LEEFTIJD (ON)BELANGRIJK Doet en denkt een jonge ondernemer anders
VERVOLG VAN PAGINA 39
dan een oudere collega? Verschillen ze in de keuzes die ze maken? Waar twijfelen ze over als het gaat om bijvoorbeeld focus, innovatie, productie, financiering of hr? Link Magazine zet twee generaties om tafel.
LUMICKS EN TECHNOBIS VINDEN ELKAAR OP FLEXIBILITEIT EN MEE-INVESTEREN
BIJ WARE ONDERNEMERS ZIT SPIJT NIET IN DE GENEN Pim Kat richtte Technobis een jaar of twintig geleden op. Hij was toen net iets ouder dan starter Olivier Heyning nu. Beiden begonnen min of meer bij toeval. Kat had een prima researchbaan bij Hoogovens. Maar toen het slecht ging, werd hij samen met zijn researchassistent uitgeleend aan machinefabrieken met complexe technologische problemen. ‘Dit kunnen we ook voor onszelf gaan doen’, bedachten ze. Een bedrijf uit België bestelde wonderbaarlijk genoeg meteen vijftig machines bij system supplier Technobis. Op 1 april 1996 begonnen ze ‘als idioten’ te bouwen. Heyning had tot twee jaar geleden een directeursfunctie bij microscopengigant FEI in Eindhoven. Hij raakte in gesprek met een onderzoeker bij de Vrije Universiteit, waar twee hoogleraren al jaren werkten aan een ingenieuze microscoop (zie kader). Elders hadden wetenschappers hun tanden erop stuk gebeten, in Amsterdam was het gelukt. Zou het mogelijk zijn om er een bedrijf van te maken? Heyning dacht in de avonduren met de onderzoeker mee over een businesscase. Ze vroegen aan klanten – academische instituten – via de Voice of Customer-methode welke toepassingen zij zagen, wat hun eisen waren en hoeveel ze wilden betalen. Voorjaar 2014 werd Lumicks opgericht, niet veel later gaf Heyning alles bij FEI op. Het avontuur lokte, lange tijd zag
OP KOERS RAKEN
Olivier Heyning (Lumicks): ‘Linksom of rechtsom, we gáán die microscoop tot een succes maken.’
hij van salaris af. Pas halverwege 2015 ontving Lumicks de eerste twee echte orders.
PIJPENLAATJE Olivier Heyning: ‘Daar zaten we dan, de Ph.D.
PARTNERS De wetenschappelijke start-up Lumicks uit Amsterdam leverde vorig jaar zijn eerste twee systemen van een half miljoen euro elk aan het Duitse Max Planck Instituut en een nieuw biofysisch onderzoeksinstituut in Praag. Het gaat om de revolutionaire C-Trap (Correlative Optical Tweezers-Fluorescence Microscope) en de AFS (Acoustic Force Spectroscope) voor het real-time observeren van bijvoorbeeld dna-eiwitinteractie op moleculaire schaal. Meer inzicht in hoe moleculen onderling verbinden, is essentieel voor het begrijpen van onder meer Alzheimer en kanker. De VU-hoogleraren Gijs Wuite en Erwin Peterman ontwikkelden de prototypes voor de
met zijn sterk inhoudelijke expertise en ik, het was wennen om zo één-op-één samen te werken. De hoogleraren dachten mee, de vercommercialisering moest nog beginnen. Het was een beslissing op gevoel, maar ik heb nooit spijt gehad. Als je gemaakt bent om zoiets risicovols te doen, zit spijt niet in je genen.’ Pim Kat: ‘Dat herken ik. Ondernemer ben je, of niet. Ik begon met mijn medewerker in een oude caravanstalling. Nu zitten we in een hypermodern gebouw op het Energy Innovation Park in Alkmaar. Bij Hoogovens was research lange tijd: ‘Verzin iets briljants en geld speelt geen rol.’ Ineens moesten we ons eigen salaris bij elkaar zien te krijgen. Zelfs op momenten dat het bijna mis ging afgelopen twintig jaar, had ik nooit spijt. Ik had het niet willen missen.’
C-Trap, die vakblad Nature Methods in zijn top-tien van meest veelbelovende methodes van het decennium plaatste. De potentiële markt is tweehonderd miljoen euro. De sourcing en productie voor Lumicks wordt verzorgd door Technobis uit Alkmaar. Het bedrijf heeft een speciale ruimte ingericht voor de bouw van zo’n vijf tot tien systemen per jaar. Bedrijvengroep Technobis levert hightech instrumenten, modules en optische chips aan onder meer maakindustrie, ruimtevaart en medische wereld. www.lumicks.com www.technobis.com
Olivier Heyning: ‘Hoe wist je welke kant je op wilde?’ Pim Kat: ‘We hebben van alles gedaan, maar altijd met fotonica, optica, thermische beheersing of fijnmechanica. Een bedrijf moet een bepaald imago uitstralen. Als je afwijkt van je koers, kun je dat ineens kwijt zijn. Daarom hebben we wel eens opdrachten afgeslagen. Dat heeft soms moeilijke tijden opgeleverd. Het ene moment namen we tien man aan, dan weer moest plotseling een kwart vertrekken. Voorbeeld: we hebben ooit ingezet op zonnecellen. Een spin-off van ECN had een procédé ontwikkeld om silicium meteen dun te gieten. De wereldmarkt leek open te liggen, we investeerden mee voor een half miljoen. En de markt stortte in. Het is steeds nieuwe dingen zoeken en opstarten, sommige lukken wel, andere niet. Wij zijn continu aan het improviseren. Jij begon met een product dat al sterk gedefinieerd is, bij jou ligt die koers veel meer vast, lijkt me.’ Olivier Heyning: ‘De focus lijkt heel duidelijk, maar er zijn ontelbaar veel beslissingen te nemen. Ik moet bijvoorbeeld continu bedenken wat we níet gaan doen. We hebben inmiddels acht Ph.D.’s in dienst en die zitten vol briljante ideeën, maar dat is destructief als je iets gedaan wilt krijgen. Ik ben steeds aan het sturen om uitgevoerd te krijgen wat gepland en afgesproken is. Het staat haaks op universitaire research, waar mensen de hele dag zo open-minded mogelijk moeten zijn. Ik kwam bij FEI uit een bedrijfscontext. Het is voor mij een grote uitdaging geweest. Mensen veranderen is niet eenvoudig, maar ik ben wel eindverantwoordelijk als ceo.’
GROEISTUIP Pim Kat: ‘Bij mij zit pionieren nog steeds sterk in
40
juni 2016