YouTech Magazine #18 december 2015 by YouTech

KIJK VERDER. BLIJF NIEUWSGIERIG.

NR 05 | DECEMBER 2014

et e w t Wa ver jij o ? r a a j t i d

e d r e t Ach rmen sche

e s r o H r a Bij W

Beeld: Janetta Verheij

T E M R E V O D L E R E DE W

rt a h y ab b n e E printer

uit+eneong34Dtopuitvindingen!

â&#x20AC;&#x2122; F E CH AL I C PE

ar a n n g l de n i rt ee al o k sb iv et t IJ est M he F

Inclusief Eventplaza met onder andere: • • • • •

Attracties Springkussens Gaming Area Bouwwedstrijd met LEGO® Bioscoop

ga naar ijsbeelden.nl, bestel tickets met de code ‘you20’ en ontvang 20% korting! 2

6 december 2014 t/m 25 januari 2015 - ns loods zwolle

Inhoudsopgave

In dit nummer...

Web&app Gave apps en sites

Testlab Nieuwe films & games

Winnen!

Chefâ&#x20AC;&#x2122; Special wil de wereld over

11.

Try this at home Coole job: Cirque du Soleil

De agenda Leuke kerst-

34 uitjes

24.

28. 32. You Go Voor 22 euro de wereld rond

18.

Behind the Scenes bij War Horse

30. De kunst van het drukken

En verder... 4. 9. 10. 14. 15. 16. 22. 26. 31. 34. 35. 36.

Goed nieuws Web&App YouTalk Die wil ik! Goeie vraag?! Top of flop Top 5 Testlab Vraagje Agenda Colofon Youghi

‘NEE’ TEGEN CYBERPESTEN Een vervelende video, pestbericht of foute foto kan razendsnel rondgaan op de sociale media. Wie kent niet iemand die het slachtoffer is geweest van cyberpesten? De nieuwe anti-pestcampagne #sharegeenshit richt zich op ‘omstanders’ en roept op vervelende berichten en beelden niet te retweeten liken of sharen.

STROOM UIT WATER

Is stroom uit water de toekomst? De eerste getijdencentrale van Nederland is binnenkort te bewonderen op Texel. Hoe het werkt? Een turbine onder water gebruikt de beweging van het in- en uitstromende water om energie op te wekken. De centrale levert genoeg stroom voor ongeveer 50 huishoudens en dient ook als test voor grotere platforms.

ZOMERSCHOOL TEGEN ZITTENBLIJVEN Moeite met aanhaken op school? Dan is er goed nieuws voor je: de komende tijd komt er jaarlijks 9 miljoen beschikbaar voor zomerscholen tegen zittenblijven. Uit tests blijkt dat 90 procent van de leerlingen dankzij een tweeweekse ‘bijspijkercursus’ in de vakantie geen heel jaar over hoeft te doen. De proefscholen krijgen nu dus een vervolg.

PROOST! Goedkoop. Gezond. En duurzaam. Nederlanders beginnen water steeds meer te ontdekken als alternatief voor ongezonde frisdranken. Volgens de Nederlandse vereniging Frisdranken, Water, Sappen (FWS) dronken we vorig jaar maar liefst 58 miljoen liter minder fris en vruchtensappen. Ervoor in de plaats drinken we meer bronwater en – vooral – water uit de kraan. Proost!

Goed nieuws

MEER CHOCOLA, BETER GEHEUGEN

SLIMME ZONNECELLEN

Veel groener dan zonne-energie wordt het niet. Maar zelfs de meest geavanceerde zonnepanelen zetten niet al het zonlicht om in stroom. Britse onderzoekers hebben nu een stof uitgevonden die ook de ‘weggelopen’ lichtdeeltjes omzet in stroom. Nog mooier: je kunt de vloeistof ook gewoon op bestaande zonnepanelen spuiten!

Mam, mag ik nog wat chocola? Vanaf nu kun je met een goed excuus vragen om een dagelijkse portie choco. Amerikaanse wetenschappers hebben ontdekt dat de stof flavanol geheugenverlies vermindert. Dat spul zit in chocolade! De testgroep scoorde 25 procent beter bij een geheugentest dan de groep die minder flavonol kreeg. Wel goed poetsen!

REN JE VROLIJK Beweging is goed voor je gezondheid is. Tot zover geen nieuws. Maar uit recent onderzoek blijkt dat bewegen óók goed is tegen depressies. Na een jarenlange studie ontdekten Britse en Canadese onderzoekers dat mensen die actief bewegen, minder last van depressieve verschijnselen hebben. Haal je sportschoenen maar uit de kast!

LEVENSREDDENDE DRONE Een defibrillator is een apparaat dat schokjes uitdeelt. Een hart dat stilstaat kan daardoor soms weer op gang worden gebracht. Alleen zijn die dingen niet altijd aanwezig. Daarom bedacht een knappe kop van de TU Delft een drone die een defibrillator razendsnel aflevert op de plek van bestemming. Daarnaast geeft de drone via een livestream directe feedback en instructies aan de mensen ter plekke. Bij een hartstilstand zijn de eerste minuten cruciaal. Volgens de TU Delft is met een netwerk van de ‘ambulance-drones’ de overlevingskans te verhogen van 8 naar 80%!

10 vragen aan...

Feestje bouwen m Chef’ Special is veel meer dan ‘In your arms’. Maar die megahit opende wel de deur naar een groter publiek. YouTech mocht backstage voor een goed gesprek met zanger Joshua Nolet, bassist Jan Derks en gitarist Guido Joseph. 01. Wel eens twijfels bij het succes?

Joshua: Toen we de studio in gingen voor een nieuw album moesten de fans ons missen. Dan twijfel je wel eens. Zijn ze er straks nog? Gelukkig wel! Toen we begin dit jaar weer gingen optreden, was het overal groot feest. Jan: Radio-deejays hebben ons altijd gedraaid, dat helpt enorm. En Pinkpop natuurlijk. Wat een toffe ervaring was dat. Vandaag sluiten we de clubtour af met percussie en blazers en gasten als Typhoon, Jett Rebel en Tessa Douwstra. Gaaf om samen zo’n show te geven.

02. En nu de grens over?

Joshua: Daar gaan we keihard aan werken. Live

spelen, één op één contact met een zaal, dat is onze beste manier om mensen te overtuigen van onze muziek. Waar we ook spelen, de energie die wij delen is overal gelijk. Van Zuid-Afrika tot Zwolle en van Indonesië tot Haarlem.

03. Het belangrijkste gereedschap?

Jan: Akoestische gitaar. Je kunt er op spelen, op trommelen, mee zingen. Ideaal als we liedjes schrijven. En natuurlijk een laptop of smartphone om snel wat op te nemen.

04. ‘In your arms’ is een droeve song die vrolijk klinkt. Hoe komt dat? Joshua: Toen mijn vader overleed, moest ik een

met Chef’ Special nummer schrijven. Maar alles belandde in de prullenbak. Ik liet het los en dacht: het komt wel een keer. Later kwam Guido met een vlot refreintje. Ja, waarom geen vrolijk nummer voor mijn vader? Dat voelde meteen goed, ‘In your arms’ ontstond zo als een bevrijding. Veel mensen mailen dat ze er troost in vinden. Erg mooi. Anderen vinden het een liefdeslied. Iedereen kan er in zien wat hij wil.

05. De mooiste technische ontwikkeling?

Guido: Laptops en software zijn enorm ontwikkeld. Muziekprogramma’s als Logic draaien moeiteloos op een moderne laptop. Ideeën uitwerken waar en wanneer je wilt is echt fijn werken. Vroeger huurde je een studio, nu kruip je achter het scherm en heb je alles bij de hand.

06. Wat wil je hebben wat nog niet bestaat?

Jan: Een teleportatiesysteem! Zo’n science fictionapparaat waarmee je in seconden over de planeet reist. Superhandig voor de buitenland-tour. Joshua: Een sjieke Nightliner bus met ingebouwde studio. Lekker luxe reizen, zolang we geen teleportatie hebben. Bestaat zo’n bus al? Oh, dan

geldt dat niet bij deze vraag. Nou ja, het blijven prachtige wagens.

07. Wie is de grootste gadgetfreak?

Joshua: Ik denk Wouter, onze drummer. Die nam laatst een concert op met een 360 graden camera. Dat is heel gaaf geworden. Prachtige beelden met in één frame de hele zaal. Nee, het staat nog niet online maar daar gaan we binnenkort wel wat leuks mee doen.

08. Jan tekent veel. Hobby?

Jan: Jazeker, en ik doe ook artwork voor de band. Ik gebruik zo’n groot digitaal tekentablet, handig om snel te schetsen als ik dat wil. Of ik dat vanaf de tablet kan mailen? Jee, dat weet ik niet. Ga ik eens onderzoeken, want dat zou handig zijn.

09. Wat doet jullie in 2020?

Jan: We willen de hele wereld over en in 2020 moet dat toch voor een deel gelukt zijn.

10. Een advies voor YouTech-lezers?

Joshua: Ga spelen in allerlei bandjes, voel hoe het is om met anderen muziek te maken en kies dan de mensen die je aanvullen en waarmee je muzikaal kunt groeien. Ben bereid om er vol voor te gaan. En vooral: heb heel erg veel plezier!

YOUTECH VIP VANAF:

YOUTECH IETS VOOR JOU? Spring jij ook altijd direct van de bank als het nieuwe YouTech magazine op de deurmat valt? Sluit jij je computer gelijk af om het laatste nieuws over games, films en gadgets te lezen? Houd je van een kijkje achter de schermen bij Coole Jobs? Dan is YouTech VIP precies iets voor jou.

Als supernieuwsgierige YouTech-lezer mag je je best wel eens VIP voelen. Met YouTech VIPS nemen we iedere maand een kijkje achter de schermen bij inspirerende personen, gave bedrijven en de leukste evenementen.

Is het gelukt? Neem dan contact met ons op door een mail te sturen naar redactie@youtech. nl. Na aanmelding ontvang je natuurlijk ook je persoonlijke YouTech VIP-pas. Jij als YouTech VIP hoort als eerste wat het volgende exclusieve VIP-evenement gaat worden. Wil je bij een evenement zijn? Stuur dan een mail naar redactie@ youtech.nl en geef aan om welk evenement het gaat en met hoeveel mensen je komt. Wees er wel snel bij want vol=vol! 8

Je hebt natuurlijk al een gratis abonnement op het tijdschrift, maar hoe word je nou VIP? Dit kan op verschillende manieren: • Maak een vriend of vriendin ook abonnee door een e-mail te sturen met hun emailadres. Het abonnement is gratis! • OF Schrijf een korte blog over wat JIJ weet van techniek en wat je graag zou willen doen met YouTech VIPS.

• OF Interview een interessant persoon uit je omgeving. Dit kan je tante zijn die architect is of je buurman die altijd die gave dingen maakt. • OF Promoot YouTech actief op je school. Vraag in overleg met je school een promotiepakket aan (ook dit is gratis) en hang de posters op en leg magazines neer zodat iedereen weet wat YouTech is!

Web&app

THIS IS SAND Ben jij klaar om de kunstenaar in jezelf ontdekken? Met This is sand creëer je met miljoenen gekleurde zandkorrels je eigen meesterwerk op je scherm. Verveling is er niet meer bij in de kerstvakantie: je kunt eindeloos werken aan je skills. En lijkt het nergens op? Dan begin je gewoon weer op een blanco scherm! Rijksmuseum, here we come! www.thisissand.com

MONUMENT VALLEY Winnaar van de Apple Design Award 2014 en als je deze app ziet snap je wel waarom. Gids de stille prinses Ida door mysterieuze monumenten, ontdek verborgen paden en onderga de fraaiste optische illusies. Uit de pers: ‘Een feest voor al je zintuigen’ en ‘Briljant design’. Checken! Monument Valley • Google Play, AppStore en Kindle Fire • € 3,59

TIMEHOP Je eigen tijdscapsule! Met Timehop ga je precies een jaar terug in de tijd. Elke dag krijg je oude foto’s en eigen posts op Facebook, Twitter, Foursquare, Instagram, Flickr te zien. De reis door je leven begint vandaag. Timehop – Google Play & AppStore – Gratis

REPLAY Dure videobewerkingssoftware heb je niet nodig: de filmpjes op je smartphone bewerk je gewoon op je toestel zélf. Teksten, filters, graphics, effecten, snelheid: een paar swipes zijn genoeg om een vette video te produceren. Nog een coole feature: je kunt je beelden synchroniseren met de beats van je soundtrack! Replay Video Editor • AppStore • Gratis

Ontdek meer over dit thema op youtech.nl!

NIKE+ RUNNING Een kerstdiner of twee, een schaal oliebollen en hop: met een beetje pech zitten er zo weer een paar kilo’s aan. Even wat meer bewegen? Met de Nike+ Running app wordt het elke kilometer leuker. We noemen: GPS-tracking, tijd-, snelheid- en calorieënmeter en personal coaching. Helemaal gaaf: foto’s delen en aanmoedigingen ontvangen van vrienden terwijl je rent. Je hoeft alleen nog maar zelf te, eh, lopen. Nike+ Running – Google Play & AppStore – Gratis 9

Youtalk Het leven van YouTech’ers verschilt enorm. De ene surft het liefst over internet, de andere over de golven van de zee. Iedere YouTech’er heeft in YouTalk de kans zijn of haar verhaal te vertellen. Van Noor, Yaretha en Najaeda kregen we een rondleiding op de Steve JobsSchool in Amsterdam. YouTech nam een kijkje. Van buiten ziet de Steve JobsSchool De Ontplooiing eruit als een normale school. Eenmaal binnen merken we dat er toch een aantal verschillen zijn. Wat direct opvalt is dat alle kinderen met een tablet rondlopen. Hartstikke leuk natuurlijk, maar is dat nu echt nodig? De leerlingen leggen enthousiast uit waar ze de tablet voor gebruiken. In elk geval niet om spelletjes te spelen of kattenfilmpjes te bekijken! Het eerste wat ze doen wanneer ze binnenkomen is namelijk hun persoonlijke rooster samenstellen. Dit doen ze met de app TikTik. Hierdoor kunnen leerlingen die bijvoorbeeld erg graag met techniek bezig zijn hier meer tijd aan besteden. Of wanneer je denkt dat je wel wat extra les in rekenen kunt gebruiken, dan kun je die inplannen. Een aantal lessen staan al vast. Zo

zijn alle kinderen verplicht om 90 rekensommetjes te maken. Vandaag besluiten ze om na het gezamenlijke kringgesprek aan een drone te werken. Het kringgesprek is een vast onderdeel van de dag waar kinderen met elkaar de dag doornemen en vertellen waar ze mee bezig zijn. De drone gaan ze zelf programmeren, dit doen ze met het programma LittleBits. Noor, Yaretha en Najaeda vinden de Steve JobsSchool leuker dan de vorige school. Je hebt meer vrijheid, je zit nooit langer dan een half uur op dezelfde plek

en je kunt zelf je tempo bepalen. Zo kan het zijn dat iemand die op zijn zesde heel goed is in lezen de taallessen met de achtjarigen kan volgen. In de stilteruimte krijg je de ruimte om iets voor jezelf te gaan doen, mits het met school te maken heeft natuurlijk. Voor de rest is de Steve JobSchool een school zoals alle anderen. De kinderen volgen taal, rekenen en wereldoriëntatie. Ze lunchen samen, spelen samen, en wie denkt dat ze alleen maar achter de computer zitten heeft het mis. Ook het oude vertrouwde boek en de wereldbol komen we tegen.

Op YouTech.nl/SteveJobsSchool kun je een filmpje bekijken die we die dag hebben gemaakt. Gefilmd, gemonteerd en gedeeld met (jawel) een iPhone.

Wat heb JIJ met techniek?

Doet jouw school coole dingen met techniek? Heb je net een zelfgebouwde raket gelanceerd? Is jouw gepimpte fiets de allervetste uit de hele buurt? Heb je een briljant idee om energie te besparen? Vertel het ons en wie weet sta jij in de volgende editie op deze pagina! Niks is te gek. Foto’s, ideeën, filmpjes, korte verhalen: als het maar met techniek te maken heeft. Stuur je bijdrage naar redactie@youtech.nl

Coole Job

Hoofd Productie: check, check, dubbel check! Acrobaten die door de lucht zweven, levensgevaarlijke stunts, een bewegend decor. Alles aan rondreizend circustheater Cirque du Soleil moet perfect kloppen. Anders gaat het mis. Olivier Duchaine regelt dit allemaal. Hij is hoofd productie van de voorstelling Quidam.

Van Cirque du Soleil heb je vast weleens gehoord. Het is een wereldberoemd circus dat alleen maar met mensen werkt. Dieren zie je niet in de piste. Je zou het circus-theater kunnen noemen. Het maakt niet uit in welk land of theater Cirque du Soleil neerstrijkt. Op elke plek past het zich zonder probleem aan. Tenminste, zo lijkt het. En dat terwijl het enorme meereizende podium overal opnieuw moet worden opgebouwd. “De opbouw van een voorstelling begint een week van tevoren met het markeerproces: alle motoren en onderdelen zetten we heel precies op de juiste plek. En elke plek hebben we berekend. Dat lijkt wat overdreven maar het decor is zó zwaar dat we het gewicht heel goed moeten verdelen. Bovendien hebben de acrobaten hun hele act hierop getimed.“ Moet Olivier op elke locatie alles opnieuw berekenen? “Gelukkig niet! Dat is allemaal vooraf al gedaan. Daarom is het meten zo belangrijk: het moet echt precies kloppen. Is de hoogte van de paal anders, dan valt een artiest. En dat mag natuurlijk nooit gebeuren. Daarom checken we alles echt minimaal drie keer voor een show begint.”

ontdek meer over dit thema op youtech.nl! 11

39 jaar OPLEIDINGEN:

LEEFTIJD:

Musical Recording & Sound

100 WOONPLAATS:

Feyng-Ceseira (Canada) Engineering Technique

BEROEP:

WERKT BIJ:

LEKKERSTE GERECHT:

Hoofd Productie

HEKEL AAN:

Cirque du Soleil

FAVORIETE SPORTEN: Pasta

Oneerlijke mensen

LIEVELINGSKLEUR:

Oranje

Thomas

Wandelen

BELANGRIJKSTE GEREEDSCHAP:

Duchaine

MAAKT/DOET:

Telefoon om te zorgen dat alles geregeld is. VERVOERMIDDEL:

VAKANTIELAND:

Techniek bij Cirque du Soleil HOBBY'S:

BROERS/ZUSSEN?

Wandelen & Vissen

Twee broers en twee zussen. Ik ben de jongste.

Thuis, omdat ik het grootste gedeelte van het jaar op tour ben.

Show

Het zal duidelijk zijn: voor Olivier is niets zo belangrijk als routine en de precisie waarmee het werk wordt uitgevoerd. Vooral tijdens de tour. Cirque du Soleil is namelijk een rondreizende voorstelling. Per week geeft het gezelschap zes tot tien shows; op dezelfde of wisselende locaties. Licht en geluid zijn daarbij net zo belangrijk als goed meten, want alle bezoekers moeten hetzelfde horen en zien. De sound engineer en de lichttechnicus regelen dit allemaal. Is het de laatste show op die locatie? Dan moet alles diezelfde avond nog worden ingepakt en vervoerd naar een nieuwe plek. “Het inpakken is makkelijker dan het uitpakken”, vertelt Olivier. “We hebben hier maar 2,5 uur voor nodig, omdat we dit al zo vaak gedaan hebben.” En zo werken de mensen van Cirque du Soleil twaalf weken achter elkaar, waarna ze twee weken vakantie hebben. En dan begint het riedeltje weer van voor af aan.

Heimwee

Mist Olivier zijn vrienden en familie niet als hij bijna het hele jaar op tournee is? “Als je voor zo’n gezelschap als Cirque du Soleil werkt, wordt dit je familie. Omdat

je zoveel tijd met elkaar doorbrengt, ken je elkaar door en door. Maar natuurlijk mis ik ze. Mijn broers en zussen komen wanneer ze kunnen, maar gezien de afstanden die we afleggen is dit niet zo vaak. We toeren vooral in Europa en om nou even vanuit Canada te vliegen… Tja, dat is een dure grap. Maar tijdens mijn vakantie zorg ik er voor dat ik thuis ben. Die twaalf weken leef ik uit twee koffers. Vakantie is voor mij echt even thuis komen. Letterlijk en figuurlijk.”

Circus

Het klinkt allemaal behoorlijk rock & roll, dit toerende leven. Maar hoe rol je er in? Voor Olivier kwam het letterlijk aanwaaien. Hij werkte voor verschillende clubs en festivals in Quebec in Canada en werd op zijn eenentwintigste gescout. Maar de tijden zijn veranderd dat het zo makkelijk ging. “Achttien jaar geleden ging ik werken voor Cirque Du Soleil. Ook wij zijn tegenwoordig gedigitaliseerd. Ben je een acteur, acrobaat, danser, technicus of noem maar op, dan kan je solliciteren via de website door het aanmaken van een eigen profiel. Misschien minder rock & roll, maar zo heeft iedereen wel een gelijke kans!”

Techspecs Cirque du Soleil • Cirque du Soleil heeft het grootst rondreizende decor van de wereld. • Dit podium weegt 21.000 kilo. • Negentien vrachtwagens zijn nodig om al het materiaal te vervoeren. Deze voorstelling is van 27-02 t/m 01-03-2015 te zien in Rotterdam

• En dat niet alleen: vier bussen worden er gebruikt voor al het personeel • Quidam is de negende show van Cirque du Soleil en speelt vanaf 1996. De einddatum is onbekend. 13

Die wil ik! Turbocharger

Je moet de deur uit en hebt nog maar een paar procent op je telefoon. Aaarrgh! Tijd om twee uur te wachten tot je smartphone is opgeladen heb je niet. De Zap&Go ‘superlader’ lost je probleem op: vijf minuten in het stopcontact en je hebt de rest van de dag een volle accu om je telefoon (of tablet) waar dan ook op te laden! www.zapandgocharger.com

Ride the waves!

Mini-gereedschapskist

’s Wereld eerste honderd procent platte multitool, volgens de bedenkers. Net zo groot als je bankpas. En met maar liefst 18 functies. Schroevendraaier. Blikopener. Steeksleutel. Flessenopener. En nog veel meer. Je kunt je gereedschapskist op Marktplaats zetten: voor 9,99 dollar is de Wallet Ninja van jou. www.walletninja.com

Dans jij volgend jaar zomer door de golven op de übercoole ZR Hoverboard? Dan kun je nu beter vast beginnen met sparen. Prijskaartje van dit moois: dik 5.000 euro. Voor dat geld kun je met 40 km/u over het water scheuren, tot op vijf meter hoogte. Jumps. Spins. Flips. Met de Hoverboard steel je de show op elk strand. www.zapata-racing.com

Stuntdrone

Springen (tot 80 cm hoogte!). Zigzaggen. Draaien. Racen. De Jumping Sumo is een minidrone die nooit gaat vervelen. Je bestuurt ‘m via je smartphone en je kunt dankzij de geïntegreerde camera ‘live’ meekijken, alsof je zelf in het apparaat zit. Ligt er iets op je pad? Dan gebruik je de kicker om objecten uit de weg te ruimen. www.parrot.com 14

Hoe hard kan een mens sprinten?

Goeie vraag?!

Ontdek meer over dit thema op youtech.nl! Yougi kun je van alles vragen. Ieder nummer van YouTech gaat hij op zoek naar een antwoord op een leuke, gekke of gewoon interessante vraag. Wat hij deze keer graag wil weten: hoe hard kan een mens sprinten? Het wereldrecord sprint staat op naam van Usain Bolt. Hij rende 100 meter in 9,58 seconden. Hij is daarmee de snelste mens op aarde. Maar kan een mens n贸g sneller sprinten? Voor het antwoord op deze vraag schakelden we de hulp in van Scientias.nl. De mensen achter deze website hebben heel veel verstand van de wetenschap en kunnen ons helpen om de vraag van Yougi te beantwoorden. Grappig genoeg hebben wiskundigen berekend dat Bolt waarschijnlijk de 100 meter nog sneller kan afleggen zonder dat hij daarvoor per se sneller hoeft te lopen. Hoe dat kan? Uit onderzoek blijkt dat hij heel traag reageert op het startschot. Als hij ietsje sneller zou reageren, zou hij zijn tijd al met 0,05 seconden kunnen verbeteren. Toen Bolt zijn record neerzette, had hij meewind en die wind had een snelheid van 0,9 meter per seconde. Als de wind een snelheid van 2 meter per seconde

had gehad (de maximale toegestane meewind tijdens de 100 meter sprint) zou hij n贸g sneller zijn gefinisht. Ook zou het helpen als Bolt zijn volgende recordpoging op 1000 meter hoogte zou doen. Op grotere hoogte presteren atleten op korte afstanden namelijk beter. Bolt zou op 1000 meter hoogte waarschijnlijk nog eens 0,03 seconden sneller finishen. Het is dus aannemelijk dat een mens in staat is om de 100 meter in nog minder tijd te lopen. Maar heel veel sneller dan Bolt zal de mens waarschijnlijk niet gaan lopen. Onderzoekers vermoeden dat we met het wereldrecord van Bolt inmiddels wel erg dicht tegen de ingebouwde grenzen van de mens aan zitten. Hoe indrukwekkend het wereldrecord van Bolt ook is: in het dierenrijk moeten ze er waarschijnlijk smakelijk om lachen. Zo kan bijvoorbeeld een jachtluipaard diezelfde 100 meter in 5,95 seconden afleggen. 15

Top of flop In de kledingkast van jouw moeder hangt vast wel ergens een zijden blouse. Je weet wel, van die gladde slappe stof die soms een beetje lijkt te blinken. Van datzelfde spul kun je ook schroeven maken om gebroken botten te genezen. Echt waar!

YouTech Topper

Interactieve badkuip ----------------------------

Onderzoekers in Tokyo hebben lang geknutseld met sensors en projectoren en uiteindelijk is het ze gelukt: een badkuip omtoveren tot een groot touchscreen. De waterspiegel wordt een interactief speelveld waarmee je van alles kunt doen. Meer zelfs dan met een gewoon touchscreen. Bijvoorbeeld een geprojecteerd goudvisje oppakken e n een stukje verder weer in het water laten. Prachtig. Maar nuttig? Een mooie flop.

Over the top cruiser ------------------

Een tikje overdreven? Deze Wally 55 ‘Ultimate Open Sports Cruiser’ is volledig over the top. Wat moet je nou op het water met vier Volvo-dieselmotoren met elk 435 pk? Voor 2,4 miljoen dollar word je de eigenaar van een monsterlijk gedrocht waarop een groot kanon niet zou misstaan. Maar hij heeft wel ‘joystick control’, jubelt de folder. Whatever. Kies een open zeiljachtje en laat anderen op het water met rust. Dikke flop!

Zijden schroef geneest botbreuk -----------------------

Bij sommige botbreuken worden stalen schroeven gebruikt om de botten bij elkaar te houden. Dit metaal is sterk, maar het belast de botten en zit bij röntgenfoto’s in de weg. Een tweede operatie is nodig om de schroeven na genezing te verwijderen. De Amerikaanse onderzoeker David Kaplan maakt zijden schroeven van de eiwitvezels van zijderupsen. Volgens Kaplan worden zijn schroeven afgebroken in het lichaam waardoor een tweede operatie niet nodig is. Zijde heeft precies de goede combinatie van eigenschappen: het materiaal is sterk en flexibel. Kaplan kan schroeven maken met een verschillende levensduur. Sommige schroeven breekt ons lichaam al na een paar uur af, andere gaan wel jaren mee. Top! 16

Hitchbot lift door Canada ----------------------------------

De robot Hitchbot reist helemaal alleen van Oost naar WestCanada. Niet met de bus of het vliegtuig, maar liftend voltooit hij die 6.000 kilometer! Canadese onderzoekers hebben hem uitgerust met spraakherkenning, camera’s, mobiel internet en een led-scherm als gezicht. Via Twitter, Instagram en zijn eigen site houdt Hitchbot de wereld op de hoogte van zijn reis. Volgens zijn makers is de robot een kunstobject én een sociaal experiment. De vraag ‘kunnen we robots vertrouwen’ draaien zij om: kan een robot mensen vertrouwen? Top!

Pak zuivert lucht --------------------------

Woon jij in een stad met veel luchtvervuiling? Geen nood. Het bijzondere pak BB.Suit meet de luchtverontreiniging en pakt die ook meteen aan. De gebreide stof is opgebouwd uit laagjes met ertussen geleidende draden, sensoren en elektronica. Die sturen gegevens naar het kastje op de rug. Met techniek op molecuulniveau zorgt dit kastje ervoor dat giftige gassen, bacteriën, virussen en stof onschadelijk worden. Martijn ten Bhömer (TU Eindhoven), textielspecialist Eva de Laat en modeontwerper Borre Akkersdijk bedachten dit prototype. Top!

Selfie-drone ----------------

Maak jij nog selfies met je smartphone? Dat is zooooo 2014. De Nixie is de ultieme selfie-machine voor de echte hipster. Deze kleine en lichte drone met ingebouwde camera zoekt automatisch waar jij en je vrienden zijn en blijft je op gepaste afstand filmen. Schakel je hem uit, dan komt ie terug en vouwt zich als een armband om je pols. Bij YouTech weten we niet precies wat we van dit ding moeten denken. Voorlopig vinden we het een leuke flop.

ATNMBL ------------

Berichten over volautomatische auto’s zonder bestuurder lezen we wel vaker. Maar de ATNMBL is echt een verhaal apart. Amerikaan Mike Simonian en de Nederlandse Maaike Evers ontwierpen een rijdende woonkamer waarin je heerlijk kunt werken en relaxen terwijl je onderweg bent. Met elektromotoren in elk wiel, een vloer vol accu’s en zonnepanelen op het dak. Het interieur met meubilair, flatscreen en een bar biedt plaats aan zeven personen. Top!

Hart uit 3d-printer -------------------------

Met een kunsthart uit een 3d-printer hebben artsen in New York het leven gered van een baby met een hartafwijking. De artsen maakten eerst een scan van het echte hart. Daarna maakten ze met de 3d-printer het hart precies na, maar dan zonder de afwijkingen. Voor de artsen is deze werkwijze een flinke stap vooruit omdat ze het hart nu veel eerder zien dan bij een gewone operatie. De volgende operatie met een 3d-hart staat al gepland. Top! 17

Behind the scenes

Knop om in je herse Briesende paarden, een klassiek verhaal, oorlog en avontuur. War Horse is een theater-hit. Ook YouTech is in de ban van legerpaard Joey en zijn avonturen. We kregen een kijkje achter de schermen en zagen hoe touw, elastiek, rotan en aluminium tot leven komen.

ens voor War Horse Achter het podium hangen ze in rekken: de zwarte en bruine paarden die in War Horse de show stelen, 43 kilo schoon aan de haak. Lichaam van rotan en aluminium, staart en manen van papier-achtig kunststof (tyvek). Drie getrainde poppenspelers brengen een paard tot leven. Eén voor het hoofd, één in de kont en één in het lijf. Zitten ze eenmaal in de pop, dan zijn ze samen een paard. Praten doen ze dan niet meer. “Alle communicatie verloopt met lichaamstaal, op z’n paards”, lacht Mark Haaykema.

Harnas

Mark is een van de poppenspelers die hoofdrolspeler Joey tot leven wekt. Hij zit in het midden in een speciaal harnas, hij is heart-puppeteer. “Drie maanden lang hebben we als team gerepeteerd en paardengedrag bestudeerd. De hoofdpoppenspeler bedient ook het hoofd van het paard en dus ook de oren. Die zijn belangrijk: de oren van een paard zijn uithangborden van zijn emotie. Heel bijzonder is de ademhaling van Joey, die kan ik precies nadoen omdat benen en lijf los van elkaar bewegen.”

Traan

Vooral die ademhaling brengt de pop tot leven. Mark blijft zich erover verbazen: “De toeschouwer moet zijn fantasie gebruiken, daarvoor moet een knop om in zijn hersens. Dat lukt elke avond. Zo goed zelfs, dat mensen soms dingen zien die er niet zijn. Laatst vertelde een toeschouwer over die mooie traan in Joey’s ogen. Die is er helemaal niet, maar de bezoeker zag het wel zo.” Elke avond weer gaat het publiek moeiteloos mee in het verhaal. De menselijke bespelers van het paard, de puppeteers, vergeten ze al na vijf minuten. “Prachtig toch! Sommige mensen aaien de paarden en soms wordt iemand boos als een paard wordt geslagen. Een mooier compliment bestaat niet.”

Pittig

Puppeteer is een pittige job. Warming-up en sportschool zijn geen overbodige luxe. “Toch zit onze kracht in zo weinig mogelijk doen”, vertelt Mark. “Ik bedoel, geen onnodige bewegingen. Als ik na afloop minder moe ben, is de voorstelling goed gegaan. Ik weet nog dat we in het begin helemaal kapot waren.” En al die bewegende onderdelen, al die mechanische gewrichten, is dat niet ingewikkeld? Mark haalt zijn schouders op. “Kwestie van trainen. Ik wil snappen hoe alles werkt. Niet alleen om goed te kunnen spelen, ook om te kunnen reageren als er iets mis gaat. Als ik dat natuurgetrouw opvang, merkt het publiek weinig.” 19

Techspecs

Pitstop

Stagemanager Mischa Pet en poppentechnicus Tom van Driel schuiven aan. Twee stille krachten buiten de schijnwerpers. Jaloers op de podiumjongens zijn ze nooit. “Wel boos als ze iets kapot maken”, plaagt Tom. In honderd voorstellingen hadden ze twee keer een ‘pitstopmoment’. Mischa: “Er schoot een bout los en opeens lag er een been op het toneel. In dertig seconden hadden we het gerepareerd. Vergeet niet dat ook technici zich maandenlang voorbereiden. Ook wij kruipen in de paarden om te begrijpen hoe het werkt en wat de puppeteers voelen.”

Gans

Mischa en Tom zijn druk met stangetjes, leidingen, kabels en hendels. “Want jeetje, het gaat er heftig aan toe”, zegt Mischa. Heel lastig vindt hij de gans die ook een rol speelt in War Horse. “Dat koppie bewegen is millimeterwerk in de afstelling. Een echte gans is makkelijker.” Tom toont de paardengewrichten. Ingewikkeld, en knap gemaakt! “De reserve-gewrichten zijn bijna op, we zijn nieuwe aan het maken. Mooi werk, maar het kost veel tijd. Geen twee onderdelen zijn hetzelfde.” Dan slaan ze hun koffie achterover en gaan weer aan de slag. “Want vanavond moet alles weer perfect zijn!” 20

• War Horse gaat over het paard Joey en zijn baasje Albert. Ze raken elkaar kwijt tijdens de Eerste Wereldoorlog. Albert start een gevaarlijke zoektocht. • De wereldpremière van War Horse was op 9 oktober 2007 in Londen. Sindsdien reist de voorstelling over de wereld. • De poppen van War Horse zijn gecreëerd door Adrian Kohler en Basil Jones van de Zuid Afrikaanse Handspring Puppet Company in Kaapstad. • Rotan (een soort palmstengel) is sterk en licht. De poppenbouwers maken het nat om het te kunnen buigen. Als het opdroogt, is het oersterk. • In elk land spelen andere acteurs en puppeteers, volgens de regels van de War Horse-bedenkers. • War Horse heeft 23 poppen. Naast paarden ook een gans, twee zwaluwen en twee kraaien. • Het duurt 8 maanden om een complete poppen-set te maken. Ze worden met de hand gemaakt door 14 vakmensen. • Een lichaam van een War Horse paard weegt ongeveer 43 kilo, het hoofd weegt nog eens 7,7 kilo. • De originele pop Joey staat permanent tentoongesteld in het V&A Museum in Londen. • Totale cast 39 mensen, plus nog eens 25 mensen backstage.

Kidsweek, dĂŠ weekkrant voor kinderen!

vanaf 7 jaar

6 . c r a a m r o o v k e e w s d i k n e k e w 6 Kidsweek is dĂŠ weekkrant voor kinderen vanaf 7 jaar. Bomvol nieuws uit Nederland en de rest van de wereld, dieren- en sportnieuws en heel veel grappige en verrassende weetjes. En natuurlijk ook de leukste nieuwe boeken, films en games. Zo blijf je op de hoogte van wat er in de wereld gebeurt. Sluit nu dus een voordelig kennismakingsabonnement af. Na 6 weken stopt de bezorging automatisch.

Word abonnee. Kijk snel op www.kidsweek.nl/youtech

r e o v Ver e d n a v t s m o k e o t

laats. p t k r a M op aar vast m s t aan wij e g i f r a e j a j t r e a Z n een pa school e r a u a n n n e .0 3 B inn i d d el en m r e o v r belts! t a e s r met ve u o . Fasten y k r e w n e

Ontdek meer over dit thema op youtech.nl!

le u s p a c f Zwee WAT: skyTran WEB: www.skytran.us

De toekomst is dichterbij dan je denkt! De skyTran is volgend jaar al in demoversie te zien in Tel Aviv. ‘High-speed, green, low-cost, elevated Personal Rapid Transit (PRT)’ volgens de bedenkers. Wij zeggen: mooi medicijn tegen de files! Je stapt in een tweepersoons capsule die je via een monorail in no-time brengt waar je moet zijn, met behulp van magnetische zweeftechniek. Een ritje bestellen? Dat doe je natuurlijk via je smartphone.

e l c y c o r c Mi

TECH FACT: met de stroom die je gebruikt voor twee föhns kun je met de skyTran al meer dan 100 km/u halen.

WAT: Ryno WEB: www.rynomotors.com De Segway kan wel inpakken: deze Ryno is de nieuwe standaard als ‘urban people mover’. Hij ziet er niet alleen vet uit, maar zit ook nog eens bomvol mooie techniek. Bijvoorbeeld een elektrische aandrijving en batterijen die zich in het wiel zelf bevinden. Moeilijk rijden op zo’n eenwieler? Niet volgens de fabrikant: de Ryno helpt je met balanceren. Geschikt voor elk terrein. Je kunt er zelfs een lift mee inrijden! TECH FACT: gas geven, afremmen en sturen doe je door te bewegen, bewegingssensoren registreren alles. 22

n e g r o m n a v o r t e M

Top 5

l e i b o Aerom WAT: TF-X WEB: www.terrafugia.com/tf-x Is het een vliegende auto of een rijdend vliegtuig? Over een jaar of tien moet het realiteit zijn: vliegen met een auto. En volgens de makers is het nog te leren in vijf uur ook. Aan boord is er plek voor vier personen, opstijgen doe je horizontaal (een paar vierkante meter ruimte is al genoeg) en je parkeert ‘m na gebruik gewoon in de garage. Mocht de TF-X een hit worden, dan hoef je niet bang te zijn voor ongelukken in het overbevolkte luchtruim: hij ontwijkt ander luchtverkeer automatisch. TECH FACT: voor noodgevallen beschikt de TF-X over een parachutesyteem voor het volledige voertuig.

WAT: nieuwe metro London WEB: www.tfl.gov.uk

k c a p t e lj a n o s r e P WAT: JetLev r200x WEB: www.jetlev.com

Futuristisch design. Wifi en airco in elke wagon. LED-verlichting waar je ook kijkt. Geen deuren meer tussen de verschillende delen. En: geen bestuurder maar volledige geautomatiseerde besturing. Welkom in de nieuwe Londense metro’s – in bedrijf vanaf 2022. Transport for London heeft er inmiddels 250 besteld. En dat is hard nodig om alle toekomstige inwoners te kunnen vervoeren: in 2030 heeft Londen naar schatting 10 miljoen bewoners.

De bedenker van de JetLev r200x zag als 14-jarige jongetje James Bond met een jetpack rondvliegen in de film ‘Thunderball’ en droomde sindsdien over niks anders meer. Vele jaren en schetsblokken later staat ‘ie eindelijk in de showroom: de JetLev r200x. Kost zo’n 60.000 euro. Maar daarvoor krijg je wel een wateraangedreven jetpack van carbonglas met 255 paardenkracht aan vermogen. Stop met dromen, start met vliegen!

TECH FACT: de ‘new London Tube’ is zo ontworpen dat de wagons 40 jaar meekunnen, 24 uur per dag.

TECH FACT: de motor pompt dik 3.500 liter water per minuut door het systeem. 23

Quiz

Wat weet jij in 2015 staat alweer voor de deur! Voordat je je verliest n oliebollen en vuurwerk kun je mooie prijzen verdiene 2014? door nog even achterom te kijken. Wat weet jij van

Welke Nederlandse sporter won de meeste medailles tijdens de Olympische Winterspelen in Sotsji? a. schaatster Ireen Wüst b. snowboardster Nicolien Sauerbreij c. schaatser Sven Kramer

De NS stuurden afgelopen jaar gebrekkige hogesnelheidstreinen terug naar de Italiaanse fabrikant. Wat is de naam van deze treinen? a. Thalys b. TGV c. Fyra

5. 24

The Common Linnets werden tweede tijdens het Eurovisiesongfestival in Kopenhagen. Hoe heet hun nummer? a. When the storm is over b. Eye of the storm c. Calm after the storm

De Zuid-Koreaanse rapper-zanger PSY bereikte eind mei als eerst twee miljard views met een video op YouTube. Met welk nummer? a. Holiday Rap b. Gangnam Style c. Wrecking Ball

Op het WK voetbal in Brazilië werd het Nederlands elftal derde. Bij welke club ging bondscoach Louis van Gaal na het WK aan de slag? a. Manchester United b. Arsenal c. Liverpool

Ondernemer Richard Branson zal zijn commerciële ruimtereizen met Virgin Galactic voorlopig moeten uitstellen. Waarom? a. tijdens een proefvlucht in de Mojave-woestijn crashte een ruimtevaartuig b. er zijn niet genoeg klanten c. hij heeft de vergunningen niet op orde

van... 2014? 7.

Instagram groeide explosief in 2014. Hoeveel foto’s worden er dagelijks gedeeld via deze app? a. 1 miljoen b. 10 miljoen c. 60 miljoen

Popidool Justin Bieber moest afgelopen jaar voor de rechter verschijnen. Waarom? a. Bieber zou de belasting hebben opgelicht b. Bieber was gearresteerd na een illegale straatrace c. Bieber zou zonder rijbewijs op een brommer hebben gereden

Op 17 juli stortte vlucht MH17 neer, met aan boord bijna tweehonderd Nederlanders. In welk land? a. Rusland b. Oekraïne c. Maleisië

10.

Oud-Ajacied Luis Suárez kreeg deze zomer een schorsing van vier maanden. Waarom? a. hij had doping gebruikt b. hij had met een brute tackle het been van een tegenstander gebroken a. hij had een tegenstander gebeten

Winnen! Je vindt de antwoorden op de eerste negen vragen op pagina 35. Met vraag 10 kun je een geweldige prijs winnen. Mail je antwoord voor 8 januari 2015 naar prijsvraag@youtech.nl (o.v.v. Prijsvraag quiz). Onder de goede inzenders verloten we een prachtig vrachtvliegtuig van LEGO Technic. De winnaar krijgt automatisch bericht.

films

Alexander and the Terrible, Horrible, No Good, Very Bad Day Ken je dat? Zo’n dag dat alles, maar dan ook echt álles tegenzit? Disney’s Alexander and the Terrible, Horrible, No Good, Very Bad Day gaat over de belevenissen van de 11 jaar oude Alexander (Ed Oxenbould) op de allerergste dag van zijn nog jonge leven. Deze vreselijke dag begint al met kauwgom in zijn haar, gevolgd door de ene ramp na de andere… Voortaan kijk jij heel anders tegen pechdagen aan.

Waardering:

Boy7 Geen vrijheid. Geen vertrouwen. Geen herinneringen. Als Sam (Matthijs van de Sande-Bakhuijzen) bijkomt in de metro is zijn geheugen zwart. Hij weet niet hoe hij er terechtgekomen is, waar hij vandaan komt en zelfs niet hoe hij heet. Met hulp van Lara, die hij ontmoet in de metro, gaat hij verbeten op zoek naar zijn identiteit. Langzaam komt hij erachter dat zijn leven in groot gevaar is. Gebaseerd op de bestseller van Mirjam Mous!

Waardering:

The Hobbit: The Battle Of The Five Armies Na de drie Lord of the Rings-films heeft regisseur Peter Jackson nu ook eindelijk zijn derde en laatste Hobbitfilm klaar. The Hobbit: The Battle of the Five Armies is het overdonderende slot van de avonturen van Bilbo Balings, Thorin Eikenschild en het dwergengezelschap. Na het heroveren van hun thuisland op de draak Smaug, heeft het gezelschap ongewild een dodelijke kracht op de wereld losgelaten. Terwijl de duistere krachten zich bundelen, worden de dwergen, elfen en mensen voor de keuze gesteld: verenigen of vernietigd worden. 170 minuten topvermaak!

Waardering:

Testlab

Little Big Planet 3 Sackboy is terug. En hij neemt allerlei nieuwe vrienden mee! Samen ga je op ontdekkingsreis in de Imagisphere en ontrafel je het mysterie van de planeet Bunkum. Daarna verken je de nieuwe levels en games die zijn gemaakt en gedeeld door de LittleBigPlanet-community. Maarâ&#x20AC;Ś er ligt gevaar op de loer. Lukt het jou om de vernietiging van dit creatieve paradijs te voorkomen? Platform: PS3 en PS4

Waardering:

games Rocksmith 2014 Edition Ambities om gitaarheld te worden maar geen zin in jarenlang muziekles? Rocksmith is volgens Amerikaans onderzoek de snelste manier om gitaar te leren spelen. Zestig dagen een uur per dag oefenen is genoeg om je spel op een flink hoger niveau te brengen. Rocksmith 2014 Edition heeft meer dan 50 nieuwe nummers. Plug in en spelen tot je de blaren op je vingers hebt! Platforms: Xbox 360, Playstation 3, PC/Mac

Waardering:

SingStar: Ultimate Party Kies uit duizenden nummers en zing tot je erbij neervalt. De nieuwe SingStar wordt ongetwijfeld weer een grote hit. Naast een nieuwe look en nieuwe features is nu ook de langverwachte SingStar microfoon-app beschikbaar. Hiermee tover je je smartphone om tot een microfoon op zakformaat. En je kunt er nog afspeellijsten mee maken ook. Zing je mee? Platforms: PS3 en PS4

Waardering:

De stompjes van oude kaarsen worden vaak weggegooid. Zonde! Met deze tips tover je wat oude kaars-restjes om tot een fonkelnieuwe.

Dit heb je nodig:

oude kaarsen, lont (of katoenen draad), kookplaatje, 2 pannetjes, lepel, melkpak, water, satĂŠprikker. Zeer belangrijk: 1 volwassene, om mee te helpen.

Stap 1: Mal maken

Knip de bovenkant van het melkpak en prik een gaatje in het midden van de bodem. Rijg dan het lont door het gaatje. Zorg dat het gaatje smaller is dan de dikte van het lont. Bind het uiteinde van het lont aan een stokje en leg deze dwars op het melkpak. Trek daarna het lont strak en plak het uiteinde met een plakbandje vast aan de bodem.

Stap 2: Kaarsen smelten Warm water op in een pannetje. Zet in die pan met heet (niet kokend) water een klein pannetje. Doe stukken oude kaars in dat pannetje en laat ze smelten. Roer zachtjes totdat je genoeg gesmolten kaarsvet hebt. 28

De stompjes van oude kaarsen worden vaak weggegooid. Zonde! Met deze tips tover je wat oude kaars-restjes om tot een fonkelnieuwe.

Dit heb je nodig:

oude kaarsen, lont (of katoenen draad), kookplaatje, 2 pannetjes, lepel, melkpak, water, satĂŠprikker. Zeer belangrijk: 1 volwassene, om mee te helpen.

Stap 1: Mal maken

Try this at home

Stap 3: Gieten Giet het gesmolten kaarsvet voorzichtig in jouw mal. Let op, want het vet is heet! Zorg dat het lont netjes en strak in het midden zit. Laat het vet nu rustig afkoelen en tik zo nu en dan zachtjes tegen het pak zodat luchtbelletjes uit het vet naar boven schieten.

Stap 4: Klaar Na een aantal uren stollen knip je een stukje in het melkpak en scheur je het karton weg. Knip het lont op maat en deze kerst vier je met je zelfgemaakte kaars!

Beleef avonturen in De Ontdekfabriek In deze oude fabriek in Eindhoven beleef je avonturen met techniek. Je kijkt er naar spannende film, speelt met bijzondere speeltoestellen en je bouwt er je eigen uitvindingen. Binnen, en bij mooi weer ook buiten. En... in de kerstperiode kun je er ook kaarsen maken! Kijk snel op www.deontdekfabriek.nl voor de openingstijden. 29

Try this at home

Stap 4: Klaar Na een aantal uren stollen knip je een stukje in het melkpak en scheur je het karton weg. Knip het lont op maat en deze kerst vier je met je zelfgemaakte kaars!

Een dag uit het leven van...

Bij druk-trainee Eli zijn geen twee dagen gelijk

ciële Nahuis (25). Na zijn studie commer YouTech liep een dagje mee met Eli we l in Enschede leert hij nu allerlei nieu economie aan de Saxion Hogeschoo pakkingsdrukkerij Eshuis in Dalfsen technieken en vaardigheden bij ver zijn geen twee dagen hetzelfde. (www.eshuis.nl). Voor deze trainee

Kijk, dit soort verpakkingen drukken wij. We maken onder andere de bekende naamﬂesjes van Coca-Cola!

Dit is onze Nilpeter: een enorme offset drukmachine.

Goeiemorgen! Eerst de bedrijfskleding aan, dan kunnen we veilig aan de slag.

Zo’n drukplaat zetten we heel precies op een rol, en dan draaien maar!

Hierin gebruiken we verschillende soorten drukplaten.

Is de drukpers goed afgesteld, dan gaat het in een razend tempo!

We drukken ook digitaal: prachtige kwaliteit uit een indrukwekkende printer. Tussendoor maak ik aantekeningen voor mijn procesverslag. Hier zie je ook mijn storyboard van het drukproces.

Hier het resultaat na het drukken.

Na een dag werken heb ik deze dik verdiend.

Ontdek meer over dit thema op youtech.nl!

Vraagje

Da t he t gedr ukt staat! Eli Nahuis geeft je op de pagina hiernaast een mooie rondleiding door de drukkerij. Heb jij goed opgelet en zie je wat hieronder gedrukt staat?

1. 2. 3.

Hier zie ik_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _________________ _________________ _________________

Heb jij goed opgelet?

Zie jij wat er op de fotoâ&#x20AC;&#x2122;s staat? Surf naar www.youtech.nl/magazine, vul de antwoorden in en win een goedgevulde YouTech goodiebag! 31

You Go

Voor

22 euro

d n o r d l e r e w de Een enkeltje Haarlem-Hengelo kost 22 euro. Maar voor dat geld kun je ook de wereld rond. Studenten van de Hogeschool van Amsterdam bewijzen het. Met de door hun ontworpen auto wonnen ze goud in de waterstofklasse van de Shell Eco-marathon. Een wereldprestatie! De Shell Eco-marathon is de grootste Europese studentenwedstrijd voor zuinige auto’s. Het Amsterdamse H2A-team deed voor de vierde keer mee en pakte dit jaar goud, net als in 2013. In de werkplaats van het Amsterdamse schoolgebouw staan de bekers te blinken. Marvin van Diemen geniet: “3.000 studenten van 200 teams uit 24 landen, en wie wint de grootste cup? Wij dus. Wauw!”, glundert de teamcaptain van 2014.

Grammetjes

“We gaan de auto nog verder verbeteren, want ook in 2015 willen we goud”, vertelt Leo Hartman, de teamcaptain voor 2015. “Bijvoorbeeld met aandrijving op de twee voorwielen, met Halbach-motoren. Dat zijn elektromotortjes in de wielen.” Die zijn zuinig maar ook zwaarder dan de oude achterwielaandrijving. Daarom zoekt het team in de hele auto naar gewichtsbesparing. “We laten geen grammetje liggen”, verzekert Leo. “Kunnen kabels nog korter, boutjes nog kleiner, het carbon plaatwerk nog dunner? Elke gram die we besparen is winst.” En dan te bedenken dat hun auto al zo zuinig is. Met het winnende model rij je 428,5 32

kilometer op één kilowattuur. Dat is omgerekend 3.810 kilometer op één liter benzine.

Bouwen

Sommige teams van universiteiten bedenken fantastische voertuigen, misschien nog wel beter dan de H2A-auto. Maar vaak zijn die bollebozen iets minder goed met hun handen. “En juist bouwen is ons sterkste punt”, vertelt Laurens van Mulukom. Hij was H2Ateamcaptain in 2012 en is nu docent. “Wij beginnen al te bouwen bij de eerste schetsen. Dan testen en verbeteren en weer testen en verbeteren. Zo ontstaat een voertuig dat we helemaal in onze vingers hebben. En gaat er iets kapot, is dat snel gerepareerd. Want we kennen ons voertuig van buiten, tot het kleinste schroefje.”

Cabine

De auto weegt 37,5 kilo en volgens de voorschriften moet er een bestuurder in van minimaal 50 kilo. Monique Nguyen past precies in de kleine cabine en weegt met kleding aan net genoeg. Maar een studente in zo’n autootje, dat lukt toch nooit? Monique

Ontdek meer over dit thema op youtech.nl! demonstreert het graag. Behendig schuift ze haar benen tot de voorruit, legt haar rug plat en haar hoofd tegen een steun. Zo ziet ze tussen haar voeten net genoeg om te sturen. “Comfortabel? Wat denk je!”, lacht Monique. “Eén rit bij de Shell Eco-marathon duurt tien ronden, zo’n drie kwartier. Dat is vol te houden. Gelukkig lig ik op schuimrubber, dan gaat het net.”

Sensoren

De teamleden van Elektrotechniek zijn gespecialiseerd in live data logging: met sensoren voortdurend gegevens verzamelen over snelheid, brandstofverbruik, luchtweerstand, rijeigenschappen. Leo: “Met die gegevens kunnen we het voertuig en de rijstijl steeds verder verbeteren, zelfs tijdens de race. Na elke rit bekijken we samen hoe het ging. Wat gebeurde er in welke bocht? Wat kan nog beter op de rechte stukken? Hoe kun je het beste remmen en gas geven en met welke snelheid? Alles bespreken we, met de grafieken erbij uit de live data logging.”

Ministers

“Als we hier met z’n allen aan het werk zijn, beseffen

we nauwelijks hoe bijzonder dit is”, vertelt Leo. “Dat merken we pas als we buiten de school belangrijke mensen ontmoeten, zoals ministers en ondernemers die willen weten hoe we die prestaties leveren. Dan denk ik: hier staan we dan met ons carbon autootje, dat hebben we toch maar mooi geflikt.”

TechSpecs • De waterstofcel in de H2A-auto voegt zuurstof toe aan het waterstof. Deze twee reageren met elkaar en zo ontstaan water en elektriciteit. De H2A slaat deze elektriciteit op in een accu waarop hij kan rijden. • De volgende Shell Ecomarathon is in mei 2015, dit keer bij Ahoy in Rotterdam. • Daar is dan ook het Shell Energy Lab: een interactieve ervaring over de toekomst van energie.

Agenda 20 dec 4 jan

20 dec 4 jan

kerstfeest bij NEMO

Maak een klein robotje van klei met spullen van uit elkaar gehaalde oude apparaten. Teken met licht tijdens de Christmas Light Graffiti workshop, maak een Kerstwindwokkel of bekijk de 3D film over het heelal.

Steenkolenmijn Valkenburg

Ontdek de wereld van de mijnbouw in een mysterieuze omgeving onder de grond. Je begint de kennismaking met de wereld van de mijnwerkers in de ondergrondse filmzaal. Daarna leidt een ex-mijnwerker je rond in de wereld van de steenkoolwinning. Er werken 14 ex-mijnwerkers met een zeer ruime ondergrondse ervaring.

Met korting naar

6 dec het IJsbeelden Festival 25 jan

Lezers van YouTech magazine ontvangen 20% korting op de toegangsprijs van het IJsbeelden Festival ‘World in Motion’ in Zwolle. 42 ijskunstenaars uit de hele wereld maken adembenemede ijssculpturen. Trek je warme kleding aan en laat jezelf verwonderen!

Goedkoop tickets scoren? 34

Surf naar ijsbeelden.nl/tickets en vul de kortingscode YOU20 in.

20 dec 4 jan

Dino's kijken in het Museon

Kom meer te weten over hoe de aarde is ontstaan en wanneer dino’s leefden. Ook ontdek je hoe de eerste mensen eruit hebben gezien, waar wij onze energie vandaan halen, hoe verre volken leven en hoe mensen recht en vrede kunnen bewaren. Breng zeker een bezoekje aan de tentoonstelling Dino Jaws, eten of gegeten worden?

20 dec 4 jan

Sterren kijken bij Sonnenborgh

20 dec 4 jan

het Techniekmuseum in HEIM

Ontdek de geheimen van Sonnenborgh. Ga achter de meters dikke muren van het 16e-eeuwse bastion op zoek naar kanonsgaten. Beklim de trappen naar de 19e-eeuwse sterrenkoepels en tuur naar de sterren. Doe spannende proefjes als een echte weerman, of bekijk de zon van dichtbij met een speciale zonnetelescoop.

Ga op zoek naar de wereld van techniek. In dit interactieve museum kun je beleven, ontdekken en doen. Je kunt overal aanzitten zonder last te krijgen met de zaalwachters. Het motto in het Techniekmuseum is namelijk: ‘verboden af te blijven’. Leuk voor zowel jongens als meiden.

Meer weten? Ga naar YouTech.nl

OPLOSSINGEN

OPROEP! Jouw school in YouTech Magazine?

DE VOLGENDE EDITIE

Laat het ons weten als jouw school goed bezig is. Doen jullie iets bijzonders? Heb je een held in de klas? Of organiseer je een leuke actie of tof event voor een goed doel, het milieu of de maatschappij? Stuur dan een mail naar redactie@youtech.nl. Wie weet staat jouw school de volgende keer in ons blad.

Wat weet jij van ...

2014?

YouTech Magazine verschijnt weer:

VANAF 3 FEBRUARI 2015

Wat weet jij van 2014?

Ontvang je YouTech Magazine nog niet? Meld

je dan aan op youtech.nl/ magazine. Wij sturen je dan zes keer per jaar dit coole blad naar je huis. Helemaal gratis!

1 = a, 2 = c, 3 = a, 4 = b, 5 = a, 6 = a, 7 = c, 8 = b, 9 = b

Het antwoord op vraag 10 vind je hier niet. Wil jij dat toffe LEGO vliegtuig winnen? Mail dan je antwoord (a, b of c) vóór 7 januari naar prijsvraag@youtech.nl. De winnaars krijgen automatisch bericht.

COLOFON YouTech Magazine is een twee maandelijkse uitgave van: TechniekTalent.nu Wipmolenlaan 1 3447 GJ Woerden tel: 0348-744212 info@youtech.nl TechniekTalent.nu is een samenwerkingsverband van acht technische bedrijfstakken in Nederland, die als gezamenlijke missie hebben geformuleerd: “Meer instroom en behoud van (jonge) mensen in de techniek”. Ontdek jouw wereld op youtech.nl!

Directeur: Chris van Bokkum Bladmanager: Rianne Cuppen Redactie: Peter de Koning, Michiel van Ruitenbeek, Barbara Vos, Erwin Suvaal, Rick Thijssen Coördinatie: Simon van Herpen Art director: Leroy Witman Fotografie: Schiphol Group, John F. Williams, Peter de Koning, Liselore Chevalier, Fotolia Marketing & Productie: Rianne Cuppen Sales: Bianca Baas (b.baas@zpress.nl tel. 078-6397070)

YouTech Magazine komt tot stand i.s.m. Zpress Young.

Service & Informatie

Afmelden voor YouTech Magazine? Stuur een e-mail naar afmelden@youtech.nl. Laat ons ook weten wat de reden van afmelding is, die informatie helpt ons het magazine nog beter te maken! Vragen over abonnementen, nabestellingen en verspreiden? Stuur een e-mail naar info@youtech.nl. Vragen over de inhoud van het blad kunnen verzonden worden aan redactie@youtech.nl. Adreswijzigingen: Geef je adres uiterlijk drie weken voor verschijning van het volgende nummer door aan info@youtech.nl. Over YouTech: Beleef de werelden van techniek in het YouTech magazine of op www.youtech.nl. YouTech is voor 10- tot 15 jarigen en heeft als doel; zoveel mogelijk jongeren inspireren en informeren over techniek in de breedste zin van het woord. Het magazine is en blijft gratis. Iedere twee maanden boordevol toffe interviews, weetjes, prijsvragen en meer. Wij sturen eveneens iedere week het YouTech weekoverzicht per mail. Zo blijf je helemaal up-to-date. 35