTUEEL TESTEN Van de Griendt en Datema onderzochten wat er op de wereld al aan alternatieven was voor de traditioEen artist impression van de toekomstige scanner. nele screening op vliegvelden. Van deeltjesversneller. Namen wil het tweetal niet de Griendt: ‘Als er al iets beters is, moet je hier noemen, maar het is geen Nederlands bedrijf. niet aan beginnen natuurlijk. Deeltjesversnellers Daarnaast zijn nog meer toeleveranciers betrokzijn weliswaar goedkoper dan in het verleden, ken. ‘Uiteindelijk willen we toe naar een ASMLmaar nog steeds vrij duur vergeleken met een achtig model: we doen de softwareontwikkeling, X-ray-systeem. We vonden echter geen andere assemblage, marketing, sales en service met een technieken die ook echt identificeren zonder een schil van toeleveranciers om ons heen.’ pakket of koffer open te maken.’ Het scansysteem van Dynaxion combineert bestraling met subatomaire deeltjes met artificiële intelligentie. GELD IS HEIKEL PUNT De gammadeeltjes die bij de bestraling van mateMede op verzoek van het ministerie van Justitie rialen terugkomen, verraden om welk materiaal en Veiligheid heeft TNO een onafhankelijk experhet gaat. Het principe is niet nieuw, maar nietiserapport opgesteld. Van de Griendt: ‘TNO mand heeft zo’n systeem op kleinere schaal echt vindt dat dit technisch kan en noemt het systeem werkend gekregen omdat een aantal technoveelbelovend qua accuratesse, identificatie en logische zaken miste. mate van automatisering. Het zijn precies die Datema: ‘Nu lukt het ons wel. Dat komt mede drie dingen die de markt zoekt.’ Ook liggen er door die compacte deeltjesversneller, de enorme letters of support van de Nationaal Coördinator mogelijkheden van AI en de manier waarop wij Terrorismebestrijding en Schiphol. De douane trainingsdata genereren. AI-technologie werkt noemt het veelbelovend en wil graag testen als alleen maar goed getraind. Daarvoor kunnen we het zover is. onmogelijk miljoenen verschillende soorten pakMaar daar komt weer dat heikele punt van finanketjes in het echt screenen, dus doen we dat door ciering om de hoek kijken. Er is vijf tot acht milslimme digitale simulaties met alle mogelijke joen euro nodig om een prototype te bouwen. materialen die je tegen kunt komen. We hebben ‘Investeerders willen graag geld steken in mooie een softwarepakket dat fysische interacties van start-ups. Ze hebben keuze genoeg in ons land. deeltjes met materie simuleert, een random parcel Maar wij zijn in hun ogen moeilijk, complex en generator, en een virtueel detectiesysteem: wat risicovol ondanks de grote mogelijkheden. De zou het gammaspectrum bij welk materiaal moemarktintroductie duurt lang. Dan blijken ze toch ten zijn? Zo creëren we heel veel trainingsdata.’ risicomijdend.’ Inmiddels zijn er meerdere patenten. Vorig jaar Dynaxion heeft wat investeerders, informal bereikte Dynaxion bovendien de mijlpaal van angels en ontwikkelpartners die mee risico willen een proof of concept: het systeem maakt vrijwel dragen. Er werken nu zes mensen en de softwarefoutloos onderscheid tussen onder meer cocaïneontwikkeling gaat volop verder. Maar vooral die simulant, melkpoeder, suiker, tandpasta, zout, hardwareontwikkeling blijft achter, wat ammoniak, pyriet, propionzuur en ureum. frustreert. Datema: ‘ We willen zo snel mogelijk een volledig geïntegreerd systeem bouwen, we moeten iets kunnen laten zien aan de markt.’ KERN IS DATA Nederland heeft nieuwe ASML’s nodig, zo De toepassingen van Dynaxion zijn zo disruptief benadrukken beiden. ‘We kunnen interessant zijn dat de algoritmes in eigen huis ontwikkeld voor de toeleverende industrie.’ moesten worden. ‘We zijn vooral ook een softOp termijn wil Dynaxion ook oplossingen levewarebedrijf als je het zo bekijkt’, zegt Datema. ‘We bieden straks de scanner, maar de kern van ons ren voor complete containers of (hoge-dichtbedrijf is die datakennis.’ Van de Griendt: ‘Ons heids-)vracht op pallets. Daarbij is de comvoordeel – dat we met neutronen gedetailleerd plexiteit nog groter. Bovendien zijn meer stoffen kunnen identificeren – is ook enigszins toepassingen dan alleen de security denkbaar. ons nadeel. “Waarom lukt het jullie wel? Kan een Van de Griendt: ‘Het draait bij ons om identifistart-up dat wel?”, reageren sommigen. We doen catiesystemen voor non-destructief testen: dat iets bijzonders, dat geeft positieve reacties, maar maakt ze ook inzetbaar voor bijvoorbeeld het mensen zien ook dat je deze deeptech niet in een aantonen van PFAS, poly- en perfluoralkylstoffen paar jaar op de markt brengt.’ in grondwater. Dat soort toepassingen onderNu er een proof of concept ligt is het tijd voor zoeken we nu. Die introductie gaat misschien een prototype, om te testen met echte pakketjes, ook sneller.’ en toe te werken naar een volledig geïntegreerd systeem. Een partner van Dynaxion bouwt de www.dynaxion.nl

•

KORT GESPECIALISEERD VROEGE-FASE-AI-FONDS CURIOSITY VAN START Met een investering van 0,8 miljoen euro in de Nederlandse ‘explainable AI’ start-up Deeploy lanceerde Curiosity medio januari officieel haar nieuwe investeringsfonds. De investeerder richt zich op vroegefase-investeringen in AI-gedreven softwarebedrijven in de Benelux, Scandinavië en de Baltische staten en wil het groeipotentieel in deze markten benutten. Curiosity is opgericht door ervaren investeerders Herman Kienhuis, hiervoor onder andere directeur van KPN Ventures, en Maurice Beckand Verwee, oprichter van start-up investeerder Crosspring. Het fonds wil Europese ondernemers ondersteunen bij het bouwen van een nieuwe generatie softwarebedrijven die nieuwe technologieën inzetten op het gebied van AI. Het focust op de snelst groeiende tech hubs van Europa: de Benelux, Scandinavië en de Baltische staten. Door die vroege-fasefinanciering van AI-start-ups vult Curiosity een gat in de markt op. Europa, in het bijzonder Noord-Europa, groeit snel

binnen de wereldwijde technologiesector, maar die groei komt volledig voor rekening van bedrijven in latere groeifases. In Nederland ligt het bedrag dat in de pre-seed- en seedfase wordt geïnvesteerd al jaren rond de 200 miljoen euro; in 2021 ging het om slechts 4 procent van de totale durfkapitaalinvesteringen, terwijl de marktbehoefte fors toeneemt. Bovendien breekt AI door in het merendeel van de industrieën. Europa loopt voorop als het gaat om de regelgeving rondom het verantwoord inzetten van AI. Curiosity richt zich specifiek op bedrijven die hier goed op aansluiten. De deelname van totaal 1 miljoen euro (samen met bestaande aandeelhouders) aan de financieringsronde van Deeploy, is de eerste investering van het nieuwe fonds. Deeploy biedt software gericht op transparantie, explainability en traceerbare verantwoording bij de inzet van AI. Deeploy gebruikt het geld voor verdere softwareontwikkeling voor grote klanten en het opbouwen van

een professionele salesorganisatie gericht op toekomstige internationale expansie. Deeploy wil de huidige cloudbased software doorontwikkelen tot een volledige Software-as-aService-oplossing. Ondernemers die worden gesteund Maurice Beckand Verwee (links) en Herman Kienhuis. Foto: Curiosity door Curiosity, worden medeeigenaar van het fonds, waardoor zij ondersteunen van het fondsmanagebelang hebben bij de groei van het ment en de portfoliobedrijven. portfolio en peer-to-peer kennisCuriosity wil toegroeien naar een deling wordt gestimuleerd. Bij het omvang van 50 miljoen euro om te fonds zijn ervaren adviseurs betrokinvesteren in zo’n 20 softwarebedrijken onder wie Daniel Gebler (Picven. Het fonds heeft toezeggingen nic), Ulla Kruhse-Lehtonen (DAIN opgehaald bij meer dan 35 investeerStudios), Patrick de Laive (TNW) en ders, waaronder mede-oprichters Jan Kees de Jager (Easygenerator). van BinckBank, Scoupy, Litebit en Ook de adviseurs zijn mede-eigenaar SecurityMatters. van het fonds en stellen hun tijd en www.deeploy.ml expertise beschikbaar voor het www.curiosityvc.com

Onze innovaties vormen de toekomst In een wereld zonder raketten, had de mens nooit voet gezet op de maan. Zonder microscoop, hadden we van DNA nog nooit gehoord. Aan elke mijlpaal gaat een ontdekking vooraf. Maar complexe technieken ontstaan niet zomaar. Ze zijn het resultaat van een samenspel tussen kennis, techniek en creativiteit. Juist op dit snijvlak opereren wij. NTS is gespecialiseerd in het ontwikkelen, maken en assembleren van (opto)-mechatronische systemen, mechanische modules en kritische componenten. Onze expertises? Precisie en wendbaarheid. Waar kom je jouw werk straks tegen? In de modernste technologieën! Je smartphone opent met gezichtsherkenning, precies zo’n snufje waaraan jij hebt meegewerkt. Op je telefoon lees je over nieuwe innovaties in de gezondheidszorg, weer een veld waarin jij opereert. Werk jij mee aan de mijlpaal van morgen?

Onze (opto-)mechatronische systemen en mechanische modules dragen bij aan toekomstige technologieën

nts-group.nl/careers

februari 2022

BIJZONDERE SAMENWERKING TUSSEN ATLAS, DEMCON EN ERASMUS MC

SAMEN OPTREKKEN TEGEN COVID-19 EN ANDERE VIRUSSEN Toen technisch bedrijfskundige Wilfred Weijers op televisie zag welke menselijke inspanningen er nodig zijn om spuiten met het Covid-19-vaccin handmatig te vullen, wist hij: dit kan sneller. Op eigen initiatief tekende hij in CAD-pakket SolidWorks de Vaxtractor: een compacte machine die geautomatiseerd 24 spuiten gelijktijdig kan vullen. Toen hij machinebouwer Demcon benaderde voor de verdere ontwikkeling en de productie van de machine, bedacht dit bedrijf zich niet en maakte direct de benodigde mensen en middelen vrij. Eenzelfde pragmatische instelling trof Weijers bij de medewerkers van het Erasmus Medisch Centrum, die hem hielpen met het valideren en certificeren van de Vaxtractor.

DOOR MARJOLEIN DE WIT-BLOK Technisch bedrijfskundige Wilfred Weijers maakte het eerste ontwerp voor de Vaxtractor in acht weken. ‘De crux zit ’m vooral in het

n de strijd tegen de pandemie woreffectief ontluchten van de spuit.’ Foto: Atlas Metaal den wereldwijd vaccinatiecampagnes uitgevoerd om zoveel mogelijk menCovid-19 meekreeg hoe de spuiten worden sen binnen de kortst mogelijke tijd te vaccine“opgetrokken”.’ ren. Een logistieke opdracht die het uiterste van Dit vulproces start met het uit de verpakking alle schakels in de keten vraagt. Beginnend bij de halen van spuit en naald. In het geval van het productie van het vaccin en het bewaren bij zeer Pfizer-vaccin moet dit eerst nog worden aanlage temperaturen tot aan het transport naar de gevuld met een zoutoplossing en zorgvuldig priklocaties, waar de vaccinaties worden voorworden gemengd. Na deze relatief eenvoudige bereid en toegediend. handelingen volgt een veel nauwkeuriger werk: het vullen van de spuit met vaccin. Nauwkeurig VAN GROF NAAR FIJN omdat precies de juiste hoeveelheid moet worden Een succesvol verloop van een vaccinatiecampagopgetrokken én omdat de spuit vrij moet zijn ne vraagt enerzijds snelheid. Anderzijds is er van luchtbellen. uiterste nauwkeurigheid nodig. Ieder vaccin is Weijers: ‘Dit proces wordt met grote nauwkeurigimmers gekoppeld aan een mensenleven. ‘Dat heid en zorgvuldigheid uitgevoerd, wat betekent betekent dat alle stappen in het proces met de dat het relatief lang duurt. Ik kon me voorstellen grootste zorgvuldigheid worden genomen’, vertelt dat deze eentonige handelingen – die bovendien Weijers, eigenaar van technisch ontwerpbureau alleen mogen worden uitgevoerd door mensen Atlas Metaal. ‘Wat dat betreft zou de automatisemet voldoende kennis en ervaring – bij uitstek ring van iedere handeling de campagne kunnen geschikt zijn om te automatiseren. Ondanks een verbeteren qua snelheid én foutgevoeligheid. bedrijfskundige achtergrond ben ik altijd werkBij mij gingen de ogen open toen ik begin 2021 zaam geweest op het snijvlak van automatiseren, tijdens een van de vele televisieprogramma’s over

februari 2022

innovatie en techniek. Met 3D-tekenpakketten kon ik ook uitstekend overweg, dus waarom niet zelf een begin maken?’

ONTWERP VOOR EEN SNELLE BOUW Weijers kwam na acht weken achter zijn computer vandaan met een eerste ontwerp voor een compacte ‘vulmachine’: de Vaxtractor. Zijn tekeningenpakket was duidelijk meer dan een begin. Het ontwerp bevatte alle onderdelen, bewegingen en technische specificaties die een machinebouwer nodig heeft om de machine op korte termijn te kunnen bouwen. Waar mogelijk had Weijers de details zelf al zoveel mogelijk uitgezocht. De benodigde motoren, scanner en PLC-sturing zijn bijvoorbeeld geselecteerd in samenwerking met Eltrex Motion. Met dit pakket wendde Weijers zich tot Demcon. Ontwikkelaar en bouwer van speciaalmachines en direct enthousiast over het idee. Directeur Dennis Schipper: ‘Als bedrijf ben je niet alleen op

de wereld om omzet te draaien. Het idee en het ontwerp van Wilfred waren van een dermate hoge kwaliteit en de impact is in deze tijd zo groot, dat we dit als bedrijf graag wilden ondersteunen. Zonder ingewikkelde afspraken: Wilfred blijft eigenaar. Wij ontwikkelen het verder en produceren de machine, waarbij het risico bij ons ligt.’ De ontwikkeling door Demcon bestond onder meer uit het doorrekenen van de constructie en het bepalen van de exacte componenten zoals de geleidingen en sensoren. Daarnaast is het volledige programmeerwerk van de PLC door Demcon gerealiseerd, waarna het eerste prototype volgde.

maximaal twaalf aan elke kant – met de naald omhoog verticaal in de machine worden geklemd. Eén of twee flesjes met vaccin aan iedere kant (dus in totaal twee of vier, afhankelijk van het vaccin) worden ondersteboven boven iedere spuit gebracht via een horizontale beweging. In een tweestapscyclus wordt de spuit gevuld en de

‘DE MACHINE VERDIENT ZICH IN IETS MEER DAN VEERTIG DAGEN TERUG’

VALIDEREN EN CERTIFICEREN Weijers spreekt van ‘een serieus fraaie machine’. ‘Zowel functioneel als esthetisch, wat we natuurlijk ook moesten testen en valideren. Hiervoor heb ik contact opgenomen met het Erasmus MC in Rotterdam. Ik trof daar een groep mensen waar je als ontwikkelaar alleen maar van kunt dromen: met hart voor de gezondheidszorg en bovendien volledig openstaand voor innovatieve ideeën. Het duurde dan ook niet lang voordat we daadwerkelijk de machine konden beproeven. Daarbij moet je je voorstellen dat dit een laboratoriummachine is, géén medische. Dat zorgt voor andere eisen en wetgeving, waardoor deze machine sneller en eenvoudiger is te valideren en certificeren.’ De exacte werking van de Vaxtractor wordt duidelijk via een video op de gelijknamige website. In het kort komt het erop neer dat spuiten –

naald zorgvuldig ontlucht. Hiervoor wordt de zuiger verschillende malen omhoog en omlaag bewogen in sequensen waarop octrooi is aangevraagd. Weijers: ‘De crux zit ’m vooral in het effectief ontluchten van de spuit, zodat je zeker weet dat er geen luchtbellen achterblijven en je de spuit zeer nauwkeurig kunt optrekken.’

INGEZET IN AHOY Nadat de werking door het Erasmus MC was gevalideerd en goedgekeurd, heeft de universiteit de Vaxtractor als eerste ingezet bij de boostercampagne van haar zorgpersoneel en het personeel van omliggende huisartsenpraktijken. Na deze eerste stresstest is de machine vervolgens

door het Erasmus MC ingezet op de vaccinatielocatie Ahoy in Rotterdam. In de eerste weken van januari 2022 maakte de Vaxtractor zijn debuut bij de GGD, voor het vullen van spuiten met Pfizer. Weijers: ‘De machine is met groot enthousiasme ontvangen en niet zonder reden: in concrete cijfers kun je met de Vaxtractor met een derde van het normale aantal mensen ongeveer 200 spuiten per uur optrekken. Hiermee verdient de machine zich in iets meer dan veertig dagen terug.’

GOEDKEUR VAN GGD’S Natuurlijk zijn dit getallen om trots op te zijn, maar wat volgens Weijers belangrijker is: de Vaxtractor gaat alle mensen die zich inzetten voor een soepele en snelle boostercampagne ondersteunen in hun werkzaamheden en een aandeel leveren in het beheersen van het coronavirus. ‘Ik hoop dat ik met dit prototype kan laten zien hoe effectief en nuttig deze machine is. Diverse GGD’s hebben al aangegeven geïnteresseerd te zijn, maar hebben het op dit moment nog erg druk met de huidige boostercampagne om de goedkeuring rond te krijgen. Alle begrip daarvoor. Wanneer het wat rustiger is geworden kijken we verder. Want uiteraard is deze machine geschikt voor het vullen van elk type spuit met ieder type vaccin of medicijn. In Nederland én daarbuiten.’

• www.vaxtractor.com • www.erasmusmc.nl • www.demcon.com

Proud to be part of next level life science

februari 2022

START-UP BRENGT ‘KINETISCHE BATTERIJ’ VAN BOEING NAAR DE ENERGIETRANSITIE-WERELDMARKT

QUINTEQ VOEGT GEAVANCEERD VLIEGWIEL TOE AAN DE OPSLAGMIX Zon en wind leveren veel duurzame energie, maar vaak teveel of juist te weinig. De energietransitie kan alleen slagen met rendabele opslagsystemen. Batterijen en waterstofdragers zijn daartoe volop in ontwikkeling en die mix krijgt nog een extra optie: een vliegwiel, maar dan één die gebruik maakt van de nieuwste technologie. Het Amerikaanse Boeing tekende voor het prototype, de Nederlandse start-up QuinteQ Energy voor de verdere ontwikkeling en het vermarkten van deze ‘kinetische batterij’. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

etwat teleurgesteld wandelt hij naar de uitgang van het Boeing-gebouw in Seattle: het project voor de ontwikkeling van een kleinschalige windturbine wordt stopgezet. Dat is de uitkomst van de bespreking die hij er in 2016 heeft. Hij kijkt op zijn horloge. Het vliegtuig terug naar Nederland kan hij nog nét halen. Dan wordt er achter hem geroepen. ‘Mister Vosbeek?!’ Een man komt naderbij. ‘U bent Paul Vosbeek? We hebben

misschien toch nog iets interessants voor u.’ Vosbeek kijkt weer op zijn horloge: ‘Ik wil mijn vliegtuig halen.’ Maar nieuwsgierig geworden gaat de ondernemer, op dat moment al een paar jaar actief in innovatieve cleantech, toch mee terug het gebouw in. Naar een laboratoriumruimte waar negen wetenschappers reeds op hem staan te wachten, opgesteld rond een fors, roestvrijstalen vat. Er zit een vliegwiel in, zo krijgt hij uitgelegd. Ontwikkeld voor een militaire toepassing. Helaas heeft het hoger management het budget

februari 2022

TWEEDUIZEND DOCUMENTEN In het gesprek dat volgt krijgt hij de licentie toegezegd over de IP (bestaande uit ruim tweehonderd internationale patentfamilies, vastgelegd in meer dan tweeduizend documenten vol met tekeningen en berekeningen), te betalen uit de omzet die hij er in de toekomst mee behaalt. Dat hij er in Nederland mee aan de slag wil, wordt toegejuicht. Boeing heeft immers goede zakelijke banden met verschillende Nederlandse overheden en bedrijven, en wil die met deze deal een impuls geven. Natuurlijk, Vosbeek moet nog wel ‘even’ aantonen een betrouwbare partner te zijn die tot die vermarkting in staat is.

INTERESSE DEFENSIE Een paar uur later vliegt Vosbeek alsnog terug naar Nederland. Daar weet hij al snel de interesse te wekken van het ministerie van Defensie. De technologie is immers ontwikkeld in de VS, en nog wel door Boeing! Het maakt de weg vrij om het prototype naar Nederland te halen en hier te beproeven onder – Defensie-eigen – zeer zware omstandigheden. Om na te gaan of de technologie robuust genoeg is om bij zeer hoge of lage temperaturen en na ruw transport door militairen snel en eenvoudig ingezet te worden. Om in een militair microgrid van bijvoorbeeld een compound, stroom van zonnecollectoren efficiënter te benutten en zo het dieselverbruik van aggregaten te verlagen. Dat blijkt het geval en die uitkomst geeft voldoende vertrouwen om in Nederland op zoek te gaan naar meer partners voor financiering en het ontwikkelen testwerk.

30 JAAR, 350.000 CYCLI, 1 MEGAWATT Een traditioneel vliegwiel werkt met een zwaar wiel dat om een as draait. Hoe zwaarder het wiel, hoe meer energie erin opgeslagen wordt. Met een motor-generator wordt de energie erin gestopt en er weer uitgehaald. Zo niet bij het QuinteQsysteem. Daarin zweeft het compacte carbon wiel in een vacuümvat, volledig wrijvingsloos dankzij ‘magnetische lagering met supergeleidende kristallen’. Het QuinteQ-vliegwiel draait ook vele malen sneller, waarmee een natuurkundige wet wordt benut: wanneer de draaisnelheid twee keer hoger is, is de hoeveelheid opgeslagen kinetische energie kwadratisch hoger. Bij het opladen brengt een elektrische motorgenerator het wiel op gang en ontkoppelt dan. In die stand-by status raakt de rotor per uur slechts 0,1 procent van zijn snelheid kwijt, tegen ‘8 tot 20 procent voor een standaard vliegwiel’. Om te ontladen koppelt de generator weer aan en zet al remmend de kinetische energie om in elektrische. ‘Onze visie is een duurzaam systeem te ontwikkelen dat langdurig gebruikt en eenvoudig gerecycled kan worden’, zegt Margien Storm van Leeuwen. In de huidige uitvoe-

ervoor verlegd naar het oplossen van een urgent probleem met het Dreamliner-vliegtuig. Dus is het niet iets voor mister Vosbeek om het vliegwiel uit te ontwikkelen en naar de markt te brengen?

HECHT ECOSYSTEEM

ring kan het vliegwiel 30 jaar lang – 350.000 cycli – vrijwel onderhoudsvrij draaien. Het is de bedoeling een aantal vliegwielen te integreren in een standaard zeecontainer, in een opslagsysteem goed voor een vermogen van 1 megawatt of meer.

• www.quinteqenergy.com

Op dat moment heeft Vosbeek de VS, waar hij twaalf jaar heeft gewoond, dus net achter zich gelaten, terwijl dat land toch bekend staat om de aanwezigheid van kapitaalkrachtige, risicobereide geldschieters… ‘Zeker in Silicon Valley is er veel belangstelling voor investeren in software. Software die door een handjevol IT’ers al na een paar maanden as a service in de markt kan worden gezet. Hardware ontwikkelen vinden ze echter te lang duren en kost ze te veel geld. Elders in de VS is wel heel veel kapitaal beschikbaar maar zijn de

Paul Vosbeek (op de foto met wijzende arm, en met voor hem Margien Storm van Leeuwen) wil QuinteQ, dat nu vijf mensen op de loonlijst heeft, in elk geval ‘compact houden’. ‘Dus als de aantallen systemen naar de honderden groeien, wordt het misschien tijd om met een grote systeembouwer in zee te gaan.’ Foto’s: QuinteQ

programma’s erg groot, veel meer op het formaat van bedrijven als GE en Lockheed Martin. In Nederland is minder geld voorhanden, maar het ecosysteem van financiers en ontwikkelaars is hechter. Het is hier gemakkelijker iedereen die je nodig hebt bij elkaar te krijgen’, vertelt hij gezeten in een ruime vergaderzaal in een voormalig Akzo-pand op het Arnhemse Industriepark Kleefse Waard.

AWARD ALS SPRINGPLANK Dus richt hij eind 2018 in Nederland QuinteQ Energy op, samen met Wouter Biemans, de huidige cto. Vosbeek is er dan reeds goed in geslaagd de technologie te promoten als een belangrijke schakel in de energietransitie, die steeds meer mensen en organisaties als een (bittere) noodzaak gaan zien. Hij krijgt er begin 2019 de Enpuls

Challenge award van Enexis voor. Die onderscheiding blijkt weer een springplank naar Thales Nederland en de kennispartijen Universiteit Twente en Saxion Hogeschool waarmee hij samen een EFRO-subsidie van 1,5 miljoen euro binnenhaalt. Ook komt er geld los van Rabobank, Oost NL en – een paar maanden geleden – van investeerder Aorta. Geld om twee vliegwielproto’s mee te ontwikkelen, één voor militaire en één voor civiele toepassing, maar beide om getest te worden in een microgrid.

zonder elektriciteit van het vasteland. Juist deze kleinschalige netwerken zijn gevoelig voor uitval van een energiecentrale of andere bronnen. Ons vliegwiel kan dan fungeren als schokbreker, om het netwerk snel en accuraat te stabiliseren bij grote verschillen tussen stroomvraag en -aanbod. Door hoge verbruikspieken deels met de stroom uit de vliegwielen op te vangen, zijn minder dieselaggregaten nodig. Dit scheelt dieselkosten en verlaagt de kans op stroomuitval.’

VIER STARTMARKTEN SCHOKBREKER ‘Een microgrid’, verklaart Margien Storm van Leeuwen, chief commercial officer van QuinteQ en via een laptop op tafel online aanwezig bij het gesprek, ‘is een kleinschalig stroomnetwerk, bijvoorbeeld op een eiland, dat het moet stellen

Storm van Leeuwen wordt door Vosbeek bij zijn onderneming betrokken nadat zij zich in de rol van moderator van een webinar, dat Vosbeek organiseerde, onderscheidt als communicator LEES VERDER OP PAGINA 56

februari 2022

en richten wij ons op militaire microgrids in extreme condities, e-mobility en logistiek zoals metro’s, trams en treinen, binnenvaarthavens, bedrijventerreinen en op de handel op de elektriciteitsmarkt’, vult Storm van Leeuwen aan.

STATIONS EN HAVENS VERVOLG VAN PAGINA 55

over de energietransitie en de technologieën die daarvoor nodig zijn. Voor dat webinar, we schrijven inmiddels zomer 2020, heeft hij zijn hele netwerk weten te enthousiasmeren en wel zodanig dat zijn relaties hun eigen relaties ook hadden

‘Metrostations’, licht Vosbeek toe, ‘want elke keer als er een metro vertrekt, ontstaat er een grote piek in de stroomvraag. En dat is ook een plek waar elektrische bussen en taxi’s – nu of binnenkort – zullen moeten worden opgeladen.’ ‘Binnenvaarthavens’, pakt Storm van Leeuwen vanaf het beeldscherm over, ‘omdat laad- en loskranen, vorkheftrucks, vrachtwagens en trekkers voor containeropleggers en ook schepen moeten elektrificeren. Daar komt bij dat vele van deze markten zich bevinden in netcongestiegebieden waar het elektriciteitsnet geen duurzaam opgewekte stroom kan opnemen of geen extra stroom kan leveren. Met de juiste opslagtechnologie kunnen pieken in vraag en aanbod afgevlakt en processen toch geëlektrificeerd worden.’ Of kunnen distributiecentra of bedrijventerreinen met de daken vol zonnepanelen toch hun duurzame elektriciteit kwijt.

TOELEVERANCIERS Dit voorjaar wordt het inmiddels geüpgrade prototype van Boeing nogmaals grondig getest door launching customer Defensie, binnen het Fieldlab Smartbase. Als die test slaagt, ligt de wereldmarkt open, aldus Vosbeek. Voor de productie van modules, zoals het vacuümvat waarin het vliegwiel draait, de carbonfiber rotor, de besturing en de motor-generator, heeft hij inmiddels toeleveranciers gevonden. ‘Vooral in Nederland.’ Namen wil hij nu nog niet noemen: ‘Ik denk dat we een deel van onze technologievoorsprong kwijtraken als we nu al onze supplychain prijsgeven’, verklaart Vosbeek, die off the record wel enkele bedrijven opsomt. ‘De besturingssoftware, het assembleren en testen gaan we zelf doen, hier op Kleefse Waard. Een goede plek, want hier zit nog veel meer energietransitie-gerelateerde bedrijvigheid.’

‘ALS DIE TEST SLAAGT, LIGT DE WERELDMARKT OPEN’

COMPACT HOUDEN

meegenomen naar de virtuele meeting. ‘We kwamen uit op drie typen microgrids waarin ons vliegwiel, naast andere opslagsystemen als batterijen en waterstofdragers, van toegevoegde waarde zou kunnen zijn’, verhaalt hij. ‘Voor militaire en industriële doeleinden en op eilanden.’ ‘Inmiddels hebben we dit verder geconcretiseerd

‘Over vijf jaar? We zetten een zeer geavanceerd systeem in de markt met een zeer lage levelized cost of storage. Dus ik hoop dat we dan toe zijn aan het produceren van tientallen systemen op jaarbasis, voor de wereldmarkt.’ Vosbeek wil QuinteQ, dat nu vijf mensen op de loonlijst heeft, in elk geval ‘compact houden’. ‘Dus als de aantallen systemen naar de honderden groeien, wordt het misschien tijd om met een grote systeembouwer in zee te gaan. Maar dat zien we dan wel.’

FOCUS ON COST DRIVES OUT QUALITY FOCUS ON QUALITY DRIVES OUT COST ELECTRONICS MANUFACTURING SERVICES (EMS)

HIGHTE CH OOK JOUW PASSIE ? BEKIJK DE VACATU RES OP ONZE W EBSITE!

vdltbpelectronics.com KRACHT DOOR SAMENWERKING

februari 2022

MARCEL Marcel van Oirschot is adviseur bij Hunt & Hackett in Den Haag, experts in cybersecurity. Foto: Erik van der Burgt

www.huntandhackett.com

CYBERCRIMINALITEIT, WE HOUDEN HET ZELF IN STAND! Voor het eerst sinds mensenheugenis wordt kennis structureel niet gedeeld en cybercriminelen zijn hiervan de lachende derde. Hierdoor blijven we achter de feiten aanlopen en is het risico op een cyberincident onverminderd hoog. De mens is al eeuwen gewend om kennis te delen. Dat begon waarschijnlijk ooit door je buurman te vertellen hoe je makkelijker vuur kon maken. Deze kennis ging van hut naar hut, van dorp naar dorp en van stad naar stad. Het zorgde ervoor dat niet alleen het algemene comfortniveau steeg maar we ook beter konden overleven. Met de komst van het schoolsysteem is kennisdeling zelfs geformaliseerd en heeft het een structureel karakter. Dit leidt ertoe dat we met z’n allen slimmer zijn geworden. Sprekende voorbeelden zijn: de mens op de maan, de elektrische auto en razendsnelle computers. Ook een niet meer weg te denken fenomeen is het internet. Dit leunt op mensen die hun kennis openbaar willen maken, zodat anderen ervan kunnen profiteren. Kortom, kennis delen is van levensbelang en heeft ervoor gezorgd dat we zijn waar we zijn. Wat me al heel lang verbaast, is onze (niet-)openheid over cybercriminaliteit. In de privésfeer wordt soms schoorvoetend nog wel verteld of men het slachtoffer is geweest. Ook wordt vaak gedeeld in welke ‘truc’ van cybercriminelen men is getrapt. In het bedrijfsleven is dit echter nog steeds een heel groot taboe. De directe gevolgen van datalekken, ransomware of DDoS-aanvallen halen regelmatig

de kranten. De berichtgeving hierover is alleen uiterst vaag en gaat nooit in op de hoe-vraag. Aanvullende vragen worden ook vaak afgewimpeld of niet beantwoord. Waar wordt dit taboe door veroorzaakt? Is het schaamte? Onderzoeken laten keer op keer zien dat de helft van de bedrijven reeds één of meerdere malen het slachtoffer is geweest. Schaamte zou dus niet nodig hoeven zijn, ze zijn immers niet de enige. De cybercriminelen zijn de lachende derde van ons gedrag, immers zij kunnen op deze manier hun methoden makkelijk hergebruiken. Veel meer openheid van zaken over hoe het de criminelen is gelukt om binnen te komen, is een essentieel onderdeel van de oplossing van het probleem. Hier kunnen we met z’n allen van leren en dat brengt in dit geval het verdedigend collectief verder. Oftewel, leer van anderen in de markt. Op de huidige manier blijven we het cybercriminelen wel heel makkelijk maken. Zijn er dan totaal geen lichtpunten? Gelukkig wel! Maastricht University, de gemeente Hof van Twente, de veiligheidsregio NoordoostGelderland en de Universiteit van Amsterdam zijn een paar positieve uitzonderingen die wel volledige openheid van zaken boden. Zij deelden niet alleen wát er was gebeurd, maar ook hóe het kon gebeuren. Ook was er aandacht voor hetgeen ze ervan geleerd hadden. Laten we het taboe doorbreken en met z’n allen ook op dit vlak meer kennis delen. Zodat we het cybercriminelen een beetje moeilijker maken.

imagine cooling a system with liquid metal. VISIT CAREERSATDEMCON.COM

OP DE GRENS VAN HET TECHNISCH HAALBARE Wij werken aan technologieën die oplossingen vragen die zich aan de rand van het technisch haalbare bevinden. Zo extraheren we bijvoorbeeld 2 megawatt warmte uit een volume zo groot als een luciferdoosje! Ben jij klaar voor extreme uitdagingen?

imagine tomorrow. challenge today.

februari 2022

SERVITIZATION

BENCHMARK VAN SIEMENS IS TRIGGER OM GERICHT OVER SERVITIZATION NA TE DENKEN

DE SWITCH VAN EEN TRANSACTIONEEL NAAR EEN RELATIONEEL BUSINESSMODEL Siemens lanceert een dezer dagen het Siemens Servitization Assessment. Nederlandse en Belgische machinebouwers kunnen zo voor zichzelf snel en gemakkelijk een beeld krijgen waar ze staan als het gaat om meer omzet realiseren door diensten. Hoe scoren ze vergeleken met soortgelijke bedrijven, welke barrières zijn er, waar liggen kansen? Siemens gaat graag het gesprek aan met de industriële bedrijven, zodat ze echt volgende stappen in servitization kunnen zetten.

DOOR LUCY HOLL

‘A

fgelopen decennia lag in de maakindustrie veel focus op het steeds optimaler ontwerpen, ontwikkelen, produceren, verbeteren en in gebruik stellen van machines, maar de fase daarna wordt nu steeds belangrijker’, zegt Patrick Fokke, vice president en managing director van Siemens Digital Industries Software Benelux. Fokke is eindverantwoordelijk voor (pre)sales, solution architecture, service en helpdesk, kortom alle operatie in de Benelux. ‘Veel van onze klanten vragen zich af of er meer omzet valt te genereren door sterker in te zetten op services. Ze zien allerlei nieuwe businessmodellen voorbij komen. We ervaren dat

bedrijven wellicht wel willen, maar nog niet goed weten hoe. Ze zijn vaak risico-avers en kijken de kat uit de boom. Ik ben groot voorstander van gewoon maar ergens beginnen, niets doen is geen optie als je competitief wilt blijven. Maar veel ondernemers worstelen ermee om die eerste stap op weg naar servitization te zetten.’

vullen op managementlevel – scoren de bedrijven zichzelf op thema’s als business & strategie, proces, mensen & cultuur, technologie en financiën. ‘Wat is je dominante strategie: zoek je het vooral in incrementele verbeteringen en denk je op korte termijn? Of baseer je je strategie daadwerkelijk op vragen die komen vanuit de markt en ben je continu bezig om je manier van produceren, sales en service af te stemmen op je omgeving?’ Er hangt geen waardeoordeel aan wat beter is of wat zou moeten. Het is puur kijken naar de huidige manier van zakendoen en de wensen voor de toekomst.

VERGELIJKEN MET COLLEGA-BEDRIJVEN

Siemens Digital Industries Software en consultancy-onderdeel Siemens Advanta steken daarom de koppen bij elkaar en kijken hoe zij de industrie kunnen ondersteunen. Ze hebben samen het assessment opgezet dat duidelijk moet maken wat er leeft onder industriële bedrijven en waar ze mee zitten. In zo’n twintig vragen – in te

Over servitization is online een scala aan onderzoeken en whitepapers te vinden. Siemens Advanta publiceert ook al jaren regelmatig over dit onderwerp. Het Siemens Servitization Assessment geeft net even een andere kijk op de zaak. Siemens zet dit instrument wel vaker in en hield twee jaar geleden bijvoorbeeld de Nationale Benchmark Smart Machine Industry. Kernvraag was toen hoe de industrie de omslag kan maken van een lineair, end-to-end productieproces naar closed-loop-manufacturing. Die benchmark

schoolvoorbeeld van het XaaS-model in de luchtvaart: klanten betalen een vaste prijs voor het aantal uren dat zij vliegen. Wil XaaS in de industrie succesvol zijn, dan is er een aantal voorwaarden, volgens Siemens. Bijvoorbeeld: • Zorg ervoor dat downtimes bij de klant tot het verleden behoren. Dus zet in op predictive maintenance. • Zorg voor een efficiënte dienstverlening, zodat problemen heel snel opgelost worden.

• Zorg voor een optimale financiering en betaling als er per gebruik of output betaald wordt. • Zorg voor positieve gebruikerservaringen. Gebruikers willen bijvoorbeeld makkelijk vanaf diverse (mobiele) devices data kunnen inzien en delen. • Train medewerkers. Het leveren van diensten in plaats van producten vraagt een compleet andere cultuur en manier van werken.

STRATEGIE

EVERYTHING AS A SERVICE (XAAS)

Servitization komt in allerlei smaken en vormen, van (ouderwets) onderhoud, het snel en goed leveren van reserve-onderdelen, het bieden van preventief onderhoud, het tijdig zorgdragen voor upgrades, het geven van trainingen, het financieren en verhuren van producten tot en met het volledig managen van de assets op basis van pay-per-use en product-as-a-service. Everything-as-a-service (XaaS) wordt langzaam maar zeker het meest gewilde businessmodel, aldus Siemens in een publicatie. Platforms als Uber, Netflix en Google laten zien wat innovatieve businessmodellen teweeg kunnen brengen in de markt. De X in XaaS staat voor alle mogelijke soorten producten die klanten niet kopen: ze betalen voor output of gebruik. Investeringskosten maken plaats voor operationele kosten. Xerox begon een jaar of zestig geleden al met het leasen van zijn kopieermachines. Vandaag de dag zijn XaaS-businessmodellen gebaseerd op het feit dat de leverancier via het Internet of things (IoT) data binnenhaalt, deze analyseert en zorgt voor bijvoorbeeld onderhoud, updates en verbeteringen. Rolls Royce met zijn turbinemotoren – uitgerust met IoT-sensoren – is een

februari 2022

VERTREKPUNT Siemens mikt met het assessment op bedrijven met zo’n 10 tot 250 miljoen euro jaaromzet. Klanten en niet-klanten zijn welkom om de vragenlijst in te vullen. Wie meedoet, krijgt een terugkoppeling: hoe zit het in de sector, op welke punten loopt een bedrijf voorop of juist niet? De inzichten zijn een mooi vertrekpunt om in eigen huis nieuwe ontwikkelingen in gang te zetten of te versnellen. Siemens gaat graag in gesprek met bedrijven die daarin geïnteresseerd zijn. Siemens-experts kunnen helpen bij de daadwerkelijke realisatie van ideeën. Misschien blijkt dat er behoefte is aan verdiepende workshops. ‘En in ons portfolio hebben we software- en hardwareoplossingen die ingezet kunnen worden. Zo vraagt servitization om het vergaren van data in de keten, bijvoorbeeld als een bedrijf ervoor kiest om op output of gebruik af te gaan rekenen. Bij product-as-aservice kunnen complexe financieringsvraagstukken spelen, waarop een klant samen met ons zijn licht kan laten schijnen.’ Het kunnen heel open gesprekken zijn naar aanleiding van de uitkomsten van het assessment. ‘De dialoog vind ik het belangrijkste: laten we onderzoeken of we iets voor elkaar kunnen betekenen. En als Siemens niets kan met een bepaalde vraag, kunnen we natuurlijk ook doorverwijzen.’

GROOTSTE WINST

Patrick Fokke: ‘De dialoog met klanten vind ik het belangrijkste: laten we onderzoeken of we iets voor elkaar kunnen betekenen.’ Foto: Bart van Overbeeke.

beoordeelden de klanten destijds als heel waardevol en het bleek niet zelden een trigger voor verdergaande digitale innovatie binnen hun bedrijven. Een benchmark levert deelnemers waardevolle informatie op, ze kunnen zich vergelijken met collega-bedrijven, en het geeft Siemens meer kijk op wat er speelt in de markt. ‘Het geeft ons inzicht hoe we onze producten en diensten nog beter af kunnen stemmen. We hebben wel eens een benchmark in België gehad, waarbij de uitkomsten heel verrassend waren. “Er komt niet uit wat wij willen”, merkte een collega droogjes op. Ja, het is zoals het is natuurlijk. We willen juist weten wat er echt leeft. Het gaat er niet om de markt een bepaalde kant op te sturen of technologie te pushen waaraan geen behoefte blijkt. Misschien zijn bedrijven op hun weg naar servitization al verder dan we nu inschatten, misschien leeft het nog minder dan we denken.’

RANDVOORWAARDEN Digitalisering en servitization zijn daarbij volgens Fokke heel nauw met elkaar verbonden. Jaren geleden was het natuurlijk ook heel goed mogelijk om geld te verdienen met services. Maar digitalisering faciliteert servitization sterk, het maakt andere businessmodellen eenvoudiger. Neem

ASML, waarvoor servicegerelateerde business steeds belangrijker wordt. Het gaat niet meer om losstaande machines: machines zijn onderdeel van complete processen en ketens. Machines worden mechanisch, elektrisch en softwarematig steeds complexer. ‘Digitalisering biedt de randvoorwaarden om nieuwe omzetstromen te genereren uit services.’

Het online assessment blijft geheel 2022 bereikbaar om aan deel te nemen. Fokke vindt het lastig om aan te geven wanneer het een succes is. De benchmark over smart industry en digitalisering is indertijd door zo’n 200 bedrijven ingevuld. Met ongeveer de helft is daarna een gesprek gevoerd. ‘De grootste winst is als Siemens nog sterker wordt gezien als partner die kan bijdragen aan nieuwe business. Nederland loopt altijd wel voorop als het gaat om inspelen op veranderingen in de markt. We zorgen graag voor meer inzicht en inspiratie.’

Link naar het assessment over servitization: www.linkedin.com/smart-links/AQFujmnJbyqadg

•

SIEMENS EN SERVITIZATION Siemens zet in zijn eigen business ook meer dan ooit in op servitization. Dat kan vele vormen hebben, maar een bekende is natuurlijk software-as-a-service. Patrick Fokke: ‘Voorheen kochten bedrijven licenties om onze software te gebruiken. Nu bieden we steeds meer software in the cloud aan; een voorbeeld is het platform voor Siemens Teamcenter, onze product lifecycle management (PLM)-oplossing. Of Siemens Polarion met oplossingen voor requirement- en testmanagement. ‘Wij richten zo’n softwareplatform optimaal in, onderhouden het en zorgen voor een optimale uptime. Bedrijven betalen het als dienstverlening.’ Klanten investeren van te voren niet heel veel, dus ze kunnen ook relatief makkelijker overstappen naar een ander. ‘Dat betekent

dat we veel meer aandacht moeten hebben voor customer success management: welke outcome willen klanten realiseren, zijn ze tevreden? Dat soort vragen geldt straks ook voor machinebouwers die andere businessmodellen ontwikkelen.’ Een heel ander Siemens-voorbeeld is dat van Pilkington PLC. Deze internationale glasproducent wilde zijn energiekosten verlagen maar niet in één keer zelf vele miljoenen investeren. Siemens levert en financiert de technologie en de klant betaalt jaarlijks een bedrag op basis van de energiebesparingen.

• www.sw.siemens.com februari 2022

OPLEIDING

METAALCONSTRUCTIE VANDERSCHEUREN WERKT MET MEASURINGYOURWORLD.NL AAN KENNISNIVEAU METROLOGIE

‘ONZE MEETKAMER RICHT ZICH WEER VOORAL OP DE MOEILIJKER STUKKEN’ De kennis van metrologie binnen de industrie neemt af, zo constateert Mitutoyo. Dus startte deze producent van precisiemeetapparatuur samen met opleidingsinstituut Craft Education het e-learningprogramma Measuring Your World. Het programma heeft een interactieve opzet en omvat modules om de kennis van metrologie te verbeteren. Het Vlaamse Metaalconstructie Vanderscheuren ging er anderhalf jaar geleden als een van de eerste bedrijven mee aan de slag en ervaart inmiddels de resultaten. ‘Er zijn veel minder onduidelijkheden en vragen dan vroeger.’ DOOR JAN BROEKS

ijna 65 jaar geleden begon Metaalconstructie Vanderscheuren klein: een paar machines in huis, de klanten dicht in de buurt. Hoe anders is dat nu, met in het klantportfolio meerdere internationale bedrijven en bijna alle metaalbewerkingen onder één dak. Principes als full-service en one-stop shop: ze zijn leidend bij Vanderscheuren in het West-Vlaamse Diksmuide. Vooral de afgelopen tijd ging het hard, vertelt Kevin Crombez, binnen het metaalbedrijf verantwoordelijk voor kwaliteit en veiligheid en de afdeling Modular. ‘We groeien, ook qua aantal medewerkers. Anderhalf jaar

geleden hadden we er 100, inmiddels staat de teller op 140.’ Met meer personeel kan Vanderscheuren vanzelfsprekend meer aan, al kent de snelle toename volgens Crombez ook de nodige uitdagingen. ‘Voorheen richtten we ons in de meetkamer veelal op eerste-stukscontroles, zo’n 80 procent van de metingen gebeurde bij de machines zelf. Dat is veranderd: met nieuwe medewerkers komt lang niet altijd de benodigde kennis van machines en metrologie mee. Tel daarbij op dat we hier intussen zo’n tien nationaliteiten hebben – wat extra druk legt op de onderlinge communicatie – en het feit dat opdrachtgevers steeds strengere kwaliteitseisen stellen, en het is duidelijk dat we iets moesten met dat gemis aan kennis.’

In online trainingen had de industrie aanvankelijk niet eens zo veel trek, vertelt Bram Van Hoeyland van Mitutoyo Benelux. ‘Corona heeft Measuring Your World een boost gegeven.’ Foto: Mitutoyo Benelux

MENSEN MEER BETREKKEN

Met een exponentiële groei van personeel namen bij Metaalconstructie Vanderscheuren ook de uitdagingen toe, vertelt Kevin Crombez. ‘Met nieuwe medewerkers komt te weinig kennis van machines en metrologie mee.’ Foto: Vanderscheuren

februari 2022

In eerste instantie trok de meetkamer meer werk naar zich toe, vertelt Crombez. ‘Zodanig veel, dat we het daar simpelweg niet meer aankonden. Bovendien, wat heeft een operator eraan als je het werk bij hem of haar weghaalt? Ontzorgen is goed, maar níet als mensen daardoor achterblijven qua vaardigheden. Je wilt ze juist meer betrekken bij het proces en daardoor behouden voor het bedrijf. Met de krapte op de arbeidsmarkt is dat geen overbodige luxe.’ Kortom, de kennis van meten moest terug naar de operator zelf. Met meer aandacht voor kwaliteit, vertelt Crombez, en zo ook met meer focus op service en opleidingen. ‘Dus zijn we op zoek gegaan naar een partij die ons hierbij kon helpen. Niet als leverancier, maar veel meer als een partner in meten. We hebben meerdere partijen aangeschreven en kwamen zo onder andere uit bij Mitutoyo, dat net gestart was met Measuring Your World. We hebben het e-learningaanbod bekeken en wisten al snel dat dit ons paste: de online presentatie is erg visueel ingericht, met bij elk klein theorieonderdeel ook een praktisch deel. Dat maakt de trainingen interactief. Bovendien: iedere deelnemer kan de modules volgen in

zijn eigen tempo. Voor een bedrijf als het onze, met 90 medewerkers voor productie, is dat wel zo prettig.’

GERICHT OP HET INDIVIDU Bram Van Hoeyland is regional sales manager bij Mitutoyo Benelux. Net als Crombez signaleert hij in de industrie ‘een vervaging van de pure meettechniek’. ‘De uitdagingen waar ook Kevin en zijn collega’s tegenaan liepen, waren voor ons de aanleiding om te starten met Measuring Your World. En dat met een aanbod gericht op het individu, dus anders dan de infosessies waarbij klanten met een deel van hun personeel naar onze locatie komen. Zo zijn we samen met onze opleidingspartner Craft Education gekomen tot een digitaal aanbod, waar overigens in eerste instantie niet eens zo veel bedrijven interesse in hadden. Dat is nu wel anders; corona heeft Measuring Your World een boost gegeven.’ Hoewel sommige modules zich specifiek op Mitutoyo’s producttechniek richten, staat het merendeel van het programma in het teken van kennisdeling over onder andere technisch teke-

ning lezen en vormen plaatstoleranties. ‘De brede opzet is een heel bewuste keuze’, zo benadrukt Van Hoeyland. ‘We willen bijdragen aan het verbeteren van de algemene kennis van metrologie. Vandaar dat het programma een eigen site heeft. En vandaar ook dat onze naam en die van Craft Education op de achtergrond staan.’

ZIEN WAAROP JE MOET STUREN Vanderscheuren was anderhalf jaar geleden een van de eerste klanten die met Measuring Your World aan de slag ging. Het bedrijf startte met de e-learningmodule Technisch Tekening Lezen, gevolgd door de modules Ruwheid Meten, Hoog-

‘LAAT MEDEWERKERS ZICH EENS REALISEREN HOE GROOT EEN MICRON ÉCHT IS’

te Meten, Basis Meten van Handmeetgereedschappen en Vorm- & Plaatstoleranties. Volgens Crombez werpt het programma inmiddels z’n vruchten af. Het kennisniveau stijgt, er zijn veel minder onduidelijkheden en vragen dan vroeger.

‘En wat minstens zo waardevol is: de leidinggevende kan zien hoe iedereen vordert en waar mensen op vastlopen binnen de digitale cursus (teacher overview). Dat geeft inzicht in waar vooral nog kennis ontbreekt, zodat je daar meer op kunt sturen.’ Vanderscheuren heeft voor iedere medewerker twee uur per week onder werktijd gereserveerd voor Measuring Your World. ‘Sommigen volgen één module, anderen doen er meerdere’, vertelt Crombez. ‘We willen ernaartoe dat binnen drie jaar iedereen zijn taken zelfstandig kan uitvoeren vanaf de eigen post. Dit als onderdeel van ons vijfjarenplan voor kwaliteit, dat er onder andere voor moet zorgen dat onze meetkamer zich weer vooral kan richten op de moeilijker stukken en 3Dmetingen.’

VIJF KEER DE EIFFELTOREN Wie de website measuringyourworld.nl bezoekt, treft daar onder andere een video die de grootte van een micron duidt. Stel bijvoorbeeld dat een micron gelijk zou staan aan één millimeter, zo wordt in de video verteld, dan was een volwassen persoon ongeveer vijf keer zo groot als de Eiffeltoren. ‘We hebben het met de industrie al snel over allerlei toleranties’, zegt Van Hoeyland. ‘Maar doe eens een stap terug. En laat medewerkers zich realiseren hoe groot een micron écht is.’ Het is om diezelfde reden dat Mitutoyo naast online modules ook posters en studieboekjes

Foto: Mitutoyo Benelux

heeft ontwikkeld. Gratis beschikbaar voor bedrijven én het onderwijs, zo vertelt Van Hoeyland. ‘Alles start met meer kennis.’ En juist die kennis zorgt er uiteindelijk voor dat een medewerker al snel met veel meer motivatie een machine bedient en metingen uitvoert, zo vult Crombez hem aan. ‘Een machine bedienen gaat veel verder dan een groene knop indrukken. Mensen moeten weten wat ze doen. Dat zorgt voor een andere mindset. En, heel waardevol: hun zelfvertrouwen schiet erdoor omhoog.’

• www.vanderscheuren.be • www.mitutoyo.be • www.measuringyourworld.nl • www.measuringyourworld.be

Protonic ontwikkelt en produceert industriële elektronica voor OEM’ers en heeft hiervoor alle kennis in huis. • Research • Engineering • Productie info@protonic.nl

www.protonic.nl

februari 2022

PRODUCT LIFECYCLE MANAGEMENT

BAKON FOOD EQUIPMENT KIEST PRO.FILE, VOOR PLM OVER VOLLE BREEDTE

NAAR MEER ZICHT OP PRODUCTDATA, TOT VER BUITEN DE TEKENKAMER De ambitie om te groeien vraagt om een goede basis. Ook als het gaat om product lifecycle management (PLM), zo weten ze bij het Zeeuwse Bakon Food Equipment. De machinebouwer voor de banketsector koos voor PRO.FILE, liet het pakket implementeren door PLM Xpert en ging tegelijkertijd ook voor een nieuw ERP-systeem. Het resultaat: een geheel vernieuwd IT-landschap. ‘We zijn eigenlijk een nieuw bedrijf geworden.’ DOOR JAN BROEKS

e fondant op de taart, de chocoladeversieringen op het gebak: grote kans dat ze zijn gemaakt met machines van Bakon Food Equipment. De machinebouwer levert aan klanten in binnen- en buitenland, heeft wereldwijd dealernetwerken en verkoopagenten, en ontwerpt en produceert alles wat wordt verkocht vanaf de hoofdlocatie in Goes. Deels gaat het daarbij om seriematige productie van kleinere machines voor de ambachtelijke banketbakker. Maar het merendeel? Dat zijn de productielijnen voor de industrie, vertelt Kees Deurloo, manager mechanical engineering bij Bakon. ‘Wat we doen voor de industrie omvat inmiddels zo’n 80 procent van ons orderportfolio. Veelal bedoeld voor

klanten in het buitenland.’ De grotere opdrachten zijn omvangrijk, zegt Deurloo. En uitdagend, dat vooral. Want terwijl aan de machines voor de ambachtelijke bakker geen engineering meer te pas komt, ligt dat voor de industriële orders heel anders. ‘We bouwen ze volgens het engineering-to-order-principe, wat veel druk legt op onze afdeling. Vandaar dat we steeds meer toe willen naar configure-to-order (cto, red). Dat verlicht de druk, verlaagt de kosten en versnelt de productie.’

Een snijmachine uit het Bakon-assortiment. Foto: Bakon Food Equipment

OMZET BINNEN VIJF JAAR VERDUBBELD Bovendien, zo vertelt Deurloo, de stap naar cto moet ook Bakons groeiambitie een flinke boost geven. Een verdubbeling van de omzet binnen vijf jaar is het doel, richting een bedrag van 20 miljoen euro. Dat is niet zomaar gedaan, zo weet Deurloo maar al te goed. Want zet eerst de basis maar eens goed neer, met onder andere een beheersysteem voor alle productiedata. En juist dat laatste ontbrak. Het landschap bij Bakon was versnipperd, met data op te veel locaties. ‘We konden alles nog wel vinden’, vertelt Deurloo, ‘maar de zekerheid van die ene single source? Die misten we. Vandaar dat we toe wilden naar één bronbestand, waarvan meerdere pakketten gebruikmaken.’

OPTREKKEN MET DE ANDER

Kees Deurloo (Bakon): ‘We wilden één bronbestand, waarvan meerdere pakketten gebruikmaken.’ Foto: Bakon Food Equipment

februari 2022

Bakons tekenkamer maakte jarenlang gebruik van SmarTeam. Dat werkte weliswaar, maar wordt al een tijdje niet meer ondersteund. Bovendien bleef het PLM-systeem beperkt tot diezelfde tekenkamer, terwijl Bakon PLM juist bedrijfsbreed wilde gaan inzetten. Dus werd er vanaf begin 2020 gezocht naar een alternatief. En dat in combinatie met de gelijktijdige zoektocht naar een nieuw ERP-systeem, waarin onder andere de aansturing van de productie plus de registratie van inkoopartikelen en de gemaakte uren moesten samenkomen. Ambitieus, die dubbele zoektocht? Misschien wel, stelt Deurloo. ‘Tijdrovend was het in elk geval. En toch, het heeft goed uitgepakt. Want toen we eenmaal onze

keus voor beide systemen hadden gemaakt, konden we beide implementatiepartners samenbrengen. Daardoor kregen we een goed beeld. Niet alleen van de mogelijkheden per systeem, maar juist ook van de integratie van beide oplossingen.’

INTEGRATIE MATCHEN MET INRICHTING Voor het nieuwe ERP-systeem viel de keuze op Ridder iQ, als vervanger van Ridder R8. IQ draait inmiddels bij Bakon, zoals dat ook geldt voor PLM-systeem PRO.FILE. Dat is ontwikkeld door het Duitse PROCAD en bij Bakon geïmplementeerd door PLM Xpert, waar Hugo Botter managing director is. Net als Deurloo ziet ook hij de voordelen van het samen optrekken met de andere implementatiepartner. ‘De integratie van de software zelf is allang geen bottleneck meer. Waar het op neerkomt, is dat wat wordt geïntegreerd past bij de gemaakte keuzes voor de inrichting. Natuurlijk, we hebben bij PLM Xpert na de nodige implementaties heel wat best practices. Toch heeft elk klantproject zijn specifieke kenmerken. Daarom is het belangrijk die tijdig en uitvoerig met elkaar te bespreken.’

BIDIRECTIONEEL GEKOPPELD Vooraf aan de keuze voor het nieuwe PLM-systeem kwam Bakon samen met extern consultant Mark Damen tot een eisenpakket. ‘Daarin was die single-source-opslag een speerpunt’, vertelt Deurloo. ‘En zo ook de product backbone, waarin alle documenten in één beheersysteem moesten samenkomen. Ook moest het pakket de beoogde

stap naar cto ondersteunen en goed integreren met onze andere pakketten, zoals Eplan (CAEsoftware, red.) en SolidWorks (CAD-systeem, red.). En maatwerk? Dat liever niet. We zochten naar een standaard oplossing die goed configureerbaar is.’

‘WE MISTEN DE ZEKERHEID VAN DIE ENE SINGLE SOURCE’

van een complete productielijn. We hebben er veel tijd ingestoken om dat compleet in te richten, waarbij PLM Xpert ons goed heeft ondersteund. We hebben data overgezet vanuit onze vorige PLM-omgeving, aandacht gegeven aan de benamingen en er zo voor gezorgd dat de kwaliteit van de data op orde is.’ Dat laatste is inderdaad een must, vindt Botter. ‘Met schone data creëer je een basis waarmee je snel verder kunt. Zo wil Bakon in de nabije toekomst bijvoorbeeld aan de slag met een productconfigurator. Daarvoor is het nodig dat je data écht verrijkt, voorzien van alle functies waarmee je binnen die configurator wilt zoeken. De basis voor configure-to-order modules leg je in PRO.FILE.’

CREËER VOLDOENDE DRAAGVLAK

Alle genoemde speerpunten komen volgens Deurloo samen in PRO.FILE, dat bovendien een bidirectionele koppeling heeft met het nieuwe ERP-systeem. ‘Zet de inkoopafdeling een artikel op incourant, dan zien we dat in PRO.FILE meteen. Andersom gaat dat net zo: zetten wij een artikel op run out, dan staat dat direct in iQ. Die integratie is echt een pre.’

CLASSIFICATIES INRICHTEN Het zoeken naar artikelen verloopt in PRO.FILE via classificaties, zegt Deurloo. ‘Dat loopt uiteen vanaf componentniveau tot en met het niveau

Realiseer je dat een implementatie tijd kost, stelt Deurloo. ‘Zeker als je het doet zoals wij dat hebben gedaan. We hebben alle afdelingen erbij betrokken; optimaal draagvlak is iets wat volgens mij geen enkele organisatie moet onderschatten. Bovendien, kijk goed naar wat je als bedrijf écht wilt. Daar gaat veel voorbereiding in zitten, maar verdient zich later terug.’ Volgens Deurloo heeft Bakon met de nieuwe combinatie van ERP en PLM in elk geval een toekomstbestendig landschap. ‘We zijn eigenlijk een nieuw bedrijf geworden.’ Botter: ‘Laat ERP en PLM goed met elkaar samenwerken en ze zitten elkaar ook niet in de weg. Hoe dat uitpakt, blijkt denk ik wel uit de nieuwe situatie bij Bakon. Dat heeft met deze stap het hele primaire proces ondervangen, vanaf de start met r&d tot en met

Hugo Botter (PLM Xpert): ‘Laat ERP en PLM goed met elkaar samenwerken en ze zitten elkaar ook niet in de weg.’ Foto: PLM Xpert

de service na oplevering. De voordelen betalen zich aan beide kanten uit.’

• www.bakon.com • www.plmxpert.nl • www.pro-file.com/nl/

Met de nieuwste technologie van SmartBin Cloud is jouw produc e klaar voor de volgende stap! Gun jezelf stabiliteit door con nue online monitoring van jouw voorraad en een op maat afgestemd bevoorradingsproces. Het gevolg? De gewenste supply security, een beperkte impact van het bullwhip-e ect en 24/7 een overzicht van de actuele voorraad.

SCAN ME

Benieuwd naar wat SmartBin Cloud voor jouw supply chain kan betekenen? Neem nu vrijblijvend contact met ons op! SmartBin is in samenwerking met Bossard en EXCLUSIEF verkrijgbaar bij Jeveka.

februari 2022

VERPAKKINGEN

TALKING VERPAKKING: HOE BLIJF JE WINNAAR IN EEN UITDAGENDE EN VERANDERENDE MARKT?

VERPAKKINGSINDUSTRIE MIST RESPECT IN MAATSCHAPPELIJK DEBAT Voor de derde keer binnen een jaar organiseerden ING en Link Magazine een online TalkING over ‘de uitdagende en veranderende verpakkingsmarkt’. ‘Hoe blijf je daar een winnaar?’, was vorige maand de vraag. Cfo Bert van Dongen presenteerde de strategische visie op verduurzaming van verpakkingsgroothandel Koninklijke Paardekooper Group. Die vatte hij samen als RESPECT: rethink, environment, science, people, education, collaboration, transparency. Tegelijk is respect wat de verpakkingsindustrie nog wel eens mist in het maatschappelijke debat. ‘Kunststof is het mooiste materiaal dat er is.’ LCA CENTRE

Bert van Dongen: ‘Wij willen duurzaamheid aantoonbaar maken.’ Foto: Mark van den Brink

DOOR HANS VAN EERDEN

uurzaamheid, productinnovatie en consolidatie zorgen voor uitdagende omstandigheden in de verpakkingsmarkt. Hoe zorg je als bedrijf dat je klaar bent en blijft voor de toekomst? Met die vraag opent Gerto Hoek, relatiemanager bij ING, de online bijeenkomst eind januari. Hij introduceert Koninklijke Paardekooper Group als voorloper binnen de verpakkingsbranche in duurzaamheid en innovatie, en cfo Bert van Dongen als de winnaar van de Huub van Rozendaal Award 2021, voor de beste cfo van een familiebedrijf. Van Dongen presenteert de visie van Paardekooper op duurzaamheid – ‘een van onze grootste uitdagingen en een van onze grootste kansen’ – als aftrap voor de discussie, die Gert Jan Braam, sector banker Industry bij ING, modereert.

februari 2022

Met name het laatste decennium is Paardekooper, onder meer door overnames, hard gegroeid: 420 miljoen euro omzet, 1.000 medewerkers, ruim elf hectare aan distributiecentra, 23 winkels, actief in 75 landen, eigen productie in onder meer Vietnam. Toen de vierde generatie, in de persoon van Lyanne Paardekooper, in de directie kwam, was dat aanleiding de strategie te herijken, vertelt Van Dongen. ‘Wij willen onze klanten proactief helpen met verduurzamen en om dat goed te kunnen wilden wij duurzaamheid aantoonbaar maken. Dat was in de tijd dat de discussie over greenwashing speelde. Daarom hebben we het LCA Centre opgericht, als een onafhankelijk lab dat lifecycle analysis kan uitvoeren om de milieu-impact van materialen en verpakkingen te bepalen. Hoe wordt een verpakking gemaakt, welke materialen zijn erin verwerkt, hoe is de end-of-life geregeld en wat is de CO2- en waterimpact? Op grond hiervan kun je producten vergelijken en zeggen dat het ene product meer milieu-impact heeft dan het andere. De combinatie van onze kennis van verpakkingen, technologie en wetgeving vormt een mooie mix waarmee ons LCA Centre duurzaamheid in beweging kan zetten. Daarbij stellen we altijd de klant centraal, want die worstelt ook met dit lastige thema. Zo zijn we opgeschoven van dozenschuiver richting adviserende rol.’

BASIS, BEWUST, DUURZAAM Roel van Eerd van Koninklijke Van Eerd ziet de toegevoegde waarde die de duurzaamheidsstrate-

• ‘Duurzaamheid is een van onze grootste

uitdagingen en een van onze grootste kansen.’ • ‘Ons LCA Centre is een onafhankelijk lab dat

lifecycle analysis kan uitvoeren.’ • ‘Het grootste verschil maken we met

verduurzaming van ons assortiment.’ • Gaat het over keuzes maken, dan vormt

het aantal beschikbare kunststoffen voor verpakkingsdoeleinden ook een uitdaging.

gie creëert voor Paardekooper en is benieuwd naar oorspronkelijke beweegredenen. Van Dongen: ‘Het begon meer dan tien jaar geleden met een lab om materialen en producten van leveranciers te onderzoeken. Dat vonden zij eerst wel vervelend, want toen was dat nog niet zo transparant. Met die kennis wilden wij prijsdiscussies beter kunnen voeren. Vervolgens zijn we samen met hen gaan kijken hoe ze bijvoorbeeld minder materiaal voor hun producten konden gebruiken of een andere materiaalsamenstelling kiezen. Van daaruit is onze visie op het LCA Centre ontstaan. Dat was acht jaar geleden nog wel lastig; veel klanten hadden geen zin in ons ‘wetenschappelijk gewauwel’. Vaak is ons gevraagd of we er niet de stekker moesten uittrekken, maar gelukkig wilden voldoende mensen doorzetten. De razendsnel veranderende weten regelgeving op verpakkingsgebied, met name vanuit Europa, gaf daarbij een steuntje in de rug. Zo kwamen we met een beetje geluk en een beetje wijsheid op het goede spoor.’ Vooral de grotere klanten van Paardekooper begrijpen inmiddels de werking en waarde van LCA. Om het nog breder en begrijpelijker te

DUURZAAMHEID IN ZEVENVOUD Bij Paardekooper staat RESPECT voor: • Rethink: verpakkingsconcepten, -producten en -materialen opnieuw doordenken en ontwerpen; • Environment: milieu centraal stellen; • Science: zorgen voor wetenschappelijke onderbouwing; • People: zorgen voor goede arbeids- en milieuomstandigheden in eigen bedrijven en toeleverketen; • Education: kennis delen met partners; • Collaboration: samenwerking zoeken voor verduurzaming; • Transparency: openheid betrachten.

kunnen communiceren, heeft Paardekooper zijn productassortiment in drie categorieën verdeeld: Basis (voldoet aan (milieu)weten regelgeving), Bewust (voldoet aan extra milieuvereisten, zoals FSC-hout voor productie van karton) en Duurzaam (heeft op veel meer aspecten een goede score). ‘Klanten die iets aan hun milieu-impact willen doen, kunnen zo makkelijk kiezen.’

ALLE INGREDIËNTEN Om zijn duurzaamheidsstrategie ‘handvatten te geven richting eigen organisatie’, heeft Paardekooper die vertaald in RESPECT (zie kader). Ook is een aantal hoofddoelen voor verduurzaming geformuleerd, meldt Van Dongen. ‘Natuurlijk willen we onze eigen footprint verlagen, wat betreft CO2-uitstoot, waterverbruik, enzovoort. Maar het grootste verschil maken we met verduurzaming van ons assortiment; daarvan is de impact op het milieu veel groter.’ Daar kunnen uitdagende portfoliokeuzes bij komen kijken, reageert Rob Verhagen van Oerlemans. ‘Wij moeten ook kiezen en komen dan soms voor dilemma’s te staan.’ Dat kan inderdaad lastig zijn, beaamt Van Dongen. ‘We zijn behoorlijk gegroeid door acquisities en daar kwam aanvankelijk wel opportunisme bij kijken, maar in de laatste jaren hebben we meer focus op onze strategie gelegd. Je moet een belangrijke speler in een marktsegment zijn, wil je daar een innovatie introduceren. Als je een nichespeler zou zijn, heb je er de macht niet voor. We kijken daarom voor de verschillende markten welk tempo we daar

CONTROL

kunnen maken en welke ketenspelers meedoen.’

CIRCULAIRE SYSTEMEN Uiteindelijk wil Paardekooper naar circulaire systemen en heeft al de eerste initiatieven ontwikkeld. ‘Zoals een – vanwege corona uitgesteld – zerowaste festival, waar bierbekers en voedselverpakkingen met statiegeld worden uitgegeven, weer ingezameld en daarna gewassen voor een volgend event. Zulke gesloten systemen zijn nog op korte termijn haalbaar, maar voor open systemen is dat al lastiger. Neem koffiebekers op een treinstation: waar kun je die inleveren? Daarvoor zouden we moeten gaan samenwerken met partners als de NS.’ Dat eerste voorbeeld gaat over hergebruik van verpakkingen – na vermijden van gebruik het hoogst haalbare LC Packaging is met karton en jutezakken al behoorlijk duurzaam, in duurzaamheid. Het tweede over aldus Edwin de Bruin, ‘maar met big bags hebben we nog wel wat recycling van verpakkingsmaterialen, uitdagingen te overwinnen.’ Foto: LC Packaging een prima alternatief met hergebruik van grondstoffen dat in de praktijk (Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie) in goed werkt, duidt Jan Willem Wieringa van voor ‘Rethink Plastics’. ‘We werken met gerecycleDesch Plantpak. ‘Wij gebruiken al decennialang de materialen die na gebruik weer te recyclen gerecycled materiaal voor de productie van onze zijn. Als Desch zijn we continu bezig daarvoor potten en trays; 95 procent van onze input aan onze producten beter te maken. Dat sluiten van plastic is gerecycled. Dat moeten we nog beter communiceren, ook als branche.’ Wieringa zet zich als bestuurslid van branchevereniging NRK LEES VERDER OP PAGINA 66

MEASURE

PURIFY

FILTRATE

februari 2022

VERVOLG VAN PAGINA 65

ketens zie ik macro; wij zijn zelf geen afvalverwerkers. Wel zorgen we dus dat onze producten zo goed mogelijk in de volgende stap zijn te verwerken.’

LINEAIRE WETGEVING Over het inzamelen van gebruikte verpakkingen heeft Marc Houweling van Houweling Group een anekdote. ‘Twaalf jaar geleden zijn we begonnen met het terugnemen van industriële verpakkingen. Tot we werden overvallen door wel heel actieve milieu-ambtenaren, die vroegen waar onze afvalvergunning was. We moesten toen die afdeling een tijdje dichtdoen, terwijl we alleen maar probeerden grondstoffen in te zamelen. De wetgeving is nog steeds lineair, terwijl wij allang circulair denken. We proberen heel veel verpakkingen terug te halen. Daarom houden we het vervoer in eigen hand en bieden we klanten total site service. Ook zijn we achterwaarts gaan integreren. Omdat conservatieve producenten, met name uit Duitsland, niet geloofden dat je kon blowmolden met gerecyclede korrels, zijn we dat zelf gaan doen om het aan te tonen.’ LC Packaging probeert ook al samen met klanten gesloten inzamelsystemen op te zetten, vertelt Edwin de Bruin. ‘Maar bijvoorbeeld onze big bags gaan naar de klanten van onze klanten, over heel Europa. Hoe moeten wij die terugkrijgen? Daarvoor werken we samen met partners als Veolia (een Frans concern actief in water, afvalverwerking en energie, red.). Ons motto is ‘reduce, reuse, recycle’. Daar kijken we samen met productiepartners naar. We hebben drie productgroepen; met karton en jutezakken zijn we al behoorlijk duurzaam, met big bags hebben we nog wel wat uitdagingen te overwinnen.’ Zo zijn bedrijven elk op hun eigen manier bezig met duurzaamheid, net als voorloper Paardekooper. Al plaatst Van Dongen wel een relativerende

VERPAKKINGSONDERNEMERS Deelnemers aan de online TalkING Verpakking eind januari: • Edwin de Bruin, cfo van LC Packaging in Waddinxveen, producent van flexibele transportverpakkingen • Olaf Dolfin, ceo van Bliston Packaging in Nijkerk, producent van kunststofverpakkingen • Bert van Dongen, cfo van Koninklijke Paardekooper Group in Oud-Beijerland, verpakkingsgroothandel • Roel van Eerd, dga van Koninklijke Van Eerd in Tilburg, producent van vouwkartonnen verpakkingen voor de farmacie • Marc Houweling, dga van Houweling Group in Bleiswijk, producent van kunststofverpakkingen • André van der Loo, dga van Dumocom in Almelo, producent van PET-flessen • Wout Verbruggen, dga van Snel in Bemmel, verwerker (‘convertor’) van kartonnen verpakkingen • Rob Verhagen, sustainability director bij Oerlemans Packaging Group in Genderen, producent van kunststofverpakkingen

februari 2022

kanttekening. ‘Wij zijn ook nog in transitie en verkopen nog steeds producten waarvan we ons kunnen afvragen of we dat wel moeten willen. Wel hebben we alle ingrediënten aan boord om stappen te zetten, samen met klanten en andere partners.’

PRIJS DEALBREAKER Over klanten gesproken, een heet hangijzer is de rol en (indirecte) invloed van eindklanten zoals de retail en de ultieme eindklant, de consument. Jan-Paul Rijke van Koen Pack heeft twintig jaar in de wereld van bloemen en planten gewerkt en veel bij retailers aan tafel gezeten. ‘Zij willen wel gerecycled materiaal gebruiken, maar als zij horen dat een bloemenhoes dan niet 1,8 cent maar 2,1 cent kost, gaan alle deuren dicht. Die 0,3 cent extra is al een dealbreaker. Wij hebben moeite het verhaal over de bühne te Jan Willem Wieringa toont het maalgoed van binnenkanten van koelkasten, waar krijgen bij retailers die wel a Desch Plantpak plantentrays van maakt. Foto: Desch zeggen maar niet b doen.’ Prijsvorming is nog altijd actueel, weet ook Wout Verbruggen van Snel. ‘Dan MEER OF MINDER KEUZE is duurzaamheid al snel een heikel thema. Wij Nog even die centenkwestie. ‘Retailers als Aldi verwerken voor onze klanten materialen zoals en Lidl bijten je de strot af voor een cent’, aldus karton. Als je dat wilt hergebruiken, zit je met Rijke. ‘Omdat de consument dat wil, zeggen zij. eisen aan de veiligheid, bijvoorbeeld vanwege de Vraag je consumenten of ze duurzame verpakPFAS-problematiek. Dat maakt het allemaal kingen willen, dan zegt iedereen ja, maar als ze complex.’ Zoals ook de inzameling complex is. keuze hebben willen ze niet een dubbeltje meer ‘We moeten de consument vertellen waar z’n betalen.’ Verminderen van keuzemogelijkheden verpakkingen na gebruik heen moeten: bij papier, kan dan helpen bij verduurzaming, illustreert pmd (plastic-, metaal- en drankverpakkingen, Verhagen. ‘Plus heeft bijvoorbeeld in het schap red.) of restafval?’ Daar legt Verbruggen de vinger alleen nog maar biologische melk. Het gaat daarop een zere plek, vindt Rijke. ‘Zelfs de expert weet om vooral om de prijselasticiteit (hoeveel minder het soms niet.’ wordt er verkocht als de prijs omhooggaat, red.).’ Overigens hoeft duurzaam niet altijd duurder te zijn. ‘Er zijn ook duurzame oplossingen die goedkoper zijn, zoals gehakt in plastic zakjes in plaats van in bakjes.’ Gaat het over keuzes maken, dan vormt het aantal beschikbare kunststoffen voor verpakkings• Harm Peters, dga van Zakkencentrale in Rotterdam, doeleinden ook een uitdaging. Dat zijn er zo’n producent van zakken, big bags en verwante 700, weet Olaf Dolfin van Bliston Packaging. ‘Al industriële verpakkingen die kunststoffen zijn ontstaan met een gedachte • Jan-Paul Rijke, ceo van Koen Pack, producent van erachter, vanwege functionaliteit, houdbaarheid, verpakkingsmaterialen voor bloemen en planten sterkte, enzovoort. Wij maken bijvoorbeeld lami• Jan Willem Wieringa, ceo van Desch Plantpak in naten voor vleesbakjes. Vanwege het beter scheiWaalwijk, producent van potten en trays voor de den van afval is er behoefte aan monomaterialen; tuinbouw de vraag is echter of die 100 procent lekdicht zijn, zodat de houdbaarheid geborgd blijft. Wil je daar www.bliston.nl een goede oplossing voor, dan kan dat bij de www.desch.nl vleesverwerker meer tijd en dus meer productiewww.dumocom.nl capaciteit kosten en is dat dan wel duurzaam? www.vaneerd.nl Zo heeft alles twee kanten. Voor die monowww.houweling.com materialen bijvoorbeeld moet dan een keuze www.koenpack.com worden gemaakt: wetgeving of laat je het over www.lcpackaging.com aan innovatie door de markt?’ www.oerlemanspackaging.nl

• • • • • • • • www.paardekoopergroup.com • www.snelbv.nl • www.zakkencentrale.nl • • www.ing.nl/industrie

END-OF-LIFE Intussen is er al veel gebeurd op duurzaamheidsgebied, aldus Wieringa. ‘Wat er met een product einde levenscyclus moet gebeuren, daar dachten

we vroeger niet over na.’ Maar ook hier is er een keerzijde, zegt Dolfin. ‘Als we bijvoorbeeld voor hergebruik alle kunststoffen uit de verbrandingsoven halen, moeten we meer gas uit Groningen bijmengen (om de verbranding van het overige afval aan de gang te houden, red.). Zo heeft alles twee kanten. Er zijn al fantastische ontwikkelingen en uiteindelijk is kunststof het mooiste en beste materiaal dat er is. Dat vergeten we gewoon af en toe. De focus ligt heel erg op het negatieve

‘RETAILERS ALS ALDI EN LIDL BIJTEN JE DE STROT AF VOOR EEN CENT’

verhaal, ook met zo’n term als wegwerpplastic; er is toch ook geen wegwerpkarton, of wat dan ook. Op tv en social media, maar ook in de klas van mijn kinderen, waar leraren vertellen dat plastic slecht is. Gelukkig is Jan Willem goed bezig op social media.’ Wieringa: ‘Vanuit NRK hebben we jonge vloggers ingehuurd. Die begonnen vanuit een relatief negatief beeld van plastic, maar gaan nu regelmatig naar bedrijven om te vragen hoe

duurzaam zij zijn. Die campagne gaan we nog uitbreiden.’

DE ECHTE VOORDELEN Zo heeft iedereen een mening over kunststoffen, verpakkingen en duurzaamheid, weet ook André van der Loo van Dumocom. ‘Belangrijker dan luisteren vind ik kijken naar wat mensen doen. Dat is een enorme wereld van verschil. Het gaat om gedrag: wat mensen kopen.’ Maar alsnog moet er natuurlijk wel een Screenshot van een vlog in opdracht van branchevereniging NRK: een vlogger vraagt bij een bedrijf hoe duurzaam het is, gaat met een jonge goed verhaal worden verteld. ‘Voor operator de fabriek in en wipt ook nog even bij de directie aan. ons als producenten ligt daar een grote zorg. Het is gewoon lastig om signaleert Harm Peters van Zakkencentrale. ‘Veel met gerecycled materiaal te werken. PET is een mensen denken dat circulair werken goedkoper mooi materiaal, maar na een aantal keren hergeis, maar dat is een misvatting. Tien jaar geleden bruik is de rek er wel uit. Om het produceerbaar was dat misschien nog zo, maar tegenwoordig te houden, moet je virgin materiaal bijvoegen. liggen de prijzen voor geregranuleerd materiaal We kunnen niet in één keer naar het 100 procent hoger dan die van nieuw materiaal. Circulaire dichten van ketens.’ Verhagen valt hem bij: ‘Iederverduurzaming is zonder meer mogelijk in de een weet dat, maar we krijgen het moeilijk ververpakkingsindustrie als alle partijen dat willen, kocht bij de consument. Een studie van CE Delft, maar dan moeten we niet stoppen als de kosten een onafhankelijk instituut, heeft dat onlangs – stijgen.’ Des te meer reden om meer te gaan inzaniet verrassend voor ons – aan de politiek laten melen, aldus Verhagen tot slot. ‘Maar we moeten zien. Als alle kunststof die op de markt komt, vooral ook de voordelen van kunststof in de rest wordt gerecycled, heb je nog maar veertig van de keten benadrukken. Denk aan reductie procent recyclaat, omdat een groot deel van die van CO2-emissies en transportkosten (vanwege kunststof voor langcyclisch gebruik is. Van die veertig procent wordt nu nog twee derde verminder gewicht en volume, red.), minder voedbrand.’ Een bijkomende uitdaging is dat door de selverspilling, minder beschadiging van producsterk toegenomen vraag van bedrijven die willen ten, enzovoort. Daar zitten de echte voordelen verduurzamen de prijzen van recyclaat stijgen, van kunststof en verpakking.’

Veilige en duurzame technologie SMC is uw kennispartner voor veilige en duurzame technologie in industriële automatisering. Wij staan voor ruim zestig jaar continuïteit en wereldwijde klanttevredenheid. Onze experts hebben een passie voor automatisering. Zij zijn dienstbaar en delen hun deskundigheid om u te helpen met uw uitdagingen. Ook in 2022 ondersteunen wij u graag met innovatieve en betrouwbare technologie. Lees meer over SMC Scan de QR-code

www.smc.nl

februari 2022

AUTOMATISERING

JUBILEREND LENZE ZET VOL IN OP INNOVATIES IN DIGITAAL ENGINEEREN

‘WIJ HELPEN MACHINEBOUWERS HET VERSCHIL TE MAKEN’ Dit jaar viert machineautomatiseerder Lenze zijn 75-jarig bestaan. Met mechatronics in het DNA ontwikkelde het bedrijf, met het hoofdkantoor in het Duitse Hamelen (bij Hannover), nog twee andere strategische onderdelen: automation systems en een innovatieve digitale divisie. Daarmee groeit het bedrijf richting de 1 miljard dollar omzet, met oplossingen die tot doel hebben oem’ers te helpen hun marktpositie te versterken. ‘In Europa moeten we voorop blijven lopen. Dat is hoe wij én de machinebouwers overleven.’ DOOR WILMA SCHREIBER

ric van den Broek is managing director van de Nederlandse vestiging van Lenze in Den Bosch en verantwoordelijk voor de EMEA West-regio (België, Luxemburg, het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Frankrijk). Volgens hem vormt in het gesprek met de klant altijd diens toekomstige uitdaging het uitgangspunt. ‘We willen weten welke uitdagingen oem’ers in onze regio hebben, zodat we onder andere met digitale oplossingen optimaal bij hun behoeften kunnen aansluiten. Als we kunnen voldoen aan de eisen uit de markt, is onze toegevoegde waarde voor de klant het grootst.’ Van den Broek stelt dat Lenze de laatste jaren enorm is gegroeid op het vlak van system automation en digitalisering en inmiddels tot de grote spelers behoort. ‘Cloudoplossingen zijn daarbij een integraal onderdeel. Welke informatie heb je

versnellen. ‘Met die modules kunnen machinebouwers 40 tot 50 procent van de engineeringtijd besparen’, vertelt Burkhard Balz, als senior vice president verantwoordelijk voor het business segment systems bij Lenze in Duitsland; dit in samenwerking met de regio’s wereldwijd. ‘Integraal richten we ons op de data, met een remote portal waarin klanten digitale diensten kunnen vinden, zoals condition monitoring en OEE (overall equipment effectiveness, red.). Op die manier helpen we de machinebouwer in de markt het verschil te maken en meer waarde, lees meer omzet, uit hun machines te halen.’

SAFETY FIRST In deze tijd van smart industry is het ontwikkelen van cybersecure cloud-based en safety-oplossingen voor machinebouw essentieel. ‘Net als in Nederland zijn ook diverse bedrijven in Duitsland het slachtoffer geworden van een cyberaanval’, aldus Balz. ‘Nu machinebouwers vol inzetten op automatisering en het Internet of Things, besteden wij hier veel aandacht aan, zowel waar dit het IT-netwerk betreft als in onze OT-producten. Het gaat om kennis en ervaring op dit vakgebied bij onze doelgroep, die verder gaat dan puur automatisering van een machine. Wij kunnen onze klanten helpen bij de implementatie. Met als resultaat een kortere time-to-market, minder fouten in de engineeringfase en een snellere machine.’

‘IN EUROPA MOETEN WE VOOROP BLIJVEN LOPEN, IN TECHNOLOGIE EN INNOVATIE’

en wat kun je daarmee? Dan praat je vaak over andere businessmodellen voor de klant, waarbij hij nieuwe diensten kan leveren aan zijn klanten. Wij helpen hem die te implementeren en zo meer waarde te creëren.’

SNELLE PROGRAMMEERMODULES Lenze ontwikkelt en produceert geavanceerde, modulaire hard- en softwareoplossingen op het gebied van aandrijf- en automatiseringsapplicaties. Naast een nieuwe controller-familie (C5serie) valt te denken aan de snelle modules die je niet programmeert maar configureert. Deze zogeheten Lenze FAST (Feasibly Applicable Software Toolbox) moet de engineering enorm

februari 2022

OPEN SYSTEEM Van belang hierbij, zo benadrukt Balz, is het feit dat Lenze werkt met een open systeem, gebaseerd op het netwerk Ethercat. ‘Ethercat heeft de grootste community ter wereld en een brede basis van meer dan 1.500 devices, waaronder sensoren en veiligheidssystemen. Bij andere platforms is dit vrij beperkt. Daardoor is het met Ethercat een-

De toekomstige uitdaging van de klant is altijd het uitgangspunt, stelt Eric van den Broek, managing director van de Nederlandse vestiging van Lenze. ‘We willen weten welke uitdagingen oem’ers in onze regio hebben, zodat we onder andere met digitale oplossingen optimaal bij hun behoeften kunnen aansluiten.’ Foto’s: Lenze

voudig devices van uiteenlopende leveranciers aan het netwerk te koppelen.’ Een open systeem is ook gebaseerd op de ontwikkelomgeving, het platform waarin software wordt ontwikkeld, vult Van den Broek aan. ‘Jonge ingenieurs die net van school komen, zoeken eerder naar dat soort open systemen. De tools zijn makkelijker te gebruiken en het systeem is in principe hardware-onafhankelijk. En die openheid geldt ook op het niveau van programmeren, engineering, data en algoritmen, en onderhoud. Je maakt gebruik van standaarden qua interface en protocollen.’

GESCHEIDEN RUNTIMES In het kader van cybersecurity wijst Balz op de controller C500-serie, met name de C750 die twee gescheiden runtimes heeft: een voor de IT en een voor de OT. Balz: ‘Via het OT wordt de

machine bestuurd, terwijl onder meer de diagnostiek via de IT verloopt. Na het analyseren van data uit de machine kun je vervolgens de uitkomsten via internet inzetten voor digitale smart services; smart data gebruiken daar waar nodig om IP en security te beheren en tegelijkertijd te profiteren van digitale mogelijkheden.’ Het systeem van Lenze is geschikt voor zowel kleine als grote machines, voor eenvoudige machinedata tot zelflerende algoritmes. Van den Broek: ‘Bij pick g & place-units kunnen we bijvoorbeeld via algoritmen in onze aandrijftechnologie het gewicht in de gripper meten. Je hebt dan geen sensor meer nodig en dat scheelt weer.’

WERELDWIJDE COMPETITIE De reacties uit de markt zijn positief, aldus Balz, die nog geen exacte cijfers kan noemen omdat het fiscale jaar tot eind april loopt. ‘Maar de groei zet flink door, nu machinebouwers over de hele wereld overstappen op ons systeem. Later dit jaar volgt bovendien de introductie van onze nieuwe servodrive I-700B, die extended safety en OCT (one-cable technology, red.) aan boord heeft.’ Kijkend naar de toekomst zijn volgens de vicepresident verdere innovaties te verwachten van Lenze, met name op het vlak van digitaal engineeren. ‘Belangrijke thema’s zijn virtuele inbedrijfstelling, virtuele ontwikkeling, augmented reality, machine learning en auto-tuning.’ Doel blijft om machinebouwers te helpen hun marktpositie te versterken. ‘Het is een wereldwijde competitie met opkomende markten, die niet langer opkomend maar inmiddels aanwezig zijn.

In Europa moeten we voorop blijven lopen, in technologie en innovatie, om zo een hogere OEE te realiseren en daarmee kosten te reduceren en de productie te versnellen. Dat is hoe wij én de machinebouwers overleven.’

DIGITALISERINGSPROJECT Van den Broek verwijst in dit kader naar een recent digitaliseringsproject bij een machinebouwer, Doel van Lenze blijft om machinebouwers te helpen hun marktpositie te versterken. ‘Het is een wereldwijde competitie met opkomende markten, die niet langer opkomend maar inmiddels die zo’n vijftien aanwezig zijn’, aldus senior vice president business segment systems Burkhard Balz. machines per maand produceert en aflevert over de hele wereld. ‘Omdat hij wil verstoring automatisch een ticket aanmaakt en weten hoe al die machines draaien, is elke machide machinebouwer een volledig beeld heeft van ne uitgerust met een IoT-gateway. Zo verzamelen eventuele problemen wereldwijd. ‘Daarmee kan we wereldwijd informatie en plaatsen we die op hij zijn machines verbeteren en ook hoe operaéén platform in de cloud. De klant kan zien hoe tors ermee omgaan. En zo de prestaties van de de machines lopen en wat hun OEE is. Dat helpt eindklant helpen verbeteren en de terugverdienhem in de communicatie richting zijn klanten. tijd van de machine verkorten.’ Bijvoorbeeld dat operator X betere resultaten haalt dan operator Y.’ Verder bevat deze applicatie ook assetmanagement, zodat de machine bij een www.lenze.com

•

februari 2022

december 2021

ARBEIDSMARKT

FRIESE METAALBEWERKER TREKT NIEUW PERSONEEL MET ONCONVENTIONELE CAMPAGNE

‘DIGITALISERING EN ROBOTISERING MAKEN WERKPLEK AANTREKKELIJK VOOR IEDEREEN’ Heel industrieel Nederland is in de greep van de arbeidsmarkttekorten. Heel Nederland? Nee, een ‘ijzersterk’ familiebedrijf in Hallum biedt dapper weerstand tegen de personeelsschaarste. En heeft er ook al een effectief antwoord op gevonden: de inclusieve, platte organisatie. Zo gaat Oreel dit jaar met goede vooruitzichten van start. ‘Het is lekker druk en je ziet dat al onze investeringen erg aanslaan en veel spin-off opleveren.’

DOOR WILMA SCHREIBER

et Friese Oreel, gespecialiseerd in het bewerken en afwerken van staal, roestvast staal en aluminium, is zijn 167e bestaansjaar ingegaan. Afgelopen tijd werd een aantal nieuwe lasrobots en verspaanmachines aangeschaft en investeerde het bedrijf in robotisering. ‘Het versterkt ons bedrijf en het productieproces, omdat we betrouwbaarder kunnen leveren’, aldus directeur Sytse Oreel. Het bedrijf groeit nog steeds, mede dankzij tevreden bestaande klanten. ‘Het afgelopen jaar hebben we hen ondanks de materiaalcrisis toch goed kunnen beleveren door een tandje bij te schakelen en doordat we uit minder optimale maten plaatmateriaal toch producten weten te vervaardigen. Dat is wel minder efficiënt, maar je kunt in elk geval leveren. Stilstand is vele malen duurder, nu kan iedereen door.’

‘Het is voor mensen frustrerend als hun ideeën ergens in de organisatie stranden. Door ze een bepaalde vrijheid en bevoegdheden te geven, vergroot je hun motivatie en benut je hun potentieel veel beter’, aldus Sytse Oreel. Foto: Oreel

getiteld ‘Ben je vastgeroest? Kom ook hightech werken bij de Oreel-familie. Dynamisch, zeker en vast’. Dankzij die campagne, waarbij potentiële kandidaten een vast contract aangeboden kregen, stroomden vijftien nieuwe medewerkers in, zowel vakmensen als zij-instromers. Mannen en vrouwen. Oreel: ‘Digitalisering en robotisering maken de werkplek aantrekkelijk voor iedereen. Door te werken met de nieuwste technieken kun je in een tijd dat volwassen laskrachten minder beschikbaar zijn het werk laten doen door mensen met minder laservaring.’

INCLUSIEVE ORGANISATIE TEGEN DE STROOM IN Daarnaast komen volgens Oreel gedoseerd ook nieuwe klanten binnen bij de metaalbewerker in Hallum. ‘Dit zijn vaak oem’ers die een hoog serviceniveau verlangen van hun toeleverancier, die allerlei bewerkingen in allerlei materialen moet kunnen uitvoeren, groot, klein, dik, dun. Daar hebben we in geïnvesteerd en dat blijven we doen. Zo ontstaan intensievere klantrelaties dan wanneer je alleen snijwerk levert dat op elke hoek van de straat te krijgen is.’ Al even gedoseerd neemt Oreel nieuwe mensen aan, waarbij het bedrijf graag tegen de stroom ingaat. Zo ook afgelopen zomer, met de wervingscampagne

Zo vond begin december vorig jaar de diplomauitreiking plaats van twee jongens die een BBLopleiding hadden gevolgd, en zo vanuit de retail in de metaal terechtkwamen. Daarnaast is Oreel ervan overtuigd dat vrouwen een belangrijke pool kunnen vormen voor de metaalsector. ‘Er is veel verborgen werkloosheid onder vrouwen en er zijn best veel vrouwen die lassen erg leuk vinden en het ook erg goed kunnen. Dus zetten we erop in het werk voor hen aantrekkelijk te maken.’ Afgelopen jaar ging Oreel van twee naar tien vrouwen in productie. ‘We hopen dat op een gegeven moment het vliegwiel van zo’n inclusieve organisatie begint te draaien.’

GEEN ONE-TRICK PONY Om een aantrekkelijke werkgever te zijn, bewandelt Oreel diverse paden. Dit varieert van diversiteit aan metaalbewerkingen, de mogelijkheid tot doorgroei of crosstraining en veel eigen verantwoordelijkheid. ‘Als je geen one-trick pony hoeft te zijn, maakt dit het werk interessanter’, verklaart Oreel. ‘Daarnaast willen wij een weinig hiërarchische, platte organisatie zijn, waarin iedereen zijn verantwoordelijkheden heeft en neemt. Het is voor mensen frustrerend als hun ideeën ergens in de organisatie stranden. Door ze een bepaalde vrijheid en bevoegdheden te geven, vergroot je hun motivatie en benut je hun potentieel veel beter.’ Als voorbeeld van hoe het management beslissingen bij de mensen zelf neerlegt, noemt hij de robotisering. ‘Medewerkers nemen daarin het voortouw, waardoor bewerkingsprocessen in een stroomversnelling raken en het bedrijf sprongen vooruit maakt. Die enorme boost maakt dat ik zin krijg om er verder in te investeren’, lacht Oreel. ‘Zo ben ik als leider het meest effectief: niet door zaken naar mezelf toe te trekken, maar door ze bij mensen te beleggen die zin hebben zich daarin te verdiepen.’

• www.oreel-hallum.nl februari 2022



UIT DE MARKT NEDERLANDSE FOTONICA PIONIER PIM KAT ONTVANGT HOGE KONINKLIJKE ONDERSCHEIDING Pim Kat, oprichter van PhotonFirst en pionier op het gebied van geïntegreerde fotonische meetsystemen, is koninklijk onderscheiden als Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Op donderdag 16 december, bij gelegenheid van zijn pensionering, heeft hij het lintje bij hem thuis ontvangen uit handen van locoburgemeester Jasper Nieuwenhuizen van zijn woonplaats Langedijk in West-Friesland, namens koning Willem-Alexander. ‘Ik ben me niet altijd bewust geweest van wat ik met mijn werk teweeg bracht; je bent toch vooral bezig je gezin te onderhouden en te zorgen dat je niet failliet gaat’, reageerde een trotse Kat met een brede grijns vanaf het erf van zijn boerderij. Gekleed in zijn vertrouwde groene shirt, laarzen aan, was duidelijk dat hij de onderscheiding niet had zien aankomen. ‘Het is een lange reis geweest met een technologie die nu steeds meer en belangrijker toepassingen krijgt. Maar ik had het nooit kunnen realiseren zonder alle mensen in en rond het bedrijf.’ De hoge onderscheiding in deze Orde wordt niet vaak uitgereikt – ‘maar één keer eerder de afgelopen tien jaar in deze gemeente’, wist Nieuwenhuizen. Er komen personen voor in aanmerking die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de samenleving. Iemand die in haar of zijn werk bijzondere prestaties levert en zich daarmee onderscheidt van beroepsgenoten, kan worden benoemd in deze orde. ‘Dit moet dan wel echt uitstijgen boven wat normaal gesproken van iemand verwacht mag worden in een derge-

lijke functie’, en dat is bij Kat zeker het geval, aldus Daan Kersten. Hij is ceo van PhotonFirst, het bedrijf waarin sinds begin 2021 de activiteiten zijn ondergebracht van Technobis IPS waarvan Kat de oprichter is. Binnen die onderneming heeft Kat de afgelopen vijftien jaar als ‘pionier in integrated photonics sensing, enorm veel tijd, geld, energie, brainpower en wilskracht besteed aan het ontwerpen, ontwikkelen, bouwen, testen en toepassen van geïntegreerde fotonica in een scala aan applicaties en demonstrators.’ ‘PhotonFirst is hem zeer dankbaar voor het leveren van de pioniersgeest, nieuwsgierigheid en het doorzettingsvermogen om een solide basis te leggen voor onze toekomstige groei en de fiber optics sensing-markt in het algemeen.’ Het is daarom ook logisch dat Pim Kat de afgelopen jaren met regelmaat aanwezig is geweest in de redactionele kolommen van Link Magazine dat bij uitstek bericht over samenwerking en innovatie in de Nederlandse hightech en maakindustrie. En vandaar dat ook de uitgever en redactie van Link de voordracht van Kat voor de onderscheiding van harte hebben ondersteund: ‘We hebben Pim Kat leren kennen als een open, authentieke en bevlogen ondernemer die met tomeloze energie nieuwe technologie oppakt en naar de markt probeert te brengen. Hij zag als een van de eersten het enorme potentieel van fotonica, de lichttechnologie die door de EU is aangewezen als een key enabling technology. Met grote vasthoudendheid heeft hij bijvoor-

Pim Kat, met links Jasper Nieuwenhuizen en rechts Daan Kersten. Foto: PhotonFirst

beeld toepassingen ontwikkeld voor het bewaken van de ‘structurele integriteit’, van lithografiemachines van ASML tot grote passagiersvliegtuigen. Ook heeft hij veel geïnvesteerd in het verpakken van fotonische chips, een cruciale stap naar commerciële toepassingen.’ Fotonica heeft dus op heel veel terreinen grote maatschappelijke impact en

economische impact voor de BV Nederland en het is de overtuiging van uitgever en redactie van Link dat de Nederlandse fotonica-community (onderzoek en industrie) zonder fotonicapionier Kat nu een minder vooraanstaande positie in de wereld zou bekleden. www.photonfirst.com

NIEUWBOUW DEMCON GESTART Demcon is eind januari gestart met de bouw van zijn nieuwe hoofdkantoor op Kennispark Twente in Enschede. Ceo Dennis Schipper: ‘Vanaf nu wordt de nieuwbouw langzaamaan zichtbaar voor iedereen. Het laat zien dat we echt aan de Demcon Campus, en dus aan onze toekomst, bouwen.’ Het nieuwe hoofdkantoor komt te liggen tussen het Demcon Innovation Center en het Demcon Technology Center. Begin 2023 wordt het pand naar verwachting in gebruik genomen. Het hoofdkantoor biedt ruimte aan

onder andere de centrale ontvangst van Demcon, diverse vergaderfaciliteiten en de werkplekken voor de medewerkers van de holding. Het telt vijf bouwlagen en wordt gebouwd volgens de hoogste duurzaamheidseisen. Daarbij wordt gekeken naar materiaalgebruik, afvalverwerking en energieprestatie van het pand. Het pand wordt zichtbaar en onzichtbaar verduurzaamd. Het dak wordt volledig bedekt met zonnepanelen en er komen groene beplanting en nestmogelijkheden. www.demcon.com

ONTWIKKEL JEZELF NU ONLINE ALS MEETSPECIALIST MYW E-ducation, van basis tot gevorderde e-learnings www.measuringyourworld.nl

februari 2022

‘ BUILDING THE FUTURE’ Schaarste aan bouwmaterialen, lange levertijden, tekort aan arbeidskrachten. Ook de supply chain in de bouw blijft niet ongemoeid. Het tekort aan bouwprofessionals lossen we op korte termijn niet op, maar aan het tekort aan bouwmaterialen kunnen we wel degelijk wat doen. Sterker nog, dat doen we bij Woody Building Concepts al enige tijd. Niet door nog verder van huis op zoek te gaan naar producenten, maar door te kiezen voor een ander bouwmateriaal. We bouwen namelijk bedrijfshuisvesting volledig in hout.

We bouwen bedrijfshuisvesting volledig in hout

Een reactie die ik veel hoor is: “Maar daar moeten toch bossen voor gekapt worden?”. Dat klopt helemaal. Maar voor elke gekapte boom wordt een nieuw boom aangeplant en om je een beeld te geven, er groeit jaarlijks 1 miljard m 3 hout bij in de Europese bossen, terwijl er slechts 600 miljoen m 3 wordt geoogst. En nu het allermooiste: bomen slaan CO 2 op. Als de bomen sterven, komt die CO 2 weer in

de lucht door rotting of verbranding. Het hout duurzaam behouden is daarom de oplossing. Dat doen we door het hout te gebruiken als bouwmateriaal. Het hout blijft intact en de CO 2 blijft in het hout opgeslagen nadat de boom is gekapt en bijvoorbeeld verwerkt in een kantoorpand. Terwijl bij een materiaal als beton of staal juist CO 2 vrijkomt tijdens de productie.

Practice what you preach. Daarom starten we binnenkort met de bouw van Houtlab. Ons eigen nieuwe kantoor met productiehal en tegelijkertijd een inspirerende showroom voor duurzame en circulaire materialen en innovaties. Volledig gebouwd in hout natuurlijk. In Link Magazine houd ik jullie de komende tijd op de hoogte van de vorderingen. Wil je nu al meer weten over onze plannen of kom je straks graag een keer kijken op de bouw? Neem dan gerust contact met me op.

Job Kuijpers, Commercieel Manager 06 - 82 06 05 18

j.kuijpers@bhv.jajo.com

www.woodybuildingconcepts.nl

SAMENONDERNEMEN Link Magazine signaleert fusies, allianties en overnames in de industrie. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

HIGHTECH

OVERNAMES

Eerste order voor ASML’s nieuwste euv-machine

METAAL

Fried Kaanen verkoopt Bosch Scharnieren aan Fransen Het Franse Estève & Compagnie is de nieuwe eigenaar van Bosch Scharnieren. Dat zit in Doetinchem, behaalde afgelopen jaar een omzet van 3,5 miljoen euro en produceert kleine series scharnieren met korte levertijden. Het is juist die propositie die Estève & Compagnie tot de overname deed besluiten: het Franse bedrijf produ-

ceert scharnieren voor industriële toepassingen en zocht naar een versteviging van de positie in Duitsland en de Benelux. Bosch Scharnieren was eigendom van Metaalunie-voorzitter Fried Kaanen, die toetreedt tot het strategisch comité van Estève. www.boschscharnieren.com www.esteve-cie.com

nieuwe machine wordt gebaseerd op TWINSCAN EXE:5200, dat als optisch systeem uitgaat van een numerieke apertuur (NA) van 0,55 in plaats van 0,33 zoals in de huidige machines. Zo wordt het mogelijk chips nog dichter bij elkaar te plaatsen. Ook neemt met de machine – die in 2025 verschijnt – het aandeel bruikbare wafers toe. www.asml.com www.intel.com

Het nieuws kwam tegelijk met ASML’s presentatie van de jaarcijfers over 2021: de eerste order voor de volgende generatie extreemultra-violette (euv)-machines is geplaatst en wel door Intel. Met de bestelling loopt de Amerikaanse chipfabrikant, die al lang samenwerkt met ASML, de achterstand in het gebruik van euv-machines in. Het haalt de nieuwste chipproductietechnologie in huis. ASML’s

ENERGIETRANSITIE AANDRIJFTECHNOLOGIE

Optibelt Walk weer in Nederlandse handen Met de overname door N2-Enterprise Holding krijgt Optibelt Walk weer een Nederlandse eigenaar. Optibelt Walk in het Noord-Limburgse Heijen ontwerpt en produceert onder andere aandrijfcomponenten en tandwielkasten en was de afgelopen acht jaar eigendom van de Duitse Arntz Optibelt Group. Door de overname door N2-Enter-

prise gaat Optibelt Walk deel uitmaken van United Dutch Industries, waartoe ook metaalbedrijf Blok Group, Leves Metaal en Mobius 3D Technologies behoren. De groep telt nu zo’n 120 medewerkers en de gezamenlijke omzet is ongeveer 20 miljoen euro. www.optibelt-walk.com www.n2-enterprise.com

Gebruikte hoogspanningsaccu’s naar RWE Gebruikte hoogspanningsaccu’s van elektrische Audi’s krijgen sinds kort een tweede leven bij energiemaatschappij RWE. Dat gebruikt de batterijen in de nieuwe installatie op het terrein van de eigen waterkrachtcentrale in het Duitse Herdecke, waar ze samen zorgen voor zo’n 4,5 megawattuur opslag aan elektriciteit. Na een testfase bleken de accu’s na gebruik in

auto’s nog een restcapaciteit van meer 80 procent te hebben; in RWE’s nieuwe installatie kunnen ze mogelijk nog voor een periode tot 10 jaar mee. Inmiddels is Audi aan de slag met plannen om de batterijen na het hergebruik zo efficiënt mogelijk te recyclen. www.audi.nl www.rwe.com

PROCESINDUSTRIE

Yokogawa: meer grip voor energiesector Yokogawa, producent van apparaten voor de procesindustrie, is de nieuwe eigenaar van PXiSE Energy Solutions LLC. Deze softwareontwikkelaar heeft een platform voor netbesturing, waarbinnen onder andere energiecentralebesturingen en een gedistribueerd energiebeheersysteem samenkomen. Zo ontstaat een holistische systeemoptimalisatie, waarmee Yokogawa

nutsbedrijven en andere netbeheerders verder wil ondersteunen bij zowel het opwekken van hernieuwbare energie als het energiebeheer van gebouwen en fabrieken. Yokogawa neemt de softwareontwikkelaar over van het Amerikaanse energie-infrastructuurbedrijf Sempra. www.yokogawa.com www.pxise.com

Begeef jezelf op glad ijs… Schat risico’s in en benut kansen.

ALLIANTIES

Samen met ons!

ASSET MANAGEMENT

Ultimo en XMReality bieden support op afstand Een verbetering van onderhoudswerkzaamheden op locatie, zodat die efficiënter en veiliger verlopen. Het is in een notendop de doelstelling van het nieuwe partnership van Ultimo en XMReality. Ultimo heeft onder meer kantoren in Nederland en België en ondersteunt bedrijven met Enterprise Asset Management (EAM)-software. Het Zweedse XMReality doet dat op zijn beurt

met een remote-support-platform, waarmee gebruikers op afstand ondersteuning van anderen kunnen krijgen voor bijvoorbeeld inspecties en onderhoud. Eenmaal verbonden met XMReality moet het uitvoeren van een taak in Ultimo nog makkelijker verlopen en zo de communicatie verbeteren. www.ultimo.com, www.xmreality.com www.wjadvocaten.nl

anders | durven | denken

februari 2022

Creating Connected Companies Als innovatieve businesspartner maakt Fellowmind productie-, handels- en servicebedrijven toekomstbestendig, gebruikmakend van het Microsoft Dynamics 365-platform. We bieden slimme oplossingen voor de uitdagingen van nu, zorgen ervoor dat mensen op een prettige manier met technologie kunnen werken en dat technologie vóór hen werkt. Onze mensen zijn gedreven, hebben kennis van zaken en hechten waarde aan persoonlijk contact. En omdat ze uit dezelfde branches komen als onze klanten, begrijpen ze precies welke uitdagingen er spelen. Meer weten?

www.fellowmind.nl

www.werkenbijfellowmind.nl

UIT DE MARKT DOOR OVERNAME LANDES IS HITTECH NU EERSTEÉN TWEEDELIJNSLEVERANCIER VAN ASML Hittech Group uit Den Haag heeft per 3 januari Landes High-End Machining (30 medewerkers, ruim 6 miljoen euro omzet) overgenomen. Dat bedrijf in Emmen opereert nu onder de naam Hittech Landes. Dga Herman Koning nam Landes zelf over in 2011, op een moment dat de Drentse specialist in hoognauwkeurig verspanen nog verlieslatend was. ‘Sindsdien zijn we geslaagd er een winstgevende onderneming van te maken. Ook de laatste twee coronajaren zijn we goed doorgekomen, met een groei van 15 procent over 2021 en een goed rendement.’ Natuurlijk hebben de bedrijfsprestaties eraan bijgedragen dat Koning en mede-eigenaar Sander van der Laan een goede prijs voor de aandelen hebben kunnen krijgen. Maar minstens zo belangrijk was een aantal andere voorwaarden. ‘Ik wilde graag geen wijzigingen aan het businessmodel zodat de klanten – in onder meer de aerospace,

defense, semicon en procesindustrie – op dezelfde hoogwaardige manier bediend zouden blijven worden. Ook wilde ik graag dat de bedrijfscultuur, waarin de medewerkers veel verantwoordelijkheid krijgen en zelfstandig kunnen werken, intact zou blijven. Voorts had ik graag dat de onderneming hier in Emmen gevestigd zou blijven. En ik wilde het bedrijf verder laten groeien en dat daarvoor de nodige investeringen zouden worden gedaan. Aan al die voorwaarden wil Hittech – dat zelf een ambitieuze groeistrategie heeft – voldoen.’ En omdat de onderneming van voormalig grootaandeelhouder Cor Heijwegen dus ook nog eens een goede prijs bood was de keuze een vanzelfsprekende, aldus Koning: ‘Vanwege mijn voorwaarden was een venture capitalist meteen al uitgesloten. Een andere overnemende partij had financieringsproblemen met zich meegebracht. En mijn

kinderen? Mijn zoon is advocaat en mijn dochter heeft orthopedagogiek gestudeerd’, voegt hij er met een lach aan toe. Hittech, dat zichzelf duidt als ‘systeemleverancier aan de hightech industrie’, is voor het doen van de investering niet over één nacht ijs gegaan. ‘Cor en ik kennen elkaar al jaren. Hij had eerder al eens geïnformeerd of ik in een overname geïnteresseerd zou zijn. Logisch want met Hittech Bihca en Hittech MPP zitten er twee vergelijkbare bedrijven in de Hittech Group. Dat zijn eerstelijns toeleveranciers van bedrijven als ASML en Carl Zeiss waarvan wij tweedelijns zijn. Deze overname gaat Hittech dus synergievoordelen opleveren.’ Ceo Eric Driessen van Hittech Group: ‘Wij willen groeien, maar willen dat alleen doen met bedrijven die goed passen bij de strategie en filosofie van de groep. Met Landes voegen we een specialist toe die ons kennis van geautomatiseerde productie levert,

en die ons daarnaast toegang geeft tot de markt voor aerospace en de kennis van de relevante kwaliteitssystemen daar. Daarnaast is Landes een winstgevende en gezonde onderneming, die direct bijdraagt aan het resultaat van de groep. We zien bovendien mogelijkheden om de kracht van de groep te gebruiken om Landes verder te laten groeien.’ Hittech Group bestaat met Landes uit negen bedrijven die materialen, componenten en (sub-)systemen ontwikkelen, produceren en leveren aan met name oem’s in de markten medical, semicon, measurement & analysis en packaging. Bij de groep werken zo’n 650 medewerkers, en de omzet in 2021 komt uit op 130 miljoen euro. Herman Koning blijft nog maximaal twee jaar aan, vooralsnog als directeur. ‘Zodra een opvolger gevonden is, ga ik die begeleiden en inwerken. Daara blijf ik beschikbaar als adviseur van Hittech en ga ik samen met mijn vrouw – nog meer – van het leven genieten.’ www.hittech.com www.landes.nl

een gebruikersgroep met daarin meerdere telers te starten. En dan die andere uitdaging: wanneer is een machine, los van de technische uitdagingen, echt klaar om de markt op Foto: Cerescon te gaan? De Sparter aan een tractor koppelen bleek klanten te duur, want die tractor moet worden bemand. Dus werd mede daarom overgestapt naar een zelfrijdende versie, waarvan er nu zes zijn gemaakt. Drie Sparters zijn al verkocht, twee worden binnenkort gedemonstreerd in Duitsland en Frankrijk. En ja, daarna kan het volgens Van Vinken snel gaan. ‘Het potentieel is groot, met 150 machines per jaar.’ Ook is daar volgens Vermeer de voorsprong op de weinige concurrentie. ‘In Nederland moet Cerescons marktaandeel kunnen uitkomen op

50 procent.’ Zodat over een tijdje, zo hopen beiden, Cerescon wordt gezien als de pionier waar de grootschalige, geautomatiseerde aspergeoogst begon. En laat dat laatste dan een boost zijn, zegt Vermeer. ‘We hebben hier in Nederland al vaker de boot gemist, bijvoorbeeld met de productie van zonnecellen en windmolens. Dat moet nu toch anders. Nederland loopt voorop met landbouwautomatisering en mechatronica: het is aan de sector de kracht van robotisering in de tuinbouw te benutten.’ www.cerescon.com

‘OOGSTROBOT REDDINGSBOEI VOOR EUROPESE ASPERGESECTOR’ Vooruit, een beetje pijn doet het wel. Wat wil je ook, stellen Ad Vermeer en Thérèse van Vinken, als je de afgelopen jaren zoveel uren in het eigen bedrijf hebt gestoken. Als je het hebt zien uitgroeien van start-up naar de scale-up die het inmiddels is, met zo’n 20 medewerkers en een fikse groei in zicht. Toch doen beiden een verdere stap terug bij Cerescon, het bedrijf in Heeze dat door hen in 2014 werd opgericht. Het moment is ernaar, vertelt Vermeer. ‘Het bedrijf is in de fase van routineproductie beland. We wisten al vanaf het begin dat we dan het stokje wilden doorgeven.’ Van Vinken: ‘We zijn meer bouwers dan beheerders. Het is nu aan anderen om het bedrijf verder op te schalen.’ Cerescon is producent van de Sparter, een zelfrijdende machine die asperges selectief oogst. Dit als resultaat van een jarenlange ontwikkeling, waarbij één aspect altijd vooropstond: de detectie moet ondergronds gebeuren, zoals dat met de Sparter ook gebeurt. ‘Daardoor krijg je betere kwaliteit asperges dan met handsteken’, zegt Vermeer. ‘Het is diezelfde kwaliteit die ervoor zorgt de teler meer voor z’n

asperges krijgt.’ Bovendien, automatisering van het oogstproces is simpelweg noodzakelijk. ‘Anders redt de sector het hier in Europa niet. En nemen landen als Peru en China, waar wereldwijd de meeste asperges vandaan komen, het over.’ Met de aanstelling van Denick Murraij als Cerescons ceo, zo’n anderhalf jaar geleden, deden Vermeer en Van Vinken al een eerste stap terug. Dat laatste krijgt nu een vervolg. Van Vinken is sinds 1 februari niet meer betrokken bij de operationele activiteiten, Vermeer brengt zijn werk als systeemarchitect terug naar één dag in de week. Wat beiden nu gaan doen? Van Vinken denkt aan het onderwijs (‘Ik heb jaren voor technische bedrijfsopleidingen en in het onderwijs gewerkt’), ook Vermeer deelt graag zijn kennis. ‘Ik kijk als systeemarchitect rond in de regio Eindhoven, heb hier een groot netwerk, en wil graag met junior architecten samenwerken.’ De grootste uitdagingen van de afgelopen jaren? ‘Tijd en geld’, zegt Van Vinken resoluut. ‘Je moet er écht vol voor gaan.’ Pittig was het ook de markt te overtuigen, wat Van Vinken deels onderving door

februari 2022

ADVERTORIAL

BOZ INVESTEERT IN VOLAUTOMATISCHE BEWERKINGSCENTRA EN SOFTWARE VAN TRUMPF

HET MAXIMALE UIT MACHINE EN PRODUCTIEBESTURING BOZ Group, tier-1 toeleverancier van precisieplaatwerk, is 2022 goed begonnen met investeringen in volautomatische bewerkingsmachines en besturingssoftware van TRUMPF. De aanhoudende groei in combinatie met de schaarste aan technisch geschoold personeel vraagt om verdere automatisering van de werkzaamheden. Dat bestrijkt het complete proces, van werkvoorbereiding tot het uitsorteren en afleggen van producten. Het bedrijf in Bergen op Zoom loopt daarmee voorop in automatisering en digitalisering. ‘Ergonomie wordt ook steeds belangrijker.’ Het buigproces wordt bij BOZ volledig geautomatiseerd. (Foto’s: TRUMPF)

OZ Group (145 medewerkers) is gespecialiseerd in ontwikkeling & engineering, plaatbewerking, poedercoaten en assemblage. Het bedrijf levert plaatdelen, lichte constructies, modules en compleet geassembleerde machines en apparaten aan onder meer de voedingsmiddelen-, agro-, elektrotechnische, medische en farmaceutische industrie en de machine- en apparatenbouw. BOZ groeit en bouwt gestaag aan haar ‘smart factory’, door te investeren in digitalisering, nieuwe machines, slimmere logistieke processen en goed opgeleide medewerkers.

ERGONOMIE ‘Het jaar 2021 was een goed maar zeer uitdagend jaar’, vertelt directeur Corné van Opdorp. ‘Allereerst vanwege de materiaaltekorten, die een flinke impact op de markt hadden (en nog hebben), maar waar we – met dank aan onze leveranciers – redelijk goed op hebben kunnen anticiperen. Vorig jaar hebben we een significante groei gerealiseerd en dit jaar verwachten we verder door te groeien. We hebben twintig nieuwe medewerkers kunnen aannemen, maar de schaarste aan goed opgeleide vakmensen begint wel steeds meer te knellen. Daarnaast worden medewerkers ook kritischer op het werk dat ze moeten doen; ergonomie wordt steeds belangrijker. Het uithalen van lasergesneden werkstukken bijvoorbeeld is belastend werk. Dit hadden wij al deels geautomatiseerd middels een SortMaster achter onze pons-lasercombinatie en nu gaan we het verder automatiseren voor het lasersnijden.’ INTELLIGENTIE BOZ heeft daarvoor geïnvesteerd in een TruLaser Center 7030, dat alle processen voor het lasersnijden integreert in één machine, van aanvoeren van materiaal en snijden tot uithalen en wegleggen richting het Stopa magazijn. Dat verkort doorlooptijden, vermindert de bewerkingskosten en bespaart op menskracht. Een unieke machine, aldus Menko Eisma, directeur van TRUMPF Nederland. ‘Deze machine kan autonoom werken en is zelflerend. Hij zoekt bijvoorbeeld zelf uit waar hij de zuigers moet neerzetten om de producten uit te halen; daar zit veel intelligentie in. Hij kan dan ook 95% van alle producten betrouwbaar en bedrijfszeker uitsorteren.’ WERKVOORBEREIDING Verder vervangt BOZ dit jaar een TruBend Cell 5000 van TRUMPF door een compleet nieuwe cel die automatische gereedschapswisseling heeft en volledig is geïntegreerd met het Stopa magazijn. Van Opdorp: ‘Deze investering is bedoeld om daadwerkelijk 24/7 te kunnen buigen en om extra capaciteit te creëren’ Daar-

BOZ’s nieuwste aanwinst, de TruLaser Center 7030, kan 95% van alle lasergesneden producten betrouwbaar en bedrijfszeker uitsorteren.

naast heeft BOZ gekozen voor de Boost software van TRUMPF, die het totale productieproces – vanaf de aanvraag van de klant tot de levering van het geproduceerde stuk – optimaliseert. ‘Dit brengt ons in de volgende fase van automatisering en digitalisering, waarbij onze software op intelligente wijze wordt geïntegreerd met machines en waarmee we verder bouwen aan onze smart factory.’ VERTROUWEN De nieuwe machines worden kort na de zomer geleverd, terwijl de softwareimplementatie stapsgewijs zal plaatsvinden; de eerste modules moeten dit voorjaar al draaien. ‘Na deze investeringen hebben we in elke discipline van het productieproces, inclusief software, machines van Trumpf staan’, zegt Van Opdorp. ‘Voor de software hebben we ook naar andere pakketten gekeken, maar we hebben ons vertrouwen uitgesproken naar TRUMPF.’ BOZ loopt voorop met zijn inzet op automatisering en digitalisering, bevestigt Eisma. ‘Daarbij wordt software steeds belangrijker om het maximale uit de machines en de productiebesturing te halen. Dat is voor ons als machineleverancier ook een transitie geweest. Wij hebben de switch gemaakt van machineleverancier naar solution provider. Voor de software gaan we samen met BOZ een traject in waarin partnership centraal staat. We moeten de processen van de klant begrijpen en in kaart brengen, voordat we de software goed kunnen implementeren.’ VOORSPELBAARHEID Met zijn investeringen heeft BOZ al een flinke hap uit het budget voor 2022 genomen, maar er staat nog meer op de agenda, meldt Van Opdorp tot slot. ‘We zullen de komende periode blijven investeren om onze voorsprong te waarborgen. Onder meer in onze planningssoftware, die vanwege de materiaaltekorten en complexere routings steeds uitdagender wordt. Voorspelbaarheid van levering is en blijft cruciaal.’

BOZ Group Bongaertsweg 8 4612 PL Bergen op Zoom T +31 (0)164 24 09 10 F +31 (0)164 25 29 65 E boz@bozgroup.eu I www.bozgroup.eu

SMARTGELEVERD GEÏNVESTEERD Link Magazine bericht over de levering van of de investering in smart technologie en de toegevoegde waarde daarvan voor de gebruiker. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

GELEVERD

HIGHTECH

Satellogic klaar voor productie in Berkel en Rodenrijs

CHEMIE

Avantium bouwt FDCA-fabriek in Noord-Oost Groningen Chemie Park Delfzijl krijgt er een nieuwe fabriek bij, nu Avantium Renewable Polymers er binnenkort start met de productie van furaandicarbonzuur (FDCA). Die stof dient als bron voor onder andere polyethyleenfuranoaat (PEF), dat het afbreekbare alternatief is voor polyethyleentereftalaat (PET). Avantium Renewable Polymers is een dochter van Avantium, dat zich

richt op duurzame chemie en voor de bouw van de nieuwe fabriek een voorwaardelijke financiering krijgt van het Regionaal Consortium. Daartoe behoren onder andere de provincie Groningen, Groningen Seaports en agentschap NOM. Samen met de andere consortiumpartners investeren zij een bedrag van 30 miljoen euro. www.avantium.com

optische precisie-ingenieurs en technisch ondersteunend personeel. Draait de productie straks volledig, dan moeten er vanaf het derde kwartaal van 2023 elke drie maanden 25 satellieten worden opgeleverd. Satellogic heeft naast de locatie in Berkel en Rodenrijs vestigingen in onder andere de Verenigde Staten, Argentinië en Zuid-Europa. www.satellogic.com

BIOTECH

River BioMedics haalt 1,8 miljoen euro op

ELEKTRIFICATIE

Eerste volledig elektrische asfaltspreider is voor BAM Wirtgen, producent van wegenbouwmachines, en e-aandrijfspecialist New Electric hebben de eerste volledig elektrisch aangedreven asfaltspreidmachine ter wereld gerealiseerd. Dit in opdracht van BAM Infra Nederland, dat aangeeft met de nieuwe machine jaarlijks ruim 93.000 kilogram CO2 en 115.000 gram stikstofoxide te besparen. De elektrische aandrijving

Nog even, en de grootste productiefaciliteit van Satellogic is gereed. Gevestigd op een terrein van 4.700 vierkante meter in Berkel en Rodenrijs, waar het bedrijf in het tweede kwartaal van start gaat met de productie van satellieten voor aardobservatie. Het pand krijgt apparatuur voor productie, integratie en testen en biedt plek aan 80 medewerkers. Onder hen satellietbouwers,

omvat een vaste batterij van 270 kWh en twee slim geschakelde e-motoren. Volledig geladen is de machine acht tot tien uur inzetbaar. Is de accu leeg, dan zorgt een tweede batterij ervoor dat de machine direct door kan naar een volgende opdracht. www.wirtgen.com www.newelectric.nl www.baminfra.nl

River BioMedics kan verder met het eigen pre-klinisch onderzoek naar medicijnen tegen hartfalen, nu het bedrijf hiervoor een investering van 1,8 miljoen euro heeft ontvangen. De kapitaalinjectie komt vanuit het FIRST fonds, dat is opgericht door BioGeneration Ventures, KIKK Capital en Oost NL. River BioMedics is een spin-off van de afdeling Toegepaste Stamceltechno-

logieën van de Universiteit Twente, is gevestigd in Enschede en werkt vanuit de laboratoria op de UT-campus. Bij het onderzoek maakt het bedrijf gebruik van geavanceerde 3D-modellen van het menselijk hart, zodat het makkelijker wordt om de werking van medicijnen tegen hartfalen te voorspellen. www.riverbiomedics.com

LOGISTIEK

Vanderlande werkt concept uit voor Homeland Security De trend naar selfserviceoplossingen voor passagiers op luchthavens zet door, zo blijkt uit het concept waarmee Vanderlande aan de slag kan voor het US Department of Homeland Security (DHS). Vanderlande ontwikkelt en bouwt transportbandsystemen en staat zo ook aan de basis van een zelfscreening checkpointconcept voor vliegvelden. Met de opdracht vanuit de DHS gaat het bedrijf aan de slag datzelfde concept

verder te ontwerpen, ontwikkelen en operationeel te testen. Vanderlande in Veghel doet dit niet alleen: zo draagt elektronicabedrijf Rohde & Schwarz bij aan de enhanced advanced imaging technology binnen het systeem. En doet Dormakaba dat voor wat betreft beveiligde toegangscontrolesystemen. www.vanderlande.com www.rohde-schwarz.com www.dormakaba.com

GEÏNVESTEERD INDUSTRIE

VDL Parree zet groei door op nieuwe locatie bij Venlo Met de groei van VDL Parree werd de huidige locatie in het Limburgse Sevenum te klein. Dus ging het bedrijf, gespecialiseerd in kunststofspuitgietwerk, op zoek naar een nieuwe locatie. Die is inmiddels gevonden, op een kavel van 3,4 hectare op het bedrijventerrein van Trade Port Noord bij Venlo. VDL Parree betrekt er een nieuw pand,

waarvan de bouw op korte termijn moet starten. Eenmaal daar gevestigd heeft het bedrijf de capaciteit en gewenste doorgroeimogelijkheden voor de productie van kunststof onderdelen voor onder andere de automotive, medische industrie en machinebouw. www.vdlparree.com

februari 2022

Uw ERP systemen verrijken

Op zoek naar een shopfoor-

Een ERP systeem bouwen dat

met (mobiele) apps die

of warehouse management

wél past als een jas, en wat u

innovatie mogelijk maken en

oplossing die grip geeft op uw

helpt zich te onderscheiden van

versnellen?

processen?

uw concurrentie?

Vanenburg - uw gids naar Industry 4.0!

Over Vanenburg:

Wij kenmerken ons door:

Vanenburg is een onafhankelijke ICT-dienstverlener.

• 40+ jaar kennis en ervaring op het gebied van

Wij zijn experts in het ontwikkelen van zakelijke ICT-oplossingen en geloven dat bedrijven zich kunnen

ERP & bedrijfssoftware • Ontwikkeling van ERP extensies & -integraties en

onderscheiden en beter kunnen presteren dan hun

zakelijke apps met innovatieve technologieën zoals

concurrenten door hun ICT te moderniseren.

cloud, big data, IoT en artifcial intelligence • Eigen software producten voor applicatie-ontwikkeling

Vanenburg helpt organisaties om hun medewerkers,

• Gebruik van platformen als Google Cloud en Salesforce

systemen, leveranciers en klanten productiever te maken.

• Solide ontwikkel- & projectmanagement aanpak

Diverse klanten in de maakindustrie mogen wij reeds bedienen. Een greep uit ons klantportfolio:

www.vanenburg.com

UIT DE MARKT MAXON OVERZIET NU DE KETEN (EN HEEFT DAARDOOR WEINIG LEVERPROBLEMEN) Aandrijfspecialist maxon heeft afgelopen jaren veel tijd gestoken in het efficiënt inrichten van zijn eigen bedrijfsprocessen en het meer grip krijgen op de complete keten. Dat werpt nu zijn vruchten af. Natuurlijk zijn er hier en daar toeleverissues, maar die lijken gering vergeleken met andere bedrijven in de industrie, aldus Bart van der Neut, manager Operations bij maxon in Enschede. ‘We steken veel energie in het verzamelen van informatie, zodat we tijdig kunnen anticiperen op veranderingen in de markt. Tekorten in de keten hebben daarom niet altijd direct impact op onze productie. Ik zie bedrijven die over de hele linie issues hebben. Wij kunnen ons concentreren op echte bottlenecks.’ Maxon heeft productie- en salessites over de hele wereld. Bovendien zijn er assemblysites zoals in Enschede. Daar worden zo’n 60 tot 70.000 producten per jaar geassembleerd, in 500 variaties. In Enschede zit vanzelfsprekend ook Sales. Maxon Enschede heeft veel klanten in de industrie, waaronder de semicon, en de medische sector. De data die Maxon verzamelt, lopen van informatie van de leverancier van de leveranciers tot en met informatie van de klant van de klant. Hoe uitgebreider de datastromen,

hoe beter er geanticipeerd kan worden. ‘We willen het complete traject zo goed mogelijk inrichten en overzien. Tot een jaar of vijf geleden waren we sterk ordergericht. Iedereen begon te rennen om die ene order zo snel mogelijk de deur uit te krijgen. Inmiddels zetten we sterk in op ketendenken. Dat betekende intern een grote verandering van order- naar klantgericht denken. Het uitgangspunt is meer dan ooit dat we onze klanten zo optimaal en betrouwbaar mogelijk willen bedienen.’ De interne processen in Enschede zijn goed op de rit gezet, de ideeën om meer rust in de keten te krijgen, werden vervolgens uitgebreid besproken met de productievestigingen van maxon zelf en de kritische lokale leveranciers. Er is (wereldwijd) een nieuw ERP-systeem van IFS geïmplementeerd: de locatie Enschede heeft daar intensief aan bijgedragen en kon het systeem op die manier voor hun manier van werken optimaliseren. ‘We zijn bovendien naar afnamepatronen van klanten gaan kijken: wat zien we gebeuren, wat kunnen we voorspellen? Sales en Operations stemmen de planning (S&OP) nu periodiek met elkaar af. Voorheen riep Sales bijvoorbeeld dat we het jaar daarop X miljoen meer omzet wilden

MECAMAR KIEST VOOR HYPERMILL OM ‘CONCURRENTIE HET HOOFD TE BIEDEN’ Mecamar is een toeleveringsbedrijf voor de machinebouw, gelegen in het Oost-Vlaamse Kruisem. Al meer dan vijftig jaar combineert het ervaring met een jonge geest en een dynamische, flexibele aanpak. Door kennis van techniek en puur vakmanschap te combineren met 40 vakmensen, leveren zij dagelijks kwaliteitsproducten af, duidt Giles Dhont. Mecamar, een echt familiebedrijf, werd in 1966 gesticht door grootvader Marcus Dhont. Als gediplomeerd horlogemaker startte hij in zijn garage met het vervaardigen van machineonderdelen met conventionele draaien freesmachines. Begin de jaren 90 kwamen dochter Isabelle en zoon Christophe in de zaak die het bedrijf verder uitbouwden. ‘Zelf

ben ik sinds 2017 in de zaak. Ik ben begonnen aan de machine en leer continu nieuwe dingen. Er is nog voldoende tijd om mijzelf klaar te stomen voor de volgende ‘wisseling van de wacht’. De toekomst van ons bedrijf ligt in het automatiseren van werken productieprocessen’, aldus Giles Dhont. Mecamar levert voornamelijk aan grote machinebouwers voor voeding en farmacie, maar is ook leverancier voor staalverwerkende bedrijven. Matrijzenbouw behoort ook tot de mogelijkheden. De afwerkingsgraad ligt hoog, evenals de drive van de medewerkers en het management om vooruit te kijken. ‘Om de concurrentie het hoofd te bieden, moet je voortdurend investeren’, aldus

realiseren. Dat zei Operations niet genoeg gezien onze grote variëteit aan producten. Wij zijn die omzetgetallen gaan omzetten in daadwerkelijk verwachte producten.’ De grootste keyaccounts geven nu bovendien rolManager Operations Bart van der Neut. Foto: maxon ling forecasts af van 12 maanden. Van der Neut: ‘Een klant gaf aan ten nu al 24 maanden. We kopen al 50 procent meer inkoop te willen in voor de tweede helft van 2023. doen bij ons. Dat kunnen we nu met We willen geen ‘nee’ verkopen, dus één druk op de knop in de keten moeten we een bepaald risico zichtbaar maken. “Let op, dit komt nemen. Er komt vast weer een keer eraan.” Bij de supplyselectie zoeken een kentering. Maar hoe beter je we ook duidelijk leveranciers die bij georganiseerd bent, hoe beter je onze business passen en mee kunnen daarmee om kunt gaan. Het positiebewegen.’ ve effect van de genomen maatregeToen de coronacrisis kwam, was die len is ook door onze collega-vestinieuwe manier van werken stevig gingen gezien: ze nemen veel zaken verankerd en zag maxon knelpunten van ons over.’ Na het gesprek met beter aankomen. ‘We anticiperen Link vertrekt Van der Neut naar continu. Als je wacht met bestellen Zwitserland om daar op de hoofdtot de order van de klant binnen is, vestiging in Sachseln de effecten weet je zeker dat je achteraan in de binnen de groep door te spreken en rij moet aansluiten.’ vervolgacties te definiëren samen Die 12 maanden vooruit kijken is met zijn buitenlandse collega’s. eigenlijk niet meer genoeg. ‘Dus www.maxongroup.nl doen we dat voor kritische produc-

Dhont. ‘Zo hebben wij recentelijk geïnvesteerd in een eigen lasafdeling en nieuwe bedrijfspanden. De afgelopen acht jaar is er veel geïnvesteerd in software en nieuwe machines. Alles is erop gericht om de efficiency van onze productie te verbeteren en te maximaliseren. Maar dat is eigenlijk nooit anders geweest.’ In dat plaatje was er duidelijk behoefte aan een werkend CAD/CAM-systeem. ‘Op de TechniShow in 2018 hebben wij ons uitgebreid laten informeren door verschillende CAD/CAM-aanbieders. Daar is het eerste contact gelegd tussen Mecamar en OPEN MIND Technologies Benelux (voorheen CNCConsult, red.). De keuze voor hyperMILL was eigenlijk snel gemaakt. De gebruiksvriendelijkheid en de technische ondersteuning gaven uiteindelijk de doorslag. ‘Wij zochten namelijk niet alleen een goed

CAD/CAM-systeem, maar ook een partner in dienstverlening in een hechte samenwerking.’ Op dit moment heeft Mecamar vier hyperCAD-S licenties, voorzien van 3- en 5-assige freesbundels. hyperMILL MAXX Machining is met name gericht op het wegfrezen van groot volumemateriaal. Sinds geruime tijd is ook de hyperMILL MILL-TURN module aangeschaft om de draaibanken aan te sturen. ‘Dit levert niet alleen enorme tijdswinst op, maar het vergroot ook de freescapaciteit op de draaibanken aanzienlijk. Dankzij hyperMILL kunnen wij sneller programmeren, bovendien gebeurt dit steeds vaker volledig geautomatiseerd, door gebruik te maken van Automation Center.’ www.mecamar.be/nl/ www.openmind-tech.com

februari 2022

ADVERTORIAL

CARDS PLM SOLUTIONS HELPT VAN WIJNEN MET HET REALISEREN VAN 4.000 WONINGEN PER JAAR

VAN STATISCHE TEKENING NAAR DYNAMISCHE DIGITALE FABRIEK! De woningnood in Nederland is hoog. Het aanbod van beschikbare en betaalbare woningen voldoet niet aan de huidige behoefte en vraag. Ook schaarste van vakmensen heeft impact op de woningbouw. Dit heeft grote gevolgen. Daarom richt Van Wijnen, actief in de bouwsector zich steeds meer op geïndustrialiseerde bouw. Om een oplossing te bieden moet er anders worden gebouwd; sneller, goedkoper, schoner en circulair. Met als doel 4.000 woningen per jaar te realiseren.

EEN DIGITAAL PRODUCTIEPROCES Om aan de grote vraag te kunnen voldoen heeft Van Wijnen moeten investeren in een digitaal ontwerp- ontwikkel- en productieproces. Dit digitale productieproces manifesteert zich in een greenfield woningfabriek. In deze toekomstige fabriek zijn grote stalen tafels aanwezig, op deze tafel wordt een mal opgebouwd met behulp van een robot. Door het gebruik van robotisering, wordt ook deels de schaarste van vakmensen in de bouw opgelost. De tafels met mallen bewegen zich als een carrousel door de fabriek. Op elk punt waar de tafel stopt wordt waarde toegevoegd. Dit allemaal in een geautomatiseerd proces. De onderdelen worden op de bouwplaats geassembleerd. Dit gaat in een hoog tempo waarin één woning per dag wordt gerealiseerd. Dit geautomatiseerde proces, op deze schaal en in deze diversiteit is uniek voor de bouwwereld.

“Wij wisten door onze simulaties al vroegtijdig wat de juiste inrichting van het machinepark BESPAAR KOSTEN moest zijn. Simulatie stelt je in staat om een EN BEWAAR dynamische fabriek, waar het volledige OVERZICHT toekomstige proces in wordt afgespeeld, Steeds meer te testen op fouten, kunnen bottlenecks bedrijven die vroegtijdig opgespoord en hersteld worden.” een greenfield productiehal ANDRÉ KLOUWEN, ADJUNCT DIRECTEUR TECHNIEK opzetten zullen BIJ VAN WIJNEN COMPONENTS. eerst een dynamische versie van de toekomstige fabriek of productiehal simuleren voordat deze wordt gebouwd. Vooraf de flow van je fabriek kunnen inzien en testen om te kijken of je machinepark en de wenselijke productie kan realiseren. Siemens Tecnomatix Plant Simulation kan ondanks de complexiteit van het proces het overzicht bewaren én kosten besparen. Plant Simulation is de oplossing voor complexe processen. Van statische tekeningen naar een dynamische, digitale versie van je fabriek!

DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN SIMULATIE Om vooraf te kunnen voorspellen of dit proces het produceren van prefabricatie elementen voor 4.000 woningen per jaar kan realiseren, wordt gebruik gemaakt van simulatie. Door de eerste getekende statische lay-out om te zetten naar een dynamisch model op schaal, kunnen WIL JIJ AAN DE SLAG MET EEN SIMULATIE VAN JOUW verschillende scenario’s getest worden. Door het inzetten van Siemens PRODUCTIEOMGEVING? NEEM DIRECT CONTACT OP. Tecnomatix Plant Simulation kan gemeten worden of de fysieke fabriek in staat is om de onderdelen voor deze woningen te produceren in de gewenste productietijd. Plant Simulation is cards PLM Solutions het simuleren van je plant, productievloer, machinepark ondersteunt bedrijven bij en mensen om te testen en te valideren wat de omsteltijhet opzetten van een digitale den van je productie zijn. Iedere machine heeft een andefabriek. Ook kunnen wij re taak en hoe stem je deze naadloos op elkaar af? Deze desgewenst het gehele proces software stelt Van Wijnen in staat de machines op de juisin opdracht voor u uitvoeren. te wijze in te richten om het doel van 4.000 woningen per jaar te realiseren.

UIT DE MARKT OOK SCHNEIDER ELECTRIC LID VAN SERVITIZATION PLATFORM, ‘VANWEGE POTENTIE VERDIENMODEL’ Het Servitization Platform is in 2019 opgericht door Link Magazine samen met het European Supply Chain Forum (ESCF) van de TU Eindhoven (TU/e). Servitization staat voor de transitie van producten verkopen naar businessmodellen waarin het verlenen van diensten centraal staat. Het geld wordt dan niet zozeer verdiend met de verkoop maar veel meer – of volledig – met diensten die met die producten verleend kunnen worden. Doel van het platform is breed bewustwording te creëren van de potentie van servitization als enabler voor continuïteit, winstgevende groei en circulariteit. Het open platform biedt koplopers de gelegenheid om kennis te delen en tot concrete actieplannen te komen. Een hulpmiddel daarbij is een servitization readiness scan, ontwikkeld door JADS (Jheronimus Academy of Data Science), die inzichtelijk kan maken wat bedrijven met voorrang zouden moeten oppakken om die servitizationstappen te zetten die passen bij hun

proces, product en markt. Naast het JADS participeert kennisinstelling TU Eindhoven vanzelfsprekend. De leden zijn de bedrijven ASML, Spirotech, Moba, Tembo Group, Voortman Steel Machinery, Vekoma, Lely, AB InBev, Shell en VMI Epe. Recent is daar nu Schneider Electric bijgekomen, marktleider in digitale transformatie binnen energiebeheer en automatisering. Sander van Dasselaar, vice-president Industrie Nederland en België, geeft aan dat die stap genomen is omdat servitization zijn klanten ‘veel potentie biedt’: ‘De digitale technologie die nodig is voor het implementeren van een servitization-verdienmodel is er al. Wat wij willen bereiken bij Schneider Electric is dat machinebouwers en hun klanten de technologie ook echt gaan omarmen en gebruiken. Voorts willen we ze bewust maken van het feit dat businessmodellen blijvend veranderd moeten worden en dat servitization dan een goede optie kan zijn.’

Digitalisering maakt nieuwe, interessante businessmodellen mogelijk die tot baanbrekende innovaties kunnen leiden, aldus Van Dasselaar. ‘Die digitale transformatie moeten klanten maken willen ze niet ingehaald worden door de concurrentie. Dat besef is er alom. Sterker nog, 85 procent van de executives in de industrie geeft aan dat ze sneller willen innoveren om Sander van Dasselaar. Foto: Tom van den Dool competitief te blijven. Door deel te nemen aan het platform willen we een technolo- nog uitgeroepen tot meest duurzame gische bijdrage leveren die helpt de bedrijf ter wereld door onderzoeksmogelijkheden voor machinebouinstituut Corporate Knights. Dit wers en hun klanten te versnellen.’ vanwege onze concrete acties op het Van Dasselaar onderstreept dat sergebied van duurzaamheid en het vitization bijdraagt aan een circulair meetbaar maken van onze doelstelbusinessmodel. ‘Maar echt duurzaam lingen, maar ook omdat we proactief ondernemen gaat veel verder dan dat. Schneider Electric is vorig jaar LEES VERDER OP PAGINA 85

februari 2022

HIGHLY REGARDED SUPPLIER OF

Systems, modules and high-end parts

• High-Tech • Industry • Implants and Medical instruments We design, produce and assemble complete integrated systems, mechanical modules, mechatronical modules and high-end parts for a wide range of industries.

More added value Maximum involvement

www.fmi.nl www.werkenbijfmi.nl

UIT DE MARKT VOORMALIG AEROSPACE-TOPMAN BÜTHKER GAAT INVESTEREN IN SCALEUPS Voormalig GKN Aerospace-topman Hans Büthker is sinds 1 januari algemeen directeur van ZBG Group geworden. ZBG is een groep investeringsbedrijven van ondernemer Frank Zweegers uit Geldrop. Dat Büthker voor die functie is gevraagd, heeft veel te maken met zijn meer dan dertig jaar ervaring in de hightech industrie, en dan met name in de aerospace. Büthker: ‘Een mooie uitdaging scale-ups verder te helpen, met geld, maar ook met mijn kennis en ervaring. Hightech bedrijven, maar ook ondernemingen actief in andere markten.’

Büthker heeft het afgelopen jaar al kunnen proeven aan het werk door voor Zweegers een aantal investeringsprojecten uit te voeren. Dit nadat hij eind 2020 uit de aerospace was gestapt. Na de overname van GKN Aerospace, een van de grootste toeleveranciers voor de vliegtuigbouw ter wereld, door de Britse investeringsmaatschappij Melrose in 2018 kon Büthker in Londen als ceo aanblijven. Na een paar succesvolle jaren kwam er in 2020 fors de klad in door corona. ‘Er werden nauwelijks nieuwe vliegtuigprogramma’s uitgeschreven en de vooruitzichten

de komende twee tot drie jaar zijn niet veel beter. Ik had geen zin te blijven reorganiseren’, verklaart Büthker zijn komst terug naar Nederland begin vorig jaar. Sindsdien heeft hij niet stilgezeten. Behalve voor Zweegers was hij als commissaris van Neways actief en in die rol nauw betrokken bij de geruchtmakende overname door Infestos, waaraan Zweegers zijn aandelen in het elektronicabedrijf uit Son heeft verkocht. www.zbg.nl

VERVOLG VAN PAGINA 83

pakkingen recyclebaar. En eveneens door zelf meer diensten aan te bieden, zoals concrete adviesdiensten voor bedrijven in hoe te verduurzamen en duurzaamheid strategisch te meten.’ Binnen het Servitization-platform wil Schneider graag proofs of concept (POC’s) gaan ontwikkelen. ‘POC’s die bewijzen dat technologie

servitization toelaat en dat er ook daadwerkelijk een verdienmodel gecreëerd kan worden. We hebben ervaring in het ontwikkelen van POC’s en hebben de technische expertise in huis om dit te realiseren en te ondersteunen. Prove it by showing it.’ De coördinatie van het ESCF-platform ligt in handen van onderzoeks-

klanten adviseren in het verduurzamen van hun volledige businessmodel. Onze duurzaamheid zit hem soms in onze producten – zo lanceerden we recent nog het eerste schakelmateriaal van oceaanplastic. Maar ook op het gebied van verpakkingen: binnenkort zijn al onze ver-

Hans Büthker

directeur servitization Néomie Raassens (universitair hoofddocent servitization & innovation sourcing aan de TU/e). Network orchestrator servitization van het platform is John van Ginkel (uitgever Link Magazine). j.n.v.ginkel@tue.nl (informatie platform); 06-17400833; 040-2473983 www.escf.nl

Meer tijd besparen in uw branche? Ontdek dé nieuwe standaard in onderhoudsgemak: ROFLEX® SH en de ROTEX® ZS-DKM-SH

ROFLEX® SH

ROTEX® ZS-DKM-SH

Bespaar 7 minuten tijd per montage met onze nieuwe koppelingen Alle specificaties vindt u op ktr.com/nl of bel voor meer informatie 074 255 3680.

februari 2022

Safe Storage Scalable Design SmartGrid

We build modular, flexible and scalable

SmartGrid is a cleantech solution provider of energy storage systems that are fundamentally safe, easily scalable and inherently smart. Europalaan 202 7559 SC Hengelo (OV) The Netherlands +31 88 020 3900 info@SmartGrid.com

We are here to contribute to the global energy transition

We believe in a sustainable future

UIT DE MARKT PERSONALIA

Stichting Holland Instrumentation (HI) heeft met Martin van Gogh sinds

begin dit jaar een nieuwe directeur. Met Van Gogh aan het roer wil HI toe naar een verdere versterking van de hightech sector in West-Nederland. Zo wil de stichting naast een verdubbeling van de omzet van de technologische industrie in Zuid-Holland – van 26 naar 50 miljard euro in 2030 – ook naar 30.000 nieuwe banen voor de sector. Naast zijn functie bij HI is Van Gogh directeur van Batenburg Industriële Automatisering in Rotterdam en vicevoorzitter van de Economic Board Zuid-Holland.

Sigrid Helbig is sinds 1 februari ceo

van zowel de Brightlands Campus als de Campus Vastgoed van Greenport Venlo. Op de campus in Noord-Limburg werken ondernemers, wetenschappers en studenten samen aan projecten op het vlak van gezonde en veilige voeding, future farming en de bio-circulaire economie. Helbig was de afgelopen zes jaar directeur van The Economic Board, dat in de regio Arnhem-Nijmegen en Wageningen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden bijeenbrengt.

LeydenJar Technologies, dat vanuit Leiden werkt aan een duurzame ‘superbatterij’, heeft sinds kort een nieuwe, vijfkoppige raad van toezicht. Een van de nieuwe leden is Daan Kersten, ceo van fotonicabedrijf PhotonFirst en medeoprichter van Additive Industries dat 3D-printers voor metalen machineonderdelen produceert. De nieuwe raad omvat volgens LeydenJar een ‘gedeelde expertise en ervaring op het vlak van batterijen, equipment, operations en marketing’.

Nadat zijn vader Rob er jarenlang aan het roer stond, is Bram van den Nieuwboer sinds kort de nieuwe algemeen directeur van Holland Motion Group. Dat is gespecialiseerd in hydraulische en elektromechanische aandrijftechniek en omvat Holland Actuators en Holland Hydraulics. Zoon Bram werkte al langer binnen het familiebedrijf in Hengelo en was er de afgelopen jaren commercieel directeur. Marjan van Loon is per 1 februari

Bert Kleinmann is onlangs gestart als de

nieuwe algemeen directeur van Makino GmbH. Makino is producent van CNCbewerkingsmachines, heeft het moederbedrijf in Japan en zet vanuit Duitsland met de komst van Kleinmann in op een verdere versterking van de positie in Europa. Kleinmann was twintig jaar lang algemeen directeur van Matsuura, producent van freesmachines.

toegetreden tot de raad van commissarissen van VDL Groep. Direct na haar studie Chemical Engineering aan de TU Eindhoven trad Van Loon in 1989 in dienst bij Shell. Sinds 1 januari 2016 vervult ze de functie van president-directeur Shell Nederland.

Govers Accountants/Adviseurs Onze klanten behoren tot de top in hun sector, of wij ondersteunen hun ontwikkeling daar naar toe. Dat doen we door een hoge kennis van de waardeketens, door focus op performanceverbetering, en door actieve oriëntatie op de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen met aantrekkelijke verdienmodellen. Beemdstraat 25

T 040 2 504 504

5653 MA Eindhoven

F 040 2 504 599

Postbus 657

E mencke@govers.nl

5600 AR Eindhoven

I www.govers.nl

Isah treedt toe tot SCSN als Service Provider. Kijk op de achterpagina

Maak het met Isah.

februari 2022 25-11-2021 87 12:08

isah.com

DIGITALE COMMUNICATIE IN DE KETEN MAAK HET MET ISAH

Isah treedt toe tot SCSN als Service Provider Met een nieuwe clouddienst vervult Isah de rol van SCSN Service Provider voor haar klanten. Zo blijven we dicht bij onze klanten staan en helpen we hen om hun koppositie te behouden dankzij meer digitale communicatie in de keten!

Smart Connected Supplier Network (SCSN): Slim en efficiënt samenwerken met klanten en toeleveranciers Eenmalig aanmelden bij een SCSN Service Provider Eenvoudig en efficiënt data uitwisselen met aangesloten bedrijven

Lees meer op isah.com/scsn

Maak het met Isah.

link Magazine, 2022 #01

Articles inside

TALKING VERPAKKING Hoe blijf je winnaar in een uitdagende en veranderende markt?

Oreel trekt nieuw personeel met onconventionele campagne

Jubilerend Lenze zet vol in op innovaties in digitaal engineeren

DUURZAAMHEID Van afval naar grondstoffen vraagt van Renewi andere ketenafspraken

UIT DE MARKT

COLUMN Cybercriminaliteit, we houden het zelf in stand!

PLATFORMBEDRIJVEN Hoe wapenen B2B

SERVITIZATION Benchmark van Siemens is trigger om gericht over servitization na te denken

Bakon Food Equipment kiest PRO.FILE, voor PLM over volle breedte

Vanderscheuren werkt met measuringyourworld.nl aan kennisniveau metrologie

OVERNAME Bosch Rexroth Large Projects nu onderdeel van ‘projectenbedrijf’ Van Halteren