Bildeavmenn .Dikt.1991
Eitannaeple.Roman.1992
Påvissetideravdøgnet .Dikt.1994
Turogorden.Roman.1995
Tvillingfeber .Roman.1998,2012
Landfastlykke.Roman.2001,2002
Altsomer.Roman.2004,2005
Mittmildevesen.Roman.2006,2007
Litterærsalong.Essay.2009,2012
AdamHiorthsveg.Roman.2011
Sjudagariaugust.Roman.2014,2015
Trevegartilhavet.Roman.2018,2019
BritBildøenerogsåomsetjar ogforfattaravbarnebøker.
Hospinnigjenidensistebakken,ogtenkermedgru påatfarenskalkøyresamevegenberretimarseinare. Grusvegenerleireteogblautilangeparti.Deterikkje såmangekilometerfråhovudvegenogopptilsetra.
Mensikkertmangenok.Langsdensøletevegenstår graneneoghengmedsøkkvåtegreiner,liksomdømmande: Detvardinidé.Deterdettedeikjemtilå tenke,allesomein,nårdeikjemkøyrandeoppmot Innsetra. DetvarDortesinidé.
DetersåtypiskDorte,kjemAnettetilåseietilJan Ingenårdeikøyrersegfastogbildekkagrevseglengeroglengernedisøla.TypiskDorte,detvarhosom absoluttvilledette,draossuthiteimørkogvåtoktoberhelg.
Menforeldragiftasegioktober,ogdennehelgaer detnøyaktigfemtiårsidan.Einbørdafeiredetpå sjølvedagen,tenkerDorteidethokjemframtildet somtrulegskalvereeinport,totjukketrestubbarsom ermålamørkebrune.Hosvingaravfrågrusvegenog inngjennomporten.Ettereinliten,humpetenedoverbakkeserhoendelegsetra.
Jo,mendeikunnehattfeiringapåhotelletheime,
høyrerhoAnettemalepå,ogtarhoikkjemykjefeil, såstemmerfareni.Davilledeisleppeåreisesålangt. Deivillesleppeåpakkekoffertane,låseavhuset,skru nedtermostatane,trekkeutkontaktane,benaboane henteinnavisene,bekymreseg,bekymreseg.
OgKarl,kvatenkerhan?Tvillingbrorenseieraldri dethantenker,sitderberremedeitskeivtsmil,serut somhanmorarsegoveraltsomblirsagtoggjort.Karl meldesegtidlegut.Ikkjesidanungdomsskolenhar hanfunnedetnødvendigårapportereomkvarhaner, ogkvahandrivmed.Menhansomharlengstreiseveg avalle–hankjemrettfråeinsurfeturtilMarokko–tekstaberre: Ok,egkjem.Denudefinerbaremotstandenharvorestørrehosdeiandre,deisomharmindre enntotimaråkøyre,deisomverkeleghargodtavå lufteseglitt.
Vedførsteblikkserbygninganesmåogliksomavbleikteut.Menkvaserikkjegråttogtristutislikteit vêr?Kollegaenhennar,somnettoppharfeirafemtiårsdagensinpåInnsetra,skrytteveldigavstemninga, vertskapet,maten,ogikkjeminstavateigarenhargod peilingpåvin.Påhotelletderfamilienvanlegvisfeirar storedagar,villedeihafåttdetsamesomdeialltidfår, ogkvitvinenvillehavorehalvtørroglunka.Fortener ikkjedetåhavoregiftifemtiårnokolittutanomdet vanlege?
Dorteparkererattmeddeneinasteandrebilensom stårder,einikkjeheiltrein,sølvgråkassebil.Hotrakkarforsiktigutpådensøletegardsplassen.Kvitejoggeskoerdefinitivtikkjetingenher.Menshostrekker ryggen,prøverhoåfådethoserrundtseg,tilå stemmemedbildahoharsettfråstaden.Deiviste
setraopplystavfaklar,trolskoginnbydande.Vertskapetvilsikkerttennefaklartilkvelden.
Deitrebygninganedannareitlitetun.Einglaspassasjekoplarsamaneittoetasjestømmerhusog einlågaretrebygning.Midtimottrebygningenliggeit gammaltstabbursomhallarlettmoteinesida.Suiten derhohaddetenktåplassereforeldra,liggistabburet.MenDorteserstraksatdengamlesteintrappavil bliforbrattforfaren.Daerdetnokbetreåinnlosjere foreldraihovudbygningen,sådeisleppågåattog framovertunetdersomregnetheldfram.Ogregnet skalhaldefram,ifølgjemeldingane.DetkraftigeregnetoverSør-Norgeharvartisnarteivekeno.Dorte sukkarogseroppmothimmelen.Eistundsågdetuttil åklarneopp,menoverhennedrarskyenesegsaman tileinmørkknyttneve.Hokjennernokrelettedropar motpanna.Vel,vêretkaningengjerenokomed.Og suiten…KanskjeAnetteogJanIngevilblimeirpositivtinnstilteomdeifårhimmelsengogbadestamp?
Smelletfråeidørfårhennetilåsnuseg.Einmann harkommeutfrådetsommåverehovudbygningen. Hanblirståandeogtørkeavhendenepåforkleetsitt. Detraudeforkleetogeitkvittsmillyseroppidet mørkeinngangspartiet.
«Stånoikkjederogblivåt!»roparhan.
Dortehentarhandveskautavbilenoggårmotinngangen.
«Egventaingensåtidleg»,seierhanogstrekker frameinfuktigneve.«DeteregsomerOle.Egstod nettogkuttagrønsakertilmiddagenikveld.»
«OgegerDorte.Beklagarategkjemsåtidleg.Eg haddelysttilåvereherlittførdeiandrekjem.»
Olehelddøraoppe,ogDortegårgjennomeinliten gangoginniresepsjonen.Deterhalvmørktderinne, oghantennerlysmenshansmåsnakkar.
«Haddeegvisstatdukom,skulleegsjølvsagtha tentipeisen.»
«Detgårfint.»Dortetrekkerkåparundtseg.Framfordenstore,kvitepeisenstårnokresmåbordog korgstolarmedgråogkvitesaueskinn.Resepsjonen fungerertydelegvisogsåsombar.Olegårbakden tungefurudiskenogtrykkerpåeitparknappar.Hyllenebakhanlyseroppmedrekkepårekkeavfargerikeflasker.
«Litttidlegforeinvelkomstdrink,kanskje?»ler han,ogførhorekkåsvare,opnarhaneinpermsom liggder.«Viavtaltemiddagklokkanitten,ikkjesant?»
Hårethanserhalvlangt,rufsete,detfelllittnedda hanlenersegoverboka.Hanstrykdetbakøyretog gløttaropppåhenne.
«Ja,egharsagtatdeimåvereherførseks.»
«Vilduharommeddetsame?»
«Ja,menegerlittitvil…Eghaddetenktatjubilantaneskullefåsuiten.Menfarminharopererthofta, og…»
AugatilOlehareinmildoglysbrunfarge.Han fåreitenkerynkeipanna.Såsmilerhanigjen.«Du harnokrett.Dentrappaernoksåbratt.Vildutaein titt?»
Hanhentarframeinnøkkelsomerfestatileitreplate.Bådenøkkelenogtreplataerupraktiskstore. Igjenheldhandøraoppeforhenne.Dorteskundar segetterhanovergardsplassen.Noregnardettett, oghomåspringeisikksakkforåunngådeistørste
dammane.Oleeraltinnedahokjemframtiltrappa. Firehøgeogujamnetrinnogsåeinliten,mørkgang. Detførstehoserdahokjeminn,erdenenormehimmelsenga.Denerraudmålaoginnhyllaityllgardiner. Dortemåbortpåmedhandaogkjennepåmadrassen, nokoOlefårmedseg.
«Sengaertohundreårgammal,menmadrassener nyoggarantertutanlopper!»
Dorterundarsengaogfølgjerhanvidareinnover. Påeilågplattformstårbadestampensomhokjenner attfrånettsidenehoharstudertsågrundig.Stampen ertønneformaogfyltmedvatn.Oletrykkerpåein knapp,ogeilampelyserraudt.
«Egfyltedentidlegareidag.Vatnettareintimestid åvarmeopp.Eggårutfråatduvileinturistampen etterdenlangekøyreturen?»
Dorteserlittforundrapåhan.«Egveitikkje…det erikkjesikkertdetbliregsomskalbuher.»
«Duerjoførstemann!Klartduskalhadetfinaste rommet.»
Dortetenkerpåsøstera.Trulegerstabburetlittfor rustiktforAnette.Såfreistandedethaddevoreåhente veskeneogflytterettinn!
«Egmånestenventeoghøyremeddeiandre.»
Homerkarathostårogheldsegfastistampen.Og Olestårsånærathokjennervarmenfråhan.
«Unnskyld»,seierhan,ogdetgåroppforhenneat hostårderogsperrarvegen.Fortslepperhotaketi badestampenogtareitstegattover.Fotenfinnikkje feste,oghovaklar.Hanreagererraskt,fårtakiarmen hennarogrettarhenneopp.
«Detvarnærepå!»Hantartakihennemedden 11
andrehandaogsåogstudererhennemedeibekymra mine.«Gjekkdetbra?»
«Jaja»,mumlarhoogkjennerblodetstigetil hovudet.
Hanførerhennetrygtforbihjørnetpåhimmelsenga.
«Vibrukarsuitenmykjetilbrurepar.Ogutanlandsketuristarsynestdetteereksotisk.»
«Deterveldigfint»,seierDorte.«Romantisk.»
Etterdetdempalysetinneistabburetskjerdagslyset iauga,sjølvomhimmelenharpakkasegendatettare rundtsetra.Dortestopparidøropningaogserutpå detgråforhengetavregn,somskjulerbådeutsiktaog detsommåttevereattavhaustfargar.Detvarikkje akkuratslikhosågdetforsegdahoplanlajubileumshelga.Noerdetsomomregnettrekkerrettgjennom henneogviskarutallebildahoharsettforsegavdette opphaldet;rusleturarisprakanderaudtoggull,ein toppturmedKarl,fluktstolarpåterrassen.Derskulle deisitjeognytedeilunknestrålanefråsola,utsikta overdalen,eitglaskrisp,tørrkvitvin.
Olekjemutogstillersegattmedhenne.Deistårei stundutanåseienoko.Detkanikkjeveresåkjektfor hanheller,åtaimotgjesternårvêreterslik.Hanerlitt yngreennDortehaddetenktseg.Ellermeirungdommeleg,kanskje.Deilevernokeitgodtlivheroppe. Friskluft,fjellturar,lokalematvarer.Ro,ikkjeminst. Ro.Hotrekkerpustendjupt.
«Omduvil,kandublimedpåkjøkkenetoghalde megmedselskap»,seierOle.«Egmånestengjereklar middagen.Dukanfåeitglasvinmensduventar.»
Kjøkkeneteroverraskandeindustrielt,stramtog
ryddigmedmykjeblanktstålogtoenormekomfyrar. Påeinavstålbenkaneliggdethaugarmedgulrøter, potetogløk.
Menyenhardeidiskutertidetalj,påe-postogtelefon.Førstekveldenskaldeihahusetselggrytemed heimebakaflatbrødtil,ogøkologiskrømmefråeinav gardanenedeidalen.
Olehentaruteiopnaflaskekvitvinfråkjøleskapet ogskjenkeritoglas.Hofårikkjesettpåetikettenfør flaskaforsvinninnikjøleskapetatt.Kanskjehanvil testemeg,tenkerhooglarvinenrullelittattogfram iglaset.Hoførerglasetundernasen.Reineblomsterenga.Kvakandettevere?Vertenberreblunkartil henneogbegynnerpågrønsakene.
«Finndegeinstol»,seierhanogveiftarmedkniven. Hodrareinhøgkrakkborttilendenavbenken. Kåpalegghoovereinannankrakk.
«Somåverepåbar»,lerhoogvrikkarsegpåplass. Holuktarpåvineneingongtil,førhoprøvandetar einslurk.Densmakarikkjelikefloraltsomdenluktar,mendethenglittsøtduftigjeninasen.Hosetned glaset,serdeieffektiverørslenehans.
«Skalegikkjehjelpetilnåreglikevelsither?»
«Neinei,berrehyggelegmedlittselskap.»
«Menerduheiltaleineher?»
«ElisabethmåtteinntilOsloeintur.Såikveldmåeg klaremegaleine.Menimorgonblirviheldigvisto.»
Olehellereitbrettmedferdigoppskornegulrøter nedieistorgryte.Såløftarhanglasetsittmothenne, nikkarsåvidtogtareinslurk.Holøftarpåsittglas også,larvinenskyljegjennommunnholaførhosvelgjer.
«Egprøveråfinneutkvadeter.»
«Deterikkjesåveldigspennande.Duskrivomvin, vardetså?»
«Ja,foruliketidsskrift.»
«Imponerande!»
«Neinei,ikkjeidetheile.Egharnylegstarta.Blei nøyddtilåfinnepånokodareklamebyråetegjobbar i,måttepermittere.»
«Å,faen.Pandemien?»
«Ja.»Hodreierpåglaset.«Noeregtilbakeihalv stillingogerigrunnennøgdmeddet.Egharalltid hattlysttilåskrive,så…»
«Kanskjeegharlesedeg?Viabonnererpåfleire tidsskriftommatogvin.»
«Egskrivfastforeitdameblad.Oglittmeirlausleg foreitparmagasinpånett.»
Dortekjempåathoikkjeharsjekkamobilenpåei stund.Kvarerveska?Der,underkåpa.Horotarrundt blantkvitteringarogsminkesaker,gripomdenglatte, hardeflata.Tomeldingar.EifråKarl.Hjartetslårfortare.Hoharheiletidafryktaåfåavbodfråhan.Det ersåmykjesomkankommeivegen.Atflyetharblitt kansellert.Athanharblittsjuk.Atbilenharbrote saman.Karlmåkomme,ellesgårdetikkje.Hoopnar meldinga.Eibølgjeavletteglirgjennomkroppenog førermedsegdensvakekriblingafråalkoholen.
HoserpåryggentilOle,derhanståroghentar utnokofråkjøleskapet.Påhåret,somkrøllarseglitt inakken.Detergråttogsvartpåsametid.Saltog pepar.Hansnursegogsermothenne.
«Altiorden?»
Holeggnedmobilen.«Ja,heldigvis.Egvarreddfor
atbrorminikkjekunnekommelikevel.Menhaner berreforseinka.»
Oletennergassen,hostirerpådeisleikande,blå flammanetilhanharplasserteisteikepanneover.Ho børikkjedrikkesåmykjemeir.Hobørabsoluttikkje verepussanårdeiandrekjem.Menvinenharbegyntå smakehenne.Dentrongberrelitttid.Ikkjeblomster, menframleiseinrikogfrisksmak.Kandetvereeinav deinewzealandske?
Determinsteintimetildeiandrekjem.Karlstår iladekø,skrivhan,harhanverkelegfåttsegelbil?
Densistebilenhansvareinbulkakassebil.Hoforeslo athankunnesitjepåmedhenne,menhanvillehelst køyresjølv.Allevilhelstkøyresjølv.Kvaskalvimed såmangebilaropphit,tenkerDorte,seksmenneske ogfirebilar?AnetteogJanIngekunnehaplukkaopp moraogfarenpåvegen,mendeiinsisterteogsåpåå kommeieigenbil.Foreldraharalltidvoreopptattav åikkjeveretilbry,ikkjefornokon.Ogslettikkjefor sineeignebarn.
«Nåregharsteiktoppkjøtet,kanegvisedegdei andreromma.Ogsåskalegfyreoppipeisestova.»
Dortenikkarogtareinnyslurkavvinen.Bråttkjennerhokoranspenthoharvore.Detergodtåfåvarmeniseg,kjennekorleisknutaneløyserseglangsamt opp.Nobegynnerhofaktiskåglesegtilåsjåalle saman.
«Kviforerdetaldrimeirenntokleshengararpånorskehotellrom?»spørJanInge.Hanstårframfordet smaleklesskapetogheldtokvitskjorteroppframfor seg.
«Ikkjeveiteg,kanskjefolksteldeimedseg»,seier Anette.«Menviharlært,harviikkje?»Medeitsmil trekkerhooppfirekleshengararfrådenveslekoffertensin.JanIngelyseroppogtarimot.
«Du,altså.»
«Vimåberrehugsepååtadeimedossigjen. Detvargreittategtakkaneitilsuiten,vardet ikkje?»
«Jo,heiltfintformeg.Ikkjeminstmedtankepå Laban.Dethaddeikkjevoresåkjektågåfråhander ute.»
Toletteslagmedhalenmotkantenavhundesenga viseratlabradorenharhøyrtnamnetsitt.Hanløftar ikkjepåhovudet,menkikkaropppådei.Tosvarte, blankeaugeidetsvarte.
«Detbleiikkjelangeturenpådegidag,Labanguten»,seierJanIngeogsetsegtungtnedpåsenga.Logringablirkraftigare.Hanbøyersegframogklappar
hundenpåhovudet,førhanmedsukkogstønndrar avsegbuksa.
«EgvarutemedLabaniberrefemminutt,menblei klissvåt.Ogegharberredenneogdressbuksa.»
Anetteerferdigmedåpakkeutavkoffertenogskyv denundersenga.
«Dukandavelikkjehablitt så våt?»
«Kjennher,da!Egorkarikkjeåbliforkjøltigjen.»
«Egkanprøveåtørkebuksamedhårfønaren?»
«Hjelperikkje.Sjåher,detersøleoppetterleggane. Nei,egfårtadressbukseoggenser.»
Hangårutpåbadetmeddenvåtebuksa.Anette sukkarogsetsegnedpåsengaderhansat.Hobøyer segnedogklørhundenpåmagen.Finingen.Laban gryntarogvrirpåsegsåhokjemtil.Duftaavvarmog våthundemageerikkjedetverstesomfinst.Hosukkarigjen.Hotelletverkarhyggelegnok,vertenogså, menmeddetteutrivelegevêreterhoredddetkjemtil åblilangedagar.
«SågduDorte?Hovartemmelegblankiaugadaho tokimotoss»,seierhohøgt.
«Å?Detlaegikkjemerketil»,kjemdetinnefrå badet.JanIngeskrurpåspringen,larvatnetrenne.Ho høyrerathanpussartennene.
Deiharbestemtsegforåleggegodviljentil.Dorte meinerdetgodt,hoerberresågeskjeftig.Styrerog ordnar,måalltidfinnepånyeting.Somådradeihit opp,utantankepåateldrefolkikkjeersågladeioverraskingar.Foreldradeirahardetbestideivandeomgivnadenesine,ekspedisjonarsomdettegjerdeiberre stressa.Farenvartydelegslitenetterturen.Ogkven vardetsommåttespringeutmedparaplyenforåfå
deitørrskoddeinn?SlikttenkerikkjeDortepå.Jan Ingekomogsåilandetil,foråhjelpemedkofferten. Ikkjerarthanerblittvåt.
NokjemhanutfråbadetiberreboksarogTskjorte.«EgerspentpååsjåkvabilKarlharfåttseg. SaikkjeDorteathanstodiladekø?Harhanrådtilå kjøpesegelbil?»
«Haregvanskarmedåtru.Kanskjedeterleigebil.»
«Hanharjoalltidvoreeinnaturfrik.Menelbilopp hit?»
Anettetrekkerpåskuldrene.Labangirfråsegein misnøgdlyd,somforågjeremerksampåatkløinga harstoppaopp.Hostrykhundeneitpargongerover denglattepelsenogreiserseg.Detblirtrongtnårdei beggeskalklesegom,mentilsluttstårdeider.Han idressbukseogeinmørkeblågenser,homeddetvelbruktesvarteklokkeskjørtetogeinmønstra,vidbluse somskjulermuffinsmagen.Denharvakseframdet sisteåret,itaktmedsveittetokteroghumørsvingingar. Hoserspegelbildetavdeiidenmørkevindaugsflata. Vatnetsomsilarnedoverglasetpåutsida,fårdeitilå sjåforvriddeut,tounderlegefigurarpåeigreltopplyst scene.
«Ventlitt»,seierhooggårutpåbadetmedtoalettveskasi.
Hanstårmedhendeneilommadahokjemutatt. Rettoppogned.Mannenhennar.Somhoknaptnok serlenger,ogsomslettikkjeserhenne.Hokunneha gåttutmedmaskaraenistripernedetterkinna,han villeikkjehasagtifrå.Hotarhaniarmen.
«Dagårvi.SåfårLabanhellerkommeutettermiddagen.»
Hounngåråsjåpåhunden,menkjennerdeitriste augairyggendadeigårutdøra.Korridorener dårlegopplyst.Mensresepsjonsområdetverkainnbydande,lystogmoderne,hardennedelenmeddeiåtte–tirommaenklarestandard.Rommetdeiharfått,ligg rettvedglaskorridorensomførerinntilresepsjonen. Ikorridorenståreitpargodelenestolarvendeutmot mørketbakglasrutene.Eiskyvedørføreruttileinterrassemeddungaravvått,sleiptlauv.Uteplassenkjem deiikkjetilåfådetminstegledeav.Menstore,kvite stearinlysbrennluntilyktersomdoblarsegiglasrutene.Fråresepsjonenstrøymerdetsvakjazzmusikk. VeddiskenstårKarlmedeidigerveskeoverskuldra. Signalgul,medkantete,svartebokstavarpå.Eitfor henneukjentsportsmerke.
«Storesøster!»roparhanutogsetfråsegveska. HanerhøgareennbådehoogJanInge.Beggefårseg einklemoppåhovudet.
«Godtåvereframme!Komallesegopp?Egheldt pååkøyremegfastnediher…»
JanIngehargåttutibislagetogopnainngangsdøra pågløtt.Deterberreeitparsvakeutelampersomlyser oppgardsplassen,faklanemåttevertengiopp.Det regnarogblæsformykje.
JanIngesnurseg.«Egseretterbilendin.Erden ny?»
Karlgliser.«Splitterny.Egharfåttfirmabil!» «Firmabil?»spørAnette.
Deitokaraneforsvinnutpåtrammen,Anettenøyer segmedåståidøra.AttmeddensvarteGolfendeira ståreinliten,grønvarebil.Hoprøveråtydelogoen.
«Callof…»
«CalloftheWild»,seierKarlogsnursegmothenne medeitlysandesmil.Hanharfryktelegkvitetenner. Deiverkarnokekstrakvitefordihanersåbrun.Eit livisola.Nårfolkspørkvabrorhennardrivmed,veit hoaldriheiltkvahoskalsvare.Å,veslebrormin,han surfar.Nei,haneringenstrandboms,hanerinstruktør.Ogsåstårhanpåsnøbrett.Iblanterhanskilærar.
Deterlengesidandeigavoppåhaoversiktover kvarhanertilkvartid.Noharhanaltsåvorei Marokko.IsommarvardetStadlandet,detvisstedei fordiDortesendemoraogfareneinreportasjeomsurfemiljøetder.Moravarheiltfjetraoverbildetavsonen undereinfresandebølgjekam.Såsterkhanmåvere. Haldepåslikheiletida.Anetteblunkarmotmørketog regnetderute.Sånoharhanstartafirma?
Hogårinnatt.KarlogJanIngekjemetter.Dei snakkarbil.JanIngeelskaråsnakkebil.Deterdet ingenandreifamiliensomgjer.MennohøyrestKarl riktigsåentusiastiskut.Hanprøversikkertåovertyde JanIngeomfordelanemedelbil.Daskalhanfåein jobb.
«Sjå,derkjemjubilantane!»seierhobegeistra.For dererdei.Fareneitstegframfor,somvanleg.Sjølv medkunstighofte.Høgoglut,eibjørkistorm.Mora lyseroppvedsynetavKarl,somskundarsegfram foråklemmedei.Hantarmoraunderarmenogfører henneframtileinstolvedpeisen.Anettepassarpåå skyvedentungeveskatilKarlunna.
«Såtrivelegåveresamla»,seiermoraogstrykKarl overkinnetførhosetsegned.
«MenkvarerDorte?»spørfaren.Hanharblittståandemidtpågolvet.
«Hositvelogkosarsegistampen»,smilerAnette. «Egtrurhovargladforatingenandrevillehasuiten.»
«Nei,fysj.Idettevêreterdetbeståhaldeseginnomhus.»
«Ingenharspurtom eg vilhasuitemedbadestamp»,seierKarl.
«Daburdeduvoretidlegareute»,gliserJanInge. «Ikkjesoseborttidailadekø.»
«Vel,egfårgåogpakkeut.»Karlhentarnøklanepå diskenogslengerveskaoverskuldra.
«Versnar,da»,roparmoraetterhan.«Fordetervel middagno?»seierhovendtilAnette,somharsettseg istolenattmedhenne.
«Vigårtilbordsomtiminutt.Komogsetdeg,du ogsåda,pappa!»
Farensvarerikkje.Hanstårmedryggentilogstuderereitavdeimangeinnrammasvart-kvitt-fotografia somhengrundtomiresepsjonsområdet.Alleseruttil åverefrålivetpåsetraigamledagar.Overpeisenheng derimoteitstort,abstraktoljemåleri.Heftigeoransje stroksomgårsamanieinsirkel.Detskalkanskjeførestilleeisol?Detblirisåfalldeteinastedeifårsjåtil solaher.
Knitringafråpeisenblandarsegmedplaskingafrå regnetute.Innimellombyggerdetsegopptilintense byersomslukeralleandrelydarieitstortdrønn.Det skalvisstregneslikiheilenatt.Såuansettkorleis vêretblirimorgon,kjemdettilåvereforvåtttilå gåtur.Anettegrøssar.Deimårettogsletthaldeseg innanfordessetungetømmerveggane.Farenkjemtil ågåifrø.Heimeharhanalltidnokoåhaldepåmed.
Målegjerdet,vaskebilen,slåplenen,reinsketakrenner,gravegrøfter.Hanhataråberresitjepåstas,laseg feire.Hoveitathanharkviddseg,hanharnestensagt detrettut.
«Skaleggåbortogsjåetterhenne?»Farenharstilt segvedvindaugetsomvenderutmotgardsplassen. Hanmyser,prøveråsjåforbidetfløymandevatnet. Anettevrirsegikorgstolen,somknirkarstygt.
«Nei,pappa,deterikkjenødvendig.Halddeginne, foralldel.»
«Menerikkjeklokkasjuno?»spørmora.
JanIngekjemsigande,hanharvoreeinsvinginnom spisestova.
«Alterklart»,seierhan.«Bordeterdekt,lysaer tende,ogdetluktarkjempegodt.»
«MennoventarvipåKarlogDorte,ikkjesant? Deterdaikkjenokosomhastar?»Anettehøyrerden spissekantenistemmasi.
«Neinei»,mumlarJanIngeogfinnsegeinstol.
«Duerfinpåhåret,mamma»,seierAnettefort.Ho veitatmoraharhattfrisørtimedagenfør.Sisthovar påbesøk,fekkhoogsåsjådennyekjolenmorahar kjøpt.Densparerhosikkerttilimorgonkveld. Den storedagen .Anettemistenkeratmorahargleddseg tildennehelga,sjølvomhoharakkaogoiaseglike mykjesomektemannen.Husbonden,somhokallar han.Nogårhusbondenbortogleggeinkubbetilpå peisen.Båletflammaroppmedeitregnavgneistar.
«Detvardaikkjenødvendig»,sukkarmora.«Vi skaljoinnogetesnart.»
«Deterkoselegmedpeis»,seierJanInge.
Eitvinddragfårigjengneistanetilåfykerundti
peisen.Dorteristaravparaplyenuteidenveslegangen førhokjeminn.
«Åh,lukkdøraetterdeg»,seierAnette.«Dettrekker.»
Dortemågidøratilbislageteitsparkførdengår heiltatt.Detlangehårethennarhenglaust,deterikkje heilttørt.Hoharskiftatileinlyshettegenserogdongeribuksermedsmåfrynserogblenkandesølvnaglar rundtlommene.SlikgåraltsåkvinneneiOslokledde fortida,tenkerAnette.Entendeiertrettiellerførti ellerfemti.Meirennnokongongfølerhoathotilhøyrereinannangenerasjonennsøsteraogbroren.Deter heiletiårmellomhenneogtvillingane,menavstanden verkarendastørre.KanskjefordiverkenDorteeller Karlergifteellerharbarn.Kanskjefordideibegge klersegsomhennareignedøtrerogvennenedeira.
«Herkjembadenymfa»,smilerfaren.
«Ja,nokandeangre,allesaman.»Dortestiller segattmedfarenogleggeinarmrundtskuldrahans. «Badestampenerrettogslettherleg.Allesomvil,kan fåprøve!»
«Egvil!»Karlstiginnidenflakkandelyssirkelenfrå peisbålet.Dortesleppertaketrundtfarenogkastarseg omhalsenpåbroren.
«Duklartedet!»Hosnursegmotdeiandreogslår utmedhendene.«Noerviher,allesaman.Erdetikkje fantastisk!»
Fantastisk.Ordetklingskarptogskingrandeirommet.Ingenveitheiltkorleisdeiskalsvarepådette utbrotet.Nokonmumlar«ja,jo»,ogKarlklapparsøsterapåryggenmenshansmilerbrydd.Detersomein filmsomharhengtsegoppogstårogbufrar.Anette
kjennereitstikkinakken,deterfordihoharvridd overkroppenrundtistolen.Hoburdevrisegtilbake, snusegmotforeldra,seieatja,deterfantastisk,så fantastiskhyggeleg.Menhoharstivna.HoserJan Inge,hoserDorteogKarl,ogbakdeikjemOle,verten,utfråspisestova.Deterhansomsetfilmenigang igjenvedåklappeihendene.
«Ja,dahareggledaavåønskeallevelkommentil Innsetra.Ogvelkommentilbords!»
Hohaddeplanlagtkorleisdeiskullesitje,menfaren strenterettinnogdumpanedpånærastestol.Så følgdedeiandreberrepå,ogDortekannestenikkje begynneåkommanderedeirundt.Hohaddetenkt atKarlskullefåsitjevedsidaavmora,menderhar Anettehamna.Deiserdakvarandreoftenok.Dorte blirsjølvsitjandepåeithjørne,medfarenrettoverfor ogKarlattmedseg.Detvarikkjeslikhohaddetenkt segdet.Menpratengår.Stolarskrapar,ogserviettar blirbrettaut.
Dahovarinnomdertidlegarepåkvelden,falldet eitfalma,gråttlysoverstova.Nobrennlevandelyspå bordet,inypussamessingstakar.Påtømmerveggane hengdetogsåstakarmedtendetalglysi.Detgirheile rommeteinflakkande,mørkglød.Blondegardineneer trektefor,someitspinkeltvernmotdetsvarteogvåte derute,mendemparikkjelydenavhamranderegn motruta.
Moraharoppdagaattallerkenaneerdeisamesom iservisetdeifekkibryllaupsgåve,berreieinannan farge.Foreitsamantreff!Farentrurikkjedeterslik, hankanikkjehugsedetserviset.Morainsisterer.Dei
toharalltidstøttakvarandre,mendeipassarogsåpåå haldekvarandrenede–ikkjemykje,berresånnpasse nede.JanInge,somalltidersvolten,kastarsegover flatbrødetogrømmensomersettfram.Sjølvspeidar hoettervinen.Påbordetstårberrevassmugger.Ho reisersegogskjenkerivatntilalle.
DerkjemOle,medtovinflaskerogeinopptrekkar. Hanharframleispåsegdetraudeforkleet.Ellerkanskjehanharbytttileitnytt.Stivtognystroke,utanein flekk.Smilandestillerhansegvedbordendenogønskervelkommennokeingong,menshanjobbarmedå opnedeneinevinflaska.Dorteseretikettenmedden kvitefuglenpåognikkaranerkjennande.
«Eggårutfråatdeersvoltne»,seierOle.«Såvi gjerdetenkelt.Egskalikkjeforteljeheilehistoriaom Innsetraidag.Denkanventetilimorgon.»
HanluktarpåkorkenogblunkartilDorte.
«Vinentilmiddagenimorgonerutførlegdrøfta medfamiliensvinekspert.Menikvelderdetegsom harstyringa.OgtilInnsetrasklassiskeelggrytehar egvaltåservereeinColombierCrozes-Hermitage.»
Oleheldframflaskamedetiketten,såbegynnerhan åskjenkei.Hannemnerikkjeårgangen,menskjønar kanskjeatdenneforsamlingaikkjeersåopptattav slikt.Gullbryllaupsparetførst.Dortetilslutt.Dahan helleritilhenne,registrererhoathanharskjenkti akkuratlikemykjeikvartglas.
«Strakstilbake»,seierhanogforsvinnutmedden tommeflaska.
«Daskålervi!»Dorteløftarglaset.Iskinetfrå deilevandelysablirvinenfunklande,djupraud–eit heilagt,klartogskinanderomsomdeikanstige
høgtidsamtinni.Allelystrar,deiandrefemløftarogså glasa,mønstrarkvarandremedblikket.Granskande?
Kjærleg?Ellerberrehøfleg?Skalingenseienoko? Dorteblirdensomseierdet.
«SkålforAnnaogJon!»
Moraogfarensmilerbrydd,menklinkarglasalydig motkvarandre.Såkjemmaten.Detduftarogdampar frådenstoregrytaOleplassererpåbordet.Hanstikk eienormskeinedidenmjukemassenavkjøt,tomat oggrønsaker.Såbukkarhanlettogforsvinnut.Deter servert.
Karltarpåsegåauseoppmatenogberomåfå morasintallerken.Dahanstrekkersegetterden,ser Dorteatdenmørkegrønegenserenhareinlogopå armensomhoikkjeharsettfør.Einulandeulvog nokreordhoikkjeklareråtydemeddetsame.Men hotenkerikkjemeirpådetførdeiharfåttstiltden verstesvolten.DasnurJanIngesegtilKarlogberhan forteljeomfirmaetsitt.
Karlvrirpåsegogseieratdeikantadetseinare. Mennoharallerundtbordetspissaøyra.
«Firma?Hardustartafirma?»spørDorte.
Morasluttaråtyggeogserpåhan,mensfarenuanfektaberJanIngesendeflatbrødet.
KarlsnursegmotDorte:«Ja,egogeinkompishar startaeitfirma.»
«CalloftheWild»,kjemdetfråJanInge.Eintreng ikkjeanstrengesegmykjeforåhøyreironienistemma hans.Noserfarenogsåopppåsonen.Menhankonsentrerersegrasktommatenigjen.Handrivogskjer elgkjøtetiendamindrebitar.Harhanbegyntåfåtrøbbelmedtennene?Dortesereingongtilpålogoen.
«Gratulerer»,seierho.«Eigefirma,altså?Medlogo oggreier?»
«Ogfirmabil»,skytAnetteinn.
«Menkvaslagsfirmaerdet?»spørDorte. «Viskalarrangereturar»,svarerKarl.«Ivillmarka. Forsmågruppersomvilkommetettpånaturen.»
«Men…nårskjeddedette?»Dorteklarerikkjeå skjulekoroverraskahoer.«Egmeiner,duharvorei Marokkoimånadsvis,og…»
«Egvardereinknappmånad»,seierKarltørt.«Og deiharinternettiMarokkoogså.»
Sålarhanknivoggaffelkvileogmøterblikkarundt bordet.
«Firmaetharvoreplanlagteigodstund.Meneg villeventemedåforteljeomdettilvivarigang.Vi startaroppmeddeiførsteturanerettovernyttår.HundekøyringpåFinnmarksvidda,undernordlyset.»
Dorteservantruaiaugatilsøsteramensbroren leggutomhavørnsafariarogturarivillreinensrike. Kval,moskus,gaupeogulv.Farentyggrolegogkonsentrert,ansiktethansrøperingenting.MenDorte kanfølekvadenpensjonertefolkehøgskolerektoren tenker.Nokeitpåfunn.Nokeitsprellfrådenyngste.
Dennesonensomaldritokvidareutdanning.Korleis skalhankunnedriveeitfirma?Kvakanhanomøkonomiogrekneskap?
Dortemistenkeratfarenogmoraharslåttsegtilro medatdetaldrikjemtilåbliordenpåhan.Ogsågår hanbortogstartarfirma.Ieisåusikkertid.Bekymringar,bekymringar.
Detsvirlittatbrorenikkjeharfortalthenneom plananesine.Sjølvomhanermykjeuteogreiser,
hardeialltidfortaltkvarandrealt.Detharhoialle falltrudd.Dortetrekkerpustendjuptogløftarglaset påny.
«Foreiflottoverrasking,Karl!Helloglykke!»
Hansmilertakknemlegmothenne.Denkjekkebror hennar.Blond,bustete.Fri.Detsomskullevereein attpåklatt,«førdetbleiforseint»,sommoraseier,blei tvillingar.Sikkertikkjeheiltlettforgodtvaksneforeldresombeggehaddetravlejobbar.Mensituasjonen gjordeatDorteogKarlfekkstorfridom.Deierlike, sjølvomdeiertoegga.Deierdeitorastlause.Deier deitohåplause.Deierdeitosomikkjeleverer.Ikkje barnebarniallefall.
ForsineigendelkunneDortegodthatenktsegå levelivetannleis.Buivillamedmannogbarnog hund.Menslikhardetaltsåikkjeblitt.OgnoharKarl gåtteitstegvidare,hansomalltidharverkasånøgd meddetomflakkandelivethanharvalt.Dortekjenner påforvirring,uro.Mensmilethanservarmt.Hohar iallefallKarl.
Såervertenderigjen,spøromalterbra.Ogalter bra.Matenfallismak,alleforsynerseggodt,gryta syneståverebotnlaus.Hanopnareinyflaskemedvin, fylleroppglasaogglirstilleutatt.Dortefølereiprikkingihudakvargonghanerder;detstive,raudeforkleet,denslankekroppenvedbordenden,tettvedden høgrearmenhennar.Prikkingablirtileivalenkjensle somspreierseg,tilskuldraogvidare.Denmåikkjefå nåhjartet,lammehovudet.Hofortelsegsjølvatho måpasseseg,veitathomådet.
Dortegripettervinglaset,menombestemmersegog tarvassglasetistaden.Fordetermeiråpassepå,ho
måvaktesegforåikkjedrikkefortareenndeiandre. Detervanskeleg,formoraogfarendrikksåsakte.Dei ergladeivin,mendeihellerikkjeakkuratinnpå.Om hoikkjeskjerparseg,kjemhosnarttilåfåeinspøkefullkommentarfråsøsteraogsvogeren. Familiensvinekspert.Derfekkdeisanneleglittåraljereover.Dei tomeineratvinsmakingberreerjåleri.Deiharheller ikkjehøgetankaromreklamebransjen,detharhofått merke.
MennoerdetKarlsomerisøkelyset,ogDorte kanslappeav.Medeinfingerfølgjerhomønstereti duken,eibrodertblomstergreinsomslyngersegbortetterbordet.Hoklarerikkjelavereåergresegover korleisdeisit.Haddedeiidetminsteklartåplassere segannankvarmannogkvinne!Noblirliksombordet tyngtnedavdeitomennenepåhennarsideogdeito kvinnenepåmotsettside,dendelenavbordetbikkar nedover,mensdenendenderhoogfarensit,hevar seglett,sombaugenpåeinbåtsomeriferdmedå søkke.
«Smaktedet,pappa?»spørhoforsiktigoverbordet. Hanhøyrerikkjemeddetsame,menmerkarathoser påhan,ogserforundraopp.Detsterke,blåblikket.
«Kvasadu,jentami?»
Hoveitikkjeheiltkvahanmeineromåhaeidotter ireklamebransjen,eigodtvaksendottersomframleis ersingel.Menhanseier«jentami».Hoveitatdei andresøskenameinerathoerfarensaugestein.Og kviforskaldetikkjevereslik?Moraharalltidhatt eitheiltspesieltansiktsuttrykknårhoserpåKarl, eineigenglansiauga,eitkrølletesmil.Ogeldstedotteraharhonærasthelgenerklært.ForAnettefølgdei
fotsporatilmoraogutdannasegtilsjukepleiar.Men dermoraspesialisertesegogbleijordmor,harAnette jobbasegoppoverihelsebyråkratietogernogodt plassertileiarsjiktetikommunen.Fintittel.Fastlønn. Godepensjonsavtalar.MendetallergjævasteAnette harutretta,bådeieigneogforeldrasineauge,eråproduseretobarn.Topeneogvelskaptedøtrer.Detgir ogsåstjerneibokaåframleisveregiftmeddensame mannen.Somogsåjobbarikommunen.Teknisksjef. Solidogtrygt.
ForikkjesålengesidankomDortetilåoverhøyre einsamtalemellommoraogeiavvenninnenehennar.
Medeitnestenumerkelegsukksamora:«Hovarnestengifteingong.»Kormangetiårmedkvinnesukk rommaikkjedenkommentaren!OgharikkjeDorte tenktdentankensjølv,athoburdehagiftasegmed ungdomskjærasten.Deivarsamanioveråtteårog haddesåsmåttbegyntåplanleggebryllaupetdadet, overraskandeforallerundtdei,bleislutt.Nohugsar hoikkjelengerkvifordetskarseg.Slitasje,panikk, misforståingar.Haddedeiberregiftaseg,villehoidet minstehavoreskildno.Åvereeiskildkvinnehartrass altstørrestatusennaldriåhavoregift.
Menfordeneinastesonenerdetannleis.OmKarl seiermoraathanikkjeharhatttidtilåslåsegtilro. Hoseierdetmedkjærlegomtanke.Ogkvenveit?Karl kanframleisslåsegtilro.Sommannharhantidapå siside.Nositbrorhennarderogprøveråskrapetallerkenenreinmedeinbitflatbrød,nokosomikkjelykkastsærleggodt.
«Egersågladdukunnekomme»,seierholågt.
«Klartdet,søs»,svarerhanogtørkarfingranepå
serviettenhanharifanget.«Denneelggrytavilleeg ikkjegåttglippavforaltilivet!»
«Kvenerdenkompisendinsomduskalstartefirma med?Erdetnokonegkjenner?»
«Nei,egtrurikkjedet.Amundergodtkjendinord, mensegskalfinnegodelokasjonarheriSør-Norge.»
«Vildeprøveåtrekkeutanlandskegjesterogså?»
«Klartdet.»
Farenkremtarogblandarsegisamtalen.«Ogdu truratfolkvilstrøymetildetlandetsomnestenklarte åutryddekvalen,foråsjåandrevilledyrsomsnarter utrydda?»
FørKarlrekkåsvare,heldfarenfram:«Turarforå sjågaupeogulv?Veitdukorfåvilldyrdeterattidette landet?»
«Sistegsjekka,vardetvelmellomfemtiogsytti ulvarsomheldtiliNorge.Ognokoovertrehundre gauper.»StemmatilKarlertrassig.
«Ja,lykketilmedåsporeoppdei.»Farenhøgggaffelenieinstorbitmedgulrotogettrottigvidare.
DorteskottarbortpåKarl.Deterlengesidanbrorenlétsegsåreavfarensinskepsismotalthanerog althandrivmed.Mendettevaruventa.Forådekke overseierho:«Blirdueistundno,da?Herilandet, meinereg.»
«Ja,framovererdetherilandetsomgjeld!»
Karlblunkartilhenne,ogdeihevarstilleglasamot kvarandre.Anetteserdetoghivsegpå.
«Skalviskålefordeitosomikkjekunneveremed, KarolineogKristina?»
Alleløftarglasa.Morasetsittnedigjenutan ådrikke.Dortelenersegfram,fangarblikkettil
Anette:«KorleisgårdetmedKaroline?Erhoframleis iBrasil?»
«Ja,visnakkarsamaneingongiveka.Arbeidet høyrestspennandeut.»
«Erdetikkjefarleg?»spørmora.
Dennebekymringaerikkjevanskelegåforstå.Når Dorteserforsegniesapåfeltarbeid,stårhoenten mellomforvriddeogforkolatre,ellerhovandraridei rykanderuinaneettersmålandsbyar.Karolineermed pååkartleggekvaverknadraseringaavregnskogane iAmazonasharpåfolketsomleverder.
TilåbegynnemedvarverkenAnetteellerJanInge særleggladeforateldstedotteravaldeåstudereantropologi,JanIngekalladetattpåtil«eittullefag».Men noverkarhannestenlittstolt.«Heiltufarlegerdet ikkje,mendeihargoderutinar»,seierhan.
«Syndingenavdeikunneveremed.»Dortekjenner, idethoseierdette,athoikkjeeigentlegmeinerdet.Ho likarniesenesine.Menfordennefeiringa,idesseomgivnadene,kjennestdetriktigatdetberreerdeiseks.
IkkjedestomindrefårreplikkenhennarAnettetilåtru athomåforsvareyngstedottera.Kristinavaldenemleg åprioritereeinstudentfestdennehelga.
«Detertidlegisemesteretogviktigåblikjendmed deiandrestudentane»,seierAnette,ogDortenikkar ogskundarsegåseieathoharfullforståingfordet.
IsittstillesinnlurerhopåomKristinaframleishar fyllingarileppene.Detpeneungjenteansiktetliksom vrengtogbrettaut.KarolineogKristinaersomnatt ogdag.Sliksøskenofteer,merkelegnok.
«Detersåuhyggeleg»,kjemdetfråmora.
«Uhyggeleg,kvada?»
Allesitstilleoglyttar.Regnetpiskarikkjeberremot rutene,detereittrykk,eitpressfråallekantar.
«DeiharsendtutgultfarevarselforheileSørNorge»,mumlarfaren.
«Nohardeifaktiskhevadettiloransje»,skyt Anetteinn.«Menberreforutsetteområde,altså.»
«Ah,farevarsel»,blæsKarl.«Meteorologanestrør rundtsegmedsåmangevarseltrekantaratvisluttarå tadeipåalvor.»
«Visitiallefalltrygtherinne.»JanIngestrekker segettergigantskeiaogsmilerunnskyldande.«Erdet fleiresomvilhaeindessertporsjon?»
Anetteserpåmedeitstramtdragrundtmunnen menshanlandareinlitenhaugmedelggrytepåtallerkenen.
«Davidrogheimanfrå,haddeelvastigeheiltopptil bjørkeskogen»,seiermora.
Dorteprøveråsjådetforseg.Denveslekrullenmed bjørkerliggeitgodtstykkefråelva.Damådenhastige ganskehøgt.Påskråbakbjørkeskogenliggbustadfeltetdermoraogfareneigeitlågt,litetrehusmedfin utsiktnedmotelva.Eithusdeikjøptedafarenpensjonertesegogdeiflyttafrårekkehusetsomhøyrde tilfolkehøgskolen.Deterfintåruslegjennomskogen.
SistDortevarpåbesøk,gjekkelvasåhøgtatdenrisla overmarkenerettnedanforhagegjerdet.Mendavar detvår.Vårflaumerdetjokvartår,meirellermindre.
Dorteløftarvinglasetogsetdetnedigjen,irritert påsegsjølvforathoikkjeklareråslappeav.Hoer smertelegklaroveratdennefeiringaeineogaleineer hennarpåfunn.Detvariallefallhosompressapå
foråhaldedenpåeinstadingenavdeiharvorefør. Menkvenkunneviteatdetskulleblislikteitvêr?No kjemforeldratilåsitjeogbekymresegheilehelga.For huset,forhagen,forelvasomveks.Ogdeivilbebreide henne.Ikkjedirekte,menaggetvilpiplefram,ismå kommentarar,utvekslingavblikk.Dortehaddetenkt atallevilleblinøgdenårdeiførstberrekomoppog fekksjåkorfintherer.Menbakgardinblondeneskyl regnetmotrutenemedsamekraftsomnåreinkøyrer bilengjennomeinvaskeautomat.
«DetvarSør-Vestlandetsomskullefådetmesteav nedbøren»,seierKarl.
«Stortverreenndettekandetvelikkjebli.»Faren skubbarfråsegtallerkenen.
«Vimåsjåpånyheiteneetterpå»,seiermora.«Det ervelTVher?»
«KlartdeterTVher.Menførsterdetdessert»,seier Dorte.
TreningsklokkapåarmentilKarlviserstoretal. 19.59.Dortestrekkersegettervinglasetigjen.Det kjemtilåblieinlangkveld.Detkjemtilåblilange dagar.