VALKENBURG ERFGOED IN
WOORD EN BEELD
Oude foto’s fascineren, brengen herinneringen terug, geven aan oude verhalen een nieuwe invulling. Herinneringen vervagen. Oude foto’s tonen het echte beeld. Het is de kunst om het juiste beeld en het echte verhaal te koppelen. Dat is brononderzoek waarbij de onderzoeker soms op verrassingen stuit.
Albert Heijn pretendeert niet in een historisch fotoboek een volledige opsomming van de Valkenburgse geschiedenis in woord en beeld te brengen. Dat is een schier onmogelijke opdracht. Daarover zijn in het verleden diverse standaardwerken verschenen. Die kunnen nog steeds worden geraadpleegd.
De gekozen categorieën zijn min of meer willekeurig gekozen. De selectie van bijbehorende foto’s ook. Er is zoveel materiaal te vinden, waardoor de keuze echt moeilijk wordt. In het verleden zijn veel boeken met afbeeldingen uit Valkenburg gepubliceerd. De samenstellers van dit historische fotoboek van Albert Heijn hebben gepoogd originele foto’s te zoeken en te gebruiken als plaatjes. De verzamelwoede kan zomaar aangewakkerd worden. Wij hopen dat jong en oud heel veel plezier beleeft aan zowel het verzamelen van de plaatjes als ook aan de bijgevoegde teksten. Wij zijn ervan overtuigd dat dit fotoboek bijdraagt aan de cultuur van het Geulstadje.
De eerste schriftelijke vermelding van Valkenburg dateert uit 1041. Uit dat jaar wordt een oorkonde bewaard, waarin de Duitse koning Hendrik III (die enkele jaren later tot keizer zal worden gekroond) vier dorpen schenkt aan zijn nicht Irmgardis. Het zijn Herve, Epen, Vaals en Valkenburg. De oorkonde draagt als datum 15 februari 1041 en de naam Falchenberch is duidelijk leesbaar. Historici zijn het erover eens dat hiermee niet de tegenwoordige kern aan de Geul wordt bedoeld, maar het huidige Oud-Valkenburg. Belegeringen en veroveringen kenmerken de geschiedenis van Valkenburg. Ze worden overleefd en iedere keer volgt er een restauratie. Dat geldt zeker voor de burcht, waarvan helaas niet meer dan een ruïne overgebleven is. In december 1672 wordt ze verwoest en niet meer opgebouwd. Slechts twee stadspoorten en een deel van de stadswallen overleven de vernietiging.
Ijzeren kapelstraat
Boerderij aan de Kapelstraat, gefotografeerd in 1950. Vijf jaar later werd het kapelletje voor de O.L. Vrouw van Lourdes op de kruising met de Limietstraat gebouwd. Op deze plaats stond tot 1955 een oude linde waar men voor de sacramentsprocessie een rustaltaar plaatste. In 1995 werd, ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de kapel, de waterput hersteld.
Sibberkerkstraat
Waarschijnlijk al vanaf de 12e eeuw was de mergelwinning een belangrijke economische activiteit in het verder hoofdzakelijk agrarische dorp. Tot 1940 behoorde Sibbe toe aan Oud-Valkenburg, daarna werd het de gemeente Valkenburg-Houthem. Vanaf 1982 is het als zelfstandige kern een onderdeel van de gemeente Valkenburg aan de Geul.
Broekhem Villa Geerlingshof
De villa heeft elementen uit het Neo-Classicisme en werd in 1850 in opdracht van generaal De Ceva gebouwd. Omstreeks 1896 vond een ingrijpende verbouwing plaats en werd de villa uitgebreid met twee dwarsvleugels op de zijgevels. Het gebouw is een rijksmonument.
Berg en Terblijt waterput
De openbare waterput bovenaan de Geulhemmerberg in Berg in 1913, ook wel ‘boven in het dorp’ genoemd. Hier kwamen vooral vrouwen overdag water halen en er werden ook nieuwtjes en roddelpraatjes uitgewisseld. ‘s Avonds kwamen de mannen er bijeen en bespraken allerlei kwesties. Hier werden problemen opgelost, maar soms ook nieuwe problemen ‘geboren’.
Schin op Geul Dorpstraat
Schin op Geul kent veel buurtschappen, zoals Engwegen, Keutenberg, Strucht, Gerendal en Opscheumer. Op deze foto uit circa 1900 ziet u de winkel van Hub van Loo tegenover de opgang naar de Mauritiuskerk. Verderop ziet u nog een stukje van de bouw van de plaatselijke lagere school.
Strucht luchtfoto kruising
Strucht was vroeger een Heerlijkheid, een bestuursvorm waarbinnen de Heer het recht had om in eigen naam het publiekrechtelijke gezag over alle inwoners uit te oefenen. Strucht was tot 1795 onderdeel van het Land van Valkenburg. Op de kruising met de provinciale weg in Strucht en de Grachtstraat ligt de boerderij van groenteboer Pie Pelzer. Hij trok met schimmel en boerenkar door Schin op Geul en de gehuchten in de omgeving om groenten te verkopen.
Houthem Sint Gerlachplein
Het marktplein in Houthem is vernoemd naar de Heilige Gerlachus die in de 12e eeuw leefde. Hij was van adellijke afkomst en leidde - heel gebruikelijk bij de adel van rond 1150 - een lichtzinnig leven. Hij kwam tot inkeer na de dood van zijn vrouw, van wie hij zielsveel had gehouden. Hij ging op bedevaart naar Rome en Jeruzalem. Bij thuiskomst liet hij alle bezittingen en luxe varen en trok zich terug als kluizenaar. Gerlachus nam zijn intrek in een holle eik.
Grand Bazaar Crolla
De ouwe Bazaar Crolla-Falise met souvenirs, ansichtkaarten en drukwerk in de jaren 1930. Links is nu de Passage. Links op de hoek is de kruidenierswinkel van Van Lieshout. Rechts op de foto ziet u de winkel Au Mille Perfums van G. v.d. Bogaerd, later bewoond door Velthuis, die voetballer was. Alle gebouwen werden tijdens de bevrijding in september 1944 verwoest en niet meer opgebouwd.
Zuivelfabriek St. Rochus
De zuivelfabriek St. Rochus in Vilt lag aan de Rijksweg ter hoogte van de huidige Leijstenstraat. Het gebouw heeft in de loop der tijd verschillende functies gehad. Als laatste was garage Sebregts er gevestigd met aan de Rijksweg een tankstation. De naam St. Rochusplein herinnert aan de fabriek.
Spoorbrug naar de Kluis
Oud-Valkenburg had vroeger een eigen station, gelegen aan de spoorlijn Maastricht-Heerlen/ Aken. Deze spoorlijn is verdiept aangelegd bij de Schaelsberg. De weg over de ijzeren spoorbrug is de verbindingsweg van de Drie Beeldjes en Walem, waar de kluizenaarswoning ligt.
In het Beeldarchief Valkenburg zijn ontelbare oude foto’s opgenomen van kleinere en grotere ongevallen. Een echte ramp uit de tegenwoordige tijd was de watersnoodramp in de zomer van 2021. Deze werd zelfs als een internationale ramp aangemerkt.
Auto-ongeluk bij Grendelpoort
Het eerste ongeluk met een legerauto op de Cauberg gebeurde in 1901. Een auto waarin een Duits militair attaché en een Nederlands stafofficier zaten, kwam tot stilstand tegen de Grendelpoort. Beide inzittenden overleefden het ongeluk niet.
Tankwagen tegen hotel
Op 29 april 1939 reed een zwaar beladen tankwagen tegen Hotel Bleesers op het Grendelplein.
Auto-ongeluk in de Heek
In de nacht van 31 augustus 1925 rond half twee reed een auto tegen een boom. Er vielen twee doden en vier gewonden te betreuren. De inzittenden kwamen allen uit Heerlen. Een van de inzittenden was P. van Wingerden, opzichter op de Oranje Nassaumijn. Hij was op slag dood, zijn vrouw overleed kort na het ongeval. De chauffeur, die dronken was, kwam er met klein letsel vanaf, net als de overige inzittenden.
Brand Hotel Cuypers-Linssen in Houthem
Op 5 december 1953 brandde het zijgebouw van Hotel Cuypers-Linssen te Houthem helemaal uit.
Ingestorte kademuren 1987
Op carnavalszondag 1987 stortten, als gevolg van een zeer hoge waterstand, op verschillende plekken in Valkenburg-centrum kademuren in. Ter hoogte van het Walramplein belandde het transformatorhuisje in de Geul.
Belgische autobus ramde mergelmonument
Op 29 september 1954 reed een Belgische bus de Cauberg af. Halverwege bemerkte de chauffeur dat de remmen van zijn bus het begaven. Het is één van de zeven bussen uit het naburige Grace-Berleur in Wallonië, die op deze druilerige dag Valkenburg bezochten. Beneden aan de Cauberg werd gids Armand Vijgen geschept door de bus en overleed. De bus ramde het mergelmonument. De zijkant van de bus werd opengereten en een aantal passagiers werd uit de bus geslingerd. Het voertuig kwam 20 meter verderop tot stilstand tegen de gevel van eethuis ‘t Hapje. Er vielen 19 slachtoffers te betreuren.
Brand in Casino Dancing in de Jan Deckerstraat
‘Nauwelijks een uur was nodig op dinsdag 18 september 1956 om de ‘Casino-dancing’ in de Jan Deckerstraat in vlammen te doen opgaan’ schreef het Land van Valkenburg. Het casino was eigendom van de familie Pappers, die het in 1923 bouwde. Voordat de brand het gebouw in de as legde, werd het al enkele jaren geëxploiteerd door de Scheveninger D. Kalkhoven. Zijn vrouw ontdekte de brand. Het is nu een pleintje.
Truck reed hotel binnen
Op het moment dat een Duitse vrachtwagen Hotel Bellevue binnenreed op 28 mei 1972, zaten tientallen gasten te eten. Niemand raakte gewond. De oplegger had 20 ton poeder geladen. De chauffeur en zijn bijrijder raakten wel licht gewond. Het deel van het gebouw waar de vrachtwagen naar binnen was gereden, moest gestut worden. Daags na het ongeval kon de truck uit het hotel verwijderd worden. Een deel van het hotel moest later afgebroken en opnieuw opgebouwd worden.
Brand Hotel Schaepkens van St. Fyt
Dit hotel aan de Nieuweweg was pas geschilderd. Ramen en deuren stonden op deze mooie voorjaarsdag, 14 april 1977, open vanwege de verflucht. Er lagen tientallen rollen asfaltpapier en blokken teer opgeslagen voor een aanstaande dakreparatie. De brandmelding was onduidelijk: ergens op de Nieuweweg zou een schaapskooi in brand staan. Bij aankomst van de brandweer was duidelijk dat dit uit de hand zou lopen. De stal, grenzend aan het hotelgedeelte, stond inmiddels in lichterlaaie. De schaapskooi bleek het bargedeelte van het oude statige hotel te zijn. Enkele meters verderop was een medewerker bezig met het verbranden van oud papier. De vlammen reikten een paar meter hoog en een vleugje wind zorgde ervoor dat zowel de stal als het hotel vlam vatten.
Watersnoodramp
Op woensdag 14 en donderdag 15 juli 2021 ontstond een stationaire depressie boven Duitsland met heel hevige neerslag in het oosten van België als gevolg. In Jalhay viel 272 mm neerslag, in Spa 217 mm volgens Frank Deboosere, weerman van de Belgische tv-zender VTM. Extreme regen en overstromingen zorgden in Limburg voor een watersnoodramp. Hierdoor ontstond veel schade aan publieke en private eigendommen. In totaliteit is de schade getaxeerd op zeker € 400 miljoen.
In het jaar dat dit historische fotoboek verschijnt, bestaat Valkenburg 981 jaar. In 1041 schonk de latere keizer Hendrik III o.a. Valkenburg aan zijn nicht Irmengardis. Volgens vrijwel alle historici wordt daarmee Oud-Valkenburg bedoeld en niet het Geulstadje. In die akte stond voor het eerst de naam ‘Falchenborgh’ vermeld. In 1101 wordt Thibald van Fouron, als Thibald van Valkenburg, de eerste Heer van Valkenburg. Zijn opvolgers heersten als strijdvaardige ridders over dit deel van de Euregio. Daarmee heeft het Geulstadje een lange, maar zeker ook een rijke historie, die op tal van plekken nog zichtbaar is.
Spaans Leenhof
Aan de gevel van het VVV-kantoor aan het Theodoor Dorrenplein hangt een witte plaat met daarop misleidende informatie. Het gebouw wordt – in de volksmond – het Spaans Leenhof genoemd, maar dat is een foute benaming. Het is niet Spaans, aldus journalist Jan Diederen. Hij zocht het misverstand uit in 2005. In 1661 verrees in Valkenburg het Spaans Leenhof, maar niet in het pand waar tegenwoordig het VVV zit. Het is ondenkbaar dat de Spanjaarden daar vergaderden. Het Leenhof was geen gebouw maar een instituut en dat was gevestigd in een pand op St. Pieter. Om precies te zijn op het grasveld voor de Kloosterkerk.
Berkelpoort (links) Grendelpoort (rechts)
Beide poorten waren toegangspoorten tot de omwalde vesting Valkenburg. In het Halderpark is nog een groot deel van de vestingwal te zien. In de openbare ruimte langs de Geul, aan de noordzijde van het Walramplein, zijn restanten van de vestingwal en poorten gevonden. Tijdens een archeologisch onderzoek, in 2010 gehouden, is de fundering van de Geulpoort gevonden. In de jaren daarna is er een natuurgetrouwe kopie in mergel herbouwd.
Hotel Kurhaus Huis ter Geul
Parkhotel Rooding, voormalig Kurhaus Huis ter Geul, is ontworpen door architect Pierre Cuijpers en in 1892 gebouwd. Het is nu een rijksmonument. In 1911 werd het pand overgenomen door de Franse Paters Redemptoristen, die er een klooster van maakten. In 1939 werd het weer een hotel met de naam Parkhotel Rooding. In 2006 kocht het bedrijf Metroprop het gebouw met de nieuwe naam ‘Parkhotel Valkenburg’.
Franse Molen
De Franse Molen is een watermolen die gebruikmaakt van het water van de Geul. Het water van de molen wordt door de Walramstuw, via de Molentak, naar de watermolen vervoerd, waarbij het eerst de Oude Molen in de St. Pieterstraat passeert. De graanmolen werd in 1804 op de rechteroever van de noordelijke tak van de Geul gebouwd door Bertrand Loisel die van Franse afkomst was. Vandaar ook de naam Franse molen. In 1899 werd de familie Caselli eigenaar, waarna in de jaren zeventig een restaurant in het gebouw werd gevestigd. De molen werd in 2001 gekocht door een bouwonderneming, die voor grondige restauratie zorgde.
Villa en park Dersaborg
De ‘voortuin’ van het Gemeentehuis behoorde ooit toe aan de villa Dersaborg. In de late 19e eeuw werden villa, tuinen en een vijver aangelegd door de familie Wehry. In de jaren ‘50 werd het complex verkocht aan de gemeente. Nog geen 10 jaar later vielen villa en vijver ten prooi aan de afbraak- en vernieuwingsdrift. In de toekomst komt de vijver terug in het park.
Wilhelminatoren
De bouw van de toren kwam tot stand op initiatief van het Kurcomité Falcobergia, onderdeel van harmonie Kurkapel Falcobergia. Het was de tijd van opkomend toerisme in Valkenburg. De toren verrees in 1906 op de Heunsberg. In 1922 werd de Wilhelminatoren voor een bedrag van 18.000 gulden eigendom van de familie Schetters-Bours, die er drie generaties lang een café-restaurant zou uitbaten. Het rijksmonument is 30 meter hoog. Bovenop de toren staat een kruis dat beheerd wordt door een aparte stichting. Het verlichte kruis is als een baken tot in de verre omgeving te zien. Vanaf 1997 is de exploitatie van het café-restaurant, de kabelbaan, de later toegevoegde rodelbaan en de Wilhelminagroeve in handen van de familie Geenen.
De oude molen
De Oude Molen in de St. Pieterstraat is ook bekend als de ‘Banmolen’ en de ‘Molen Schyns’. In de vroegste molengeschiedenis hadden de Heren van Valkenburg de molen in bezit. De inwoners van 25 dorpen en buurtschappen waren tot de Franse tijd verplicht om hier hun graan te laten malen. In 1960 kwam de molen stil te staan en verviel het pand tot een krot. In 1984 werd hij gekocht werd door Alexis Plantaz. Tegenwoordig is er een winkel met horeca in gevestigd.
Gevels panden Grotestraat-centrum op eerste etage
De meeste oudere huizen, binnen de vestingmuren van Valkenburg, zijn gebouwd met plaatselijk mergelsteen.
De huidige gemeente Valkenburg aan de Geul bestaat uit diverse kernen die vanaf 1800 een eigen burgemeester hadden. In Houthem was vanaf dat jaar M.J. Schoenmaeckers burgemeester, in Strucht P. Steyns, in Oud-Valkenburg P.J. Vanderhouven en in Schin op Geul J. Quax. Voor de kern Valkenburg was H. Libourel de eerste burgemeester. De huidige kernen waren zelfstandige gemeenten. Dit bleef zo tot 1940 bij de inval van het Duitse leger. Na de bevrijding werd Piet Hens herbenoemd tot burgemeester van de gemeente Valkenburg-Houthem. In 1953 werd hij opgevolgd door Frans Breekpot, in 1969 door Alphons Kerckhoffs en in 1976 door Paul Gilissen. Na een gemeentelijke herindeling, per 1 januari 1982, werd de nieuwe gemeentenaam ‘Valkenburg aan de Geul’. Na het terugtreden van Gilissen in 1990 werd Jo Smeets als waarnemer benoemd voor twee jaar, waarna Constant Nuijtens aantrad. In 2007 werd de in Valkenburg geboren en getogen Martin Eurlings benoemd. Hij werd in 2017 opgevolgd door de partijloze Jan Schrijen. In 2021 werd de eveneens partijloze Daan Prevoo benoemd (als eerste burger).
Piet Hens (burgemeester van 1917 tot 1953)
Links
Frans Breekpot (burgemeester van 1953 tot 1969)
Rechts
Alphons Kerckhoffs (burgemeester van 1969 tot 1975)
Links
Paul Gilissen (burgemeester van 1976 tot 1990)
Rechts
Constant Nuijtens (burgemeester van 1992 tot 2007)
Links
Martin Eurlings (wethouder van 1986 tot 1990 en burgemeester van 2007 tot 2017)
Rechts
Jan Schrijen (burgemeester van 2017 tot 2021)
Links
Daan Prevoo (burgemeester vanaf 2021) Rechts
Dr. Erensstraat
Wehryweg
Burgemeester Wijnandsstraat in Sibbe
Tijdens de uitzendingen van Radio Oranje hoorden enkele Valkenburgers, die illegaal naar deze zender luisterden, dat de bevrijder oprukte richting Maastricht en daarna weldra aan de poort van Valkenburg zou staan. Na eerst Sibbe bevrijd te hebben, trokken Amerikaanse verkenners, via de Daalhemerweg, het stadje binnen. We beschrijven de vroege ochtend van 14 september 1944. Er werd enkele dagen relatief zwaar gevochten. De Duitsers gebruikten de Geul als natuurlijke barrière. Alle bruggen werden opgeblazen om de opmars te vertragen. Veel huizen werden beschadigd. Het puin van het zwaar beschadigde hotels Croix de Bourgogne en Dupont werd door bulldozers de Geul in geschoven, zodat manschappen en artillerie konden oversteken.
Oorlogsschade aan panden in de Berkelstraat Dit is het vernielde pand Bazaar Peussens. Links van dit pand het in 1941 gesloten kantoor van de Nederlandse Unie. De poort behoorde bij de fietsenhandel en stalling van de familie Braam.
Bazaar Peussens-Bemelmans in de Berkelstraat
Het was de eerste winkel met verlichte etalages. De verlichting brandde op carbidgas. De installatie stond achter de toonbank en werd na de aanleg van elektriciteit nog vele jaren als back-up bewaard voor noodgevallen. Tijdens de bevrijding in september 1944 werd het gebouw totaal verwoest. Bij opruimwerkzaamheden vond men de oude gasleidingen, achter de lambriseringen, terug.
Hotel Dupont
Het puin van het opgeblazen hotel Dupont verdween in het gat van de opgeblazen Geulbrug. Zodoende konden de Amerikaanse tanks over de Geul rijden. Op de achtergrond ziet u huizen in de Gosewijnstraat.
Pand Crolla
Oorlogsschade aan pand George Crolla, sigarenzaak en de bazaar van zus Elise (voorheen pand CrollaFalise), gelegen aan het toenmalige deel van de Gosewijnstraat.
Stationsstraat
Vernielingen aan de panden van het toenmalige Stationsplein, de huidige Stationsstraat. Het woonhuis op de hoek met de Wehryweg werd vernield door Amerikaanse brisantgranaten, die vanaf de Cauberg/ Polferbos nabij Vilt werden afgeschoten op Duitse stellingen aan de Nieuweweg, Stoepert en Goudsberg. Afzwaaiers ontploften o.a. naast hotel De Kroon. Dat pand werd later afgebroken en daarvoor in de plaats kwamen een appartementengebouw en het Arbeidsbureau.
Bierbrouwerij De Leeuw
Gebouwen van bierbrouwerij De Leeuw aan de Plenkertstraat kwamen zwaar gehavend uit de oorlog.
Hotel Limburgia
Op de foto is de oorlogsschade aan hotel Limburgia, op het Grendelplein, te zien. Deze werd aangericht door granaat- en mitrailleurinslagen tijdens de Bevrijdingsdagen tussen 13 en 17 september 1944.
Café Restaurant De Munt
Café Restaurant De Munt in de Muntstraat direct na de bevrijding. Het café werd geëxploiteerd door Louis Koekelkoren en zijn vrouw Gertrudis. Louis staat in het gat waar een granaat, tijdens de Bevrijdingsdagen, binnendrong. Zijn vrouw staat in de deuropening naast haar zoon Martin (de musicus en oud-dirigent van de Koninklijke Zangvereniging Mastreechter Staar) en haar dochter Titie. Rechts naast haar oud-hoofd der school Vaessen met vrouw en zoon. Naast Martin staat Nie, een familielid van Gertrudis Koekelkoren. Daarnaast de jongste dochter Mayke Koekelkoren.
Mergel, ontstaan in de krijttijd, zit in grote delen van Nederland en België onder de grond. Maar op één plaats wordt deze steensoort nog ontgonnen: in de Sibbergroeve. Het wordt in de meeste gevallen gebruikt als restauratiemateriaal van monumentale gebouwen. Het bouwen van complete huizen met uitsluitend mergel is anno 2022 onbetaalbaar geworden. Sedert eind vorige eeuw is er een herwaardering van het authentieke en cultuurhistorische karakter van Valkenburg, waarbij in de gemeente Valkenburg aan de Geul het bouwen of restaureren met mergel gestimuleerd wordt. Particulieren en ondernemers vinden de unieke uitstraling van mergel van belang. Er worden veel restauratieprojecten met mergel uitgevoerd.
Kerkstraat 8
Broekhem 93
Kloosterweg 1
Mergelplaquette Ièrepries
Tussen 1995 en 2013 reikte de vereniging Niks aan de Hand jaarlijks hun Ièreteike Alle Bonhäör, uiteraard uitgevoerd in mergel, uit aan eigenaren van panden die geheel of grotendeels gerestaureerd werden met mergel. De vereniging wil op deze manier het hergebruik van de gele kalksteen, gewonnen in de regio, stimuleren. De gevleugelde uitspraak ‘Niks aan de Hand’ komt van oud-burgemeester Constant Nuijtens, die dit regelmatig zei bij het beantwoorden van vragen uit de raad. Hij werd later lid van de vereniging.
Rond het midden van de negentiende eeuw ontwikkelde zich een nieuwe bron van inkomsten: het toerisme. In 1885 werd de Vereniging voor Vreemdelingen Verkeer in Valkenburg opgericht. Op 22 februari 2010 was het exact 125 jaar geleden dat VVV ZuidLimburg (via rechtsvoorganger VVV Het Geuldal) in Valkenburg werd opgericht. Deze Vereniging voor Vreemdelingen Verkeer was de eerste organisatie in haar soort in Nederland (voor zover bekend ook in Europa) en leidde tot het huidige, breed vertakte, Nederlandse VVV-netwerk. Anno 2022 heet het Visit Zuid-Limburg. Toerisme is een zeer belangrijke poot waarop de Valkenburgse economie steunt. Daarin zit tevens het grote gevaar: de monocultuur. En dat werd gevoeld tijdens de coronacrisis vanaf maart 2020.
1958 zwart-wit
Ansichtkaart 1894
Groeten deelfoto’s Tourstad 1992
Groeten 1954
Thei Dorren, gebore op 30 augustus 1857 en gesjtorve 23 januari 1937 in Valkeberg, waor ‘nne diechter in ‘t Valkebergs. Hae sjreef artikele in ‘t Nederlands en sjtèlde de ièrsjte woordelies van ‘t Valkebergs dialek same. Van beroop waor hae bankètbekker. In 1885 waor hae mètopriechter en vanaaf 1908 prezzident van de Valkenburgse VVV, later VVV Het Geuldal en allewiel Visit Zuid-Limburg geneump weurt. Op latere laeftied besjreef ‘r de óntdèkking van wat waal ins ‘n prehistorische woongrot zou kènne zin gewaes. De ruumte, verseerd mèt primitief gravures, zou liegke ónder de de rewien van ‘t kesjtièl van Valkeberg. Dorren weurt in Valkeberg ge-ièrd mèt de naam van ‘n plein: ‘t Theodoor Dorrenplein. Aan de gaevel van zien geboortehoes in de Bogaardlaan hingk ‘n brónze plakèt.
Groeten 1961
Kaart Geschiedenis
Heunsberg Kabelbaan
In de loop van de geschiedenis is in Valkenburg aan de Geul een rijk cultuurhistorisch erfgoed opgebouwd. Van kastelen tot mergelgrotten, van Romeinse katakomben tot het oudste openluchttheater van Nederland. Tevens kent het Geulstadje diverse muziekverenigingen, Toneelvereniging de Vriendenkring in Vilt en enkele musea. Het bekendste is het Museum Valkenburg. Op religieus gebied is het Heiligdom St. Gerlach, naast de parochiekerk, een aanrader. Er is zelfs een Refugio ingericht voor deelnemers aan de voettocht naar het Spaanse Santiago de Compostella.
Heiligdom St. Gerlach
Bij het betreden van het heiligdom, via het kerkhof vanuit de Onderstestraat (ingang rechts van de kerk), komt men eerst in een atrium, een voorruimte waarin een devotieplek is ingericht met beelden van de H. Gerlachus en de H. Maagd Maria.
Mei-den planting
Meerdere eeuwen is het planten van een vruchtbaarheidsboom in het buurtschap ‘Boete de Poort’ in gebruik. Het is niet meer vast te stellen wanneer dit voor het eerst plaatsvond. Al bijna een eeuw zorgt de vereniging ‘Jonkheid Boete de Poort’ en de ‘Sjtiechting Jeugjónkheid’ ervoor dat ieder jaar, aan het begin van de meimaand, een dennenboom wordt ‘geklauwd’, waarna die op het Grendelplein wordt geplant.
Schuttersfeest
Het Koningsvogelschieten is een eeuwenoud, jaarlijks terugkerend gebruik. Is het een vruchtbaarheidsritueel in het voorjaar? Of een gecultiveerde vorm van een jachtwedstrijd?
De wedstrijd wint men door de vogel af te schieten. De laatste schutter wordt de nieuwe Koning voor de duur van één jaar. Keizer wordt men door drie maal achter elkaar Koning te zijn.
Scan mij!Keizers St. Martinus Houthem
Een absoluut unicum in de schutterswereld in 2014. Wim Derks werd in dat jaar, tijdens het Houthems koningsvogelschieten, de vierde keizer van schutterij St. Martinus. Op dat moment had de Houthemse schutterij maar liefst vier keizers in de gelederen: Op de foto v.l.n.r. Jeroen Schrooders, Wim Derks, Harry Schurgers en Theo Schrooders. Theo Schrooders overleed in november 2021.
Vastelaovend
Vastenavond is van oorsprong afkomstig uit Italiaanse streken, waar het gemaskerd bal veel toeschouwers trok. Het is een katholiek feest en wordt gevierd in de periode tussen 11 november en Aswoensdag. Daarna begint de veertigdaagse vastentijd tot Pasen. Vanuit de christelijke oorsprong is het woord carnaval een samentrekking van de woorden ‘carne’ en ‘vale’. Deze betekent letterlijk ‘vlees’ en ‘vaarwel’ en verwijzen naar de vastenperiode.
Sinterklaas
Sinterklaas onthulde op 7 december 1961, in aanwezigheid van pastoor Ad Welters en burgemeester Breekpot (niet op de foto), het beeld van Nicolaas op een perroen (dit is een hardstenen zuil) bij de naar hem genoemde parochiekerk. Pastoor Ad Welters vertelde dat de perroen een geschenk is van barones De Villers. Zij woonde op kasteel Schaloen, waar de steen gedurende enkele eeuwen bewaard werd.
De Geul is een zijrivier van de Maas. Ze ontspringt uit bronnen in de omgeving van Lichtenbusch, een dorp in de Belgische gemeente Eynatten, op een hoogte van 280 meter boven N.A.P. en mondt 56 kilometer stroomafwaarts bij Voulwammes, op een hoogte van 38 meter boven N.A.P. in de Maas uit. De Geul heeft een lengte van 58 km. In de zomer van 2021 kwam de Geul negatief in het nieuws door de overstroming in de gemeente Valkenburg aan de Geul. Nog nooit was het waterpeil, van het meestentijds rustig kabbelende beekje, zo hoog geweest. Maanden na de overstroming zijn woonhuizen nog steeds onbewoonbaar en horecazaken onbruikbaar verklaard. In totaliteit is de schade getaxeerd op circa 400 miljoen euro.
Geul Oosterweg
Betsy Perklaan Geul bank
Geul Schin op Geul
Geul wandelweg - ansichtkaart
Pelerinstraat en Geul wasplaatsansichtkaart
Geulhem langs de Geul
Geul hoogwater Bogaardlaan
Valkenburg aan de Geul is een land van kastelen. De Ruïne, de enige hoogteburcht van Nederland, werd bewoond door de Heren van Valkenburg. Andere kastelen werden bewoond door drossaards, baronnen, ridders en edelheren. De gebouwen bestaan al enkele eeuwen. Behalve Kasteel Geulzicht in Geulhem dat door een zakenman gebouwd werd. Enkele zijn anno 2022 nog bewoond: in Kasteel Genhoes zijn appartementen gevestigd en het complete Kasteel Schaloen staat te koop. Daarentegen is Château St. Gerlach een luxe hotel en horecagelegenheid geworden. Voor één kasteel wordt een nieuwe invulling gezocht: Kasteel Oost.
Kasteelruïne
Het kasteel, ooit de burcht van de Heren van Valkenburg, werd in 1672 verwoest. In de jaren na de verwoesting werd het mergel van het kasteel gebruikt voor herstel van woningen in het stadje na verwoestingen door oorlog. Onder het kasteel bevinden zich vele vluchtgangen. De Valkenburgse kasteelruïne is een belangrijke toeristische attractie en sinds 1967 een beschermd rijksmonument.
Kasteel Schaloen
Het is één van de meest sprookjesachtige kastelen van Nederland. Het ligt in Oud-Valkenburg, aan het einde van een prachtige laan met bomen. Het omgrachte Kasteel Schaloen heeft, zoals het er nu uitziet, iets weg van een Frans jachtslot. De allereerste bouw uit de 12e eeuw brandde in de 16e eeuw volledig af. De bijgebouwen, stallen en schuren stammen uit de 18e eeuw. Na de Franse bezetting krijgt het kasteel, tijdens een restauratie van architect Pierre Cuypers in 1894, zijn huidige uiterlijk met de westelijke toren en traptoren.
Kasteel Oost
Gekocht in 1830 door Jonkheer Louis Libert Guillaume
Marie de Villers de Pité. Hij liet het gebouw grondig verbouwen en renoveren, waarbij het zijn huidige uiterlijk kreeg. Na de Tweede Wereldoorlog werd Kasteel Oost als vijandelijk vermogen in beslag genomen door de Nederlandse Staat. In 1950 werd het complex aangekocht door de gemeente ValkenburgHouthem. In de jaren ‘50 werd op een deel van het voormalige landgoed, grenzend aan de bebouwde kom van Valkenburg, de nieuwe woonwijk Oost aangelegd. Van 1951 tot 1971 had het kasteel de functie van landbouwschool en van 1979 tot 1981 was er een letterkundig centrum in gevestigd. In 1997 heeft de familie Hensels, tevens de uitbaters, het kasteel opnieuw uitvoerig gerestaureerd. Van 2010 tot 2015 was er een Butler Academy gevestigd. Er zijn plannen om er een hotel en restaurant in te vestigen.
Kasteel Genhoes
In de 11e eeuw was Genhoes letterlijk: het huis te Oud-Valkenburg. Het is mogelijk dat op deze plek de oorspronkelijke burcht van de ridders van Valkenburg heeft gestaan. Eigenaar sinds 1955 is de Vereniging Natuurmonumenten. De huidige bewoners zijn het kunstenaarsechtpaar Van Dijk, die met veel liefde het kasteel onderhouden. In 2008 zijn in de kasteelboerderij appartementen gebouwd, waarbij ook archeologisch onderzoek is gedaan. Hierbij zijn sporen van oudere gebouwen gevonden, waarbij ook brandsporen aangetoond konden worden.
Château St. Gerlach
De geschiedenis van het kasteel begint in het midden van de 12e eeuw met de kluizenaar Gerlachus, die zich terugtrok in het Geuldal om er te bidden. Het kasteel werd achtereenvolgens bewoond door de families Corneli en De Selys de Fanson. Als laatste telg van de familie De Selys de Fanson bewoonde Robert het tot 1979, waarna deze het vermaakte aan het kerkbestuur van de parochie Houthem. Het kasteel en een aantal bijgebouwen raakten hierna ernstig in verval. Door de aankoop in 1994 door Camille Oostwegel kwam de ommekeer: hij liet het kasteel met bijgebouwen restaureren tot het huidige luxe hotelrestaurant. De foto dateert uit 1990.
Kasteel Geulzicht in Geulhem
Een ‘neo kasteel’ dat gebouwd werd rond de eeuwwisseling 19e/20e eeuw.
Het kasteel is gebouwd in opdracht van Pieter Carel Zuyderhoudt uit Nijmegen, industrieel en medeeigenaar van een kolen- en brandstoffenmaatschappij.
Het ontwerp is van de Maastrichtse architect Henri Reek. Het okerkleurige kasteel is geheel in mergel opgetrokken en heeft een villa-achtige, romantische uitstraling in Engelse neogotische stijl.
Het is fraai gelegen op een mergelrots langs de Geul in Geulhem. De percelen aan de overkant van de weg zijn het vroegere koets- en koetsiershuis.
Kasteel Den Halder
Het direct aan de Geul gelegen kasteel is ontstaan uit een middeleeuwse verdedigingstoren, die onderdeel was van de stadsomwalling van het Geulstadje. Het gebouw is een rijksmonument. Het deed dienst als stadsboerderij, maar ook als hotel-pension. Later zelfs als kantoorpand. Naast het kasteel ligt het openbare Halderpark, dat in 2014 gereconstrueerd werd. Daarbij werd de stadsgracht weer zichtbaar gemaakt.
Wandelen in Valkenburg aan de Geul is in elk jaargetijde een belevenis. Het goudgele mergel en bronsgroen natuurschoon vormen een indrukwekkend decor waar wandelaars genieten van bijzondere vergezichten, prachtige hellingbossen en holle wegen. Als er in de winter geschaatst kan worden, is het een prachtig decor.
Cauberg in de sneeuw winter 1985
Sneeuw Oud-Valkenburg
Valkenburg aan de Geul is in 2019 uitgeroepen tot wandelgemeente van Nederland. De gemeente heeft ruim 360 kilometer aan wandelpaden. Het woord herfst is afgeleid van het Oudnederlandse ‘heruist’, dat uiteindelijk uit het gereconstrueerde Proto-Germaanse ‘harbusta’ is ontstaan. Daarvan is het Engelse woord harvest (‘oogst’) een afgeleide.
De Cauberg was tot 2022 de enige col in Limburg die opgenomen was in een Tour de France-etappe. Dagelijks wordt de berg bedwongen door wielerliefhebbers. Hij is ‘maar’ 134 meter hoog met een steilste stuk van 12%. In de jaren 1938, 1948, 1979 en 1998 werden er wereldkampioenschappen wielrennen verreden. Theodoor Dorren schrijft in zijn woordenlijst van het Valkenburgse dialect, dat het woord Cauberg afkomstig is van het Keltische woord ‘KADEIR’, dat ‘hoogte, heuvel’ betekent. In 1812 lag de Cauberg op het grondgebied van de toenmalige gemeente Berg. Bijna een kwart eeuw later werd de naam van de berg met een K geschreven. In de wegenlegger van de gemeente Berg staat het woord ‘Kabergweg’. Ergens in de jaren ‘80 van de vorige eeuw veranderde de gemeente Valkenburg de naamgeving definitief in Cauberg met een beginletter C.
Het klooster van de paters van de Heilige Harten
Schuin tegenover de Gemeentegrot staat het voormalige klooster van de Congregatie van de Heilige Harten van Jezus en Maria, in de volksmond ‘de paters van de Cauberg’ genaamd. Na een grondige verbouwing is er een luxe complex met zorgappartementen in gehuisvest. Dit had de naam Domaine Cauberg. In 2020 is het complex door Korian Nederland overgenomen en de naam veranderd in ‘Het Gouden Hart’.
Gemeentegrot
Langs de Cauberg liggen veel toeristische attracties. Vanaf het Grendelplein is de Gemeentegrot de eerste en oudste bezienswaardigheid. De grot is eigendom van de gemeente Valkenburg aan de Geul. In de groeve werd eind jaren ‘80 voor het eerst een ondergrondse kerstmarkt georganiseerd. Op de foto meertje in de Gemeentegrot.
Lourdesgrot
Recht tegenover dat voormalige klooster van de Paters van de Heilige Harten ligt de Lourdesgrot. Gerealiseerd begin jaren ‘20 van de vorige eeuw. Het is een kopie van de originele Grot van Massabielle, zoals die in Lourdes te vinden is.
Grottenaquarium
Naast Domaine Cauberg ligt de Trichtergrubbe, een doodlopende holle weg die naar het Valkenburgs Grottenaquarium voerde, dat eveneens was aangelegd in een verlaten mergelgroeve. In maart 2014 werd het aquarium gesloten, nadat de eigenaar was overleden, met als gevolg dat de dieren niet meer verzorgd konden worden.
Algemene begraafplaats
Naast de Cauberg ligt de algemene begraafplaats, die gekenmerkt wordt door een terrasvormige aanleg, tegen de helling van de Cauberg. Op deze rustplaats zijn diverse bijzondere grafmonumenten te vinden. Naast het katholieke deel zijn er een Joodse begraafplaats en een urnengalerij. Een grafveld voor de paters van de Heilige Harten is enkele jaren geleden geruimd.
Holland Casino
Holland Casino was de eerste legale aanbieder van casinospelen in Nederland. Eind 2021 is deze markt geopend voor commerciële partijen. Het eerste casino opende haar deuren in Zandvoort in 1976. Op 6 mei 1977 volgde snel de opening van Holland Casino in Valkenburg. Het werd gesitueerd in Centrum Cocarde, op de plek waar nu de Polfermolen staat. Voor het Holland Casino is het Kuurpark aangelegd waarin permanent kunstwerken tentoongesteld worden.
Provinciaal Herdenkingsmonument
Even verderop ligt het ‘Provinciaal Verzetsmonument’, een zeshoekige gedachteniskapel, geplaatst op een plateau tegen de helling in de steilste bocht van de Cauberg. De vloer en de achterwand van de kapel zijn van gezoet Esthermarmer. Op de zijmuren en de achterwand zijn in zwarte letters de namen van 324 omgekomen verzetsmensen uit Limburg aangebracht.
Pas in 1934 werd de Zandweg betegeld. Er kwamen klinkers, met om de twaalf meter een gewapende betonband om het wegdrukken van die klinkers te voorkomen. De 160.000 straatsteentjes werden in 1969 opgepakt en vervangen door een asfaltbestrating.
Thermae
Thermae, een kuuroord, beschikt over binnen- en buitenbassins met warm water uit drie ondergrondse bronnen onder het oord, een saunalandschap en vele andere faciliteiten. Het werd in 1989 geopend. In de periode daarvoor was op deze plek Klant’s Zoo gevestigd.
Landal Kasteeldomein de Cauberg
Op de kop Cauberg bevindt zich, op de plek van de vroegere Europa Camping (foto), het Landal Kasteeldomein De Cauberg, onderdeel van Landal GreenParks. Het vakantiepark is gebouwd in postmodernistische stijl met enkele appartementencomplexen in de vorm van Limburgse kasteelhoeven en een aantal vakantiehuizen in vakwerkstijl.
Kartbaan
Vanaf begin jaren ‘60 tot aan de bouw van het Holland Casino, op de kop van de Cauberg, lag er op de plek van de huidige parkeerplaats een skelterbaan, later een kartbaan.
Nergens ter wereld zijn er zoveel wereldkampioenschappen wielrennen beslecht als op de Cauberg: de ‘Hill of Fame’. Vlak voor het uitbreken van de Tweede Oorlog werd in de Plenkertstraat een wielerbaan in gebruik genomen. We schrijven 6 mei 1937. Het hout voor de bouw van de baan, die ter hoogte van de huidige Polfermolen lag, kwam uit Heer-Maastricht. Tijdens het wereldkampioenschap wielrennen in 1938 werden op de wielerbaan diverse wedstrijden verreden. De wedstrijd op de weg van 270 km lengte werd gewonnen door de Belg Marcel Kint. Slechts 8 van de 36 deelnemers beëindigden de ongelooflijk zware strijd. Tien jaar later werd wederom een wereldkampioenschap op de flanken van de Cauberg verreden. Na 28 ronden passeerde de Belg Briek Schotte als eerste de finish aan de Neerhem. Tegen het einde van de jaren ‘70 steeg de wielerkoorts in Nederland tot grote hoogte. Met de komst van de befaamde TI-Raleigh ploeg van oud-zesdaagse koning Peter Post ontstond er een onoverwinnelijk sfeertje bij het Nederlandse publiek. Tijdens het WK 1979 werd de koers uitgezonden door de NOS, waarbij het incident ‘broekje vasthouden’ door titel aspirant Jan Raas overduidelijk in beeld werd gebracht. Daar was de latere wereldkampioen op zijn zachts gezegd niet blij mee. Het leidde tot een heuse wielerrel. Valkenburg was na de oorlog voor vele koersen de aankomstplaats. Zoals Olympia’s Ronde door Nederland, diverse Nederlandse kampioenschappen, Amstel Gold Race en het Criterium der Azen. De slogan Wereldwielerstad Valkenburg werd met de komst van het WK in 1996 geïntroduceerd en versterkt doordat de aankomsten van Nederlands enige profklassieker
Amstel Gold Race voor vele jaren contractueel werden vastgelegd. Banners met het logo versieren jaarlijks de Cauberg. In 2012 werden in het trottoir van de Cauberg koperen tegels gelegd met de namen van de wereldkampioenen die zegevierden op de Hill of Fame.
Wielerbaan
Op Hemelvaartsdag 6 mei 1937 werd in de Plenkertstraat een wielerbaan geopend. Het bestuur van Valkenburg’s Belang kocht de baan in Heer, die plank voor plank in Valkenburg weer werd opgebouwd. De realisatie van de baan werd gesteund door een donatie van fl. 1.000,- van het gemeentebestuur en bierbrouwerij De Leeuw. De wielerbaan bevond zich achter Hotel Berg en Dal. Aannemer van de herbouw was Cauberg uit Broekhem. Het secretariaat van de onderneming was gevestigd op het Walramplein 13.
WK 1938
Elf jaar na het eerste wereldkampioenschap voor beroepsrenners was Valkenburg voor de tweede keer de organisator van het evenement. De laatste editie voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Zodoende bleef Marcel Kint acht jaar wereldkampioen. De start was in de Wilhelminalaan. Slechts 8 van de 36 deelnemers beëindigden de ongelooflijk zware strijd. De finishstreep was in Vilt getrokken.
WK 1948
Tien jaar na de verovering van de wereldtitel op de Cauberg door de Belg Marcel Kint werd er na de oorlog in 1948 wederom een wereldkampioenschap verreden. Een andere Belg, Briek Schotte, veroverde de regenboogtrui. ‘Nooit tevoren heeft een sportgebeurtenis in Nederland zó veel toeschouwers getrokken als de strijd om het wereldkampioenschap wielrennen te Valkenburg op 22 augustus. Naar schatting hadden zich 150.000 mensen langs de weg geschaard om de race van de beste beroepsrenners ter wereld te zien’, schreef Jong Nederland in die tijd. Ongeveer de helft was afkomstig uit België.
Huub Harings uit Sibbe
Huub Harings was professioneel wielrenner van 1963 tot 1971. Hij stamt uit een Limburgse wielerfamilie in Sibbe. In 1962 won hij de eerste officieuze editie van het Nederlands kampioenschap veldrijden. Hij zegevierde in 1963, 1966, 1967, 1969 en 1970 bij het NK veldrijden bij de profs. Harings startte vier keer in de Tour de France, waarvan hij er twee uitreed.
Amstel Gold Race 1971
Ton Habets was in 1971 een profwielrenner zonder contract bij een wielerploeg, maar hij kon toch aan de Amstel Gold Race deelnemen als lid van de FagorMercier ploeg, die uitgedund was door ziekte van enkele renners. Habets werd door de ploegleiding gevraagd om mee te rijden, omdat de ploeg anders incompleet aan de start zou verschijnen. Hij zei toe, op voorwaarde dat hij solo op de Cauberg zou doorkomen en daarna meteen mocht afstappen. En zo geschiedde. Echter door een valpartij in de afdaling van de Gulpenerberg kwam voor hem een einde aan de koers.
WK 1979
Een bewogen WK. De selectie van de Nederlandse ploeg bestond bijna geheel uit renners van de commerciële ploeg van Peter Post. De Nederlanders waren boos door de doping affaire van Joop Zoetemelk in de Tour van 1979. De NOS zou zich te negatief hebben uitgelaten over de wielersport. Tijdens de eendaagse koers in Valkenburg was de taak van de knechten vooral Jan Raas, hun kopman voor deze dag, naar boven te duwen. Hij mocht zelfs een broek vasthouden om de Cauberg te bedwingen. Dat tafereel werd door de NOS onverbloemd in beeld gebracht. Het koerstafereel was voor de latere winnaar Raas aanleiding niet voor de camera van de NOS te verschijnen.
Nacht van Valkenburg: Eddie Merckx
De wielercriteriums waren populair in de jaren ‘70. Ondernemer en wielerliefhebber Hub Marx kwam op het idee om begin september, als het door het einde van de schoolvakanties stiller werd in Valkenburg, een seizoensverlengende activiteit te organiseren. Dat werd snel een wielercriterium met de welluidende naam ‘De Nacht van Valkenburg’. De eerste editie werd op vrijdag 5 september 1975 verreden door het centrum van Valkenburg. Winnaar werd de Belg Eddie Merckx.
Tour de France 2006
Het was voor de tweede keer dat de Tour de France het Geulstadje bezocht. In 1992 stonden 600.000 mensen langs het parcours. De etappe van dinsdag 4 juli 2006 kwam op 36 kilometer voor het einde bij De Plank Nederland binnen. De route verliep daarna over drie heuvels met als laatste de Cauberg, op drie kilometer voor de finish in Vilt. De autoriteiten hadden ook nu op meer dan een half miljoen belangstellenden gerekend, maar de echte cijfers vielen tegen. Oorzaak was de tropische temperatuur van 34 graden. Winnaar van de derde etappe werd de Duitser Mathias Kessler.
WK 1998
Voor de vierde keer werd het WK wielrennen op de flanken van de Cauberg verreden in de nieuwe opzet van 4 oktober tot en met 11 oktober 1998. De individuele tijdrit bij de vrouwen werd gewonnen door Leontien Zijlaard-van Moorsel. Bij de ‘Junioren’ mannen zegevierde Fabian Cancellara. De tijdrit voor de ‘Beloften’ werd een prooi voor Thor Hushovd en de ‘Beloften’ wegwedstrijd werd gewonnen door Ivan Basso. Abraham Olano was de snelste tijdens de individuele tijdrit voor mannen. De wegwedstrijd voor profs werd een verregende koers die in de laatste ronde een anti-climax kreeg, omdat de Nederlandse favoriet Michael Bogaert lek reed. Hij werd uiteindelijk nog zesde. De Zwitser Oscar Camenzind won de sprint voor de Belg Peter van Petegem. De toenmalige kroonprins Willem-Alexander kwam naar Valkenburg om de ceremonie protocollair te verzorgen.
WK 2012
In 2012 werd het wereldkampioenschap wielrennen voor eliterenners gewonnen door de Waal Philippe Gilbert. Nog voor de koers zei hij dat Nederland ‘vandaag een beetje overspoeld zou raken met Belgen’. Gilbert demarreerde, net als Marianne Vos, een dag van tevoren direct na de eerste bocht, aan het begin van het steilste stuk Cauberg. Hij behield zijn voorsprong tot aan de finish in Vilt. Acht dagen wereldkampioenschappen nieuwe stijl waren voorbij. De politie sprak van een mooi verlopen kampioenschap. Toch werd op die zondagmiddag op het Grendelplein een persoon op heterdaad betrapt bij het stelen van een fiets.
In de volksmond worden de begrippen ‘grot’ en ‘groeve’ door elkaar gebruikt. Echter, er zit een groot verschil tussen beide aanduidingen. Een ‘grot’ is een natuurlijk gevormde onderaardse ruimte, waarbij het vaak gaat om grotere ruimten. Een ‘groeve’ is een steengroeve, meestal ondergronds, waar vroeger door blokbrekers mergelsteen uit de bodem werd gehaald. Je vindt beide in Valkenburg aan de Geul. We kunnen met een gerust hart de vuursteenmijn in de Plenkertstraat aan deze categorie toevoegen. Ter plekke werd in de prehistorie gezocht naar vuursteen. Die werd niet alleen gebruikt als gereedschap, maar ook om er wapens van te maken. Onder Valkenburg ligt een indrukwekkend grottenstelsel met ongeveer 525 km aan gangenstelsel. Slechts een klein deel van dit enorme stelsel is toegankelijk voor het publiek.
Gemeentegrot
De Gemeentegrot is een kalksteengroeve waar tot in de jaren ‘50 van de 20e eeuw mergel werd gewonnen. De mergel is ontstaan in de tijd dat Zuid-Limburg nog een zee was. Het uitbreken van mergelblokken gebeurde door de blokbrekers, vakmensen die de mergel uitzaagden en uit de wand braken. Het uitgebroken mergel werd gebruikt voor woningbouw. Huizen in Valkenburg en in de verre omgeving zijn veelal geheel of gedeeltelijk uit deze bouwsteen opgetrokken. De Romeinen bouwden reeds 2000 jaar geleden hun villa’s en versterkingen met dit materiaal. De naam van de grot is afkomstig van de eigenaar: de gemeente. De grot werd internationaal zeer bekend doordat in 1979 de bekende Spaanse zanger Julio Iglesias op deze plek een TV-special opnam. Hierbij vervulden danseres Penny de Jager en de uit Valkenburger afkomstige Raphael Perrez een belangrijke rol.
Romeinse Katakomben
Begin 20e eeuw werd begonnen met de bouw van een natuurgetrouwe kopie van het vroegere Rome tijdens de opkomst van het Christendom in de 3e en 4e eeuw. In de Plenkertstraat daal je af naar de graven waarin in Rome gewone burgers begraven werden. Er zijn tevens schitterende grafkamers van vooraanstaande Romeinen nagebootst. Een door Jan Diepen en Pierre Cuypers samengesteld projectteam reisde naar de katakomben in Rome voor research en voorbereidingen. In 1910 werd het Museum Romeinse Katakomben opengesteld voor het publiek.
Fluweelengrot
De Fluweelengrot is vermoedelijk in de 11e of 12e eeuw ontstaan.
Het gangenstelsel dankt zijn naam mogelijk aan Andreas Flouin. In de 17e eeuw was het gangenstelsel zijn eigendom. Een andere lezing is dat hij is vernoemd naar het Fluwientje, de steenmarter met een fluweelzachte vacht. De groeve ligt niet, zoals vaak wordt aangenomen, onder de kasteelruïne van Valkenburg, maar meer richting Sibbe. In de Franse tijd vervulde het gangenstelsel een belangrijke rol. Omdat de kerk niet meer gebruikt mocht worden, werd in het gangenstelsel een kapel gemaakt. Pastoor Widdershoven droeg daar iedere zondag een mis op en gebruikte de kapel tevens om te dopen.
Heidegroeve in Plenkertstraat
In de Heidegroeve onder het Rotspark bouwden de Duitsers vanaf het voorjaar van 1944 een ondergrondse oorlogsfabriek. Her en der op de heuvelrug boven de Plenkertstraat staan nog de bunkers die de fabriek moesten beschermen tegen sabotage van buitenaf.
Via de bunkers op het Rotspark bereikt men de oude ingang van de Romeinse Katakomben, die deel uitmaken van de oorspronkelijke Heidegroeve.
Via een lange trap bereikt men het ondergrondse gangenstelsel. De ondergrondse ruimten zijn voor de gelegenheid ingericht als schuilplaats voor de bevolking. 1.700 mensen wachtten hier de komst van de Amerikanen af.
Vuursteenmijn Plenkertstraat
In de prehistorie werd op deze plek Valkenburgvuursteen gewonnen. Direct naast het Museum Romeinse Katakomben zijn de sporen van de winning van vuursteen langs de openbare weg duidelijk zichtbaar. De mijn is in 1992 ontdekt en werd zeven jaar later aangewezen als wettelijk beschermd archeologisch monument. Een bezoek aan de mijn is gratis.
Däölkesberg Oud-Valkenburg
De Däölkesberg is goed zichtbaar vanuit het Geuldal door de gele verticale kalkstenen bergwand. De bergwand bestaat uit ongeveer acht holtes die gebruikt zijn voor de kalksteenwinning, waarbij een van die holtes aangeduid wordt als de abri. De meest linker (westelijke) groeve wordt aangeduid als de grot. Valkenburger Frans Marx erfde van zijn tante een stuk grond in Walem, inclusief een stuk bos en wat mergelgrotten. Gedurende anderhalf jaar hakte hij in die grotten een complete woning met bedstee uit. Tot slot maakte hij een houten ingang. Van 1989 tot 2003 woonde hij er. In zijn laatste levensjaar kwam het tvprogramma ‘Man bijt hond’ opnames maken.
Proeftunnel Daalhemerweg - Neerhem
In de eerste helft van de 20e eeuw moest het autoverkeer tussen Maastricht en Heerlen via de smalle straten van Valkenburg, waardoor het stadje een flessenhals was voor het verkeer. Men maakte toen een studie naar hoe er het beste een rondweg aangelegd zou kunnen worden, waarbij men het verkeer vanuit Berg komende bovenaan de Cauberg wilde laten afbuigen naar de Daalhemerweg en vervolgens via een tunnel onder de Heunsberg door naar Neerhem wilde laten rijden. Van daar uit kon het verkeer verder richting Klimmen en Heerlen. In 1957 werd er door Rijkswaterstaat een proeftunnel aangelegd onder de Heunsberg. Tijdens de aanleg kwam men terecht in een instabiel gebied. Deze instabiliteit bleek onoplosbaar te zijn, daarom werd de tunnel nooit afgebouwd.
Sibbergroeve
De Sibbergroeve is nog de enige groeve waar blokbrekers mergelblokken breken voor zowel nieuwbouwprojecten als restauraties van monumenten. De gangen in de groeve hebben een gezamenlijke lengte van circa 90 km. De totale oppervlakte bedraagt ca. 85 ha. Daarmee is de Sibbergroeve, samen met de groeven in de Sint Pietersberg in Maastricht, de omvangrijkste in Nederland.
Steenkolenmijn
In 1916 werd, op initiatief van Emile Caselli, een bezoekersmijn gemaakt in een oude door blokbrekers ontgonnen mergelgroeve. De achtergrond hiervan was dat de toen nog werkende kolenmijnen in Limburg veel aanvragen kregen voor bezoeken ondergronds, maar deze niet konden inwilligen, omdat het daar te gevaarlijk was voor bezoekers. Op 21 juli 1917 werd de Steenkolenmijn Valkenburg geopend. Sindsdien worden er rondleidingen gegeven en informatie verstrekt over het ondergrondse mijnwerkersleven.
Geulhemmergroeve
De Geulhemmergroeve in Berg en Terblijt heeft een gangenstelsel van ongeveer 25 kilometer. Een bijzonder onderdeel hiervan is de rotswoning. Rotswoningen ontstonden doordat er mergel gewonnen werd en voor de uitgehakte grot een muur met raam en deur geplaatst werd. Daarnaast beschikt de ondergrondse steengroeve over een historische kapel uit de tijd van de Franse revolutie en oranjegalerij met medaillons van het huis van Oranje.
De verbouwing van de rotsformatie ‘De Heksenkeuken’ tot een openluchttheater was een initiatief van de broers Jan en Karel Diepen. In 1915 werd Pierre Cuypers gevraagd om de supervisie op zich te nemen. De bouw verliep voorspoedig en in juni 1916 vond de eerste uitvoering plaats. Sindsdien was er elk jaar sprake van een grote variëteit aan uitvoeringen zoals toneelstukken, opera’s, operettes, musicals en kindervoorstellingen. In de 20e eeuw raakte het Openluchttheater helaas in verval. Gelukkig werd de draad spoedig opgepakt en kunnen we vaststellen dat het theater anno 2022 weer een belangrijke rol vervult.
Pierre Cuypers (1827-1921)
Deze bevlogen bouwmeester verbleef tussen 1889 en 1918 regelmatig in Valkenburg. Tussen 1894 en 1898 stond hij zelfs ingeschreven in het bevolkingsregister. Hij was betrokken bij vele ontwikkelingen van gebouwen die nu nog in gebruik zijn: de Algemene Begraafplaats aan de Cauberg, de Berkelpoort, de Model Steenkolenmijn en Parkhotel Rooding. Eind 19e eeuw was hij ook nauw betrokken bij de toeristische ontwikkelingen in Valkenburg. In 1894 restaureerde en verbouwde hij Kasteel Schaloen en in 1904 vergrootte hij de H.H. Nicolaas en Barbarakerk. In 1910 werden onder zijn leiding de Romeinse Katakomben gereconstrueerd in een van de Valkenburgse mergelgroeven in de Plenkertstraat. In 1916 ontwierp hij in diezelfde straat het Openluchttheater.
Openluchttheater
Aan de basis staat de imposante rotsformatie die in de volksmond ‘De Heksenkeuken’ wordt genoemd. Een naam die verwijst naar de Bokkenrijders, van wie men dacht dat ze hier bij elkaar kwamen alvorens aan hun rooftochten te beginnen. In 1915 werd architect Pierre Cuypers gevraagd de supervisie op zich te nemen om deze rotsformatie om te bouwen tot het Openluchttheater. Jan Diepen, een telg uit een Brabantse familie van textielfabrikanten, was de opdrachtgever voor de bouw. In slechts zes weken tijd werd in de rotswand een tribune uitgehouwen voor 1.200 toeschouwers. Op 6 juni 1916 opende Openluchttheater Valkenburg haar poorten.
‘Er is altijd iets te doen in Valkenburg’, is een veel gehoorde kreet. In het plaatsje hebben evenementen, vooral in de zomer, een plek. Divers en steeds weer terugkerend. Succes verzekerd! Het begint in februari met carnaval, dat hier ‘vastelaovend’ genoemd wordt. In maart wordt steeds KiV georganiseerd: Kunst in Valkenburg’ genaamd in de schaduw van de Maastrichtse TEFAF. De KiV vindt plaats op het Landgoed Château St. Gerlach. Er zijn twee versies: ‘inside’ in de diverse ateliers en ‘outside’ in de tuinen van het château in Houthem. In april wordt de wielerwedstrijd de Amstel Goldrace verreden en in de zomer volgen vele grotere en kleinere evenementen elkaar op, zoals Eroica (een fietstocht op fietsen en merkkleding van vóór 1986). Er worden streekmarkten georganiseerd en wandelingen van velerlei aard. De bekendste is de Heuvelland4daagse. Tussen juni en september staat in het Openluchttheater cultuur hoog in het vaandel. In het najaar wordt de Bokkemèrt gehouden. Het evenementenjaar wordt afgesloten met Kerststad Valkenburg.
Beddenrace
In juni 1985 werd door het VVV Het Geuldal het idee van een beddenrace gerealiseerd in het kader van het 100-jarige bestaan. De winnaar van de 1e editie was de Valkenburgse brandweer. Er schreven 32 teams in, veel van toenmalige hotels die het Geulstadje nog rijk was. De snelheidsrace verliep over een parcours van 500 meter rondom het Walramplein. De beddenrace begon met een dropping van vijf parachutisten van het Campari-team.
KiV - Kunst in Valkenburg
In het Heiligdom St. Gerlach wordt jaarlijks in maart Kunst in Valkenburg georganiseerd. Er zijn twee expositieruimten ingericht. Eén binnen met de naam ‘KiV Binnen’ en één buiten in de tuin van Château St. Gerlach. Nadat de expositie binnen is gesloten, blijven de objecten in de tuin tot einde zomer voor iedereen gratis te bewonderen.
Pop on Top
Een muziekfestival met de beste Nederlandse artiesten van het moment begon in 2011 in het Kuurpark op de flanken van de Cauberg. Gestart als een één-daags-muziekfestival, groeide het later uit naar een driedaags-festival met meerdere podia. In 2013 werden voor jong en oud ook activiteiten, zoals spijkerbroekhangen en survival, georganiseerd. Dat duurde echter niet lang. Snel schakelde de organisatie over naar een meerdaags festival. In 2022 was het afgelopen op de Cauberg door aanwezigheid van wilde zwijnen die het park vrijwel dagelijks omwoelden op zoek naar eten.
Eroica
Veel Valkenburgers vonden de weg naar Eroica, het festival in park Dersaborg waar je historische fietsen kon bewonderen en materialen kon kopen. De eerste jaren met een zomerkermis. In het park voor het gemeentehuis is gedurende vijf jaar het Eroicafietsfestival georganiseerd. Er wordt gereden op ‘oude’ fietsen van vóór 1986 met bijbehorende outfit. In 2016 beleefde Eroica de eerste editie. Het festijn waaide over vanuit de Chianti-streek in Italië.
Red Bull Crashed Ice
’s Werelds 64 sterkste schaatsers stonden op zaterdag 5 februari 2011 aan de start van het 390 meter lange ijsparcours van Red Bull Crashed Ice. De start was in het Kuurpark op de Cauberg. De schaatsers daalden met snelheden van 70 km/u het hobbelige parcours, vol obstakels en scherpe bochten, af. In 2012 werd de tweede en laatste editie georganiseerd. Het parcours was nu zelfs 590 meter. Het bevatte een dubbele bocht en een verlenging over de trappen bij de Polfermolen. De finish was op de parkeerplaats. Behalve in Valkenburg werd het Crashed Ice kampioenschap dat jaar tevens gehouden in wereldsteden als München, Moskou en Québec.
Red Bull Cauberg zeepkistenrace
Red Bull organiseerde in 2015 een gratis evenement met de naam zeepkistenrace. Decor was de Cauberg. De race was over een parcours van meer dan 350 meter uitgezet met start op de Cauberg. Er waren in het parcours diverse chicanes en jumps ingebouwd. De finish lag achter de bocht op het Grendelplein. En die natuurlijke bocht was voor veel deelnemers een groot struikelpunt. Het feit dat Nederlands enige formule 1-coureur Max Verstappen aanwezig was, lokte heel veel mensen naar de Cauberg. Verstappen zou niet in een zeepkist de Cauberg afdalen, waarschijnlijk te gevaarlijk voor hem.
Living Statues
Zondag 12 juni 2017, een snikhete dag, werd de laatste Living Statues in Valkenburg georganiseerd. De stichting Valkenburg aan de Geul Promotion, die ook de kerstmarkt in de Gemeentegrot organiseerde, betaalde de organisatiekosten van het festival uit de opbrengst van die kerstmarkt. In 2018 stopte de stichting met de kerstmarkt en daarmee ook met de levende standbeelden.
VVV bestaat 125 jaar
Groot feest rondom het 125-jarige bestaan van de Vereniging Vreemdelingen Verkeer, in het kort VVV genaamd. Op 26 maart 2010 bezocht koningin Beatrix, als beschermvrouwe, de Kasteelruïne en de Gemeentegrot waar het orkest van André Rieu optrad.
Openluchtzwembad Koninckswinkel
Het zwembad, geëxploiteerd door de gemeente Valkenburg, lag pal naast pretpark de Valkenier. Het had twee baden. In de beginjaren werden de jongens en de meisjes nog van elkaar gescheiden. Op de achtergrond ziet u de woonhuizen van de Plenkertstraat en in het Polferbos de horecauitspanning van het Openluchttheater.
Pretpark de Valkenier
Tot 2021 was het pretpark De Valkenier van de familie Otermans op het terrein in Broekhem-Zuid gevestigd. Het bedrijf opende haar deuren in 1934. Na de watersnoodramp, in de zomer van 2021, werd het park gesloten en enkele maanden later verkocht. Welke invulling het terrein gaat krijgen, was bij het uitbrengen van dit boek nog niet bekend.
Valkenburg is in de winterperiode dé Kerststad van Nederland, mede dankzij de ondergrondse kerstmarkten in de Fluweelen- en Gemeentegrot. De grootste zandkerststal van Europa in de Wilhelminagrot aan de Neerhem en ‘Kerst in MergelRijk’ aan de Daalhemerweg zijn andere voorbeelden hiervan. Bovengronds is er ook veel te beleven, bijvoorbeeld de Christmas Parade, Santa’s Village, Frosty Fairy Tale in het Sprookjesbos, de Route d’Amuse en een kribkeswandeling door Schin op Geul.
1992 Kerstmarkt ingang Gemeentegrot
1997 Kerstmarkt rijen mensen
Vanaf de kerstperiode 2021 is daar een lichtkunstfestival aan toegevoegd. De middeleeuwse geschiedenis van het stadje en de rijke kersttraditie vormden de belangrijkste inspiratiebronnen voor de indrukwekkende lichtkunstwerken. In de jaren 2020 en 2021 heeft Kerststad Valkenburg te lijden gehad door de beperkende coronamaatregelen voor het bezoek en de openingstijden.
2012 Wilhelminagroeve magisch zand
2007 Kerstmarkt Dorrenplein
2009 Christmas Parade
2017 Santa’s Village
Gedurende meer dan 950 jaar zijn in Valkenburg aan de Geul kerken, kloosters, kapellen, wegkruisen gebouwd door gelovige bewoners. De meeste gebouwen zijn in mergel uitgevoerd. En alle bekende geloofsstromingen worden er beleden. Meer info!
H.H. Monulphus en Gondulphuskerk in Berg en Terblijt
De kerk van Berg is een baken in het landschap. Ze is volledig opgetrokken uit mergel naar een ontwerp van architecten Frits Peutz (bekender van zijn modernistische werk, zoals het Glaspaleis in Heerlen) en Willem Sprenger, die in de leer was bij Pierre Cuypers. De kerk is in klassiek neogotische stijl uitgevoerd, onder andere te zien aan de spitsbogen. De heiligen Gondulphus en Monulphus, aan wie de kerk is opgedragen, waren twee bisschoppen van Maastricht in de 6e eeuw.
H.H. Nicolaas en Barbarakerk
Het oude kerkje in het centrum van Valkenburg is klein, romantisch en wordt al in de dertiende eeuw vermeld. Lange tijd (1633-1819) diende ze als simultaankerk voor katholieken en protestanten. Veel verschillende stijlelementen verraden de vele verbouwingen: de kerktoren behoort tot één van de oudste delen en de hand van de beroemde architect Pierre Cuypers en zijn zoon is te herkennen in de laatste grote verbouwing uit 1904.
Kloosterkerk Oosterweg
Dit voormalige klooster, ook wel Kloosterkerk genoemd, werd aan het eind van de 19de eeuw gesticht door Duitse nonnen die op de vlucht waren voor de Kulturkampf. Vanuit een boerenhoeve is hier uiteindelijk een groot kloostercomplex ontstaan met meerdere gebouwen, die deels gesloopt zijn. Het huidige gebouw bestaat uit twee kloostervleugels en een kapel.
H. Mauritiuskerk in Schin op Geul
De kerk van Schin op Geul werd al in de 11e eeuw gebouwd. Uit die tijd stamt het schip van de kerk. Het is één van de oudste kerken van Limburg. In de vele eeuwen erna is de kerk meermaals uitgebreid en verbouwd (voor het laatst in 1927) tot het huidige bouwwerk van mergel en Kunradersteen. Bijzonder zijn de negen, uit de 17e en 18e eeuw daterende, grafkruizen en de grafsteen van familie De Villers de Pité. Zij waren de voormalige eigenaren van Kasteel Oost.
H. Johannes de Doperkerk in Oud-Valkenburg
De kerk is gewijd aan Johannes de Doper en dateert gedeeltelijk uit de 11e eeuw. Bijzonder is het rococo hoofdaltaar, dat is ontworpen door de Akense architect J.J. Couven. In de kerk hangt een kruiswegstatie, gemaakt door het kunstenaarsechtpaar VroemenJager.
H. Gerlachuskerk in Houthem
In de 12e eeuw leefde hier de kluizenaar Gerlachus van Houthem, die rond 1164 overleed. Zijn graf trok veel bedevaartgangers en nog in diezelfde eeuw werd in de nabijheid ervan een klooster van Norbertijnen gesticht. In de vroege 18e eeuw werden zowel het klooster als de kerk ingrijpend vernieuwd. In de Franse tijd stond het complex geruime tijd leeg, totdat het door de Fransen aan de hoogstbiedende werd verkocht. Het klooster veranderde in een adellijk woonhuis. In 1961 stortte een gedeelte van de zuidwand van het kerkgebouw in. Een jaar later werd gestart met een grootscheepse bouwkundige restauratie. De kerk functioneert thans als parochiekerk.
H. Rosakerk in Sibbe
Tot 1844 hoorde Sibbe, samen met het naburige IJzeren, tot de parochie Oud-Valkenburg. Hier bevond zich ook de kerk. Nadat in 1842 opnieuw een ontwerp, ditmaal van Jean Dumoulin uit Maastricht, als te duur terzijde was geschoven, werd een jaar later op een centraal punt in het dorp begonnen met de bouw van een kleine kapel. Het huidige schip van mergelsteen is hiervan een overblijfsel. In 1927 werd de kerk uitgebreid met een transept en werd het oude priesterkoor vervangen door een nieuwe neoromaanse oostpartij, naar ontwerp van J. Beurskens uit Sittard. Pas in 1948 werd de kerk, door de toenmalige bisschop Lemmens van Roermond, verheven tot zelfstandige parochiekerk.
Sint Jozefkerk in Broekhem
Deze kerk is in 1931 vervaardigd in een traditionele bouwstijl met Neo-Romaanse elementen naar een ontwerp van architect Alfons Boosten uit Maastricht. Het interieur bestaat uit glas-in-lood vensters van Henri Jonas, Charles Eyck en Henri Schoonbrood. Verder springen de plafondschilderingen van Eugène Laudy en de houten beelden van Jean Weerts en Charles Vos in het oog.
Klooster Regina Pacis aan het Walramplein
Verhuisde bij het begin van de bouw van de ‘Nieuwe Kerk’ naar de Oud-Valkenburgerweg
Regina Pacis aan de Oud-Valkenburgerweg
Huize Boslust
Huize Boslust in Broekhem-Noord werd eind 19e eeuw gebouwd door de Sociëteit van Jezus die, vanwege de Kulturkampf, uit Duitsland verdreven was. Hier vestigde zich het Ignatiuscollege voor de Duitse Jezuïeten. Op de foto is de in 1926 gebouwde kerk met kapel te zien. Verder is ook de koepel met een sterrenkijker duidelijk zichtbaar. In de afgelopen jaren zijn meerdere plannen gemaakt om het gebouw een andere invulling te geven.
Klooster Vroenhof in Houthem
Hoeve Vroenhof bestond al in 1272. In 1964 verkochten De Kleine Zusters van St. Joseph het pand aan de paters Montfortanen. Vanaf 1989 was het Zorgcentrum Vroenhof er in gevestigd. Thans heet het Residentie Vroenhof.
Klooster van de Paters van de H. Harten aan de Cauberg
Schuin tegenover de Gemeentegrot staat het voormalige klooster van de Congregatie van de Heilige Harten van Jezus en Maria, in de volksmond ‘de paters van de Cauberg’ genaamd. Meer info: zie onder Cauberg.
Onze Lieve Vrouwe van Altijd Durende Bijstand
Bij brief van 14 juli 1955 werd kapelaan Anton Gibbels benoemd tot bouwpastoor van een nieuw kerkgebouw aan het Walramplein. Het gebouw werd in de volksmond al snel de ‘Nieuwe Kerk’ genoemd. Door de ontkerkelijking, vanaf eind jaren ‘60, werd het gebouw te groot. Architect Theo Boosten kwam daarop in juni 1986 met het idee om in de kerk een dagkapel te realiseren. In 2016 werd de kerk aan de eredienst onttrokken en verkocht. Er zijn plannen om er een medisch centrum in te vestigen.
Irenekerk (Protestantse kerk) in de Plenkertstraat
Het monumentale gebouw in de Plenkertstraat is geen kerk meer. Er heeft lange tijd een horecagelegenheid in gezeten. Na een uitslaande brand in 2018 is het pand grondig verbouwd met behoud van alle oude elementen. Eind 2021 is er een nieuw restaurant in geopend.
St. Antoniusklooster Walramplein
In het stenen gebouw huisde een MULO, bewaar- en naaischool. Het was tot 1959 eigendom van de zusters Franciscanessen van Heijthuijsen. In het gebouw was ook de meisjesschool gevestigd. Het stond aan het Walramplein/Walravenstraat.
De Drie Beeldjes in Oud-Valkenburg
Deze Calvariegroep (in de volksmond ‘De Driej Beeldsjes’ genoemd) werd in 1739 door de kasteelbewoner van Schaloen, Maximillianus Henricus de Cartils, gesticht. In het midden ziet u de kruisiging van Jezus, links zijn moeder Maria en rechts zijn leerling Johannes de Evangelist. Volgens de overlevering is de groep gesticht om boze geesten te verjagen. De originele beelden werden in 1970 gestolen en nooit meer teruggevonden. Ze zijn vervangen door getrouwe in cement gegoten replica’s. Het onderhoud wordt door de stichting Sjaasbergergank verricht. Die stichting organiseert ieder jaar bij de Kluis op Walem een Leonarduskermis met openluchtmis om gelden in te zamelen voor het onderhoud van de Kluis en haar kruiswegstatie.
In 1964 werd in Houthem grond aangekocht voor het realiseren van het kinderrevalidatiecentrum met mytylschool. Frans Dassen, die aan de wieg hiervan stond, bedelde in vijf jaar tijd ruim een miljoen gulden bij elkaar. Gouverneur Charles van Rooy opende het centrum officieel op 8 september 1966. Bij de feestelijke ingebruikname op woensdag 14 september bezocht koningin Juliana, tijdens een werkbezoek aan Zuid-Limburg, het nieuwe Franciscusoord.
Aankomst van koningin Juliana met toenmalig burgemeester Breekpot
Koningin Juliana wordt verwelkomd door twee schoolgaande meisjes
Albert Heijn is al geruime tijd gevestigd in Valkenburg. De supermarkt startte op 18 januari 1938 een filiaal in de Stationsstraat, later de Passage genoemd. Vanaf 1963 verrees een groter filiaal in de Dr. Erensstraat. Een modern gebouw met vele appartementen, die begin jaren ‘60 nog ‘flat’ genoemd werden. Begin jaren ‘80 werd hotel Franssen afgebroken en herontwikkeld voor de supermarkt met een parkeergarage. Op de plek waar het hotel stond, kwam een nieuw appartementencomplex, dat gebouwd werd door Woningstichting WonenZuid. Tot aan de zomer 2013 bleef Albert Heijn er in gevestigd. Nadat was besloten dat de oostkant van de Louis van der Maesenstraat zou worden afgebroken en daarna herbouwd zou worden met winkels en appartementen, ontstond op dezelfde plek een grote Albert Heijn supermarkt. De opening van de winkel in Aan de Kei vond plaats op 7 september 2016.
Stationsstraat
Winkelpand in Valkenburgse Stationsstraat 13. Geopend vanaf 18 januari 1938 en gesloten op 23 juni 1963.
Winkelpand in de Dr. Erensstraat op openingsdag in 1963.
Dr. Erensstraat
Louis van der Maesenstraat
Winkelpand in de Louis van der Maesenstraat 10. Het pand is in 1983 geopend en in 2012 gesloopt t.b.v. nieuwbouw in winkelcentrum Aan de Kei.
Berkelplein
Tijdelijke winkel op het Berkelplein tussen 9 oktober 2013 en 6 september 2016.
Irmengard Passage
Opening van de nieuwbouw in winkelcentrum Aan de Kei op 7 september 2016.
Meer info!
Tomorrow Marketing & Sales Services in opdracht van Albert
Heijn Kleijnen Valkenburg
Tekst- en beeldredactie: Fons Winteraeken en Henk Sporken
Foto’s: Beeldarchief Valkenburg, TV Valkenburg, privé fotoarchieven van Jos Paulssen, Guus Eggen, Jeu Eggen, Fons Winteraeken, Math. Hendriks, Jos Coenen, Roger Kleijnen, Jos Geelen, Hein
Reuters, Frans Hendriks, Hans Zwakenberg, Ger Willems, Sjir Jennekens, Fons Heijnens van Heemkundevereniging Houthem, Schutterij
St. Martinus Houthem en Nationaal Archief.
De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten m.b.t. de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Degene die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Valkenburg