UIT DE MARKT

UMS STUURT OP KWALITEIT OM VAART TE HOUDEN IN TRANSITIE NAAR ELEKTRISCH

‘Overheden steken tientallen miljoenen euro ’ s in start-ups die beloven duizenden geëlektrificeerde voertuigen te gaan produceren. Maar die scheppen veel te hoge verwachtingen. Dan valt de kwaliteit straks tegen, is het voertuig niet veilig, kan er niet voldoende worden opgeschaald waardoor de prijs te hoog is en hebben ze de aftersales niet voor elkaar. De gebruiker zal teleurgesteld zijn, zal zijn vertrouwen in elektrische mobiliteit kwijtraken en de zo noodzakelijke transitie naar elektrisch zal vertraging oplopen. Terwijl we juist moeten versnellen!’ Lars Kool houdt vervolgens een gepassioneerd betoog over zijn bedrijf Urban Mobility Systems (UMS) in Oss, opgericht in 2016. Met inmiddels 51 personeelsleden ontwikkelt hij daar kits voor het elektrificeren van voertuigen met een brandstofmotor. Klanten zijn de grote merken als Hyundai, Liebherr, Bobcat en DAF. ‘Wij hebben nu net van een van onze partners, Van der Spek Vianen, twee conventionele Hyundai 85A graafmachines ontvangen, die we ombouwen naar wen. We zorgen voor een kwalitatief hoogstaand, veilig product waarvan de productie goed is op te schalen, waardoor die ook niet duurder wordt, zelfs nu niet bij de huidige prijsstijgingen. En we werken nauw samen met de importeurs, zodat we ook zeker weten dat de voertuigen die met onze kits geëlektrificeerd zijn een goede aftersales krijgen. ’ Kool is UMS begonnen na eerst jaren gewerkt te hebben bij verschillende elektrificatiebedrijven die niet de kwaliteit leverden die hij nastreeft. Dus begon hij zijn eigen bedrijf dat openheid als belangrijke succesfactor heeft.

‘Ik deel waardoor ik kan vermenigvuldigen. Ik deel open met klanten en ketenpartners. Maar ook met mbo-instellingen en laat de leraren en leerlingen zien hoe wij te werk gaan. ’ Natuurlijk ook met in het achterhoofd de groeistrategie van UMS: ‘Het aantal aanvragen dat we krijgen neemt gigantisch toe. We gaan daarom hier een fabriek bouwen voor de grootschalige serieproductie van kits. Daarom wil ik er in de productie snel honderd mensen bij. ’ UMS won een CES 2022 Innovation Award voor de inzending Zero Emission conversion kit for construction equipment. De CES is een zeer grote beurs die begin dit jaar in Las Vegas is gehouden. www.urbanmobilitysystems.nl

elektrisch. Die halen wij door onze r&d heen: we ontwikkelen er complete aandrijflijnen voor die passen in de beschikbare motorruimtes zodat de rest van machines niet opnieuw gecertificeerd hoeft te worden. ’ Als de architectuur van de aandrijflijn gereed is, wordt bij automotive moduleleveranciers als Bosch, Hella en Bender alle benodigde technologie ingekocht om die aandrijflijn, compleet met accu en kabelbomen, te gaan bouwen. ‘We bouwen eerst een prototype. Is die akkoord dan draaien we een nulserie. De industrialisatiekennis die we zo opdoen stelt ons in staat kits naar de klant te verschepen voorzien van een gedetailleerde handleiding en trainingsprogramma. Alles bulletproof, zo ontworpen en uitgelegd dat zelf jij’ , voegt hij de Link-journalist met een lach toe, ‘de kit zou kunnen inbou-

Klanten van Urban Mobility Systems zijn grote merken als Hyundai. Foto: UMS

‘EEN OPZWEEPEFFECT BEGIN 2023 IS NIET TE VERMIJDEN’

Inkoopadviesbureau Kloepfel Consulting – met een netwerk van circa 80.000 leveranciers in ruim 130 landen – richt zich met name op de maakindustrie; in totaal werken er zo ’ n 250 mensen in de DACHlanden (Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland), Oost-Europa en sinds 2019 een team van zes consultants in Houten. ‘Onze medewerkers beschikken over de technische kennis en industriële achtergrond om goed samen te werken met maakbedrijven. Daarnaast kunnen onze cost engineers op basis van hun ruime ervaring en door Kloepfel ontwikkelde software Cost Control bij productiebedrijven nauwkeurige calculaties voor onderdelen maken, adviseren over optimalisering van het productieproces en alternatieven bedenken voor productiemethoden ’ , aldus Peter Smit, partner en medeoprichter van Kloepfel Benelux. Het blijft echter niet bij adviseren. ‘Na analyse pakken we projecten ook samen met de klant op, we vormen als het ware het verlengstuk van diens inkoopafdeling ’ , vult senior te hopen dat na de winter de energieprijzen meer in balans raken en de inflatie drukken, zodat we weer in wat normaler vaarwater terechtkomen ’ , zegt Smit, die stelt dat een opzweepeffect begin 2023 echter niet te vermijden is.

‘Een déjà vu van de kredietcrisis in 2008, toen ik in de automotive werkte: destijds kregen leveranciers te horen dat ze de komende tien maanden niet hoefden te leveren. Om dat nu te voorkomen, zullen leveranciers en klanten beter moeten samenwerken en moet de klant transparanter zijn over zijn voorraden, zodat de leverancier hierop in kan spelen. ’ Het is altijd een mix van korte en lange termijn, ook wat prijsfluctuaties betreft, stelt De Goeij. ‘Ook over de kostenopbouw dient helderheid te bestaan, zodat niet één partij de dupe is. Dus om tafel gaan met je leveranciers en faire deals sluiten. Niemand is gebaat bij een cowboywereld, voor de lange termijn is stabiliteit essentieel. ’ www.kloepfel-benelux.com

adviseur Menno de Goeij aan. Gevraagd naar hun visie op de huidige ontwikkelingen rond grondstoffenschaarste, stelt De Goeij dat de staalprijs na een gigantische vlucht in 2021 sinds september weer iets gedaald is. ‘Toch blijft de verkrijgbaarheid ervan een probleem, omdat de orderboeken van heel veel producerende bedrijven voor heel 2022 vol zitten. Daardoor zijn ook sommige stalen componenten slecht verkrijgbaar. ’ Dit jaar verwacht Kloepfel dan ook geen grote kentering, zeker niet tot het niveau van voor 2020. Smit: ‘En hetzelfde geldt in feite voor allerlei kunststoffen en eens te meer voor elektronica en chips. Daar zit echt het grootste risico qua supplychain. ’ Coronabesmettingen, waardoor fabrieken niet op volle sterkte kunnen draaien, en geopolitieke spanningen die de gasprijs kunnen opdrijven, zetten de productie verder onder druk. De tekorten werken uiteraard ook kostprijsstijgingen in de hand, die nog eens verder oplopen door de huidige hoge energieprijzen.

Menno de Goeij en Peter Smit. Foto’s: Kloepfel

MA IT SPEELT IN OP GROTE VRAAG NAAR INDUSTRIEEL AUTOMATISEERDERS

Sinds 1 februari heeft MA IT (MyAutomation) een nieuwe vestiging in Eindhoven. Belangrijke redenen voor de uitbreiding met een kantoor van een kleine duizend vierkante meter is het dichtbij kunnen aanbieden van opleidingen in industriële automatisering en een experiencecenter. ‘Daarvoor moesten studenten en klanten tot nog toe naar onze hoofdvestiging in Deventer komen ’ , aldus managing director Aram Malas. MA IT legt zich toe op het ondersteunen van klanten in het doorlopen van industriële automatiseringstrajecten. Industriële automatisering vraagt om goed geschoolde hard- en software engineers en die zijn al langere tijd moeilijk te vinden. ‘Daar komt bij dat de IA-opleidingen op mbo- en hbo-niveau niet goed zijn afgestemd op wat de praktijk vraagt’ , stelt Malas. ‘Niet alleen de praktische vaardigheden, maar ook de theoretische bagage van studenten sluit niet helemaal aan. Dus bieden wij met onze IA Professionals Academy lesstof om engineeringskennis te verhogen, maar ook zaken als de juiste vragen stellen, het kunnen inschatten van het eigen werk, het beheren en managen van projecten en het methodisch, modulair opbouwen van software. ’ Behalve schoolverlaters leidt de academy van MA IT ook mensen op met praktijkervaring in de industriële automatisering. ‘Voor verdieping en verbreding van de kennis en vaardigheden waarover ze reeds beschikken. ’ Het experiencecenter op de Eindhovense locatie staat ook ten dienste van de academy, om studenten praktijkgericht te laten oefenen met de modernste hard- en software. ‘Daarnaast zullen we het center benutten voor het doen van pilots met klanten. ’ ‘Net als vrijwel iedereen in de indus-

Het pand van de nieuwe vestiging van MA IT MyAutomation in Eindhoven. Foto: MA IT

trie zijn ook wij heel druk met onze trajecten. Zo ’ n verhuizing van Son, waar we al een kleine vestiging hadden, naar Eindhoven komt dan natuurlijk niet uit. Toch hebben we de die stap gezet, juist omdat we op de nieuwe locatie met de academy kunnen zorgen voor meer, goed opgeleide mensen die ons en de klanten extra ondersteuning kunnen bieden. Operationeel kwam het niet goed uit omdat we erg druk zijn maar we moeten juist ook in drukke tijden met de toekomst bezig zijn. ’ www.my-automation.nl

TRYMAX GROEIT: 60 MACHINES VORIG JAAR, MINSTENS 100 DIT JAAR

Trymax Semiconductor Equipment in Nijmegen maakt een sterke groei door. Daarom is het onlangs verhuisd naar een groter pand aan de rand van de stad. De productieruimte, de cleanroom en de researchruimte zijn meer dan verdubbeld in oppervlakte. Eigenlijk zou de officiële opening half februari zijn, maar dat is gezien de coronabeperkingen maar even uitgesteld tot de laatste helft van april. In ieder geval hebben de medewerkers alvast de ruimte. ‘Het oude gebouw bood onvoldoende productiecapaciteit, er waren parkeerproblemen, de logistieke afhandeling was lastig ’ , zegt ceo en oprichter Leo Meijer. ‘Terwijl we volop in ontwikkeling zijn en de komende drie tot vijf jaar willen ver-

dubbelen in omzet. ’ Trymax heeft een compleet eigen productlijn opgebouwd: de NEO voor de fabricage van geïntegreerde schakelingen in de halfgeleiderindusTrymax is meer dan verdubbeld in oppervlakte. Foto: Trymax trie. Het zijn op plasmatechnologie gebaseerde machines voor onder meer het verwijderen van lichtgevoelige lakken, etsen van uiteenlopende materialen en oppervlaktebehandelingen. Er zijn platformtypen voor wafers tot 8 inch (200 mm) en voor wafers tot 12 inch (300 mm). Vooral de machines voor wafers tot 200 mm zijn zeer gevraagd. ‘De halfgeleidermarkt is zeer dynamisch en cyclisch, waaraan in het afgelopen jaar nog eens de Covidpandemie werd toegevoegd. Dat maakte de bedrijfsvoering wat lastiger. Mensen moesten, en moeten nog steeds, deels thuis werken en het reizen was moeilijker. De grondstoffenschaarste en componententekorten in de supplychain baren ons zorgen en vragen dagelijks aandacht. We zijn steeds met onze leveranciers in gesprek om te weten waar zij tegenaan lopen en wat dat betekent voor onze productie. Waar nodig zoeken we alternatieven. ’ Met het nodige out-of-the-box-denken konden de Trymax-medewerkers veel oplossen. ‘Natuurlijk ontkomen we soms niet aan vertraging. We proberen de schade echter zo veel mogelijk te beperken. ’ 2021 was een recordjaar voor Trymax, aldus Meijer. De orderintake overtrof alle verwachtingen. Bovendien verwelkomde Trymax vorig jaar zo ’ n 13 nieuwe klanten. Dat brengt het totaal op ruim 50 klanten over de hele wereld. Het orderboek voor 2022 ziet er heel veelbelovend uit. ‘We hebben vorig jaar zestig machines gebouwd en gaan dit jaar naar minstens honderd. De groei is mooi verdeelt in meer orders van bestaande klanten die hun capaciteit snel aan het uitbreiden zijn, en nieuwe klanten die de betrouwbare Plasma Ash- en Ets-machines van Trymax installeren als alternatief voor hun huidige machinepark. ’ www.trymax-semiconductor.com

Met een nieuwe clouddienst vervult Isah de rol van SCSN Service Provider voor haar klanten.

Kijk op de achterpagina Maak het met Isah.

PLM-ERVARING VAN SETTELS BRENGT CARDS-TEAM MEER IN BALANS

Settels Savenije PLM Services is opgegaan in cards PLM Solutions. Een integratie van respectievelijk een PLM-dienstverlener op het gebied van Siemens NX en Teamcenter met een value added reseller en businesspartner van Siemens Digital Industries Software. Door de overname door cards, mede mogelijk gemaakt door investeerder Holland Capital Management, is er een implementatiepartner ontstaan van 54 medewerkers – salesmensen, consultants plus ondersteunend personeel – actief in een sterke groeimarkt. ‘Op dit moment is de behoefte in de markt aan automatisering en digitalisering, en dan met name aan NX CAD/CAM en Teamcenter PLM enorm. Grote marktpartijen als ASML en hun system suppliers vragen hun toeleveranciers verdergaand te digitaliseren en de werkvloer papierloos te maken. Covid en de arbeidsmarktkrapte hebben dat proces alleen nog maar verder versneld, om flexibel mogelijk te kunnen opereren en te kunnen sourcen en 24/7 te kunnen produceren ’ , zo legt cards-ceo Erik Burghoorn uit. Die grote vraag kan het cards-team nu beantwoorden met nog meer voeling met de werkvloer van producerende bedrijven, aldus de van Settels afkomstige PLM business consultant Wim Ottenhoff. ‘Met onze kennis van hoe het er op een werkvloer aan toe gaat kunnen we de implementatie van CAD/CAM en PLM vergemakkelijken. Want dat is veel meer dan het installeren van wat software. De menskant is net zo belangrijk, en vaak veel lastiger. Het vergt een andere manier van werken, het aanwijzen en begeleiden van key users en procesengineers. Juist daarmee hebben wij heel veel hands-on ervaring die we vanuit de Settels Savenije-groep hebben meegenomen. ’ Want het voormalige Settels-bedrijf was onderdeel van een groep van ondernemingen met ook engineering- en productieactiviteiten. Betekent het uit die groep stappen en samengaan met cards dan niet tegelijk het kwijtraken van die voeling met de werkvloer? ‘Een

MEVI: SOMS ZELFS AANLEVERING MASSA-ARTIKELEN PROBLEMATISCH

Bij de DISCA in 2019 was Mevi Fijnmechanische Industrie uit Helmond, ontwikkelaar en producent van machines, apparaten, modules en precisieonderdelen, nog de trotse winnaar van de Best Logistics award. De jury noteerde toen onder meer dat het bedrijf zeer leverbetrouwbaar is. Die tijden zijn veranderd, verzucht general manager Jacco Colen. ‘In Q4 2021 zijn voor bepaalde componenten zoals sensoren, lageringen en dergelijke langere lead times gaan lopen. En nu merken we dat naast chips ook bij allerlei elektrodelen, zoals bekabeling. Het begint allemaal wat lastiger te worden. ’ Mevi probeert dan ook zodra de bestelling de deur uit is een bevestiging van de leverancier te krijgen. ‘Maar die rekken en strekken de leverdata steeds meer. Dus hebben we ook met onze klanten nauw contact wanneer ze leveringen kunnen verwachten. Het grootste probleem ligt bij de leveranciers, zeker als ze pas op het laatste moment melden dat een levering vertraging oploopt. Dan hebben we geen tijd meer om naar alternatieven te zoeken. ’ Opvallend genoeg laten zelfs bekende leveranciers nu steken vallen. ‘Dat kwam in het verleden echt niet voor. En dan gaat het ook nog om cilinders of ventielkleppen, massa-artikelen waarvan je het helemaal niet verwacht. ’ Tot voor kort wist Mevi via de eigen productielocatie in Tsjechië soms uit Oost-Europa nog wat voorraden binnen te halen, maar dat gaat de laatste jaren ook moeilijker. ‘Inmiddels voelen ze daar net zo goed de pijn. En omdat ze bij grondstoffen eveneens steeds meer achter de feiten aanlopen, loopt ook de opstart van de productie achter ’ , stelt Colen. Een geluk bij een ongeluk is dat Mevi vooral specials maakt en dus maar kleine buffers aanhoudt. ‘De techniek en software verandert elk halfjaar. Dat betekent dat als we voor dezelfde klant een nieuwe machine maken, we andere onderdelen nodig hebben. ’ Maar daaraan zit ook weer een keerzijde.

‘Doordat we niet weten wat onze klanten morgen nodig hebben, kunnen we daar niet op anticiperen. De grote oem ’ ers die wij hier in Brabant bedienen, hebben altijd de nieuwste techniek nodig. En als ze morgen iets bedenken, willen ze het overmorgen hebben. Als we er dan niet aan kunnen komen, is dat heel moeilijk haalbaar. Want die oem ’ ers hebben doorgaans zelf wel wat voorraad, maar niet altijd alles, zeker niet voor die specials ’ , aldus Colen, die verwacht dat deze situatie nog wel een paar jaar kan duren. ‘We zijn gebonden aan de wereldindustrie en halen net als onze concullega ’ s ook producten uit het Verre Oosten. ’ www.mevi.com logische vraag ’ , reageert Ottenhoff, ‘ maar dat voeling houden deden we – ook als onderdeel van Settels –toch vooral via implementatietrajecten voor klanten. Door de samenvoeging is er nu een meer gebalanceerd team ontstaan met veel PLM-ervaring in het veld. De ervaring na een paar maanden is dat teamleden uit de twee bedrijven heel goed samen kunnen optrekken en elkaar goed aanvullen. ’ Een ander belangrijk motief voor de overname was de complementariteit van de klantenportfolio ’ s. cards heeft klanten als ASML, Thermo Fisher, Ahrend, Frencken, NTS, AAE, KMWE en MTA, Settels Savenije PLM Services voegt daar onder andere Kulicke & Soffa, Weir Minerals, KSE Process Technology en Ushio aan toe. www.cardsplmsolutions.com

BKL is een kwalitatief hoogwaardige onderneming dat specialistische machines (o.a. hijs- en hefgereedschappen en testequipment) ontwikkelt voor gerenommeerde OEM-ers in diverse sectoren. Dankzij de combinatie van uitstekende productiefaciliteiten en de ervaring en creativiteit van zestig professionals bouwen we deze specialistische machines zelf. Onze kennis excelleert in:

› Engineering › Inspection › Production › Services

Uptothe challenge

CollseHeide1 | 5674VM Nuenen TheNetherlands | T:+31(0)402951444 info@bkl.nl | www.bkl.nl

MemberofAnvilIndustries ExpertsinSafety

BKL inspecteert en keurt “tooling’ . Daarnaast ontwikkelt en levert het bedrijfuitgekiendehijs-enhefwerktuigen(IIAverklaring,CE)enassembleertdezeoplocatieinNuenen.

ALS DE INDUSTRIËLE KETENS STRAKS WEER VOL OP DE REM MOETEN, IS HET GEDAAN MET DE SOLIDARITEIT

HUIDIGE TEKORTEN WEL TE FINANCIEREN, MAAR WIE BETAALT STRAKS DE OVERSCHOTTEN?

De onzekerheid in de mondiale maakindustrie is groter dan ooit. Maar niemand wil ‘nee’ verkopen, dus wordt er ‘robuuster’ ontworpen en wordt de cashflow vergroot, om extra capaciteit op te bouwen. Er worden meer risico’s genomen opdat er toch maar geleverd wordt. Op de lange termijn leidt dit echter tot een forse overcapaciteit. Nu is er alom solidariteit, wordt (te) late levering met de ‘mantel der overmacht’ bedekt. Klandizie is er toch wel. Maar als straks de markt verzadigd raakt, terwijl de capaciteit tot een maximum is opgevoerd, zal het met die solidariteit snel gedaan zijn. Meer transparantie over de hele keten is bittere noodzaak, maar zover is het nog (lang) niet. Leveranciers moeten daarom nú hun contracten aanpassen.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

e klantenkring van KTR Benelux in Hengelo bestaat in Nederland voor plusminus de helft uit seriematig producerende, voorraadgestuurde bedrijven. En voor de andere helft uit projectgestuurde ondernemingen: met name die groep zorgt momenteel voor een extra grote logistieke uitdaging.

‘Een van hen ’ , verhaalt senior managing director Hans Hagedoorn,

D

‘heeft lang achter een order in de VS aan gezeten. En dan ineens valt die. Nu moet hij in korte tijd in de VS twee pro-

‘Onze klanten zijn niet bezig met sourcingsperikelen die zich over één of anderhalf jaar kunnen voordoen. Afhankelijk van de informatie van de klant over zijn markt kijken wij wél verder vooruit’ , aldus Dirk van den Hengel van MAG45. Foto: MAG45 ductielijnen opleveren. En wij moeten daarvoor een groot aantal complexe koppelingen leveren. Maar andersom maak ik ook mee: een klant die in 2020 nog heel veel deed, maar dit jaar geen enkele grote order heeft weten te scoren. Daarop anticiperen is heel erg lastig. ’ Dan scheelt het dat die andere helft van de klandizie een wat betere forecast kan afgeven. ‘Die is goed voor een bepaalde onderstroom voor onze productie. ’ Evengoed moet KTR anticiperen op een forse vraag

‘die nog niet hard is ’ . ‘Wij hebben wel een geavanceerd forecastingsysteem (SAP, red.), maar dat is nog geen glazen bol. Dus moeten we, om onze levertijden concurrerend te houden, tot op zekere hoogte risico ’ s nemen. ’

MEER ONZEKERHEID

Die risico ’ s waren het afgelopen jaar extra groot toen er veel meer onzekerheid in de markt was dan normaal: ‘Op basis van de orderintake in 2020 hebben we eind van dat jaar de productiecapaciteit wat teruggeschroefd. Het eerste kwartaal van het vorig jaar was in lijn met onze verwachtingen – ik denk deels omdat veel klanten nog uit voorraad leverden en nog niet bestelden. Maar ergens rond 1 april raakten die buffers leeg en kwam er ineens heel veel vraag los. ’ Over 2021 gerekend was de orderintake in de Benelux 25 procent hoger dan in 2020. ‘En dat geldt min of meer voor alle KTR-landenvestigingen. Tegelijk hadden wij én onze leveranciers met de nodige ziektegevallen te maken, waardoor de capaciteit nog verder uit de pas liep met de vraag. Op de hoofdvestiging in Rheine liepen we op de afdeling logistiek op een gegeven moment dusdanig achter met het verpakken van leveringen dat medewerkers van sales en engineering moesten bijspringen. ’ Terugblikkend is Hagedoorn evenwel tevreden over de mate waarin KTR in de klantvraag heeft kunnen voorzien. ‘Als ik zie hoeveel nieuwe klanten bij ons aanklopten, denk ik dat wij het beter hebben gedaan dan onze concurrentie. ’ Dat dus door van het personeel de nodige flexibiliteit te vragen, maar ook door gecalculeerde risico ’ s te nemen. Zo is geld gestoken in bepaalde machines voor de productielijnen in Rheine. ‘Vaak gaat dat goed, maar soms hadden we achteraf beter in een net wat andere machine kunnen investeren. ’

SUPPLY-SECURITY: DEALEN MET HET (VOLGENDE) OPZWEEPEFFECT

De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat toelevering onzeker is, met name als daarvoor internationale, globale supplychains worden gebruikt. Hoe dit op te lossen? Double sourcing, meer local4local, meer buffers? Of is het beter om alternatieven te engineeren die als back-up kunnen dienen? Oplossingen die allemaal geld kosten: wie gaat dat betalen? En het zijn ook oplossingen die de capaciteit verhogen, terwijl de consumentenvraag niet navenant meestijgt: wat doen we daarmee als straks die vraag plots afvlakt? Is de tijd niet rijp voor geavanceerde AI-systemen die met complete datasets transparant maken waar in de keten de onbalans zal ontstaan? Of vraagt dat – nog altijd – om meer openheid dan ketenpartners elkaar gunnen?

• ‘Al onze ketencommunicatie is erop gericht

productie-stops bij onze klant te voorkomen. ’

• ‘De toeleverende industrie maakt overuren en

dat merken we aan de kwaliteit. ’

• ‘Oem’ers zijn momenteel geneigd voor de

zekerheid maar wat extra te bestellen. ’

• ‘De relevantie om in contracten de onzekere

toekomst mee te nemen, is groter dan ooit. ’

• ‘Geen data delen voor een transparantere

supplychain leidt op termijn tot uitsluiting. ’

AFNAMEAFSPRAKEN

Ook kon menige klant snel genoeg bediend worden door afspraken te maken met nieuwe toeleveranciers. ‘Het aantal strategische leveranciers, die complete producten voor ons fabriceren en ook de kwaliteitscontrole doen, hebben we verhoogd. Wij zijn nieuwe klanten ad hoc gaan beleveren op voorwaarde van leveringsafspraken voor de langere termijn, maar nieuwe leveran-

ciers vroegen dat ook van ons. Niet alleen de fabrikanten van componenten, maar ook de leveranciers van stafmateriaal: staal, granulaat, rubber. Ook daarmee hebben we prijs- en afnameafspraken moeten maken voor de lange termijn. Nu werken wij graag met strategische leveranciers, maar op termijn kan dit leiden tot een zekere overcapaciteit. Die verwacht ik niet de komende twaalf maanden, maar voor daarna blijft het onzeker. Klanten weten zelf ook niet wat ze moeten verwachten. De grote oem ’ ers bellen ons met vraag wat wíj verwachten. ’

ZO TRANSPARANT MOGELIJK

Bij MAG45, dat de klant in zijn supply chain management ondersteunt met advies en sourcing, hebben ze de sterke toename van de vraag en de supplytekorten het hoofd geboden door de communicatie te intensiveren, zowel met klanten als met leveranciers, aldus Dirk van den Hengel. ‘Het is zaak dat de klant zo transparant mogelijk is over zijn forecast en de productplanning die hij daaraan gekoppeld heeft. Van onze kant vraagt het dat we zo duidelijk mogelijk zijn hoe groot de risico ’ s zijn dat bepaalde componenten niet tijdig geleverd kunnen worden en wat wij en de klant

samen kunnen doen om die risico ’ s te verkleinen ’ , zo duidt de director sales & business solutions van de Eindhovense onderneming. ‘Soms, als de gevraagde component echt niet geleverd kan worden, kan de oplossing liggen in alternatieve componenten. Als de klant ons daarover tijdig informeert, kunnen wij met onze leveranciers zorgen dat die wél op tijd geleverd worden. Maar soms blijkt het ook mogelijk dat suppliers toch nog wat in hun planning schuiven en de productie van bepaalde componenten naar voren halen. Al onze ketencommunicatie is erop gericht productiestops bij onze klant te voorkomen. ’

NIET BEZIG MET LANGE TERMIJN

Alom in de hightech, farma- & medtech-markten is de verwachting dat de tekorten nog wel even aanhouden. Maar ook dat de grote vraag op een gegeven moment – over één of anderhalf jaar – opdroogt en er overcapaciteit ontstaan. Van den Hengel onderstreept dat het over zo ’ n lange termijn voorspellen erg lastig is. ‘Onze klanten zijn volledig gericht op het beschikbaar krijgen van supply in de komende maanden. Die zijn niet bezig met sourcingsperikelen die zich over één of anderhalf jaar kunnen voordoen. Afhankelijk van de informatie van de klant over zijn markt kijken wij wél verder vooruit. Daardoor moeten we risico ’ s nemen, maar dat zijn gecalculeerde risico ’ s. Een voorraad zou technologisch obsoleet kunnen worden…

‘EEN GEAVANCEERD FORECASTINGSYSTEEM IS NOG GEEN GLAZEN BOL. ’

STABILITEIT KEERT NIET TERUG

De stabiele supplychains van voor de pandemie keren niet terug, stelt Jan Buis, ceo van oem ’ er RR

Illustatie: Tom van Dun

Mechatronics, vanuit New York waar hij een medisch-wetenschappelijk congres heeft bijgewoond. Was voorheen in grote mate duidelijk wanneer welke componenten tegen welke prijs toegeleverd konden worden, sinds het voorjaar van 2020 is die zekerheid verdwenen. ‘Niet alleen door corona en de grondstoffentekorten en logistieke problemen die de pandemie met zich heeft meegebracht. Ook door het populisme, de daarmee gepaard gaande geopolitieke onrust en de klimaatcrisis. Die stabiliteit komt voor lange tijd niet meer terug. Voor maakbedrijven rest niets anders dan te focussen op het veiligstellen van de toeleveringen, opdat die toch binnen redelijke marges van prijsstijgingen en levertijden plaatsvinden. ’

DIEPERE EN BREDERE BLIK

Een uitdaging die naar zijn mening bij uitstek de mkb-oem ’ ers als RR Mechatronics aangaat. Want die hebben in de strijd om componenten, aldus Buis, niet de markmacht van de grote oem ’ ers. Daarom vraagt hij van zijn engineers een veel ‘bredere en diepere blik’ bij het ontwerpen van de bloedanalyse-apparatuur als de Starrsed-lijn die het Noord-Hollandse bedrijf wereldwijd op de markt brengt. ‘Als we vóór de pandemie in ons MT spraken over supply chain management, ging het over het verkleinen van dure buffervoorraden en het inwisselen van duurdere componenten voor goedkopere. Sinds april 2020 is dat niet meer aan de orde. Sindsdien gaat het erom dat onze engineers bij hun keuze voor componenten

VERVOLG VAN PAGINA 13

rekening houden met de beschikbaarheid ervan voor de langere termijn. En dat ze ook hun ontwerp robuuster maken, zodat het bijvoorbeeld mogelijk is een bepaald type pomp of IC gedurende de levenscyclus te vervangen door een ander type pomp of chip, zonder dat de functionaliteit van het apparaat wijzigt. Maar ook door zo te ontwerpen dat functies die nu nog niet gevraagd worden – maar straks wellicht wel – nu al meegenomen worden als de componenten daarvoor nú beschikbaar zijn. ’

STEVIGE BARRIÈRES

Om dat voor elkaar te krijgen, ziet Buis direct een paar stevige barrières. ‘De klant zal zich flexibeler moeten opstellen en wijzigingen in de BOM van de producten die je ze toelevert gemakkelijker moeten accepteren. Die flexibiliteit is ook nodig van toezichthoudende instanties als de FDA. Deze instanties moeten je een grotere ontwerpvrijheid geven als je kunt aantonen dat je de risico ’ s die de aanpassingen met zich mee brengen op een verantwoorde manier hebt geanalyseerd. ’ Voorts zou, voor een beter inzicht in de beschikbaarheid van componenten op de langere termijn, het (verwachte) aanbod ervan en de (verwachte) vraag ernaar transparant moeten worden gemaakt. ‘Maar dat vraagt wel openheid van de vragers en aanbieders van die producten. ’ En openheid is een schaars goed in deze tijd waarin uitbesteders hun partners als vanzelfsprekend NDA’ s opleggen voorafgaand aan elke kennisdeling, weet Buis. ‘Daar komt bij dat zo ’ n online vraag- en aanbodsysteem alleen zinvol is als het op Europese schaal wordt uitgerold. ’

KUNST- EN VLIEGWERK

Desalniettemin zet RR Mechatronics in op het re-engineeren van zijn producten, in casu, op het kunnen leveren, moet je daar nú nadere afspraken over maken. Ermee wachten is niet verstandig. Want die grote oem ’ er is nú van jou afhankelijk en dus veel eerder bereid om bijvoorbeeld je investeringen geheel of gedeeltelijk voor te financieren ’ , aldus Johansen. ‘Ook kun je ’ m vragen nog ’ ns nauwkeurig te kijken naar zijn markt: blijft de vraag werkelijk stijgen of zijn er signalen dat het kan tegenvallen? Daar komt bij dat oem ’ ers, zeker in deze tijd, geneigd zijn voor de zekerheid maar wat extra te bestellen, om te voorkomen dat ze hun eigen klant niet kunnen beleveren. ’

tot norm verheffen van het intelligent – breder en dieper dus – ontwerpen. Voorts vertrouwt Buis er maar op dat hij de vertragingen van leveringen aan zijn klanten kan blijven beperken tot ‘ enkele dagen ’ . ‘Tot nog toe is dat gelukt, maar met veel kunst- en vliegwerk. De toeleverende industrie maakt overuren en dat merken we aan de kwaliteit. Zelfs de toeleveringen van bestaande suppliers bevatten nu, vaker dan voorheen, fouten. En dan wordt er ook nog eens op het allerlaatste moment geleverd. Dan zit er niets anders op dan maar weer eens een koerier dwars door Europa op pad te sturen. ’

OVERCAPACITEIT

Duidelijk mag zijn: alom in de keten wordt op de huidige tekorten en onzekerheden gereageerd met capaciteitsvergrotingen. De kans is groot dat dat ergens de komende twee jaar leidt tot overcapaciteit en tot een hogere productie dan de markt vraagt. Dat kan leveranciers in grote problemen brengen. Op basis van harde forecasts van klanten hebben zij vaak geïnvesteerd in nieuwe machines, materialen ingekocht en extra medewerkers op de loonlijst gezet. Zeker de grote oem-klanten, die een flink deel van de omzet van hun leveranciers voor hun rekening nemen, zouden dan wel eens hun markmacht kunnen gebruiken om eenzijdig te bepalen dat ze de afgesproken aantallen niet afnemen, zo voorziet Sven Johansen van Westphal Johansen Advocaten uit Nuenen.

NÚ IN GESPREK GAAN

Dus is het voor die leveranciers zaak daarover nu al in gesprek te gaan met hun klanten. ‘Zeker als je constateert dat je klant veel meer en veel eerder bestelt dan normaal en dat die orders een flinke investering vergen om over één of twee jaar te

De stabiele supplychains van voor de pandemie keren niet terug, stelt Jan Buis van RR Mechatronics. ‘Voor maakbedrijven rest niets anders dan te focussen op het veiligstellen van de toeleveringen, opdat die toch binnen redelijke marges van prijsstijgingen en levertijden plaatsvinden. ’ Foto: RR Mechatronics

MEER VOORRAAD TEGEN HOGERE PRIJZEN VERGT VEEL MEER CASH: WAT BIEDT DE OVERHEID?

Om alle extra voorraad te financieren die moet worden aangelegd om (verdere) vertragingen te voorkomen en de soms forse prijsstijgingen te kunnen betalen, heeft RR Mechatronics meer cashflow nodig. ‘Wij hebben daar zomer 2021 al op geacteerd en extra financiële ruimte gecreëerd’ , aldus Jan Buis. Ook Dirk van den Hengel erkent dat de huidige sourcingsproblemen extra cashflow vragen van MAG45: ‘Wij proberen met klanten en leveranciers goede afspraken te maken over de betalingstermijnen. En we trachten hen daaraan te houden. Maar we hebben ontegenzeglijk momenteel meer cashflow nodig. Er zijn leveranciers die vooraf betaald willen worden. Gelukkig maken we deel uit van de Solar Group, een multinational met een omzet van 2 miljard euro. Samen lossen we de extra cashflowbehoefte op. ’ Menko Eisma komt regelmatig bedrijven met cashflowproblemen tegen. Zowel in zijn rol als managing director van Trumpf Nederland, als in die van vicevoorzitter van FPT-VIMAG. Deze branchevereniging van machinebouwers heeft de werkkapitaalproblematiek dan ook tot centraal thema gebombardeerd, om leden daarin zo gestructureerd mogelijk te ondersteunen. Zelf ondervindt Trumpf die financiële problemen niet, geeft Eisma aan. ‘We hebben te maken met de moeilijke leverbaarheid van specifieke chips die in onze besturingen zitten. In sommige gevallen zijn ze veel duurder geworden dan voor corona. En doordat die chips of andere componenten ontbreken, kunnen ook wij niet alle orders op tijd uitleveren. Maar dat komt ook doordat de orderintake significant hoger ligt dan in 2020. De aantallen die we wél kunnen verschepen, liggen ongeveer op het niveau van voor de crisis. We draaien dus goed. Het vraagt van ons wel meer werkkapitaal. Gelukkig zijn we een financieel gezond bedrijf en kunnen we dit goed opvangen. ’ Tal van klanten van Trumpf kampen wel met cashflowproblemen. Dan komt het goed uit dat de Duitse fabrikant van metaalverwerkingsmachines sinds 2014 een eigen bank heeft: Trumpf Financial Services GmbH. ‘Een volledig zelfstandig bedrijf en een echte bank die aan dezelfde EU-vereisten moet voldoen als andere Europese banken’ , benadrukt Eisma.

‘Als klanten in de problemen komen, bespreken we met ze hoe die ontstaan zijn. Is het een kwestie van slechte bedrijfsvoering? Of zijn ze het gevolg van externe factoren als de huidige tekorten? In dat laatste geval helpen we ze, bijvoorbeeld met een verlenging van de betalingstermijn. Ons doel is altijd de klant zo te helpen dat hij door kan. ’ In de markt gaan stemmen op dat de Nederlandse overheid een deel van het werkkapitaal zou moeten (voor)financieren, om faillissementen te voorkomen. Navraag leert dat er een regeling is voor ‘gevestigde ondernemers met tijdelijke financiële problemen’ met een eigen vermogen van meer dan 204.171 euro. Conform het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) kunnen die een lening krijgen van maximaal 212.147 euro, terug te betalen binnen tien jaar.

• • w w ww. ww. trumpf.com rijksoverheid.nl/onderwerpen/ bijstand-voor-zelfstandigen-bbz

Dat laatste is direct terug te voeren op het feit dat leveranciers hun klanten momenteel nogal eens moeten teleurstellen: vanwege gebrek aan materialen of personeel kunnen ze niet op het afgesproken tijdstip en tegen de overeengekomen prijs leveren, aldus zijn collega Marcel Westphal. ‘Leveranciers beroepen zich dan al gauw op overmacht, terwijl dat soms helemaal niet terecht is. De klant kan dan bijvoorbeeld met recht stellen dat de leverancier in gebreke is gebleven door slechts bij één leverancier in te kopen, terwijl hij had kunnen weten dat hij daarmee een groot risico nam. De klant kan een claim indienen voor de schade die hij lijdt door het niet of niet tijdig leveren. ’ Zo heet wordt die soep momenteel veelal niet gegeten, weet Westphal: ‘Veel uitbesteders snappen ook wel dat veel materialen simpelweg nergens beschikbaar zijn en dat zijn leverancier nu eenmaal niet kan toveren. Nú kunnen klanten dat begrip opbrengen. Straks, als er geen tekorten meer zijn maar misschien zelfs sprake is van overcapaciteit, kunnen zij zich minder solidair opstellen en blijven leveranciers zitten met overtollig materiaal dat ze hooguit tegen verlies kunnen verkopen. Daarom doen leveranciers er verstandig aan juist nu met hen het gesprek over de contracten aan te gaan. ’

SOLIDARITEIT GEVRAAGD

Solidariteit is in het betoog van de twee advocaten het kernbegrip, nu vooral van de leverancier met zijn klant, straks van de klant met zijn leverancier. Vanzelfsprekend is die het gemakkelijkst op te brengen als de ketenpartners behept zijn met ‘ eenzelfde cultuur van zakendoen ’ . Momenteel is er alom de (geopolitieke) roep om lokalisering (local4local), om zo veel mogelijk uitbesteden op het ‘ eigen ’ continent. En om logistieke redenen zijn veel inkopers nu naarstig op zoek naar Europese alternatieven voor hun Chinese leveranciers. Maar er zijn dus ook nog culturele en juridische redenen om je te oriënteren op partners in de buurt, aldus Johansen. ‘In de Aziatische cultuur, in het bijzonder in de Chinese, is het normaal en ook niet onbeleefd om, na het ondertekenen van een contract, opnieuw over afspraken te gaan onderhandelen. Ja, als je solidariteit nodig hebt van je ketenpartner, om af te wijken van het contract, zou die Aziatische manier van zakendoen eigenlijk heel goed van pas komen. Echter, die solidariteit kun je veel gemakkelijker krijgen van iemand die dezelfde taal spreekt en dezelfde normen en waarden hanteert’ , zo is zijn ervaring.

‘MEEADEMENDE CONTRACTEN’

Het huidige tijdsgewricht toont, wat de twee advocaten betreft, duidelijk het belang aan van – wat zij noemen –‘ meeademende contracten ’ . Westphal: ‘Contracten waarin een “ wederzijds voordeel clausule ” is opgenomen. Waarin is vastgelegd dat de afspraken over levertijden en prijs worden aangepast als de marktomstandigheden –binnen een bepaalde bandbreedte – veranderen. Zodat beide partijen een deel van de pijn lijden of een deel van de extra marge genieten. ’ Westphal Johansen hebben deze Mutual Benefit Clause nog niet vaak in contracten kunnen opnemen. ‘Te weinig naar onze smaak’ , aldus Johansen. ‘Maar de relevantie om in contracten de onzekere toekomst mee te nemen, is nu groter dan ooit. ’

OPZWEEPEFFECT VOORKOMEN

De overcapaciteit en de consequenties daarvan zijn dus met juridische middelen te verkleinen. Ze zijn echter ook te voorkómen, stelt Jeroen Hanekamp. ‘Die overcapaciteit zal niet ontstaan in ketens waarin de stakeholders – oem ’ ers en toeleveranciers – onze 3DEXPERIENCE-software gebruiken. Die stelling durf ik wel aan!’ , aldus de managing director van Dassault Systèmes Nederland.

‘Want als je in die software een product ontwerpt, wordt direct zichtbaar welke leveranciers geschikt zijn om daarvoor toe te leveren. En dat zijn per definitie leveranciers die gebruik maken van onze Macro Planner, een tool in onze DELMIA-software. ’ Die Macro Planner kan dat opzweepeffect voorkomen. ‘Zo ’ n effect ontstaat doordat retailers koste wat kost willen voorkomen dat er ergens lege schappen ontstaan. Dus nemen hun toeleveranciers en de toeleveranciers daar weer van – inclusief dus de bouwers van de productielijnen en hun leveranciers – elk op hun beurt het zekere voor het onzekere en kopen meer in dan verwacht en gevraagd. Met de Macro

LEES VERDER OP PAGINA 16

Yaskawa Industrial Processors Al uw ideëen al aan boord

Yaskawa levert een complete range ASICs, die speciaal zijn ontwikkeld voor veeleisende industriële automatiseringstoepassingen. Een mooi voorbeeld is de TRITON. Deze innovatieve processor combineert industrieel gigabit Ethernet communicatie, PLC, Backplane Master en Motion Controller in één robuuste chip.

Dit resulteert in lage Cost of Ownership, bijvoorbeeld door de geïntegreerde backplane en zeer lage energieconsumptie.Door het uitgekiende ontwerp levert de TRITON maximale performance tot +125 °C.

www.yaskawa.nl/lp/triton

VERVOLG VAN PAGINA 15

Planner ’ , claimt Hanekamp,

‘krijgt de gebruiker zekerheid over die vraagontwikkeling en hoeft dus niet te overreageren. ’

ALLE STAKEHOLDERS, ALLE DATA

Dat inzicht wordt gecreëerd doordat alle stakeholders in een keten de Macro Planner vullen met actuele data over hun kosten, kwaliteit, productiecapaciteit en logistiek. ‘Dan heb ik het over álle kosten, van productiekosten tot en met die van het verschepen. Kwaliteitsdata geven onder meer informatie over het te verwachten percentage uitval. Data over de productiecapaciteit vertellen onder andere in hoeverre en hoe snel die kan worden vergroot. Logistieke data maken bijvoorbeeld duidelijk of het transport per schip moet of ook per vliegtuig kan, mocht dat nodig zijn. Met al deze statistische gegevens kun je de supplychain optimaliseren. Gegevens die de actuele situatie betreffen, niet de historie en dat is juist nu relevant. Immers, er bestaan geen historische data over de opzweepeffecten van pandemieën als corona. Alleen als je die wel hebt, heeft het zin allerlei verschillende scenario ’ s te bepalen en die met AI en machine learning door te rekenen. ’

HOLISTISCHE VALUE CHAIN

‘Ja, zou de hele industriële wereld van onze software gebruikmaken, dan zou er geen over- of ondercapaciteit, geen opzweepeffect meer ontstaan. Beter kan ik het niet samenvatten ’ , aldus Hanekamp met een lach. ‘Ook niet in ketens van 3.000 leveranciers die toeleveren voor complexe machines bestaande uit 8.000 of meer componenten. Wij hebben complete supplychains in ons klantenportfolio: van delvers van ijzererts en staalproducenten tot componentenleveranciers als SKF, autobouwers als BMW en logistiek dienstverleners als DHL. Samen met de partijen in zo ’ n keten zouden we dit kunnen combineren tot één holistische value chain. ’ Voorwaarde is wel dat alle ketenpartners de benodigde data volledig en op het juiste moment invoeren, wil die keten geen last gaan krijgen van dat opzweepeffect.

DATA DELEN MOET!

Maar dat geldt natuurlijk nog niet voor een doorsnee verpakkingsmachinebouwer met zijn honderden leveranciers, erkent hij. ‘Dus dat opzweepeffect zal zich in die ketens zeker gaan voordoen. Maar bedrijven zoals Renault, Airbus, NXP en BMW zijn bezig om, vanaf het ontwerpstadium, hun hele keten/netwerk te optimaliseren. Voor alle bestaande leveranciers en andere ketenpartners wordt het steeds belangrijker, voor hun toekomstige businesscontinuïteit, om daaraan mee te kunnen doen. Het belang van data delen, voor meer transparantie in de supplychain, is zo cruciaal dat niet meedoen naar mijn idee op termijn tot uitsluiting leidt. ’

‘Ja, zou de hele industriële wereld van onze software gebruikmaken, dan zou er geen over- of ondercapaciteit meer ontstaan. Beter kan ik het niet samenvatten’ , aldus Jeroen Hanekamp van Dassault Systèmes Nederland. Foto: 3DS

• • • • • w w w w w ww. ww. ww. ww. ww. ktr.com/nl mag45.com rrmechatronics.com wjadvocaten.nl 3ds.com/products-services/delmia

Alsspecialistinaandrijvenenpositionerenleverenwij hoogwaardigecomponenten,dienstenencomplete oplossingenvoordeapparaat-enmachinebouwinde Benelux.Uwapplicatiewensenstaanhierbijcentraal.