Caninevangelium

ERLEND FLORNES SKARET Wrocław. Roman. Samlaget 2011 Lucida. Roman. Samlaget 2013 Nomade. Roman. Samlaget 2016

Erlend Flornes Skaret

Caninevangelium Roman

Samlaget Oslo 2022

© Det Norske Samlaget 2022 www.samlaget.no Omslag: Magnus Osnes (idé: Erlend Flornes Skaret) Førtrykk: Type-it AS, Trondheim Skrift: 10,7/13,6 pkt. Sabon Papir: 80 g Munken Print Cream 1,8 Trykkeri: ScandBook AB, Falun Printed in Sweden ISBN 978-82-340-0809-2

Denne boka er trykt på miljøvennleg papir.

Eg stod ved stovevindauget og kikka ut då eg såg min beste venn komme for å gi meg juling. Han hadde med seg hunden sin, den amerikanske staffordshire terrieren Carp, Carpe eller Carpe Diem, som han eigentleg heitte. Ute var lyset flatt. Det berre slo meg. Sjølv om eg ikkje riktig visste kva det betydde. Det var definitivt utan innslag av utildekt sollys. Det var definitivt bleikt og svakt. Det herska ei generell fargeløyse. Eit inntrykk av at fargane også hadde frose til og stivna i kulda. Om natta hadde det visst vore minus fem.

Dagen før hadde eg fått ein telefon. Det vil seie, eg hadde ikkje fått den, men av grunnar eg ikkje lenger kunne sette fingeren på, oppførte eg meg ei stund som om det skulle ringe. Deretter oppførte eg meg som om det hadde ringt. Når alt kom til alt: Kva var eigentleg forskjellen? Når konsekvensen uansett var at eg tok stilling til spørsmål som Korleis går det? Korleis har du det i Steyr? Jo. Bra. Fint.

Kyrkjeklokkene hadde akkurat markert eitt av hovudtidspunkta sine, ein av tidspunkta sine berebjelkar, tolv, på denne kontinentale, liksom sofistikerte, stor5

slåtte måten. Klokka var jo tolv også andre stadar, utan at det vart gjort noko stort nummer ut av. Døgeret kunne like så godt ha vore ein dassvegg, tagga ned av klokkeslett, 12:00 berre eitt av uendeleg mange andre vilkårlege sokn som den retningslause attråa måtte smørjast ut over. Livet mitt syntest å krinse rundt heilt andre klokkeslett. 10:49. 10:38. 13:13.

21:07. 00:18. Kanskje kunne eg føye til 05:54. I det siste også 07:20. Ingen av desse blei understøtta av lydsignal. Bortsett frå 05:54, som var det klokkeslettet vekkarklokka mi var stilt inn på. Eg likte ikkje å stille vekkarklokka inn på runde tall, som for eksempel klokka 06:00, då dette ville vere ei innrømming av ei overtru, at livet mitt slik det skreid fram på mikronivå, skulle få sjølve framskridinga omsett i einskilde singularitetar som berre gav meining dersom ein la eit vilkårleg menneskeskapt tal- og tidssystem til grunn: 06:00, 07:00, 08:00, 09:00. Samstundes kunne ein like så godt hevde det motsette, at overtrua mi bestod i å unngå runde tal.

Eg trur ikkje på tid. Eg trur ikkje tid finst som fenomen. Eg har aldri sett teikn eller høyrt prov på at tid eksisterer. Eg trur på klokker. Eg trur på måleverktøyet. Eg trur på repetisjonar. Dag og natt, for eksempel. Årstider. Krinsinga av planetar. Eg trur på klokkeslett. Eg trur ikkje på rom. Eg trur på stad.

Utfalding. Og framskriding. At vi skrid fram. Eller av garde, kan ein kanskje seie etter å ha stadfesta at ein eigentleg ikkje veit bak eller fram på denne verda. Eg trur at klokka var tilnærma 12:03.

6

Eg hadde akkurat sett Frau Pertlwieser gjere unna ein av dagens tilsynekomstar utanfor inngangsdøra til den blokka som låg til venstre overfor, og vinkelrett på, blokka mi. Ho kom stadig til syne der ute på betonghellene. Ho gjorde seg ærend. Ho helte vatn i nokre krukker med plantar som vel allereie måtte vere daude. Ho stavra rundt på den rykkvise måten sin. Det hadde tatt ei stund før eg fekk greie på namnet hennar. I mellomtida hadde eg byrja å tenke på henne som skriketrollet. Dermed rakk dette namnet å feste seg innan eg fann ut kva ho verkeleg heitte.

Eg hadde aldri høyrt henne skrike. Eg visste ikkje om ho hadde ei skrikande røyst. Eg visste ikkje eingong om den var skingrande. Eg hadde aldri høyrt henne prate. Eg hadde berre sett henne på avstand, frå vindauget eller frå gata mellom blokkene. Ho hadde sett opp stolen sin ved sida av inngangsdøra. Det var ein slik billig kvit hagestol i plast, ei slik vaklevoren sak som alltid blir sprø, sprekk opp og til slutt fell saman under vekta av den sittande. Det må ha vore ansiktet som gjorde at dette namnet dukka opp slik. Det fordreidde ansiktet. Eg klarte ikkje å avgjere om det var nervøsitet eller smerte som prega det. Eller begge.

Eg visste ikkje kva som plaga henne. Berre at det var alvorleg. Eg tenkte at det kunne vere eit heilt liv med elende som hadde samla seg opp. Alderen hennar var ganske ubestemmeleg, men det var tilstrekkeleg med år til at elendet hadde rokke å fylle henne. Det hadde festa seg i ansiktstrekka, og eg kunne ikkje forstå anna enn at det kvart augeblikk som helst ville sleppe over leppene hennar i form av eit skrik. Når det først skjedde, såg eg for meg at heile demninga ville breste 7

og elendet ville strøyme fritt frå den djupaste magen, frå dei fjernaste trevlar, frå den vassjuke beinmergen, opp gjennom brystet, halsen og ut mellom dei nakne blokkene. Eg venta at det kunne hende kva tid som helst. Det måtte vere ein kraftprøve å halde det tilbake. Det stod å lese i ansiktet hennar. Derfor tenkte eg på henne som skriketrollet. Skriketrollet sat på stolen sin og kikka. Gjennom sommarhalvåret såg det ut til å vere hovudsysselen hennar. Av og til snakka ho til ein forbipasserande, men mesteparten av tida sat ho berre og kikka, med ryggen rett, med kneisande nakke og hovudet i vilkårlege kast. Slik let ho blikket saumfare tumleplassen mellom blokkene, rykkvis, fram og tilbake i dei ulike retningane der det kunne tenkast å dukke opp menneske eller bilar. Som ei dørvakt. Med altfor stort ansvar. Altfor mykje å halde styr på. Altfor mange dører. Altfor mange vindauge. Altfor mange naboar. No var det dessutan kaldt. Ho ville nok snart forsvinne inn i leilegheita si.

Eg kom til å tenke på Steyr. På byen. På omgrepet.

Om byen gav noka meining som omgrep. Kunne ein for eksempel spørje korleis det gjekk med Steyr, som heilskapleg eining slik. Kunne ein spørje kor denne eininga var på veg? Kunne ein spørje kva Steyr hadde å sjå fram til? Heile dette maskineriet, Steyr, viss ein kunne kalle det det; og denne unge mannen som var min beste venn i Steyr, som tydeleg ikkje hadde tjukke klede under ytterjakka, ein lang oransje kjortel berre, ein kunne sjå det på dei spisse olbogane, krummingsradiusen, kanskje hadde han berre ei T-skjorte under kjortelen; snøen som heile dagen hadde lava lindrande 8

ned, men som likevel ikkje hadde fått lagt seg skikkeleg; alle desse murhusa, vinkelrett på kvarandre, frå lufta visstnok, hadde eg høyrt (men ikkje funne spor av på Google maps), etter mønster av ein svastika; kulturen; landet, gav det meining å sjå det som ein heilskap? Gav det meining å synast synd på Steyr, for eksempel? Gav det meining å snakke om ein fellesskap, ein einskap, eit system som på eit overordna plan innretta seg mot eit punkt, som også denne unge mannen, «der Korn», «Korni», «der Guttmann Kornelius», eller «G.K.», min beste venn, med spisse olbogar, som kom for å gi meg juling i min eigen heim, som gjekk mellom blokkene og laga spor i den flyktige snøen, var ein del av? Der han ikkje var fortapt i sitt eige nedsenka blikk? Gav det meining å snakke om ein heilskap som ikkje hadde gått tapt i desse sprikande, triste, einskilde delane sine? Ville det i så fall bety at eg skulle få juling av sjølve omgrepet Steyr? Betydde det djupast sett at det var samfunnet som skulle jule meg opp, og ikkje min beste venn, Guttmann Kornelius?

Ville det i så fall bety at det ikkje gjekk så bra for meg i Steyr?

Min einaste venn, var det kanskje rettare å seie. Guttmann Kornelius var min einaste venn. På denne staden. Å kalle han venn var også ei overdriving. Han var ein kjenning. Det var berre ei rekke uheldige omstende som hadde fått Guttmann Kornelius til å sjå på seg sjølv som ein venn av meg. Eg meinte å kunne peike på desse omstenda. Det var eitt hovudomstende – eller kanskje to, totalt var det fleire, men kanskje eitt eller to avgjerande omstende. Berre eitt viss eg såg kritisk 9

på det. Det er klart at det var ein samanheng mellom omstenda. Alt hang saman med alt. Slik sett kunne ein ikkje gjere heilt skarpe skilje mellom omstenda, men eg følte meg likevel ganske overtydd om at ingenting av dette ville ha hendt om eg ikkje ved eit høve hadde bøygd meg for langt fram utanfor kjellardøra i hagen ein gong tidleg i juni. Eg hadde ikkje bøygd meg så langt fram heller. Berre litt. Kanskje hadde det blitt oppfatta som lenger enn det det i utgangspunktet var, fordi eg har ei naturleg framskoten kroppshaldning. Ikkje lutande, berre framoverlent. Ei svak vinkling nedst i korsryggen som likevel gir eit merkbart utslag i form av at hovudet og nakken verkar framskotne. Ikkje mykje, men nok til at nasetippen peikar utover skotuppane. Det kunne minne om eit beskjedent initiativ. Ein kunne i visse tilfelle forveksle det med ein framstøyt. Det var truleg det Guttmann Kornelius hadde gjort, trass i at det aldri var meint som ein slik. Eg hadde ganske enkelt ikkje høyrt kva Guttmann Kornelius hadde sagt. Ja, kva var det han hadde sagt? Det fekk eg aldri klara opp i. Ikkje i detalj. Eg hadde bøygd meg ein tanke fram for å indikere at eg ikkje hadde fått det med meg. Ikkje fordi han snakka utydeleg eller lågt – han snakka langt frå utydeleg eller lågt – men fordi ein grasklippar som lenge hadde nærma seg, til slutt hadde runda hushjørnet og heldt fram i retning av den staden der vi stod og snakka, som dei to naboane vi var. Det var Frau Huber som køyrde grasklipparen. Ein bensindriven sjølvgåande grasklippar som også let til å dra Frau Huber framover på ein slik måte at det minte om halsing, ikkje minst på grunn av Frau Hubers krumme nakke og stive blikk. Eit 10

atterhalde raseri. Eit slikt atterhalde raseridrive initiativ som ein av og til såg på dugnader, og elles berre når det låg andre særskilde personlege motiv bak. Etter det eg kjende til, hang det ikkje noko varsel om dugnad på korktavla i oppgangen. Eg konkluderte med at Frau Huber måtte vere driven av eit sterkt opprørt sinn. Ho løfta knapt blikket frå maskinen. Ho tok seg knapt tid til å helse. Noko som var ulikt henne. Ho pleidde ikkje å la høve til å drøse gå frå seg slik utan vidare. Som eit statement. Kva retta statementet seg mot? Kunne det tenkast at det ikkje var hennar tur til å klippe graset?

Kva var det eigentleg som stod på korktavla? Kunne det vere min tur? Hadde eg oversett det? Hadde Frau Huber sett seg nøydd til å steppe inn for meg? Det var trass alt tidleg i juni. Mai var forbi. Kunne veke tjue ha vore mi veke? Eller var Frau Hubers raseri framkalla av noko ganske anna? Noko privat? Eller berre ein generell uvilje mot hagen og mot hagearbeidet?

Det var ikkje eigentleg ein hage. Det var snarare eit stort grasfelt som skilde baksida av blokka frå skogbrynet mot nord. Grasfeltet hadde eit kommunalt preg. Det hadde kumlokk. Det hadde ingen innslag av hagerekvisittar anna enn to eiketre og eit tørkestativ som var støypt fast i ein betongsko i det høge graset. Grasfeltet blei ikkje brukt som ein hage. Eg hadde aldri sett barn leike eller vaksne grille der. Eg hadde sett folk lufte hundane sine der. Eg hadde sett folk stoppe og prate med kvarandre på gangstien som følgde fasaden rundt hjørnet til parkeringsplassen. Ein gong hadde eg sett ei kvinne ligge og sole seg på eit 11

handklede. Eg hadde prøvd å avgjere om det var ein av naboane som hadde lagt seg til der, men ho låg så langt bort mot skogbrynet at eg verken kunne sjå ansiktet eller andre detaljar tydeleg frå der eg stod i kjøkenvindauget, på kjøkensida av blokka. Ja, for eg rekna med at også dei andre leilegheitene hadde sine kjøken mot nord; eg hadde berre vore inne i eit par av dei, og begge hadde nøyaktig den same planløysinga som det leilegheita mi hadde. Noko anna ville også ha vore underleg ettersom det var ei kommunal blokk.

Heile denne samlinga av blokker var kommunal. Eg visste ikkje om også heile bydelen, Munichholz, var kommunal, men den var uansett svært einsarta, iallfall den delen som stamma frå krigen og førkrigstida: lange rekker av tunge murhus i beine, breie og ordna gater, så tilrettelagde for – ikkje folkeliv, men arbeidsliv, å komme seg fram og tilbake mellom fabrikken og leilegheita. Det var ein heil bydel som var sett opp for fabrikkarbeidarane som skulle utgjere navet i det tredje rikets rustningsindustri, eit tjuetals tusen nummererte arbeidarar i eit tusentals nummererte leilegheiter i eit hundretals nummererte blokker.

Nei, eg trudde ikkje det fanst individuelle planløysingar i desse blokkene. Særeigne, fiffige kjøkenløysingar. Eg trudde alle var bygde likt. Eg trudde at alle kjøken i blokka mi vende mot nord. At alle bebuarane som gjorde seg ærend på kjøkenet, gjorde seg ærend i den same himmelretninga. At dei kasta blikk ut av det same vindauget, på dei same kumlokka, det same skogbrynet, den same betongskoen med det same tørkestativet, den same kvinna på handkledet, det same grasfeltet der den same raseridrivne Frau 12

Huber halsa etter grasklipparen, og det same grasfeltet der eg stod utanfor kjellardøra og bøygde meg fram.

Berre ein tanke. Det var absolutt ikkje meir. Og det var eine og aleine for å signalisere at eg ikkje hadde høyrt kva Guttmann Kornelius hadde sagt. Det var på ingen måte meint som ein framstøyt. Eg hadde aldri ønskt å omfamne Guttmann Kornelius. Så vidt eg kunne avgjere, var det heller ingenting anna ved situasjonen som innbaud til klemming. Guttmann Kornelius hadde snakka om plantane sine. Korleis dei skulle vatnast. Ein yuccapalmes særeigenheiter. Han skulle vere borte nokre dagar, forstod eg, men det var ingenting som rettferdiggjorde ei omfamning. Vi kjende kvarandre knapt. Iallfall etter mine omgrep. Vi var på hels.

Vi prata saman når vi trefte kvarandre, men derfrå til å skulle kaste seg om halsen på kvarandre utan anna opptakt enn ein sedvanleg prat om potteplantar, det var eit søkt hopp. Eg kjende meg mest av alt overraska over plutseleg å finne meg omfamna slik av Guttmann Kornelius der ute på grasfeltet ved betongskoen med tørkestativet utanfor kjøkensida av blokka der eg budde. Kva skulle det bety? Kva skulle meininga vere? Bortsett frå at Guttmann Kornelius truleg trong ein lang og varm klem. Det fanst openbert mykje uorden i hans indre. Ukontrollerte, underliggande spenningar som kanskje kunne utliknast, ja, bokstaveleg talt klemmast på plass – kven ved sine fulle fem, og i fullt alvor, gjekk vel rundt i ein oransje kjortel midt på lyse dagen – men eg hadde aldri hatt noko ønske om å ta på meg den oppgåva.

13

Eg trur ikkje på tid. Eg trur på augeblikk. Auga lukkar seg. Opnar seg. Lukkar seg. Opnar seg. Det trur eg på. Men ikkje livet som ein knivskarp presensegg.

Det ville ha blitt for skarpt. Så skarpt at den menneskelege persepsjonen ville flerrast over som silkesjalet til Whitney Houston over samuraisverdet til Kevin Costner. Og det ville ikkje vere mogleg å tenke eller utseie eit personleg no som liksom skulle falle saman med eit overordna eit, eller for den saks skuld med eit under- eller sideordna eit. Det vi kallar presens, er i grunnen berre ei vedvarande rekke av forseinka reaksjonar knytte til eit høgst teoretisk sjølvdrive avstadkomme, ein vedvarande verknad av ei illusorisk årsak, ein verknad som grip inn på alle nivå, i alle plan og dimensjonar. Tida går, seier ein, og det er noko som ingen set seg opp imot. Men eg trur ikkje det finst tid.

Eg trur det finst ei einaste stor utfalding i det vi for enkelheits skuld kan kalle eit rom. Det finst eit potensial, noko har blitt potensert, utløyst, og må realiserast. Det finst lading, det finst kontrastar, det finst friksjonar og dragnader mellom så motsett retta fenomen at deira reaktivitet ikkje kan haldast tilbake. Dei kan ikkje haldast frå kvarandre. Eg trur på rørsle. Eg trur på aksjonar. Eg trur på reaksjonar.

Eg trur på snø. Eg trur på snøen i lufta. Ein kunne tru at den var eit oppoverretta fenomen. Utanfor vindauget sveva mange av fnugga sidevegs. Endå fleire flagra oppover langs vindaugsruta. Berre nokre få dalte nedover mot bakken. Overfallsmannen min hadde rokke å få nokre av dei i håret på veg over mot inngangsdøra under vindauget. Håret var luftig. Det var halvlangt.

14

Det hadde fall. Det berre slo meg. Betydde det ganske enkelt at håret låg i bogar? Håret til Guttmann Kornelius låg i bogar. Det skilde seg bogeaktig på midten idet han vende ansiktet og blikket opp mot stovevindauget mitt. Eg tok eit steg til sida. Men det var for seint. Eg tok eit steg fram igjen. Men då var det også for seint.

Eg tok eit steg tilbake og blei ståande. Gardina blafra lett. Den var oransje, nesten sjølvlysande. Den harmonerte med nokre oransje innslag i tapetet i stova.

Den førre leigetakaren hadde prøvd å skape ein heilskap. Hadde han lykkast med det? Ja, det hadde han truleg gjort. Sjølv om det ville vere vanskeleg å lage noko anna enn heilskap ut av den vesle leilegheita. At ein liksom skulle bevege seg mellom vesensforskjellige soner medan ein gjekk for eksempel frå sofaen, forbi lenestolen og inn i den opne kjøkenløysinga, som berre var open fordi dørbladet var hekta av og bore ned i kjellarbua.

Det problematiske ved omfamninga var ikkje berre den forserte og klamme intimiteten i seg sjølv. Det hadde ganske langsamt gått opp for meg at klemmen, i tillegg til å bere bod om påføringa av eit vennskap, stillteiande hadde forsegla ei pakt om vatning av potteplantar. Det måtte uansett vere slik Guttmann Kornelius hadde tolka det. At eg skulle vatne plantane til Guttmann Kornelius medan han var borte. Eg hadde ikkje forstått det før eit stykke ut i den vidare samtalen, etter at Frau Huber hadde dura forbi på sin veg over mot skogbrynet, og då opplevde eg det som for seint å gjere noko med. Kva var det han skulle? Det hadde eg heller ikkje fått med meg. Berre at han skulle 15

vere borte ei tid. Eg visste ikkje kor lenge. Eg veit ikkje om han visste det sjølv. Kanskje hadde han ikkje planlagt så nøye. Han var ein impulsiv fyr, Guttmann Kornelius. Han fortalde meg ein gong korleis han berre hadde tatt av stad utan nokon vidare plan. Han hadde berre reist seg frå sofaen og gått, fortalde han. Kanskje til og med utan å sløkke tv-en eller lysa. – For å klarne hovudet. Skjøner du kva eg meiner?

Han hadde komme på meg medan eg var på veg ut.

Det var stort sett slik vi trefte kvarandre. Eg forsøkte å halde ein viss avstand; eg ville ikkje ha han rennande på døra. Han kom akkurat frå Spar. Han plukka to øl ut av handleposen og insisterte på at vi skulle drikke dei saman. Vi sat på betongplattingen utanfor kjellardøra. Vi drakk og prata. Det vil seie, det var mest han som prata. Eg spurde om han gjekk frå problema.

– Det også, sa han.

Eg spurde ikkje meir om det, men han fortalde det likevel. Han sa: – Det var noko drit heime … ikkje noko spesielt, berre heilt vanleg drit, Denise … eg trur Denise … eller Carp hadde … eg hugsar ikkje lenger heilt. Til slutt berre gjekk eg.

– Denise?

– Ja … Denise. Han nikka med hovudet i retning av leilegheita si, som om det skulle forklare noko. Han kunne ha sagt at det var kjærasten. Men var ho det?

Han kunne ha sagt at det var ei dame han deita, men det høyrdest vel for oppstylta ut, alle desse kleine nemningane. Denise og Guttmann Kornelius hang saman.

Eg forstod først seinare korleis det stilte seg. Det vil seie, eg veit ikkje om eg verkeleg gjorde det. Denise var Denise. Ho jobba som eskortedame. Ikkje at det var 16

derfor dei hang saman. Eller, dei hadde på eit vis treft kvarandre gjennom jobben hennar, men ikkje av den grunnen som var mest nærliggande å tenke seg. Denise kalla det forresten ikkje eskorte. Ho kalla det hore. Ho hadde vel ikkje tenkt å snakke om det heller. Ho skulle eigentleg forklare meg noko ganske anna, eg hugsar ikkje kva, kanskje noko om Gud, eller meininga med livet, eller Steyrs labyrintiske geografi, eller trening, og korleis ho hadde fatta interesse for springing. Det heile var eit apropos som ho fortalde meg ein av gongene eg trefte henne i leilegheita til Guttmann Kornelius medan han var borte. Og då aproposet byrja omtrent slik: Ein kveld, etter å ha blitt fista mot min eigen vilje, tok eg på meg kleda og stakk, var det straks eit par andre spørsmål som melde seg utover det som hadde med det eigentlege aproposet å gjere. Det var ganske intrikat. Kanskje var det først og fremst derfor Guttmann Kornelius nøgde seg med å nikke i retning av leilegheita si. Etter ei kort avventing heldt han fram: – Uansett. Det regna. Eg hadde berre vanlege klede.

Eg hadde ingenting med meg. Det var kveld. Eg visste ikkje kor eg skulle. Eg berre gjekk. Etter kvart blei eg merksam på korleis kilometrane … dei samla seg opp, skjøner du? Eg byrja å samle på dei. Det gav meining, sant. I byrjinga tenkte eg på driten. Så tenkte eg berre på vegen. Eg var våt. Ikkje kald. Berre våt. Det var mørkt. Eg tenkte på å snu. Men eg gjorde det ikkje.

Det verka meir absurd enn å fortsette. Så eg fortsette.

Plutseleg var eg ved Stadtbad, eg var i Haratzmüllerstraße, på 122, eg tok til venstre, eg var i Wachtberg. Så var eg i Eglschachen. Steinbach. Landsiedl. Regnvatnet dreiv av meg. Det surkla i skoa. Av og til fløyta ein 17

bil. Eg såg berre rett framfor meg. Kanskje viste eg ein finger. Eg passerte Neufurth. Eg nærma meg Amstetten. Eg gjekk forbi. Eg gjekk rundt. Det var natt. Og eg gjekk mot Neumarkt an der Ybbs. Det var då eg tenkte at eg like så godt kunne gå til Wien. Eg kom fram til St. Pölten tidleg om morgonen. Det hadde slutta å regne.

Eg var ikkje trøytt. Eg stoppa ved ein bensinstasjon og kjøpte ein leberkäse. Eg hadde nokre myntar i lommene. Eg drakk vatn frå vasken på dassen. Så gjekk eg vidare. Sola kom opp. Kleda mine tørka. Eg gjekk langs motorvegen, eg gjekk langs A1. På vegskuldra.

Bilar fløyta. Etter ei stund blei eg plukka opp av ein slik vedlikehaldsfarkost, ein sånn med ei stor tavle bak med ein blinkande skrå pil. Sjåføren sa at det ikkje var lov til å gå på motorvegen. Eg spurde han korfor, men eg trur ikkje han visste det, eg trur ikkje han hadde sett gåande menneske på motorvegen før, han sa iallfall at han aldri hadde sett liknande, og så vidare. Guttmann Kornelius sette ølboksen mot munnen og let det renne ei stund. Etterpå blei han sittande taus og kikke på bøkeskogen. Eg sa: – Kva hende?

– Ikkje så mykje. Han køyrde meg til Wien. Eller til utkanten. Den ytste ringvegen. Derfrå gjekk eg inn til sentrum.

– Og så?

– Eg veit ikkje. Eg budde hos ein kjenning. Eg var vel borte eit par veker. Eg hugsar nesten ikkje kva eg gjorde.

– Og Denise?

– Kva med henne?

– Ja …?

Guttmann Kornelius drog erma på skjorta opp.

18

Begge underarmane var dekte av tatoveringar. Han sa: – Eg veit ikkje. Eg hugsar ikkje. Eg var vel stein heile tida. Eg trur ikkje eg høyrde frå henne. Det var kanskje like greitt. Så fekk driten tid til å legge seg. Han skrapa med skosolen mot noko på asfalten som eg ikkje såg kva var. Han sa: – Ho melde meg ikkje sakna heller, viss det var det du tenkte på. Denise bekymrar seg ikkje for meg. Han blei sittande taus ei stund.

Eg sa: – Kom du deg heim igjen?

– Eg hugsar nesten ikkje korleis eg kom heim. Driten hadde vel lagt seg. Det må ha vore ein heilt vanleg heimkomst. Kanskje opna eg berre døra. Kanskje var ho der. Kanskje sat ho og såg på tv – ho sat ganske sikkert og så på tv. Ja, eg hugsar det no, eg hugsar det ganske nøyaktig fordi Carp sat ved sida av henne på golvet, og det pleidde han aldri å gjere. Han er ikkje interessert i tv-en. Han er interessert i det meste, men aldri i den. Han er interessert i andre hundar, i andre dyr, i lausøyre, ting han kan bite i og riste, menneske, han hoppar på dei for å sniffe og sleike og leike, han hoppa på meg kvar gong eg kom heim, men denne gongen blei han sittande med ryggen til, som ein skugge framfor skjermen i det mørke rommet. Eg spurde om alt var ok. Eg visste kanskje ikkje kven det var eg spurde: Denise eller Carp. Denise svarte ja, ja, eller noko slikt. Ho snudde seg ikkje. Carp snudde seg halvvegs. Så vende han seg tilbake til skjermen. Det skurra allereie då, men det var først nokre dagar seinare eg fann ut at Denise hadde hatt han inne hos ein hundekviskrar.

– Ein hunde…?

– Kviskrar.

19

– Kva er det?

– Det er berre noko dei kallar det. Det er ein slags hunde… psykolog, eg veit då faen – eller coach.

På det tidspunktet var eg eigentleg ganske nysgjerrig. Eg ville gjerne høyre meir om denne kviskringa, men Guttmann Kornelius var ikkje interessert i å snakke om det, han gav seg i staden til å legge ut om korleis han hadde late Denise få høyre det, og så vidare. Det let til å vere ganske stormfulle greier.

Det hadde vore ønskeleg å få retta opp i misforståingane. Det hadde vore ønskeleg å ha hatt klemmen uklemd og klemmens uskrivne følgjer annullerte. Eg hadde hatt moglegheita til å verje meg då eg såg kinnet til Guttmann Kornelius komme mot meg, eller også etter at armane hans hadde byrja å trykke meg inntil seg. Eg kunne ha gjort meg fri. Eg kunne ha sagt at dette … nei, dette … at dette var forhasta. At dette var over grensa. At eg såg meg nøydd til å sette foten ned.

Vi kan ikkje vere venner. Eg kan ikkje vere vennen din (kunne eg ikkje vere vennen hans? Nei, eg trudde ikkje det. Ein burde ikkje rote seg borti slike menneske som Guttmann Kornelius) eller liknande. Kva sa ein eigentleg i situasjonar som dette? Kanskje ikkje slike ting. Eg høyrde kor forkjærte orda høyrdest ut, nesten smertefulle, og før eg i det heile tatt hadde fått summa meg til å gjere eit forsøk på ein retrett, hadde Guttmann Kornelius spurt meg om telefonnummeret mitt også. Om eg på ståande fot kunne ringe han og legge nummeret mitt igjen, slik at eg i staden for å sette inn kreftene på å få i stand ei reversering av klemmesituasjonen fann meg sjølv endå lenger ute i hengemyra. Eg var 20

på defensiven og klarte heller ikkje å finne ei plausibel unnskyldning for å nekte den ventande Guttmann Kornelius telefonnummeret mitt.

Eg trur ikkje på tid. Eg trur ikkje tid er ein vertikal.

Eg trur ikkje tid er ei ståande bølgje. Eg trur ikkje tid er ei propagerande bølgje. Eg trur ikkje tid er ein farkost. Eg trur ikkje tid er ein behaldar. Eg trur ikkje omgrepet tid peikar tilbake på eit reelt mobilt høve.

Eg trur ikkje tid peikar tilbake på noko reelt. Eg trur ikkje noko rører seg parallelt eller proporsjonalt med, eller som eit resultat av det vi kallar tid. Eg trur for eksempel ikkje tid er entropi. Eg trur ikkje på entropi.

Eg trur ikkje på tid. Eg trur ikkje det finst tid. Anna enn som eit konstruert koordinatsystem. Eg trur ikkje tid er noko anna enn ei refererande rekke av tal som vi insisterer på å projisere over på det vi per augeblikk driv med. Eit alibi eller ei unnskyldning som vi klistrar forståinga vår til. Ein illusjon om at det finst ei retning i eksistensens vektorfelt. Illusjonen om at det finst ei overordna rørsle, og opplevinga av denne rørsla som eit substitutt, eit substitutt for ein konstruert abstinens. For kanskje er det slik at tid var her. At tid no er borte. Men vi er framleis her. Med bevisstheitene våre.

Og deira propagering gjennom materien må framleis kvantifiserast. Sjela må reduserast til ein funksjon av noko handgripeleg. For sjela er ein uhandgripeleg, men likevel kleimen liten jævel. Den klamrar seg fast til alt. Den klamrar seg fast til tid. Den klamrar seg fast til førestillinga om tid. Den klamrar seg fast til alt det objektive i eit vedvarande forsøk på å koke noko subjektivt ut av det. Dette smakar salt. Denne er rug21

lete. Jammen er det høgt. Her var det vått. Mørkeret kjennest mørkt. Elskar du meg? kunne eg spørje. Elskar eg deg? kunne eg spørje. Kjærleiken er nøydd til å komme før gjenstanden for kjærleiken. Sidan rettar vi den mot gjenstandar. Den som ikkje har kjærleik, har ingenting. Så kjenn etter. Kjærleiken er tidlaus. Sjela er tidlaus. Alt vi har, er tidløyse. Og alt det som er festa i det vi omtalar som tida, skal falle bort.

Eg såg ein mann seie at om du har problem i livet, så bør du byrje med å sette deg ned og skildre det du har rundt deg. Mannen var ein av to hovudrollefigurar i ein smal film om ei utdøyande folkegruppe i Russland.

Han var son av ein forfattar og jobba som formann på ein fabrikk. Sjefen ved fabrikken, den andre hovudrollefiguren, mista brått kona si og bad formannen om å hjelpe han med dei særskilde gravferdsrituala som ein praktiserte i den utdøyande russiske folkegruppa. Idet orda fell, kjenner eg straks ein trong til å kikke rundt meg. Eg gjer det likevel ikkje. Eg tar meg i det. Det vil vere for påfallande, Geirlinde sit trass alt ved sida av meg i sofaen og ser på den same filmen og høyrer den same mannen seie det han seier. Eg held fram med å stire på skjermen, filmen som rullar medan mannen snakkar i bakgrunnen. Så merkar eg at Geirlinde har snudd seg mot meg. Ho blir sittande snudd såpass lenge at eg til sist snur meg mot henne, og ho seier: – Elskar du meg?

Det er i grunnen underleg at dette spørsmålet ikkje har komme opp før. Når det først kjem opp no, slik utan vidare opptakt, så kjem det brått på. Eg brukar 22

ikkje å tenke på det. Eg brukar ikkje tenke på det på den måten. Vi har rett nok vore saman ei tid. Vi har flytta inn saman i ei gammal leilegheit i Steyrdorf. Eg har tenkt å sjå korleis det utviklar seg vidare. Eg er budd på at det kan bli langvarig. Eg reknar med at det som må til av kjensler innanfor ei viss ramme, er på plass. At dei andre kjenslene elles vil innfinne seg.

At det heile vil falle på plass av seg sjølv. At det heile vil vekse inn i legitimitet. Eg svarer nei. Det kjennest maktpåliggande å vere ærleg. Situasjonen krev det. Eg har ei aning om at ting står på spel. For både henne og meg. Så eg svarer nei, at eg ikkje trur det. Sanninga er så klart at eg ikkje veit kva elsk er. Eg kunne ha svart ja. Viss eg kjenner etter, så kan det hende at eg er råka av ei forelsking. Ikkje så sterk at eg må vere heime frå jobben, men ei svært mild form, ein sukett i kaffikanna. Vi grin saman. Eg veit ikkje kva vi grin av.

Den fortapte sjansen til å la dopaminet fløyme. Den smale russiske filmen. Den smale russiske filmmusikken. Urettvisa. At vi heller ikkje denne gongen skal få oppleve ekte kjærleik. Framtidsførestillingar som fell i fisk. Tosemda, den beste organisasjonsforma. Den mest økonomiske og sparsamelege forma for samvær. Reindyrke tankens dialektiske natur. Jo, nei, jo, nei, jo, nei. Løfte lange ting saman. Halde saker opp i vêret og få avgjort om dei er beine, subsidiært fine.

Gøyme ansikt. Gøyme utsegner. Fordele brukargrensesnittet mot omgivnadene på ei større flate. Sjå over skuldrene på kvarandre. Sjå gjennom fingrane til kvarandre. Fordoble kjærleiken til seg sjølv. Halvere kostnader til hushaldet. Eit livsvitne som har sett alle dei same tv-programma som ein sjølv, og som er viljug til 23

å stadfeste det, som er viljug til å vere eit alibi som kan seie ja, kjærasten min var heime og såg seriar med meg på det aktuelle tidspunktet. Oppleve ting saman.

Snakke om opplevingane. Eg følte det slik. Eg følte det slik. Alt dette grin vi kanskje over. Og det er godt.

Ikkje som med lauk i auga eller substitutt på fjernsynet. Det er ekte kjensler. Eg tenker på John van Neumanns påstand om at ein ikkje forstår matematikk.

Ein venner seg berre til den. Ein kunne kanskje seie det same om kjærleik.

– Sjå, eg òg grin, seier eg.

– Du grin berre fordi eg grin, seier ho.

Og kanskje er det sant, men kven av oss kan eigentleg vite kva som er trist. Per se. Vi er unge. Kanskje dessutan dumme. Og det er ikkje like lett som Descartes hevda: Eg tenker, derfor er eg. Ein kan ikkje like eins hevde: Eg tenker at eg er trist, derfor er eg trist. Eller: Eg grin, derfor er det trist. Like lite kan ein seie: Det er trist, derfor grin eg. Kanskje er det derfor eg grin. Kanskje grin eg på vegner av menneskeslekta.

Nei, det trur eg vil vere å ta for hardt i. Verdssmerta er ei smerte som enno ikkje har funne feste i meg. Kanskje grin eg for å ta grininga tilbake. I alle fall grin vi.

Som to gråtekoner. Eller to influenserar. Side om side.

Det finst alltid eit saksforhold som svarer til kvar gråt.

Det er ikkje eit slikt vi har funne saman i. Vi har funne saman i gråten sjølv.

Eg ville ikkje kalle meg konfliktsky. Iallfall ikkje direkte. Men eg meinte at konfliktar var unødvendige. Uhamslege. Eg prøvde i det lengste å unngå dei. I det sosiale, i det vesle eg praktiserte av sosi24

alt liv, streva eg etter fleksibilitet. Eg tilpassa meg dei eg pleidde omgang med. Eg tilpassa meg deira veremåtar. Eg spegla dei ikkje. Eg nærma meg innanfor ei gitt ramme. Viss eg snakka med hyggelege menneske, opptredde eg sjølv hyggeleg. Viss eg heldt meg med framfuse menneske, så tillet eg meg sjølv ein grad av framfusing. Viss eg trefte på urimelege menneske, så opna eg også for ei viss åndssvekking i mine eigne føretak.

I omgangen med den unnvikande Herr Schnablehner opplevde eg at eg sjølv blei unnvikande, noko som medførte at Herr Schnablehner blei endå meir unnvikande, slik at vi ofte enda opp i ein spiral av motsett retta unnvikingar som leidde like inn i oppløysing.

Den gjensidige kjensla av å bry den andre blei forsterka fram og tilbake i ein vekselverknad som underminerte alt innhald og etterlet oss ståande overfor kvarandre som to mimosevokstrar. Vi stod ikkje ofte overfor kvarandre slik. Oftast stod vi vende i same retning, utover, på trygg avstand frå kvarandre, på kvar vår balkong. Det var her eg først hadde sett han. Eller det var her eg først blei merksam på han kort tid etter at eg sjølv hadde flytta inn. Herr Schnablehner kom stadig ut på balkongen. Først tenkte eg, slik det unekteleg verka, at det var for å røyke. Sidan halla eg meir mot den oppfatninga at røyken snarare var eit påskot for å komme seg ut av leilegheita og bort frå det kaotiske familielivet der inne. Eller halvvegs bort. Ut på balkongen, med lukka dør, for den korte stunda det tok å røyke ein Marlboro Light heilt inn til filteret. Det var ikkje eigentleg ein verkeleg balkong. Den var noko 25