Vulkan by Det Norske Samlaget

Zakiya Ajmi

Vulkan Roman

Omsett frå dansk av Runa Kvalsund

Samlaget Oslo 2022

Originaltittel: Vulkan © 2019 Zakiya Ajmi og Gads forlag A/S Publisert etter avtale med Babel Bridge Agency Norsk utgåve © Det Norske Samlaget 2022 www.samlaget.no Omslag: Alette Bertelsen, aletteb.dk Førtrykk: Type-it AS, Trondheim Skrift: 11/14 pkt. Sabon Papir: 80 g Munken Print Cream 1.8 Trykkeri: ScandBook AB, Falun Printed in Sweden ISBN 978-82-340-0780-4

Denne boka er trykt på miljøvennleg papir.

Tyngdekrafta Tyngdekrafta er ikkje ein lov. Det er ein teori som Isaac Newton tenkte ut ein dag i 1666, då han sat under epletreet sitt og eit eple sleppte greina si. Isaac Newton kom på teorien om tyngdekrafta for å kunne forklare kvifor ting fell mot jorda. Men sjølv om teorien fram til no har halde vatn, kan vi i prinsippet aldri vite sikkert at det neste eplet ikkje vil flyge opp mot himmelen. Eg liker tanken på det. At tyngdekrafta er ein teori. Og at eplet godt kan falle langt frå stammen. At det faktisk kanskje kan flyge stikk motsett veg. Det var Thomas som fortalde meg det om tyngdekrafta. Og det var krisepsykologen som gav meg denne boka. «PTSD», sa han. «Skriv det ned», sa han. «Det vil gjere deg godt», sa han. Dei bleike, hårete tærne hans stakk ut over kanten på dei fotforma sandalane. Og sofaen hans stikk mot dei berre beina mine. Det kjennest som om det er gått fleire år. Men det er berre eit par veker sidan mamma og eg vrei om nøkkelen til rom nr. 11. Vi stoppa halvvegs 5

nedi bakken for å kaste eit siste blikk på den raude mursteinsbygningen som hadde vore heimen vår den siste tida. Inngjerda og videoovervakt. Vi eigde nesten ingenting. Vi fekk alt med oss på bussen. Sjåføren hadde på radioen. Vi nikka i takt med musikken. Eg knua ryggsekken min inntil brystet. Mamma let den overfylte IKEA-posen dumpe ned på golvet. Ho bles i handflatene sine, som var blitt gnegne raude av handtaka. Vi smilte til kvarandre. «No begynner kapittel to», sa ho.

Kapittel to Det er vanskeleg å starte på kapittel to når kapittel éin på ein måte aldri sluttar. Mamma høyrer på musikk med klokker og djupe, messande stemmer. Det er noko dei frå kommunen har tilrådd. Og sikkert krisepsykologen også. PTSD. Nervesystemet. Gjere godt. Men uansett kor høgt klokkene ringer, og uansett kor mykje andedraga hennar høyrest ut som havet, greier ho ikkje å overdøyve telefonen som vibrerer. Han vibrerer særleg intenst når det er han som sender melding. Han vibrerer så kraftig at han ramlar ut over kanten på Fretex-sofabordet vårt. Idet han treffer golvet, lyder eit smell som får oss begge til å fare saman. Vi kan ikkje gjere anna enn å le av det. Der vart vi skremte. Men latteren stilnar raskt igjen. Eg skal framleis ha samvær annakvar helg. Det vart bestemt i tingretten, og vi orkar ikkje å anke akkurat no. Eg drøymer om at Idris er noko som kan skje i kapittel to. Eller kanskje i kapittel tre eller fire, om eg 7

skal vere hakket meir realistisk. Vi har ikkje snakka saman enno. Idris går i parallellklassen min. Profilbildet hans er tatt nedanifrå, mens han er midt i eit hopp. Det er berre Idris og den blå himmelen rundt han. Han har på seg ein svart hettegenser og svarte joggebukser og ser ut som ein skugge. Eller eit fatamorgana. Noko nokon har funne på. Eg sit og stirar på profilbildet hans. Og prøver å samle mot. Vil du sende Idris ein venneførespurnad? Eg vil jo det. Men eg kan ikkje. Hjartet mitt bankar i trippelfart, musepila skakar, og golvplankane under meg slår rivner. Og Chili seier at eg like gjerne kan droppe det. Han har ingen forbindelse til jorda. Og han er sjukt barnsleg. Chili er venninna mi her. Ho har platinablondt hår, som ho kvar morgon bruker lang tid på å børste feil veg, så det blir vilt og uregjerleg. Ho har sikringsnåler i dei svarte dongeribuksene og push-up-bh under flanellskjorta. Ho er ei sånn som godt kan finne på å røyke viss dei ho er saman med, røyker, og ho er forelska i ein 10.-klassing med holete bukser og dreads som luktar Roskilde-festival. Ikkje at eg nokon gong har vore der, men eg er ganske sikker på at det er det dei luktar. Han heiter Oscar, og i kveld har han invitert oss på fest hos ein av vennene sine. Eller strengt tatt har han berre invitert Chili. Chili er ei sånn ei som blir invitert på fest av ein fyr som kan spele gitar. Og då meiner eg ikkje berre Wonder8

wall. Han kan spele gitar på ekte. Han er med i eit band. Eg er meir ei sånn som dei sikkert ikkje har noko imot at blir med, om eg berre låner nokre klede av den nye, kule venninna mi. Chili: kjem du? Ventar på hjørnet. Anna: 2 sek.

Eg klappar saman datamaskina. Idris’ svarte skugge blir sitjande som ein flekk på netthinna, akkurat som når ein har sett rett på sola. Skjørtet kryp oppover då eg spring ned trappa. «Hei, Anna!» Nadja er på veg opp. «Sjå», seier ho og opnar handflata. «Ei tann», seier eg. «Mm. Eg mista henne i barnehagen.» «Kult», seier eg. «Og sjå her», seier ho og drar opp eit samankrølla papir frå lomma. «Det er eit brev eg har skrive til tannfea.» Eg knip auga saman og let som eg les krusedullane. «Det står at eg gjerne vil vente med å få pengane utbetalt til eg har mista alle mjølketennene. Då vil eg få renter på det. Men ho kan sjølvsagt få tanna i pant med ein gong, om ho helst vil det.» Selma tar oss att. Ho drassar på to tunge handleposar. «Hei, Anna.» Eg drar skjørtet nedover. «Skal du på fest?» Eg nikkar. 9

Selma smiler. Ho ser ikkje ut som ei mor. Ho har raude lepper, og det blanke, svarte håret er samla i ein laus knute. Ho har på seg eit par korte shorts, har lange, slanke bein, og ei tatovering av ei naken dame, på overarmen. «Vi skal ha vår eigen fest. Ein Disney-fest, der vi får ete godteri», seier Nadja. Eg nikkar igjen. Eg veit aldri heilt kva eg skal seie når Selma er der. Sånn har det vore sidan ho ringde på døra hos oss første gongen og sa: «Hei, naboar!» og gav oss ein innflyttingsbukett. Vi hadde ikkje nokon vase, så han vart ståande i eit vassglas, og han stod så lenge at vatnet vart rote og blomsterblada ramla av. Selma stikk nøkkelen inn i låsen. «Forresten, Anna», seier ho. Eg stoppar i svingen og ser opp på henne. «Eg er på jakt etter ei ny barnevakt. Det er ikkje så ofte eg treng det. Berre ein gong iblant i helgene. Hadde du hatt lyst?» «Øh …» seier eg. «Eg kan ikkje så mykje om barn, så kanskje det ikkje er så lurt.» «Eg kan då heller ingenting om barn. Kom igjen. Det blir hyggeleg. Og eg betaler bra, det lovar eg.» «Øhm, jo, det kan eg vel sikkert …» begynner eg, men Selma er allereie på veg inn i leilegheita. «Supert! Du må kose deg på fest. Du ser bra ut!»

Bakrus Lyset skifta til raudt før eg rakk over. Chili ventar på den andre sida av gata. Ho forsvinn bak bilane som susar forbi mellom oss. Eg ser på dei holete Conversa mine og vurderer å snu. Om eg skundar meg, rekk ho ikkje sjå at eg går. Men det blir grønt igjen før eg greier å bestemme meg. «Kom, då, Anna!» ropar Chili. Eg heiser opp ryggsekken. Chili fører an mot utkanten av byen, forbi slitne varehus og høgrøysta heimlause på gatehjørna, inn gjennom ein port til ein graffitimåla bakgard. Der er det eit band som speler ein eller annan plass. Eg ser dei ikkje. Eg høyrer dei faktisk heller ikkje så godt gjennom dei knatrande høgtalarane. Chili headbangar, så med-vilje-morgonhåret hennar ramlar ned i ansiktet. Ho har på seg altfor mykje sminke. Ville mamma ha sagt, i alle fall. Ho ler mot meg. «Der kjem han jo», seier eg. Oscar sine dreads stikk opp over mengda. Som ein loden blekksprut som svømmer rundt i eit hav av 11

svarte hettegenserar. Chili kvin og olbogar seg gjennom den tettpakka bakgarden. «Vent!» ropar eg. Men menneskehavet lukkar seg etter henne, og eg blir ståande heilt aleine. Ryggsekken gneg på skuldrene. Anna: Chili!! Anna: Kom tilbake. Anna: Eg kjenner jo ingen. Anna: Seriøst Chili Anna: Viss du ikkje svarer snart, stikk eg!!! Anna: Eg meiner det. Anna: 5 minutt. Så går eg. Anna: Hallo???

* «Hei, Anna», seier mamma. Ho sit ved kjøkkenbordet. Ho ser ikkje opp. Kanskje ho mediterer. «Hei.» Eg lener meg mot dørkarmen og gjespar. «Trøytt?» «Litt.» «Var det hyggeleg hos Chili?» Eg trekker på skuldrene. «Det var heilt okei. Vi såg berre ein film om ei jente som drog på fest med bestevenninna si, men så stakk venninna av med ein fyr. Han slutta med at jenta berre gjekk rundt i byen på måfå og venta på at det skulle bli morgon.» «Hm. Den har eg ikkje høyrt om.» Eg trur ikkje ho mediterer. Ho sit berre og vurde12

rer om ho skal smørje seg ei skive til med kvitost. Ho drar fingeren rundt i smulane på tallerkenen. «Han var ikkje særleg bra heller. Men han har visst vunne ein Oscar.» «Det er så fint at du har fått deg ei venninne», seier ho. «Verkeleg. Det har du fortent.» Ho beveger leppene, som om ho gjerne skulle ha sagt noko meir. Noko om kor søt og klok og fantastisk eg er, og kor rart det var med jentene i den gamle klassen, alt dei gjekk glipp av. Men ho seier det heldigvis ikkje. Ho ser omsider opp på meg, og rynkar bryna. «Kva er det du har på deg?» «Det er noko eg lånte av Chili.» «Kvifor det? Tissa du på deg?» Eg ristar på hovudet. Ho trur sikkert at eg lyg no. Men akkurat det er jo faktisk sant. «Vi manglar forresten bleier», seier ho. «Men mamma. Var du ikkje nettopp ute og handla brød?» «Jo, men eg gløymde bleiene.» PTSD. Problem med hugsen. Heilt normalt, men ganske irriterande. Eg himlar meg auga og trekker skjørtet nedover. «Og mjølk!» ropar mamma rett før ytterdøra smell i lås bak meg. «Ein kroppsleg reaksjon», sa krisepsykologen. Ufrivillig vasslating. Også normalt, tydelegvis.

Plass Eg har ikkje fått ein plass enno. Først var Karsten sjuk, og så var det fagveke, då var det ingen som hadde sin eigen plass, og så har vi berre hatt det travelt med det eine og det andre, og så er det jo noko med branntryggleiken som gjer at det ikkje er plass til eit ekstra bord i klasserommet. Somme gonger køyrer Karsten sin eigen stol ned til enden av eit bord, så vi sit tre saman i staden for to. Stolen til Karsten er mjuk. Han er trekt med gul fløyel, som er rivna, så ein kan sjå inn til skumgummien. Rygglenet er litt øydelagt, så ein bør ikkje lene seg for langt tilbake. Og ein må i alle fall ikkje begynne å lukte på stolen. Det er ikkje fordi dei andre er slemme eller noko. Dei fleste legg berre slett ikkje merke til at eg trillar stolen bort til bordet deira, og det er verre enn å vere i vegen. Så for det meste set eg meg i vindaugskarmen. I dag er Emil sjuk, og han bruker å sitje ved sida av Chili, så eg låner plassen hans. Vi har om tektoniske plater. Chili lener seg inn 14

over verdskartet. «Eg er ikkje jomfru lenger», kviskrar ho. «Kva?» seier eg, litt for høgt. Karsten gir frå seg eit gjesp. Han har det med å duppe litt mens vi løyser oppgåver. «Anna og Chili!» seier han. «Sorry», seier Chili. Ho smiler eit lite, krøllete smil. «Vi hadde sex», kviskrar ho. «Kva?» kviskrar eg. «Eg og Oscar. Etter festen. Kor vart du av, eigentleg?» Eg ristar på hovudet. «Kvifor?» spør eg. «Veit du at han kan spele gitar?» «Du har nemnt det, ja.» Ho smiler ned i papiret sitt. «Kva gjorde han med håret sitt imens?» spør eg. Chili himlar med auga. Då det ringer ut til friminutt, set eg stolen til Emil på plass. «Eg trur eg må dra heim. Eg føler meg ikkje bra.» Chili svarer ikkje. Ho stirar drøymande ned på telefonen sin, som er full av sms-ar frå Oscar. Eg viftar med handa framfor ansiktet hennar, men ho ser meg ikkje. «Alt snurrar rundt, kjenner du det? Og det er liksom ei hinne mellom meg og resten av verda.» Eg kastar sekken på ryggen og pressar meg forbi dei andre, som står samla i småsnakkande klynger rundt omkring i klasserommet.

I skulegarden blir eg nesten takla av ein tredjeklassing. «Sjå deg for!» ropar han. Eg bøyer hovudet og spring gjennom hoppetau og paradisruter og jentene og gutane. På den andre sida av gjerdet stoppar eg og hiv etter pusten. «Skulkar du?» Lyden kjem oppe frå. Eg kjenner att stemma, endå vi aldri har snakka saman. Idris balanserer på det raudmåla gjerdet. Han har posete joggebukser og ei altfor stor T-skjorte. Auga hans glimtar gyllent i sola. Hendene er knytte. Først trur eg at han er sint for eit eller anna. Men så løftar han armane og spreier ut fingrane. Det regnar glitter frå begge handflatene. «Kva var det der?» spør eg. «Flytt deg litt», seier han og hoppar ned på asfalten. Han landar elegant på beina. «Skulkar du?» spør han igjen. «Nei. Eg er blitt sjuk», seier eg. «Du er ny, er du ikkje?» «Jo.» «Venninna til Chili.» «Ja», seier eg. «Eg heiter Idris.» Eg nikkar, som om eg ikkje allereie visste det. Idris. «Men god betring, då», seier han. «Takk», seier eg. «Vi får håpe du blir frisk til vi skal på byvandring.» «Skal du også vere med?» «Heile kullet skal.» 16

Byvandringa er neste veke. Det er alt dei andre snakkar om. Først skal vi rundt og sjå på gamle bygningar og snakke om korleis byen har utvikla seg. Så treng ein ikkje dra tilbake på skulen etterpå. Ein kan gå på Strøget eller Fisketorvet, for eksempel. «Eg vil nok tru eg er frisk innan den tid. Eg føler meg berre så underleg svimmel, kjenner du det? Det er som om eg kan merke det når jorda dreier.» Men Idris har allereie hoppa vidare. Eg låser opp sykkelen min. Han er ny. Altså, brukt, sjølvsagt, men ny for meg. Alt vi har her, er nytt.

Ei utfordring «Så du er svimmel?» spør mamma. «Det er meir ei kjensle av at eg ikkje har noko å halde fast i», seier eg. Mamma rynkar panna. «Kanskje vi skal ringe legen.» «Nei, eg må berre kvile. Det er litt den same kjensla som når du skal ta berg-og-dal-banen på Tivoli, og det verkar som om han som skal sjekke om du er spent godt fast, slett ikkje veit korleis ein sjekkar det. Om du kan sjå for deg det.» Det kan ho visst ikkje, men ho sukkar og seier at eg godt kan bli heime. Chili: Skal eg kome på besøk? Anna: Det går ikkje. Er for dårleg :( Chili: Eg kan berre kome raskt og gi deg leksene? Vi har fått ei stor oppgåve i geografi. Chili: Skal eg det? Chili: Har også nytt om Oscar <3 Chili: ?? :)

Eg sit stort sett berre og ser på YouTube. Eg ser ein sånn dare-video med ein fyr som har bede følgjarane om å finne utfordringar, og følgjarane har føreslått alt mogleg crazy og ekkelt, som å stikke hovudet ned i doskåla mens han spyler ned, og å ete eit heilt glas med jalapenos. Mamma stiller seg bak stolen min og ser på saman med meg. «Kvifor gjer han det?» Eg trekker på skuldrene. «For gøy, berre.» Han løftar glaset opp til munnen, men set det flirande frå seg att. «Oh fuck, man », seier han. «You guys … you guys are fucking crazy!» Han peiker mot skjermen. «But I love all of you motherfuckers, you know that, right? So I’m gonna do this. Because I made a commitment when I asked for your dares. I made a promise that I would …» «Bla bla bla», seier eg og spolar tre minutt fram, der han endeleg puttar jalapenosane i munnen. «FUCK MAN! » ropar han. Det blir overstyring på lyden. Mamma held seg for øyra. Han blir heilt raud i ansiktet. «Hot, hot, hot. I need water! » «Han må ikkje drikke vatn», seier mamma. «Då blir det jo berre verre.» Ho ristar på hovudet og tuslar ut på kjøkkenet. Eg trykker på pause. «Du, mamma?» ropar eg. «Kva er det?» «Klassen skal jo på tur i morgon. Inne i byen.» «Okei?» «Det er ei sånn slags byvandring», ropar eg. «Ja, stemmer det.» «Så eg tar nok berre toget rett etterpå.» 19

Mamma er stille litt. «Men skal du drasse med deg tinga til helga heile dagen?» «Det var det, ja. Det tenkte eg ikkje på.» «Du bestemmer, vennen.» «Ja. Eg finn ut av det.» «Ok.» Eg trykker på play. «Så lenge han ikkje avlyser igjen», ropar ho. «Eg har ikkje høyrt noko frå han enno, så det trur eg ikkje.» «Men trur du at du er frisk nok i morgon?» Eg kremtar. «Ja. Eg føler meg litt betre allereie.» «Ok, vennen.» Eg trykker på pause. Eg finn profilen til Idris og ser gjennom bilda. Det er eitt der han balanserer på eit sykkelstativ. Han står i motlys, men ansiktet gløder likevel. Eg ser for meg at han hoppar sekundet etter at bildet er tatt. Og eg oppdagar at eg held pusten i spenning. Han balanserer ofte på ting, trur eg. Og smiler så lufta glitrar, og noko i meg knitrar. Pila peiker mot: Vil du sende Idris ein venneførespurnad? Eg lukkar auga og trykker raskt, før eg rekk å ombestemme meg. Så trykker eg på play. «Oh, man! This is CRAZY! This is the sickest dare you have ever given me! I hate you guys! Nah, man. Just kidding. I love every one of you sick motherfuckers. Don’t forget to subscribe to my channel! Bye!»