OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
Nr 02 . ođđajagimánu . 2019 . NOK 25
TEÁHTERČÁJÁLMASAS DUOHTAVUOHTAN
– DEGO OIDNOJUVVON
Ii jáhke ávkkuhit ođđa Viimmat nubbi sámi eanandoalloministtaris filbmafestivála
Ráhkkan sámi nationála beaivái
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Sámi filmmat lea dehálaččat sámi ovdáneapmái Mannan vahkkoloahpa lágiduvvui Skábmagovat, sámi filbmafestivála, Anáris, jo 21. geardde. Skábmagovain čájehit filmmaid sihke olgun guovssahaskinos ja siste, ja lágidit maid semináraid ja konsearttaid. Skábmagovain čájehit sihke sámi ja eará eamiálbmot filmmaid ja skábmagovat leage sámi filbmabargiid stuorámus arena. Riikkaidgaskasaš Sámi filbmainstituhtta lea ges dadjat juo dat deháleamos oassi sámi filbmabarggus. Sii leat bargan nu dehálaš barggu sámi kulturovddideames ahte leat ožžon fásta saji Norgga stádabušeahtas. Filbmabargit illudit ja oidnet go sin barggus ge lea stuora árvu. Ja sámi filmmat leat dehálaččat. Filmmat dokumenterejit min historjjá ja min kultuvrra, ja daid bokte seailluhit ja ovdánahttit giela. Filmmat addet bargosajiid. Filmmat leat mielde servodatdigaštallamis ja leat dakkár medium mii lea mielde váikkuheame dobbelii go maid mii árgabeaivvis oba jurddašitge. Dat váikkuhit min dovdduide, politihkkáriid dovdduide ja nu sáhttet leat mielde hábmeme buoret s ajádaga Sápmái. Dán SÁMi ođasmagasiinnas muitalat ahte maiddái Norgga bealde plánejit ásahit sámi filbmafestivála, namalassii Rørosii. Lea hirbmat positiiva go šaddet eambbo čájáhusarenat, go filbmadahkkit dárbbašit beassat čájehit iežaset dáiddu ja mii geahččit ges dárbbašit oaidnit buriid filmmaid, mat buvttaduvvojit. Mii sávvat Røros joavku gazzá oahpu Skábmagovain, ja ahte Skábmagovat ja Røros joavku dáhttuba ovttasbargat, go mii dárbbašat eambbo riikkarájá ovttasbargguid. Mii sávvat maid ahte Røros joavku gulahallá Sámi Filbmainstituhtain, geas lea dat alimus gelbbolašvuohta. Mađi eambbo joavkkut barget ovttas, dađi eambbo váikkuhanvejolašvuohta lea. Boađusin sáhttá šaddat eambbo beroštupmi ii dušše gehččiid searvvis, muhto maiddái TV-kanálaid beales sihke Sápmái gullevaš riikkain ja maiddái dobbeleappos. Odne čájehit oasážiid sámi filmmain NRK:s. Mii dáhttut eambbo oaidnit ja mii dáhttut sámi filbmabargiide buot návccaid maid dárbbašit, go mii dárbbašit sin dokumenteret ja muitalit min historjjá dobbeleappos go sis lea garra váikkuhanvejolašvuohta sámi ovdáneames.
ANNE BERIT ANTI
Redaktevra . Redaktööre . Redaktør
SÁMi ođasmagasijne saemien saernieh jïh kreejnije tjaalegh åtna noerhte- jïh åarjelsaemien gïelesne jïh daaroen.
SÁMi ođasmagasiidna lea ođas- ja čiekŋudeaddji magasiidna mii ilbmá oktii vahkkui davvisáme-, oarjelsáme- ja dárogillii.
SÁMi ođasmagasiidna inneholder samiske nyheter og fordypende artikler på nordog sørsamisk, samt norsk.
Almmusteaddji . Utgiver: iSÁMi.Press AS ,Pb. 15 N-9735 Kárášjohka / Karasjok, Mobil: +47 906 242 96 info@samimag.no . www.samimag.no . FB facebook.com/sami.magasiidna . Twitter @sami_magasiidna Váldodoaimmaheaddji . Redaktööre . Redaktør: Anne Berit Anti, Mobil:+47 482 93 362, anneberit@samimag.no Hábmen . Hammoedimmie . Grafisk design: Nils Egil Gaup Prentehus: Trykkeri: Fagtrykk Idé AS Trøndelag Fylkeskommune: avd. kultur og regional har gitt støtte til utgivelse av sør-samisk innhold. ISSN: 2535-4221
PFU: The magazine is produced according to the Ethical Code of Practice for the Norwegian Press, and the Rights and Duties of the Editor 2
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
BOVDE STUORA GIELLAKONFERÁNSII
Govven: Yngve Olsen Sæbbe.
Guovvamánu 4. ja 5 beaivve Sámediggi lágida stuora giellakonferánssa Tromssas. Dainna konferánssain álggaha Sámediggi ON riikkaidgaskasaš álgoálbmotgiellajagi. čállá Sámediggi preassadieđáhusas. Sámediggi lea álggahan guhkes áiggi giellaáŋgiruššama, maid gohčodit Giellaloktemin. Dat lea ollislaš ja ulbmillaš áŋgiruššan sámegielaid ovdii buot servodatsurggiin. Sáme– Mii háliidat bovdet sámi gieldda- dikki višuvdna lea ahte sámegielat id, giellaguovddážiid, giella- ja kul- galget leat lunddolaš, servodatturásahusaid, priváhta ja almmo- guoddi ja ealli gielat servodagas. laš aktevrraid ja ealáhuseallima ja máilmmi álgoálbmogiid konferánsii. Konferánsa lea okta stuorámus giKonferánssa fáddá lea giellalokten ellakonferánssain maid Sámediggi iešguđege dásiin ja servodatsurggiin, lea lágidan. – Min vuođđooaidnu ON lea mearridan ahte 2019 lea riikkaidgaskasaš álgoálbmotgiellajahki. Dan Sámediggi háliida čalmmustit giellakonferánssain, masa eará álgoálbmogat ge servet.
lea ahte dárogiella ja sámegiella galget leat dásseárvvus ja ovttaárvosaš gielat. Dat gáibida nana giellaáŋgiruššama servodagas, nu ahte buot aktevrrat sáhttet váikkuhit sámegielaid loktema, lohká Sámediggepresideanta Aili Keskitalo. Konferánsa lágiduvvo Tromssa Clarion Edge -hoteallas. Slampoehta Elle Kaisa Partapuoli, Tromssa sátnejođiheaddji ja Sámediggepresideanta rahpet konferánssa. 3
Teáhterčájálmasas OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
– Dego oidnojuvvon
Sven Henriksena “Nissondeaivvadeapmi” lea earet eará dan birra, go sámenisu deaivvada dronnegiin
Beaivváš-teáhtera “Nissondeaivvadeapmi”-teáhterbihtás lei vuosttaščájálmas bearjadaga. Čájálmasas badjenisu galleda šloahta muitalan dihte dronnegii movt sii gillájit. Mannan vahku šattai teáhterbihttá duohtan go Su allavuohta dronnet Sonja bovdii sámi dáiddára, Máret Ánne Sara ságastit iežainis šloahtas. ČÁLLÁN JA GOVVEN: TORGRIM HALVARI 4
s duohtavuohtan
OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Máret Ánne Sara šloahttagalledeapmi soaitá inspirerejuvvon teáhterčájálmasas
Dramatihkár, neavttár ja servodatdigaštalli Sven Henriksen lea čállán “Nissondeaiv-
vadeapmi”-čájálmasa. Das lei ainnus, dán mánu 25. beaivvi. vuosttaščájálmas Beaivváš Sámi Oktiibuot golbma beaivvi čájeNášunálateáhteris, Guovdage- huvvoi čájálmas Guovdage-
Loga eambo
5
OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Preassagovva: Per Heimly
ainnus ovdalgo dolleje čájálmas- – Dán bihtás leat čielga parallealmátkái. Vuosttaš bisánan báiki lat duohtavuhtii. Oassi bihtás lea lea Kárášjohka ja bihttá čájehuvvo sihke dán mánu 30. ja 31. beaivvi, ovdalgo go teater joavku galleda Vuonnabađa, Deanu ja Ohcejoga ja eará sajiid ge. Bihttá lea feministtalaš fikšuvdna, mii čájeha iešguđet servodatdásiid nissonolbmuid rolla dálá ja ovddešáigge fápmospealus. Dáhpáhusat leat 1800-logu rájes gitta dálá áigái, muhtin sajis davvin. inspirerejuvvon Máret Ánne ja Dálá áiggis deaivvadit sámi nis- su vielja doarrumis eiseválddiid sonolbmuin, guhte dahkaluddá vuostá. Dan oasis lea boazodoaljournalistan ja beassá nu dronne- loláhka guovddážis, láhka mii ii ga lusa, vai beassá iežas bearraša suddje sámiid, lohká Sven Henváttisvuođaid birra muitalit. Sin riksen ja oaivvilda hirbmat geldboazodoallu lea hávkame ja bák- dolažžan go Máret Ánne galledii kus šaddet heaittihit boazodoalu dronnega duohtavuođas, go jo ja nu massit identitehtas. teáhterbihtásge dronnega galleda
Dego livččii lean oidnojuvvon
6
nisu, gean rollii čálli lea ožžon inspirašuvnna Máret Ánnes. – Dego livččii lean oidnojuvvon, lohká son.
Dáidda, kultuvra, dáistealeapmi ja duohtavuohta Máret Ánne Sara oaivvilda ahte dáidda ja kultuvra leat dehálaš oasit sámiid vuoigatvuođabarggus ja ahte Henriksena teáhterbihttá lea muittuhus ja kommentára duohtavuođa dáhpáhusain. – Nugo Sven čállá bihtás de leat sámit áiggiid čađa dorvvastan gonagasbearrašii daid losimus áiggiin, go olmmoš ii dieđe šat movt
OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Preassagovva: Per Heimly
galgá birget. Olles fápmovuogádat vuosttilda min ja áitá jávkadit min árbevirolaš eallima, guohtuneatnamiid, kultuvrra ja identitehta. Leat duođalaš áššit, maid mii digaštallat dáidaga bokte ja Gonagasa šloahtas fertejit diehtit das ja váldit dan duođas. Minoritehta vuolggasajis, sámi vuolggasajis lea dáidda heaggadehálaš. Mis eai leat makkárge lunddolaš fápmoarenat gos sáhttit váikkuhit mearrádusaide, mat čuhcet min eallimii, iige leat makkárge diehttelasvuohta ahte mii gullot ja ahte min váldet duođas almmolaš debáhttaarenain. Dáidagiin mii nagodit hábmet dakkár arena.
áigume dan čájehit gonagaslaš lohká Máret Ánne Sara. arenas. Dál lea sus dat dáidda
Sávan ja jáhkan ahte son hálddaša dán váimmuin ja jierpmálaččat
Áigu bovdet dronnega teáhterbihtá geahččat Njukčamánu 1. ja 2. beaivvi čájehuvvo Nissondeaivvadeapmi Oslos, Det Norske Teateretis. Henriksena mielas livččii hirbmat buorre jus dronnet boađášii geahččat bihtá.
– Livččii hirbma somá jus Beaivja diehtu dáidaga birra dan alm- váš Sámi Nášunálateáhter bovmolaš arenas. Sávan ja jáhkan dešii dronnega geahččat čájálmaahte son hálddaša dán váim- sa, go dat čájehuvvo Oslos, lohká muin ja jierpmálaččat. Dron- Henriksen. net lea juo mielde váikkuheame – Dronnet lea dakkár servodat- munno deaivvadeame bokte. Son Teáhterhoavda Rolf Degerlund sajádagas, ahte su guldalit. Háli- bovde olmmošlašvuhtii ja raba- lohká SÁMi ođasmagasiidnii idin muitalit sutnje dáidaga bir- svuhtii daid olmmošmeahttun ja iežaset dalán bovdet dronnega ra ja maid dáidda hupmá, go lea duođalaš áššiin, mat jorret dál, teáhterčájálmassii. 7
Ođđa ráđđehusju OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Ii jáhke ávkkuhit ođđa eanandoa Jovsset Ánte Sara lea dál ožžon reivve, mas eanandoallodirektoráhta dáhttu Boazodoallostivrra mearridit bággonjuovvama. Sámediggeráđi Silje Karine Muotka ii leat hirpmahuvvan iige jáhke ođđa eanandoalloministaris leat ávki Jovsset Ánte Sarai. ČÁLLÁN JA GOVVEN: MÁRGGET JON BIRET ÁMMUNA ÁNNE BIRET, ÁNNE BIRET ANTI
– Šaddá áibbas boastut jus logan iežan hirpmahuvvan, go lean vuohttán movt ovddeš ministtar ja direktoráhta leat hálddašan ášši almmolaš forumis. Orru čielga áigumuš čađahit dán mearrádusa. Dat mii baicce hirpmástuhttá mu lea ahte eai dohkket ja gudnejahte ON, masa Norga ieš lea searvan. Dan oinniimet Fosen áššis ja dál dat eai dáhto vuordit dassái go ON mearrida áššis, lohká Sámediggeráđi lahttu Silje Karine Muotka.
Bivdá čoahkkima ođđa ministariin
– Šaddá hui miellagiddevaš oaidnit maid ođđa ministtar dahká. In dovdda Bollestada bures, muhto lean čuvvon Kristtalaš álbmotbellodaga ja movt Bollestada hálddašeapmi lea almmolaš lanjas. Muhto jus geahčat ođđa Granvoldena ráđđehusjulggaštusa de leat das dramáhtalaš cealkámušat, ja okta cealkka orru
– Mii bivdit Bollestadain čoahkkima nu jođánit go vejolaš. Háliidan ahte son galgá oahpásnuvvat min kultuvrii ja boazodollui ja čilget ahte livččii konstruktiivvalaš dáhku dál sihkkarastit buoret boazodoallolága, mas lea eambbo legitimitehta, lohká Muotka.
Sámediggi ii dáhto Boazodoallostivrras váilu gelbbolašvuohta searvat stivrii, go goitge ii leat makkárge Juohke háve go Norgga Ráđđehus molsu ministariid de ferte mearridanváldi Sámediggi oahpahit minista-
riidda sámevuođa birra. Dan mu mielas lea adresserejuvvon lohká Muotka hástaleaddjin. Hástaleaddjin lea maid bonjuolgga Jovsset Ánte áššái, Jovsset Ánte Sara lea guodda- lohká Muotka. azodoallostivra, go doppe váilu lan baggonjuovvanduomu ON boazodoallogelbbolašvuohta. olmmošvuoigatvuođalávdegoddái. Son ii dáhto njuovvat 75 Julggaštus ii doarjjo – Lean nu máŋgii čilgen ja heggii, go das ii leat birgejupmi. Sara čállán dan birra manne SámeON sáhttá ádjánit guhkes áiggi diggi ii leat nammadan lahtuid meannudit váiddaášši. Go ođđa Cealkka man birra Muotka Boazodoallostivrii, mii dál galgá Ráđđehus šattai, gárttai Ovddá- hállá, lea mielde ođđa Ráđđe- fas meannudit Jovsset Ántte ášši. dusbellodaga Bård Hoksrud husjulggaštusas. Das lohkko Sámediggi ii dáhto searvat stivguođđit eanandoalloministara čielgasit ahte boazodoallit, rii, go goitge ii leat makkárge meámmáha. Su sadjái bođii Krist- geat eai čuovo boazologu hei- arridanváldi, iige hal nu váikkutalaš álbmotbellodaga Olaug vehanmearrádusaid, galget hanvejolašvuohtage. Mii leat Bollestad. oaidnán movt Boazodoallostivráŋggáštuvvot. 8
ulggaštus surgeha OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
alloministtaris
Sámediggeráđi lahttu Silje Karine Muotka lea hirpmahuvvan movt ovddeš ministtar ja direktoráhta leat hálddašan ášši almmolaš forumis.
rra mearrádusat rievdaduvvojit Eanandoallodepartemeanttas ja mii leat oaidnán movt departemeanta instruere Boazodoallostivrra. In dieđe ovttage eará stivrra Norggas, gos jođiheames ii leat fágaduogáš. Nu lea otná
Boazodoallostivra ja in jáhke dánge stivrra gádjut Jovsset Ántte, go sii čiehkádit dan 230 badjeolbmo duohkái, geaid lohket mielas leamaš njuovvat sin gáibádusaid mielde. Justa nu gal ii oba leatge. Maiddái dát 230
badjeolbmo leat bággejuvvon njuovvat, lohká Muotka. Maŋŋel Boazodoallostivrra meannudeami, de sáhttá Sara fas ášši guoddalit diggegoddái. 9
OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Jo Hage jïh Stig Arne Somby tjarke barkeminie juktie dam voestes nöörjen saemien filmefestivaalem buektiehtidh.
Dellie maa akte v saemien filmefest Daej biejjiej aalkeme orre filmefestivaalem Rørosesne soejkesjidh. Festivaale eajhnadåvva saemien filmefestivaaline sjïdtedh, jïh datne maahtah meatan årrodh nommem dïsse vedtedh. TEEKSTE JÏH GUVVIE: TORGRIM HALVARI - JARKOESTIMMIE: ELLEN BULL JONASSEN
10
OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Tråante 2017-heevehtimmesne kinove Rørosesne, kinoven åvtehken baaktoe, Jo Hage, sïjhti heevehtimmiem mïerhkesjidh jïh saemien filmh vuesiehtidh. Goh jeahteme goh dorjeme jïh aktene fuehpies filmebiejjesne dah 12-13 saemien filmh vuesiehtin Storstuggusne Rørosesne. Abpe filmebiejjie akte stoerre lahkoe sjïdti jïh dan åvteste sïjhti dam akten ihkuve heannadæmman darjodh.
Dellie maa akte vihth saemien filmefestivaale
Kinoven åvtehke veanhta sijjie gååvnese akten vihth filmefestivaalese Nöörjesne. Altese daajroen mietie ij leah naan saemien filmefestivaale Nöörjesne daan biejjien, jïh gosse filmefestivaale åarjelsaemien dajvesne öörnesåvva, dïhte lea lissie murreds. Aaj – Gosse vööjnimh daate akte gåhkese Inarisnie mïnnedh gushijven öörnedimmie sjïdti, nie Skábmagovat gosse dan jeenjesh böötin mah sïjhtin filmem vuarta- – saemien- jïh aalkoealmetjefilsjidh, jïh ij lij ajve saemieh mefestivaale öörnesåvva fïerhmah böötin, dellie gaavneh- ten tsïengelen. Dan åvteste timh mijjieh sïjhtimh daate satne jïh doh mubpieh moenehedtji saemien filmefestivaali- tsisnie sijhtieh filmefestivaale ne sjïdtedh. Jïh gosse vuesi- edtja saemien profijlem utnedh, ehtimmien gaavhtan vuajna jïh guhkiebasse pryövedh olkese Tromsø International Film veartenasse jaksedh. Festivalesne ahkedh jienebh filmh båetieh, dej gaskem Meatan åtna gaskem jeatjah Stig Amanda Kernell jïh altese la- Arne Somby mij saemien filmehkoe filmine Saemien vïrre, festivaalem guhkiem sjaavnjoehdellie dïhte vuesehte saemien tamme.
vihth tivaale filmh hov gåarede darjodh. Røros aadtjen saemien reeremetjïeltine sjïdteme, guktie mijjen leah nuekies argumeenth juktie guhkiebasse barkedh dagkeres filmefestivaalem buektiehtidh, kinoven åvtehke Jo Hage jeahta,
mem, åenehksfilmeprogrammem jïh sïejhme filmh, mijjieh vuarjasjibie jienebh sijjieh gusnie maehtebe filmh vuesiehtidh, jïh soejkesjeminie dam voestes filmefestivaalem öörnedidh gålkoen/rahkan 6.-10. b. 2019. Akte dejstie aatijste mejnie daelie barkeminie lea beetnehvierhtieh gaavnedh. Ibie annje daejrieh mennie åesesne festivaale sjædta men lissine filmevuesiehtimmide sïjhtebe aktem jallh jienebh barkoegaavnedimmieh buektiehtidh gusnie maanah jïh noerh maehtieh lïeredh filmem darjodh. Mijjieh tjarke sïjhtebe festivaale edtja meatan årrodh noerh skreejrehtidh filmine barkedh, Hage tjïelkeste.
Guktie festivaalen nomme?
Doh göökte filmeruerrieh gegkiestieh dåarjoem åadtjodh dovne Saemiedigkeste, Saemieraereste, Saemien filmeinstituhteste, Røros tjïelteste jïh jieniebijstie. Men uvtemes – Jaepien 2019 EN:n gaske- tjuerieh nommem gaavnedh nasjonaale aalkoealmetjegïe- festivaalese jïh dïsse viehkiem lejaepie, akte hijven jaepie fil- sijhtieh lohkijijstie plaereste Samefestivaaline nïerhkedh goh mimag.no. daate. Dan åvteste sïjhtebe vuesiehtidh jeatjah aalkoealmetjefilmh jïh destie dagke jienebh – Ibie nommese ussjedamme vuartasjæjjah filmide åadtjodh, annje, jïh dan åvteste dijjieh doh voestes mah festivaaSomby tjïelkeste. len bïjre tjaelieh, gegkiestibie Dah guaktah ussjedægan festi- naakenh dijjeste aktem hijven vaale edtja gaajhkesidie årrodh, nommem festivaalese utnieh. men sjïerelaakan stuvresovvedh Seedtede maaje aktem jallh nommeraeriestimmaanaj jïh noeri vööste. Håhkoe jienebh mieh mijjese, akte eadtjohke lea festivaale maahta våaromem vedtedh orre noere saemien fil- Stig Arne Somby jeahta mij hævvi sån sæjhta, kinoven åvmesjugniedæjjide. tehkinie ektine Rørosesne, Jo – Mijjieh soejkesjeminie skuv- Hage, såemies tjaangemelealevuesiehtimmieh festivaalen hpah kinovasse vedtedh dïsse åvtelen, jïjtse maanaprogram- mij vitnijinie sjædta. 11
Viimmat nu filbmafesti OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Sápmi lea viiddis ja dáid beivviid leat olles leavttuin pláneme nuppi sámi filbmafestivála Rørosii, ja don beasat árvalit dasa nama. ČÁLLÁN JA GOVVEN: TORGRIM HALVARI
Jo Hage ja Stig Arne Somby bargaba garrasit ásahit sámi filbmafestivála Mátta-Sápmái. 12
ubbi sámi ivála
OĐĐASAT . SAERNIE . NYHETER
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Tråante 2017 ávvudeame oktavuođas dáhtui Røros kinohoavda Jo Hage čalmmustahttit ávvudeame ja čájehit sámi filmmaid. Nu sii čájehedje 12-13 sámi filmma ovtta beaivvis Storstuggus, Rørosas. Filbmabeaivi lihkostuvai hui bures ja danne dáhttut ge dán bistevaš fálaldahkan.
juohke ođđajagemánus lágidit Skábmagovaid, álgoálbmotfilbmafestivála. Kinohoavda oaivvildage ahte Norggas lea sadji vel ovtta filbmafestiválii, ja erenoamážit Mátta-Sámis. Danin son ja earát lávdegottis áiggošedje ásahit filbmafestivála, mas lea sámi profiila, ja dađistaga olahit máilmmi ge.
– Go juo ná bures manai, ahte nu ollugat, sihke sápmelaččat ja earát, dáhtto geahččat sámi filmmaid, de jođánit gávnnaheimmet ahte mii dáhttut sierra sámi filbmafestivála. Mii oaidnit maid ahte Romsa International Film Festival čájeha eambbo ahte eambbo sámi filmmaid, nugo ovdamearkka dihte Amanda Kernella Sameblod. Dat čájeha ahte lea duohta jearru sámi filmmaide. Røros lea aiddo šaddan sámi giellahálddašanguovlun, ja mis leat eanet go doarvái ákkat dákkár festivála ásaheapmái, čilge kinohoavda Jo Hage.
Sus lea earet eará Stig Arne Somby mielde plánain. Somby lea guhká sávvan sámi filbmafestivála dán guvlui.
Viimmat nubbi sámi filbmafestivála Rørosas lea guhkki Anárii, gos
– 2019 lea ON riikkaidgaskasaš eamiálbmotgiellajahki ja dat lea buorre jahki álggahit dákkár filbmafestivála. Dáhttu livččii maid eará eamiálbmotfilmmaid čájehit ja nu olahit vel eambbo gehččiid, čilge Somby. Soai ár vvoštallaba festivála heivet buohkaide, ja erenoamážit mánáide ja nuoraide. Sávaldat lea ahte festivála galggašii riegádahttit eambbo sámi filbmadahkkiid.
filbmafestivála lágiduvvot juo boahtte skápma. Justa dál leat ruhtademiin bargame. Eat dieđe vel olugo festivála máksá, go mii dáhttut maiddái lágidit filbmabajiid mánáide ja nuoraide, vai oahpásnuvvet ja ohppet filmmaid ráhkadit. Mii duođaid dáhttut movttiidahttit mánáid ja nuoraid šaddat filbmadahkkin, čilge Hage.
Filbmafestivála namma? Filbmaberošteaddji guovttos sávvaba sihke Sámedikki, Sámiráđi, Sámi filbmainstituhta, Røros gieldda ja earáid oažžut veahkkin. Muhto ovdal dan de fer te hutkat nama ja dasa sávvaba ge SÁMi ođasmagasiinna lohkkiin árvalusaid.
– Eat leat vel geargan nama jurddašit, ja go juo dii lehpet vuosttaš media geat dás ráhkadehpet ášši, de sávvat din lohkkiin árvalusaid, lo– Jurddašit vuos čájehit hká Stig Arne Somby gii hui filmmaid skuvllas ovdal fes- sihkkarit ovttas Rørosa kitivála. Mii maid árvvoštal- nohoavddain addiba kinolat iešguđet filbmačájáhus- bileahtaid jus fal du árvalus báikkiid ja sávvat vuosttaš válljejuvvo. 13
KULTUVRA . KULTUR
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
Mii ráhkadit juohke vahku reportáša sámi árbevirolaš eallimis, man nu h moadde buori vuogi, movt leat čikŋagasas ja vaikko mii čájehastit veahá r
Ráhkkan sámi nationála beaivái Gáktečiŋaid ozat dál ja iskkat fertet go ráidnet dahje divodit. Jus leat dielkkut galget dat njuoskaduvvon livskkuin ráinnodit. Jus it leat oarjángávtti coggame, de sáhtát lieggaruvddiin vel njulget gávtti jorggu bealde, de dovdu gákti olu ođđaseabbon. Jus silbbat eai leamaš jiekŋaskábes de soitet čáhpodan. Daid ráidnet silbabassamin dahje juo lihttebassanávdnasiin ja báhkkačáziin. Jus diehpit eai leamaš coggojuvvon hivssetbáberrulla sisa, de soitet ropmon. Doidde čázis, masa njorret ullubassanávdnasa (omd. Milo), čogu ja njulge láiggiid lieggaruvddiin. Dolle dasto diehpi čorpma sis dahje cokka dan hivssetbáberrulla sisa ja čuohpa gežiid. Riesaldagaid maid sáhtát ráidnet čázis, mas lea ullubassanávnnas, njulget liktenruvddiin ja čuohpa gežiid. Jus it leat gávtti coggame de leat olu eará ideat movt ráhkkanit. Lea álki rievdadastit dábálaš biktasiid sámi bivttasin: Goaros hearvabáttiid dahje lasit holbbi muh14
tin čuvlii. Maiddái čeabetráigái ja soadjegežiide lea fiinnis goarustit hearvabáttiid. Dievdduide ge sáhttá hearvabáttiin hervet krávva-
báiddi dahje earálágan báiddiid ja buvssaid maid. Sámi leavggasges sáhtát ráhkadit šlipssa. Sávvat buori ráhkkaneami ávvodoaluide!
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
KULTUVRA . KULTUR
hámis. Dál de lea áigi ráhkkanit Sámi nationálabeaivvi ávvudit. Mis leat redesign ođđa vuogis, de lea datge leamaš áibbas lunddolaš sámi eallimis.
15
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
FEARA MII
Dán vahku beakkálmasa árgabeaivi Juohke vahkus ságastit áigeguovdilis sápmelaččain. Dán vahku beakkálmas lea musihkkár Halgeir Pedersen, gii lea hui áigeguovdil go son lea dál fargga jođus musihkkačájálmasain Sombio, mas muitala iežas bearraša birra. Son lea hirbmat stuora násti olgomáilmmis, ja erenoamážit Ruošša bealde. Son lea vuoitán earet eará Stubø-bálkkašumi. Oahpásnuva donge su árgabeaivái. Buoremus biebmu?
Boahkkeguolli dahje sáltejuvvon vuskkon rušpemeasttanasain.
Buoremus jugos? Buhtes Finnmárkku čáhci Buoremus bivttas?
Loavttán buoremusat biktasiid haga, muhto muđui geavahan stretchjeansaid, baskkes t-báiddi ja náhkkeskuovaid.
Favorihtta ivdni? Alit, nu alit go áhpi.
Buoremus lávlla?
Can You See Me (Jimi Hendrix)
Movt lea okta dábálaš bargobeaivi dus?
Mun barggan musihkalaš ideaiguin ja daid hábmet oktii. Dát bargu dáhpáhuv-
Viehkki juolgái, dávjá suoidnemátta bastá.
vá jurddaproseassas. Muhtimin hárjehalan áibbas dihto prošeavtta gitárain ja jienain. Eará háviid ges ráhkkanan konsearttaide, guoskkahan čuojanasaid ja čuojahan, vai deahkit hárjánit ja vai suorpmaide šaddá nana liiki. Beaivvi ovdal konseartta de lea seastit energiija, ja loktet ges energiija konsearttas. Ovdal lávejin olu áiggi geavahit hálddahuslaš bargguide ja konsearta bookingaid ieš ordnet. Dál lea mus lihkus manager, gii dieid hoide. Ja vaikko soaittán muhtimin luomustallame, de musihkalaš proseassat dáhpáhuvvet čađa gaskka jurdagiin. Musihka ja olbmo ii nagot goassege sirret.
Mii inspirere du?
Mu nieiddaš. Ráhkesvuohta. Finnmárkku áibbas erenoamáš luondu.
Movt buoremus vuoiŋŋastat?
Ruovttu kinočiegas ovttas Lisain. Fatnasis muhtin erenoamáš duottarvuonas. Maiddái vuoiŋŋastan go beasan kreatiivvalaš energiija kanaliseret.
Mii dárbbašat buoret Sámi. Movt dan oažžut?
Lotnolas respeakta gaskkal álbmotčearddaid, bargguid ja sojuid. Respeakta lundui, ráhkesvuhtii. Leat ilolaš unnibus, ávnnaslaš riggodat ii leat dehálaš, dasa ii leat dárbu. Ferte maid dovdat historjjá vai hukset buoret boahtteáiggi, vai ii daga nuppes daid seamma boasttuvuođaid. Gulahallan lea čoavddus ja musihkka lea stuora oassi das, go mii fertet šaddat čeahpibut guldalit guhtet guoibmámet.
1. Gie lij njueniehkisnie gosse saemiej voestes rijhketjåanghkoe öörnesovvi 1917? Gii lei njunnošis lágideamen sámiid vuosttaš riikačoahkkima 1917?
moš NRK Sámi hoavdan? 4. Gie dam voestes musihkevideovem darjoeji inarisaemien gïelesne? Gii lei vuosttaš, gii dagai musihkkavideo anárašgillii?
2. Gie maanagærjam Miesie Mavve tjaaleme? 5. Gubpede juelkietjengkereGii lea čállán mánáidgirjji spïelije Sigurd Rushfelt båata? Gos lea spábbačiekči Sigurd Miesie Mavve? Rushfelt eret? 3. Gie lea voestes nyjsenæjja mij lea NRK Sápmin åvtehke? Gii lea vuosttas nissonolm-
16
. Madeleine Renhuvud, 3. Mona Solbakk, 4. Amoc, 5. Čáhcesullos/Vadsø
Ellen Brita Anti
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
FEARA MII
Mii ohcat evttohasaid čađahit masterdási oahpu neahtas mas guovdilastet sámi fidnodoaimma
Davvi- ja álgoálbmotguovlluid hálddašeami ja entreprenevravuođa masterprográmma ohcá studeanttaid, geat háliidit dutkat sámi boazodoalu fidnodoaimma. Prográmma lea hábmejuvvon studeanttaid várás, geat jo barget Sámis, buot kurssaid fállojuvvojit neahtas ja prográmma sáhttá čađahit oasseáigeoahppun 4 jagis (dahje ollesáigeoahppun 2 jagis). Dutkandoaimmat: • Ollašuhttit ohccojuvvon dutkanprošeavtta, man olis hábmejuvvo siidda fidnoplána. • Čállit dutkamuša sámi fidnoetihka birra, dahje vugiid birra, maiguin bajidit márkanhatti. Gáibádusaide gullá: • Servodatdiehtaga, láhkadiehtaga dahje pedagogihka bachelordási oahppu • Vásáhusat boazodoalus • Njuovžilis eaŋgalsgiella • Njuovžilis dáro- dahje sámegiella
Davvi- ja álgoálbmotguovlluid hálddašeami ja entreprenevravuođa masterprográmma GENI – Master's program in Governance and Entrepreneurship in Northern and Indigenous Areas Ohcanáigemearri: Njukčamánu 15. b. 2019 Prográmma álgá: Borgemánus 2019 Jearaldagat: geni-admissions@uit.no Neahtta: www.uit.no/sesam/geni
Mii ohcat evttohasaid čađahit masterdási oahpu neahtas mas guovdilastet duoji hálddašeami
QUIZ
Davvi- ja álgoálbmotguovlluid hálddašeami ja entreprenevravuođa masterprográmma ohcá studeanttaid, geat háliidit dutkat duoji hálddašeami. Prográmma lea hábmejuvvon studeanttaid várás, geat jo barget Sámis, buot kurssaid fállojuvvojit neahtas ja prográmma sáhttá čađahit oasseáigeoahppun 4 jagis (dahje ollesáigeoahppun 2 jagis). Dutkandoaimmat: • Ollašuhttit ohccojuvvon dutkanprošeavtta Sámiráđiin ja veahkkin čađahit sin duodjemearkaprošeavtta. • Čállit dutkamuša duodjemearkka ovdáneami, geavaheami ja váikkuhusaid birra, ja vejolaččat buohtastahttit álgoálbmotduoji hálddašemiin eará sajiin máilmmis. Gáibádusaide gullá: • Servodatdiehtaga, láhkadiehtaga dahje pedagogihka bachelordási oahppu • Njuovžilis eaŋgalsgiella • Njuovžilis dáro- dahje sámegiella • Dovdat láhkadiehtaga dahje duoji fitnodatárvun
Davvi- ja álgoálbmotguovlluid hálddašeami ja entreprenevravuođa masterprográmma GENI – Master's program in Governance and Entrepreneurship in Northern and Indigenous Areas Ohcanáigemearri: Njukčamánu 15. b. 2019 Prográmma álgá: Borgemánus 2019 Jearaldagat: geni-admissions@uit.no Neahtta: www.uit.no/sesam/geni
Cavgil midjiide! Nuvttá appa Sápmi quiz? vieččat play-dahje app-gávppis.
+47 48 29 33 62 info@samimag.no
1. Elsa Laula Renberg, 17
ALMMUHUS . BÆJHKOEHTIMMIE . ANNONSE
SÁMi ođasmagasiidna . 02 . 2019
SÁMEGIELKURSSAT . SAEMIEN GUVSJH SAMISKKURS
Sámegielkurssat neahttas . Nettbaserte samiskkurs DAVVISÁMEGIELA LÁIDEHUSKURSA - Vuosttas lávki Elementærkurs i nordsamisk
DAVVISÁMEGIELLA -Samisk 1-2-3-4 Nordsamisk nybegynnerkurs
SAEMIEN KUVSJH - Åvtese 1-2-3 Sørsamisk nybegynnerkurs
JULEVSÁMEGIELLA - Samisk 1-2-3-4 Lulesamisk nybegynnerkurs
JUOIGGAS / JOIK
Interaktiiva CD ja neahttaoahpponeavvu, mas 9 čeahpes juoigi juiget oktiibuot 25 luođi. En interaktiv ressurs (CD eller online), der du lærer deg 25 joiker av mange av Sápmis beste joikere. Buohkat, geat leat registrerejuvvon Norgga ássin sáhttet ohcat kursamávssu ruovttoluotta máksima, go leat čađahan kurssa. Kursavgift refunderes etter gjennomført kurs for personer med norsk bostedsadresse.
Eambo dieđut / Mer info: www.e-skuvla.no
18
S ÁMMi ioođđa as m s maaggaas si iidi dnnaa . . 0224 . . 22001198 SÁ
FITNODAGAT 2018 FITNODAGAT 2018
.. . . ALMMUHUS ALMMUHUS BÆJHKOEHTIMMIE BÆJHKOEHTIMMIEANNONSE ANNONSE
Averdi Karasjok Tlf. 78 46 61 16
Averdi Karasjok
karasjok@averdi.no/www.averdi.no Tlf. 78 46 61 16
Giellakurssat - Oahpponeavvut
FITNODAGAT 2018 Giellakurssat - Oahpponeavvut FITNODAGAT 2018
karasjok@averdi.no/www.averdi.no
Karasjok Jorgalan-jaAverdi dulkonbálvalusat Tlf. 78 46 61 16
Jorgalan-ja dulkonbálvalusat
www.abc-company.no karasjok@averdi.no/www.averdi.no
www.abc-company.no
Averdi Karasjok www.abc-company.no Jorgalan-ja dulkonbálvalusat karasjok@averdi.no/www.averdi.no Tlf. 78 46 61 16
www.abc-company.no Jorgalan-ja dulkonbálvalusat
HOTELL HOTELL Kalastajan Majatalo Hotel, Karigasniemi FI-99950 KARIGASNIEMI +358 40 729 9637 Kalastajan Majatalo Hotel, Karigasniemi sales@kalastajanmajatalo.fi FI-99950 KARIGASNIEMI www.kalastajanmajatalo.fi +358 40 729 9637 sales@kalastajanmajatalo.fi www.kalastajanmajatalo.fi
Giellakurssat - Oahpponeavvut Giellakurssat - Oahpponeavvut
Jorgalan-ja dulkonbálvalusat www.abc-company.no Jorgalan-ja dulkonbálvalusat urho@sarres.fi www.abc-company.no urho@sarres.fi
ClipboardPageNumber
ClipboardPageNumber
ClipboardPageNumber
ClipboardPageNumber
Opplæring i B-BE-S Tlf: 901 62 665 Opplæring i B-BE-S nilmasar@online.no Tlf: 901 62 665 nilmasar@online.no
ClipboardPageNumber
http://www.karasjok.kommune.no http://www.karasjok.kommune.no
Jorgalan-ja dulkonbálvalusat www.abc-company.no Jorgalan-ja dulkonbálvalusat www.abc-company.no
Doarjjo báikkálaččat! Doarjjo báikkálaččat! Støtt lokalt! Støtt lokalt!
ClipboardPageNumber
19 1919
Fra / from: SÁMi ođasmagasiidna Pb 15 9735 Kárášjohka/Karasjok Norga/Norway
MiiKampánjafálaldat dárbbašit du /vai beassat ain muitalit ja čiekŋut Kampanjefaalenasse /Kampanjetilbud: sámi kultuvrii, historjái ja vuoigatvuođaáššiide.
Diŋgu don ge SÁMi ođasmagasiinna Mii vuorbádit diŋgojeddjiid gaskkas Ovlla Gaup duddjon guvssi beassáziidda!
Geassekampánja!
Digitála + bábir: 1 mánu, 50 ru
Sommerkampanje! Digital + papir: 1 måned kr 50 Loga SÁMi ođasmagasiinna geassemánus! Les SÁMi ođasmagasiidna i sommeren!
Diŋgo / Dongkh / Bestill: Eambo SÁMi dieđut: ođasmagasiidna: www.samimag.no Digitála + bábir, 3 mánu: 290 ru.
Digitála + bábir, 6 mánu:
490 ru.
Digitála + bábir, 12 mánu:
790 ru.
MÁVSSE/BETAL MED
Jus vippset 499,- ru deike: de oaččut Sombbi Nigá girjji + jahkái SÁMi ođasmagasiinna
Sádde vel čujuhusa e-postii: abo@samimag.no
