Салауатты өмір салтын алға бастырудағы тиімді мейірбикелік шаралар Денсаулық сақтау саласындағы білім беру VIP күні 21.8.2017, Астана, Қазақстан Ханна Наакка, Менеджер, Ғаламдық білім Кайса Сеппала, Дамыту менеджері Салауаттылық мектебі, Хяме қолданбалы ғылымдар университеті (HAMK)
Салауатты өмір салтын алға бастыру (ДДҰ айқындағандай)
• Адамдардың өз денсаулығын бақылауда ұстауын арттыруға мүмкіндік береді • Жеке адамның денсаулығы мен өмір сапасын жақсартады және қорғайды • Денсаулықтың нашарлауының түп себептерін анықтайды және оларды жояды • Тек ем-дом шараларына ғана көңіл бөлмейді
Салауатты өмір салтын алға бастыру Фин денсаулық сақтау қызметінің іргетасы ретінде • Тұтас халықты қамтиды • Оңай қол жетімді : • Виртуалды қызметтер: Мысалы, myHealth, онлайн қабылдаулар, онлайн Health Village қызметтері • Қабылдаулар: Мысалы, жаяу жету емханалары, кешенді отбасылық медициналық қызмет көрсету, тәжірибелік мейірбике емханалары • Ықпалы зор: Зерттеулерге негізделген бағалау, мысалы, Ұлттық денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру институты • Құны тиімді: Мысалы, дәрігер мен мейірбике жалақысының айырмашылығы, қысқа шаралар
Салауатты өмір салтын алға бастыру Фин мейірбике білім саласының іргетасы ретінде Денсаулықты жақсарту мен басшылық және оқыту ұлттық мейірбикелік құзыреттіліктерінің бірі болып табылады Мейірбикелер салауатты өмір салтын арттырудың әр түрлі шараларын қолдана отырып салауаттылық пен клиенттің өзөзіне қарауын арттырады Мейірбикелердің денсаулықты нығайтушы ретіндегі рөлі маңызды
Салауатты өмір салтын алға бастыру мысалдары Финляндия денсаулық сақтау қызметтерінің бөлігі ретінде Финляндиядағы мектеп жасына дейінгі балалары бар отбасылардың медициналық қабылдауда болу саны:
Қабылдаулар
Мейірбике/Қоғамдық денсаулық сақтау мейірбикесі
Дәрігер
Көпсалалы команда (денсаулықты ауқымды бағалаудағы қабылдау)
12
2
3 (4 ай, 18 ай, 4 жас)
• Медициналық орталықтардағы қабылдаулар: 2015 жылы - 11 миллион, оның ішінде 5,6 миллионы дәрігерлердің қабылдаулары • 2016 жылы денсаулық орталықтарындағы мейірбике қабылдауының ең көбі, ол салауатты өмір салтын ұстану бойынша: 500 000 қабылдау. Бұған қоғамдық денсаулық сақтау мейірбикесінің қабылдауларын қоссаңыз бұл сан арта түседі. Қоғамдық денсаулық сақтау мейірбикелері денсаулық сақтаудағы алдын-алу шараларына ерекше көңіл бөледі.
Мейірбике ісіндегі салауатты өмір салтын алға бастыру негізгі аспектілері Денсаулық сақтау саясаты қызметінің құрылымы Салауатты өмір салтын алға бастыру ісшаралары мен құралдары Үздіксіз мейірбикеклиент қарымқатынасы
Клиенттің мақсаттары
MINI Интервенциясы тиімді үлгі ретінде: Әдіс: • Клиенттің алкоголь тұтынуын төмендетуге ынталандыратын бірлескен кеңес беру үлгісі • Мейірбикенің 1-4 рет қысқа қабылдауында болу Нәтижелері: • Еңбек гигиенасы институтының мәліметіне сәйкес, 60 000 Фин MINI Интервенциясының пайдасын көреді
Мотивациялық сұхбат тиімді интервенция мысалы ретінде: Әдіс: • Клиентпен бірлескен денсаулыққа қатысты мінез-құлықты өзгертуге ынталандырудағы кеңес беру стилі • Мысалы, диеталық модификациялау, салмақ азайту, жаттығуды жоспарлау және темекі шегуді тоқтату
Негізгі ұғымдар: 1. Ынтымақтастық 2. Клиенттің өзінің өмір салтын өзгерту туралы идеялары қолданылады 3. Клиенттің дербестігі Нәтижелері: • Жүкті әйелдердің 49% -ы темекі тартуын тоқтатқан
Салауатты өмір салтын алға бастырудағы қолданылатын тиімді құралдар «Жақсы тамақтаныңыз» ыдысы:
БАСҚА ДА ҚҰРАЛДАРДЫҢ ҮЛГІЛЕРІ: Бірінші баланы күткен отбасылар үшін күнделікті ресурстар Жаңа туған нәрестесі бар отбасылар үшін күнделікті ресурстар EDPS: Эдинбург босанғаннан кейінгі депрессия шкаласы
Апталық физикалық белсенділік:
Салауатты өмір салтын алға бастыртудағы білім беру: KFEIG консорциумы не ұсына алады • Мейірбике ісіндегі бакалавриат және Қоғамдық денсаулық сақтаудағы мейірбике ісі • Салауатты өмір салтын алға бастырту магистрі • Үздіксіз білім беру • Арнайы мастер класстар, мысалы: • Көпсалалы отбасылық көмек • Мейірбикеліктегі пациент қауіпсіздігі • Жұқпалы аурулары бар пациенттерді инфекциялық бақылау және мейірбикелік күтім
• Әлеуетті арттыру жобалары • Инновациялық педагогикалық шешімдер
Әдебиеттер тізімі •
Finnish Institute of Occupational Health. Фин еңбек гигиенасы институты https://www.ttl.fi/en/
•
Kaikkonen, R; Mäki, P; Hakulinen-Viitanen, T; Markkula, J; Wikström, K; Ovaskainen M-L, Virtanen S, Laatikainen T 2012 Lasten ja lapsiperheiden terveys- ja hyvinvointierot (Тек алғысөз ағылшын тілінде) https://www.thl.fi/documents/10531/95751/Raportti%202012%2016.pdf
•
Kaljunen, Pelkonen M, Hakulinen-Viitanen T 2010 A questionnaire for identifying the factors that strengthen and burden parents expecting their firs child. Атаананы күшейтетін немесе ауыр салмақ салатын факторларды анықтауға арналған сауалнама
•
Luoto R, Kinnunen TI, Aittasalo M & al. 2017 Effect of diet and physical activity based interventions in pregnancy gestational weihgt gain and pregnancy outcomes: meta-analysis of participant data from randomised trials. Жүктілік кезіндегі салмақ қосу мен жүктілік нәтижесіне диета және физикалық белсенділіктің әсері: Кездейсоқ сынаққа қатысушылардың деректерін мета-талдау http://www.bmj.com/content/358/bmj.j3119
•
National Institution for Health and Welfare. Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыру ұлттық институты https://www.thl.fi/en/web/healthpromotion 14.8.2017
•
http://www.julkari.fi/bitstream/handle/10024/131497/Tk14_2016_2.pdf?sequence=3
•
https://www.julkari.fi/bitstream/handle/10024/132297/Tr08_17.pdf?sequence=1
•
Paananen R Ristikari T Merikukka M, Rämö A,Gissler M Children’s and youth’s well-being in light of The 1987 Finnish Birth Cohort study. 1987 жылы Финляндияда туылғандарды зерттеуге негізделген балалар мен жастардың әл-ауқаты
•
http://www.julkari.fi/bitstream/handle/10024/102984/Paananen%20et%20al.%201987%20report%20english%20161213.pdf?sequence=3
•
Tilastoraportti 8/2017. Perusterveydenhuollon avosairaanhoidon vastaanoton asiakkaiden käyntisyyt vuosina 2015–2016. https://www.julkari.fi/bitstream/handle/10024/132297/Tr08_17.pdf?sequence=1
•
Perinatal statistics Parturients, Deliveries and Newborns 2015. Перинаталды статистикалар, босанулар және нәрестелер 2015 http://www.julkari.fi/bitstream/handle/10024/131259/Tr_16_2016.pdf?sequence=1
•
https://www.paihdelinkki.fi/en/tests/alcohol/comprehensive-test-alcohol-use
•
Tuominen, M 2016 Do families benefit from the integration of the maternity. Ана интеграциясынан отбасыға түсер пайдасы бар ма? University of Turku, Faculty of Medicine, Public Health, Annales Universitatis Turkuensis, Scripta Lingua Fennica Edita, Ser. C, Turku 2016. (Тек алғысөз ағылшын тілінде) https://www.doria.fi/bitstream/handle/10024/125185/AnnalesC426Tuominen.pdf?sequence
•
UKK Institute. УКК институты http://www.ukkinstituutti.fi/en
Қазақстан-фин білім беру және инновациялық тобы, KFEIG - төрт фин білім беру орындарының консорциумы: Хяме қолданбалы ғылымдар университеті (HАМК), JAMK қолданбалы ғылымдар университеті, Лахти қолданбалы ғылымдар университеті (LAMK) және Тампере ересектерге арналған білім беру орталығы (TAKK)
KFEIG Консорциумы еңбек нарығының қажеттіліктеріне сай мамандарды даярлау мен ғылыми зерттеулер жүргізуге назар аударады. Консорциум бакалавриат пен магистратура бағдарламаларын, ашық оқытуды, үздіксіз білім беруді, құзыреттілікке негізделген кәсіптік орта білім және кеңесшілік қызметтерді ұсынады.