Vissers Vissen Veilig - Veiligheidsinstructiekaarten Vistechnieken by Inge Dinnecourt

KAARTNUMMER V1

Bediening lier (winch) – knop vrije val.

datum 18-06-2020

Op sommige schepen kan alles met de lier bediend worden vanuit de brug, zoals het vieren en aanwinden van de vislijnen (korretouwen), bokkenweiers (giekenkabels), lenters (vistalies, jompers) en de veiligheidsweier van de gieken. Dit is afhankelijk van de hoeveelheid trommels waarover de lier beschikt. Een heel belangrijke knop op het paneelbord van de lier is de “VRIJE VAL KNOP”. Die veiligheidsknop is voorzien voor noodgevallen, zoals bv. wanneer het schip dreigt te kapseizen. Wanneer het schip met een visboel vastkomt aan een wrak en grote slagzij maakt, kan je door het gebruik van de vrije val knop het schip onmiddellijk recht leggen. Hiervoor duw je het hendeltje van de vislijn aan de kant waar het schip slagzij heeft voorover en je duwt gelijktijdig de vrije val knop in. Hierdoor loopt de vislijn met een enorme snelheid van de trommel van de lier, zolang de vrije val knop ingedrukt wordt. Op sommige schepen kan je zelfs wanneer je zonder elektriciteit valt (winch-motor valt uit) nog altijd gebruikmaken van de knop vrije val. Bij een dergelijke uitvoering wordt bij het indrukken van de vrije val knop, met de restluchtdruk de rem geopend. De vrije val knop wordt vaak ook gebruikt om bij het overslaan van de giek die zo snel mogelijk terug af te vieren. De meeste schepen beschikken over het “Marelec” veiligheidssysteem. Bij het vastkomen wordt automatisch zowel de kracht van de motor verminderd als de vislijn uitgevierd (bij sommige schepen vermindert de motor en wordt enkel alarm gegeven bij te grote trekkracht). Beschik je niet over een “Marelec”, verminder dan altijd eerst de motor tot stop en vier dan de vislijn uit, zodat het veiligheidssysteem op de gieken geactiveerd kan worden.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Het is van groot belang dat schipper en bemanning steeds op de hoogte zijn van de volledige bediening van de winch (lier), inclusief de vrije val bediening.  Test in de haven, onder veilige omstandigheden, regelmatig de vrije val bediening uit.

Bediening van de lier van op de brug.

Bediening lier, knop vrije val.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

1/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

2/67

KAARTNUMMER

Veilig werken met de verhaalkop.

datum 18-06-2020

De verhaalkop is een verlengstuk van de winch (lier, trui), zowel aan SB als aan BB. De verhaalkop wordt veelvuldig gebruikt, niet alleen bij het halen van de netten – om zowel het kuiltouw als de vistalie (lenter) op te winden - maar ook bij verschillende andere werkzaamheden, zoals het opwinden van zware kettingen, het vervangen van een korrestok of korijzers, enz. Bij het bedienen van de verhaalkop moet je altijd voorzichtig en aandachtig te werk gaan. Er is steeds gevaar dat je met een hand of arm meegesleurd wordt door de draaiende verhaalkop. Neem nooit teveel slagen rond de verhaalkop, hierdoor kan de hele boel, zonder dat je iets doet, blijven doorwinden (besnijden - beknijpen). Boven de verhaalkop is er een NOODSTOP aangebracht. Als je deze indrukt wordt de lier (winch, trui) onmiddellijk gestopt. Ook op vaartuigen waar de vistalie op de trommel van de lier zit, en dus bediend wordt in de brug, wordt de verhaalkop nog veel gebruikt.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Hou de handen altijd op voldoende afstand van de verhaalkop (ongeveer 30 cm).  Draag altijd veiligheidshandschoenen bij het werken met de verhaalkop.  Als je voelt dat er niet genoeg slagen op de verhaalkop liggen tijdens het opwinden van de netten vol zware grond: dan niet tegenhouden of slagen erbij nemen, dat is zeer gevaarlijk. Laat alles los en spring opzij. Let op en zorg ervoor dat je nergens met de voeten in staat.  Als het kuiltouw of de lenter op de verhaalkop blijft doordraaien: dan direct de noodstop induwen. De schipper kan dan de verhaalkop in tegenovergestelde richting laten teruglopen zodat de slagen ontward kunnen worden.  Bij zwaarte in de kuil, waarbij het moeilijk gaat om te winden: druk dan op de noodstop. Dan laat de schipper voorzichtig de verhaalkop teruglopen tot de kuil in het water gevierd is.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

3/67

KAARTNUMMER

Bedienen van een nettenrol.

datum

18-06-2020

Een nettenrol is een zeer nuttig hulpmiddel om de netten en bijhorigheden op te slaan. De nettenrollen staan op het achterschip bij hektreilers. Sommige bokkentreilers zijn omgebouwd om als twinrigger te vissen en zijn hierbij voorzien van een nettenrol. Een belangrijk gevaar bij het gebruik van nettenrollen is het feit dat de schipper vanaf de brug weinig zicht heeft op het geheel dat op het achterdek is geplaatst. Bij het inhalen en vieren van de netten is de schipper dan ook voor een groot deel afhankelijk van de communicatie van de bemanning. Camera’s kunnen hier heel nuttig zijn. Tijdens het bedienen van lier, motor en besturing van het schip heeft de schipper bijna geen zicht op wat achteraan het schip gebeurt. Veel schepen zijn daarom op het achterdek zelf uitgerust met een tweede bedieningsstand van de nettenrol. Hierdoor ontstaat er een beter overzicht en kan bij gevaar onmiddellijk gereageerd worden. Ook een noodstop voor de nettenrol is een zeer veilige inrichting.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Blijf altijd op een veilige afstand tijdens het inhalen van het net op de nettenrol.  Pas op tijdens het halen of wegzetten voor de op het dek liggende lijnen.  Visborden zijn zeer zwaar en groot, ze kunnen bij slecht weer onverwachtse bewegingen maken: gevaarlijk bij het opvangen en het in- en uitpikken.  De nettenrol draait zeer snel, neem afstand terwijl deze draait.

Netten worden gevierd vanaf de trommel van de nettenrol.

Bediening van de nettenrol vanuit de achterkant van de brug.

Inwinden van de netten op de trommels van de nettenrol.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

4/67

KAARTNUMMER V4

Gevaarlijk werken op het achterschip bij twinriggen.

datum 30-06-2020

Bij vissersvaartuigen die omgebouwd zijn om te vissen vanop het achterschip (het bedrijven van twinriggen), alsook bij de bestaande hektreilers is er weinig plaats om te werken. Dat komt door de enorme nettenrol en het nettensysteem die gebruikt worden. Bij twinrigging wordt gevist met twee netten. Tussen de twee netten zit een “clump”. Dat is een soort schaats die dient als tussenstuk voor de twee netten. Deze “clump” kan tot 600 kg wegen. Het gewicht is afhankelijk van de kracht van de motor. Aan de buitenkant van de netten hangen twee visborden die het net open houden tijdens het vissen. Ook deze visborden hebben een enorm gewicht, die per stuk wel kunnen gaan tot 1.200 kg.

Een voorbeeld van twinriggen. De twee netten met aan de buitenkant de visborden en in het midden de “clump”.

Het binnenhalen of wegzetten van de netten is heel gevaarlijk, aangezien je steeds omringd bent door netten, touwen, bollen, visborden, kettingen, kabels en de “clump”. Dit alles moet bij het vieren en inhalen steeds volledig aan en van boord. Dat is bij iedere sleep zeer intensief werk, waarbij je heel aandachtig moet zijn. Veel plaats om te staan is er niet. Bovendien moet het werk gebeuren in allerlei weersomstandigheden, waarbij je heel vaak te maken hebt met een slingerend schip. Bij het slingeren grijp je vaak onbewust iets om aan vast te houden.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

5/67

De bemanning is verplicht om steeds op deze beperkte ruimte te vertoeven om te zien of alles op en van de nettenrol goed geleid wordt en om de nodige werkzaamheden uit te voeren: touwen, kabels en kettingen moeten continu in- en uitgepikt worden.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Kijk goed waar je de handen plaatst bij werkzaamheden aan boord van een (onverwachts) slingerend schip.  Steeds goed kijken waar je staat bij het opwinden en vieren van de netten (o.a. touwen op dek).  De persoon die de nettenrol bedient, moet steeds een goed zicht hebben over de andere bemanningsleden.  Een goede communicatie tussen brug en dek is belangrijk. De schipper kan niet alles zien.  Let op met gewichten boven het hoofd, zoals de “clump”. De bevestiging kan breken waardoor de “clump” aan het slingeren gaat en iemand ernstig kan verwonden.  Hou goed zicht op de kabels, touwen en kettingen waarmee de zware gewichten zoals de visborden en de “clump” aan de netten zijn verbonden. Bij enige slijtage best onmiddellijk vernieuwen.  Maak gebruik van geteste sluitingen en kettingen bij zware gewichten.  Draag steeds de persoonlijke beschermmiddelen bij deze werkzaamheden.  Dragen van de reddingsvest (met MOB) is een must: je kan gemakkelijk overboord getrokken worden bij deze werkzaamheden, aangezien het uitvieren van de netten steeds op hoge snelheid gebeurt.

Een voorbeeld van werkzaamheden op het achterschip bij het halen van de netten. Hier zie je ook dat de “clump” in een soort kooi opgevangen wordt. Dit is zeer veilig voor de bemanning. Voorzichtigheid is geboden bij dergelijke werkzaamheden, als je ziet hoe weinig plaats er is.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

6/67

KAARTNUMMER V5

Geteste sluitingen, haken en kettingen.

datum 30-06-2020

Haken, sluitingen en kettingen die altijd onder hoge spanning staan moeten altijd van goede kwaliteit en gekeurd zijn. Dit dient nauwgezet bekeken te worden bij de aankoop. Je kan dit herkennen door het keurmerk dat erin geslagen is. Overschrijd nooit de aangegeven trekkracht of SWL (Safe Working Load). De verschillende maten van kettingen en sluitingen kunnen worden uitgedrukt in diameters.

WAAR TE GEBRUIKEN? GETESTE SLUITINGEN: Voorborgen, achterborgen, borg om de giek op gepaste hoogte te houden, bokkenweier (giekenkabel), korretouw, spranken, visboelen, veiligheid op gieken, blokken (rollen) in de mast of giek, enz. GETESTE KETTINGEN: Op visboelen, als lange of korte kettingen om de visboelen op te vangen als ze tegen boord genomen worden, als verlengstuk van een borg of veiligheid op de giek, enz. GETESTE HAKEN: Aan een vistalie (lenter, jomper), alsook aan de geteste kettingen die ingepikt worden om de visboel dicht te winden, om de spranken in te korten, enz.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Soms wordt een eenvoudiger versie van een haak gemaakt door de sluiting aan één kant af te branden. Doe dit NOOIT!  Vergeet niet: ook getest materiaal raakt na enige tijd versleten. Kijk dit regelmatig na!  Wanneer één of meerdere schakels in een geteste ketting gelast worden, dan gaat een deel van de sterkte verloren. Gebruik deze niet meer als geteste ketting.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

7/67

KAARTNUMMER V6

Vistalie of lenter breekt aan de taluridklem.

datum 30-06-2020

Om een oog in een kabel (weier) aan te brengen, wordt door veel leveranciers een talurid (persklem) gebruikt ter vervanging van een splitsing. Een talurid wordt onder hoge druk samengeperst. Het grote nadeel van een talurid is dat de weier op deze plaats niet meer kan plooien. Bij het opwinden van de netten gaat het oog met haak van de vistalie door de diabolorol. Hierbij bestaat de kans dat de kabel (weier) net vóór de talurid afbreekt!!! Omdat een gesplitst oog plooibaar is, gaat deze gemakkelijker door de rol. Hier zal de kabel (weier) niet zo gemakkelijk breken.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Previs adviseert om steeds het systeem van een gesplitst oog toe te passen.  Vervang regelmatig de vistalie (lenter) (roest, kinken en vleeshaken (stekkers)).  Draag steeds de veiligheidshelm.  Draag aangepaste veiligheidshandschoenen.  Het splitsen van de weier gebeurt door een persoon die hiervoor de passende opleiding heeft genoten en dit met volle aandacht uitvoert.

Zwakke delen achter de talurid.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

8/67

KAARTNUMMER V7

In de kuil kruipen voor uittrekken van vis.

datum 30-06-2020

Voor het verwijderen van tongen of andere vissen die in de mazen van de kuil gekopt zitten, kruipt altijd één van de bemanningsleden in de viskuil. Ook om controle uit te oefenen wordt in de viskuil gekropen. Vanuit de viskuil heb je immers een beter zicht op beschadigingen. In de viskuil bestaat er altijd een risico dat er nog een steen naar beneden valt, die boven het strop of in de spekking verstrengeld zit. Het is duidelijk dat wanneer een steen op iemand zijn hoofd valt, dit ernstige gevolgen kan hebben! DRAAG DAAROM ALTIJD JE VEILIGHEIDSHELM OP DEK!

Gecko Veiligheidshelm

Wees ook voorzichtig als je in de viskuil zit, want door de onverwachte beweging bij het slingeren van het schip kan het ganse net - dat nog voor een groot deel buitenboord hangt - de viskuil terug over boord trekken.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Nooit in de viskuil kruipen zonder HELM.  Als de viskuil uitgeschud is, altijd kijken of er geen stenen achtergebleven zijn, vooraleer er iemand inkruipt.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

9/67

De volle kuil wordt opengetrokken en de vis valt in de visbak.

Een zicht op de kuil: hoe de vis gekopt zit in de mazen.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

10/67

KAARTNUMMER

Viskuilen in visbakken winden.

datum

01-07-2020

Tijdens het halen van de netten worden beide viskuilen over de zijde gewonden tot boven de visbakken. Dan wordt de viskuil opengetrokken en de vangst (kluts) verspreid zich in de bakken. Het is zeer moeilijk en gevaarlijk om de kuil open te trekken door het slingeren van het schip en het grote gewicht van de viskuilen (door stenen, zand, zeesterren, schelpen, enz.). Daarbij durft er al eens iemand in de visbak te kruipen om de viskuil open te trekken, wat zeer gevaarlijk is en wat streng verboden is.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Steeds je veiligheidshelm dragen bij het halen van de netten.  Plaats een bakloper in de visbak, zodat de kuil klem komt te zitten en gemakkelijker geopend kan worden.  De persoon die aan de verhaalkop staat en de schipper op de brug dienen aandachtig te zijn en goed te luisteren naar de persoon bij de kuil.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

11/67

KAARTNUMMER

Lossen van vis.

datum

01-04-2018

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Sta nooit onder de kisten wanneer ze opgetakeld worden!  Draag tijdens het lossen van de vis altijd de veiligheidshelm, 

    

je veiligheidslaarzen en veiligheidshandschoenen. Bij sommige vaartuigen wordt nog een losliertje gebruikt. Oppassen dat het touw niet besnijdt (oprollen van touw zonder begeleiding), en regelmatig de slagen uit het touw draaien zodat het touw soepel blijft. Bij het op elkaar zetten van kisten: oppassen voor de vingers. Zorg steeds voor duidelijke en goede communicatie met elkaar: vanuit het visruim naar het dek, en van het dek naar de kade. Zorg ervoor dat je elkaar steeds kan zien. Hou steeds voldoende afstand van de kadeboord! Valgevaar! De vermoeidheid en de drang naar thuis op het einde van de reis kunnen leiden tot minder aandacht voor het werk (lossen). Blijf aandachtig! Steeds goed oppassen wanneer de vorklift op de kade de vis opschept en rondrijdt.

Hou voldoende afstand van de kadeboord! Plaats de kisten steeds dwars op de kade zodat ze bij omvallen, niet aan boord of in het water terechtkomen. Werken op vlakke ondergrond!

Het gebruik van de heftruck. Gordel niet vergeten!

Het aanslaan van de visbakken in het ruim van het schip. Helmdracht verplicht!

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

12/67

KAARTNUMMER V 10

Veilig werken in het visruim.

datum 01-07-2020

Bovendeks wordt de vis per soort gesorteerd, gegut (gestript), en gewassen in een trommel, waarna de vis via een schuif opgevangen wordt in het visruim. In het visruim wordt de vis gewogen en afgeijsd. Kist na kist wordt gevuld: laag ijs, laag vis, laag ijs,… De viskisten worden vervolgens op elkaar gestapeld in het visruim (8 tot 10 hoog), soort bij soort en vastgesjord. Steeds aandacht hebben voor gladheid in het visruim. Dat komt door visslijm dat uit de kisten loopt en door het ijs dat overal aanwezig is. Bij slingerend schip is het valgevaar van de kisten in het visruim veel groter. Ook het stapelen van volle viskisten bij een schip dat slingert is zeer gevaarlijk.

DENK AAN JE VEILIGHEID: Zorg ervoor bij het stapelen dat de onderste kisten reeds gesjord zijn. Altijd met twee personen de volle viskisten stapelen. Maximum 10 hoog! Sta nooit onder de viskisten tijdens het omhoog takelen! Bij het stapelen van de viskisten kan je gemakkelijk met de vingers of handen tussen de viskisten geraken: draag veiligheidshandschoenen.  Draag in het visruim altijd een veiligheidshelm en veiligheidslaarzen, zowel op zee en ook tijdens het lossen aan de kade.    

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

13/67

In het visruim.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

14/67

KAARTNUMMER V 11

Het gebruik van messen in netten en het strippen (gutten) van vis.

datum 01-07-2020

Vissers maken aan dek veelvuldig gebruik van messen: om de vis te gutten (strippen) en om in de korren te werken. Een levende vis strippen met handschoenen is een moeilijke activiteit. Het gebruik van veiligheidshandschoenen is noodzakelijk om het aantal handkwetsuren te voorkomen. Om in de korren te werken worden allerlei soorten messen gebruikt, zoals bijvoorbeeld kartelmessen die dienen om een korre van de tros te snijden of om de bespekking van de korre te snijden, enz. Ondanks het feit dat dit voor de vissers routinewerkjes zijn, gebeurt het regelmatig dat ze zich snijden, zowel bij het gutten als bij het werken in de korre (netten). Het is raadzaam ieder wondje extra te ontsmetten en te verzorgen. Tijdens het sorteren van de vangst moet je ook steeds voorzichtig zijn voor bepaalde vissoorten die ernstige verwondingen kunnen veroorzaken, zoals zeewolven, zeeduivels, ruige roggen en pietermannen.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Ontsmet ieder wondje en bedek het met een hechtpleister. Tijdens werkzaamheden kom je veel in aanraking met roest van kabels of kettingen.  Gebruik steeds scherpe messen: botte messen kunnen vlugger ernstige snijwonden veroorzaken: een bot mes is gevaarlijker dan een scherp mes!  Zorg dat je ingeënt bent tegen tetanus (klem).

Zeewolf kan gevaarlijke wonden veroorzaken

Een mes om in het net te werken.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

Gebruik van mes bij het gutten.

15/67

KAARTNUMMER V 12

Kuilstrop of grommer breekt af tijdens binnenwinden viskuil.

datum 01-07-2020

Als je de vistaliehaak (lenter- of jomperhaak) inpikt in de grommer om de viskuil binnen te winden, is het mogelijk dat de kuilstrop of grommer wegens het grote gewicht afbreekt. De viskuil heeft immers een zeer hoog gewicht als je deze uit het water windt (naast vis ook stenen, zand, slijk, grint, zeesterren, enz.). Door het breken van de grommer of kuilstrop vliegt de lenterhaak met een enorme snelheid door de diaboloblok op het werkdek. Hierdoor ontstaat voor de bemanningsleden, die op het werkdek bezig zijn, een levensgevaarlijke situatie.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Draag altijd de veiligheidshelm.  Sta als je er niet nodig bent tijdens het binnenwinden van de viskuil nooit op het werkdek waar de lenterhaak kan terechtkomen.  Vernieuw regelmatig de grommer en de kuilstrop (slijtage). Opgelet, want de kuilstrop zit soms verdoken in de bespekking aan de achterkant van de kuil.  Bouw een veiligheidssysteem in. Dat bestaat uit een kabel (weier) van enkele meters, die aan de ene kant bevestigd wordt aan de mast en aan de andere kant uitmondt op een stalen ring, waardoor de lenter (vistalie) loopt. Wanneer de lenterhaak losschiet, wordt hij tijdens zijn val veilig opgevangen in deze ring en kan hij niet meer op het dek neerstorten.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

16/67

Het systeem met ring. De katrol hangt aan een verbindingskabel tussen voor- en achtermast.

De katrol in het midden van de mast. Kan gevierd worden tot tegen de lier (trui). Vistalieweier die door de ring loopt is hier goed zichtbaar.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

17/67

KAARTNUMMER

Obstructie in de schroef.

datum

V 13

01-07-2020

Het komt regelmatig voor dat een vissersvaartuig geconfronteerd wordt met een obstakel dat in de schroef draait (een kuiltouw kan in de schroef draaien, of iets kan worden opgezogen door de straalbuis). Om de schroef te bevrijden, probeer je eerst voorzichtig voor- of achteruit te slaan tot het materiaal uit de schroef verdwenen is. Lukt dat niet, dan is het soms nog mogelijk verder te vissen als je geen hinder ondervindt. Er dient echter blijvende controle te zijn i.v.m. oplopende motortemperaturen! Indien de schroef volledig geblokkeerd zit of de motortemperatuur loopt te hoog op: een beroep doen op sleephulp (zie A 37). Laat je opslepen naar de dichtstbijzijnde haven, waar een duiker de schroef vrijmaakt. Vaak moet het vaartuig drooggezet worden om de schroef vrij te maken en een controle uit te voeren op eventuele schade. Extra aandacht als iets in de schroef draait bij stormweer of in / nabij een verkeerscheidingsstelsel. Deze toestand kan voor schip en bemanning een erg risicovolle situatie opleveren, daar het vaartuig niet meer bestuurbaar (onmanoeuvreerbaar) is. In zo’n geval overwegen om voor anker te gaan.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Bij onmanoeuvreerbaarheid: onmiddellijk de navigatielichten veranderen om aan te duiden dat je volledig onmanoeuvreerbaar bent. De toplichten of vislichten worden vervangen door de twee rode lichten.  Bij dreigende aanvaring moeten alle middelen worden gebruikt om de aandacht te trekken. De seinlamp (aldislamp) gebruiken, tijdelijk het zwaailicht aansteken en de misthoorn gebruiken.  Verwittig ook altijd de KUSTWACHT. Dat is zeker nodig in of nabij een verkeersscheidingsstelsel.  Als je door de windrichting bij storm te snel afdrijft naar bijvoorbeeld de kust of een zandbank, probeer dan zo snel mogelijk voor anker te komen.  De bemanning aan dek steeds laten werken met reddingsvest. In afwachting van hulp blijft iedereen op de brug (verzamelplaats).

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

18/67

Een geheel van visnetten in de schroef gedraaid.

De netten verwijderd uit de schroef.

Schade door zware ketting in de schroef.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

19/67

KAARTNUMMER

Vissen bij storm (dwars vissen).

V 14

datum 01-07-2020

De grotere vaartuigen vissen ook bij zware storm. Zolang er wat gevangen wordt, gaan de netten overboord. Deze schepen zijn sterk gebouwd en beschikken over voldoende motorvermogen. Om een goede snelheid te kunnen aanhouden, wordt dan meestal dwarszee gevist. Bij die weersomstandigheden moeten de netten gehaald worden en de vis verwerkt. Dit houdt uiteraard verhoogde veiligheidsrisico’s in. Om de netten op te halen houdt de schipper het schip voor de wind. Op doodstop (heel langzaam varen) worden de kuils gelost en terug opgemaakt. Veel schippers laten de bemanning eerst de vis verwerken en wegbergen vooraleer de netten terug te vieren. De netten worden dan meestal teruggevierd als iedereen het dek heeft verlaten. Als de schipper toch doorvist, terwijl de bemanning onder de bak (kappe) staat om de vis te verwerken, MOET hij de bemanning verwittigen, als hij het schip wil draaien. Ook als de bemanning terug naar het achterschip gaat, nadat het werk klaar is, verwittigt de bemanning eerst de schipper, zodat hij het schip voor de wind kan leggen tot iedereen veilig binnen is. Eén van de bemanningsleden verwittigt dan de schipper dat iedereen het dek heeft verlaten. Het blijft altijd zeer gevaarlijk om te blijven vissen bij storm. De kans op het breken van kabels of sluitingen,… is veel groter. Bij het vastslaan aan een wrak is het gevaar voor de veiligheid van de bemanning en het vaartuig veel groter.

DENK AAN JE VEILIGHEID:        

Altijd je opblaasbare reddingsvest dragen. De weerberichten en barometerstand regelmatig checken. Wacht altijd om op dek te komen tot het schip voor de wind ligt. Oppassen met het openen of sluiten van de deuren bij storm (zie A 36). De luiken waterdicht afsluiten en verzekeren met schroefmoeren. Zorg ervoor dat het schip geen slagzij maakt. De bemanning gaat altijd gezamenlijk op of van het dek, NOOIT alleen. Ken je grenzen tijdens het vissen. Stop tijdig.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

20/67

Vissen bij stormweer.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

21/67

KAARTNUMMER

Varen bij storm.

datum

V 15

01-07-2020

Terwijl het schip op dead-slow (laagste motorkracht) voor de wind wordt gehouden, worden de visboelen op het dek gezet. De schipper laat de bemanning de korrestok (buis - pijp) vastmaken met touwen aan de verschansing of met opvangketens, om dan de spranken dicht te winden. Sommige vaartuigen nemen hun lenter (vistalie) onder het korretouw (vislijn) door en pikken deze in het midden van de buis, met als doel deze dicht te zetten op de verhaalkop en zo vast te leggen. De viskuil wordt aan de knevel (korvijnagel) op de mast vastgemaakt, evenals de korre en de kettingmat (steennet), zodat tijdens het stomen (varen, loslopend) de werking van de loospoorten niet wordt gehinderd. De kuiltouwen worden vakkundig opgeschoten en vastgemaakt. Alle losse materialen worden van het dek verwijderd. De luiken worden waterdicht vergrendeld. De ganse bemanning verlaat het dek en gaat naar binnen. De deuren worden gesloten en vergrendeld. Eén van de bemanningsleden verwittigt de schipper dat iedereen het dek verlaten heeft. De dekverlichting wordt afgezet voor een goede uitkijk. De schipper draait het schip op koers en past de motorsnelheid aan in functie van de heersende weersomstandigheden.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Als er teveel zeewater aan boord komt (grondzee), waarbij de loospoorten het water niet snel genoeg afvoeren, kan er een zeer gevaarlijke situatie ontstaan. De wachtlopende MOET direct de motor minderen en het schip op de zee leggen tot al het zeewater van het dek is.  Altijd de opblaasbare reddingsvest dragen.  Als iemand van de bemanning toch nog op het dek moet, omdat er bv. iets is losgekomen, dan zal de schipper de motor minderen en het schip op de zee houden tot die persoon terug binnen is.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

22/67

Varen bij zware storm

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

23/67

KAARTNUMMER

Bijliggen in geval van zware storm.

V 16

datum 01-07-2020

Dagelijks raadpleegt de schipper verschillende keren de weerberichten voor het gebied dat ze bevaren of bevissen, dit vooral in de winter. De vissers hebben de gewoonte om zo lang mogelijk te blijven vissen zolang er iets te vangen valt, dus ook bij storm. Bij zware storm, als er toch gestopt wordt met vissen, moeten eerst de visboelen binnengezet worden. Daarbij wordt alles aan dek verzekerd (gestouwd). Deze handelingen zijn niet zonder gevaar (zie VIK V34). Als de visboelen op het dek staan, wordt alles vakkundig vastgesjord en begeeft de volledige bemanning zich naar binnen in het schip. De schipper wordt verwittigd als iedereen veilig binnen is (zie VIK A36). De schipper draait het schip, motor op slow, met de steven op de zee en past de snelheid aan zodat het schip rustig op de zee blijft liggen. Het schip wordt zo gehouden tot het beter weer wordt en opnieuw kan worden gestart met vissen. Dit is een zeer veilige manier om een zware storm op zee te trotseren.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Op dek worden alle netten stevig vastgemaakt en alle luiken en deuren waterdicht afgesloten, zodat niemand nadien meer op het dek hoeft te zijn.  Gezamenlijk begeeft iedereen zich naar achteren, zich goed vasthoudend aan de grijppunten, om dan de schipper te verwittigen dat iedereen veilig binnen is.  Controleer of alle loospoorten vrij zijn om het overtollig buiswater snel te kunnen afvoeren (zie VIK A24). De loospoorten kunnen verstopt geraken door netten of touwen. Daarom alles goed vastmaken aan knevels (korvijnagels).

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

24/67

Het bijliggen in geval van zware storm.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

25/67

KAARTNUMMER V 17

Werken bij stormweer op het dek zowel vissend als vaartlopend.

datum 01-07-2020

Loslopend varen de meeste vaartuigen met een gemiddelde snelheid van 12 knopen, terwijl dit vissend tussen de 4 à 5 knopen bedraagt. Als het schip bij storm aan het varen is met hoge snelheid, is het heel duidelijk dat NIEMAND van de bemanning nog op het dek aanwezig mag zijn. De schipper neemt geen onnodige risico’s. Als er toch werken moeten worden uitgevoerd op dek bij stormachtig weer, moet er altijd voorzichtig gehandeld worden. Tijdens al deze werkzaamheden op het dek moet het automatisch opblaasbaar reddingsvestje gedragen worden. De schipper, als verantwoordelijke aan boord, houdt daar toezicht op. De schipper neemt zeker geen onnodige risico’s door zijn bemanning toch op het dek te sturen om andere werkzaamheden uit te voeren die op dat ogenblik niet noodzakelijk zijn. De schipper moet zijn bemanning niet alleen wijzen op hun verantwoordelijkheid om hun reddingsvest en veiligheidshelm te dragen, maar hij moet de bemanningsleden ook wijzen op de mogelijke gevaren. Door de ruwe golven kan het schip plots hevig slingeren, waardoor er zich een enorme hoeveelheid water op het dek stort en er gemakkelijk iemand overboord kan slaan. Sta steeds ver genoeg van het gevaar tot alles veilig in de opvangketens hangt. Ook het halen en vieren van de netten, het verwerken van de vis,… is bij stormweer altijd een gevaarlijk werk. De schipper houdt zijn schip ‘voor de wind’, zodat de bemanning naar behoren het werk kan uitvoeren. Als de werkzaamheden op het voordek uitgevoerd zijn en de bemanning wil zich naar achteren begeven, moet de schipper de vaart uit zijn schip halen en minderen tot ‘deadslow’. Terwijl het schip rustig voor de wind ligt, kan hij zijn bemanning gezamenlijk naar vanachter laten vertrekken. Hij onderhoudt ook het oogcontact met zijn bemanning, terwijl ze zich naar vanachter begeven. Eenmaal iedereen veilig binnen is, wordt dit meegedeeld aan de schipper en kan hij opnieuw de snelheid van de motor verhogen (aangepast aan de weersomstandigheden).

Zoek het gevaar niet zelf op, maar hou het veilig! DENK AAN JE VEILIGHEID:  Laat de bemanning nooit werken bij storm op het dek bij een loslopend schip, dit houdt teveel risico’s in.  Verplicht als schipper je bemanning om hun reddingsvestje te dragen.  Het dragen van je reddingsvest kan je leven redden!!!

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

26/67

Voorbeelden van vissersvaartuigen vissend of vaartlopend bij stormachtig weer

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

27/67

KAARTNUMMER V 18

Visboelen binnenboord zetten bij zware storm.

datum 02-07-2020

Soms moet je je de vraag durven stellen of het nog verantwoord is om de visboelen binnenboord te zetten. Als je verrast worden door een zware storm, is het soms beter om de visboelen een tiental meter onder water te houden met aangepaste snelheid en de steven op de wind (op de zee). Zo kan je rustig afwachten tot de storm geluwd is en neem je geen risico’s. Wanneer je toch de visboelen binnenboord haalt, wees dan voorzichtig. De veiligste manier van werken is als volgt: het vaartuig op doodstop voor de wind leggen en beide visboelen tegelijkertijd tegen de zijde winden, vasthaken met de kettingen, de gieken wat terugvieren en dichtzetten. Door deze manier van werken maakt het schip geen slagzij. Nu kan de bemanning de netten veilig binnenwinden en de visboelen op het dek neerzetten. Vroeger, en zelfs nu nog, legt men het schip stil om de visboelen binnenboord te halen. Het vaartuig valt nu dwarszee en begint gevaarlijk te slingeren. Eén voor één worden de visboelen tegen boord genomen en binnengezet. Dit kan voor heel gevaarlijke situaties zorgen. Wanneer tijdens deze handelingen de ene giek getopt staat met de visboel tegenboord en de andere giek op 45° met de visboel in het water, dan maakt het schip gevaarlijk slagzij. Ook de golven zitten dan te duwen en het schip slingert gevaarlijk, zodat de kans bestaat dat er tonnen water over de zijde komen waardoor het schip plots kan kapseizen. ! Previs keurt bovenstaande methode voor het binnenzetten van de visboelen volledig af, omdat dit te grote risico’s met zich meebrengt !

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Altijd je reddingsvest aantrekken als je op het dek gaat.  Alles steeds zeewaardig vastmaken voor je het dek verlaat.  De schipper wacht tot zijn bemanning van dek is voor hij begint te schroeven. Het laatste bemanningslid dat van dek gaat kan de schipper verwittigen dat iedereen van dek is.  Ga steeds voor de juiste beslissing, neem geen risico’s.  Sluit steeds alle deuren en luiken.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

28/67

KAARTNUMMER V 19

datum

Het net volslepen met zware grond.

28-06-2020

Het kan gebeuren tijdens het vissen dat je de netten volsleept met zware grond zoals zand, grint, drijfzand, slijk of rispen (kleinere soort zeester). Op vaartuigen uitgerust met het Marelec-beveiligingssysteem zal dit vroegtijdig opgemerkt worden, en wordt – in functie van de uitvoering - de snelheid van het schip automatisch verminderd, en worden eventueel ook de vislijnen gevierd. Op schepen die geen Marelec-systeem hebben, behelpt men zich door steeds de snelheid van het schip te controleren. In ieder geval, als je merkt dat de snelheid sterk vermindert, dan kan je bijna zeker zijn dat de netten aan het volslepen zijn. Het is moeilijk om netten, vol met zware grond, boven water te winden en om de gieken (bokken) te toppen. In dat geval zie je de netten bij het boven water komen door hun gewicht recht op en neer gaan. Om de netten te zuiveren, door middel van woeling, zal de schipper de snelheid opdrijven. Dit is zeker niet zonder gevaar en moet daarom geleidelijk aan gebeuren. Het valt voor dat het net openscheurt aan één kant, waardoor het ganse gewicht aan de andere kant komt te liggen. Hierdoor kan het vaartuig in één tel kapseizen.

DENK AAN JE VEILIGHEID: De volgende voorzorgen worden genomen: de dekdeuren en luiken sluiten, zwemvest aan.

iedereen heeft

Ga daarna als volgt te werk:  GELEIDELIJK de snelheid van het schip opvoeren.  De schipper blijft altijd bij zijn lierbediening in de brug om in geval van nood de visboelen in vrije val te vieren.  Indien de zware netinhoud niet los komt, worden de visboelen gedraaid en omgekeerd naar de zeebodem gevierd. Hierdoor wordt ze al vissend kapot getrokken zodat het gewicht uit de netten verdwijnt. (Zo gaat men ook te werk met een zware netinhoud enkel aan één zijde).

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

29/67

Kuil wordt binnengewonden met zware inhoud.

Zware kuil aan dek boven de bak.

Inhoud kuil met zware grond.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

30/67

KAARTNUMMER

Grote steen gevangen.

datum

V 20

28-06-2020

Soms komt het voor dat een grote steen wordt gevangen. Bij het binnenwinden van de kuil moet je altijd voorzichtig te werk gaan. Zorg dat iedereen uit de gevarenzone is. Bij het opentrekken van de viskuil boven de uitstortbak, voorzichtig zijn en zeker niet in de uitstortbak gaan staan. Hou, bij het opentrekken, de kuil zo laag mogelijk. Denk eraan dat er een steen van enkele tonnen kan uitvallen. Eénmaal de steen in de uitstortbak is, volgt de volgende gevaarlijke handeling om deze zware steen terug overboord te krijgen. Pas op bij een slingerend schip, dat geeft een verhoogd risico. Je kan proberen om de vistalie (lenter - jomper) rond de steen in zijn eigen haak te pikken. Vervolgens de lenter hoog genoeg opwinden om bij het slingeren van het schip - juist wanneer de steen over de zijde gaat - de vistalie gelijktijdig te vieren. Hierdoor kan de steen niet meer terug aan boord vallen. Bij mooi weer, wanneer het schip niet slingert, moet je de steen zelf een duw geven om hem overboord te krijgen terwijl hij in de lus hangt. Dat is uiteraard een heel gevaarlijke handeling, wees daarom heel voorzichtig. Eens de steen overboord is, moet het oog van de lenterhaak met een touw op de knevel worden afgestopt. De vistalie nu verder doorvieren, zodat de steen uit de lus in het water valt. De schipper noteert hiervan de positie. Als de kuil met de steen in de uitstortbak hangt, dan kan het gebeuren dat je door het gewicht van de steen de kuil niet open krijgt. Je bent dan verplicht om met een mes een snede te maken in de rug van de kuil, groot genoeg tot de steen eruit valt. Als de steen begint te schuiven, wees dan alert en spring achteruit.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Bij het opwinden kan de steen uit de lus vallen: Iedereen moet voldoende afstand houden.  Draag hierbij altijd de veiligheidslaarzen en de veiligheidshelm.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

31/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

32/67

KAARTNUMMER V 21

Vastslaan met een visboel aan een wrak of obstructie op de zeebodem.

datum 26-06-2020

Vastslaan met een visboel aan een wrak, rots of andere hindernis op de zeebodem kan gebeuren. De vaartuigen beschikken over plotterkaarten met alle visgronden die ze bevissen en waarop alle hindernissen aangeduid staan. Door storm en/of getijdenstromingen kan echter een wrak of hindernis, zelfs vele jaren na verzanding, terug bloot komen te liggen. Het vastslaan kan ook het gevolg zijn van een onoplettendheid van de wachtloper. Het schip zal altijd onmiddellijk slagzij maken aan die kant, waar je vastslaat. Bij vastslaan moet men onmiddellijk:  de motorkracht sterk verminderen  de vislijn uitvieren aan de vastliggende kant, zodat het schip zich opnieuw recht. Bij vaartuigen uitgerust met een MARELEC-systeem, wordt bij het vastslaan automatisch de vislijn gevierd en de motorkracht verminderd. Dit is een zeer veilig systeem. Hierna moeten we direct de veiligheid op de gieken (bokken) activeren (zie VIK V26 tot V29). Lig je met één visboel vast, dan wind je direct nadat de kracht van de motor gehaald is, de andere visboel op en laat je die giek plat liggen. Dit om te voorkomen dat je ook met deze visboel vast zou komen, en om te vermijden dat deze onder de romp van het schip komt en verwart in de andere visboel. Zo beletten we dat de twee visboelen aan één kant komen. Als de veiligheid op de giek geactiveerd is, probeer dan voorzichtig de visboel op te winden. Niet blijven doorwinden wanneer dat niet lukt! Wacht dan de kentering van het getij af. Hierdoor vergroot de kans op het loskomen van de visboel.

DENK AAN JE VEILIGHEID: Leg tijdens het vissen nooit de Marelec af. Draag altijd je reddingsvest: bij plots kapseizen kan dit je leven redden. Bij het op dek komen, alle deuren en luiken sluiten. Altijd direct gebruik maken van de veiligheid op de gieken. De bemanning moet altijd op een veilige plaats staan. Aangezien het geheel onder hevige spanning staat, kan gemakkelijk iets breken.  Iedere wachtloper (op de brug) moet op de hoogte zijn van wat te doen bij vastslaan, alsook van de werking van de lier (winch-trui).  Neem geen risico’s!     

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

33/67

Bakboordzijde: Vaartuig raakt vast, giek komt in het water.

Stuurboordzijde: Andere kant vaartuig, omhoog komende bok.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

34/67

KAARTNUMMER

Kapseizen kleinere vaartuigen.

datum

V 22

26-06-2020

Bij het vastslaan aan een obstructie op de zeebodem, of bij het volslepen van de netten met zware grond, is het gevaar op kapseizen veel groter bij de kleinere dan bij de grotere vissersvaartuigen. Grotere schepen beschikken veelal, door de grotere breedte, over meer drijfvermogen en stabiliteit. Zij zijn bovendien met een Marelec uitgerust (zie ook VIK V21 ). De recentere vaartuigen beschikken bovendien over het beste veiligheidssysteem op de gieken (zie VIK V27). Ook het bemanningsaantal speelt hierbij een rol. Op grotere schepen is er altijd iemand op de brug, zodat bij vastslaan, onmiddellijk gereageerd kan worden. Bij kleinere schepen is het aantal bemanningsleden kleiner. Daardoor kan het gebeuren dat de schipper ook deelneemt aan de werkzaamheden op dek. Op dat moment bevindt zich niemand in de brug. Het vastslaan, terwijl iedereen zich aan dek bevindt, kan leiden tot zeer gevaarlijke situaties. Het Marelec-systeem vermindert het gevaar op kapseizen. Bij vastslaan of zware netten worden de vislijnen automatisch gevierd en valt de overbelasting weg. Ook kan automatisch de kracht van de motor worden weggehaald.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  De veiligheidssystemen op de gieken moeten altijd in perfecte staat zijn. Het uittesten moet op regelmatig basis gebeuren wanneer het vaartuig aan de kade ligt.  Ieder bemanningslid moet vertrouwd zijn met de lierbediening, de instrumenten aan boord en wat te doen bij vastslaan.  Indien het vaartuig uitgerust is met een Marelec, zet die dan NOOIT af.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

35/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

36/67

KAARTNUMMER

Het opvissen van springtuigen.

datum

V 23

02-07-2020

Het kan altijd gebeuren dat je tijdens het halen een bom of mijn in de visnetten terugvindt. Bij het over de zijde winden van de viskuil kan je meestal zien of er een springtuig aanwezig is. In dat geval mag je de kuil niet verder binnenwinden. De kuil terug laten zakken om dan de viskuil rondom af te snijden, zodat het springtuig terug in zee valt naar de zeebodem toe. De schipper op de brug moet onmiddellijk de positie noteren en deze doorgeven aan de Kustwacht en ook aan andere vissersvaartuigen in de omgeving. Als je echter de viskuil reeds aan boord hebt gewonden en bij het opentrekken een springtuig vaststelt in de visbak, dan ontstaat een gevaarlijke situatie. Probeer het springtuig vast te leggen, zodat het, in geval van slecht weer, niet heen en weer kan rollen. De schipper roept de hulp in van de Kustwacht die de ontmijningsdienst verwittigt. Verder wordt niets ondernomen totdat er hulp komt opdagen. Allen wachten op het achterdek (bij het vlot). Tracht nooit zelf de bom overboord te winden. Dat kan fataal worden voor schip en bemanning. Wanneer je de bom opwindt kan hij bij het slingeren van het schip heftig tegen de zijde van het schip slaan. Je kan ook brokken springstof opvissen die er als een tegelvorm uitzien. Deze producten onmiddellijk terug overboord gooien.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Ga altijd uiterst behoedzaam om met springtuigen.  Indien de bemanning moet wachten op de ontmijningsdienst, verzamelen op het achterdek (bij het vlot). Daarbij moet iedereen zijn reddingsvest dragen.  Een springtuig (obus) nooit zelf proberen te ontmantelen met de bedoeling de koperen huls te bewaren.  Ook steeds de berichten aan zeevarenden lezen (NAVTEX), wanneer je op de kust vist of een gebied doorkruist, waar er schietoefeningen kunnen plaatsvinden.

Het springtuig wordt met behulp van de vistalie terug over boord gezet!

Na tussenkomst van de Marine wordt het springtuig tot ontploffing gebracht.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

37/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

38/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

39/67

KAARTNUMMER

Het opvissen van explosieven.

datum

V 23a

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

02-07-2020

ÂŠ

40/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

41/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

42/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

ÂŠ

43/67

KAARTNUMMER V 24

Het vastslaan met visboel aan telefoonkabels en pijpleidingen.

datum 02-07-2020

Op de zeekaart is te zien dat heel veel telefoonkabels, oliepijpleidingen en gaspijpleidingen op de zeebodem aanwezig zijn. Al deze zaken staan correct aangeduid op de zeekaart van het gebied waar je vist of door vaart. Er staat ook vermeld dat het verboden is om te vissen of te ankeren in de nabijheid van gas- en oliepijpleidingen. Pijpleidingen en kabels zijn in de zeebodem geplaatst tot op een bepaalde diepte, zodat er geen gevaar is als je erover vist. Na enige tijd kunnen dergelijke leidingen echter door de zeewerking bloot komen te liggen en bestaat het gevaar dat je tijdens het vissen met de visboelen vastkomt. Wanneer je vastkomt aan een olie- of gaspijpleiding, tracht dan niet de visboelen in alle hevigheid op te winden. Dergelijke handelingen kunnen schade veroorzaken aan de pijpleidingen en ernstige gevolgen veroorzaken. Probeer de visboelen in de tegenovergestelde richting vanachter de pijpleiding te trekken. Meestal lukt dat en dan kan je de visboel bovenwinden zonder schade te berokkenen. Indien de visboel niet van de pijpleiding loskomt, laat dan de visboel uitlopen, nadat je die afgebakend hebt. Men zal de positie noteren en de lokale overheden op de hoogte brengen. In het logboek worden eveneens de gegevens genoteerd. Als je met de netten vastkomt aan een telefoonkabel, zal geprobeerd worden om de visboel op te winden en in vrije val terug naar de bodem te vieren, in de hoop dat de kabel er afvalt. Denk eraan dat bij het opwinden een zeer grote trekkracht ontstaat op de giek. Hierdoor kan het schip slagzij krijgen met een risico tot kapseizen. Daarom is het bij vastkomen noodzakelijk om onmiddellijk gebruik te maken van het veiligheidssysteem op de gieken. Als de visboel boven water komt, is de kabel zichtbaar over de korijzer (schaats, slee, slof) van de visboel. Om de spanning uit de kabel te halen kan je met een touw proberen om de kabel af te stoppen om de visboel terug af te vieren. Hierna wordt het touw losgegooid, zodat de kabel terug naar de zeebodem zakt. De positie wordt genoteerd en de lokale overheden verwittigd. Verwittig ook de andere vissers in de nabijheid en maak een verslag in het logboek.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  NOOIT een telefoonkabel doorbranden of doorschijven.  Altijd onmiddellijk de bevoegde overheden op de hoogte te brengen.  Oppassen wanneer de opgeviste kabel wordt losgegooid: iedereen uit de gevarenzone weghouden: de kabel staat onder grote spanning!  Op www.kingfishercharts.org kan alle informatie opgezocht worden over de werkzaamheden in verband met kabels en pijpleidingen in de Noordzee, de Ierse Zee, het Engels kanaal en het Bristol Kanaal.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

44/67

KAARTNUMMER V 25

Roer slaat plots over naar stuurboord of bakboord.

datum 02-07-2020

Soms kan het gebeuren dat door een onverwachts technisch probleem een vaartuig in moeilijkheden geraakt. Tijdens het vissen kan het door een technisch defect voorvallen dat het roer plotseling overslaat naar SB of BB. Door het plots overslaan van het roer begint het schip zeer snel bij te draaien waardoor je over de eigen visboelen vist. Hierdoor bestaat het risico dat de beide visboelen in elkaar haken. Tijdens het opwinden op één kant zal het schip plots hevige slagzij maken van zodra deze visboelen van de grond komen. Bij slecht weer is het mogelijk dat door het snel draaien van het schip, een massa zeewater over de zijde slaat, en daardoor de stabiliteit van het schip sterk vermindert. Een snelle interventie van de schipper of de wachtsman is steeds nodig om de nodige veiligheidsmaatregelen te nemen. Wanneer het roer plots overslaat moet de wachtsman onmiddellijk de automatische piloot op stand-by zetten en het roer door “handsturen” terug recht zetten. Het schip niet de kans geven om rond te draaien. Daarom is het ook belangrijk dat ieder bemanningslid van dit manoeuvre op de hoogte wordt gesteld. Het schip blijven handsturen tot de visboelen boven gewonden zijn. Vooraleer verder te vissen het euvel herstellen.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Een grote kans op kapseizen ontstaat door het snel draaien van het schip bij het overslaan van het roer, het zeewater dat aan boord spoelt bij winderig weer, en twee in elkaar zittende visboelen die worden opgewonden van de zeebodem.  Weten wat te doen als wachtsman bij roerproblemen.  De directe overschakeling van “Piloot” naar “handsturen” ligt binnen bereik en moet op enkele seconden uitgevoerd kunnen worden om meer onheil te voorkomen.  Steeds goed onderhoud van de stuurinstallatie en regelmatig het oliepeil controleren (olieniveau-alarmering op de brug).  Ook kunnen er problemen opduiken met een “plakkende” relais door vochtigheid op de plaats waar ze gemonteerd zijn. Dit is in de visserij een regelmatig voorkomend probleem.

De automatische piloot bij gevaar omschakelen op stand-by om onmiddellijk te kunnen handsturen.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

45/67

KAARTNUMMER

Beveiliging op de gieken: Inleiding.

V 26

datum 02-07-2020

Bij bokkentreilers is vastslaan met een visboel steeds een hoog risico. Het aangrijpingspunt van de trekkracht bevindt zich immers op het einde van de giek, dus ver van de middellijn van het schip. Bij vastslaan ontstaat hierdoor onmiddellijk een grote slagzij. Naarmate de kracht nog groter wordt, zal ook de slagzij toenemen met gevaar tot kapseizen. Daarom is iedere bokkentreiler voorzien van een veiligheid op de gieken. Door de veiligheid in werking te zetten wordt het aangrijpingspunt van de trekkracht van de top van de giek naar de scheepszijde gebracht; dus veel dichter bij de middellijn van het schip. Hierdoor neemt de slagzij af en verkleint in grote mate het risico op kapseizen. Tijdens de workshop “Vissers Vissen Veilig”, module 1 – “stabiliteit” wordt dit uitvoerig toegelicht. Aan de hand van een model wordt dan alles ook nog eens zeer aanschouwelijk voorgesteld. Er zijn vier verschillende veiligheidssystemen op de gieken: 1. 2. 3. 4.

De VEILIGHEIDSKABEL MET EXTRA TROMMEL: zie VIK V27 Het VANDAMME-PATENT: zie VIK V28 De KANTELHAAK OP DE GIEK: zie VIK V29a en V29b Het systeem PREVIS-SNAUWAERT: zie VIK V31

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Bij vastliggen nooit de visboel op de top van de giek opwinden, maak altijd gebruik van het veiligheidssysteem.  Soms is het beter om de kentering van het getij af te wachten, het kan immers voorvallen dat je vanzelf loskomt zonder iets te doen.  Er zijn 2 voorwaarden die steeds moeten vervuld zijn voor de goede werking: Materiaal: alle onderdelen en kabels moeten in goede staat verkeren: dus regelmatig controleren, smeren en zo nodig vernieuwen. Mensen: de volledige bemanning moet goed op de hoogte zijn van de procedure om in en uit veiligheid te gaan. Oefen dit geregeld op een veilige plaats (in de haven).

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

46/67

VEILIGHEIDSKABEL OP EXTRA TROMMEL (VIK V27)

HET VANDAMME-PATENT (VIK V28)

KANTELHAAK OP DE GIEK (VIK V29a en V29b).

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be

Â©

47/67

Door de veiligheid in werking te zetten wordt het aangrijpingspunt van de trekkracht van de top van de giek naar de scheepszijde gebracht; dus veel dichter bij de middellijn van het schip. Hierdoor neemt de slagzij af en verkleint in grote mate het risico tot kapseizen.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be ÂŠ

48/67

KAARTNUMMER V 27

Veiligheid op de gieken: 1. Veiligheidskabel op extra trommel.

datum 02-07-2020

“Veiligheidskabel op extra trommel” is zeker het beste systeem. De volledige bediening gebeurt vanuit de brug. Je kan dus steeds onmiddellijk in veiligheid gaan. De visblok is immers bevestigd op een kabel die op een aparte trommel op de lier zit. Na het vrijkomen kan je de visblok gemakkelijk weer in de top van de giek winden. Om dit systeem te kunnen toepassen moet je over een lier beschikken met acht trommels of meer. Bij het veiligheidssysteem met extra trommel is dit niet hinderlijk, omdat je zelf bepaalt bij het zakken van de blok uit de top van de giek tot op welke afstand je de blok van de scheepszijde brengt. Op vaartuigen die uitgerust zijn met een dergelijk veiligheidssysteem kan het “in en uit veiligheid” gaan snel en probleemloos worden uitgevoerd. Op deze vaartuigen moet dan ook nooit getwijfeld worden om onmiddellijk in veiligheid te gaan.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Goed onderhoud en regelmatige controle blijven van hoofdbelang.  Een oefening dient op regelmatige wijze te worden uitgevoerd (in de haven).

Veiligheidskabel op extra trommel.

49/67

KAARTNUMMER V 28

Veiligheid op de gieken: 2. Vandamme-patent.

datum 06-07-2020

In veiligheid gaan: Bij dit systeem moet je om in veiligheid te gaan de giekdraad (“bokkenwire”) doorvieren tot de haak open gaat (naar beneden zakt). De visblok schuift dan over die haak om zo tegen de scheepszijde te komen. Dit systeem wordt eveneens vanuit de brug bediend.

Uit veiligheid gaan: Eenmaal de visboel los is van de obstructie wordt die boven water gewonden tot tegen de zijde van het schip. Hoog genoeg, zodat de visboel gemakkelijk afgestopt kan worden aan een knevel (korvijnagel) in de zijde met een stevig touw. Als de visblok terug in de giek hangt, kan je het touw over de knevel losgooien, zodat ook de visboel terug in de top van de giek hangt (nadat je de vislijn wat opgewonden hebt). Wel oppassen wanneer je de visboel losgooit van over de knevel dat je nergens met je voeten instaat. De schipper op de brug bedient de lier in twee standen. Terwijl hij de vislijn in vrije val viert (stand één in korte snokken), windt hij de “bokkenwire” op (stand twee) tot de visblok terug op zijn plaats in de top van de giek zit. Bij het Vandamme-patent kunnen zich wel problemen vormen als de stalen elleboog die op de giek gemonteerd is, geplooid is. Hierdoor kan de visblok er immers niet afschuiven, en kan je dus niet in veiligheid komen: dit is een zeer gevaarlijke situatie. Een ander mogelijk probleem ontstaat wanneer de ringel niet over de sluiting wil schuiven. Tijdens de workshop module 1 “stabiliteit” is gebleken dat voor sommige schippers het Vandamme-patent ideaal is en voor andere helemaal niet. Daarom is het zeker aan te raden om ervaringen met elkaar uit te wisselen. Je kan altijd leren van elkaar: is de sluiting niet te zwaar, of is de ringel die op de visblok zit te klein, enz.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Probeer bij vastliggen nooit de visboel op de top van de giek op te winden. Maak altijd gebruik van het veiligheidssysteem.  Hier geldt zeker goed onderhoud en regelmatige controle enerzijds en anderzijds regelmatige oefening met de volledige bemanning.

50/67

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be ÂŠ

51/67

KAARTNUMMER V 29a

Veiligheid op de gieken: 3. Kantelhaak op de giek - deel 1

datum 06-07-2020

De kantelhaak is bevestigd (gelast) op de onderkant van de giek (bok). De kantelhaak blijft gesloten door een sluiting die erover geschoven is. Achter de haak is het oog van de beveiligingskabel (weier) bevestigd. Deze kabel loopt langs de giek naar het uiteinde door een geleiderol, bovenaan de giek, die vastgemaakt is aan de blok van de vislijn. Aan dit bovenoog van de beveiligingskabel is een stevig touw bevestigd.

In veiligheid gaan. Om in veiligheid te gaan moet je aan dek komen en de sluiting die over de kantelhaak zit openslaan met een mokerhamer. Hierdoor wordt het aangrijpingspunt van de vislijn verplaatst van de top van de giek naar een veilig punt op het voorschip (voorgalg). Het stevige touw wordt na het openslaan van de sluiting van de kantelhaak eerst vastgemaakt op een knevel (korvijnagel). Dan wordt geprobeerd de visboel op te winden. Eenmaal los van de obstructie wordt de visboel tot tegen de zijde gewonden.

Uit veiligheid gaan. De visboel wordt afgestopt met een stevig touw rond de knevel en vastgemaakt. Door het gewicht is het onmogelijk de visblok samen met de visboel in de top van de bok te winden. Het stevige touw wordt losgemaakt en via een geleiderol naar de verhaalkop gebracht. Terwijl men de visblok terug in de top van de giek windt, viert de schipper geleidelijk het korretouw (vislijn). Eenmaal de visblok op zijn plaats in de giek is, wordt het oog van de kabel terug in de kantelhaak gelegd, de sluiting erover gedaan en verder beveiligd. Daarna wordt de visboel, die vastgemaakt is door middel van een touw op de knevel, losgegooid en komt de visboel opnieuw in de top van de bok. Nu wordt de giek opgewonden en hopen maar dat er weinig schade is aan de visboel. Problemen:  Bij het openslaan van de sluiting komt de kantelhaak soms niet open (VIK V29b).  Ook komt het soms voor dat je de kantelhaak probleemloos openslaat, maar de haak toch niet opengaat wegens de grote druk op de beveiligingskabel bij het vastliggen.

52/67

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Probeer bij vastliggen nooit je visboel op de top van de giek op te winden, maak altijd gebruik van het veiligheidssysteem.  Hier geldt ook: enerzijds goed onderhoud en regelmatige controle en anderzijds regelmatige oefening met de volledige bemanning.  Vernieuw regelmatig de veiligheidskabel; deze draagt het volle gewicht van visboel.  De onderdelen van de kantelhaak regelmatig nazien op slijtage.  Als het toch gebeurt dat de kantelhaak niet wil opengaan, en het schip maakt veel slagzij aarzel dan niet om de vrije val knop te gebruiken.

53/67

KAARTNUMMER V 29b

Veiligheid op de gieken: 3. Kantelhaken vast of doorroest – deel 2

datum 06-07-2020

Doordat de kantelhaak weinig gebruikt wordt (zie ook VIK V29a), kan het gebeuren dat de kantelhaak op de giek door roest of verf vast komt. Dat is zeer gevaarlijk, want als je in veiligheid wil gaan, dan zal dat niet lukken, met gevaar voor kapseizen tot gevolg. Previs heeft alle reders met vaartuig(-en) uitgerust met het kantelhaaksysteem als veiligheid op de gieken aanbevolen om volgende beveiliging toe te passen: Het stevige beveiligingstouw dat op het bovenste oog van de veiligheidskabel gesplitst is op een knevel (korvijnagels) stevig vastmaken en de rest op de bak leggen. Zeker niet veel spatie gebruiken. Het is de bedoeling dat dit stevig touw, indien de visboel omlaag stort, de visboel opvangt vooraleer deze te ver is doorgezakt. Deze beveiliging is heel eenvoudig en behoedt de bemanning voor ongevallen. Wanneer op de kantelhaak de sluiting of de scharnierpunten afbreken belet dit dat de visboel neerstort. Je mag zeker nooit vergeten dat het volledige gewicht van de visboel op de kantelhaak trekt. Als er op de kantelhaak of de veiligheidsweier iets breekt, dan stort de visboel op het dek neer, op de plaats waar iedereen aan het werken is.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Als je de kantelhaak niet openkrijgt, aarzel dan niet om de visboel in vrije val af te vieren: een mensenleven is meer waard dan een visboel.  Het is noodzakelijk om in de haven regelmatig, wanneer de bok plat ligt op de kade, de kantelhaak eens open te slaan. Dan kan je zien of alles perfect werkt en niets aan vervanging toe is. Onderhoud (cf. smeren) en controleer tijdens het binnenliggen in de haven regelmatig de kantelhaken

54/67

KAARTNUMMER V 30

Het gevaar op kapseizen.

datum 04-07-2020

Indien de visboel vastslaat aan een obstructie op de zeebodem, dan moet je onmiddellijk de vaart uit het schip halen, dat wil zeggen de motorkracht minderen. Wanneer het vaartuig plotseling slagzij maakt, dan vier je de vislijn tot het schip terug rechtkomt aan de zijde die vastligt. Voordat de bemanning op het dek komt, heeft ze de automatisch opblaasbare reddingsvesten aangetrokken die voorzien zijn van de actieve MOB-zender. Onmiddellijk de kant die vrij is opwinden tot op enkele meters van de visblok in de giek. Dat doe je om te voorkomen dat de beide visboelen in elkaar haken en je met twee visboelen op één kant komt te liggen. Pas op: de giek wel plat laten liggen (hoek van 90°). Vermijd om de visboel aan de vastliggende zijde op te winden in de top van de giek. Maak daarom gebruik van de veiligheid op de giek, om het even over welk systeem het schip beschikt. Door de visboel tegen de top van de giek te brengen en de giek op te winden, krijgt het schip immers meer en meer slagzij en wordt het risico op kapseizen steeds groter. Eenmaal een schip kapseist, is dit onomkeerbaar, dus neemt geen risico’s. Het is altijd belangrijk om regelmatig met de volledige bemanning de veiligheidssystemen op de gieken uit te testen. Voor vissersvaartuigen die uitgerust zijn met een Marelec, deze nooit afleggen. Bij afwezigheid op de brug en bij vastslaan zal dit toestel automatisch de vislijnen die onder trekkracht staan afvieren en de kracht van de motor verminderen (! Niet alle schepen die Marelec hebben zijn uitgerust met het volledige systeem!). Het verlengen van de gieken zonder toestemming van de Zeevaartinspectie is niet toegestaan: het verlengen brengt de stabiliteit van het schip immers ernstig in gevaar. Het is zeer belangrijk dat er altijd iemand aanwezig is op de brug. Dit om bij gevaar altijd onmiddellijk te kunnen ingrijpen. Daarom moet ieder bemanningslid op de hoogte zijn van de werking van de lier en de knop vrije val. Je moet zeker ook weten wat te doen bij het vastslaan van een visboel.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Bij dreigend gevaar voor kapseizen ONMIDDELLIJK de knop vrije val gebruiken (pas op: niet ieder vaartuig bezit een dergelijke knop vrije val).  Denk eraan dat het verlies van een visboel niet opweegt tegen een mensenleven. Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be ©

55/67

KAARTNUMMER V 31

Beveiliging op de gieken: Systeem Previs â&#x20AC;&#x201C; Snauwaert.

datum 04-07-2020

Een snelle interventie bij het vastslaan van de visboelen aan een onder water zittend voorwerp is een must. Soms is dat niet evident. In de Belgische visserij bestaan drie systemen van veiligheden op de gieken. Het betere systeem is de veiligheid die bediend wordt vanuit de brug en direct kan worden geactiveerd bij vastslaan. Daarvoor moet je echter beschikken over een achttrommellier. Het is dan ook een probleem dat sommige vaartuigen slechts over een viertrommellier beschikken. Daardoor werd op deze vaartuigen veelal het Vandamme-Patent of de kantelhaak op de gieken als veiligheid toegepast. Het is echter zo dat deze systemen niet altijd zonder problemen functioneren. Daarom werd een systeem ontwikkeld voor vaartuigen met een viertrommellier dat in de brug bediend kan worden. Dit systeem is gekoppeld aan de trommel van de giekenkabel. Als je vastslaat kan je ogenblikkelijk de spanning op de top van de giek naar de voorzijde van het schip brengen aangezien de giek al plat ligt. Zo is er geen gevaar meer voor kapseizen. Dit systeem werd reeds uitgetest aan boord van een vaartuig en werkt tot tevredenheid van reder, schipper en bemanning. Foto van het nieuwe systeem.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be ÂŠ

56/67

KAARTNUMMER

Gevaarlijke situaties bij het

datum

V 32

wegzetten van de visboelen.

03-07-2020

Als de viskuil opgemaakt is, wordt hij vastgehouden door een bemanningslid d.m.v. het kuiltouw. Het kuiltouw heeft meerdere functies:  de visboel aan de knevel vooraan vastleggen, zodat deze niet kan ronddraaien.  het vastleggen van de viskuil, zodat deze niet overboord getrokken kan worden.  bij het halen van de netten: de viskuil via het kuiltouw op de verhaalkop winden. Deze handelingen moeten steeds met zorg worden uitgevoerd!

De juiste procedure voor het wegzetten van de netten:  De schipper schakelt de schroef in en legt het schip op koers.  Bijzetten van de motor tot volle kracht om de viskuil over boord te krijgen.  Hij geeft een fluitsignaal als teken dat de bemanning eerst de kuiltouwen moet losgooien van de viskuilen en nadien de visboelen.  De viskuilen vliegen nu met grote snelheid overboord, want de schipper viert nu tegelijk ook zijn gieken (bokken).  Eenmaal het kuiltouw losgegooid is, kan niets de kuil nog tegenhouden. Pas op: deze actie is onomkeerbaar!

DENK AAN JE VEILIGHEID:    

Sta tijdens het losgooien nooit tussen de zijde van het schip en de viskuil. Sta tijdens het losgooien nooit met je voeten in het kuiltouw. Pas op voor de handen bij het losgooien van het kuiltouw op de knevel (korvijnagels). Tracht nooit de kuil of inschoot af te stoppen als deze reeds is losgegooid (bijvoorbeeld als er nog een strop rond de staart (inschoot) zit, enz.)

Viskuil vliegt met grote snelheid over boord.

57/67

KAARTNUMMER V 33

Korte of lange ketens om de visboel vast te zetten.

datum 03-07-2020

Op zee gebeurt het regelmatig dat een visboel tegen boord wordt genomen voor herstelling. Dit gebeurt zowel bij kalme als bij woelige zee. De schipper viert de visboel enkele meters in het water en begint met het opwinden van de giek (bok) tot deze tegen de verschansing komt. Hierna kan de bemanning de korte of de lange ketens waaraan een haak is bevestigd inpikken. De schipper viert de giek wat terug en zet de visboel in de ketens dicht. Tijdens deze werkzaamheden kan er altijd iets misgaan: bv. de giek die overslaat zodat de visboel binnenslaat, of een keten die afbreekt tijdens het dichtwinden, enz. Hier zijn in het verleden reeds verschillende ernstige ongevallen gebeurd. Wees daarom steeds attent!

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Bij Bepaalde manoeuvres is het zeer raadzaam om voldoende achteruit te gaan, want tijdens het dichtwinden kan een keten breken of kan de visboel binnenslaan.  Gebruik altijd geteste kettingen, sluitingen en haken, dit maakt het veel veiliger.  Zie ook VIK V5  Draag altijd de veiligheidshelm en je zwemvest.

58/67

KAARTNUMMER V 34

Visboelen binnenzetten.

datum 02-07-2020

Om naar een andere visgrond te lopen of om naar de haven terug te keren worden de visboelen op dek gezet. Dit is een routinewerk voor de bemanning, maar bij een hevig slingerend schip is dit toch risicovol en niet zonder gevaar.

DE VEILIGE PROCEDURE:  Hou het vaartuig op “dead slow” vóór de wind, zodat het schip veel rustiger ligt.  De besturing op autopiloot: de schipper heeft de handen vrij om de lier te bedienen.  Vier de visboel in het water, top de giek tot de visboel juist onder de zijde komt, zodat deze niet binnen kan slingeren.  De korte haken inpikken, giek tot 20° afvieren en de visboel dichtwinden in de korte haken. Dat gebeurt allemaal relatief snel, zodat de giek geen kans krijgt om over te slaan.  Nu begint de bemanning de korren en kettingmatten (steennetten) binnen te winden.  Als de netten op het dek liggen, viert de schipper de korrestok op het dek door gelijktijdig de lenter, ingepikt in het midden van de korrestok, dicht te houden en samen met het korretouw te vieren.  De giek wordt meteen afgevierd nadat de visboel op het dek staat.  De korrestok wordt vastgesjord en de spranken worden dichtgewonden.  Als iedereen van het dek is, kan de schipper de motor op volle kracht zetten. Op die vaartuigen waar de bediening van de vistalie moet gebeuren op de verhaalkop tijdens het binnenzetten van de korrestok, is nog meer aandacht vereist. Want als de schipper het korretouw viert, dan draait de verhaalkop in tegenovergestelde richting, terwijl een bemanningslid de lenter gelijkmatig moet meevieren.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  De bemanning moet de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen dragen, inclusief helm en werkvest.  Zorg voor goede en duidelijke communicatie tussen dek en brug, en op het dek onderling.

59/67

KAARTNUMMER

datum

In de giek kruipen voor reparatie.

V 35

03-02-2020

Het gebeurt soms dat de weier (kabel) van de bok (giek) breekt of dat een blok in de bok niet meer draait, en vervangen moet worden. Roestvorming is vaak de oorzaak van het afbreken van de giekweier. Om dit te herstellen moet er iemand in de bok kruipen. Dit is zeer gevaarlijk, zowel bij goed of slecht weer.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Om op de bok te kruipen: draag altijd een REDDINGSVEST! altijd een VEILIGHEIDSHARNAS aandoen, waaraan een touw is bevestigd dat continu door iemand op het schip vastgehouden wordt.  Aan wal: controleer en smeer regelmatig de blokken (rollen) en kabels. Door de gieken op de kade te vieren, kan je dit gemakkelijker en veiliger uitvoeren.  Blokken, rollen en andere bewegende delen die vastzitten, moeten onmiddellijk gangbaar gemaakt worden.  Het vervangen van de weier van de giek, als deze roestig of versleten is, kan veiliger gebeuren terwijl je aan de kade ligt.  Op zee kan het gebeuren, indien er geen reserveweier aan boord is, dat de twee delen van de weier op elkaar gesplitst worden. Aandacht: een lange splits verminderd de trekkracht van de weier.  Neem geen risico’s!

60/67

KAARTNUMMER V 36

Nooit vissen met één visboel bij boomkorvaartuigen.

datum 02-07-2020

Vissen met één visboel is heel gevaarlijk. In het verleden zijn hierdoor reeds meerdere vaartuigen gekapseisd. Het was namelijk de gewoonte om wanneer een net gescheurd was verder te vissen met één visboel, terwijl men het andere net herstelde. Wanneer een visboel aan boord is opgezet in de ketens, dus giek op 45°, en de andere visboel zich op de zeebodem bevindt, wordt gevaarlijk veel slagzij gemaakt tijdens het vissen. Als je dan vastkomt is er een grote kans op kapseizen.

Vissen met één visboel moet dan ook ten sterkste afgeraden worden!

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Vis nooit met één visboel.  Niet vissen als er herstellingen aan het net aan één kant worden uitgevoerd, laat het schip drijven. Neem geen onnodige risico’s!

61/67

KAARTNUMMER V 37

Het overslaan van de gieken (bokken)

datum 02-07-2020

Wanneer bij sterke bries of storm de visboelen tegen boord of aan dek gezet worden, kan het gebeuren dat de gieken (bokken) overslaan. Indien de visboel nog niet op het dek staat wanneer de giek overslaat, dan ontstaat er een zeer gevaarlijke situatie. Iemand van de bemanning op het dek aanwezig kan dan gemakkelijk geraakt worden door de visboel en ernstig verwond worden. Als een giek overslaat, moet de schipper de visboel zo snel mogelijk terug afvieren, eventueel in vrije val. Hierdoor komt de giek met een ruk tot stilstand waardoor het mogelijk is dat de bokkenweier (giekenkabel) afbreekt. Als dit gebeurt dan moet iemand van de bemanning in de giek kruipen om de kabel te vervangen, wat bij slecht weer nog extra gevaarlijker wordt (zie VIK V35). Een bijkomend gevaar is dat de giek zelf plooit, wat het dan zeker niet gemakkelijker maakt om de visboel binnenboord te krijgen.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Een schip ligt veel stiller als je het voor de wind houdt. Daarom is het veel veiliger werken als het schip op doodstop voor de wind wordt gehouden om een visboel op het dek te zetten.  Eens voor de wind, zet de autopiloot aan. Zo heeft de schipper zijn handen vrij om de lier (winch) te bedienen, en dus sneller in te grijpen. Tevens kan hij de bemanning op dek in de gaten houden en waarschuwen tegen eventuele gevaren.

62/67

KAARTNUMMER V 38

De giek (bok) plooien tijdens het vissen.

datum 02-07-2020

Als je tijdens het vissen een harde ruk krijgt op de vislijn (korretouw), of je slaat met de visboel in de grond, dan kan het voorvallen dat de bok (giek) plooit. De visboel aan de kant van de geplooide giek wordt dan voorzichtig bovengewonden en er zal geprobeerd worden om de giek zo ver mogelijk te toppen – volgens de omstandigheden – om nadien de visboel op het dek binnen te zetten. Tijdens deze werkzaamheden moet de bemanning voorzichtig te werk gaan en zeker nergens onder doorlopen. Er is nu een situatie ontstaan waarbij er gemakkelijk iets kan breken. Doordat de giek zo verwrongen is, is het mogelijk dat de voor- of achterborgen moeten worden doorgebrand. Bij deze interventie kan de giek plots naar voren schieten. Het is daarom aan te raden dat tijdens het doorbranden van de kabels iedereen uit de gevarenzone blijft. De visboel wordt dan met behulp van de beide lenters (jompers) verder binnengewonden en op het dek gezet. Zowel de visboel als de giek worden vakkundig vastgesjord, zodat er tijdens het vaartlopen naar de haven niets kan breken.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Altijd voorzien zijn van reddingsvest en veiligheidshelm tijdens de werkzaamheden.  Bij storm en hevig slingeren van het schip wordt het nog gevaarlijker om de werkzaamheden naar behoren te kunnen uitvoeren.  De communicatie tussen de brug en de bemanning moet steeds vlekkeloos verlopen.

63/67

KAARTNUMMER V 39

Reserve-visboel in elkaar steken op zee.

datum 02-07-2020

Het kan gebeuren dat je tijdens het vissen een zware ruk krijgt op de vislijnen (korretouwen). Dat is goed merkbaar op het Marelec-veiligheidssysteem (piekaanduiding). Bij het opwinden van de netten kan het dan gebeuren dat de korrestok (buis, pijp) geplooid is of in twee gebroken. Met een gebroken of geplooide buis is het aan boord zetten van de visboel veel moeilijker en dus ook gevaarlijker. Het vervangen van een korrestok op zee is een zeer gevaarlijke karwei, zowel door de beperkte ruimte op dek als door de bewegingen van het vaartuig. Bij dergelijke werksituaties zijn er reeds vele ernstige ongevallen gebeurd. De buis waarvan een gedeelte aan stuurboord en een gedeelte aan bakboord ligt, kan tot 12 meter lang zijn. De twee delen worden in elkaar gewonden met behulp van de lier. Dit wordt uitgevoerd door middel van zware touwen en lenter (jomper) op de verhaalkop of op de winchtrommel. Dit alles moet dan nog netjes in elkaar passen, zowel de buizen als de korijzers (schaatsen, slees), om terug één geheel te vormen (pas op voor roestvorming!).

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Ben je maar enkele uren van een haven verwijderd, dan is het aan te raden om voor deze werkzaamheden binnen te lopen. Dit kan veiliger op de kade uitgevoerd worden.  De korrestok moet in zuivere toestand gebracht worden vóór het samenbouwen (roestvorming, zand en vuiligheid in de holten van de pijpen verwijderen).  Let op: steeds goed aan de kant staan, wanneer er moet gewonden worden.  Opdat de buis niet weg zou kunnen tijdens het opwinden of vieren, bevestig je touwen op de buis en op de knevels (korvijnagel). Op een knevel kan dan het touw gevierd of aangehaald worden.

Korrestok geplooid.

64/67

KAARTNUMMER V 40

Het veilig bedrijven van “staandwant-visserij”.

datum 06-07-2020

Het bedrijven van de staand-want-visserij bestaat erin om verscheidene stukken netten uit te zetten, soms mijlen ver. Het wegzetten van de netten gebeurt op het achterschip, waar eerst een anker wordt uitgezet, gevolgd door het net, terug een anker met daaraan de boei en zo steeds opnieuw tot de schipper bepaalt dat er genoeg netten uitstaan. Tijdens het uitvieren, als eenmaal het anker overboord gegooid werd, volgt het net met een grote snelheid. De bovenkant van het net bestaat uit drijvers terwijl de onderkant verzwaard is. Het is een risicovol werk, want tijdens het uitvieren kan het bemanningslid verstrikt geraken in de lopende netten en overboord worden getrokken. Deze netten zijn gemaakt uit zeer fijn garen waar je gemakkelijk in blijft happeren met kledij, handen en voeten,…. Het ophalen van deze netten gebeurt op de zijde van het schip.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Ruimschoots aan de kant staan tijdens het vieren van de netten.  Het dek vrijhouden tijdens de werkzaamheden, je kan gemakkelijk verward geraken met de laarzen in de netten en struikelen.  Opgepast voor de handen tijdens het bedienen van de powerblock.  Tijdens de werkzaamheden op het dek steeds je PBM dragen!  Als er een stuk net verward is tijdens het uitvieren, nooit ingrijpen.  Pas op met scharnierende klipankers! Gevaar voor beklemming van de vingers! Gebruik zoveel mogelijk een vast type anker om de netten op de zeebodem te verankeren.

Hier zijn er geen bewegende delen, dit is veiliger.

Opgelet voor de scharnierende ankerschacht. Gevaar voor beklemming.

65/67

Netten worden uitgevierd vanop het achterschip

Netten worden geleid in de bakken.

Voor meer informatie: Previs +32 59 50 95 55 previs@zeevissersfonds.be ÂŠ

66/67

KAARTNUMMER

Het gevaar van rolsloffen.

V 41

datum 06-07-2020

Bijna alle vissersvaartuigen zijn nu voorzien van grote stevige rubberen wielen gemonteerd aan de korijzers (schaatsen). Daarom wordt er nu gesproken over rolsloffen. Deze wielen zijn zeer breed en zodanig gemonteerd dat ze op de schaatsen (sloffen) onderaan en zijdelings voor een groot stuk uitsteken. Hierin sluipt het gevaar dat de korijzers (schaatsen) gemakkelijk kunnen omslaan (rollend effect van de wielen) bij het binnenzetten van de visboel. Ook tijdens de werkzaamheden aan wal aan de visboel, bij het vieren op dek, is het oppassen geblazen. Wanneer de korijzers op het dek rusten kan de schaats (slof) zeer gemakkelijk omslaan door de beweeglijkheid van de wielen tegen de zijde, op het dek en bij het slingeren van het schip.

DENK AAN JE VEILIGHEID:  Ga nooit tussen de bak en de rolslof staan wanneer de schipper de lier bedient voor het opwinden van de visboel.  Ook niet als de schipper de visboel op het dek viert, zowel op zee als aan wal.  Als de rolsloffen op het dek staan in een gevaarlijke positie, dan moet de schipper de visboel terug opwinden en terug vieren tot de rolsloffen in een veilige positie op het dek staan en er zonder gevaar iemand van de bemanning kan passeren.  De schipper moet bij het bedienen van de lier altijd alert zijn en eventueel zijn bemanning erop wijzen dat ze op de verkeerde of een gevaarlijke plaats staan.  Goede communicatie en steeds opletten waar je staat op dek.

67/67