Link Magazine 2019, 05 by henjuitgevers.nl

D E VE R B I N D I N G TU SS E N TEC H N O LO G I E, MAR KT E N M E N S

Magazine Magazine

9 WIE ZIT IN RONDE 2? KIJK SNEL OP PAGINA 22! november 2019 | nummer 5 | jaargang 21

UITSLAG RONDE 2 GEMIDDELDE WAARDERING VOOR LEVERANCIERS WEDEROM GEDAALD VROUWEN IN DE INDUSTRIE ‘WAT MAAKT MIJ HET UIT DAT IK ERGENS DE ENIGE BEN IN EEN RODE JURK’

THEMA LEGACY: HERGEBRUIKEN, OF OPSCHONEN EN EEN FRISSE START MAKEN?

CARL DEWULFS LVD COMPANY:

GEDUCHTE UITDAGER VAN DE PLAATWERK-MACHINEBOUW

VDL ETG HAS VACANCIES FOR: SYSTEM ARCHITECT PROJECT MANAGER MECHANICAL ENGINEER

Do you like technical challenges? Development and production on the edge of what is possible? Then VDL ETG is a perfect match for you! With almost 3,000 colleagues we work on complex and innovative mechatronic systems for high-tech production equipment for the further development of computer chips, breakthroughs in fighting diseases, study the universe and understanding the details in cells and molecules.

SOFTWARE ENGINEER MANUFACTURING ENGINEER PROGRAM MANAGER QUALITY ENGINEER

www.werkenbijvdl.nl recruitment@vdletg.com

Working at VDL ETG means a lot of freedom and diversity. Diversity in projects and customers, freedom through the amount of responsibility you will get within your job. You will be working with state-of-the-art techniques to improve products and production processes. The combination of engineering and high-tech production facilities is what makes VDL ETG a unique employer with lots of career opportunities at home and abroad.

VDL Enabling Technologies Group bv De Schakel 22 • 5651 GH Eindhoven • The Netherlands T +31 (0)40 263 86 66 • info@vdletg.com • www.vdletg.com

Magazine

5/19

D E VE R B I N D I N G TU SS E N TEC H N O LO G I E, MAR KT E N M E N S

12 THEMA

LEGACY: HERGEBRUIKEN, OF OPSCHONEN EN EEN FRISSE START MAKEN? Legacy, technologie die ooit top was, maar inmiddels niet meer. Doordat releases elkaar in een steeds hoger tempo opvolgen, groeit de hoeveelheid legacy in producten steeds sneller. Dat heeft voordelen, want bestaande, proven technology hoeft niet opnieuw getest te worden. Maar legacy kan ook zorgen voor suboptimale oplossingen. Hoe kan een hightech bedrijf het badwater kwijtraken, maar het kind behouden?

DISCA’19 RONDE 2, UITREIKING 21 NOVEMBER MET BOEIENDE TALKSHOW

VROUWEN IN DE INDUSTRIE ACHT DIRECTEUREN EN MANAGERS (V) AAN TAFEL

GEMIDDELDE WAARDERING VOOR LEVERANCIERS WEDEROM GEDAALD

‘WAT MAAKT MIJ HET UIT DAT IK ERGENS DE ENIGE BEN IN EEN RODE JURK’

Ruim 100 nominaties zijn er in de tweede ronde van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards 2019 (DISCA’19). Bijna de helft in de categorie Best Customer, 29 in de categorie Best Knowlegde Supplier en 25 in Best Logistics Supplier. De gemiddelde waardering daalt voor het tweede jaar op rij. Een oorzaak kan zijn de grote marktdruk. De top-vijf in elk van de drie categorieën gaat door naar de finale op 21 november in Utrecht, voorafgegaan door een spetterde talkshow.

Acht topvrouwen uit de industrie schoven op een mooie septemberdag aan voor een dinermet-discussie bij de Link-uitgevers in Drunen. Het werd een feest van herkenning. Allerlei oorzaken van het tekort aan vrouwen op de werkvloer gaan over tafel. En er wordt uitbundiger gelachen dan bij welk Link-rondetafelgesprek dan ook.

49 BEDRIJFSPROFIEL CEO CARL DEWULF VAN LVD COMPANY:

‘WIJ WERKEN VERSTANDIG SAMEN MET ONZE LEVERANCIERS’ In de fabricage van de aluminium romp van de toekomstige nieuwe Boeing 777X speelt een super-geavanceerde kantbank van LVD Company een hoofdrol. Carl Dewulf, ceo van het West-Vlaamse familiebedrijf, is daar ‘fier’ op. ‘Het is de cumulatie van continu en customerfocused investeren in hoogwaardige technologieën die we in één systeem hebben samengebracht.’

OVER HIGHTECH STARTERS EN HUN INNOVATIES, FINANCIERINGSPROBLEMEN EN ANDERE UITDAGINGEN

INNOVATIE

Nederlands bedrijf krijgt alle aandacht tijdens Siemens-conferentie in New York Low-code software Mendix parel in portfolio

Met hightech supply chain en TNO goed opgelijnd, heeft Nederland flinke omzet te pakken Delen in miljardenmarkt 5G en IoT vereist investeren, ook door overheid

SMART INDUSTRY Met onder meer een verhaal over JW Player van Jeroen Wijering. De software van de Tukker zit inmiddels achter héél veel filmpjes op internet. JW Player is uitgegroeid tot een middelgroot Amerikaans bedrijf.

GS Metaal rondt eerste fase opbouw smart factory af ‘Wij bewijzen dat een bestaand mkb-bedrijf kan digitaliseren’

BrainCreators en Tata Steel willen met machine learning meer fouten onderkennen ‘Cruciaal onderdeel is het creëren van de juiste dataset’

ZIE VERDER PAGINA 5

november 2019

GET CONNECTED! Your Smart Factory

TruConnect kan u helpen uw processen te optimaliseren en maakt de weg vrij naar uw Smart Factory. Afnemende seriegroottes en meer variatie maakt het steeds moeilijker om overzicht en controle te houden op de kosten. Door veel indirecte processen zal u steeds meer inspanning moeten leveren. Hier liggen de kansen. TRUMPF heeft de tool om uw systemen aan elkaar te koppelen. TruConnect is de nieuwe TRUMPF technologie om alle koppelingen binnen uw bedrijfsproces te optimaliseren, zowel bedrijfsbreed als individueel. Zelfs bij kleine series is het lonend. www.trumpf.com/s/en-truconnect

EN VERDER:

MARTIN TINTEN GRIJS

6 31

UIT DE MARKT

KETENINTEGRATIE Wim Steenbergen mikt op nog krachtiger en fair Brainport-ecosysteem

DUURZAAMHEID Vijf uitgangspunten SMC om persluchtgebruik en CO2-uitstoot terug te dringen

MENS EN ORGANISATIE Orangeworks introduceert POENK-methode van Triodin

DIENSTVERLENING Heembouw maakt productieproces van klant efficiënter

PROCESVERBETERING ERIKS draait succesvolle pilot bij Heineken

COLUMN Digitaliseren: alleen met managers die de waarde van software echt begrijpen

PROCESVERBETERING PLM-wissel voor fabrikant van rollenwisselaars

PROCESOPTIMALISATIE Ook de klant van de klant kan gebaat zijn bij inzichten uit data

70 75 76

MARKETING Festo richt escaperoom in

PARTNERS Klantenreis Bosch Rexroth in teken van betrouwbaar leveren

COLUMN Gebrek aan transparantie maakt keuzes op basis van prijs onmogelijk

ORGANISATIE PLM-systeem PRO.FILE een van de pijlers groei Marvu

84 86

STRATEGIE Rebranding-operatie bij maxon

PREDICTIVE MAINTENANCE Kennis-event itsme paart techniek aan ‘menselijke maat’

MENS EN ORGANISATIE FMI verkort doorlooptijd PROCESVERBETERING SmartBin: slim voorraadsysteem Jeveka groeit

INNOVATIE Zonder productie heeft ‘Nederland kennisland’ in de landbouw geen bestaansrecht

INDUSTRIËLE DIENSTVERLENING Fabrikanten investeren in engineering voor ‘e-mobility’

PARTNERS Leroy-Somer bedient via Verhagen Elektromotoren ook kleinere klanten

93 103

Legacy: iets wat eerst een goed idee was maar later niet meer… Ooit was het een goed idee die partner te trouwen, zes kinderen te krijgen en dat grote huis te kopen. Maar inmiddels blijkt die partner er een tweede partner op na te houden, zijn zes kinderen wel erg druk en is het huis te duur. Ooit was investeren in die fabrikant van faxmachines, in die Europese maker van zonnepanelen en in die grote koeienstal bij dat Natura 2000-gebied een uitstekende idee. Maar inmiddels zijn de tijden veranderd en rendeert er niets meer. In het themadeel van deze uitgave is de centrale vraag: ‘Hoe te dealen met legacy in de industrie?’ Uiteenlopende oplossingen komen aan bod: simpelweg deleten dan wel vershredderen, gebruiken als fundament voor iets nieuws en zorgen dat je met vooruitziende blik ontwerpt. Weggooien is natuurlijk makkelijk, maar riskant: het kan zomaar zijn dat je met de verouderde troep ook een onderdeel weg mikt waardoor de nieuwe technologie niet meer functioneert. De tweede oplossing, de kool en de geit sparen en dat oude bouwsel benutten door er bovenop nieuwe verdiepingen en torens te plaatsen, is er een die alleen werkt op de korte termijn. Die laatstgenoemde optie is natuurlijk veel beter, maar zoals – naar het verluidt – Einstein als zei: vooruitzien is moeilijk, met name in de toekomst. Is de industrie dan niet beter af door dat ‘goede idee’, waar de ellende mee begint, überhaupt niet te hebben? En dan doel ik niet op dat volkomen nieuwe, disruptieve idee, uit te werken op een maagdelijk wit vel papier, te realiseren op een green field zonder enige historie. Ik doel op die ingeving om iets bestaands te ‘verbeteren’. De fabrikanten van blauwe Pepsi en groene ketchup, twee befaamde voorbeelden van mislukte producten, zullen betreuren dat ze dat ooit goede verbeterideeën vonden. Maar verbeterideeën uitbannen in de managementburelen waar over de New Product Introductions beslist wordt, is natuurlijk ook geen goed idee. Omdat het weer tegen een andere menselijke hebbelijkheid indruist – onze drang tot verbeteren. Maar ook omdat legacy een synoniem is van proven technology. Zonder allerhande bewezen producten productietechnologie was er geen auto geweest, geen tv en ook geen smartphone. Zonder legacy kom je die valley of death in innovation nooit over, bereik je nooit die slope of enlightenment op de hype cycle. Zonder legacy geen innovatie. Zo zijn er van die dingen in het leven waar je eigenlijk liever vanaf zou willen, maar die je maar beter koestert. Tot je ook met die levenshouding op grenzen stuit. Totdat blijkt dat de nieuwe software in de Boeing Max 737 niet matchte met de legacy-software waarop die gebouwd is. Zoals veel in de industrie is ook de legacy nooit zwart, nooit wit, maar altijd een soort van grijs.

UIT DE MARKT (vervolg)

MARTIN VAN ZAALEN Hoofdredacteur Link Magazine

AGENDA

COLOFON Magazine

COLOFON

Link Magazine is een managementblad over eigentijdse vormen van samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven, (semi-)overheid, universiteiten en hogescholen. Link Magazine verschijnt zesmaal per jaar.

JAARGANG 21, NUMMER 5, NOVEMBER 2019 UITGEVER H&J Uitgevers Mireille van Ginkel Bosscheweg 76 5151 BE Drunen (010) 451 55 10 06 51 78 41 97 uitgever@linkmagazine.nl www.linkmagazine.nl

RAAD VAN ADVIES ing. P.A.M. van Abeelen (ISAH), J. Beernink MSc (Golden Egg Check), ing. D.M. van Beers (Festo BV), J.C.A. Buis MBA (RR Mechatronics), ing. B. Draaijer (V en M Regeltechniek), F.M. Eisma (Trumpf Nederland), ir. R. van Giessel (voormalig ceo Philips CFT), H. Gijsbers (Thermo Fisher), ir. M.H. Hendrikse (NTS-Group, HTSM-boegbeeld), ing. J.B.P. Hol (Legrand Group), ir. T.J.J. van der Horst (TNO), ir. M.W.C.M. van den Oetelaar (Bosch Rexroth), dr. ir. M. Peters, dr. ir. D.A. Schipper (Demcon), E. Severijn (Siemens PLM Software Benelux), J.A.J. Slobbe (ITM Group), H.G.H. Smid (Variass Group), ir. W.W.M. Smit MMC (DBSC Consulting), ir. H.H. Tappel (Bronkhorst High-Tech), W.B.M. van Wanrooij (IBN Productie), ir. S.J. Wittermans (ASML) HOOFDREDACTIE Martin A.M. van Zaalen EINDREDACTIE Pim Campman, Lucy Holl, Wilma Schreiber redactie@linkmagazine.nl AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Jos Cortenraad, Hans van Eerden, Wouter Hoeffnagel, Edwart Howe, André Ritsema COVERFOTO Tom Lesaffer GRAFISCHE VORMGEVING Primo!Studio, Delft DRUK Veldhuis Media, Raalte ABONNEMENTEN u 70,50 per jaar

martin.vanzaalen@linkmagazine.nl @MartinvanZaalen #linkmagazine.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE John van Ginkel john.vanginkel@linkmagazine.nl (010) 451 55 10, 06 53 93 75 89 VOLGEND NUMMER Het eerstvolgende nummer van Link Magazine verschijnt 13 december. Het thema van dit nummer is ‘Wat wordt de rol van de mensen in het bedrijf en de keten als die steeds verder digitaliseren?’

ISSN 1568 - 1378 Niets uit Link Magazine mag worden overgenomen of gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. Deze uitgave is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Desondanks kan de uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden bij eventuele onjuistheden. Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.

november 2019

UIT DE MARKT TOELEVERANCIER MOET VERDIENMODEL AANSCHERPEN: BIEDT ÓF INNOVATIE ÓF VERBETEREN AAN Ja, er is door hightech oem’ers wel wat high mix low volume high complexity-werk (hmlvhc) verplaatst naar lagelonenlanden. Maar vooral omdat de toeleveranciers daar in de buurt zitten van de markt, niet zozeer vanwege de lage lonen. Veel ander hmlvhc-werk is in Nederland gebleven, omdat de industriële toeleveranciers in staat zijn gebleken onder de streep het goedkoopst te zijn, schetst David Kemps, sector banker industrie bij ABN AMRO. ‘Als de klant alle transporten communicatiekosten van toelevering over grote afstand meerekent en de markt zit in Europa of de VS, is het voordeliger gebleken te blijven uitbesteden bij die toeleverancier om de hoek in Nederland.’ Kemps vergelijkt verwachtingen uit 2008 met de realiteit van 2019. Verwachtingen die hij, samen met William Smit, partner DBSC Consulting, elf jaar geleden heeft neergelegd in de studie Raising the Bars en die hij nu tegen de actualiteit heeft aangehouden in Raising the Bars – Again!. Een ‘strategische agenda voor de Nederlandse toeleverindustrie’ die op 2 oktober is gepresenteerd tijdens het congres van NEVAT, de brancheorganisatie waarin veel industriële toeleveranciers zich verenigd hebben. In de nieuwe studie worden meer verwachtingen getoetst aan de hui-

dige realiteit. Zo werd in 2008 veronderstelt dat het toeleveren op basis van functionele specificaties (build to spec), waarbij de toeleverancier zelf de detailontwikkeling voor zijn rekening neemt, een grote vlucht zou nemen. ‘Maar daar is weinig van terecht gekomen. Een enkele grote system supplier daargelaten zijn toeleveranciers nog steeds uitsluitend bezig met build to print, met het produceren exact conform de uitgewerkte specificaties van de oem’er. Cocreatie met de oem’er vergt blijkbaar meer engineeringscapaciteit dan een gemiddelde, kleine toeleverancier kan opbrengen. Een andere factor is de communicatie: het is voor de oem’er vaak heel moeilijk, aan de hand van functionele specificaties, over te brengen wat hij nu precies van de toeleverancier verwacht.’ Ook hebben zich, anders dan in 2008 verwacht, weinig toeleveranciers ontwikkeld tot original module manufacturer (omm). Zolang een module te zeer onderdeel uitmaakt van de kerntechnologie van de oem’er geeft die zijn supplier geen toestemming die onder eigen naam te vermarkten. Alleen waar dat niet het geval is, konden toeleverancier zich ontwikkelen tot omm’er, zo bleek tijdens het onderzoek. Ter illustratie noemt Kemps het Eindhovense Prodrive dat complete verster-

De voorgestelde wijziging in de waardeketen met, anders dan in 2008, nu een expliciet onderscheid tussen innoveren en verbeteren. Bron: ABN Amro/DBSC

kers produceert voor veel oem’ers en de Duitse toeleverancier Bito Systems. Dat bedrijf ontwikkelt en produceert complete opslagsystemen voor de bagageafhandelingssystemen van Vanderlande. ‘Die rekken zijn geen kerntechnologie van Vanderlande en dus vermarkt Bito die nu wereldwijd onder eigen naam.’ Om toch een plek hoger in de keten te verwerven, adviseren Kemps en Smit toeleveranciers, in de onderhandelingen met de oem-klant, een duidelijke scheiding te maken tussen ‘new product innovation’ (NPI) en ‘continue verbetering’ (CV). ‘Tot nog toe is gebruikelijk dat toeleveranciers mogen mee-ontwikkelen, mits ze accepteren dat ze de investering daarin pas terugverdienen met het toeleveren voor de serieproductie, als

de oem’er ze daarvoor tenminste inzet. Beter is als toeleveranciers hun inspanningen voor productinnovatie uurtje-factuurtje kunnen afrekenen. In de factuur voor de serieproductie hoeven ze dan alleen hun inzet voor het verbeteren van de maakbaarheid van het product te verrekenen’, aldus Kemps. ‘Die scheiding schept duidelijkheid. Het voorkomt dat de oem’er verwacht dat de toeleverancier meeontwikkelt aan de functionaliteit én zorgt voor lagere productkosten door leereffecten, terwijl de toeleverancier zich vervolgens beperkt tot het verbeteren van de maakbaarheid. Sommige toeleveranciers kunnen zich dan profileren als NPI-supplier, andere als CV-supplier.’ www.nevat.nl

KABINET BENOEMT INREDA DIABETIC, IONIQA EN HIBER TOT NATIONALE ICONEN Een kunstalvleesklier voor mensen met diabetes, oneindig hergebruik van plastic PET-afval en een satellietnetwerk waardoor het internet of things overal ter wereld te gebruiken is. Het kabinet heeft de innovaties van Inreda Diabetic (kunstalvleesklier), Ioniqa (PET-upcycling) en Hiber (satellietnetwerk HiberBand) benoemd tot Nationale Iconen. Uit ruim vijftig inzendingen selecteerde een jury onder leiding van oud-minister Hans Wijers het afgelopen jaar tien finalisten. In het rapport schrijft de jury over deze finalisten: ‘Samen illustreren de projecten de innovatieve kracht en diversiteit van Nederland. Er bestaat

november 2019

een serieuze kans dat alle tien de projecten impact zullen hebben op de Nederlandse economie en de maatschappelijke uitdagingen waar wij voor staan.’ Het kabinet helpt de drie Nationale Iconen de komende drie jaar om hun ambities waar te maken. Zo krijgen de innovaties elk een minister of staatssecretaris als eigen ambassadeur. Dit biedt toegang tot een groot netwerk in binnen- en buitenland, helpt bij het vinden van financiering en nieuwe partners, en geeft ondersteuning vanuit de overheid. Inreda Diabetic uit Goor, opgericht door Robin Koops, heeft een kunstalvleesklier ontwikkeld die de regu-

latie van bloedsuikerwaarden overneemt van mensen met diabetes type 1. Het is het enige bi-hormonale apparaat ter wereld dat vol- De kunstalvleesklier van Inreda. Foto: Inreda ledig automasatellieten, die elk minstens eens tisch werkt en waarin alle compoper dag de hele wereld bereiken. nenten geïntegreerd zijn. Ioniqa Betaalbaar, energiezuinig en het Technologies, een spin-off van de werkt op elke mogelijke locatie. Technische Universiteit Eindhoven, Alledrie de iconen werden eerder in ontwikkelde een eigen circulaire Link Magazine belicht. technologie om plastic flessen oneindig te upcyclen. Hiber uit Amster- www.nationaleiconen.nl dams lanceerde vorig jaar twee eigen

STORK THERMEQ KIEST VOOR PRO.FILE Stork Thermeq heeft samen met PLM Xpert, PRO.FILE geïmplementeerd als PDM/PLM-systeem. Na een grondig onderzoek heeft de meerwaarde van PRO.FILE de doorslag gegeven en is Stork Thermeq overgestapt van het huidige PLM-systeem naar PRO.FILE. Stork Thermeq in Hengelo ontwikkelt en produceert ontgassers en branders, biedt service voor op maat gemaakte boilersystemen en assisteert klanten bij het verlagen van emissies en gebruik van fossiele brandstoffen. Het bedrijf had een helder doel voor ogen; dezelfde data en documenten voor iedereen. Medewerkers van verschillende afdelingen en met verschillende functies moeten allemaal met één waarheid werken. Inmiddels is PRO.FILE, als product data backbone, de verbindende schakel tussen engineering, projectmanagement, inkoop en services binnen Stork Thermeq. Alle documenten worden één keer opgeslagen, waardoor dubbele versies zijn

uitgesloten. In het datamigratietraject van het huidige PLM-systeem naar PRO.FILE is Stork Thermeq voortvarend te werk gegaan met onder andere de ondersteuning van de PRO.FILE Import XL, aldus implementatiepartner PLM Xpert. PRO.FILE is geïntegreerd met de CAD- en ERP-systemen (respectievelijk Inventor en Infor LN) bij Stork Thermeq. Deze systemen ondersteunen direct het primaire proces, en door deze integrale oplossing zijn veel handelingen geautomatiseerd. Ook biedt PRO.FILE de ondersteuning voor het werken met tags in Plant 3D Design door middel van AutoCAD P&ID. De inzet van PRO.FILE richt zich naast Product Data Management ook op Document Management binnen projecten. Als backbone vormt PRO.FILE de basis bij uitstek voor het duurzaam implementeren van de verdere PLM-processen binnen Stork Thermeq. www.plmxpert.nl

HEIDENHAIN-KLANTEN LID VAN DE TNC CLUB Begin dit jaar introduceerde HEIDENHAIN, leverancier van besturingssytemen, de TNC Club. Dat was tijdens de DEMOWEEK in Veenendaal en omstreken. Toen opende ook het nieuwe Application Center van HEIDENHAIN. De TNC Club heeft inmiddels al een heel stel leden verwelkomd. In het Application Center kunnen klanten met hun programmeer- en applicatievraagstukken terecht. De TNC Club, de club voor gebruikers van de TNC-besturingen, biedt daarbovenop nog allerlei extra voordelen. HEIDENHAIN-zusterbedrijven in Italië en Duitsland hadden al langer zo’n club om de band met de klanten te versterken. Er is een gratis basislidmaatschap: klanten worden dan als eerste op de hoogte gehouden van actuele zaken en workshops. Ze kunnen bovendien snel ondersteuning krijgen via de HEIDENHAIN-hulplijn. De NC-trainers hebben alle informatie over geregistreerde machines, zoals het besturingstype en de gebruikte NC-soft-

ware, meteen binnen handbereik. Leden krijgen bepaalde softwareopties en gebruikershandleidingen gratis. Voor een aantrekkelijk bedrag is een premium-lidmaatschap mogelijk. Bij aanvang daarvan krijgt de klant een gratis programmeerset. Bij deze premium klanten komt jaarlijks een TNC-applicatie-engineer op bezoek om alle mogelijke vragen over HEIDENHAIN-besturingen te beantwoorden zodat de productieprocessen verder geoptimaliseerd kunnen worden. Premiumleden kunnen ook kosteloos meedoen met regionale workshops. Op 7 november is er bijvoorbeeld een workshop in Best over het effectief gebruik van tastsystemen. De TNC Club heeft als een soort totem zijn eigen TNC Clubsofa. Die sofa staat symbool voor de ontspannen wijze waarop gewerkt kan worden met een clublidmaatschap als ‘zekerheid’ op de achtergrond. www.heidenhain.nl

november 2019

UIT DE MARKT BOZ GROUP VERDUBBELT HAAR ROBOT-LASCAPACITEIT Met de recente ingebruikname van twee Yaskawa robotlascellen met elk twee werkstations met roterende assen heeft de BOZ Group in Bergen op Zoom haar lascapaciteit aanzienlijk uitgebreid. Daarnaast is de mogelijkheid gecreëerd om nog eens een derde gelijksoortige lascel toe te voegen. ‘Deze investering is noodzakelijk om aan de toegenomen vraag naar robotlascapaciteit tegemoet te komen’, aldus Corné van Opdorp, managing director van metaalbedrijf BOZ Group. Het bedrijf is gespecialiseerd in de vervaardiging van industriële hoogwaardige precisieplaatwerkconstructies, assemblages en samenstellingen voor onder andere de voedingsmiddelenindustrie, agro-industrie, medische en farmaceutische industrie, elektrotechnische industrie en machine- en apparatenbouw. De BOZ Group kan zich als toeleverancier en tier 1-supplier in deze branches tot de top-10 van

plaatwerkproducenten in Europa rekenen. In de productiehal zijn drie plekken van 4,6 x 6 meter gecreëerd voor de drie robot-lascellen. Twee ervan zijn inmiddels in bedrijf. De derde opbouw is in voorbereiding. De installaties bestaan elk uit een Yaskawa-Motoman lasrobot type MA 2010 met manipulator type RWV2500-2000-1200 met twee werkstations met elk een roterende as met een opspanruimte van twee meter tussen de schijven. De operator kan achter een scherm de lasdelen in de lasmal opbouwen, terwijl de lasrobot de andere samenstelling aan de andere kant van het scherm af last. Hierdoor wordt stilstand tot een minimum beperkt. Ook is er een handmatige sturing voorzien, zodat de operator de externe as, waarop hij het werkstuk laadt en ontlaadt, manueel kan draaien voor een betere laadpositie. Voor de lastechniek is gekozen voor de pulserende Fronius stroombron

van het type TPS320i CMT die bij een inschakelduur van 40 procent 320A kan leveren. CMT staat voor Cold Metal Transfer, BOZ Group investeert fors om de stijgende vraag naar robotlascapaciteit een beproefde lastechniek van tegemoet te komen. Foto: BOZ Group Fronius met shooting en opleiding die ons heeft weinig warmte-inbreng. Verder is de doen besluiten om met dit merk lastoorts voorzien van een interne verder te gaan. Tot nu toe zijn we toortsreiniger met draadafknipper. bijzonder tevreden over de De robot is uitgerust met een touch sensor waarmee de exacte locatie van performance.’ Voor de BOZ Group weer een logide lasnaad kan worden gedetecteerd. sche stap in verdergaande automatiPeter Huijgens, operations director, sering in de productie van hightech legt uit: ‘We waren al jaren verplaatwerkdelen en hoogwaardige trouwd met de robotlastechniek samengestelde plaatwerkconstrucdoor onze drie Cloos-lascellen en ties, op weg naar de realisatie van een MOTOMAN-lasrobot van Yasde smart factory en World Class kawa die allemaal steeds tot onze Manufacturing. volle tevredenheid hebben gefunctiwww.bozgroup.nl oneerd. Het is vooral de support van www.yaskawa.eu.com Yaskawa op het gebied van trouble

Vlakbodem 10

3247 CP Dirksland

the Netherlands

+31 187 602 744

www.tbp.nl

info@tbp.nl

focus on cost drives out quality focus on quality drives out cost precisiebeurs.nl | 13 & 14 nov | stand 216

november 2019

SMART FACTORY EUROPA START MET DRIE LANDEN Het bouwen van data driven innovations riep tal van positieve en negatieve associaties op. ‘Nieuwe wijn in oude zakken’, maar dan wel efficiënter en effectiever. Want gebaseerd op meer kennis van de klant. Waar tegenover werd gezet dat de uitkomsten die algoritmes produceren moeilijk zo niet onmogelijk goed op juistheid zijn te beoordelen. ‘De motivatie voor bijvoorbeeld een voorspelling van onderhoud kan niet gecontroleerd worden. En wie is er verantwoordelijk voor?’, aldus enkele van de overwegingen tijdens de workshop ‘Data driven innovation - unlocked by artificial intelligence’, gemodereerd door Isinay Kemmler, ceo van het Duitse Allymatch. In het vervolg van de workshop kwam ter sprake hoe samenwerking tussen Nederlandse en Duitse bedrijven, kennisinstellingen en intermediairs het ontwikkelen en toepassen ‘data driven innovations’ zou kunnen ondersteunen. De workshop was een van de drie die onderdeel uitmaakten van het Cross-border Event Digital Industry dat eind september plaatsvond in het Atrium van Brainport Industries Campus in Eindhoven. Een pro-

gramma gericht op het beantwoorden van de vraag hoe Nederlandse en Duitse organisaties kunnen samenwerken om de digitalisering van de hightech industrie van beide landen te versnellen en te versterken. Als een manier om de productiviteit in weerwil van de vergrijzing te laten stijgen én als antwoord op de Chinese daadkracht op dit terrein. Tijdens het plenaire deel bleek de ambitie om de Europese samenwerking verder uit te breiden. Peter van Harten, Nederlands ambassadeur van Smart Industry, presenteerde de Smart Factory Europa-overeenkomst, onderdeel van het DuitsNederlandse Actie Plan 2019-2022. Die overeenkomst werd vervolgens ondertekend door John Blankendaal van Brainport Industries, prof. Detlef Zühlke van het Technology Initiative SmartFactory Board Kaiserslautern (een onafhankelijk demonstratie- en onderzoeksplatform voor Industry 4.0) en Dirk Torfs, ceo van Flanders Make (het Vlaams strategisch onderzoekscentrum voor de maakindustrie). Het is de bedoeling dat daar de komende tijd organisaties uit vijf

andere Europese landen op aansluiten, aldus Van Harten. Zühlke tekende er later in het programma wel bij aan te beseffen dat uitbreiding de Impressie van de workshop ‘Data driven innovation - unlocked by artificial samenintelligence’. Foto: Com-magz werking gecompliseren en waarbij ze zelf ondersteuceerder zal maken. ning kunnen gebruiken. Om het event goed te laten aansluiHet event was georganiseerd door de ten op de belangstelling van de plusDuits-Nederlandse Handelskamer en minus honderd ondernemers in de zaal was, behalve voor de workshops, het maakte onderdeel uit van een programma, opgezet vanwege het ook ruimte gemaakt voor pitches bezoek aan Nederland dat de negen van negen Duitse ondernemingen pitchende Duitse organisaties eind en instellingen, waaronder Tenzir september aan Nederland brachten. (beveiliging computernetwerken), Een tegenbezoek van het bezoek dat Sempacon (informatiebeveiliging) koning Willem-Alexander en koninen Maximago (brede ondersteuning gin Máxima aflopen najaar brachten digitaliseringsproces). In drie minuaan Rijnland-Palts en Saarland. ten brachten ze over het voetlicht www.dnhk.org waarin zij hightech Nederland van dienst kunnen zijn bij het digitali-

Mitutoyo’s geroemde precisie nu ook op de shopfloor! www.mitutoyo.nl

Kom ons bezoeken op de Precisiebeurs Stand 17 13-14 November 2019 / Veldhoven

november 2019

UIT DE MARKT FOTONICA-PIONIER PIM KAT VINDT INVESTEERDER VOOR GROEISPURT Al meer dan tien jaar pioniert Pim Kat met geïntegreerde fotonica; zijn bedrijf Technobis heeft er al bijna twintig miljoen euro ingestoken. Fotonica is lichttechnologie voor de datacommunicatie van de toekomst, met veel meer capaciteit bij een veel lager energieverbruik dan de huidige halfgeleidergebaseerde elektronica. Daarnaast is fotonica ook uitermate geschikt voor sensing met behulp van glasvezeldetectiesystemen die geïntegreerde fotonische chips bevatten. Op dat laatste mikt Kat met veelbelovende toepassingen in onder meer medische instrumenten, precisiemachines en vliegtuigen (om hun ‘structurele integriteit’ te bewaken). Nu voorloper Kat met zijn bedrijf voor een doorbraak van die geïntegreerde fotonica staat en de stap van r&d en prototyping naar grootschalige productie moet zetten, is een kapitaalinjectie nodig. Daarvoor zorgt Active Capital Company, dat de meerderheid van de aandelen Technobis heeft overgenomen van Kat. Kat investeerde zelf ook nog weer. Tevens is een nieuwe ceo aangesteld, Daan Koppen de Neve, die de groeispurt bedrijfskundig in goede banen moet leiden. Kat zet

een stap opzij en wordt cto. De Technobis Group in Alkmaar is een holding met drie onderdelen. Naast Integrated Photonic Sensing (IPS) zijn dat Technobis System Supplier, dat complete productontwikkelingsprojecten uitvoert voor onder meer medische apparatuur, en Technobis Crystallization Systems. De overname van ‘zijn’ Technobis geeft Pim Kat een dubbel gevoel, maar hij is toch vooral opgelucht. Het traject voor de verkoop heeft al met al 3,5 jaar geduurd, vertelt hij. ‘Er meldden zich in die periode zes kandidaten, maar met vijf van hen ging het om een of andere reden telkens mis. Dit was het juiste moment. Ik ben nu 63 en wil niet tot mijn zeventigste op de huidige intensieve manier doorgaan. Je moet beseffen dat je rol een keer is uitgespeeld. Je kunt niet een leven lang start-up blijven, een leuk technisch bedrijf dat vooral veel r&d doet. Productie wordt nu bij ons significant groter en dat was ook het doel, want mijn ambitie is dat onze fotonische systemen in elk vliegtuig ter wereld zitten. We draaien nu 30 miljoen omzet, met 85 medewerkers,

Pim Kat: ‘Ik wilde Technobis Europees houden en liefst Nederlands, dus ben ik nu heel blij met het Nederlandse Active Capital Company.’ Kat was vorig jaar één van de gasten tijdens de DISCAtalkshow van Link Magazine. Foto: Sam Rentmeester

van wie 70 vast. De nieuwe eigenaar mikt op 150 miljoen euro omzet over vijf jaar, waarvan 120 miljoen uit IPS. Ik ben echter niet de beste groeidirecteur, veel meer een pionier. Als cto heb ik het minder druk en draag ik minder verantwoordelijkheid voor de operationele zaken; nu ga ik me nog een paar jaar met alleen maar leuke, technische dingen bezighouden.’ Daarbij tellen voor Kat natuurlijk ook de financiën: ‘Op mijn 63e was ik een van de weinigen met nog

ROBOTICS DAYS POWERED BY STÄUBLI In navolging van een succesvolle eerste editie in België organiseert Stäubli, leverancier van mechatronische oplossingen, op 6 en 7 november voor het eerst in Nederland de Robotics Days. Samen met negentien partners is er in de Basiliek in Veenendaal een heus roboticaevent met een beursgedeelte (met 26 robotdemo’s), een lezingenprogramma en gratis lunch. Stäubli Robotics pakt uit met HelMo, een nieuw mobiel robotsysteem dat volledig autonoom beweegt met behulp van intuïtieve, gebruikersvriendelijke mapping van de omgeving en het veilig herkennen van obstakels door middel van scanning. HelMo, die uitgerust is met een 6-assige robot van de nieuwe TX2-serie, kan allerlei taken uitvoeren waaronder ook taken die samenwerking tussen mens en machine vereisen. Door de talrijke robotdemo’s is bijna het volledige robotgamma van Stäubli live te bekijken.

Een groot deel van het robotaanbod van Stäubli is in Veenendaal live te bekijken. Foto: Stäubli

Robotica vraagt vanzelfsprekend om aspecten als vision, veiligheid, afscherming, software, grippers, tracking, programmeren, motion & PLC’s. Daarom zijn negentien partners aanwezig met demonstraties. In de lezingen komt onder meer aan bod de robotica in de voedingsin-

dustrie (door EHEDG) en innovatieve haptic solutions voor tele-operation (door MOOG). Deelname aan het event is gratis, inschrijven is noodzakelijk. https://solutions.staubli.com/staublibelgium-robotics-day-2019-nl

een volledige hypotheek en schulden op mijn aandelen, dus een stukje cashen was welkom.’ Uiteindelijk had Kat met de Nederlandse investeerder Active Capital Company de beste klik. ‘Wij staan nu aan de vooravond van de echte groei; zij hebben daar geloof in en dat hielden ze gedurende het overnametraject vast. Ik wilde Technobis Europees houden en liefst Nederlands. Dus ben ik nu heel blij. Natuurlijk zijn er geen garanties dat het Nederlands blijft. Als over vijf jaar die omzet van 150 miljoen is behaald, wordt Technobis natuurlijk interessant voor heel veel partijen. Meldt zich een Koreaan of Amerikaan, dan kan ik geen voorwaarden meer stellen, want ik ben niet meer in charge. Maar het intellectueel eigendom dat in Nederland wordt opgebouwd en de r&d kunnen we waarschijnlijk wel hier houden. Productie in grote aantallen op termijn waarschijnlijk niet.’ De speciale machines voor de packaging van fotonische chips – voor processtappen die uit de semicon bekend zijn, als die-bonding en wirebonding, en voor typisch fotonische processtappen, zoals fibre array alignment – betrekt Technobis nu vooral van een Duitse partij, ficonTEC. In Alkmaar staat op dit moment één productielijn, voor manuele en semi-automatische packaging. Dankzij de kapitaalinjectie kan het bedrijf nu investeren in volautomatische lijnen. Die komen te staan in de nieuwe fabriek die in Alkmaar gaat verrijzen. www.technobis.com www.activecapitalcompany.com

november 2019

LEGACY: ONVERMIJDELIJK, HINDERLIJK, SOMS RISKANT, MAAR MANAGEABLE

‘NU BEDENKEN ZE BIJ BOEING WEER EEN ‘FIX’ VOOR HET HUIDIGE PROBLEEM’

THEMA LEGACY: HERGEBRUIKEN, OF OPSCHONEN EN EEN FRISSE START MAKEN? Legacy, technologie die ooit top was, maar inmiddels niet meer. Doordat releases elkaar in een steeds hoger tempo opvolgen, groeit de

Legacy. Iets wat ooit een goed idee was, maar inmiddels niet meer. Iets wat ooit een succesvolle innovatie was, maar inmiddels achterhaald. Iets wat ooit waarde toevoegde,

hoeveelheid legacy in producten steeds sneller. Dat heeft voordelen, want bestaande, proven technology hoeft niet opnieuw getest te

maar nu vooral in de weg zit bij het ontwikkelen van iets nieuws. Naarmate er meer

worden. Maar legacy kan ook gewoon hinder-

ontwikkeld wordt, de complexiteit toeneemt en de life cycle wordt verkort, ontstaat er

lijk zijn en zorgen voor – mechatronisch en

steeds meer legacy. Hard- en software. In dit artikel vertellen mensen uit het veld hoe

softwarematig – suboptimale oplossingen. Hoe

legacy ontstaat, hoe het niet alleen frustrerend, maar zelfs gevaarlijk kan worden. En hoe je het binnen de perken houdt.

kan een hightech bedrijf het badwater kwijtraken, maar het kind behouden? Wat zijn de nadelen en de risico’s van beginnen met een schone lei? Welke (it-)hulpmiddelen zijn er om

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

elke technologie nieuw ontwikkeld wordt, welke hergebruikt wordt en welke het etiket legacy krijgt, wordt bij Ultimaker bovenal bepaald door de markt. Bij het ontwikkelen van nieuwe 3D-printers zet dit bedrijf – met het Nederlandse hoofdkantoor in Utrecht – vooral in op die zaken die aansluiten bij de ontwikkeling van de marktvraag. ‘Bij de ontwikkeling van onze nieuwe S3-printer hebben we goed gekeken naar de succesfactoren van de bestaande S5. De klant blijkt heel tevreden over de kwaliteit van de kleine objecten die hij met die machine kan printen. Daarom hebben voor de S3 niet zozeer ingezet op het verbeteren van de hardware van de printer, maar op het gebruikersvriendelijker maken ervan, door aanpassingen in de software. Als printers verspreid in een gebouw staan opgesteld, kan de gebruiker nu van afstand zien

welk materiaal er in een bepaalde printer zit, of dat voldoende is voor de job die hij wil laten uitvoeren en of er nog taken in de wacht staan die voorrang hebben’, zo schetst global pr specialist Moniek Jansink.

kaf van koren te scheiden, om de groeiende berg legacy in de installed base te beheren en te beheersen en om te voorkomen dat legacy het innoveren en nieuwe businessmodellen in de weg gaat zitten? En hoe kan de aanwas van

VERRE VAN STABIEL Bij het ontwerpen van nieuwe 3D-printers moet Ultimaker zo goed mogelijk inspelen op een verre van stabiele marktvraag, stelt global product marketing director Rutger Stronks. ‘3D-printen is inmiddels bij veel bedrijven een volwassen productietechnologie, goed geïntegreerd in de workflow en geaccepteerd als serieus alternatief voor bestaande technologieën. Nu belanden we in de fase van adoptie waarin de printers in het bedrijfsnetwerk worden geplaatst zodat het mogelijk wordt producten – die in het r&dcenter op de hoofdvestiging ontworpen zijn – decentraal en wanneer dat relevant is te printen. Want dat scheelt tijd en geld, verkort de time-to-

legacy vertraagd worden?

• ‘3D-printen is inmiddels bij veel bedrijven een volwassen productietechnologie.’ • ‘Dertigers stellen veel minder vragen over de haalbaarheid en duurzaamheid van 3D-printen.’ • ‘De vraag is of later toegevoegde software het functioneren van oudere software verstoort.’ • Het voorkomen en managen van legacy is bovenal mensenwerk.

market en reduceert transportkosten en CO2uitstoot.’

AFSCHEID NEMEN

Bart Van der Schueren, Materialise: ‘Als wij aangeven dat dat onderdeel ook in één keer geprint kan worden, leidt dat tot vragen.’ Foto: Materialise

november 2019

Ray Kok, Siemens Digital Industries Software: ‘Er is altijd wel verouderde soft- en hardware aanwezig die de klant problemen oplevert.’ Foto: Com-magz

Ook in de 3D-printketen, maar dan op een andere plek, zit Materialise uit Leuven. Dat bedrijf bedient zijn klanten met het 3D-printen van producten van de klant en met besturingssoftware waarmee de klant zelf zijn product kan printen. Ook hier bepaalt in de eerste plaats de klant wat legacy wordt, maar wel op een heel andere manier: hij moet afscheid nemen van de conventionele productietechnieken waarmee hij zo vertrouwd is. In toenemende mate print Materialise gebruiksklare eindproducten (dikwijls voor de medische markt), en steeds minder prototypes, schetst Bart Van der Schueren, executive vice president en cto. ‘Inmiddels behalen wij meer dan de helft van onze omzet met het 3D-printen van eind-

producten of met de software daarvoor’, is zijn inschatting. En dat percentage stijgt, omdat het vertrouwen van de markt in de kwaliteit van de producten toeneemt. Een langzaam proces, constateert hij. Immers, reeds in de jaren 90 startte Materialise met het 3D-printen van eindproducten en het ontwikkelen van de software daarvoor.

ONZEKERDER Materialise heeft te maken met ontwerpers en engineers bij de klant die zijn opgeleid in en jaren ervaring hebben met het ontwerpen en industrialiseren van producten bestaande uit tal van kleine componenten. ‘Ze zijn bijvoorbeeld gewend dat een onderdeel wordt samengesteld uit twintig componenten die met de conventionele productietechnologieën gemaakt worden, door te frezen, te snijden, te spuitgieten et cetera. Als wij dan aangeven dat dat onderdeel ook in één keer geprint kan worden, leidt dat tot vragen. Immers, de frees- en spuitgietprocessen en dergelijke kent de ontwerper door en door. Hij weet uit ervaring dat hij daarmee een eindproduct kan maken met een voldoende lange levensduur. Over de kwaliteit van het 3D-printen is hij veel onzekerder.’ Belangrijke argumenten voor de klant om toch de stap naar die nieuwe productietechnologie te wagen, zijn de time-to-market en de kosten. ‘Als hij geen matrijzen hoeft te maken, scheelt dat veel. Hij kan dan snel met een eerste versie van zijn product de markt op en daar feedback vergaren voor verdere optimalisatie. Omdat er geen nieuwe matrijzen gemaakt hoeven te worden, zijn de kosten van wijzigingen veel lager en is er minder tijd mee gemoeid. Vervolgens kan hij, zodra het product is uitontwikkeld en de seriegrootte groeit, alsnog besluiten op de conventionele manier te gaan produceren.’ Ook weegt mee dat in sommige gevallen met 3D-printen extra functies aan een product kunnen worden toegevoegd die met frezen en spuitgieten niet mogelijk zijn, aldus Van der Schueren: ‘Door te printen kun je bijvoorbeeld de grijper van een robotarm voorzien van vacuümkanaaltjes waardoor die trefzekerder werkt. Die robot kan daarmee sneller zijn werk doen.’

DERTIGERS Voorts wordt geleidelijk aan vaker voor het 3D-printen van eindproducten gekozen omdat de beslissers bij de klant inmiddels de dertigers zijn die zijn opgegroeid met de computer. ‘Die stellen veel minder vragen over de haalbaarheid en duurzaamheid van het 3D-printen. En hebben klanten eenmaal positieve ervaringen opgedaan met deze technologie, dan kiezen ze daar voor volgende projecten gemakkelijker opnieuw voor.’ De jonge generatie is dus – weinig verrassend – sneller bereid afscheid te nemen van verouderde hard- en software. Maar waar een wil is, is lang niet altijd een weg. Als er ingezoomd wordt op de legacy in besturingssoftware, wordt een ‘heel significant probleem’ zichtbaar, aldus Ton Peijnenburg, adjunct-directeur van system supplier VDL ETG in Eindhoven. ‘Voor de aansturing van machines of modules daarvan wordt vaak

Illustratie: Josje van Koppen

gebruik gemaakt van software waarvan de oorspronkelijke versie soms meer dan tien jaar geleden is geschreven. Dat is toen gedaan in een programmeertaal waarin in detail werd vastgelegd hoe welke functies moesten worden aangestuurd. Maar dat was tevens een taal die de programmeur alle ruimte gaf om zijn werk naar eigen inzicht te doen. En documentatie legde hij niet aan. De code zelf was immers de documentatie, zo was de redenatie. Voor de engineer die later de besturingssoftware wilde aanpassen omdat de machine een extra functie moest krijgen, was het lastig die oude code goed te doorgronden. Dus bouwde hij er wat aan vast.’

‘FIXEN’ 737 MAX Dat proces heeft zich bij machinebouwers in de loop der jaren herhaald en zo is er veel besturingssoftware ontstaan gebaseerd op een oude kern die als een ‘bloemkool’ uitdijde, met steeds weer nieuwe ‘roosjes’. ‘De vraag is of die later toegevoegde software in specifieke gebruikssituaties het functioneren van oudere software wellicht verstoort. Het is bijvoorbeeld goed mogelijk dat de software in de Boeing 737 Max die verantwoordelijk is voor het naar beneden drukken van de neus van het vliegtuig, door de engineers is geschreven om een ander besturingsprobleem op te lossen. Ze hebben een fix bedacht waarvan de functionaliteit niet goed genoeg is getest. En nu zijn ze weer een fix aan het bedenken om het huidige probleem op te lossen.’

OPLOSSINGEN? Natuurlijk zou een machine- of vliegtuigbouwer alle besturingssoftware kunnen weggooien en helemaal opnieuw kunnen beginnen. Maar dan kan er iets ontstaan wat alle hoofdfuncties van de machine goed aanstuurt, maar allerlei subfuncties – al dan niet later toegevoegd – niet, aldus Peijnenburg. Een andere oplossing is al die code handmatig te controleren, maar dat is zeer arbeidsintensief: in een complexe machine kan het om vele miljoenen regels gaan. ‘Voor het doen van reverse engineering onderzoeken de TU/e, TNO en andere kennisinstellingen in hoeverre machine learning soelaas kan bieden’, weet Peijnenburg. ‘Een andere oplossing waaraan gewerkt wordt, is het bouwen van ‘hekjes’ rond de software die nodig is voor de besturing van één subfunctie. Als je dat stuk software dan via een interface verbindt met een andere subfunctie, kun je uit de datastroom over die interface de kenmerken van die onderlinge communicatie afleiden. Dat inzicht kun je gebruiken om bugs in die communicatie te achterhalen.’ Kortom, het probleem van de besturingssoftware-legacy is omvangrijk, een kant-en-klare oplossing is nog niet voorhanden.

LEGACY DOCUMENTEREN Duidelijk is dat het goed documenteren van een innovatie tijdens de ontwikkeling problemen op een later moment kan voorkomen. Voor de mensen van Siemens Digital Industries Software is

november 2019

MORE TOUCH. MORE PC. MORE POWER. www.br-automation.com/multitouch

< < < < < < < < <

THEMA LEGACY: HERGEBRUIKEN OF OPSCHONEN EN EEN FRISSE START MAKEN? de markt. Met onze software kunnen data uit verschillende systemen worden geïntegreerd en op maat van de individuele gebruiker worden gevisualiseerd. Zo helpen we de klant bij het managen van zijn legacy.’

ERVARING GEVRAAGD Door te printen kun je de grijper van een robotarm voorzien van vacuümkanaaltjes waardoor die trefzekerder werkt en de robot sneller kan handelen. Foto: Materialise

legacy vaak het startpunt van gesprekken met de klant. ‘Er is altijd wel verouderde soft- en hardware aanwezig die de klant problemen oplevert’, verduidelijkt Ray Kok, vice president cto cloud & edge services. Siemens kan de klant van dienst zijn bij het vervangen van de legacy it- of ot-software (ot staat voor operational technology, red.) in diens processen. Maar Kok en zijn collega’s kunnen dat ook als de klant problemen heeft met legacy in zijn producten. In het PLMsysteem Teamcenter kunnen per product de configuraties worden bijgehouden, in elke fase van de life cycle, van engineering en productie tot service, schetst hij. Daartoe worden producten in drie bills of material (BOM) gedocumenteerd: de Engineering-BOM, Manufacturing-BOM en Service-BOM. ‘Die drie BOM’s zijn gekoppeld. Daardoor kan het systeem een servicemonteur waarschuwen als die een kapotte component wil vervangen door een andere component die conflicteert met andere onderdelen in de configuratie.’

LEGACY MANAGEN Om het werk voor de monteur verder te vergemakkelijken – en fouten te voorkomen – kan met de low-code applicatiegenerator van Mendix, het Rotterdamse softwarebedrijf dat sinds medio vorig jaar onderdeel is van Siemens Digital Industries Software, een applicatie gebouwd wor-

‘Managers die niet letten op de balans tussen disciplines, produceren vooral legacy’

den die dat conflict visualiseert en zo inzichtelijk maakt (zie ook het artikel op pagina 28). ‘Er kan een app gebouwd worden die, op basis van informatie uit de E-BOM laat zien waarom een aanpassing in de S-BOM technische problemen oplevert. Dezelfde app kan ook putten uit SAP en aan de hand van de data daaruit de monteur vertellen of de gekozen component beschikbaar is in

Maar het managen van legacy is niet alleen een kwestie van het implementeren van de juiste software om de BOM’s in diverse life-cycle-stadia vast te leggen. Het voorkomen en managen van legacy is bovenal mensenwerk. Het maken van de juiste keuzes in een productontwikkelproject, om het kaf van obsolete technologie te scheiden van het koren van nog relevante technologie en daar nieuwe technologie aan toe te voegen, vergt ervaring, betoogt Jaap Snip, partner en co-founder van IM-Aces. Deze Eindhovense consultancyorganisatie ondersteunt klanten bij productontwikkelprojecten en doet dat met een bijzondere groep mensen: zo’n vijfentwintig 50- en 60plussers. Een bewuste keuze, verklaart Snip, want de projecten vragen bij uitstek om de combinatie van brede, multidisciplinaire technologische kennis én mensenkennis. ‘Die combinatie is schaars, zeker in de technologische industrie, en vind je vaak juist bij mensen met jarenlange managementervaring.’ Dergelijke mensen weten tijdens projecten de balans te bewaren tussen alle disciplines, tussen business en technologie, hun belangen en de spanningsvelden daartussen. ‘Want een onervaren projectleider met te weinig technologische kennis kan te weinig aandacht hebben voor de inbreng van een bepaalde onderzoeker en te veel zijn oren laten hangen naar de wensen van het hoger management dat toch vooral wil dat het project binnen budget blijft en zo snel mogelijk resulteert in een nieuw product. En een systeemarchitect kan juist weer te weinig oog hebben voor de businesskant. Die disbalans tussen budget en planning enerzijds en kwaliteit anderzijds zie ik vaak terug in de praktijk.’

eens dat evenwicht te kunnen creëren met het simpelweg tekenen van een organigram waarin elke discipline is opgenomen. Maar hier is geen papier maar praktijkervaring nodig. Het vergt strak management, met oog voor technologie én mens, voor een spanningsveld dat klopt.’

VOORUITZIENDE BLIK En, ten slotte, het voorkomen van (hinderlijke) legacy vergt een vooruitziende blik, door Jaap Snip geduid met ‘roadmapping’ en ‘portfoliomanagement’. ‘Werk toe naar één technologisch platform, één succesvolle kerntechnologie, die vervolgens kan dienen als technologische basis voor vervolgproducten.’ www.ultimaker.com www.materialise.com www.vdletg.com www.siemens.com/plm www.mendix.com www.im-aces.com

Jaap Snip, IM-Aces: ‘Werk toe naar één succesvol technologisch platform dat kan gaan dienen als basis voor vervolgproducten.’ Foto: Com-magz

BALANS BUSINESS EN TECHNOLOGIE En daar kan een product uitkomen, vervolgt Snip, dat niet goed werkt omdat de interactie tussen de diverse submodules met hun deelfuncties niet optimaal is. Evengoed is mogelijk dat industrialisatie te weinig aandacht krijgt en serieproductie te duur wordt. Of dat business development of marketing te weinig aan bod zijn gekomen en er een product ontwikkeld wordt dat goed functioneert en tegen lage kosten in serie is te produceren, maar niet aansluit bij de klantvraag, duidt hij. In al die gevallen moet er – versneld – afscheid genomen worden van een submodule, een module of een compleet product. Managers die niet letten op de balans, produceren vooral legacy. ‘Het management denkt nogal

Ton Peijnenburg van VDL ETG: ‘Een machinebouwer zou helemaal opnieuw kunnen beginnen, maar dan kan er iets ontstaan wat hoofdfuncties van de machine goed aanstuurt, maar subfuncties niet’, Foto: Com-magz

november 2019

THEMA LEGACY: HERGEBRUIKEN OF OPSCHONEN EN EEN FRISSE START MAKEN?

TRYMAX SEMICONDUCTOR IN NIJMEGEN BOUWT SLIM VOORT OP HET VERLEDEN

‘ONZE LEGACY-INKOMSTEN WAREN HARD NODIG VOOR EIGEN PRODUCTONTWIKKELING’ Trymax werd in 2003 opgericht om service en onderhoud te verlenen aan bestaande Matrix-machines op de productievloer bij chipfabrikanten. Een jaar of tien geleden begon

• Het besef daagde dat op lange termijn een

het bedrijf uit Nijmegen een eigen product te ontwikkelen op basis van alle opgedane

eigen product nodig was. • Trymax wilde dat zijpad van onderhoud en refurbishment niet langer bewandelen. • ‘Al onze kennis hebben we in een compleet nieuw jasje gestopt.’ • Trymax is een fast follower, maar wel een heel innovatieve.

kennis. Met veel succes. Trymax heeft de onderhoudspoot waarmee alles begon helemaal opgeheven. Dat besluit was onvermijdelijk. Ceo en oprichter Leo Meijer: ‘We zijn nu een oem’er die nieuwe producten levert met alles erop en eraan. Al was er wel een paar jaar nodig om ons imago in de markt om te buigen.’

DOOR LUCY HOLL

onder de legacy-activiteiten van Trymax waren de compleet zelfgebouwde machines er waarschijnlijk nooit gekomen. En andersom: als Trymax niet tijdig had ingezet op eigen producten, had het hele bedrijf misschien allang niet meer bestaan door een opdrogende legacy-markt. Het één kon niet zonder het ander. Dat zit zo. Oprichter Leo Meijer begon ooit als equipment engineer bij Philips Semiconductors, waar hij verantwoordelijk was voor de installed base process equipment in de fabriek. Op een dag kreeg hij de leiding over de groep onderhoudsmonteurs in de Philips-fabriek in Nijmegen. Vervolgens maakte hij de overstap naar de Amerikaanse chipmachinebouwer Matrix Integrated Systems en werd senior field service engineer op de locatie Leuven. Maar in 2003 nam Axcelis Technologies Matrix

een groot netwerk opgebouwd en de klanten vertrouwden op hem. ‘Veel machines die we onderhielden, stonden al jaren in het veld. We begonnen ook onderdelen te verkopen waarvoor we een supply chain moesten opbouwen. Bovendien gingen we machines terughalen uit de markt en compleet reviseren. En een vierde poot werd het werken aan verbeteringen, zodat de systemen bij de klanten langer mee konden.’

SPANNINGSVELD Het ging goed, maar nieuwe klanten waren er logischerwijs nauwelijks. Meijer: ‘Je kunt zo’n business in de startperiode best snel laten groeien, maar daarna neemt het alleen maar af. Er komen geen Matrix-machines bij. Daarnaast was er het spanningsveld tussen vraag en aanbod. Op het moment dat een klant behoefte had aan een gereviseerde machine, was het aanbod er misschien niet. En andersom: als er wel machines

Van een fast follower wil Trymax opstomen naar technology leadership

over. Axcelis was vooral geïnteresseerd in de nieuwste modellen. Alle legacy werd obsolete verklaard en niet meer ondersteund. Het oude Matrix had in Europa een grote klantengroep. Meijer besloot om onder de naam Trymax (de letters komen van Matrix) de service- en onderhoudsactiviteiten voort te zetten, aanvankelijk in zijn eentje, maar al snel met personeel. Hij had

november 2019

beschikbaar waren, vroeg het grote investeringen om ze op het schap te zetten. Dat maakte het een lastige, onzekere markt.’ Het besef daagde dat op lange termijn een eigen product nodig was, met volledige controle over de supply chain en het aanbod. Meijer: ‘We groeiden daar haast als vanzelf naartoe met onze legacy-activiteiten, we kenden de markt prima,

we wisten waar klanten behoefte aan hadden. We zijn dat toen naast elkaar gaan doen.’ Meijer haalde Ludo Vandenberk erbij die hij kende uit zijn Philips- en Matrix-tijd. Vandenberk is nu vice president marketing & engineering. Alleen maar refurbishen zag hij niet zitten, maar als Trymax de rol van oem’er op zich ging nemen, was hij geïnteresseerd. ‘De legacy-poot stelde ons in staat om de ontwikkeling van producten te financieren en de organisatie richting eigen productie te laten groeien.’

BEWEZEN TECHNOLOGIE Inmiddels biedt Trymax een compleet eigen productlijn, NEO genaamd, voor de fabricage van geïntegreerde schakelingen in de halfgeleiderindustrie. Het betreft op plasmatechnologie gebaseerde machines voor onder meer het verwijderen van lichtgevoelige lakken, etsen van uiteenlopende materialen en oppervlaktebehandelingen. Inmiddels zijn er platformtypen voor wafers tot 8 inch (200 mm) en voor wafers tot 12 inch (300 mm). De machines gaan de wereld over voor tussen de 300.000 en ruim 1 miljoen euro. ‘We zijn begonnen met een eigen product dat hetzelfde doet als de machines die wij onderhielden, gebaseerd op die bewezen plasmatechnologie. Iets compleet nieuws bedenken van scratch af aan was heel moeilijk geweest. We wilden geen uitvinders zijn. Trymax is een fast follower, maar wel een heel innovatieve. We mikten op klanten die niet aan de high-end zitten, het zijn niet de Intels.’ Maar die vervangingsmarkt bleek wel een prima keus.

LAGERE DREMPEL Bestaande (en steeds meer nieuwe) klanten bleken zeer bereid om de nieuwe machines te kopen. Ze hadden immers al een goede relatie met Try-

Van links naar rechts: Jules Spaanjaars, Leo Meijer en Ludo Vandenberk in een assemblageruimte van Trymax. Door de groei is er enorm ruimtegebrek. ‘We zijn op zoek naar een grotere locatie, dat kan ook buiten Nijmegen zijn.’ Foto: Bert Beelen

max, de acceptatiedrempel was lager dan wanneer het om een compleet nieuwe speler had gegaan. Trymax kende de processen en wist vanuit het verleden precies waar de gebreken in de oude Matrix-apparatuur zaten. Die gebreken konden in de eigen ontwerpen vermeden worden. Ook was tot in detail vanuit het verleden bekend hoe het met de uptime zat en wat de grootste oorzaken van downtime waren. ‘Al onze kennis hebben we in een compleet nieuw jasje gestopt, met een compleet nieuw platform, inclusief softwarecommunicatie. De machines zijn geheel klaar voor smart industry’, zegt Jules Spaanjaars, chief operations officer. Hij kwam begin vorig jaar in dienst om de sterk groeiende organisatie en productie verder te stroomlijnen en optimaliseren. Er zijn maar twee grote concurrenten op de wereld met soortgelijk, kwalitatief hoogstaand aanbod als de NEO-machines. Ofwel: Trymax zit in de top-3.

OUDE IMAGO AFSCHUDDEN De ommezwaai ging natuurlijk niet zomaar. ‘Je kunt nieuwe machines in de markt zetten, maar klanten zien je aanvankelijk nog steeds als die club van de legacy-producten. Dat imago moesten we van ons afschudden. We willen een oem’er zijn die nieuwe producten levert met alles erop en eraan, maar het heeft wel een aantal jaren geduurd voor de markt ons zo zag. We moesten eerst een behoorlijke installed base realiseren.’ Inmiddels staan wereldwijd al meer dan 250 eigen NEO-machines bij klanten. Vorig jaar viel het besluit om compleet met service en onderhoud van oude Matrix-machines te stoppen. De verkoop van eigen machines genereert allang veel meer omzet. Trymax wilde dat

zijpad van onderhoud en refurbishment niet langer bewandelen. Het was ook een aflopende zaak. Vroeger lag Leo Meijer bij wijze van spreken zelf nog onder de oude machines: de kennis van het onderhoud is lastig over te dragen. Opleiden van nieuwe onderhoudsmensen was moeilijk.

TIER-1 KLANTEN Komende tijd zijn weer nieuwe belangrijke stappen te zetten. Van een fast follower wil Trymax opstomen naar technology leadership. Door niet alleen bestaande technologie toe te passen en te verbeteren, maar door daadwerkelijk veel meer eigen technologie in te brengen. ‘Stilstand is achteruitgang’, zegt Leo Meijer. ‘We moeten door. We zijn nu nog typisch een tier-2- en -3-speler, we willen ook tier-1-klanten gaan bedienen. Die hebben weer een compleet ander verwachtingspatroon.’ Trymax werkt daarom onder meer intensief aan zijn kwaliteitssysteem. Jules Spaanjaars: ‘Als je echt zaken wilt doen met de groten der aarde, moeten we er op alle fronten klaar voor zijn. Ze kunnen je enorm aan banden leggen natuurlijk, alleen al qua aantallen. Stel dat ze met een order komen die groter is dan onze jaarproductie. Wat doen we dan?’

INTERESSANTE VERVANGINGSMARKT Trymax heeft sinds kort nog een ander ijzer in het vuur, eveneens ontstaan uit legacy-kennis. Het platform heet Trymax UV Curing, een net wat minder populaire techniek dan plasma etching maar ook veelbelovend. Er is een markt die grote oem’ers laten liggen. Ook die UV-Cure machines heeft Trymax vele jaren onderhouden en gereviseerd. Ze zijn zeldzaam aan het worden in de markt. Laten we die ook gaan bouwen,

ontstond het idee. Ludo Vandenberk: ‘ We zijn het gesprek aangegaan met de originele oem’er. Hij had alle patenten laten verlopen en wilde die markt niet meer. Wij zien wel aardig wat aanvragen. Het zijn geen enorme aantallen, maar er is toch een vervangingsmarkt van duizend machines wereldwijd.’ De eerste klantenorders voor het 200 mm-UV Curing-systeem zijn binnen, de eerste machine staat klaar voor verzending naar de klant.

AANTREKKELIJKE WERKGEVER Trymax telt nu zo’n zestig medewerkers, van wie tweederde in Nijmegen en de rest op regiokantoren voor verkoop en service in onder meer Milaan en het Chinese Suzhou. De productie van onderdelen wordt zo veel mogelijk bij toeleveranciers in Nederland uitbesteed. De r&d en assemblage gebeurt in Nijmegen. De sterke nadruk op innovatie maakt Trymax een aantrekkelijke werkgever en dat is nodig op de krappe arbeidsmarkt. Sinds het voorjaar is er ook externe financiering om verdere groei te realiseren. NIBC participeert. Jules Spaanjaars: ‘We concurreren met bedrijven die soms vele malen groter zijn dan wij. Maar we hebben nu twee keer – met de NEO- en de UV Curing-lijn – laten zien dat we het kunnen. Nu moeten we heel goed nadenken over een roadmap voor de komende jaren: wat kunnen we vanuit het verleden nog heel goed meenemen en wat zijn nieuwe technieken die klanten over drie tot vijf jaar nodig hebben? Als kleiner bedrijf kun je je prima in die niches bewegen.’ En als de niches mainstream worden, loopt Trymax vooraan.

www.trymax.nl

november 2019

THEMA LEGACY: HERGEBRUIKEN OF OPSCHONEN EN EEN FRISSE START MAKEN

CONNECT GROUP: ZICHT OP MILJOENEN COMPONENTEN

‘BETER PROACTIEF DAN CURATIEF’ Connect Group produceert voor een groeiend aantal Europese industriële bedrijven printed circuit board assemblies (pcba’s), modules en kabelbomen. Grote uitdaging is het gebruiken van componenten die toekomstbestendig zijn en niet gauw verworden tot legacy. Een enkele jaren geleden ingevoerd systeem voor life cycle management is daarbij onmisbaar.

DOOR JOS CORTENRAAD

et is een horrorscenario voor iedere industriële producent: onderdelen of componenten zijn niet meer leverbaar. Door obsoletie van het kleinste onderdeel kan de productie stilvallen, kunnen reparaties niet meer worden uitgevoerd. Re-design is een oplossing, maar kost tijd en is duur. ‘Dat wil je als fabrikant natuurlijk voorkomen’, zegt Bart Allaert, manager advanced technologies op het hoofdkantoor van Connect Group in het Belgische Ieper. ‘Daarom wordt van de toeleveranciers verwacht dat ze onderdelen kunnen leveren gedurende de hele lifecycle. Plus vaak nog voor een periode daarna voor onderhoud en reparaties van apparatuur en installaties. Uiteraard geldt dat ook voor de leverancier van pcba’s en modules.’

gemaakt worden, wanneer de productie eventueel wordt gestopt en of er een nieuwe versie op de markt komt. Aan ons de opdracht om obsoletie te voorspellen en op tijd te tackelen.’

BETROUWBAARHEID ESSENTIEEL

ELKE DAG PRODUCTWIJZIGINGEN

Makkelijker gezegd dan gedaan. De opmars van elektronica gaat onverminderd door. Auto’s, vliegtuigen, telefoons, computers, consumentenartikelen, machines, medische apparatuur zijn volgestouwd met elektronica om de talloze opties te laten functioneren. Goed nieuws natuurlijk voor een Connect Group dat gestaag groeit en inmiddels in de vestigingen in België, Nederland, Tsjechië en Roemenië en Duitsland zo’n 1.950 mensen aan het werk heeft. ‘Zeker’, beaamt Bart Allaert, ‘maar de wereld is ingewikkeld geworden. Wij kopen wereldwijd componenten in. Tientallen miljoenen verschillende componenten die we verwerken in pcba’s, modules en kabelbomen. En van elk eindproduct moeten we een bepaalde kwaliteit en levensduur garanderen. Terecht, betrouwbaarheid is essentieel in onze business. Het betekent echter dat we inzicht moeten hebben in de productiecycli van onze leveranciers. We willen weten hoe lang de componenten nog

Om aan die opdracht te voldoen, zette Bart Allaert met zijn LCM technologieteam zes jaar geleden een systeem voor life cycle management op. ‘Eigenlijk een enorme database met daarin tientallen miljoenen producten’, legt hij uit. ‘We houden elke wijziging bij in het productengamma van onze leveranciers. Een hell of a job ja, meer dan vijf mensen hebben er een fulltime baan aan.’ Elke dag komen er productwijzigingen binnen. Oplopende levertijden bijvoorbeeld, technische productaanpassingen of einde productie. ‘Wij checken dan of dat consequenties heeft voor de pcba’s die wij aan onze klanten leveren. Zo ja, dan komen we in actie. Wij passen onze processen aan en gaan in overleg met de klant.’

november 2019

De vestiging van Connect in Veldhoven. Connect Group heeft zich gespecialiseerd in het bouwen van pcba’s die de nieuwe technologieën ondersteunen. Foto: Connect

MINSTENS ÉÉN ALTERNATIEF Een verandering laat niet direct de alarmbellen rinkelen. ‘Nee hoor. In de database hebben we

voor elke component minstens één alternatief. En het kan ook best zo zijn dat onze klant meegaat met de veranderingen en voldoende tijd heeft om de aangepaste pcba’s in zijn productieproces in te passen. Voor onderhoud of reparaties kan hij voorraad aanhouden en vooruit bestellen. Het is aan ons om te signaleren, te waarschuwen en op die manier mee te denken met het productieproces van onze klanten. We voorzien de klant op basis van zijn bill of material (BOM) van een overzicht hoe lang elke component nog leverbaar is.’

MILIEU EN VEILIGHEID Connect Group houdt niet alleen nauwkeurig zicht op de beschikbaarheid van miljoenen componenten. ‘We controleren ook of de componenten voldoen aan de geldende (milieu)wetgevingen. Zo is het op basis van de RoHS-wetgevingen (Restriction of Hazardous Substances, red.) verboden, of onder strikte voorwaarden nog toegelaten, om loodhoudende componenten te gebruiken. Wij mogen ook niet meer solderen met lood. Dat heeft nogal wat voeten in aarde gehad, want we zijn overgestapt op een soldeersysteem met hogere temperaturen wat weer

247TAILORSTEEL.COM Op maat gesneden metalen platen, buizen en kantdelen online Offerte binnen 1 minuut

Levering binnen 48 uur

24/7 online beschikbaar

100% eigen machinepark

Registreer nu en bespaar kosten en inspanning!

Discover Sophia Your personal online assistant. Smart. Simple. Sophisticated. www.247TailorSteel.com

invloed had op de temperatuurbestendigheid en de gestelde kwaliteit van de boards zelf.’ Sinds enkele jaren is er ook de verplichting op basis van REACH-regels (Registratie, Evaluatie en Autorisatie van Chemische stoffen, red.) om elk component te screenen op gevaarlijke chemische elementen. Elke maand komen daar wel weer nieuwe richtlijnen bij. ‘Gecompliceerd, maar milieu en veiligheid zijn ook belangrijk. We willen zo duurzaam mogelijk werken.’

LONEN OVERAL OMHOOG De Connect Group werd opgericht in 1987 in België als kabelboomfabrikant. Na de overname in 2007 van een Barco-divisie in Poperinge (België) en in 2012 van Halin in Veldhoven, groeide het bedrijf naar een organisatie met zeven vestigingen nu. De ontwikkeling, research en prototyping vinden plaats in onder andere Ieper (België) en Veldhoven, de productiefaciliteiten zijn gevestigd in Oost-Europa. ‘Vanwege de loonkosten’, erkent purchasemanager Filiep Sercu. ‘De voordelen worden echter steeds kleiner. De lonen in Oost-Europa stijgen hard. Veel andere bedrijven zijn uitgeweken naar Taiwan, China, Maleisië en tegenwoordig naar India en Vietnam. Maar ook daar gaan de lonen omhoog. Wij blijven in Oost-Europa en zetten vooral in op automatisering en robotisering. Ook in Oost-Europa zijn geschoolde mensen lastig te vinden. De dag komt dat een printplaat volautomatisch van de band rolt. Voorlopig zijn we nog niet zover.’

FOCUS OP NICHEMARKTEN Connect Group levert aan voornamelijk Europese fabrikanten in railway, automotive, medische apparatuur, machinebouw en luchtvaart. De focus ligt op de kleine en middelgrote series en dus niet op elektronica voor bijvoorbeeld de grote telefoon- en computerproducenten. ‘Die opereren voornamelijk in Azië’, weet Ron van Gils, businessunitmanager in Veldhoven. ‘Wij blijven dichter bij onze klanten en bieden toegevoegde waarde met service en uiteraard ons life cycle management. We richten ons volledig

Cruciale onderdelen die niet mogen falen. Als subcontractor denken we mee. Technology is a Service (TiaS) is onze slogan. Wij willen grip houden en kwaliteit garanderen.’

ANTICIPEREN Precies, vult Bart Allaert aan. ‘LCM is in dat verband logisch. Het werkt perfect. Het liefst worden we in een vroeg stadium betrokken bij plannen van onze klanten. Met het LCM-systeem checken we design op de beschikbaarheid en geplande levenscycli van componenten. Eén component

‘Aan ons de opdracht om obsoletie te voorspellen en op tijd te tackelen’

op nichemarkten die zich heel snel ontwikkelen, aangejaagd door het internet of things (IoT). Alles wordt aan elkaar gekoppeld, apparatuur moet met elkaar communiceren, alles wordt aangestuurd met apps. Daarvoor is vanzelf heel veel slimme elektronica nodig. Wij hebben ons gespecialiseerd in het bouwen van pcba’s die de nieuwe technologieën ondersteunen. Het gaat om printplaten met soms vele honderden componenten.

dat obsoleet wordt, kan een nieuw ontwerp noodzakelijk maken. Dat kost geld en tijd, en juist tijd is in de huidige industriële wereld cruciaal. Het is beter om te anticiperen en verrassingen vóór te zijn: beter pro-actief dan curatief. Met co-development zijn wij en de klant gebaat.’ www.connectgroup.com

november 2019

THEMA LEGACY: HERGEBRUIKEN OF OPSCHONEN EN EEN FRISSE START MAKEN

INDUSTRIËLE ONDERNEMER INVESTEERT LIEVER IN MACHINES DAN IN ERP, MAAR KLOPT TOCH AAN BIJ AXIANS

NIEUWE SOFTWARE HOUDT OUDE UP-TO-DATE Investeren in een nieuwe machine is voor veel ondernemers vaak veel aantrekkelijker dan geld steken in een nieuw ERP-systeem. Toch zetten ze die stap wel, onder druk van grote klanten en ook omdat bestaande systemen goed zijn te upgraden. Temeer daar met low code tegenwoordig snel en makkelijk allerhande extra applicaties aan ERPsystemen kunnen worden vastgebouwd. Een gesprek met Axians over hoe zij met I-Make en OutSystems voorkomen dat bestaande systemen tot legacy verworden.

bij een klant die het bedrag dat wij in rekening brengen voor service, verlaagd wilde zien. Veel mkb-ondernemers hebben geen oog voor de toegevoegde waarde van softwaresystemen. Zij krijgen vaak weinig mee over de updates die worden doorgevoerd en vinden het heel vanzelfsprekend dat hun ERP-systeem altijd draait. Wat dát ze oplevert, is veel minder eenvoudig te kwantificeren.’

TOCH DIGITALISEREN

Mkb-bedrijven kloppen voor digitalisering aan bij Axians, dikwijls als ze dreigen vast te lopen: ‘Dan heeft een grote klant bij een audit een systeem aangetroffen dat geen tracking & tracing-informatie biedt over de leveringen aan hem’, aldus Martin van Kolck, rechts op de foto. Links Paul Poos, in het midden Thijs de Swart. Foto: Com-magz

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

‘L

aatst nog sprak ik bij een bedrijf over de vraag: migreren naar een moderner ERPsysteem of niet? Het management neigde naar investeren in een nieuwe productiemachine. We hebben vervolgens aangetoond dat dat nieuwe ERP-systeem de onderneming vijf fte’s zou schelen en de doorlooptijd substantieel zou bekorten. Een investering van zo’n 3 ton, die het bedrijf in ruim een jaar terugverdient.’ Hoewel Thijs de Swart, client manager bij it-bedrijf Axians, al even rondloopt in de industriële sector, kan hij zijn verbazing over de voorliefde voor geld steken in machines toch niet helemaal voor zich houden. Maar hij heeft er wel verklaringen voor.

november 2019

LASTIGER TE KWANTIFICEREN ‘Als je je mensen informeert over investeren in een machine, komt dat veel positiever over: er komt productiecapaciteit bij. Ga je verouderde software met bijbehorende werkmethoden vervangen, dan krijgen bepaalde mensen andere taken of moeten vertrekken. En het scheelt ook een migratieproces, dat nooit makkelijk is. Want eerst moet je je processen standaardiseren, lean maken, en vervolgens moeten je mensen gaan administreren met een compleet nieuw, modern systeem terwijl het bestaande systeem jaren naar tevredenheid heeft gefunctioneerd.’ ‘En’, vult Martin van Kolck, directeur van de Axians-vestiging in Zaltbommel aan, ‘wat een machine aan waarde toevoegt, is goed zichtbaar in de producten die ze maken. Ik was vorige week

Dat industriële mkb-bedrijven op enig moment toch bij Axians aankloppen voor een verdere digitaliseringsstap, is dikwijls omdat ze dreigen vast te lopen of al vastgelopen zijn. Van Kolck: ‘Dan heeft een grote klant in een audit een systeem aangetroffen dat geen tracking & tracinginformatie biedt over de leveringen aan hem. Ook in andere sectoren als de aerospace en automotive moet je tegenwoordig de kwaliteit van je producten en processen digitaal kunnen aantonen, anders kun je vertrekken.’ Ook speelt, gaat De Swart verder, dat de mensen met veel kennis van en ervaring met dat oude ERP-systeem met pensioen gaan of al zijn gegaan. ‘Of het besef dringt door dat afhankelijk zijn van die ene medewerker die dat subproces in een zelfgebouwd Excel-programmaatje bijhoudt, toch echt niet meer van deze tijd is. Of dat je je voor de productieplanning tegenwoordig niet meer kunt baseren op het ‘gevoel’ van een ervaren productielijnvoorman. En dat er nu toch echt een systeem moet komen waarin al die losse programmatuur en al die in hoofden besloten kennis en ervaring geïntegreerd kan worden.’

BESTAANDE SYSTEMEN UPGRADEN Ten slotte scheelt het dat het met de software die Axians aanbiedt niet nodig is de bestaande oude – legacy – systemen in hun geheel overboord te zetten. Axians in Zaltbommel (onderdeel van VINCI Energies, een internationale netwerkorganisatie die de digitale transformatie en energietransitie ondersteunt) is al sinds 1993 partner van IBM. Axians heeft nog zo’n zestig klanten die in de jaren negentig kozen voor de computerhardware van het Amerikaanse bedrijf en waarop ze door Axians het ERP-systeem I-Make lieten installeren. ‘Dat systeem’, vervolgt Van Kolck (60), die een flink stuk van die geschiedenis persoonlijk meemaakte, ‘hebben we in de loop der jaren uitgebreid met allerlei slimmigheden voor producerende bedrijven. Bijvoorbeeld een speciale module die het voor een kunststofbedrijf, actief in de automotive, mogelijk maakt de kwaliteit van zijn extrusieprocessen te bewaken.’

LOW CODE De drempel om in it te investeren is verder verlaagd door de inzet van het low code-platform OutSystems, schetst de derde Axians-man aan tafel, solution designer Paul Poos. ‘Low code werkt met softwareblokken. Omdat code-schrijven niet nodig is, kan daar snel een app mee gebouwd worden. Bijvoorbeeld om het kwaliteitscontroleproces bij dat kunststofbedrijf te visualiseren – heel toegankelijk op de iPad, op maat van de individuele operator op de werkvloer. Daarvoor ga ik met iemand van de klant – dat kan een key user zijn – achter mijn laptop zitten en samen bouwen we dan in twee dagen een prototype van de voorkant van een applicatie

op het grote scherm in de vergaderzaal. Te zien zijn onder meer tal van opties voor het benoemen van de variabelen die de klant op een portal zou moeten invullen om een bestelling te doen. En voor de terminologie die de klant wenst te hanteren in de offertes en de facturen die hij verstuurt.

DIRECT BETROKKEN Low code versnelt niet alleen het proces, het zorgt ook voor voortdurende en directe betrokkenheid van de klant bij de inrichting van de nieuwe software. Van Kolck: ‘Vroeger, als we een ERPsysteem opbouwden op de IBM van de klant, waren we al gauw 40 tot 60 dagen aan het pro-

‘Je moet tegenwoordigde kwaliteit van je producten en processen digitaal kunnen aantonen, anders kun je vertrekken’

voor de kwaliteitscontrole, of een app voor de productieplanning, of een webportal. De achterkant, waarin de verbindingen geprogrammeerd moeten worden met SCADA, MES of het ERPsysteem, bouwen we vervolgens hier.’ Ter illustratie opent Poos op zijn laptop een venster, dat hij met één druk op de knop projecteert

grammeren, waarna we de resultaten daarvan volgens het waterval-model in één keer over de klant uitstortten. Met OutSystems kunnen we nu in 20 dagen dezelfde functionaliteit opbouwen, in directe samenspraak met de klant. Die ziet het ontstaan.’ ‘In low code zou je’, duidt Poos, ‘zelfs delen van

een ERP-systeem kunnen programmeren. Maar dan gooi je natuurlijk tientallen jaren aan expertise overboord. Het zou niet efficiënt en te complex zijn om ook de kern van dat systeem in low code te gaan bouwen. Daar komt bij dat Microsoft voor de aanvullingen op zijn Dynamics-portfolio tegenwoordig ook eigen low code, het PowerPlatform, aanbiedt. In de Appsource staan goeddeels kant-en-klare apps die geïntegreerd kunnen worden in het Microsoft-platform. Microsoft is minder lang met low code bezig dan OutSystems of Siemens met Mendix, maar investeert daar momenteel fors in.’

SERVICE IN PLAATS VAN PRODUCTIE Kortom, zowel de eigen business als de software geeft genoeg aanleiding om nu te investeren in verdere digitalisering – zou je zo zeggen, aldus Thijs de Swart. ‘Toch zetten heel veel kleinere machinebouwers die stap niet, mede omdat hun leveranciers diezelfde stap niet zetten, waardoor die investering minder rendabel wordt.’ Kritisch: ‘Leveranciers moeten hun mindset veranderen, focussen op service in plaats van op produceren. Daartoe moeten ze investeren in digitalisering. Dat stelt ze in staat te bieden waar hun klant werkelijk behoefte aan heeft: exact het gespecificeerde product geleverd krijgen, op exact de juiste plek en tijd in zijn proces, in de correcte aantallen en tegen de afgesproken kwaliteit en prijs.’ www.axians.nl

Hoogwaardige elektronica producten voor intelligente machines en apparaten Protonic ontwikkelt en produceert industriële elektronica voor OEM’ers en heeft hiervoor alle kennis in huis. • Research • Engineering • Productie info@protonic.nl | www.protonic.nl

november 2019

RUIM 100 VOORKEURSKLANTEN EN -LEVERANCIERS DRINGEN DOOR TOT RONDE 2, DISCA’19

GEMIDDELDE WAARDERING VOOR LEVERANCIERS WEDEROM GEDAALD Ruim 100 nominaties zijn er in de tweede ronde van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards 2019 (DISCA’19). Bijna de helft in de categorie Best Customer, 29 in de categorie Best Knowledge Supplier en 25 in Best Logistics Supplier. Opvallend dit jaar is het grote aantal bedrijven dat in beide toeleverancierscategorieën is genomineerd: de helft van de Best Logistics is ook terug te vinden onder de

DOOR LUCY HOLL EN MARTIN VAN ZAALEN

n totaal zijn in de eerste ronde bijna 400 bedrijven genomineerd. Van de ongeveer 200 genomineerde klantbedrijven hebben er 48 de tweede ronde gehaald. Ook bij de suppliers is plusminus een kwart in de race gebleven. Het criterium om ronde twee te halen is dat een bedrijf door minimaal twee klanten/ leveranciers genomineerd moet zijn. Zeven ‘Best Customers’ hebben ook de tweede ronde gehaald in de categorie ‘Best Knowledge’. De overlap tussen die categorie en de ‘Best Logistics’ is nog veel groter: 13 bedrijven zijn nog voor beide awards in de competitie. Een verklaring daarvoor kan zijn dat veel toeleveranciers zich steeds breder gaan opstellen en erin slagen – al dan niet voor dezelfde klanten – zich zowel met logistieke competenties als met technologische kennis en vaardigheden te onderscheiden. Onder de genomineerde bedrijven vele bekende namen, zoals Festo, Frencken, Mevo en ASML. Maar ook bedrijven die voor het eerst in de tweede ronde komen bovendrijven als Cimar, Faes en Cremer.

november 2019

noemer Best Knowledge. De gemiddelde waardering daalt voor het tweede jaar op rij. Een oorzaak kan zijn de grote marktdruk van de laatste jaren. De top-vijf in elk van de drie categorieën gaat door naar de finale. Die is op donderdag 21 november in Utrecht, voorafgegaan door een spetterde talkshow met boeiende gasten onder leiding van Henk Volberda (UvA) en Carolien Meijer (Bronkhorst High-Tech).

MEETINSTRUMENTEN Genomineerden worden in ronde twee gescoord aan de hand van drie meetinstrumenten, ontwikkeld door Link Magazine in samenwerking met Berenschot, DBSC Consulting en Brainport Industries. Het Best-Knowledge-instrument meet de waardering van klanten voor hun kennistoeleveranciers, die met eigen r&d (inclusief engineering) in Nederland uitblinken in het toevoegen van waarde aan het eindproduct van de klant. De beoordeling omvat de kwaliteit van hun product-, productie- en materiaaltechnologie, de leverbetrouwbaarheid en de doorlooptijd – de mate waarin ze hun technologieën en processen proactief verder hebben verbeterd. Met het Best-Logistics-instrument beoordelen klanten hun logistieke leveranciers op de mate waarin zij er (proactief) in slagen de gevraagde componenten op tijd, in de juiste hoeveelheid, van de juiste kwaliteit en tegen de ‘on target’prijs te leveren en in hoeverre ze zichzelf daarin waar mogelijk hebben verbeterd. Het BestCustomer-instrument tot slot bepaalt omgekeerd de waardering van toeleveranciers voor hun klanten op liefst vijftien aspecten: van ‘Betrekt ons tijdig bij de ontwikkeling’ en ‘Ondersteunt

ons bij het verbeteren van onze producten en processen’ tot ‘Deelt opbrengsten en risico’s op eerlijke wijze met ons’ en ‘Betaalt altijd op tijd het afgesproken bedrag’.

LAGERE CIJFERS Omdat het hier gaat om het waarderen van voorkeursleveranciers en -klanten lijkt het logisch dat er veel negens en tienen uitgereikt worden. Maar dat gebeurt niet. Zo krijgen de Best Knowledge Suppliers voor de kwaliteit van hun productietechnologie en de mate waarin ze die proactief verhogen gemiddeld een 6,3. Ook de waardering voor de productie- en materiaaltechnologie en de proactieve verbetering is niet meer dan een 6+. De overall score is ook dit jaar gedaald, van een 7,4 vorig jaar naar een 6,5 nu. De Best Logistics Suppliers scoren vooral hoog op het aanleveren van de juiste hoeveelheid en de mate waarin ze daarin zich – proactief – verbeteren: een 7,9. Voor de leverbetrouwbaarheid en de kostprijs en de proactieve inzet om die te verbeteren krijgen ze respectievelijk een 6,6 en een 6,3. De overall score is wel – zorgelijk – gedaald, van een 8,2 vorig jaar naar een 7,2 (!) nu. Een daling van een vol punt.

Daarmee zijn in beide leverancierscategorieën de gemiddelde waarderingen de laatste twee jaar fors gedaald. Ongetwijfeld zal dat mede terug te voeren zijn op de hoge werkdruk door het grote aanbod aan orders gecombineerd met het tekort aan goed opgeleide mensen. De kwaliteit van het werk gaat er daardoor niet zozeer op achteruit. Het probleem is vooral dat er geen progressie wordt gemaakt. Ook het op tijd leveren is een groeiend probleem.

COMMUNICATIE In de twee award-categorieën is de waardering voor de communicatie en de inzet zich daarin te verbeteren door de bank genomen niet top, maar ook niet slecht. Klaarblijkelijk zijn de suppliers wel behoorlijk in staat uit te leggen waarom ze geen kans zien hun productietechnologie te verbeteren of waarom ze echt niet op tijd kunnen leveren of tegen een lagere prijs. De gemiddelde ‘Best Logistics’ krijgt daar een 7,5 voor, de ‘Best Knowledge’ een 7. De vraag is dan hoe de genomineerde suppliers hun communicatie met hun klanten precies hebben ingericht. Die vraag is voorgelegd aan een paar leveranciers die ook met hun communicatie goed scoren.

TEAMWORK Volgens Paul Cohn is het een kwestie van de ‘goede mensen’ in huis hebben. ‘Als je zo als wij een product leveren waarmee je niet direct het verschil bij de klant kunt maken, moeten je

mensen dat doen. En dat doen ze. Klantgerichtheid zit in ons DNA’, aldus de directeur van Roba Metals, een internationaal opererende handelsfirma en semi-producent van staal, roestvaststaal en nonferro en in ronde twee van ‘Best Logistics’. ‘Juist daar selecteren we nieuwe mensen op. Vervolgens is het zaak dat ze die klantgerichtheid on-the-job oppikken en in hun werk toepassen.’ En dat ongeacht de functie, vervolgt Cohn. ‘Het geldt ook voor bijvoorbeeld die administratief medewerker die verantwoordelijk is voor het tijdig betalen van onze leveranciers. Want als wij die factuur netjes binnen de betalingstermijn van 30 dagen voldoen – en dus niet na 31 dagen – onderhouden wij de relatie. Heeft een klant een spoedlevering nodig, dan hebben we die leverancier hard nodig om onze klant goed te kunnen bedienen. Het is ook teamwork: zorgen dat je steeds de juiste materialen op voorraad hebt, zodat je ook die klant die op dagbasis bestelt flexibel kunt bedienen, dat kan de magazijnmedewerker niet zonder goede klantinformatie van zijn verkoop-collega’s.’

‘DE VERKOPER IS DE SPITS’ Over teamwork gesproken, Frans Verhaegh maakt als hij het heeft over klantgerichtheid graag de vergelijking met een voetbalelftal. ‘Hoe de diverse functionarissen in je bedrijf met elkaar communiceren, is minder belangrijk. Het gaat er uiteindelijk om dat ze de bal naar elkaar spelen en samen tot goede aanvallen en doel-

Frans Verhaegh. Foto: Mevo.

punten komen. Daarom werken wij ook nauwelijks met formele vergaderingen. Als iemand over een vraag van een klant wil overleggen met zijn collega’s, kan hij die bijeen brengen. Het beste zo snel mogelijk, want dan heb je het verhaal van de klant nog goed in het hoofd’, aldus de directeur van het Ruurlose Mevo Precision Technology, gespecialiseerd in fijnmechanica voor de hightech industrie en in 2015 Best Logistics-winnaar. ‘Op het voetbalveld ga je ook niet wachten, want dan verlies je zeker. Nee, storend werkt dat niet’, is zijn ervaring. ‘En niet LEES VERDER OP PAGINA 25

itsme houdt uw legacy systemen fit voor de toekomst! itsme is de toonaangevende, onafhankelijke leverancier van industriële automatiseringstechnologie en toeleverancier van elektrotechnische en mechanische producten, diensten en oplossingen. Met een team van 550 competente medewerkers in vijf landen vergroten wij uw omzet, verminderen wij uw risico en verlagen wij uw kosten. De wereld om ons heen verandert en wij zien het als een uitdaging om industriële eindgebruikers en machinebouwers fit te houden voor de toekomst. Dat doen wij door bestaande productiemiddelen en systemen aan te passen door slim gebruik te maken van nieuwe technologieën. Zo helpen wij onze klanten om vooruit te blijven kijken. Persoonlijk en digitaal: uw succes staat bij ons centraal. itsme | Making You Succeed!

www.nl.itsme.eu

november 2019

creating machines together

together we create the best industrialized mechatronic solutions

www.m-t-a.nl

VERVOLG VAN PAGINA 29

iedereen hoeft overal meteen bij betrokken te zijn. Een inkoper kan ook wel eens via het ERPsysteem geïnformeerd worden. En niet elke speler heeft altijd per se dezelfde rol. Juist omdat hij de klantvraag het beste kan doorgronden, is de verkoper – met name voor de proto’s en 1-series – ook de inkoper. Voor de grotere series erna kan de inkoper z’n expertise inzetten. In voetbaltermen: de verkoper is bij ons de spits, de rest moet zorgen dat hij kan scoren. Maar als het zo uit komt, verdedigt hij ook mee en mag ook die laatste man scoren. Als je elf vedetten bijeenbrengt, heb je nog geen team. Ze gaan pas goed voetballen als ze bereid zijn elkaar te helpen, bereid om een gat voor een ander dicht te lopen of de bal van de doellijn te trappen om een tegengoal te voorkomen.’

‘PRATEN, PRATEN, PRATEN’ Peter Rikken, ceo van verpakkings- en transportspecialist Meilink, winnaar van de Best Logistics Supplier Award 2016, noemt als

belangrijkste instrument om gericht te zijn en te blijven op de klant: ‘Praten, praten, praten. Want generieke oplossingen bestaan niet: wat wij ontwikkelen en maken voor de klant aan verpakkingen en containers, is altijd maatwerk. En dan is het dus van het grootste belang te praten met die klant. Een van de belangrijkste principes binnen dit bedrijf is: de klant praat en wij vragen door.’ Dat gesprek voeren zijn mensen het liefst met de engineers van de klant. ‘Want die kunnen je ook het beste vertellen waaróm ze iets willen. Vaak zit het antwoord op die vraag in de vraag van hun eigen klant. Zo komen we erachter dat het bijvoorbeeld gaat om het verpakken van een levering aan een klant in Australië. En dan weten wij, vanwege de douaneregels daar dat de zendingen in een bepaalde volgorde moeten worden ingeklaard.’ Nu praat niet elke discipline binnen Meilink zelf met de klant, maar om te zorgen dat iedereen goed doordrongen is van wat die klant wil is het bedrijf van Rikken bezig met het invoeren van QRM (Quick Response Manufacturing). ‘Op onze vestigingen in Borculo en Schijndel werken we inmiddels met een engineering to order-werkcel waarin ook bijvoor-

beeld het Bedrijfsbureau en Inkoop vertegenwoordigd zijn. Door met QRM te werken is de afstand tussen de diverse disciplines minder geworden, ook fysiek.’

STRAKKE PROCEDURES ‘Wij hebben geen verkopers in dienst’, zo geeft Marius Ekris, directeur bij Cimar Electronics, direct maar een schot voor de boeg. ‘Al dertig jaar zijn wij succesvol zonder actieve acquisitie: de klant doet bij ons een aanvraag, meestal nadat hij via-via van ons gehoord heeft. Of omdat hij al eerder met ons gewerkt heeft.’ Cimar Electronics in Veenendaal, dat nog niet eerder de tweede ronde van de DISCA haalde (wel twee keer de eerste), produceert printplaten, besturingskasten en -panelen, schakelkasten en diverse elektronische en elektrotechnische apparaten. ‘Het eerste contact’, schetst Ekris de gang van zaken, ‘loopt over het algemeen via mij. De klant komt met een eigen ontwerp dat ik grondig en persoonlijk met hem bespreek. Zo zorg ik dat we alle informatie krijgen om een LEES VERDER OP PAGINA 26

TALKSHOW: WAT WIL DE KLANT? Vier industriële topondernemers schuiven voor een interview op het scherp van de snede aan tijdens het seminar van de achttiende editie van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards (DISCA’19). Een van hen is Jeroen Wijering. Tien jaar geleden ontwikkelde hij de eerste versie van zijn player, voor het online afspelen van video’s. Inmiddels is hij dga van een middelgroot Amerikaans bedrijf, JW Player, met de hoofdvestiging in New York (zie het artikel op pagina 49). Ook aan tafel Hans van Wijngaarden, eerder werkzaam voor en een van de oprichters van Philips Digital Pathology. Daar legde hij de basis aan een systeem dat het werk van pathologen een stuk efficiënter moet gaan maken. Momenteel is hij bezig met het opstarten van een onderneming op het gebied van moleculaire pathologie. Eveneens schuift aan Carel van Sorgen, baanbrekend ondernemer en oprichter van 247TailorSteel in Varsseveld, specialist in op maat

Bedankt v de nom oor inat ie!

gesneden platen, buizen en kantdelen. De vierde gast is Robert van Dorst, managing director van Cremer Speciaalmachines, bouwer van machines die razendsnel medicijnen, maar ook snoepjes en andere foodproducten kunnen tellen. Zij worden geïnterviewd door de altijd assertieve, maar tegelijk aimabele talkshowhost en UvA-hoogleraar Henk Volberda. Zijn alerte partner op het podium is Carolien Meijer, manager strategic marketing bij Bronkhorst High-Tech in Ruurlo. Het thema is ‘Wat wil de klant?’ Het slaan van de brug naar de klant lijkt vaak zo gemakkelijk, maar is dat absoluut niet. Komen tot de kern van wat die werkelijk wil, vereist dikwijls een intensieve zoektocht. Natuurlijk moet daarin het directe contact met die klant centraal staan,

maar vaak wordt juist dat verwaarloosd, vanuit de overtuiging: ‘We weten wel wat hij wil.’ Terwijl de klant zich dat vaak zelf niet eens bewust is. En het is ook niet iets statisch: het maakt nogal uit of je met de engineer, de business developer of de inkoper van de klant praat. Vergt het achterhalen van die behoeften niet een continu, iteratief proces dat je zo dicht mogelijk bij die werkelijke behoeften moet brengen? Na de talkshow volgt, onder het genot van een heerlijk diner, de uitreiking van de awards voor de Best Knowledge Supplier, Best Logistics Supplier en Best Customer. Link Magazine organiseert het evenement in samenwerking met ING en ISAH. Het is donderdag 21 november 2019 vanaf 15.00 uur in Boerderij Mereveld in Utrecht. Voor nadere informatie en inschrijven: www.linkmagazine.nl of disca@linkmagazine.nl

MEVO Precision Technology Als logis cs supplier streef je al jd naar de beste logis eke oplossingen. Bijvoorbeeld SmartBin: geautoma seerd voorraadbeheer met behulp van gewichtssensoren. Dat noemen wij Ontzorgen 4.0 jeveka.com/smartbin

Mevo Precision Technology beoefent topsport op het gebied van engineering, de productie van fijnmechanische onderdelen en samengestelde producten voor de high-techindustrie. De technisch hoogwaardige onderdelen die Mevo maakt worden gebruikt in onder andere meet- en regelinstrumenten, de medische branche, speciale machinebouw en de automobielindustrie.

www.mevo.nl

☏ +31 (0)573-451945

november 2019

DE GENOMINEERDE BEDRIJVEN DUTCH INDUSTRIAL SUPPLIERS & CUSTOMER AWARDS 2019 GENOMINEERDEN LOGISTICS SUPPLIER, BEST LOGISTICS SUPPLIERS RONDE 2 • Cimar Electronics • Connect Group Nederland • DHL Global Forwarding • ERIKS Nederland • Fabory Nederland • Festo • HQ Pack • IFM Electronic • itsme ES Elektro • Jeveka • Meilink Industriële Verpakkingen • Mevi Fijnmechanische Industrie • Mevo Precision Technology • Motion Control Automation (MCA) • MTA • ROBA Metals • Rubix • Rutronik Electronische Bauelemente GmbH • SMC Nederland • Solar Nederland • Suplacon • TTI Inc Benelux • Van Bilsen Groep • Vedos Verspanende techniek • We Metal

Veenendaal Veldhoven Schiphol Alkmaar Tilburg Delft Eindhoven Harderwijk Raamsdonksveer Almere Borculo Helmond Ruurlo Varsseveld Helmond IJselstein Son Gorinchem Amsterdam Alkmaar Emmeloord Eindhoven Ermelo Venlo Renswoude

GENOMINEERDEN KNOWLEDGE SUPPLIER, RONDE 2 • AAE • AMT Group • B & R Industriële Automatisering • Cimar Electronics • Connect Group Nederland

Helmond Etten-Leur Breda Veenendaal Veldhoven

• Demcon Advanced Mechatronics • ERIKS Nederland • FAES Cases • Festo • Frencken Europe • Hittech Multin • HQ Pack • IFM Electronic • Lenze • Masévon Technology • Meilink Industriële Verpakkingen • Mevi Fijnmechanische Industrie • Mevo Precision Technology • Motion Control Automation (MCA) • MTA • NTS-Group • Post en Dekker • Prodrive • Settels Savenije Group • tbp electronics • Technobis Group • Van Bilsen Groep • VDL ETG • We Metal

Enschede Alkmaar Reusel Delft Eindhoven Delft Eindhoven Harderwijk Den Bosch Hardenberg Borculo Helmond Ruurlo Varsseveld Helmond Eindhoven Amsterdam Son Eindhoven Dirksland Alkmaar Ermelo Eindhoven Renswoude

GENOMINEERDEN BEST CUSTOMER, RONDE 2 • AAE • ASML • AWL-Techniek • Benchmark Electronics • Boon Edam Nederland • Bronkhorst High-Tech • Canon Océ-Technologies • Cremer Speciaalmachines • De Keizer Marine Engineering • Demcon Advanced Mechatronics

Helmond Veldhoven Harderwijk Almelo Edam Ruurlo Venlo Lisse Zaandam Enschede

VERVOLG VAN PAGINA 25

zeer complete offerte op te kunnen stellen.’ In die offerte steekt Cimar vervolgens veel tijd: met een of twee man een halve dag voor een eenvoudig product, tot meer dan een week voor complexere producten. ‘Aan de hand van de BOM van de klant rekenen we in detail uit welke materialen en componenten nodig zijn en hoeveel machine- en manuren besteed zullen moeten worden. Ja, we steken veel tijd in offertes: omdat twee op de drie leidt tot een opdracht halen we die er wel uit.’ Zorgen dat al zijn medewerkers, direct of indirect betrokkenen bij de uitvoering, goed weten wat de bedoeling is, is eigenlijk geen issue, aldus Ekris: ‘Iedereen is vertrouwd met de strakke procedures die wij hanteren, conform de ISO 9000-standaarden en ingebed in onze eigen it- en ot-automatisering.’

CIJFERS BEST CUSTOMERS

Peter Rikken. Foto: Com-magz

november 2019

De ‘Best Customers’ krijgen overall van hun leveranciers een 7,6. Waardering is er vooral (een 8,3) voor het feit dat ‘ze ons zien als een strategisch toeleverancier waarmee een langdu-

• DORC • Frencken Europe • Global Factories • Hittech Multin • Holmatro Hydraulics • IAI Industrial Systems • IHI Hauzer Techno Coating • IMS • KMWE Precision Systems • Lantech.com • Lely Industries • Malvern-PANalytica • Marel Stork Poultry Processing • Meyn Food Processing Technology • Moba • Moog • NTS-Group • ORGA • Philips Healthcare • Priva • Prodrive • Protonic Hoorn • Quooker • RAVO Benelux • Sanovo Technology Netherlands • Sormac • Tegema • Tembo • Thales Nederland • Thermo Fisher Scientific • Vanderlande Industries • Variass Electronics • VDL ETG • Vekoma Rides Manufacturing • Vencomatic Group • VMI Holland • Voortman Steel Machinery • WP-Haton

Zuidland Eindhoven Den Haag Delft Raamsdonksveer Veldhoven Venlo Almelo Eindhoven Cuijk Maassluis Eindhoven Boxmeer Oostzaan Barneveld Nieuw-Vennep Eindhoven Schiedam Best De Lier Eindhoven Zwaag Ridderkerk Alkmaar Aalten Venlo Son Kampen Hengelo Eindhoven Veghel Veendam Eindhoven Vlodorp Eersel Epe Rijssen Panningen

rige samenwerking is aangegaan’. Niet toevallig een criterium dat ook iets zegt over hoe de supplier zichzelf graag ziet. De laagste waardering wordt gegeven aan het criterium: ‘Geeft ons de mogelijkheid samen opgebouwde IP voor andere klanten te hergebruiken’. De klanten, ook al zijn het ‘voorkeursklanten’, krijgen hiervoor gemiddeld niet meer dan een 5,8. Omdat de kwaliteit van communicatie in de keten alleen hoog kan zijn als ook de klant daarvoor zijn best doet, wordt ook die gemeten, aan de hand van vier verschillende criteria. Het gemiddelde cijfer daarvoor is een 7,4.

ELKAAR VERSTERKEN Hans Wirds van uitbesteder Malvern Panalytical, ook nog in de DISCA-race, geeft aan dat hij en zijn collega’s veel tijd steken in de afstemming met toeleveranciers. ‘Onze ingenieurs bespreken hun ontwerpen met toeleveranciers en dat levert vaak verrassende ideeën op. Wat toeleveranciers bedenken, kan verstrekkende gevolgen hebben voor onze producten. Natuurlijk hebben we voor onszelf scherp voor ogen welke uitkomst we willen: we weten de gewenste

optelsom van ieders bijdrage. Alleen hoe daar te komen staat open: daarin spelen toeleveranciers een grote rol. De onderlinge afstemming vraagt veel praten. We zitten niet in elkaars digitale systemen: toeleveranciers hebben geen toegang tot onze CAD-omgeving. Ik heb echt het idee dat toeleveranciers begrijpen wat we nodig hebben. Al is dat in de complexe mechatronicahoek meer het geval dan in bijvoorbeeld de plaatwerkindustrie. Dat is logisch’, aldus de global procurement director van de producent van complexe analyseapparatuur. Hij vervolgt: ‘De relatie met onze toeleveranciers is er vooral één van samenwerking. We zoeken altijd naar mogelijkheden om elkaar te versterken en gaan een langlopende relatie aan, we hoppen niet van de een naar de ander om een dubbeltje goedkoper in te kopen. We zijn sterk afhankelijk van hoe goed toeleverende partijen zijn: is wat wij bedenken maakbaar, wat zien zij als actuele trends en innovaties? We hebben veel overleg, we zoeken elkaar op, kijken elkaar in de ogen.’

CONTINU IN GESPREK Ron Wolfhagen bij Vekoma in Vlodrop, een van de grootste fabrikanten van roller coasters en ook in de tweede ronde belandt, werkt eveneens het liefst met strategische leveranciers. ‘Onze relaties met toeleveranciers zijn open, transparant en gericht op de lange termijn. We dragen onze kernwaarden uit naar onze leveranciers. We vertellen hoe wij in de wedstrijd zitten, dat

verwachten we ook van de keten. Klanttevredenheid is bijvoorbeeld heel belangrijk voor ons. Vekoma wil zijn klanten optimaal bedienen en zorgen dat problemen worden opgelost. Dat verwachten we omgekeerd ook van onze toeleveranciers. Eerst komt die klanttevredenheid, daarna financiële afhandeling. Bedrijven De aanwezigen bepalen 21 november met hun smartphones de uiteindelijke winnaar. waarmee we op structurele basis zakendoen, weten wat Foto: Sam Rentmeester we willen. Wij zijn continu met elkaar in gesprek. Beter één keer te veel dan hogeschool Windesheim, de voorzitter. Na altijd te weinig. We vertellen over nieuwe ontwikkelinpittige discussies bepalen de jury’s per categorie gen en laten toeleveranciers vroegtijdig meekijeen top-twee. Tijdens het DISCA’19-event op ken in ontwerpen. Onze engineers gaan ook mee donderdag 21 november in Boerderij Mereveld naar leveranciers zodat ze weten wat daar gein Utrecht mogen de aanwezigen daarover beurt.’ Aldus de manager purchase & warehouse. stemmen, met hun smartphone. De scores van jury’s en publiek worden vervolgens met gelijk gewicht gecombineerd om te komen tot de Best FINALE Knowledge-, Best Logistics- en Best CustomerIn elk van de drie categorieën gaat de top-vijf winnaars en runner-ups. van de genomineerden door naar de derde en finale ronde. Daarin is het woord aan drie jury’s, die per categorie zijn samengesteld uit de bedrijwww.robametals.com ven die de finalisten hebben genomineerd. www.mevo.nl Voorzitter van de twee suppliers-jury’s is Joes www.meilink.eu Wigman, managing director van organisatiewww.cimar.nl adviesbureau Berenschot. Van de customer-jury www.malvernpanalytical.com is Anita van Gils, lector Familiebedrijven aan www.vekoma.com

vanegmond.nl Elektrogroothandel Industriële Automatisering Kenniscentrum

Wij willen onze klanten en relaties bedanken voor de nominatie voor ‘Best Logistics Supplier’ – DISCA’19

november 2019

PROCESINNOVATIE

NEDERLANDS BEDRIJF KRIJGT ALLE AANDACHT TIJDENS SIEMENS MEDIA & ANALYST CONFERENCE IN NEW YORK

LOW-CODE SOFTWARE MENDIX PAREL IN PORTFOLIO Siemens Digital Industries Software maakt een periode van snelle omzetgroei door. Dit jaar één in dubbele cijfers, zo verwacht ceo Tony Hemmelgarn. Een belangrijke rol in dat (toekomstig) succes speelt het vorig jaar overgenomen Mendix in Rotterdam, een naam die de topman opvallend vaak in de mond neemt. Het is niet alleen de low-code software van de Nederlandse onderneming, maar het complete Siemens-portfolio – Xcelerator – dat de klant in staat stelt een comprehensive digital twin te creëren. Daarmee kan hij zijn snelheid van ontwikkelen vergroten en de samenwerking in de waardeketen versterken,

• ‘Niemand weet wat de klant exact wil, ook

hijzelf niet.’ • ‘De klant heeft ons noch andere it’ers nodig

om de app aan te passen.’ • ‘De software van Mendix heeft een enorme

potentie.’ • ‘Het digitale model volledig opbouwen vergt dat

alle disciplines eraan samenwerken.’

aldus de ceo. Een verslag van de Siemens Media & Analyst Conference in september in New York. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

‘P

recies daarop heeft onze aanpak een goed antwoord. Niemand weet wat de klant exact wil, ook hijzelf niet. En als hij het al weet, is het een momentopname. Want even later ontdekt hij nieuwe technologische ontwikkelingen waar hij gebruik van wil maken. Of, eenmaal geconfronteerd met de oplossing van zijn toeleverancier, exact conform zijn specificaties, concludeert hij dat dit toch niet precies is wat hij wilde.’ Derek Roos, ceo en co-founder van Mendix – een Rotterdams softwarebedrijf, pionier en leider in zogeheten ‘cloud native low-code applicatieontwikkeling’ en vorig jaar zomer voor 600 miljoen euro overgenomen door Siemens Digital Industries Software – staat zich voor op de agile werkwijze die zijn onderneming hanteert om de klant te helpen aan wat hij werkelijk wil. Voor Mendix geldt in feite als enige beperking dat het een probleem moet zijn dat met software kan worden opgelost. Het voordeel van de software van Mendix is dat er snel oplossingen mee gebouwd kunnen worden, zonder enige kennis van programmeren.

DATA OMZETTEN Met low code applicaties ontwikkelen betekent kortweg het opbouwen van die applicaties uit softwareblokken, op grafische, visueel goed ondersteunde wijze. De code om die verschillende blokken goed met elkaar te laten samenwerken, wordt automatisch, op de achtergrond, gegenereerd. De apps die zo ontstaan kunnen verzamelde data omzetten in informatie en vervolgens in een instructie voor een medewerker. Die data kunnen afkomstig zijn van platforms van Siemens Digital Industries Software, zoals MindSphere dat in de cloud proces- en productdata verzamelt, afkomstig van weer andere platforms van Siemens als Teamcenter (PLM-soft-

november 2019

ware) en NX (CAD/CAM/CAE), maar ook van derden zoals het ERP-systeem van SAP.

ITERATIEF PROCES

Hij heeft tegenwoordig niet meer de tijd om een businessplan te schrijven om budget te verkrijgen en grondig te testen of zijn klant die oplossing daadwerkelijk wil. Want de concurrerende startup een deur verderop begint gewoon. Die fail-fast attitude willen we de klant bijbrengen. Door onze werkwijze ervaart hij dat je juist door direct samen aan de slag te gaan dingen zichtbaar maakt waar je in je eentje achter je bureau nooit aan denkt. Hij ziet ook de energie die ontstaat, het innovatievermogen als mensen samen met een idee aan de slag gaan.’ Het open platform dat Mendix de klant biedt, maakt het Siemens-bedrijf tot enabler in plaats van een provider. ‘Eenmaal bekend met onze software, kan de klant zelf aan de slag. Dat is een van de grote voordelen die wij bieden: er is geen programmeur meer nodig die vertaalt wat hij denkt dat de klant wil. Die schakel is overbodig.’

Zo kan met de software, illustreert Roos in zijn voordracht tijdens de Siemens Media & Analyst Conference in september in New York, bovenop al deze platforms een applicatie gebouwd worden die de operator in een handomdraai laat zien waarom een reflow-oven stilvalt, welke pomp daarvoor verantwoordelijk is en waarom precies die hapert. Vervolgens kan de medewerker in dezelfde app achterhalen of zo’n pomp nog op voorraad is en zo niet, een bestelling doen. Zo’n app is het resultaat van een agile, vaak in sprints uitgevoerd iteratief proces, samen met de klant, schetst Roos. Eerst wordt samen met de klant gebouwd aan een demo die aan het eind van de dag min of meer voldoet aan diens vereisten. ‘In de plusminus tien dagen erna gaan we samen met de klant testen en checken of de applicatie BEHOUD MERK EN CULTUUR aan een bepaalde eis voldoet, aanpassen, weer Mendix doet dit allemaal als 100 procent onderchecken en aanpassen tot de klant tevreden is. deel van Siemens Digital Industries Software. Ongetwijfeld is hij dat later op enig moment niet meer, maar dan is het voordeel van onze Mendix wil niet alleen software software dat hij ons verkopen, stelt ceo Derek Roos. ‘Doel is evenzeer de klant een noch andere it’ers fail-fast attitude bij te brengen.’ nodig heeft om de app Foto: Siemens aan te passen aan zijn nieuwe wensen. Hij kan dat zelf.’

FAIL-FAST ATTITUDE BIJBRENGEN Het doel van Mendix is niet alleen software te verkopen, vervolgt Roos. ‘Doel is evenzeer het denkproces bij de klant te veranderen.

Maar wel met behoud van het eigen merk en de eigen cultuur, benadrukt de Rotterdamse ceo. ‘Wij zijn altijd een open platform geweest, geschikt voor toepassing in de industrie, maar evengoed daarbuiten, bijvoorbeeld in de onderwijs en in de financiële wereld. En daarin zijn we nog steeds actief. Dat was ook een van de voorwaarden die we Siemens bij de overname gesteld hebben’, aldus Roos die schetst dat de Mendixsoftware inmiddels mainstream is in industrieën als de automotive en de olie & gas, maar de laatste twee jaar ook steeds meer aan populariteit wint in de aerospace, bij zowel start-ups als grote oem’ers. Mendix is dus volledig onderdeel van Siemens Digital Industries Software, een bedrijf eerder actief als Siemens PLM Software. De nieuwe naam is gekozen, omdat die ‘beter de huidige breedte reflecteert’ van het portfolio aan oplossingen, applicaties en tools waarmee Siemens organisaties wereldwijd helpt hun producten en processen te digitaliseren, er een comprehensive digital twin van te maken. In zijn voordracht op de eerste dag van de Siemens Media & Analyst Conference neemt ceo Tony Hemmelgarn de naam van Mendix veel vaker in de mond dan die van de andere acquisities die zijn Siemens-divisie voor een bedrag van 11 miljard dollar de laatste jaren gedaan heeft. Desgevraagd verzekert hij dat dat niet is omdat hij meer trots op en tevreden is over Mendix dan over de andere verworven bedrijven.

VERLAGEN DREMPEL MKB ‘Ik ben content met al onze acquisities. Waarbij ik wil aantekenen dat de software van Mendix wel een enorme potentie VinFast-director of design David Lyon: heeft. Omdat het ‘De mensen van Siemens hebben van een eenvoudige ons geleerd dat ze veel sneller en manier is om flexibeler zijn dan ze zelf wisten.’ het vergaren van Foto: Com-magz data zinvol te maken, zonder inzet van schaarse it’ers. En omdat we het hiermee de klant mogelijk maken bestaande systemen te blijven gebruiken. Dat maakt starten met het opbouwen van een digital factory veel laagdrempeliger.’ Wat ook gezien kan worden als een reactie op het tijdens de conferentie gememoreerde feit dat het percentage mkb-bedrijven dat met digital-twin software aan de slag gaat, achterblijft bij Siemens’ ambities en verwachtingen. De comprehensive digital twin die de klant kan creëren met het Siemens-portfolio – tijdens de conferentie in New York gelanceerd onder de

naam Xcelerator – moet vanzelfsprekend van zodanige kwaliteit zijn dat de klant het virtuele digitale model van product en proces dat daarin ontstaat volkomen durft te vertrouwen. Dat hij er zeker van kan zijn dat de lifetime van die machine of die windturbine ook werkelijk is die het model heeft voorspeld. Alleen dan kan die klant snel genoeg acteren in de steeds complexere wereld waarin steeds complexere producten LEES VERDER OP PAGINA 30

VINFAST: IN 21 MAANDEN VAN NIETS NAAR COMPLETE FABRIEK EN TWEE MODELLEN In Nederland zijn ze nog niet gesignaleerd, maar langs de New Yorkse Adams Street stond er één geparkeerd: een LUX SA2.0, een SUV van de gloednieuwe, Vietnamese autobouwer VinFast. Toevallig of niet dezelfde straat waar het Marriott Hotel staat waar de Siemens Media & Analyst Conference werd gehouden. Daar gaf VinFast-director of design David Lyon een presentatie over de korte maar intense geschiedenis van het bedrijf. Afgelopen juni werd in Hai Phong de productieplant geopend, nog geen twee jaar nadat de Vietnamese miljardair Phạm Nhật Vượng, oprichter van de Vin Group, de aftrap gaf voor het ontwikkelen en bouwen van een eigen automerk. Had de Japanse automotive zo’n 25 jaar nodig om betrouwbare wagens te bouwen, presteerden de Chinezen hetzelfde in een jaar of tien, VinFast ging in 21 maanden van niets naar een complete fabriek en twee volledig uitontwikkelde modellen die er gebouwd konden gaan worden. De sleutel tot dat succes, vertelt Lyon, zat ’m bovenal in de keuze voor een groot aantal partners met een zeer sterke positie in de wereldwijde automobielindustrie. Partijen als Bosch, ABB, SAP, Hella, Magna, BMW en Siemens werd gevraagd Vinfast te vertellen wat nodig was om tot een degelijk productieproces en betrouwbare producten te komen. Siemens Digital Industries Software werd om twee redenen betrokken: software voor het ontwikkelen van de productieplant en voor het ontwerpen van twee modellen, in feite het softwareaanbod dat Siemens sinds kort vermarkt onder de naam Xcelerator, ‘The

Software Foundation for the Digital Enterprise’. Voor het product life cycle management werd en wordt Teamcenter ingezet. Voor het computerondersteund ontwerpen, produceren en engineeren van de auto’s (CAD/CAM/ CAE) is het NX-pakket benut. Met de, in Siemens-termen, ‘comprehensive digital twin’ van de producVinFast kon zijn eerste auto’s produceren, voor op schema, mede dankzij Siemens’ portfolio ten en processen die van geïntegreerde soft- en hardware. Foto: VinFast met de software zijn gecreëerd, konden auto’s en fabriek eerst volkomen virtueel gebouwd en scooters en stadsbussen. uitvoerig getest worden, alvorens er ook maar iets in Die prestatie is volgens Lyon te danken aan de betrokde reële wereld werd gebouwd. ken partners. ‘In de eerste plaats aan Siemens. Maar de ‘Met als eindresultaat’, aldus Lyon, ‘dat we in juni dit jaar mensen van Siemens hebben ook van ons geleerd: dat de eerste auto’s van de band hebben zien rollen die er ze veel sneller en flexibeler zijn dan ze zelf wisten.’ Tony precies zo uitzien als vooraf bedoeld en die ook de Hemmelgarn, in reactie: ‘Bij aanvang van het traject kwaliteit en het weggedrag hebben waarop gerekend waren wij een van de bedrijven die op de rem gingen werd.’ Ze worden gebouwd in een fabriek met een staan, ook omdat we in Vietnam geen experts hadden. capaciteit van 250.000 auto’s per jaar, een plant die Cruciaal was dat VinFast ons vervolgens alle ruimte gaf.’ zo flexibel is dat er niet alleen uiteenlopende modellen www.vinfast.vn personenwagens gebouwd kunnen worden, maar ook

november 2019

VERVOLG VAN PAGINA 29

sneller vermarkt moeten kunnen worden, vervolgt ceo Tony Hemmelgarn. Dat is wat hij met de software van zijn bedrijf de klant wil bieden.

SILO’S LATEN VERDWIJNEN? Het werken met digitale modellen, waarin alle producten procesinformatie besloten ligt, kan ook een antwoord zijn op het probleem dat binnen veel bedrijven nog te zeer gewerkt wordt binnen aparte silo’s, vult Hemmelgarn later aan: ‘Sony heeft toentertijd, ondanks zijn succes en ervaringen met de Walkman, de iPad gemist

Het open platform van Mendix maakt Siemens tot enabler.

digitale modellen ervoor gaat zorgen dat silo’s verdwijnen. Dat vergt een verandering van de bestaande interne processen, van de bedrijfscultuur. De digital twin en de single version of the truth die deze creëert, maakt de kansen die multidisciplinair samenwerken en besluitvormen biedt wel veel helderder en ondersteunt die ook. Maar meer multidisciplinariteit staat of valt met de bereidheid van de mensen met het inzicht dat de software biedt het juiste te doen.’

Tony Hemmelgarn nam de naam van Mendix veel vaker in de mond dan die van de andere acquisities van zijn Siemens-divisie. ‘Ik ben content met al onze acquisities, maar de software van Mendix heeft wel een enorme potentie.’ Foto: Com-magz

SNELLE GROEI

doordat het bedrijf te zeer in silo’s was opgedeeld. Het digitale model volledig opbouwen, vergt dat alle disciplines eraan samenwerken.’ De Amerikaanse industrie-analist, consultant en auteur Joe Barkai, ook aanwezig in New York, is sceptisch: ‘Ik denk niet dat het werken met

november 2019

Hoe dan ook, Siemens Digital Industries Software, onderdeel van Siemens Digital Industries, maakt een periode van snelle groei door, die ook dit jaar doorzet met een – naar verwachting – double digit omzetstijging, mede afkomstig van nieuwe klanten als Samsung, Rolls Royce, Bombardier en NXP. Dat ondanks de onrust op de wereldmarkt, voor zijn bedrijf vooral veroorzaakt door het handelsconflict tussen de VS en

o China, geeft Hemmelgarn desgevraagd aan: ‘Wij mogen geen zaken doen met Huawei en nog een aantal andere kleinere Chinese klanten. Ik sta niet achter de manier van werken van president Trump, maar waar het gaat om het verdedigen van onze IP heeft hij alle recht van spreken, waar de rest van de wereld jarenlang heeft gezwegen.’ www.sw.siemens.com www.mendix.com www.joebarkai.com

PREDICTIVE MAINTENANCE

KENNIS-EVENT ITSME COMBINEERT TECHNISCHE INFORMATIE MET MENSELIJKE MAAT

‘ONVOORSTELBAAR VOORSPELBAAR’ Predictive maintenance breed toepasbaar maken door de (keten)samenwerking tussen machinebouwer, eindgebruiker, technisch solution provider en leveranciers te vergroten. Daar draaide het om in het kennis-event dat industrieel toeleverancier itsme eind vorige maand in Eindhoven organiseerde. Zo’n 130 klanten en relaties kwamen af op het gevarieerde en onderhoudende programma, dat het label ‘Onvoorstelbaar voorspelbaar’ meekreeg. DOOR PIM CAMPMAN

at is de invloed van kunstmatige intelligentie (AI, artificial intelligence) op wie we zijn en wat we doen? Jarno Duursma schetste daar een boeiend beeld van. Deze trendwatcher, futurist, auteur en TEDx-spreker werkt aan alweer zijn vijfde boek over digitale technologie. De titel heeft-ie al: ‘Algorithms in, Humans out’, met als ondertitel ‘How to stay human in the era of artificial intelligence’.

VOORS EN TEGENS Duursma ziet grote voordelen van de deep learning AI-systemen die in sneltreinvaart steeds meer vaardigheden krijgen die tot dusver als puur menselijk beschouwd werden: zien, horen, redeneren – zelfs emoties herkennen. Zoals in de gezondheidszorg: ‘Systemen herkennen huidkan-

‘Inzicht en risicoanalyse kunnen ongewenste machinestilstand voorkomen’

Jarno Duursma: ‘Omarm de digitalisering, maar verlies de menselijke maat niet uit het oog.’ Foto: itsme

verlies daarbij de menselijke maat niet uit het oog’, luidt zijn advies. Later die middag hield Jarno Duursma nóg een voordracht over blockchain en crypto-currencies zoals bitcoin.

LEVERBAARHEID Predictive maintenance staat of valt met de beschikbaarheid van mechanische en elektrische onderdelen die aan vervanging toe zijn. Volgens Klaas de Vos, bij itsme verantwoordelijk voor industrial automation, hebben veel machinebouwers en eindgebruikers geen idee welke onderdelen er precies in hun machines zitten, laat staan hoe lang die nog leverbaar zijn. Een van de diensten van itsme bestaat uit een audit/ inventarisatie van essentiële componenten in een machine, en een periodieke update van welke componenten of modules bij leveranciers zijn of binnenkort worden uitgefaseerd. De Vos: ‘In sensortechnologie zie je vaak dat de dimensies van het nieuwe product anders zijn: dikker, dunner, wellicht een ander ophangbeugeltje. En in de nieuwe PLC’s zitten soms compleet nieuwe processors. Dat maakt vervangen complex.’ Zijn boodschap: ‘Inzicht en risicoanalyse kunnen ongewenste machinestilstand voorkomen.’

KETENINTEGRATIE ker of een burn-out veel beter en vroeger dan artsen dat kunnen.’ Maar natuurlijk kan AI ook verkeerd gebruikt worden, stelt Duursma. Bijvoorbeeld door regimes die met behulp van geavanceerde gezichts- en zoetjes aan ook gedragsherkenning de bevolking onder de knoet willen houden. ‘Omarm de digitalisering, maar

De Vos beklemtoonde verder dat meer openheid van zaken (de tijd van) stilstand kunnen reduceren. ‘Hoe meer info jullie ons geven over jullie producten, hoe beter wij jullie kunnen informeren over de leverbaarheid en eventuele alternatieven – ketenintegratie, met itsme als een van de tandwieltjes.’ In een andere break-outsessie lag de focus op aandrijftechniek (motion).

Los daarvan stonden in Het Ketelhuis – op het complex van GGzE (Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven), waar het kennis-event plaatsvond – de nodige stands. Hier presenteerden negen leveranciers een aantal concrete oplossingen voor predictive maintenance en condition-based monitoring: ABB, Danfoss, Henkel, Leuze electronic, Phoenix Contact, Rittal, Schneider Electric, Siemens en Weidmüller, die tevens het event mede mogelijk gemaakt hebben. Medesponsor en beveiligingsspecialist Pilz ontbrak in het rijtje. ‘Predictive maintenance staat bij ons nog in de kinderschoenen’, verklaart een representant van het bedrijf. ‘Wij zijn hier om te ontdekken wat er ondertussen op dat vlak al mogelijk is.’

MUZIKALE SHOW Veel technische zaken passeerden die middag de revue, echter zonder dat de menselijke maat werd vergeten. Daar zorgde ook het optreden van professioneel spreker, auteur en – ja, ook hij – TEDx-spreker Richard de Hoop voor. In zijn wervelende voordracht vergeleek hij karakters van mensen met muziekinstrumenten – en samenwerken, teamwork, in een bedrijf met spelen in een orkest. Een muzikale ontdekkingsreis met als moraal: formeer swingende teams, dan is de kans op succes het grootst. Dat er regelmatig ook feedback uit de zaal kwam, was niet in de laatste plaats te danken aan het spontane, enthousiaste en professionele optreden van dagvoorzitter Bodielle Nooitgedagt. Het kennis-event werd afgesloten met een walking dinner – met volop kans om te netwerken. www.nl.itsme.eu

november 2019

KETENINTEGRATIE

WIM STEENBERGEN MIKT OP NOG KRACHTIGER EN FAIR BRAINPORT-ECOSYSTEEM

‘ONBEWUSTE ONBEKWAAMHEID STAAT KETENSAMENWERKING IN DE WEG’ Zijn missie: ketensamenwerking in de hightech maakindustrie in Brainport naar een hoger plan tillen en met een handvol oem’ers en toeleveranciers een leidende coalitie vormen die een blauwdruk ontwikkelt én implementeert, waar andere partijen zich later bij kunnen aansluiten. Daar maakt Wim Steenbergen, gepokt en gemazeld in het neerzetten van bedrijfsverbeterprocessen, zich sterk voor. Het eindplaatje: ‘Een nog concurrerender ecosysteem, met in potentie een hogere productiviteit, hogere winsten en een fijnere werkomgeving.’ Dat is ketensamenwerking in het tijdperk van smart industry.

DOOR PIM CAMPMAN

etensamenwerking: de afgelopen decennia is vrijwel elke oem’er het pad van outsourcing opgegaan. Hoofdzakelijk voor productie en (nog) niet of nauwelijks voor productontwikkeling of innovatie. Als dat al werd gedaan, ging het zelden of nooit van een leien dakje. In 2017 publiceerde Wim Steenbergen een boek (zie kader) waarin hij stapsgewijs beschrijft wat er allemaal bij komt kijken en wat oem’ers en suppliers wel en niet zouden moeten doen om een ontwikkelpartnership tot een (duurzaam) succes te maken. Dat steekt nauw, nauwer dan bij het outsourcen van productie – ‘hoewel ik ook daar nog heel veel fout zie gaan’, zegt hij fijntjes. Een groot verschil is dat innovatie meer en grotere risico’s kent: het ontwikkelproces loopt ergens spaak, dingen moeten anders of opnieuw, waardoor het langer duurt en de kosten hoger uitvallen.

SLUITENDE AFSPRAKEN

Wim Steenbergen op de Brainport Industries Campus in Eindhoven: ‘De crux is dat de uitbesteder de inbesteder in zijn productontwikkeling betrekt en ze samen duidelijke, sluitende en ook faire afspraken maken over wie waarvoor verantwoordelijk is – inclusief de mogelijke financiële consequenties.’ Foto: Bart van Overbeeke

De crux is dat de uitbesteder de inbesteder betrekt in zijn productontwikkeling en ze samen duidelijke, sluitende en ook faire afspraken maken over wie waarvoor verantwoordelijk is – inclusief de mogelijke financiële consequenties. En daar ontbreekt het bijna altijd aan, zegt Steenbergen. ‘Vrijwel zonder uitzondering zie je dat de oem’er – niet vanwege slechte bedoelingen, maar omdat de inkoper niet weet hoe het bij innovaties eraan toegaat – vindt dat als zijn nieuwe module niet perfect is, dat een probleem van de leverancier is. Die houding is oké als de eerste tien tot twintig modules in orde waren, en de daaropvolgende niet. Maar zo lang de productie van een nooit eerder ontwikkeld product niet is geïndustrialiseerd, is dat onrealistisch. Oem’ers weten

WIM STEENBERGEN Na zijn studie elektrotechniek aan de TU Eindhoven ging Wim Steenbergen in de telecom aan de slag. Bij Philips (onder andere AT&T Philips, het latere Alcatel Lucent) en Ericsson bekleedde hij functies in productmanagement en general management – in Nederland en de Verenigde Staten. Steeds met een nauwe betrokkenheid bij innovatie, waarbij meer dan eens het uitbesteden van stukken productontwikkeling en productie om de hoek kwam kijken. In zijn Ericsson-tijd zette Steenbergen onder meer een business op voor draadloze telefonie voor thuisgebruik. Bij Philips werkte hij aan wat je de voorloper van de tablet mag noemen.

november 2019

Sinds 2010 is Wim Steenbergen zzp’er en adviseert en ondersteunt hij oem’ers en suppliers in de hightech maaksector bij het verbeteren van bedrijfsprocessen. Met als specialisme: hoe organiseer je ketensamenwerking in productontwikkeling en hoe haak je daar productie aan vast. In 2017 verscheen zijn boek Outsouring development and life-cycle management – preparing, implementing and managing innovation alliances in the high-tech industry. Dit praktisch handboek geeft antwoord op vragen als: ga ik (een stuk) ontwikkeling wel of niet uitbesteden en zo ja, hoe selecteer ik geschikte partners? Hoe bouw je succesvol

een partnerschap op? Welke (contractuele, inclusief financiële) afspraken zouden we moeten maken over verantwoordelijkheden en risico’s? Hoe komen we tot een effectieve, kostenefficiënte langetermijnsamenwerking? Wim Steenbergen geeft regelmatig workshops en af en toe lezingen voor een gemengd publiek van zowel inkopers, verkopers, projectmanagers, systeemarchitecten en generalisten als ceo’s, general managers en lijnmanagers. www.wimsteenbergen.com

dat ook wel: in productontwikkeling binnen de eigen organisatie gaat er ook veel mis – wat dan binnen hun ontwikkelbudget netjes wordt opgelost. Ik pleit ervoor dat bij uitbesteding dezelfde flexibiliteit wordt betracht en er sluitende afspraken gemaakt worden over wie de risico’s draagt. In de vroege ontwikkelingsfase is dat in principe altijd de oem’er – die is de ondernemer.’

ALLE MANAGEMENTLAGEN Ontwikkelpartnerships zijn nog dun gezaaid – ‘het gaat nog tergend langzaam’. Maar in die enkele die tot stand gebracht zijn, vallen Steenbergen twee dingen op. Ten eerste: de betrokken leveranciers, hoe eager ze ook zijn om omhoog te klauteren in de keten, zijn veel kritischer

vorm te geven. En doen ze dat op een professionele manier, dan vindt die klant dat nog prettig ook.’ Voorwaarde is wel dat de oem’er het uitbesteden van ontwikkeling niet louter aan de lagere niveaus in de organisatie overlaat. Steenbergen: ‘Bij zo’n strategische beslissing moeten alle managementlagen betrokken zijn en er een bijdrage aan leveren. Vaak zie je nog dat een probleem op een laag niveau bij de oem’er binnenkomt en niet tot hogerop doordringt. Door wat ik wel ‘onbewuste onbekwaamheid’ noem en door onduidelijkheid over elkaars rollen en verantwoordelijkheden wordt het probleem vervolgens niet opgelost, zodat in de relatie grote spanningen kunnen ontstaan.’

WIN-WIN VOOR IEDEREEN

‘Er moet veel meer over disciplineen organisatiegrenzen heen nagedacht en geregeld worden’ geworden in het selecteren van hun klanten en projecten. ‘En ten tweede hebben ze meer ervaring in het innoveren voor een oem’er dan de meeste oem’ers hebben in innovatie uitbesteden – gewoon omdat het hun dagelijks werk is. Daardoor zijn ze vaak in staat de klant bij de hand te nemen om de samenwerking stapsgewijs

Cables and connectors Embedded computing Fibre optics Frequency control

Zijn pleidooi: ‘Om die ketensamenwerking naar een hoger plan te tillen, moet er veel meer over disciplineen organisatiegrenzen heen nagedacht en geregeld worden.’ In eerste instantie in een klein groepje van wat Steenbergen ecosysteempartners (of leidende coalitie) noemt: één of twee oem’ers en drie, vier toeleveranciers ‘die zich committeren aan het formuleren van een gezamenlijke visie (blauwdruk, red.) en aan het implementeren daarvan, en die continu van elkaar willen leren om zichzelf te verbeteren – waar iedereen (want later kunnen andere partijen, bedrijven maar ook onderwijsinstellingen aansluiten) op individueel niveau én het ecosysteem als geheel beter van worden.’

IoT and Wireless Magnetics Photonics and Imaging Power

GEMEENSCHAPPELIJK PROBLEEM Geen gelopen race, maar Steenbergen meent dat zijn missie goede kans van slagen heeft. ‘Met name in de telecom zijn voorbeelden te zien van wat zo’n samenwerking met de ecosysteempartners doet. Wat als een eigen probleem werd ervaren, wordt ineens een gemeenschappelijk probleem, waardoor men ambitieuzer gaat nadenken over de optimale oplossing, inclusief de win-win voor alle partijen. En doordat de plannen geloofwaardig zijn en partijen elkaar motiveren, wordt het eenvoudiger om de eigen organisatie te overtuigen.’ Daar komt bij dat er een sense of urgency is ontstaan: uiteraard wil de Brainport-regio haar concurrentiekracht op zijn minst behouden, en de schaarste aan goedopgeleide vakmensen is eveneens een factor. Wim Steenbergen: ‘De eerstvolgende kritische stap is het vormen van de leidende coalitie van bedrijven die boven zichzelf willen uitstijgen om, zeg maar, de weg te banen naar een nog concurrerender ecosysteem, met in potentie een hogere productiviteit, hogere winsten en een fijnere werkomgeving. Voor deze coalitie zijn we in gesprek met een aantal partijen.’ Link Magazine gaat in volgende edities dieper in op het thema ketensamenwerking.

www.brainportindustries.com/nl/technologieproces/outsourcing-development-life-cyclemanagement

RF Semiconductors Sensors Test and Measurement

Consult. Design. Integrate. Contact: Tel: +31(0)40 – 2507400 | Email: sales-nl@acalbfi.nl

www.acalbf i.com/nl

november 2019

DRIELUIK

GS METAAL RONDT EERSTE FASE OPBOUW SMART FACTORY AF

‘WIJ BEWIJZEN DAT EEN BESTAAND MKB-BEDRIJF KAN DIGITALISEREN’ Het kantoor waarin het interview plaatsvindt, was er nog niet toen GS Metaal anderhalf jaar geleden de aftrap gaf voor de serie in dit blad over de transformatie naar een smart factory. Een open ruimte met veel glas, grenzend aan een zaal waar regelmatig groepen worden ontvangen. Onlangs nog de landenmanagers van Trumpf, belangrijke partner in de transformatie van het bedrijf. En, vertelt directeur en medeaandeelhouder Arnold Hofmeijer, ook concullega’s – die verteld werd hoe het proces verloopt, wat goed

• ‘Ik denk dat we erin geslaagd zijn de cultuur opener te maken.’ • ‘Eerder op problemen inspringen en ideeën serieus nemen.’ • ‘We werken nu volledig papierloos.’ • ‘Manager moet zorgen voor een sociaal veilige omgeving.’

is gegaan en ook wat niet. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

‘N

ee, deze informatie delen met concullega’s kost me geen moeite. Misschien omdat ik zelf niet uit deze sector kom (Hofmeijer was voorheen zakenbankier bij ING, red.). En ik heb niets te verbergen. Waar we nu staan, heeft alles bij elkaar een half jaar langer geduurd dan verwacht, maar we hebben geen productiedag gemist, de doorlooptijd is van vijf naar vier weken gegaan en de leverbetrouwbaarheid is verbeterd, met data aantoonbaar. Wij bewijzen dat ook een bestaand mkb-bedrijf die digitaliseringslag kan maken. Daar ben ik trots op.’

LEAN WORDEN Ten tijde van de eerste publicatie, in april 2018, stond het Vriezenveense metaalbedrijf nog helemaal aan de start van het veranderingsproces.

Eerst moest het bedrijf lean gemaakt, dan pas kon er software geïmplementeerd worden. En zo is het gebeurd, verhaalt Hofmeijer. ‘Er zijn duidelijkere afspraken gemaakt die ook worden nagekomen. Zo werkt nu elke afdeling, zowel in de productie als op kantoor, met een dagelijkse ‘dagstart’, een korte meeting van tien, vijftien minuten waarin onder leiding van een van de teamleden besproken wordt wat er die dag gedaan moet worden, of er nog zaken van de vorige dag zijn blijven liggen, of ergens problemen worden verwacht met bijvoorbeeld een machine. Ook is er ruimte om ideeën in te brengen, en die komen er ook. Vaak simpele zaken, van nieuwe bezems aanschaffen tot antivermoeidheidsmatten neerleggen. Maar ook feedback die voor een ander team van belang is. Dan is het aan het management ervoor te zorgen dat er sneller op problemen wordt ingesprongen en dat die ideeën

‘AL HEEL WAT HOOGTE GEWONNEN’ Nu, anderhalf jaar onderweg, is de doorlooptijd verkort en de leverbetrouwbaarheid vergroot. Maar exacte cijfers geven is voor een industriële toeleverancier niet eenvoudig, weet Menko Eisma, managing director van Trumpf Nederland, de belangrijkste partner van GS Metaal bij de ombouw naar een smart factory. ‘Geen week is hetzelfde. Heeft een uitlevering niet plaatsgevonden, dan hoeft dat niet aan de eigen processen te liggen. Wil je de cijfers van vorig jaar goed met die van dit jaar kunnen vergelijken, dan moet je heel goed naar achtergrond kijken. Wij helpen bedrijven als GS Metaal die vertaalslag van cijfers naar conclusies over oorzaken te maken. Onze cockpit laat overzichtelijk de performance zien, en wij ondersteunen het management van de klant in het goed interpreteren van de cijfers. Soms kan een dip in de leverbetrouwbaarheid reden zijn om machines extra onderhoud te geven, een andere keer kan een workshop voor operators beter zijn.’ Dat de opbouw trager is verlopen dan verwacht, heeft vooral te maken met een teveel aan optimisme bij de

november 2019

start, stelt Eisma. ‘Het is net als bij bergbeklimmen: als je na een flinke tijd wandelen omhoog kijkt, lijkt die top nog steeds ver weg. Maar kijk achterom en je ziet dat je al heel wat aan hoogte gewonnen hebt.’ In deel 1 werd aangekondigd dat de overkoepelende softwareschil – Enterprise Service Bus – door Axoom gebouwd zou worden, maar dat heeft X-IP gedaan, met Axoom als partner. ‘Het gaat om maatwerk. Om snel en makkelijk te schakelen, kan dan soms beter zijn met een lokale partij te werken’, verklaart Eisma. Axoom is overigens geen dochteronderneming meer van Trumpf, maar is sinds juli onderdeel van GFT, waarmee Trumpf nauw gaat samenwerken aan verdere standaardisering van software. De reden, aldus cto Mathias Kammüller in een persbericht: dat maakt standaardisering en daarmee de implementatie van smart factory solutions gemakkelijker en goedkoper.

serieus worden genomen. Ik denk dat we erin geslaagd zijn de cultuur opener te maken, dat er meer met elkaar wordt overlegd.’

SOFTWARE In de slipstream van het lean-traject is geïnvesteerd in software. Er is een overkoepelend systeem gekomen, de Enterprise Service Bus (ESB), die het bestaande ERP-systeem verbindt met het nieuwe MES-systeem van het Duitse XETICS en het CAD-systeem van Trumpf, TruTops Boost. Het concept van die overkoepelende applicatie heeft Attributes, door Jan Bruggink uit Losser bedacht. Het is gebouwd door het Enschede X-IP, samen met mensen van Trumpf en softwarebedrijf Axoom (dat tegenwoordig onderdeel is van het Duitse it-bedrijf GFT, zie kader). ‘We werken nu volledig papierloos, afgezien van de identificatiestickers die we op de producten plakken. Een aanvraag komt als pdf of STEP-file binnen en wordt ingelezen in de calculatiemodule van TruTops Boost. Daarmee rekenen we uit hoeveel bewerkingstijd nodig is en welk materiaalverbruik. En als een leverancier bijvoorbeeld moet poedercoaten, dan voegen we dat nog handmatig toe. Het ERP-systeem zet die informatie om naar een offerte. Wordt het een order, dan wordt de informatie overgezet naar XETICS, dat zorgt dat de juiste digitale tekening op de tablet van de juiste operator terechtkomt. Die kan zich dus niet meer vergissen en hoeft niet meer te zoeken naar de juiste tekening, en hij kan ook direct zien waar het basismateriaal ligt opgeslagen. De kantbankoperator bijvoorbeeld kan op zijn tablet zien op welke stelling het gesneden plaatwerk ligt waar hij mee aan de slag moet.’ Werk dat hij bij GS Metaal meestal doet op een van de kantbanken van Trumpf, maar het gebouwde systeem is ‘open’, zodat hij ook terecht kan op bijvoorbeeld de Safan Darley.

BOUWEN, TESTEN, AANPASSEN www.trumpf.com/nl_NL

Zodra de order gereed is, wordt dat in XETICS gemeld en na de kwaliteitscontrole wordt vanuit het ERP-systeem de pakbon aangemaakt die

naar de transporteur gaat – zodat die met het gerede werk op tijd naar de juiste klant kan rijden, schetst Hofmeijer de laatste (digitale) stappen van het verwerkingsproces zoals dat nu bij GS Metaal Het meenemen van de mensen, vindt Arnold Hofmeijer (rechts) ‘het moeilijkste’ van het digitaliseringstraject bij GS Metaal. wordt uitgevoerd. Een digitalisatie Dat vraagt van hem, als manager, vooral te zorgen voor een sociaal veilige omgeving. Foto: Com-magz die lastig was, met name omdat het ESB-systeem zorgvuldig moest worden geprogrammeerd om te ‘Wij leverden, ook al vóór de digitalisering, nauoorzaak is. En daar kan ik dan op ingrijpen door zorgen dat de data van ERP naar CAD en MES en welijks fout werk af bij de klant. Maar in ons die haperende machine te laten servicen of die weer terug steeds goed worden vertaald. ‘Een eigen proces ging er natuurlijk wel geregeld wat medewerker extra aandacht te geven.’ datum bijvoorbeeld kun je wel op tien manieren mis: misverstanden tussen operators, iemand die De komende maanden krijgt de terugkoppeling schrijven, maar die moet door elk systeem wel een handeling vergeet waardoor zijn collega niet uit het systeem verder zijn beslag, niet alleen om steeds herkend worden. Dat gaat niet allemaal in verder kan, een leverancier die verkeerd of te laat afwijkingen te achterhalen, maar ook om machiéén keer goed; dat is een kwestie van bouwen, levert… Door de digitalisering gaat nu heel veel nestoringen eerder te zien aankomen en om nog testen en aanpassen.’ scherper te kunnen calculeren en plannen. ‘Verdere aanpassing van de software moet zorgen dat we nog beter zicht krijgen op het werkelijke materiaalverbruik en de verwerkingstijden, om zo nog beter te kunnen calculeren. Om scherperem scherpere prijzen te kunnen afgeven. Dat is altijd van belang en zeker in de competitievere tijden die er mogelijk aan komen. Ook het planningsysteem gaan we verder verfijnen, volgens de uitgangspunten van quick responsive manufacturing. Dat moet zorgen voor kortere wachttijden en minder onderhanden werk.’ in één keer goed, conform de doelstelling. En de Dat testen deden de it-specialisten natuurlijk, fouten die nog wel gemaakt worden, zijn nu goed maar ook de operators op de werkvloer. Soms WEBPORTAL zichtbaar in het systeem. Door er veel over te prategen wil en dank, verhaalt Hofmeijer. ‘Een opeGing het in de eerste fase vooral over digitaliseten, er veel aandacht aan te geven, kunnen mijn rator noemde het dan een ‘rotsysteem’. Dan moet ring van de interne processen, in fase twee staat teamleiders en ik ervoor zorgen dat mensen fouje goed doorvragen om te achterhalen waarom de digitalisering van de communicatie met ten van elkaar accepteren, we voorkomen dat er hij dat vindt. Het kon zijn dat hij zelf onvolklanten centraal. Hofmeijer duidt op de online verwijten over en weer vliegen. Als je gewezen doende kennis bezat, maar ook dat hij in een webportal die in voorbereiding is. Daarin kunnen wordt op een fout moet dat ervaren worden als gebruikssituatie zat waarmee de it-mensen nog straks orders worden ingevoerd, en de klant kan gezonde feedback krijgen, informatie die je helpt geen rekening hadden gehouden. Die bug moest er snel en 24 uur per dag een prijs opvragen. het de volgende keer beter te doen.’ dan opgelost worden.’ ‘Het streven is die komend voorjaar in de lucht te hebben.’

‘Door de digitalisering gaat nu heel veel in één keer goed, conform de doelstelling’

SOCIALE VEILIGHEID

RIJKERE TERUGKOPPELING

Hofmeijer raakt daarmee aan ‘het moeilijkste’ van het digitaliseringstraject: mensen erin meenemen. Dat vraagt van hem, als manager, vooral om te zorgen voor een sociaal veilige omgeving.

Die feedback kan door het systeem verrijkt worden doordat trends makkelijk ontdekt worden. ‘Ik kan nu makkelijker achterhalen of een bepaalde bepaalde afwijking vaak voorkomt en wat de

Dit is deel 2 van een drieluik waarin de ervaringen van GS Metaal met de opbouw van een smart factory worden opgetekend.

november 2019

Any challenge, any time. Komt u lángs Ramon? Dan bent u bínnen bij Amazon! Wil Amazon uw product verkopen? Gefeliciteerd! De hele wereld ligt commercieel

certi ed test centrum voor uw verpakking. En Ramon is onze testkoning. Komt u

aan uw voeten. Maar die uitdaging kent één hobbel: de loodzware eisen die

met uw verpakking lángs Ramon? Dan bent u bínnen bij Amazon! En in één moeite

Amazon stelt aan de verpakking van uw product. Die hobbel neemt u moeiteloos

door kan IPS u, samen met Meilink, adviseren hoe u uw goedgekeurde verpakking

met high tech verpakkingsspecialist IPS Technology. Wij zijn sinds kort Amazon

nog beter, voordeliger en praktischer handelbaar maakt.

Heeft u een verpakkingstest? Neem contact op met één van onze specialisten via ips-technology.com/contact of bel 040-2647200

IPS Technology is onderdeel van

DUURZAAMHEID

VIJF UITGANGSPUNTEN SMC OM PERSLUCHTGEBRUIK EN CO2-UITSTOOT TERUG TE DRINGEN

‘PNEUMATIEK PAST BINNEN EEN DUURZAME WERELD’ Met een visie gestoeld op vijf uitgangspunten helpt SMC Nederland klanten om het persluchtgebruik en daarmee de CO2-uitstoot terug te dringen. ‘Pneumatiek past binnen een duurzame wereld’, stelt Roy Schep, manager energy efficiency bij SMC Nederland.

DOOR WOUTER HOEFFNAGEL

‘A

ls je een machinebouwer vraagt wat een duurzame machine betekent, antwoordt hij al snel dat die daar duurder van wordt. Onze visie laat zien dat dit niet zo is, mits anders naar het engineeringproces wordt gekeken’, legt Roy Schep uit. Machines worden vaak volgens een beproefde, bewezen methode ontworpen. ‘Bedrijven kiezen bijvoorbeeld bewust voor ISO-cilinders die één-op-één inwisselbaar zijn. Dit zijn echter niet altijd de meest energieefficiënte oplossingen voor een specifieke toepassing. Door gebruik te maken van de juiste maatvoering en producten is al snel flinke winst te behalen.’

GENEREER WAT NODIG IS ‘Lucht is gratis, maar perslucht is dat niet’, zegt Schep. SMC ziet vaak dat een onnodig hoge druk wordt gehanteerd. ‘Veel machines hebben helemaal geen druk van bijvoorbeeld 8 bar nodig, maar presteren ook goed op 5 bar. Door de druk te verlagen is vaak winst te behalen.’ Dat geldt bijvoorbeeld bij het heffen van een product. Een

‘Kies bewust voor componenten met een efficiënt ontwerp’

cilinder levert zijn kracht bij het heffen tijdens de uitgaande slag. Bij de ingaande slag hoeft hij feitelijk alleen terug naar binnen, waarvoor minder kracht nodig is. ‘Je kunt dan de druk verlagen tot zo’n 2 bar, zonder concessies te doen aan de totale cyclustijd. Kijk dus kritisch naar wat je daadwerkelijk nodig hebt.’

HERGEBRUIK WAT JE OPWEKT Veel opgewekte energie kan worden hergebruikt. ‘Denk aan compressoren die restwarmte hergebruiken om bijvoorbeeld het proceswater te verwarmen of juist te koelen. Energie wordt hier-

door meerdere malen gebruikt en gaat niet verloren.’ Met SMC is het in de toekomst mogelijk de retourlucht van de uitgaande slag te hergebruiken om de ingaande slag te realiseren. ‘Dit maakt 40 tot 50 procent besparing op het persluchtverbruik mogelijk.’

MONITOR JE VERBRUIK Op de vraag wat ‘veel druk’ is, heeft iedereen een ander antwoord. ‘Dit maakt het van essentieel belang om het verbruik en de druk te monitoren. Door deze data te visualiseren en analyseren, ontstaat een objectief beeld van het persluchtgebruik, wat het mogelijk maakt projectgericht te Roy Schep: ‘Het verbeteren van energie-efficiëntie is een continu reflecteren en verbeteringen door te proces.’ Foto: SMC voeren.’ Monitoring maakt het ook mogelijk pneumatische cilinders worden vergeleken met afwijkingen in het persluchtverbruik te detecteelektrische, die hierdoor al snel energie-efficiënren om lekkages op te sporen en het verbruik te ter lijken. Maar dat is appels met peren vergelijreduceren. ‘Door te meten krijg je veel inzicht in ken. Alleen door een efficiënte toepassing van een het verbruik van een specifieke machine. Vaak pneumatische cilinder naast zijn elektrische zijn verbruikscijfers van machines gebaseerd op tegenhanger te leggen, is een eerlijke vergelijking aannames in plaats van harde cijfers.’ mogelijk.’ SMC Nederland brengt momenteel de CO2-uitGEBRUIK ALLEEN HET NOODZAKELIJKE stoot gedurende de volledige levenscyclus van Kijk daarnaast kritisch naar de componentkeuze, pneumatische en elektrische cilinders in beeld. vervolgt Schep. In het engineeringproces worden ‘Die uitstoot wordt niet alleen gegenereerd tijallerlei keuzes gemaakt, bijvoorbeeld om slangen dens het gebruik, maar ook tijdens de productie. of cilinders met een bepaalde diameter te gebruiken. ‘Deze keuzes kunnen van grote invloed zijn Ook is de efficiëntie in belangrijke mate afhankeop de energie-efficiëntie van een machine.’ Hij lijk van de toepassing en het bewegingsprofiel. raadt aan kritisch te kijken naar de maatvoering Met ons onderzoek willen we meer inzicht geven en overdimensionering waar mogelijk te voorin de duurzaamheid van de aandrijvingen.’ komen. ‘Kies daarnaast bewust voor componenDe resultaten worden later dit jaar verwacht. ten met een efficiënt ontwerp. Gebruik bijvoorbeeld geen meterslange slang naar een ventiel, KRITISCH OP LANGE TERMIJN maar zorg dat deze zo dicht mogelijk op een Blijf ook op de lange termijn kritisch, aldus cilinder is geplaatst. Kijk kritisch naar de impact Roy Schep tot slot. ‘Het verbeteren van energievan ontwerpkeuzes op het energieverbruik.’ efficiëntie is een continu proces van zoeken naar verbeteringen. Blijf het persluchtverbruik daarom in de gaten houden en waar mogelijk reduceren.’ PNEUMATISCH OF ELEKTRISCH? Schep benadrukt dat het gaat om uitgangspunDe keuze tussen pneumatisch of elektrisch is momenteel actueel. Elektrische cilinders kunnen ten, niet om stappen. ‘De uitgangspunten kunnen een alternatief vormen voor pneumatische. los van elkaar worden omarmd om de energieBelangrijk hierbij is appels met appels te vergeefficiëntie te vergroten; ze zijn niet afhankelijk lijken, stelt de manager energy efficiency. ‘In de van elkaar.’ praktijk zien we vaak dat perslucht inefficiënt wordt gebruikt. Inefficiënte toepassingen van www.smc.eu

november 2019

VROUWEN IN DE INDUSTRIE

ACHT DIRECTEUREN EN MANAGERS (V) OVER DE ROL VAN VROUWEN IN DE INDUSTRIE

‘WAT MAAKT MIJ HET UIT DAT IK ERGENS DE ENIGE BEN IN EEN RODE JURK’ De afgelopen drie nummers van Link Magazine stond steeds een vrouw op de cover. Geheel toevallig, en nooit eerder voorgekomen in de twintig jaar dat het blad bestaat.

• ‘Veel mannen dachten dat één van mijn broers

‘Die nummers zijn zeker helemaal uitverkocht’, reageren acht topvrouwen uit de industrie

het zou gaan doen. Zo werkt dat vaak in onze technische wereld.’ • ‘Het old boys network vindt het fijn dat er vernieuwing is.’ • ‘We hoeven alleen maar onszelf te zijn, met al onze competenties, kwaliteiten en rarigheid. Ingewikkelder is het niet.’ • ‘Het komt erop aan dat papa’s én mama’s de techniek als mogelijkheid opperen.’

schertsend. Op een mooie septemberdag schuiven ze aan voor een diner-met-discussie bij de Link-uitgevers in de Ginkelse Hoeve in Drunen. Het wordt een feest van herkenning. Allerlei oorzaken van het tekort aan vrouwen op de werkvloer gaan over tafel. Anekdotes worden gedeeld. En er wordt uitbundiger gelachen dan bij welk Link-rondetafelgesprek dan ook. ‘Bij mijn eerste FME-bijeenkomst stonden mannen echt op mijn badge te staren. Alsof ze wilden vragen: “Zeg, meisje, met wie ben jij meegekomen?”’

DOOR LUCY HOLL

arloes Kepser, directeur-eigenaar van toeleverancier in de metaal Kepser in Cuijk (80 medewerkers, onder wie 3 vrouwen), vertelt halverwege de avond dat ze vaak off-piste skiet. Dat off-piste skiën kent tal van officiële regels en gedefinieerde risico’s. ‘Eén van de risico’s is dat een vrouw meegaat. Waarom? Omdat mannen zich dan als macho’s gaan gedragen. Dat kan de groep in gevaar brengen.’ Nee, doe normaal, niet te geloven, dat is absurd, reageren de anderen aan tafel. Het klinkt als iets uit de vorige eeuw. Marloes Kepser trekt

‘In IJsland hebben ze een vrouwen- én mannenquotum. Daarmee haal je dat zwaktebodidee eraf’

zich er ook niets van aan, ze skiet lekker mee. Ze werd ruim twee jaar geleden directeur bij het familiebedrijf, nadat haar vader Chris onverwacht overleed. ‘Ik vind het prima met al die mannen, ik ben ertussen opgegroeid, voor mij hoeven er niet per se vrouwen bij. Weinig kans trouwens, want die solliciteren zelden of nooit bij ons.’

VAN DE APENROTS AF Nou ja, los van dat skiën: het klopt natuurlijk wel dat mannen zich anders gaan gedragen met vrouwen in het gezelschap. En dan veelal in positieve zin. Ze verlaten spontaan hun apenrots. Alleen al

november 2019

als er één vrouw bij komt staan, verandert het gesprek, hoorde Roelien Attema van mannen om haar heen. Ze is hoofd research & development bij het Nederlands instituut voor radioastronomie Astron in Dwingeloo (180 medewerkers, 60 daarvan, onder wie 4 vrouwen, doen onderzoek naar nieuwe generaties radiotelescopie). ‘Het is een ware mannenwereld. Ik floreer er heel goed in.’ Ze vertelt een anekdote. De vrouwen aan tafel hebben er deze avond in Drunen allemaal wel een paar paraat: ‘Ik had een toeleverancier op bezoek, we kenden elkaar nog niet. “Ik vind het zó leuk dat een vrouw hier hoofd r&d is, ik wilde meteen met je kennismaken. En nu zie je er nog eens leuk uit ook.” Wat moet je daar nu op zeggen?’ Nina Wessels, manager operations assembly & manager logistics bij NTS Norma (zo’n 300 medewerkers in Hengelo, onder wie 20 vrouwen), leverancier van mechanische onderdelen en hightech mechatronische samenstellingen, heeft meerdere teams onder zich. ‘Ik mag met bijna elk teamuitje mee. Dat vinden ze gezelliger, met een vrouw erbij. Ik functioneer heel goed tussen al die mannen. In ons management komen langzaam meer vrouwen, in de productie blijft het lastig. We zoeken ook niet specifiek.’

vrouwelijke directeuren en managers aan tafel kunnen hartelijk lachen om die rare hersenkronkel. ‘Ik wil ook in mijn werk vrouw kunnen zijn’, zegt Manon Pijnenburg. ‘Dan zien ze mij, dan ben ik blond, dan heb ik mijn best gedaan voor de spiegel. Nou en?’ Manon Pijnenburg is hr- en marketingmanager bij hightech machinefabrikant AAE in Helmond 350 medewerkers, onder wie zo’n 65 vrouwen). Ze kreeg om dezelfde verdrietige reden als Marloes Kepser ineens een grotere rol in het bedrijf: haar vader William overleed drie jaar geleden. ‘Ik heb het geluk gehad dat ik al een tijdlang aan mijn vaders zijde mocht staan. In het begin vond ik het best eng om aan tafel te zitten bij alleen maar mannen van zijn leeftijd. Ik heb toch niks te vertellen, ik kom net kijken, dacht ik.

NET MANNEN De krachtige vrouwen aan tafel vinden het fantastisch om eens een avond vrijuit te kunnen spreken over wat ze meemaken in de industrie: over alle mooie ontmoetingen en projecten, over de vooroordelen, de beperkingen (‘die leggen we onszelf soms ook op’) en de noodzakelijke veranderingen. Het percentage vrouwen in zowel managementfuncties als de operatie is gering in de Nederlandse industrie. Slechts 10 procent van de medewerkers met een echte ‘techbaan’ is vrouw. En de vrouwen die werken in de techniek, tsja, dat zijn net mannen, wordt er geroepen. De

Marloes Kepser, directeur van Kepser in Cuijk over het verkeerde beeld dat mensen van industrie hebben (‘Industrie is vies’): ‘Bij ons hangt groot bord ‘Orde en netheid’.’

Die gesprekspartners bleken echter ook maar gewoon mensen.’ Ik heb wél iets toe te voegen als jongere en als vrouw, besloot ze. ‘Mannen waarderen het dat ik een andere inbreng heb dan ze gewend zijn, anders kijk en vragen stel die niemand anders meer durft te stellen. Het old boys network vindt het fijn dat er vernieuwing is.’ Ze merkt nu vooral respect, al moest ze voor zichzelf Van links naar rechts: Carolien Meijer (Bronkhorst), Judith Vermeulen (Vekon), Manon Pijnenburg (AAE), Marloes Kepser (Kepser) en Roelien Attema wel de nodige drempels (Astron). Manon Pijnenburg: ‘Een goede mix tussen mannen en vrouwen is beter, zeggen ze bij ons. Dat zorgt voor de juiste dynamiek. Ook de over. AAE koos destijds mannen in de productie vinden dat.’ Foto’s: Kees Beekmans voor een nieuwe, externe directeur voor het familiebedrijf, omdat Manon en haar twee broers er nog niet aan toe waren om heid?”, zeiden ze. En veel mannen dachten dat één een tijdje wellicht achter dat hij er toch niet zo die positie op zich te nemen en het zeer emotiovan mijn broers het zou gaan doen. Zo werkt dat goed in is. Vrouwen kunnen eindeloos twijfelen. nele tijden waren. ‘Maar ik heb onlangs tegen de vaak in onze technische wereld. Maar gelukkig Doe ik anderen niet tekort, heb ik genoeg bagage, medewerkers openlijk uitgesproken dat ik op vinden de meesten het vooral ook heel gaaf. Onze moet ik niet eerst bewezen hebben dat ik dit termijn directeur van AAE wil worden. Hiervoor huidige directeur Frank Mulders is nu mijn menaankan, redeneren ze. Vrouwen zeggen daarom hebben we een vier- tot achtjarenplan gemaakt.’ tor van wie ik veel kan leren de komende jaren.’ misschien te snel ‘nee’ tegen een kans. Blijf stimuWow, wat stoer, reageren de vrouwen aan tafel. ‘Ik leren om die baan toch te nemen als je denkt dat vind het heel spannend’, beaamt Manon Pijneniemand het kan, klinkt het aan tafel. Vraag het GENOEG BAGAGE burg. ‘Sommige vrouwelijke collega’s verwachtten nog een keer en nog een keer. Dat kan vrouwen Er is best wel wat nodig om vrouwen in managedit niet, met name omdat ik recent moeder ben het benodigde zetje geven. mentposities te krijgen, weten de deelnemers aan geworden. “Wat ga je toch doen, je kunt toch ook tafel. Een man die ergens de baas kan worden, relaxter leven, zonder al die verantwoordelijktwijfelt niet. Die begint gewoon en komt er na LEES VERDER OP PAGINA 40

Digitalisatie brengt je verder. Hoe gedijt uw organisatie in deze tijd van disruptie? Met de innovatieve oplossingen van Siemens kunt u uw hele innovatieproces digitaliseren. Van de ideeënfase en ontwikkeling tot de productie en prestaties bij uw klanten. Word slimmer. Ga sneller. Denk groter. Transformeer uw business en behoud uw voorsprong.

Bezoek siemens.com/plm en ontdek de mogelijkheden

november 2019

VERVOLG VAN PAGINA 39

Judith Vermeulen, directeur/eigenaar van Vekon Besturingstechniek in Made (25 medewerkers onder wie 4 vrouwen), leveranciers van besturingskasten en -systemen, startte het bedrijf 26 jaar geleden samen met haar vader. Hij ging net na de eeuwwisseling met pensioen. ‘Pas de laatste tijd treed ik heel veel naar buiten. Laat mij maar lekker binnen de organisatie mijn gang gaan, heb ik jarenlang gedacht. Dat ben je op een gegeven moment zelf ook beu. Ik weet waar ik het Van links naar rechts: Nadia Schutman (Bronkhorst), Nina Wessels (NTS Norma), Diane van Putten (Pilz), Carolien Meijer (Bronkover heb, dacht ik op een dag. En ik ga horst), Judith Vermeulen (Vekon) en Manon Pijnenburg (AAE). Nederland staat vaak ergens bovenin de ranglijsten, maar niet als het de wereld vertellen ook. Wat maakt het om het aantal vrouwen in de industrie gaat. ‘Maar we zijn wel gelukkig’, wordt er lachend opgemerkt naar aanleiding van het mij het uit dat ik op een bijeenkomst de onderzoek ‘De Sociale Staat van Nederland 2019’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat toevallig op de dag van het rondeenige ben in een rode jurk.’ tafelgesprek verscheen. Roelien Attema: ‘We hoeven alleen maar onszelf te zijn, met al onze competenties, rondetafelgesprek en manager strategic markekwaliteiten en rarigheid. Ingewikkelder is het zijn en dan zonder twijfel meteen vanaf groep 1 ting bij Bronkhorst High-Tech in Ruurlo (650 niet. Ga vooral geen rol spelen.’ Vrouwen moeten in het basisonderwijs. medewerkers, redelijk wat vrouwen door het vele het gewoon doen, we moeten naar buiten treden, precisiewerk), producent van onder meer massazegt Marloes Kepser. ‘De eerste keer dat ik op INFLUENCER en volumeflowmeters en drukregelaars. ‘Vaste een FME-bijeenkomst was, stonden er allemaal Nu gaat het vaak al vroeg mis op tv en in boeken: structuren en regeltjes werken niet meer. Mensen grijze mannen op mijn badge te staren alsof ze de politieagent is een man, de verpleegster is een hebben behoefte aan een persoonlijke benadewilden vragen ‘Met wie ben jij hier?”’ Niks van vrouw. Meiden roepen allemaal dat ze juf willen ring, man of vrouw. Stem af op hun wensen. aantrekken. worden. Of caviaverzorgster. Vermeulens bonusGa dat avontuur aan.’ dochter Yentl wil heel hip online influencer worBij NTS Norma hangt nog wel de prikklok bij de den, liet ze weten. Ze hield vorig jaar op eigen NOODZAAK OM SERIEUS TE VERDIENEN deur, zegt Nina Wessels. Ze vindt het maar niks. initiatief een spreekbeurt over meisjes in de Dat er zo weinig vrouwen in de industrie rond‘Die prikklok is nodig voor urenregistratie, maar techniek. Judith Vermeulen was helemaal trots. lopen, heeft er wellicht mee te maken dat de het maakt wel dat medewerkers aan strakke Zo’n meisje heeft thuis een rolmodel, dat missen noodzaak voor veel vrouwen in Nederland om te tijden gebonden zijn.’ Het is een gevecht tussen andere kinderen node. werken en serieus te verdienen minder groot is, het inspelen op persoonlijke wensen van medeMisschien moeten we zichtbaarder worden, wat gooit Judith Vermeulen in de groep. ‘In een land werkers en tegelijkertijd zorgen dat de machines minder bescheiden, roepen de vrouwen enthouals Tsjechië zie je veel meer vrouwen in de optimaal bezet zijn en kunnen doordraaien. siast door elkaar heen. Ja, we zetten een eigen techniek. Om het te kunnen redden, moeten ze simpelweg een beroep hebben dat goed betaalt.’ In de industrie is fulltime werken bovendien nog MONTEURS LEZEN VOOR vaak de norm, vullen anderen aan. Dat verandert En natuurlijk is er nog die overbekende reden wel langzaam. Er komen meer mogelijkheden voor het magere percentage vrouwen in de voor flexibele werktijden en parttime werken. industrie: de instroom van meisjes in technische Dat moet wel, het is de wens van steeds meer opleidingen schiet zwaar tekort. Bijna iedereen mannen en vrouwen, zeker van de jongere geneaan tafel doet aan techniekpromotie en biedt raties. Een aantal deelnemers aan tafel werkt drie, bijvoorbeeld bedrijfsbezoeken voor scholieren. vier dagen per week. Ook leidinggevende functies Judith Vermeulen: ‘Ik ben actief in de werkgroep kunnen parttime als je het goed regelt. Dat een Instroom van Fedet, de federatie elektrotechniek, mens 24/7 beschikbaar moet zijn, geloven ze niet. en ik maak me heel erg druk om die instroom. ‘Ik voel me creatiever nu ik vier dagen per week Ik geloof sterk in diversiteit. Bij Vekon hebben we werk’, zegt Carolien Meijer, moderator van het nu welgeteld één vrouwelijke productiemedewerker die besturingskasten bouwt. Een tweede is net begonnen: een vrouw die BBL-ElektroYouTube-kanaal op en gaan vloggen of TikToktechniek doet en werken en leren combineert.’ ken. Zolang er nog weinig moeders in de techniek Vermeulen doet veel voor Girlsday, waarop techwerken, blijft het lastig. Uitgever Mireille van nische bedrijven hun deuren openen voor meisGinkel van Link Magazine: ‘Het komt erop aan jes van 10 tot 15 jaar oud. Ze heeft lokaal een dat papa’s én mama’s de techniek als mogelijknetwerk opgebouwd dat jaarlijks meedoet. Vanheid opperen.’ Hoe meer vrouwen als rolmodel, uit de overtuiging dat alle kinderen op heel jonge hoe meer effect. Meisjes dachten vroeger nooit leeftijd al kennis moeten maken met werken in dat ze topvoetballer konden worden, ‘Oranje’ was de techniek, laat Vermeulen een stel monteurs in mannen. Een minister was nooit een vrouw, maar de komende Landelijke Voorleesweek voorlezen altijd een grijze, witte man. Nu zijn topvoetballer in kleuterklassen. Ze heeft al een lijst met en minister wel reële opties. geschikte boeken. Het prentenboek ‘Hé, wie zit er op de wc?’, zou iets voor een installatietechQUOTUM nicus kunnen zijn. Er zijn ontelbare mooie iniDiane van Putten is directeur marketing bij Pilz tiatieven en potjes om meer meisjes in techniNederland in Vianen (‘met ook e-commerce, Carolien Meijer: ‘Een collectief van sche beroepen te krijgen. Maar het is vaak al te opleidingen en recruitment in mijn pakket’). vrouwen is fijn om te reflecteren.’ laat, vrezen de vrouwen aan tafel. Het vak techPilz Nederland (63 medewerkers onder wie niek moet vast onderdeel van het lesprogramma 10 vrouwen) levert automatiseringsoplossingen

‘Zegt een collega: “Ik dacht dat het wel handig was als jij de uitnodigingen verstuurt.” Zeg ik: “Oké, want?!?”’

november 2019

voor een scala aan markten en heeft het ook lastig om vrouwen te vinden met een technische achtergrond. ‘We hebben één vrouwelijke techneut. Het onderwerp houdt me zeer bezig. Ik organiseer jaarlijks een seminar voor vrouwen over werken in de techniek. Het is lastig om de juiste knop te vinden om aan te draaien en hup, de instroom stijgt.’ Die week van de discussie-avond is het vrouwenquotum een hot item in de media. ‘Maar dat gaat toch ook niet echt helpen?’ ‘Ik weet het niet’, zegt Nadia Schutman van Bronkhorst High-Tech. Ze is verantwoordelijk voor human relations development. ‘Eerst vond ik een quotum stom. Dat is voor de zwakkeren, dacht ik. Maar in IJsland werkt het wel. Daar hebben ze een vrouwen- én mannenquotum, het gaat twee kanten op. Daarmee haal je dat zwaktebod-idee eraf. Ze streven overal naar 40/40 en de rest mag een bedrijf zelf invullen. In de jaren zeventig hadden ze al een vrouwelijke premier. Zoiets heeft een enorme impact op de samenleving.’

ALLEMAAL THEE? Uitgever John van Ginkel doet die avond een deel van de bediening aan tafel: ‘Dames, dames, jullie willen zeker allemaal thee?’, roept hij na het diner, maar de vrouwen zijn te zeer in de discussie verdiept om hem van repliek te dienen. Carolien Meijer: ‘Quota lijken me niks. Het gaat niet om exacte percentages, het gaat om het stimuleren van diversiteit in de breedste zin van het woord.’ Ofwel: medewerkers moeten nooit het gevoel hebben dat ze eenlingen in de organisatie zijn. ’Ze moeten zich gerespecteerd weten om wie ze

zijn en wat ze bijdragen.’ Daarom is het ook gevaarlijk om het over typisch vrouwelijke en mannelijke eigenschappen te hebben, zegt Roelien Attema. ‘Mannen zijn heel divers qua compeNadia Schutman (Bronkhorst), links: ‘Eerst dacht ik: tenties en leidereen quotum is voor de zwakkeren. Maar in IJsland werkt schapsstijlen, vrouhet wel.’ Rechts naast haar Nina Wessels (NTS Norma). wen net zo goed.’ Astron is in zijn vacatureteksten veel te weinig vrouwen op de werkvloer? Waar meer gaan focussen op ‘zachte’ eigenschappen hadden we destijds in hemelsnaam over? Manon zoals samenwerking, teambuilder en communiPijnenburg: ‘Jonge vrouwen willen moeder zijn catieskills. Ook wordt minder gewerkt met lijstjes én voor hun werk gaan. Nieuwe generaties doen eisen, zoals x-jaar werkervaring en y-opleidingshet beter dan ooit met hun werk-privé-balans.’ niveau. Mannen denken bij een match van zes Het komt ooit goed. En de vrouwen aan tafel? van de tien eisen wellicht ‘Ik solliciteer’, terwijl Die willen nog wel eens vaker samen sparren, vrouwen bij acht van de tien kunnen denken ‘Ik laten ze weten. Kleine bijvangst van de avond: de voldoe niet aan alles, dus ik solliciteer niet’. ‘Dat piepjonge bonusdochter/influencer-to-be van er minder wordt gewerkt met lijstjes, waardeer ik Judith Vermeulen heeft er een heel stel fans bij. zeer’, zegt Attema. Nina Wessels: ‘Ik vind het wel prettig te werken in een organisatie waar niet die 50/50-verhouding www.vekon.nl is, ik denk dat ik anders gillend gek zou worden. www.pilz.nl Het kan nooit allemaal gelijkgetrokken worden. www.nts-group.nl Er zijn ook genoeg beroepen waar vrouwen van www.aaebv.com nature domineren.’ www.kepser.nl De vrouwen aan tafel zien het positief in. Er www.astron.nl komt een tijd dat we denken: dat probleem van www.bronkhorst.nl

Development and Engineering of Mechatronic systems Would you enjoy developing ground-breaking new technologies in a multidisciplinary team? A great opportunity is waiting for you at DEMCON! We are a high-end technology supplier of products and systems in the areas of hightech systems, industrial

systems and medical devices. We support our clients along the entire system development chain, from proof of principle, prototyping and pre-production to series production. Join us at DEMCON and experience how your own capabilities grow in a team of technology professionals! www.demcon.nl

november 2019

INNOVATIE

MET HIGHTECH SUPPLY CHAIN EN TNO GOED OPGELIJND, HEEFT NEDERLAND FLINKE OMZET TE PAKKEN

DELEN IN MILJARDENMARKT 5G EN IOT VEREIST INVESTEREN, OOK DOOR OVERHEID Door onder meer de (op)komst van 5G en Internet of Things (IoT) neemt het digitale dataverkeer razendsnel toe. Het aantal gigabytes dat straks via satellieten naar elders

• Veiliger en sneller: die termen staan centraal

verstuurd moet worden, is veel te groot voor de huidige radiotechnologie. Vandaar dat er hard gewerkt wordt aan laser satellite communication, ook bij TNO in Delft. Met onder

•

andere als doelde Nederlandse hightech industrie te helpen een stevige positie te verwerven op deze lucratieve markt. • • •

Geld en goede samenwerking biedt de Nederlandse hightech industrie kansen substantieel te delen in de miljardenmarkt voor laser satellite communication, aldus Kees Buijsrogge (links) en Will Crowcombe. ‘Nederland beschikt daarvoor over de perfecte supply chain.’ Foto: Com-magz

V 42

november 2019

afkomstig van bijvoorbeeld een machine – naar de satelliet te sturen en weer terug naar de aarde, naar een andere machine. Dat is nodig, zo verklaart directeur Kees Buijsrogge, omdat de huidige radiofrequenties bijna allemaal bezet zijn, de dataoverdracht daarover te traag verloopt en interferentiegevoeliger én onveiliger is. ‘Voor het gebruik van die optische technologie hebben oem’ers en serviceproviders – bedrijven als Airbus, Oneweb, Telesat, LeoSat, Thales en SES (Societé Européenne des Satellites, red.) – highend opto-mechatronische devices nodig, technologie waarin onze industrie van oudsher een sterke marktpositie heeft. Ons onderzoek ondersteunt de Nederlandse industrie bij het ontwikkelen van die terminals, met in potentie 1,5 miljard euro aan business.’

1 MILJOEN KEER PER SECONDE

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

eiliger en sneller. Dat zijn de twee praktische doelstellingen van het onderzoek door Space & Scientific Instrumentation van TNO Industry. Onder meer door de opmars van 5G (1,5 miljard gebruikers in 2024, aldus Ericsson), de snelle stijging van het aantal IoT-devices die via de cloud en dus dikwijls via satellieten met elkaar communiceren (tussen 2017 en 2020 verzevenvoudigt wereldwijd de machine-machinecommunicatie, stelt Cisco) en de komst van kwantumcomputers (voor het kraken van nu nog onkraakbare codes) zijn snellere, stabielere, veiliger en – per bit – goedkopere verbindingen nodig dan die nu met radiofrequentie (RF) mogelijk zijn.

bij Space & Scientific Instrumentation van TNO Industry. ‘Ons onderzoek ondersteunt de industrie bij het ontwikkelen van terminals, met in potentie 1,5 miljard euro aan business.’ Met een laserstraal wordt op zestig kilometer hoogte een kunstmatige ster geprojecteerd. ‘Elke serviceprovider wil zijn eigen LSCconstellatie’ Het vergt wel investeringen, ook van de overheid.

‘Als we straks bases op de maan en Mars hebben, kunnen we een uitstekende beeldverbinding onderhouden’

BUSINESSPOTENTIE Space & Scientific Instrumentation werkt daartoe aan laser satellite communication (LSC), technologie om die data als lichtgolven van de aarde –

Het interview vindt plaats in de kamer van Buijsrogge bij TNO, in gezelschap van Will Crowcombe. Deze lead systeemarchitect LSC, een van de vijftig LSC-engineers van TNO, licht de meer technische details toe. ‘De laserstraal die wij willen kunnen versturen, behoudt over de hele afstand tussen satelliet en aarde – 400 kilometer voor de Low Earth Orbit-satellieten tot 40.000 kilometer voor de geostationaire (altijd op hetzelfde punt ten opzichte van de aarde, red.) – een gelijkblijvende, kleine diameter van 2 tot hooguit 20 centimeter. Zo’n dunne beam is, anders dan de breed uitwaaierende RF-signalen, zo’n duizendmaal energiezuiniger te produceren en veel lastiger af te luisteren. ‘En doe je het, dan heeft de zendende partij dat meteen door.’ Revolutionair

is vooral de hoge snelheid waarmee de bundel aan- en uitgezet wordt. ‘Met elke schakeling wordt er 1 bit, een 0 of een 1, verstuurd. Voor het versturen van een gigabyte per seconde moet je dus 1 miljoen keer per seconde kunnen schakelen. Wij hebben een modulator ontwikkeld waarmee dat kan, ongeacht de turbulentie in de atmosfeer.’

MILIEUBESCHERMING

COMPENSATIETOOL Met dat laatste doelt Crowcombe op het vocht in de dampkring, dat ook sterren vaak laat flikkeren. ‘We gebruiken daarvoor dezelfde technologie die begin dit jaar eraan heeft bijgedragen dat we de tender wonnen voor het bouwen van delen van de European Extremely Large Telescope (E-ELT) (zie Link november 2018, red.). Daarmee wordt met een laserstraal op zestig kilometer hoogte een kunstmatige ster geprojecteerd. Als we de kenmerken van die “ster”, die we tot in detail weten, vergelijken met die van een echte ster, kunnen we de verschillen uitrekenen’, vult Buijsrogge aan. ‘Die methodiek gebruiken we nu ook als compensatietool voor de LSC-technologie. Zo kunnen we het signaal dat van de satelliet wordt terugontvangen omrekenen naar het oorspronkelijke signaal en de daarin besloten informatie – zoals tv-beelden – feilloos uitlezen.’

ENORME CAPACITEIT De LSC-technologie vergroot de data-verzendcapaciteit enorm, voldoende om heel Afrika op het internet aan te sluiten. Maar ook om het dataverkeer te optimaliseren in die laatste paar plekken in Nederland waar de ontvangst slecht is, om zelfs in vliegtuigen live streaming films op Netflix te kunnen bekijken. En om die machinebouwer in Nederland in staat te stellen zijn installed base aan de andere kant van de wereld te volgen, softwarematig te onderhouden en desgewenst ook te bedienen. ‘En als we straks bases op de maan en Mars hebben, zal ook daarmee een uitstekende beeldverbinding kunnen worden onderhouden’, stelt Crowcombe.

Dit voorjaar werden TROPOMI-gegevens voor methaan (CH4) en troposferische ozon (O3_TCL) vrijgegeven. De opname toont atmosferische methaan boven over wetlands in Nigeria tussen november 2018 en februari 2019. Methaan is een krachtig broeikasgas dat uitgestoten wordt door de olie-industrie, stortplaatsen, veeteelt, landbouw en wetlands. Foto: TROPOMI

Voor het ontwikkelen en bouwen van optische instrumenten voor laser satellite communication benut TNO Space & Scientific Instrumentation inzichten uit andere onderzoeksterreinen. Zo werd meegewerkt aan OMI, een satellietinstrument dat sinds 2004 in een baan om de aarde draait en metingen verricht aan de samenstelling van de aardatmosfeer en het gat in de ozonlaag geïnventariseerd heeft. Dit leverde harde bewijzen op voor het terugdringen van het gebruik van cfk’s. Met de verbeterde versie, de eveneens

vooral in Nederland ontwikkelde TROPOMI, kan sinds een jaar wereldwijd veel nauwkeuriger luchtvervuiling en uitstoot van broeikasgassen in beeld worden gebracht, zo blijkt uit een presentatie van Kees Buijsrogge. ‘Stikstofdioxide-lekken uit een Russische pijpleiding, zwaveldioxide-uitstoot op scheepvaartroutes, door de industrie in Nederland, of door bosbranden in Brazilië…’ www.tropomi.eu

ELKE PROVIDER ZIJN EIGEN LSC De technologie van TNO blijkt de weg naar de markt al gevonden te hebben. Eind dit jaar wordt de Tesla-C-terminal gelanceerd, een door TNO ontwikkeld optisch instrument dat met laserlicht met de aarde communiceert, gebouwd door Nedinsco in Venlo. Het is de eerste terminal die onderdeel wordt van een van de vele honderden ‘constellaties’ – groepen LSC-instrumenten – die de komende jaren de ruimte in worden geschoten om onze mobieltjes, IoT-devices en dergelijke een plekje in de cloud te garanderen. Buijsrogge: ‘Een miljardenmarkt voor het ontwikkelen en bouwen van hardware voor satellieten en grondstations en het verlenen van service. Elke serviceprovider wil immers zijn eigen LSC-constellatie, om zich daarmee te richten op zijn eigen geografische regio of eigen specifieke doelgroep in zijn eigen commerciële markt.’

KRACHTIG CONSORTIUM Om van die miljarden euro’s een substantieel deel in Nederland te verdienen, moet er worden samengewerkt. En dat gebeurt: Demcon, VDL

ETG, Nedinsco en Hyperion Technologies hebben met TNO de krachten en competenties gebundeld in het FSO Instruments-consortium. Dat samenwerkingsverband kan complete modu-

veilig, quantum resilient wereldomspannend communicatienetwerk waar ook banken, industrieën en overheden in Nederland profijt van zullen hebben.

PERFECTE SUPPLY CHAIN

‘Nederland beschikt over de perfecte supply chain voor Laser Satellite Communication'

len voor die LSC-instrumenten ontwikkelen en bouwen, die partijen als Airbus Defence and Space Netherlands in hun eindproduct kunnen opnemen. Ten faveure van een ultra-high speed,

Maar dat vergt wel investeringen, aldus de ‘Position Paper - Laser Satellite Communication in the Netherlands & beyond’. Daarin geven consortiumleden aan dat reeds te doen. Van de Nederlandse overheid vragen ze 50 miljoen euro voor het LSC-programma van de European Space Agency voor de periode 2020-2022. Geld dat terugkomt in de vorm van opdrachten aan de Nederlandse hightech keten. Door te investeren en goed samen te werken, is de Nederlandse hightech kansrijk, aldus Kees Buijsrogge en Will Crowcombe. ‘Nederland beschikt over de perfecte LSC-supply chain. Waar de kennis van optica ontbreekt, kunnen wij de leemte invullen.’ www.tno.nl/nl/aandachtsgebieden/industrie

november 2019

MENS EN ORGANISATIE

ORANGEWORKS INTRODUCEERT POENK-METHODE VAN TRIODIN VOOR BETERE COMMUNICATIE

‘CULTUURVERANDERING BEGINT MET HET SAMEN ANDERS DOEN’ Het gaat process equipment bouwer Orangeworks in Oss voor de wind. De producent van machines en productielijnen voor voedselverwerkende bedrijven wereldwijd heeft net een prachtig nieuw gebouw betrokken, de omzet groeide afgelopen tien jaar met 20 procent per jaar. Het aantal medewerkers zit nu rond de negentig. Omdat dat alles de organisatie ook complexer maakt, startte Orangeworks een continu verbeterprogramma, met ondersteuning van Triodin uit Eindhoven. ‘Mensen zijn trots op hun werk. Er is veel goed, maar je kunt altijd van een 8 naar een 9’, zegt managing director Koen Verstegen. DOOR LUCY HOLL

ijk, dat bedoel ik nu’, zegt Verstegen bij een rondgang over de werkvloer. Hij wijst naar een groepje medewerkers. Ze staan intensief te overleggen bij een bord met daarop de voortgang van een project. Hoe gaat het, wat zijn de benodigde acties? Er staat ook een rijtje smileys bovenaan het bord: de groep kan steeds de meest toepasselijke omcirkelen. Lacht de smiley voluit – dat is hier het geval –, of vandaag juist even niet? Met een vaste regelmaat, dagelijks indien nodig, staan medewerkers een minuut of tien bij dit zogeheten POENK-bord om af te stemmen. POENK is een term van Triodin, een organisatie met veel ervaring met verbetertrajecten in de maakindustrie. ‘Het staat voor Praatplaatjes: het bord bevat concrete visuals waar je het met elkaar over kunt hebben, niks abstracts. En vervolgens voor Opvolgen, periodiek Evalueren, Nakomen van afspraken en Klankborden’, zegt verbetercoach Marc Gerrits. ‘Mensen bevragen elkaar, waar staat iedereen nu, welke problemen moeten nu opgelost worden? Ze spelen waar nodig advocaat van de duivel, en spreken af wat er vandaag beter kan dan gisteren.’ Als iets steeds maar weer opspeelt, kunnen er zelfs uit die tienminutengesprekjes grote verbeterpunten komen. Stel dat mensen bijvoorbeeld steeds opnieuw aanlopen tegen eenzelfde engineeringskwestie, dan kan dat reden zijn om het proces bij de engineers nog eens goed te bekijken. Mensen ‘poenken’ inmiddels steeds meer vanzelf. Ze zien er het nut van in.

‘K

november 2019

Koen Verstegen van Orangeworks (links) en Marc Gerrits van Triodin. Verstegen: ‘Mensen zien dat POENK hun werk ondersteunt en pakken het nu spontaan zelf op. Ze beginnen elkaar vragen te stellen bij hun borden.’ Foto: Gerard Verschooten

SLIMMER EN PRETTIGER Tot voor kort zat Orangeworks op drie locaties in Veghel en Mill. De huisvesting was verouderd, de medewerkers konden elkaar niet makkelijk tussendoor even in de ogen kijken. Nu faciliteert de nieuwbouw (ruim 10.000 vierkante meter) de werkprocessen met grote, lichte werkruimten en een mooie inrichting. ‘Maar een geweldig gebouw verandert nog niet automatisch het gedrag van mensen’, zegt Koen Verstegen. Hij is sinds een jaar of vijf managing director en zat daarvoor onder meer in de sales en projecten bij Orangeworks. Voor de verhuizing zette hij daarom al het continu-verbeterprogramma in gang, om samen nog slimmer en prettiger te werken. Verstegen: ‘Het gaat ons vooral om de onderlinge communicatie. Van boven naar beneden, en andersom. Medewerkers gaven in een eerder tevredenheidsonderzoek ook aan dat die communicatie beter kan. We wilden begeleiding daarbij en hebben diverse consultants gesproken. Sommigen beginnen meteen met allerlei abstracte managementtermen te strooien. Ik hoorde

goede verhalen over Triodin. Ze brengen mensen dichter bij elkaar op een korte en daadkrachtige manier. Ze begrijpen onze hands-on cultuur.’ Een High Five Lean-experiencedag bij Triodin in Eindhoven gaf de doorslag. Een groep leidinggevenden van diverse disciplines van Orangeworks deed daar onder meer een simulatie van een assemblageproces. Geen LEGO-blokjes, maar een echt industrieel product. De werkelijke dynamiek binnen een team komt dan naar boven. ‘Het liep eerst helemaal fout, en dat was ook de bedoeling. De aangewezen leider begon steeds harder en feller te praten, dat werkte duidelijk niet. Marc Gerrits coachte hem hier en daar en ineens ging het beter’, vertelt Verstegen. ‘Er zijn tientallen manieren om samen een product te maken. Maar veel belangrijker is om te ontdekken dat kleine gedragsinterventies al grote invloed hebben op de gezamenlijke prestatie.’ Belangrijk bij de simulatie in Eindhoven was volgens Verstegen ook dat de leider op een gegeven moment zei: ‘Ik vind het ook lastig, maar we moeten het met elkaar doen en oplossen.’

Verstegen herkent dat wel, omdat hij zelf ook de neiging heeft om vrij directief leiding te geven. ‘Ik doorzie dingen, wil het snel oplossen en vooruit. Maar het is goed om veel meer vragen te stellen en te luisteren. Als ik in mijn eentje heel hard loop, heeft dat helemaal geen nut. We willen met honderd mensen over de streep komen. Het gaat

‘Zelfs uit die tienminutengesprekjes kunnen grote verbeterpunten komen’

en ‘zachte’ resultaten. Meer werkplezier door slimmer werken, en andersom.’ Triodin verkoopt geen lean, geen agile, geen kreten. Al die theorieën zitten erachter natuurlijk, maar het gaat volgens het bedrijf om de praktijk, en daarin is gedrag een hefboom. Gerrits: ‘Je kunt allerlei tools en systemen een organisatie binnenrijden en een mooi nieuw pand neerzetten. Maar als daarbinnen de dingen op dezelfde manier als voorheen gebeuren, verandert er niks.’

WEERSTAND WEG

erom dat mensen steeds onderling afstemmen wat ze doen en dat ze de verbinding zoeken.’ Voor Verstegen is het hogere doel meer werkplezier. ‘Dat zorgt voor hogere productiviteit en dan wordt er als vanzelf geld verdiend. Dat laatste is uiteraard hard nodig voor de continuïteit.’

HARD EN ZACHT Triodin heeft een klinkende formule: P(roces) x G(edrag)² = R(esultaat). Marc Gerrits: ‘Alle elementen uit die formule zijn belangrijk. Het draait om de balans tussen coaching op procesverbetering én gedragsontwikkeling, een mix van ‘harde’

Orangeworks en Triodin introduceerden eerst bij één projectteam de POENK-borden met de korte, krachtige afstemmingssessies. Dat maakte anderen in de organisatie nieuwsgierig. Inmiddels is het vaste prik bij elk nieuw project. ‘Moet dat nu, ik zie het nut er niet van in, het kost alleen maar tijd’, klonk het in het begin hier en daar, aldus Gerrits. ‘Maar zou je het een kans willen geven’, vroeg hij dan. Want dit is meer dan verplicht een lijstje onderwerpen langslopen, het gaat om écht overleggen. De projectleider wil ook weten hoe het met jullie en jullie werk gaat, om optimaal te kunnen ondersteunen waar nodig. De weerstand is weg, POENK spreekt aan, mensen zien dat het hun werk ondersteunt en pakken het nu spontaan zelf op. Ze beginnen elkaar vra-

gen te stellen bij hun borden.’ Gerrits: ‘Cultuurverandering is geen knop waar je aan draait, het begint met nieuw gedrag ontwikkelen door te doen.’ Leiderschap is daarbij een maak- of breekfactor, weten Verstegen en Gerrits zeker. Het management moet die betere communicatie, dat beter afstemmen en echt luisteren naar elkaar, doorleven. Waar lopen mensen tegenaan en hoe kunnen we elkaar helpen? Het is nodig, ook in het smart industry-tijdperk met al zijn digitale informatiestromen. ‘Iedereen heeft daar de mond vol van, maar als je niet daadwerkelijk inspeelt op wat er op de werkvloer speelt, is smart industry een Formule 1 auto, terwijl de productie nu eerst behoefte heeft aan een praktische gezinsauto.’ www.orangeworksnl.com www.triodin.nl

Promoting ideas. Building on experience. Remaining curious.

Industriële sensoren. Uw wensen zijn onze inspiratie. Uw processen verbeteren is onze doelstelling. Wij delen onze kennis en ervaring, en staan altijd open voor nieuwe ideeën. Samen denken we een stap vooruit en creëren we nieuwe mogelijkheden voor een succesvolle toekomst. Innovatie is onze passie – en daarmee uw concurrentievoordeel. Meer informatie: www.pepperl-fuchs.com

Your automation, our passion.

november 2019

Transforming companies into industry leaders. Passionate, Together & Challenging

Betrouwbaar, deskundig, innovatief en persoonlijk Dat zeggen onze klanten. Pulse maakt productie-, handels- en servicebedrijven toekomstbestendig door bedrijfsprocessen te optimaliseren met het Microsoft Dynamics 365-platform. Daarmee stellen wij klanten in staat om toonaangevend te zijn in hun industrie. Daag ons uit!

Pulse heeft ruim 200 klanten in de volgende branches: Bouwtoelevering Machine- en apparatenbouw Groothandel en distributie Automotive Metaal Kunststof en chemie

www.pulse.nl Noorderpoort 21, NL 5916 PJ Venlo Hanzeweg 1a, NL 7418 AW Deventer

+31 (0)88 â&#x20AC;&#x201C; 424 28 28

info@pulse.nl

Control your future

DIENSTVERLENING

HEEMBOUW VERBOUW & RENOVATIE MAAKT PRODUCTIEPROCES VAN KLANT EFFICIËNTER

‘WIJ GAAN VOOR EEN 9 OF 10’ Het markante, 33 jaar oude pand van Framo Nederland in Spijkenisse is van buiten en binnen weer helemaal bij de tijd – en voldoet nu aan energielabel A. De renovatie past naadloos in de missie van Heembouw, die de klus klaarde: klanten met wie ze een langjarige hechte relatie hebben, 100 procent ontzorgen en ‘plekken creëren waar mensen willen zijn’. ‘Als de faciliteiten en de sfeer op een bouwplaats goed zijn, zie je dat altijd terug in de kwaliteit.’ DOOR PIM CAMPMAN

en ander aansprekend project is het distributiecentrum New Logic lll, pal naast de A58 in Tilburg, een van de mooiste in ons land. Heembouw ontwierp het en was de aannemer van het centrum, dat met een BREEAM Outstanding-certificaat met 98,48 procent de hoogste duurzaamheidsscore ooit voor een distributiecentrum in Nederland verwierf. En sinds vijf jaar heeft Heembouw binnen zijn klantgroep Bedrijfsruimten ook een afdeling die zich toelegt op verbouw en renovatie, en klanten tevens onderhoudsovereenkomsten aanbiedt. Fred Ketelaars, sinds elf jaar werkzaam bij Heembouw, is medeoprichter en senior projectleider bij de afdeling Verbouw & Renovatie. ‘Wij helpen de klant om zijn productieproces efficiënter te maken, niet alleen door nieuwbouw maar juist ook door verbouw en renovatie’, vertelt hij. ‘Nieuwbouw is prachtig, maar verbouw & renovatie ook. Gechargeerd zeg ik weleens: nieuwbouw is makkelijk. Je hebt een weiland, zet er een hek omheen, haalt dat na zes maanden weg en zegt tegen de opdrachtgever: “Hier heb je de sleutel.” Bij ons ligt dat anders: wij zijn te gast bij onze klanten, moeten strikte afspraken met hen én onze partners/leveranciers maken om te waarborgen dat het proces bij de klant zo min mogelijk wordt verstoord. Dat maakt het best ingewikkeld, uitdagend en ook heel leuk.’

LERENDE ORGANISATIE Die tak werd opgezet om klanten die hun nieuwbouw aan Heembouw gegund hadden, ook van dienst te kunnen zijn in hun latere verbouwingsof uitbreidingsbehoefte – en, als ze dat niet zelf geregeld hebben, op basis van onderhoudsovereenkomsten hun pand en installaties picobello te houden. Daarmee onderscheidt Heembouw zich van concullega’s, vertelt Fred Ketelaars: ‘Wij maken deel uit van een klantgroep die zich 100 procent focust op bedrijfsruimten, en op langetermijnrelaties met klanten. Daardoor hebben we de expertise en ervaring om klanten compleet te ontzorgen – en dankzij onze lean werkwijze zijn we tevens een lerende organisatie. Omdat wij ook onderhoud doen, komen we minimaal één keer per jaar terug bij de klant. En zien we welke details nog prima voldoen en welke verbeterd

moeten worden. Zo’n relatie levert ons de feedback om ons continu te blijven verbeteren, ten faveure van de klant. Als die aan het einde van een project zegt “Mijn mensen willen hier graag werken en ik ook”, dan hebben wij het goed gedaan.’

HOGE TEVREDENHEIDSSCORE En dat zit wel snor, zo blijkt uit de klanttevredenheidsonderzoeken die drie maanden na oplevering van projecten worden gedaan. ‘Daarin stellen we vragen over het voortraject, de uitvoeringsfase en de nazorg. En ook de vraag “Hebben wij de plek gecreëerd waar jullie willen zijn?” komt expliciet aan bod. Het blijft mensenwerk, er kan altijd iets misgaan; ietsje overlast is er altijd – het is aan ons om te managen dat dit minimaal is. Wij gaan voor een 9 of 10. Bij de 135 klanten die tot dusver aan ons onderzoek meegedaan hebben, scoren we gemiddeld een 8,1.’ Intensieve langetermijnsamenwerking met klanten, leveranciers én eigen medewerkers is een van de meest cruciale redenen hiervoor. ‘Als je lang en goed met elkaar samenwerkt, gaat de planning eenvoudiger. Mensen respecteren elkaar en zijn bereid om die extra stap te zetten. Daarbij zorgen wij voor goede arbeidsomstandigheden. Bouwplaatsen waar een pipowagen staat met ernaast een Dixie (mobiele toilet-unit, red.), zo willen wij niet werken. Wij zorgen voor een nette, schone en plezierige oplossing. Zijn de faciliteiten en de sfeer op een bouwplaats goed, dan zie je dat altijd terug in de kwaliteit.’

Fred Ketelaars: ‘Wij zijn bij onze klanten te gast en moeten strikte afspraken maken om te waarborgen dat het proces bij de klant zo min mogelijk wordt verstoord.’ Foto’s: Heembouw

steeds verder aangescherpte energielabels moeten voldoen – en ook om nieuwe medewerkers te kunnen binden en boeien. Want die zijn schaars en kiezen voor een werkgever die niet alleen interessant werk biedt, maar tevens een fijne, gezonde werkomgeving. Voor Framo Nederland, onderdeel van het gelijknamige Zweedse bedrijf dat pompsystemen levert voor de scheepvaartindustrie, was dat dé reden om tot renovatie te besluiten en het werk neer te leggen bij Heembouw, waarmee het al 33 jaar een hechte relatie heeft. www.heembouw.nl

GEZONDE WERKOMGEVING De afdeling Verbouw & Renovatie is in vijf jaar gegroeid van twee naar elf medewerkers. Ketelaars verwacht dat er veel meer werk aankomt, niet in de laatste plaats vanwege de wettelijke verplichting dat bedrijfsruimtes aan

Het gerenoveerde kantoor van Framo Nederland in Spijkenisse. Heembouw vernieuwde de voorgevel en pakte het interieur aan. Een andere partij vernieuwde de installaties, met Heembouw in een coördinerende rol. Het oorspronkelijke pand scoorde slechter dan Energielabel C en heeft vandaag Energielabel A (waarschijnlijk verplicht in 2030).

november 2019

MATLAB SPEAKS

DEEP LEARNING mathworks.nl/deeplearning

With just a few lines of MATLAB® code, you can use CNNs and training datasets to create models, visualise layers, train on GPUs, and deploy to production systems.

FLINK bericht over de wereld van starters en hun innovaties, financieringsproblemen en andere uitdagingen. De naam, FLINK, haakt natuurlijk aan bij die van dit magazine, maar duidt bovenal op een wezenlijke karaktereigenschap van elke startende hightech ondernemer waar de interesse van (formal) investors naar uitgaat – meer nog dan naar de innovatie in kwestie: heeft de starter doorzettingsvermogen, weet hij mensen voor zich te winnen met zijn overtuigingskracht, durft hij beslissingen te nemen?

IN FLINK: 53 Robuust opslagsysteem Organ Assist nadert opschaling 55 Cerescon gaat de markt op met aspergeoogster Jeroen Wijering zit vooral voor het aanbod van softwareengineers in Eindhoven: ‘Wij hebben het voordeel dat de impact van ons product een stuk zichtbaarder is. Dat spreekt veel jonge mensen aan.’ Foto’s: Com-magz

57 Lumicks succesvol in single-molecule microscopen

NEW YORKSE ONDERNEMING VAN TUKKER JEROEN WIJERING NU OOK IN EINDHOVEN

JW PLAYER BENUT DE AANTREKKINGSKRACHT VAN ASML EN THERMO FISHER Vandaag op internet nog een filmpje bekeken? Dan is er een gerede kans dat je de software gebruikt hebt van Jeroen Wijering. Tien jaar geleden ontwikkelde hij de eerste versie van zijn player. Inmiddels is hij dga van een middelgroot Amerikaans bedrijf, JW Player, met het hoofdkantoor in New York City en een nevenvestiging in Eindhoven. Wijering is tevens een van de gasten van de talkshow voorafgaand aan de DISCA’19 van Link Magazine op 21 november. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

e zou het bijna vergeten, maar tien jaar geleden was het afspelen van een video op een internetpagina meestal een gedoe. Vaak moest er eerst een extra stuk software – bijvoorbeeld Realplayer of Quicktime – geïnstalleerd worden en dan nog wilde het niet als je niet de juiste browser gebruikte. Al tijdens zijn studie aan de Design Academy in Eindhoven schreef

Jeroen Wijering een videoplayer waarmee de gebruiker dat gedoe kon vermijden. Op een website uitgerust met zijn software waren filmpjes gemakkelijk en zonder extra plug-ins af te spelen. De geboren Twent (uit Losser) maakte de speler als open software vrij beschikbaar. ‘Alleen voor commerciële doeleinden moest er betaald worden. En dat ging al vrij snel heel hard. Al gauw verdiende ik tienduizenden euro’s per maand aan licentierechten’, vertelt Wijering.

MARKT IN VS We zitten in een spreekkamer van de vestiging van zijn onderneming in een bedrijfsverzamelgebouw in het centrum van Eindhoven. Hij gaat gekleed in de typische software-engineer outfit: grijze hoodie (met JW Player-logo) en gympen aan de voeten. Bij binnenkomst zit hij achter zijn laptop aan een grote tafel in een ruimte waar nog vijf mensen met hun computer en elkaar in de weer zijn. Niets in deze eerste indruk verraadt dat we hier te maken hebben met een internationaal opererende ondernemer, medeoprichter van een snelgroeiend softwarebedrijf met de hoofdvestiging in New York City en nevenvestigingen in Los Angeles, Londen, Singapore en Eindhoven. Maar dat is hij dus wel. Zodra het succes van zijn player voldoende bij hem was ingedaald, besloot hij er een eigen LEES VERDER OP PAGINA 51

november 2019

Made for the Future. Made for You.

DRIVE TECHNOLOGY

BRAKE SYSTEMS

HYDRAULIC COMPONENTS COOLING SYSTEMS

VERVOLG VAN PAGINA 49

onderneming mee te starten, onder een naam die de eerste de beste ingeving moet zijn geweest. Omdat de markt ervoor – zeker toen, in 2008 – vooral in de VS lag, was het niet zo vreemd dat juist twee Amerikanen – Dave Otten en Brian Rifkin – zijn mede-oprichters en vennoten werden. ‘Zij kenden de markt voor de speler goed en wisten al snel een miljoen dollar bij elkaar te krijgen, voldoende voor een goede start. En omdat zij in New York zaten, zijn we daar het bedrijf begonnen’, schetst hij droogjes.

FOX, NBC, PSV-TV Die markt bestaat vooral uit uitgevers. In de VS zijn dat tegenwoordig zo’n beetje alle grote mediabedrijven, van FOX, NBC en PBS tot en met IMDb (Internet Movie Database) van Amazon en de Washington Post. In de ‘kleine’ Nederlandse markt betreft dat intussen onder meer Sanoma (van onder andere NU.nl), de NOS, PSV-TV en het International Film Festival Rotterdam. Allemaal partijen die op hun site of in hun apps video’s aanbieden. Werden die voorheen alleen op de pc bekeken, tegenwoordig worden daarvoor ook volop de smart tv en vanzelfsprekend de smartphone benut. Filmpjes die, als het even kan, voorafgegaan worden door een video-advertentie. Om dat allemaal in goede banen te leiden, in casu, gedoe voor de kijker te voorkomen en te zorgen dat die blijft kijken, hebben uitgevers de software en de service van JW Player nodig.

KIJKER VASTHOUDEN Software die dus zorgt dat filmpjes probleemloos kunnen worden afgespeeld, ongeacht platform (pc, tv, smartphone), besturingssoftware (Apple, Android), browser, resolutie (steeds vaker wordt UHD-materiaal 2160p aangeboden) en format (tien jaar oud of allernieuwst). Diezelfde software vergaart ook metadata over de inhoud

een video met grof taalgebruik of seks. Alles wat we ontwikkelen, is erop gericht te zorgen dat de kijker op de site blijft en zo de advertenties blijft bekijken, in een omgeving die past bij de adverteerder.’

NIET WIE MAAR WAT De metadata die zijn player verzamelt, bestaan uit gegevens over de inhoud van video’s, niet over degene die ze bekijkt, benadrukt Wijering, ‘De reden is dat we het nauwgezet tracken en tracen van gebruikers, wat Facebook en Google doen, creepy vinden. En niet effectief. Een Oracle verzamelt heel veel gebruikersdata, internetbreed. Maar de kwaliteit van de persoonsprofielen die ze daarmee opbouwen, is zeer pover. Ik heb die van mijzelf wel eens bekeken – die profielen zijn vrij toegankelijk – en er klopte maar weinig van. Ik zou een BMW-fan zijn, alleen omdat ik een keer toevallig op de BMW-site ben beland. Er worden heel veel gebruikersdata verzameld, maar bedrijven hebben geen idee wat ze ermee moeten; het ligt alleen maar stof te verzamelen. Onze software verzamelt data over de inhoud. Wát iemand bekijkt, zegt veel meer over diens interesse in een bepaald product en of het relevant is erbij te adverteren. Wij zijn succesvol omdat adverteerders niet geïnteresseerd zijn in de profielen van kijkers, maar per duizend euro advertentiekosten zo veel mogelijk extra producten willen verkopen.’

GERENOMMEERDE PARTNERS JW Player biedt niet alleen zijn player, maar alles wat nodig is om gebruikers van de site of app van de uitgever in staat te stellen te allen tijde snel en gemakkelijk video’s af te spelen. Dus ook de hardware – de servers waarop die filmpjes staan – en de bandbreedte, zodat ook tienduizend mensen tegelijk ze kunnen downloaden. Partners van de onderneming zijn dan ook partijen als Amazon (voor de datacenters), Akamai

‘Bedrijven hebben geen idee wat ze met gebruikersdata moeten’

van de filmpjes. ‘We maken gebruik van de titel van filmpjes, de tags die eraan gehangen zijn, maar ook van de inhoud van de beelden en de audio. Dus ook als er alleen maar beeld is, kan onze software achterhalen of het over katten of honden gaat, over een training van PSV of een interview met een speler. Ook houdt de player bij hoe lang er naar een filmpje gekeken wordt, data die de software vertaalt in passende kijksuggesties. En onze software zorgt er verder voor dat de advertenties die vertoond worden, passen bij de inhoud van de filmpjes. Veel adverteerders willen hun materiaal niet in een nieuwsitem over een zwaar ongeluk, een terroristische aanslag of

Technologies (voor de internetinfrastructuur; dit bedrijf verzorgt wereldwijd de backbone van het internet) en Google, waarvan Ad Manager door meer dan de helft van de uitgevers wereldwijd gebruikt wordt. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat die Nederlandstalige advertentie alleen voor video’s die in het Nederlands vertoond worden zichtbaar is, niet voorafgaand aan die seksvideo. En, zodra de advertentiecontracttermijn verlopen is, niet meer. ‘Wij zijn certified partner van Google, de enige ter wereld op videogebied. Samen ontwikkelen we nieuwe functionaliteiten en traceren en repareren we bugs.’

AANTREKKINGSKRACHT ASML Met dat uitdijende aanbod heeft JW Player dus veel succes. Vorig jaar kreeg het bedrijf een plek in Deloitte’s Technology Fast 500. In New York werken vandaag de dag 180 mensen van de in totaal 220 personeelsleden aan softwareontwikkeling, verkoop en marketing. In de tweede r&dvestiging, in Eindhoven, zijn momenteel tien mensen aan de slag. Een aantal dat bij een ruimer aanbod van software-engineers al veel hoger was geweest, duidt Wijering, die als ‘hoofd product’ zijn standplaats momenteel weer in Eindhoven heeft (‘twee keer per kwartaal vlieg ik naar New York’). ‘Ondanks de arbeidsmarktkrapte is Eindhoven een goede vestigingsplek. Natuurlijk heeft het met mijn Nederlandse roots te maken, maar ook met het grote aantal hightech bedrijven. Niet om mee samen te werken, maar wel vanwege hun aantrekkingskracht op de softwareengineers die wij zoeken. Mensen die zich bij ASML, NXP, Philips Healthcare of Thermo Fisher bezighouden met internetgerelateerde software, bijvoorbeeld om online updates van scanners en microscopen mogelijk te maken, passen ook heel goed bij ons. Wij hebben dan het voordeel dat de impact van ons product een stuk zichtbaarder is. Dat spreekt veel jonge mensen aan.’

POOLBILJART Voor de foto stellen we ons op in het speels ingerichte bedrijfsrestaurant, gelardeerd met een bibliotheekje, een poolbiljart en open en gesloten overlegplekken. ‘Onze mensen kunnen hier gratis een uitstekende maaltijd krijgen. Van alle secundaire arbeidsvoorwaarden die we bieden, spreekt deze wel het meest aan, merk ik.’ www.jwplayer.com

november 2019

april 2010

PRODUCTDATAMANAGEMENT EN LIFE CYCLE MANAGEMENT VOLGENDE STAP

ROBUUST OPSLAGSYSTEEM DONORORGANEN NADERT OPSCHALING Organ Assist, een spin-off van het UMCG in Groningen, doet onderzoek naar manieren om donororganen langer te conserveren, de kwaliteit ervan te verbeteren en de orgaantransplantatieprocedure te versnellen. Samen met Variass in Drachten zijn inmiddels machines ontwikkeld en gebouwd voor nieren, lever en longen. ‘2020 moet het jaar worden van de opschaling van de productie.’ DOOR WILMA SCHREIBER

RELATIEF TRADITIONEEL

De eerste prototypen werden tien jaar geleden uitgezet bij uniVariass neemt de elektronica en mechanica van de Kidney Assist Transport voor zijn versitaire ziekenhuizen rekening. Foto: Variass in Nederland, Europa en de VS, voor klinisch onderzoek en wetenschappelijke publicaties hierop. Daarbij levert het een bijdrage als het gaat om over. Nu is de tijd rijp voor een volgende stap. ‘De productdatamanagement en life cycle managemedische wereld besteedt veel tijd aan het validement. ‘Een goede registratie van producten en ren van een nieuw product en is nu overtuigd van configuratiemanagement, maar ook het goed het perfusiesysteem. Volgend jaar moet het jaar inrichten van de supply chain. Doordat er zo veel worden van de opschaling van de productie’, tijd tussen ontwerp en marktintroductie zit, is aldus Smid. ‘Met een uniek portfolio heeft Organ het de vraag of onderdelen te zijner tijd nog wel Assist een wereldwijde, leidende positie in leverbaar zijn en of er ondertussen wellicht beteorgaanperfusie en op termijn moeten alle ziekenre voorhanden zijn’, aldus Smid. ‘Toch proberen huizen zijn voorzien van deze apparatuur.’ Het we een redesign omwille van verkrijgbaarheid UMCG opende onlangs een transplantatiezo veel mogelijk te voorkomen, want elke aanperfusiekamer, een operatiekamer die geheel is passing kan betekenen dat het product opnieuw ingericht op het uitvoeren van transplantaties, gecertificeerd moet worden.’ met daarin alle apparatuur van Organ Assist. Inmiddels zijn vier producten ontwikkeld: naast VERDERE PROFESSIONALISERING de Kidney Assist Transport zijn dat de Donor De komende tijd werken Organ Assist en Variass Assist, Liver Assist en Lung Assist. ‘Uiteraard proaan verdere professionalisering van de samenberen we deze producten zo veel mogelijk moduwerking. ‘We hebben nu bewezen dat het appalair op te bouwen, zodat we kunnen werken met raat werkt. En tussentijds heeft Organ Assist ook basisbestanddelen. Daarnaast leveren we ook de gekeken naar een goed verdienmodel door het bijbehorende producten, zoals de trolleys en het ontwikkelen van eigen disposables voor de behandelplateau’, vertelt Smid. ‘En de ontwikkemachines.’ Gezamenlijk optrekken vergt vertrouling gaat continu door. Bij de nieuwe generatie wen en transparantie over de wederzijdse verwil je het product op afstand kunnen uitlezen en wachtingen. ‘Wij hebben inzage in de product we gaan nu ook naar grotere aantallen toe.’ roadmap van Organ Assist om te zien wat dat Beide bedrijven verwachten veel van de Amerivoor onze organisatie en het product betekent en kaanse markt, waar het afgelopen jaar een aantal hoe we verbeteringen kunnen doorvoeren in de belangrijke, positieve publicaties over het prokomende generatie. Met als uiteindelijk doel de duct is verschenen. ‘Door die goede referenties wereld te veroveren.’ is de acceptatiegraad hoger en verwachten we makkelijker producten te kunnen verkopen.’ Voor www.variass.nl levering aan de VS schaalt Variass de productie www.organ-assist.nl

et begon allemaal met een eerste prototype van de zogeheten Kidney Assist Transport, voor het beter conserveren van een orgaan. ‘Vroeger werden organen vervoerd in een doos met ijs en waren ze kort houdbaar. Om de kwaliteit ervan te verbeteren, is een orgaanperfusiemachine ontwikkeld, waarbij het transplantatieorgaan in een orgaankamer wordt geplaatst en door een pomp van zuurstof wordt voorzien om afsterving te voorkomen’, verklaart Henk Smid, directeur van Variass en sinds 2008 betrokken bij het ontwerp en de ontwikkeling van de apparaten. Variass neemt daarbij de elektronica en de mechanica van het product voor zijn rekening, met verdere industrialisering en goede reproduceerbaarheid als insteken. ‘In de r&d doen zij de research, wij de development.’

EXTRA EISEN Omdat het gaat om een medische toepassing, moet het apparaat voldoen aan de MDR (Medical Device Regulations). ‘Eén van de eisen is dat wij ISO 13485-gecertificeerd zijn om het apparaat te mogen ontwikkelen en produceren. En omdat het in een operatiekamer wordt toegepast, dienen de disposables die in aanraking komen met de organen te voldoen aan de daarvoor geldende materiaaleisen. Verder moet voor de veiligheid bijvoorbeeld het afleesscherm onder een bepaalde hoek staan, zodat de informatie duidelijk leesbaar is en fouten voorkomen worden’, zegt Smid. Bij export naar de VS komen daar de eisen van de FDA (Food and Drug Administration) nog bovenop. ‘Dat vergt heel veel uitwisseling en afstemming met Organ Assist en tussentijds testen. Ook wil je het apparaat zo slim mogelijk in elkaar zetten om de service te vergemakkelijken.’

november 2019

COCREATIE MET MTA ZORGT ERVOOR DAT CERESCON NU DE MARKT OP KAN MET ASPERGEOOGSTER

‘WIJ KREGEN DE RUIMTE MET EEN WIT VEL TE BEGINNEN, HELEMAAL OPNIEUW’ Ad Vermeer is ervan overtuigd volgend jaar zijn Sparter voluit te kunnen gaan vermarkten. De brede lancering van zijn selectieve oogstmachine heeft start-up Cerescon een jaar moeten uitstellen, omdat het apparaat nog niet de vereiste kwaliteit en snelheid bood. Samen met system supplier MTA is een oplossing ontwikkeld met een veel betere prijsperformanceverhouding. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

eel start-ups zijn niet succesvol omdat ze zich eerst helemaal concentreren op het functioneren van hun innovatie en vaak onvoldoende oog hebben voor de businesscase, de industrialisatie. Dan blijkt het ontwerp vaak overgespecificeerd en te duur.’ Aldus Patrick Geerts, managing director en medeeigenaar van MTA, geflankeerd door cto Richard van Lieshout in gesprek met Ad Vermeer, cto van Cerescon. Bij deze start-up uit Heeze is de Helmondse system supplier MTA sinds augustus vorig jaar aan de slag. Met als opdracht het verbeteren van de functionaliteit en de industrialisatie van de ‘snijrobot’, een wezenlijk onderdeel van de aspergeoogstmachine die Cerescon onder de naam Sparter op de markt wil brengen. De prijs van deze kernmodule moest met 40 procent naar beneden en de performance – lees: het aantal geoogste asperges per uur – moest met 50 procent omhoog. Beide doelen, vertelt Van Lieshout, zijn inmiddels gerealiseerd, de performance is zelfs met 100 procent verbeterd. ‘Belangrijk voor het kunnen neerzetten van die resultaten is dat wij van Cerescon de ruimte kregen om met een wit vel te beginnen, helemaal opnieuw.’

‘V

V2-MODEL ‘Die ruimte’, vervolgt hij, ‘hebben wij nodig om ons V2-model goed te kunnen toepassen. In de hightech in deze regio wordt voor het ontwikkelen van een innovatie alom het V-model (van concept en specificatie via ontwerp tot realisatie en validatie, red.) gebruikt. Eerst voor het ontwikkelen van het functionele ontwerp, vervolgens

Van links naar rechts Ad Vermeer van Cerescon met Patrick Geerts en Richard van Lieshout van MTA bij de tweearmige snijrobot die onder de Sparter hangt. ‘Deze oplossing is het resultaat van cocreatie en heeft een prijs-performanceratio die een factor 3 beter is.’ Foto: Com-magz

voor het industrialisatieontwerp. Wij doen dat tegelijkertijd, geïntegreerd, wat tot een kortere doorlooptijd en lagere productkosten in serie leidt. Senior industrialisation specialist en oudOcé-man Sjaak Janssen is de verbindende schakel tussen ontwikkelafdeling en productie, iemand die zich bij elke functionele stap afvraagt of die ook goed in serie maakbaar en betaalbaar is. Zonder die manier van multidisciplinair ontwerpen, concurrent engineering van producten productiearchitectuur, waren we nooit tot de nu gebruikte oplossing voor de snijrobot gekomen.’

vanwege de lagere snelheid kunnen we in plaats van duur freeswerk en dure composieten, zes kilo zwaarder standaard plaatwerk gebruiken dat we op een standaard wijze aan elkaar kunnen lassen, zonder kostbare lasframes en -bokken. Deze oplossing is het resultaat van cocreatie, een essentieel onderdeel van onze V2-aanpak. Door het bij elkaar brengen van kennis en ervaring zijn we samen gekomen tot de juiste afwegingen vanuit machine-, proces-, specificatie- en kostenperspectief. De prijs-performanceratio is nu een factor 3 beter.’

ANDERE INVALSHOEK

ZEER BEVREDIGEND

De snijrobot was overgespecificeerd, erkent Vermeer: ‘De robot was ontworpen op een hogere snelheid van oogsten. Maar bij testen en bij de eerste launching customers in onze gebruikersgroep merkten we dat een snelheid hoger dan een halve meter per seconde de asperges beschadigt.’ Van Lieshout: ‘Dat gaf ons de ruimte voor een geheel andere invalshoek. Tot dan bewogen de benodigde servomotoren mee met de robotarmen. In het herontwerp hebben wij die motoren op het draagframe gemonteerd. Daardoor hoeft er minder massa bewogen te worden. En

Het afgelopen aspergeseizoen – dat loopt van april tot en met juni – is de nieuwe configuratie op het eigen testveld en bij twee launching customers – een Duitse en een Nederlandse aspergeteler – grondig uitgeprobeerd. De resultaten zijn zondermeer bevredigend, stelt Vermeer. ‘De betrouwbaarheid is zeer goed. De uptime was 96 procent. En de kwaliteitstarget is in de loop van de testperiode gehaald: meer dan 70 procent van de asperges die in de grond zaten is geoogst LEES VERDER OP PAGINA 56

november 2019

OPVOLGER VAN DE OUDE COMBINE VERVOLG VAN PAGINA 55

en verkoopbaar, vergelijkbaar met het met de hand oogsten. De USP (unique selling point, red.) van de Sparter is dat deze alle asperges die voldoende groot zijn onder de grond ‘ziet’ en oogst. Een handarbeider kan alleen steken wat boven de grond uitkomt en moet voor de rest de volgende dag alweer terugkomen. De Sparter pas na twee

‘Door het bij elkaar brengen van kennis en ervaring zijn we samen gekomen tot de juiste afwegingen’ of drie dagen. Dat scheelt meer dan alleen tijd. Door het daglicht wordt de asperge violet en is deze op de markt minder waard. Door de ondergrondse detectie in combinatie met minder ondergrondse schade is de Sparter binnen twee tot vier jaar terugverdiend.’

ONBEMANDE TREKKER Kan Vermeer dan nu na vier jaar ontwikkelen eindelijk de markt op (behalve in Nederland vooral in Duitsland en – later – Peru) met een volwaardig, volledig uitontwikkeld product? Nog niet helemaal, zo wordt duidelijk: ‘Omdat onze

In grote lijnen werkt de aspergeoogstmachine Sparter als volgt: een klein elektrisch signaal wordt ‘geïnjecteerd’ aan weerszijden van het aspergebed. Dat maakt de asperges, die voor 97 procent uit water bestaan en daardoor heel goed geleiden, zichtbaar voor de sensoren die door het bed strijken. Voordat deze de asperge kunnen raken, worden ze snel teruggetrokken. De locatie-informatie van de sensoren stuurt de snijrobot aan, die een mes in het bed steekt, de asperge afsnijdt, uit het bed haalt en op een lopende band deponeert die het witte goud afvoert naar een operator. Die heeft als taak kistjes te vullen en te stapelen, aan het eind van het bed de oogstmachine 180 graden te draaien en eventuele storingen, bijvoorbeeld veroorzaakt door rommel op de akker, te verhelpen. Daarmee is dit de eerste ‘selectieve oogstmachine’, aldus Ad Vermeer. ‘In feite kun je onze machine zien als de opvolger van de combine, tweehonderd jaar geleden uitgevonden. Die maakte het voor het eerst mogelijk grote hoeveelheden agrarische producten te oogsten zonder het handwerk van de arbeiders die tot dan toe

ingezet werden. De combine is een zogenaamde voloogster die geen onderscheid maakt tussen rijp en groen. De Sparter oogst alleen de asperges die groot genoeg zijn, de rest blijft staan.’ Juist vanwege die kwaliteit, denkt hij, heeft Cerescon in de vier jaar van zijn bestaan al tal van prijzen en (Europese) subsidies toegekend gekregen. Plus, getuige de vier grote lijsten met knipsels aan de muur bij de entree, de nodige mediabelangstelling. Er is concurrentie op de markt, bijvoorbeeld van AVL Motion met zijn automatische selectieve oogstmachine, maar naar verluidt lopen ze een aantal jaren achter bij Cerescon. Ze hebben ook geen ondergrondse aspergedetectie en daarmee een structureel nadeel qua technologie. Cerescon richt zich vooralsnog op de gemechaniseerde oogst van asperges, een markt die in Europa goed is voor een omzet van 800 miljoen tot 1 miljard euro. ‘Hierna volgt één van de vele andere gewassen die nu handmatig selectief geoogst worden. Geheel conform het motto in ons logo: Harvesting Innovation.’

machine getrokken moest worden door een dure, bemande tractor, hebben we in eerste instantie ingezet op en geïnvesteerd in een apparaat dat twee of drie rijen tegelijk kan oogsten. Maar dan bouw je een machine die voor de heel grote telers – met meer dan 100 ha grond – interessant is. De early adopters zitten echter in het segment tot 50 ha, want juist de kleinere telers hebben de grootste problemen om aan voldoende asperge-

stekers te komen.’ Daarom komt Cerescon volgend jaar met een zelf-aangedreven versie. ‘De onderhandelingen met een leverancier van een rupsvoertuig zijn in een vergevorderd stadium. Een standaard oplossing waar we maar weinig meer aan hoeven te wijzigen’, verzekert Vermeer.

WELKOM IN DE PANASONIC EXPERIENCE ROOM

www.cerescon.com www.m-t-a.nl

In onze Experience Room onderzoeken we met jou de oplossingen voor jouw specifieke situatie. We doen dat onder andere met onze testbank, in het midden van de ruimte. Ook laten we zien waar combinaties van bijvoorbeeld sensoren met PLC’s, lasertechniek en vision-technologie toe leiden. Juist die wisselwerking zorgt voor inspiratie over branches heen. Wie weet, brengt een applicatie uit een andere werkomgeving jullie verder.

MAAK EEN AFSPRAAK

Soms wil je de nieuwste applicaties gewoon zien. Wil je ze testen, ervaren en beoordelen. Niet van papier, maar in de praktijk. Dus is het precies dát wat we je gaan bieden, met onze gloednieuwe Experience Room. Deze is open vanaf 1 mei 2019 op onze locatie in Best en draagt bij aan het antwoord op jouw unieke vraag.

------------------------------------------------------Organisaties optimaliseren waar ze kunnen. Ook die van jou. Bezoek daarom eens onze Experience Room, voor een vrijblijvende verkenning van de nieuwste applicaties. We laten ze je graag zien en ervaren. Bel of mail voor een afspraak!

Panasonic Electric Works Sales Western Europe B.V. | De Rijn 4, Best +31(0)499 37 27 27 | secr.pewswe@eu.panasonic.com | www.panasonic-electric-works.nl

november 2019

KORT

LUMICKS SUCCESVOL IN SINGLE-MOLECULE MICROSCOPEN Techbedrijf Lumicks ontwikkelt en produceert hightech microscopen die de interactie tussen moleculen kunnen filmen en meten. Het Amsterdamse bedrijf groeit stormachtig en beschikt sinds september over een nieuwe thuisbasis in een oude fietsenfabriek aan de rand van de Zuidas. ‘Onze omzet verdubbelt ieder jaar, terwijl het aantal medewerkers in drie jaar tijd is verviervoudigd’, zegt Olivier Heyning, medeoprichter van Lumicks. De belangrijkste drijver achter de snelle groei is volgens Heyning de grote behoefte vanuit de markt aan de single-molecule microscopen van het bedrijf. ‘Onze apparaten kunnen voor het eerst dynamisch de mechanistische details tussen de complexe interacties van moleculen filmen en meten. Moleculen zijn de kleinste bouwstenen van het menselijk lichaam. Uiteindelijk vindt alle

biologie op dit niveau plaats.’ Al langer is het mogelijk de structuren van moleculen in een zeer hoge resolutie vast te leggen. Dit beeld is echter statisch. Daarnaast was het mogelijk de gemiddelde bindingseigenschappen van moleculen te meten. ‘Met beide opties krijg je geen beeld van hoe die interacties tussen verschillende moleculen werkelijk plaatsvinden.’ ‘Indien je een foto of de structuur van Samuel L. Jackson en John Travolta hebt en deze combineert met enkele gemiddelde gegevens van Pulp Fiction, kun je nog steeds niet het script voor deze film schrijven. Dit is echter wel hoe biologie tot op heden in belangrijke mate plaatsvond. Op basis van statische gemiddelde informatie probeerde men de dynamische aspecten van interacties tussen moleculen te ontcijferen.’ Heyning wijst op het belang van deze dynamische aspecten voor onder

meer de ontwikkeling van rationele farmacologie. ‘Dit zijn medicijnen die rationeel zijn ontwikkeld op basis van kennis over de werking van een biologisch proces. Onze technologie helpt dit inzicht te verkrijgen.’ Denk echter ook aan andere ontwikkelingen, zoals het repareren van DNA. Lumicks is als een academische spin-off opgericht door Heyning, promovendus Andrea Candelli en de hoogleraren Gijs Wuite en Erwin Peterman, beiden verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Wuite heeft aan Berkeley UC onderdeel uitgemaakt van de onderzoeksgroep van Carlos Bustamante. Die wordt gezien als de wereldleider op het gebied van single-molecule biofysica. Hij maakte hierbij gebruik van optische pincetten. Deze technologie is in 2018 erkend met de Nobelprijs voor Natuurkunde.’ Peterman heeft in Stanford in het lab

van William Esco Moerner gewerkt. Moerner won in 2014 de Nobelprijs voor Scheikunde voor de ontwikkeling van superresolutie fluorescentiemicroscopie. ‘Deze microscoop maakt het mogelijk te filmen op de schaal van enkele moleculen’, legt Heyning uit. ‘Op de VU hebben Wuite en Peterman hun kennis van single-molecule force spectroscopy en superresolutie fluorescentiemicroscopie gebundeld. Deze combinatie maakt het mogelijk te meten én filmen op het niveau van moleculen. Dat maakt onze single-molecule microscopen tot een doorbraak.’ Gezien de grote vraag vanuit de markt verwacht Lumicks de snelle groei de komende jaren voort te zetten. ‘Naar verwachting blijft onze omzet met 80 tot 100 procent per jaar groeien. De vraag naar ons product is enorm’, besluit Heyning. www.lumicks.com

Partner in Strategische R&D Productontwikkeling Speciaalmachinebouw Prototypebouw Onze klanten zijn vooruitstrevend in hun markt en leveren producten waarbij hoge eisen worden gesteld aan nauwkeurigheid en betrouwbaarheid. Zij bevinden zich voornamelijk in hightech sectoren, zoals medisch, luchten ruimtevaart, semicon en food.

heeft de wil en het vermogen om uw probleem op te lossen

www.trios.nl

november 2019

PROCESVERBETERING

ERIKS DRAAIT SUCCESVOLLE PILOT MET JOINT IMPROVEMENT PROGRAM BIJ HEINEKEN

SNELKOOKPAN VOOR VERBETERING In een periode van vijf dagen bij een klant een aantal productieprocessen onderzoeken en verbetervoorstellen doen. Bij bierbrouwer Heineken werd met succes een eerste pilot gedraaid met het nieuwe Joint Improvement Program (JIP) VAN ERIKS. ‘Het is een soort snelkookpan: je gooit alles bij elkaar en onder tijdsdruk zie je al snel de verschillende oplossingen ontstaan.’

• Het ERIKS-team brengt structuur in de chaos

van het geheel. • ‘We toetsen steeds bij de klant of de richting

aansluit bij de wensen’ • ‘Besparingen variëren van energiezuiniger

motoren tot en met downtime-reductie.’ • ‘Het JIP kost de klant en de medewerkers

niet al te veel tijd.’ • ‘Het helpt ons als alle medewerkers begrijpen

wat het gezamenlijk doel is.’

zo veel mogelijk mensen; van operators en schoonmakers tot de manager. Waar ervaren zij problemen? En waar komen die problemen volgens hen vandaan?’

GROTE GEMENE DELER

Het nieuwe Joint Improvement Program in uitvoering: ‘Je moet de tijd nemen om te horen wat een operator vertelt. Wat bedoelt hij precies? Over welk probleem heeft hij het echt? Als hij merkt dat je goed naar hem luistert, krijg je waardevolle informatie.’ Foto’s: ERIKS

DOOR ANDRÉ RITSEMA

ij industrieel dienstverlener ERIKS staan innovatie en nieuwe vormen van dienstverlening voor de industrie hoog op de agenda, zo zeggen Peter Koolen, key account manager, en Peerke Boumans, management trainee bij ERIKS. Eén van de innovatieprojecten die met veel enthousiasme door een groep ambitieuze collega’s uit meerdere disciplines binnen ERIKS is opgepakt, is de zogeheten disruptive site scan. Deze kreeg de titel Joint Improvement Program (JIP).

VIER STAPPEN ‘In het kort komt het programma erop neer dat we met een team van ERIKS-medewerkers naar een klant gaan, verschillende productieprocessen bekijken, vragen stellen aan betrokken medewerkers en op basis daarvan voorstellen doen

november 2019

voor verbeteringen. En dat alles in een week tijd’, zegt Boumans, die nauw bij het project betrokken is. Deze zomer werd het JIP bij de brouwerij in Den Bosch van klant Heineken uitgevoerd. En met succes, aldus Koolen. JIP werkt volgens de agile-methode en bestaat uit vier achtereenvolgende stappen: Context, Ideation, Prototype en Pitch. In de eerste stap, die in totaal twee dagen in beslag neemt, worden bij de klant zo veel mogelijk data verzameld. Boumans: ‘In een voorgesprek bepalen we samen met de klant de knelpunten: waar zou het beter kunnen? Waar ontstaan regelmatig problemen, die stilstand, lekkages of veiligheidsissues veroorzaken?’ Hiervoor gaat ERIKS met een team van specialisten de fabriek in. In dat team zitten application engineers, mensen met kennis van zaken over techniek en processen, zoals stromingstechniek, aandrijftechniek, afdichtingstechniek, maintenance en safety. ‘Het team voert gesprekken met

Tijdens de Ideation-stap wordt vervolgens alle informatie uit de gevoerde gesprekken samengebracht. In een aparte ruimte bij de klant worden alle problemen, processen, knelpunten en opmerkingen op Post-its geschreven en aan de muur gehangen. Het team brengt structuur in de chaos van het geheel: waar zit de overlap? Wat is de grote gemene deler per proces? Welke oplossingen zijn daarvoor aanwezig? Deze stap duurt één dag. Op dag vier gaat het team van ERIKS aan de slag met de ideeën: hoe kunnen de oplossingen worden vertaald naar de werkvloer? Met PowerPoints, tekeningen en prototypes wordt voor de klant inzichtelijk gemaakt hoe de oplossingen concreet in praktijk kunnen worden gebracht. ‘Daarbij toetsen we steeds bij de klant of de gezochte richting aansluit bij de wensen’, zegt Koolen. ‘We gaan dus op dag drie en vier regelmatig terug de fabriek in om te horen of we op de goede weg zijn. Dat voorkomt dat je aan het einde van de rit met oplossingen komt die de klant helemaal niet ziet zitten.’

RAP TOT DE KERN Op de vijfde dag worden de oplossingen tijdens de pitch aan de klant gepresenteerd. Boumans: ‘We laten zien welke problemen we samen met de medewerkers van de klant gesignaleerd hebben, presenteren eventuele prototypes van oplossingen en laten zien welke besparingen daarbij mogelijk zijn. Dat kan variëren van energiezuiniger motoren tot en met downtime-reductie.’ Het is daarna aan de klant om te beslissen welke oplossingen prioriteit krijgen.

Zo’n vijfdaagse sessie heeft zo zijn voordelen, zegt Koolen: ‘Je komt in rap tempo tot de kern van de problemen. Het kost de klant en de medewerkers niet al te veel tijd en je bent vrij snel in staat om tot echte besparingen te komen. Het is in feite een soort snelkookpan: je gooit alles bij elkaar en onder de tijdsdruk zie je al snel de verschillende oplossingen voor een probleem ontstaan.’

waardevolle informatie over het proces en over de problemen. Alleen zo kun je tot verbeteringen komen. En het was mooi om tijdens de pilot te merken dat de medewerkers dat ook zo hebben ervaren.’

COMMITMENT

FILTER BLEEK BOTTLENECK

Cruciaal in het geheel, aldus Koolen, is het commitment van de klant. ‘Wij hebben verstand van de applicatie en het product, de klant kent zijn proces. Open communiceren over de knelpunten in het proces is dan ook erg belangrijk’, zegt hij. ‘Als het management inziet dat er zaken verbeterd moeten worden, is het voor ons eenvoudiger om met de medewerker het gesprek aan te gaan en te achterhalen wat er echt speelt. Het is daarom niet alleen belangrijk dat het management erachter staat, maar ook dat ze hun mede-

Hoe zag het JIP eruit bij Heineken? Het was een mooi proces dat leidde tot zeven concrete aanbevelingen, zo zegt Boumans. Die varieerden van het oplossen van lekkages door gebruik te maken van betere materialen tot het optimaliseren van verschillende flensconnecties. De belangrijkste was een voorstel tot verbetering van een filter, die het bostel (afgewerkt mout, red.) uit het bier haalt. ‘Dat bleek een echte bottleneck. Heineken was er al tijden mee bezig. Er was één afvoer voor het bostel, maar die raakte regelmatig verstopt. Daardoor kwam de hele productie tot stilstand. En dan heb je Het team van specialisten van ERIKS gaat steeds weer de fabriek in, om gesprekken te voeren en ideeën te toetsen. het al gauw over een omzetverlies van een paar ton per keer.’ Het team stelde verschillende oplossingen voor: besparingsvoorstellen in de fabriek te bewerkstelmaak gebruik van een ander, beter functionerend werkers voorbereiden op onze komst. Het helpt ligen zijn. ‘Ze zijn blij met de oplossingen en zien rubber compound voor de filters en zorg daarons als alle medewerkers begrijpen wat het ook zeker de toegevoegde waarde van het pronaast voor een betere afvoer door een extra stortgezamenlijk doel is.’ gramma.’ gat voor het bostel. ‘Dat vergt weliswaar een En daar zit volgens beiden de crux: goed luisteren behoorlijke investering, maar leidt tot een aannaar wat de verschillende medewerkers te zeggen MATERIAALKENNIS toonbare verbetering van het proces en minder hebben. ‘Je moet de tijd nemen om te horen wat Waarom zou een bedrijf niet zelf een dergelijke downtime. En op termijn leidt het tot een grote een operator vertelt. Wat bedoelt hij precies? ‘actieweek’ organiseren? Dat kan natuurlijk altijd, besparing’, aldus Boumans. Heineken bekijkt op Over welk probleem heeft hij het echt? Als hij beaamt Koolen. ‘Er is bij bedrijven echter lang dit moment of en zo ja hoe de verschillende merkt dat je goed naar hem luistert, krijg je niet altijd genoeg tijd en diepgaande kennis van de verschillende componenten in huis. Wij weten van alle verschillende materialen waarvoor en wanneer deze gebruikt kunnen worden. DaarHEINEKEN: ‘MEERWAARDE VOOR MIDDELGROTE BEDRIJVEN’ naast kijken we met een frisse blik naar alle processen en met onze kennis kunnen we tot de juiste oplossingen en besparingen komen.’ En wat vond de klant er zelf van? Peter Oosterveld was echt wel toegevoegde waarde hebben, denk ik.’ Hoe ziet het verdienmodel van het JIP eruit voor als manager brewery technical services van Heineken De pilot van ERIKS werd gedaan bij de HeinekenERIKS? ‘Er is de initiële investering voor de site bij het JIP betrokken. ‘ERIKS wilde als strategisch brouwerij in Den Bosch. Daarnaast heeft het bedrijf in scan van een week. Als de gerealiseerde besparinpartner van Heineken graag het programma bij een Nederland ook nog brouwerijen in Zoeterwoude en het gen oplopen tot boven een afgesproken bedrag, groot bedrijf uitvoeren. Daar hebben we met plezier aan Limburgse Wijlre (en wereldwijd meer dan 140). In berekenen we een percentage van die besparinmeegewerkt, hoewel ik achteraf niet weet of wij de Den Bosch wordt jaarlijks zo’n 7 miljoen hectoliter bier gen’, verklaart Koolen. ‘Er zijn genoeg klanten en perfecte kandidaat waren. Heineken heeft veel al goed gebrouwen – waarmee het binnen het concern één van bedrijven waarvoor dit programma geschikt is. georganiseerd. Zo hebben we een technische dienst de grotere brouwerijen is. Naast het eigen merk worden Wij denken dat we het JIP kunnen inzetten bij van honderd man, met veel specialisten. Ik was verdaar zo’n zeventig verschillende biersoorten geprodubedrijven die hulp zoeken om hun bedrijfsbaasd dat de werknemers van ERIKS in zo korte tijd ceerd. De vestiging staat bekend als de Innovation processen verder te optimaliseren. In die zin was zo veel kennis konden vergaren over het bedrijf en de Brewery. In totaal produceert Heineken op jaarbasis Heineken eigenlijk geen goed voorbeeld: dat processen. Mij lijkt het programma vooral geschikt voor (2017) meer dan 218 miljoen hectoliter bier; daarmee bedrijf had het proces al behoorlijk gestructumiddelgrote bedrijven, die zelf geen specialisten in is het bedrijf één van de grootste bierproducenten ter reerd. Maar je ziet, zelfs daar konden we tot dienst hebben. Daar kan alle kennis van ERIKS goed wereld. verbeteringen komen.’ van pas komen om de verschillende processen verder

‘Open communiceren over de knelpunten in het proces is cruciaal’

te stroomlijnen en te verbeteren. Het JIP kan daar

www.heineken.nl www.eriks.nl

november 2019

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE

BRAINCREATORS EN TATA STEEL WILLEN MET MACHINE LEARNING NOG BETER PRODUCTIEFOUTEN ONDERKENNEN

‘CRUCIAAL ONDERDEEL IS HET CREËREN VAN DE JUISTE DATASET’ Data zijn het nieuwe goud, zoemt het rond in de industrie en elders in de economie. Verzamel zo veel mogelijk data, gooi ze op een hoop en een datascientist haalt er pure winst uit. ‘Nee, zo werkt het niet’, legt Jasper Wognum, ceo en medeoprichter van BrainCreators in Amsterdam, dan steeds weer geduldig uit. ‘Het begint met een probleem: er is bijvoorbeeld iets aan de hand in je productielijn wat je nog niet eerder – of in ieder geval niet op een efficiënte manier – hebt kunnen oplossen. Kijk of machine learning daarin een verschil kan maken.’ Voorloper Tata Steel in IJmuiden is samen met BrainCreators op zoek naar het verder ‘verslimmen’ van het proces met behulp van artificial intelligence.

DOOR LUCY HOLL

e rollen staal die Tata Steel aflevert, worden wereldwijd zeer goed ontvangen door de markt. Het bedrijf staat bekend als uitstekend producent; leverbetrouwbaarheid is alles. De controles tijdens de productie zijn aardig doeltreffend, klanten hebben dan ook niet overdreven veel klachten over de rollen. Maar toch, sommige fouten – zeker fouten die niet vaak voorkomen – kunnen nog net wat beter afgevangen worden. En het zou ook mooi zijn om de bulk van de productie zo mogelijk automatisch vrij te geven aan het eind van de productielijn, zodat ‘vinkjes’ van medewerkers niet meer nodig zijn. De logistiek wordt dan nog gestroomlijnder. Een jaar of vier geleden begon Tata Steel

AI IN PRACTICE BrainCreators wil dat het bedrijfsleven machine learning en AI omarmt en sneller in de praktijk toepast. Daarom heeft het bedrijf deze zomer de AI in Practice Academy opgericht. Executives en professionals leren kansen op het gebied van kunstmatige intelligentie herkennen. ‘In Nederland zit veel kennis op het gebied van AI, maar vergeleken met andere landen weten we ideeën niet altijd even goed in praktijk te brengen’, aldus Jasper Wognum. De trainingen bieden bruikbare handvatten om in de eigen organisatie aan de slag te gaan. BrainCreators biedt ook het product BrainMatter, een enterprise AI-applicatieplatform. Dit combineert technologieën als active learning en machine-aided labeling om zo snel en flexibel mogelijk AI-projecten uit te rollen binnen grote organisaties. Bedrijven als Tata Steel, maar ook Rijkswaterstaat en VodafoneZiggo gebruiken het. www.aiinpractice.nl

november 2019

• ‘In het staaloppervlakte zitten hier en daar haast onvermijdelijk fouten.’ • ‘We herhalen het proces net zo lang tot er een goed werkend systeem is.’ • Het is de mens die het systeem iets aanleert. • ‘We hoeven nu al niet meer te bewijzen aan klanten dat machine learning zin heeft.’

daarom met een zoektocht naar de mogelijkheden van machine learning en artificial intelligence (AI).

het huidige systeem neemt een besluit: ‘fout gevonden’ of ‘alles oké’. ‘We willen nog betere besluiten en een nog hoger vindpercentage.’

ZEER SCHADELIJKE FOUTEN

OPTIMALE DATA

Johan Bernard, programmamanager smart industry bij Tata Steel: ‘Het begon vanuit een technology push, we zijn eerst aan de slag gegaan met Scyfer, een AI-spin-off van de Universiteit van Amsterdam.’ Scyfer werd overgenomen, Tata Steel wilde verder en nam BrainCreators in de arm, een jong team van experts in AI en softwareontwikkeling. Bernard: ‘In het staaloppervlakte zitten hier en daar haast onvermijdelijk fouten. Die komen ergens uit onze installaties, zijn niet te tolereren en kunnen in het ergste geval zelfs schade toebrengen aan de productiemachines van de klant of die van onszelf. Tot nog toe maken we gebruik van relatief eenvoudige classificatiemethoden. Die eenvoudige netwerken voldoen niet altijd voor cruciale, mogelijk zeer schadelijke fouten die maar een enkele keer per rol of aantal rollen voorkomen.’ Overal in het productieproces staan camera’s,

BrainCreators, opgericht in 2016, helpt bedrijven om machine learning en deep learning zo goed mogelijk in te zetten in de meest uiteenlopende processen en combineert softwareproductie en consultancy. Ceo Jasper Wognum: ‘Tata Steel was al een stuk op weg. Meestal hebben we een eerste gesprek met een nieuwe klant om in te schatten hoeveel ze weten en wat voor ervaring ze al hebben met machine learning en AI. Is dat nul, dan is er onze tweedaagse cursus met concrete cases, zodat ze duidelijk voor ogen krijgen hoe ze machine learning en AI kunnen toepassen. Vervolgens scherpen we de specifieke case van de klant aan: als we dit probleem in je proces met machine learning willen oplossen, wat hebben we dan nodig? Hoe zorgen we voor optimale data om het model op te bouwen en intensief te trainen? Welke resultaten levert proefdraaien op? We herhalen het proces net zo lang tot er een goed

Het systeem wordt steeds gevoed met nieuwe input, herkent een patroon en geeft aan welke foutvariant het ziet.

werkend systeem is.’ Bij Tata Steel was veel voorwerk al gedaan. BrainCreators kon meteen starten met de bouw van het systeem waarmee Tata Steel voorbeelddata kon genereren om de meest uiteenlopende fouten te leren herkennen en classificeren. Wognum: ‘Belangrijkste onderdeel van elk machinelearningproject is het creëren van de juiste dataset. Als je wilt dat een systeem auto’s herkent, moet je heel veel voorbeelden van auto’s erin stoppen en geen enkele fiets die als auto gelabeld is.’ Deep learning is een wiskundig algoritme. Het systeem wordt steeds Johan Bernard van Tata Steel: ‘We produceren 24/7 met vijf ploegen. Die nemen niet allemaal exact dezelfde beslissingen. Dankzij machine learning kunnen we het consistent maken.’ Foto’s: Tata Steel. gevoed met nieuwe input, herkent een patroon en geeft bijvoorbeeld aan welke foutvariant het ziet. Een kwestie kers uit de research en de productie met veel kenKENNIS GEBORGD van continu trainen en bijstellen. En ’t is de mens nis van oppervlakte-inspectie. Hun grote kennis Er is veel expertkennis nodig, zegt Johan Bernard. die het systeem iets aanleert, benadrukt Jasper van fouten is vastgelegd en geborgd. ‘We produBij het Tata Steel-project zijn allerlei mensen Wognum. ‘De machine kan het niet zelf. Het is betrokken, specialisten met verstand van neurale niet van ‘hier heb je de data en succes ermee’.’ netwerken, dataspecialisten, maar ook medewerLEES VERDER OP PAGINA 62

november 2019

VERVOLG VAN PAGINA 61

ceren 24/7 met vijf ploegen. Die nemen niet allemaal exact dezelfde beslissingen. Dankzij machine learning kunnen we het consistent maken: hetzelfde besluit bij dezelfde fout. Het kost tijd om de it-infrastructuur goed op orde te krijgen. En als je echt realtime beslissingen wilt nemen, kan dat een uitdaging zijn. Maar we hebben

‘We willen nog betere besluiten en een nog hoger foutvindpercentage.’

inmiddels een redelijk stabiel systeem.’ Op één installatie draait het nieuwe systeem nu naast de bestaande classificatie en het wordt verder uitgerold. ‘Het is steeds moeilijker om mensen te vinden voor inspectiewerk, dus aan dat probleem komen we nu ook tegemoet.’

BELANG MEDEWERKERS Bijzonder aan deze case bij Tata Steel is dat er veel specifieke kennis is, er zijn enorm veel data, het annoteren en classificeren is specialistisch werk,

aldus Jasper Wognum. ‘Tata Steel loopt voorop in Nederland, over een jaar of tien weet iedereen wat machine learning is. We hoeven nu al niet meer te bewijzen aan klanten dat machine learning zin heeft, de voorbeelden zijn er in overvloed. De enige succesfactor is of een bedrijf in staat is om binnen een reële tijd een goede dataset met goede trainingsvoorbeelden te genereren om een model mee te trainen. BrainCreators levert de hulp en tools, bedrijven kunnen vervolgens zelf aan de slag om hun model steeds beter te maken.’ Hij raadt bedrijven aan om volop te experimenteren met machine learning en tegelijkertijd een doordachte strategie te ontwikkelen

voor gerichte, nuttige toepassingen op de werkvloer. Denk aan taken die uiterst arbeidsintensief zijn of die zeer intelligent kunnen worden aangestuurd. Complexe, moeizame, langzame processen kunnen allemaal gebaat zijn met machine learning. Verlies tegelijkertijd de mens op de werkvloer niet uit het oog, zegt Wognum. Creëer een bedrijfscultuur met heldere richtlijnen over de samenwerking tussen mens en machine. ‘Dan is machine learning in het voordeel van de medewerkers.’ www.braincreators.com www.tatasteel.nl

MACHINE LEARNING GROEIT LANGZAAM NAAR VOLWASSENHEID Uit een peiling van BrainCreators op LinkedIn onder 140 deelnemers uit uiteenlopende sectoren en landen blijkt dat machine learning langzaam naar volwassenheid groeit. Maar liefst 54 procent heeft machinelearningstrategieën geïmplementeerd binnen de organisatie. 28 procent is bezig om hun machinelearninginitiatieven op te schalen. 35 procent geeft aan een aantoonbare return-on-investment (ROI) te hebben. De helft van de respondenten is vooral begonnen met machine learning om sneller acties en beslissingen te kunnen nemen. Een kwart zet de technologie in om concurrerend te blijven. Anderen noemen als reden het verbeteren van de klantervaring en het verminderen

van fouten in bedrijfsprocessen. De meest gangbare machinelearningprojecten bestaan uit het verwerken van informatie (26 procent), Natural Language Modelling (19 procent), planning (17 procent), machine vision (16 procent) en handling & controlprocessen (11 procent). Customer support- en business intelligence-afdelingen (beide 32 procent) profiteren volgens de peiling het meest van machine learning, gevolgd door marketing & sales (13 procent). Bedrijven zien het integreren van bestaande systemen (34 procent), budget (20 procent) en het toegankelijk maken van data (13 procent) als de grootste uitdagingen voor implementatie van machine learning.

DE SNELSTE OPLOSSING ontbramen | afronden | finishen

november 2019

ROBERT Robert Howe is senior consultant bij Lakana Consulting en was oprichter en ceo van Verum Software Tools. Hij heeft een gedegen achtergrond in ontwerp, ontwikkeling en bouw van industriële softwaresystemen. Inmiddels ligt zijn focus vooral op softwaregedreven innovatie, business development en operationeel management.

www.lakana.nl

Expertise – Passion – Automation

DIGITALISEREN KAN ALLEEN ONDER LEIDING VAN MANAGERS DIE DE WAARDE VAN SOFTWARE ECHT BEGRIJPEN Digitalisering transformeert de B2C-markten al jaren en begint nu een merkbaar effect op de industrie te hebben. De digitalisatie van de industrie, de ‘vierde industriële revolutie’, gaat over de impact van intelligente, gekoppelde systemen op producten en hoe ze worden gefabriceerd. De digitalisering van de B2C-markt is uitermate disruptief voor gevestigde spelers en er is geen reden om te denken dat dit voor industriële bedrijven anders zal zijn. Digitalisering verandert de aard van de markten. Traditioneel werden markten veroverd door het terugdringen van kosten en het verhogen van het volume. Die strijd hebben veel Europese industrieën inmiddels verloren van Chinese concurrenten. Bij digitalisering echter, gaat het niet zozeer om kostenverlaging, maar om de digitale toegang tot de klant. Degene die de interface tot de klant bezit, kan een hechte relatie opbouwen, zich snel aanpassen aan diens veranderende behoeften, en bedrijfsmodellen ontwerpen op basis van maximale waarde in plaats van op het verlagen van kosten. De meest succesvolle digitale bedrijven, bijvoorbeeld Uber, Airbnb en Alibaba, zijn gestart met een software-centric strategie. Van gevestigde bedrijven die een succesvolle transformatie naar de digitale wereld hebben gemaakt, zijn veel minder voorbeelden. In 2018 meldde McKinsey in een studie dat slechts 16 procent van de gevestigde bedrijven slaagde in een duurzame digitale transformatie. Ook concludeerden de onderzoekers dat ‘digital-savvy’ leiders

een belangrijke succesfactor zijn voor de bedrijven die wel slaagden. De afgelopen dertig jaar is innovatie in de hightech industrie grotendeels gedreven door innovatie van fysieke technologieën. De ingenieurs daarachter bezetten vandaag de dag de senior managementposities in de industrie. Ze begrijpen vaak veel minder van software. Voor hen is software gewoon een van de noodzakelijke disciplines, de ‘lijm’ die zorgt dat de hardware werkt. Dit standpunt is echter onverenigbaar met een succesvolle digitaliseringsstrategie. Digitalisering is het benutten van nieuwe softwaretechnologie. Software maakt een product of proces intelligent en stelt het in staat om te communiceren. Alles wat ‘smart’ of ‘autonomous’ wordt genoemd, is dat dankzij software. In smart industry draait het om het integreren van machines en het aan elkaar koppelen van productiesystemen, voorzien van machine learning en kunstmatige intelligentie, in alle opzichten flexibel en in staat tot het leveren van een hogere doorvoer tegen lagere kosten. In deze context wordt hardware steeds meer een commoditity. Inzicht in het vermogen van software om toegevoegde waarde te genereren, is van cruciaal belang voor een succesvolle digitalisering. Om Michel van Genuchten te citeren: ‘Alleen wanneer de ceo van een bedrijf weet hoeveel inkomsten zijn organisatie genereert met software, heeft dat bedrijf de digitalisering echt omarmd.’

Innovatie is nog maar het begin Innoveren betekent voor SMC aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen. U vertrouwt op de kwaliteit van onze automatiseringssystemen. U wilt machines of productielijnen bouwen die energiezuinig zijn, een veilige werkomgeving bieden en ook minder CO2 uitstoot opleveren. Maar wat u nog meer bezighoudt, is hoe onze producten en technische kennis bijdragen aan uw voorsprong in de markt. Daarom voelen wij ons niet alleen verantwoordelijk voor innovatieve producten en oplossingen, waarvan wij er jaarlijks zo’n vijftig introduceren. Wij begrijpen vooral uw uitdagingen om het nog beter te doen. Dus helpt SMC u om de beste in uw markt te worden. www.smc.nl

november 2019

ADVERTORIAL

LEGACY SYSTEMEN Oudere OT-systemen zijn soms een sta-in-de-weg of vertragende factor voor uitbreiding of optimalisatie. Maar afscheid nemen kunnen of durven we niet, omdat we niet weten wat de gevolgen zijn. Dit ‘legacy’-probleem speelt bij vrijwel alle bedrijven. Systemen die cruciaal zijn voor het proces zijn nu eenmaal niet gemakkelijk zijn te vervangen. Het zorgt voor een remming op innovatie en ontwikkeling. Ons hierbij neerleggen is de makkelijkste optie, maar niet de beste. Er zijn wel degelijk mogelijkheden om de negatieve impact van legacy te minimaliseren.

‘W

e komen het nog dagelijks tegen’ zegt Alex van Dalen Algemeen directeur bij Beenen Industrial Automation. ‘Uitstellen van ver-beteringen omdat niemand precies weet hoe het oude systeem in elkaar zit.’ Het is vaak ook niet eens zo zeer het systeem of de software die problemen geeft maar vooral dat er geen mensen meer zijn die kennis van de systemen hebben. Legacy gaat ook niet altijd over echt verouderde systemen en software. Tegenwoordig kunnen relatief nieuwe oplossingen ook een probleem vormen voor innovatie binnen een fabriek. Het SCADA systeem op Windows 7 of een S7-300 van Siemens. Op deze systemen wordt door de leverancier geen updates en vernieuwingen doorgevoerd. Dit staat nog los van de security problemen die de laatste jaren op ons af zijn gekomen.

Normaliter worden er dan muurtjes om deze legacy-systemen gebouwd om ze te beschermen tegen hedendaagse (internet)bedreigingen. Veilig opbergen beperkt echter ook de mogelijkheden die ze kunnen bieden. Op die manier wordt de innovatie opzettelijk uit de legacy-systemen gehaald. Als bedrijven flexibel willen zijn dan moet alles in het bedrijf hierop inspelen. Systemen en software vervangen of aanpassen is een oplossing maar vraagt kennis van de ‘verouderde’ software.

HOE DAN WEL? VM-WARE BIEDT UITKOMST Om de oudere systemen te kunnen onderhouden heb je oudere programeer software nodig. Deze oudere pakketten draaien niet op de moderne, zeer snelle, computer systemen. VM-ware biedt dan een uitkomst. ‘Een service engineer bij Beenen heeft gemiddeld 20 VM’s op zijn laptop staan om ook de oudere systemen te kunnen ondersteunen. Het onderhouden van deze laptops is een verhaal apart. We moeten de VM’s regelmatig controleren op virussen.’ (deze mogelijkheid is een rem op innovatie en ontwikkeling) en niet in het bestemmingsplan? Enzovoort, enzovoort.’

Voortdurend updaten is niet slim, met rust laten is niet slim, maar wat dan wel. Wat je kunt doen is 1 of 2 keer per jaar het systeem up-to-date maken. Vooraf wordt bekeken welke patches geïnstalleerd moeten worden en die worden met de applicatie software getest. De rest van het jaar blijf je er vanaf! In deze update kun je ook direct functionele aanpassingen door voeren zodat activiteiten gecombineerd kunnen worden en de stilstandstijden beperkt zijn. Hiermee blijft het legacy systeem up-to-date en blijven de risico’s en de kosten binnen de perken.

BIJ BLIJVEN? Het valt ook niet mee om bij te blijven. De levensduur van nieuwe systemen is nog niet de helft van de oude systemen. In veel productie omgevingen wordt daar geen rekening mee gehouden. Heb je net je nieuwe SCADA omgeving op de nieuwste Windows omgeving geïnstalleerd, komt Microsoft met een patch uit. Deze snel installeren is uit den boze. Want er moet eerst getest worden. Meestal duurt het een paar dagen voor je dat achter bent. Dan ben je er nog niet want er kunnen ook nog conflicten met de driver zijn. Heb je dan alles weer ge-update en denk je klaar te zijn komt de volgende patch. We zien dan ook vaak dat de SCADA systemen niet ge-update worden. Het werkende systeem wordt ‘met rust’ gelaten, met alle gevolgen van dien.

Meer weten: www.beenen.nl

PROCESVERBETERING

PLM-WISSEL VOOR FABRIKANT VAN ROLLENWISSELAARS EN ANDERE GRAFISCHE MACHINES

MEER EFFICIENCY, MAAR NOG WEL ISSUES Machinebouwer Contiweb was er al vroeg bij met PDM/PLM en bouwde een informatiesysteem dat perfect op de eigen operatie was afgestemd. Het beheer ervan werd echter een steeds groter risico. Reden om te kiezen voor een modern PLM-systeem. ‘Die overstap moet je niet onderschatten; neem de tijd voor de voorbereiding en het creëren van draagvlak’, aldus Jan Egbert Beuving, manager r&d.

DOOR HANS VAN EERDEN

ontiweb in Boxmeer, ooit onderdeel van Stork, later van Heidelberg en Goss en sinds vorig jaar zelfstandig, ontwikkelt en bouwt machines voor de grafische industrie. Het begon met rollenwisselaars voor offsetdruklijnen, eerst voor smalle papierbanen en relatief lage snelheden, vervolgens doorontwikkeld tot grotere machines, voor rollen tot 7.500 kilo en drie meter breed met papierbaansnelheden van liefst 18 m/s. In de jaren 90 kwamen daar drogers bij, die het bedrukte papier luchtgedragen in één seconde drogen, later ook met geïntegreerde koeler.

VERBREDING Offset belandde deze eeuw in zwaar weer, onder meer door de ontlezing en digitalisering. De machines waren intussen steeds groter en robuuster geworden, waardoor de vervangingsvraag sterk afnam. Concurrenten haakten af en Contiweb heeft op drogergebied nu negentig procent van een krimpende wereldmarkt in handen. Alle reden om verder te verbreden. Zo wierp het bedrijf zich op digitale druk, waarvoor het ook rollenwisselaars ging ontwikkelen en bouwen.

CONTIWEB OP MACHINEBOUW EVENT Op 3 december organiseert FHI, federatie van technologiebranches, de zesde editie van het Machinebouw event in Den Bosch. Thema’s zijn onder meer big data, cybersecurity, deep learning, procesoptimalisatie en machine vision. Serge Loosveld, director product development bij Lely Industries, bouwer van landbouwrobots, verzorgt de openingskeynote: ‘Digitalisering en innovatie, strategieën voor versnelling.’ Jan Egbert Beuving spreekt over de PLM-transitie en procesoptimalisatie binnen zijn bedrijf. www.fhi.nl/machinebouwevent

Jan Egbert Beuving: ‘We zijn nu preferred supplier van HP en hebben goede contacten met onder andere Canon-Océ en Kodak.’ Van de Thallo drukpers kon Contiweb alle data en tekeningen naadloos aan het nieuwe Daarnaast is Contiweb PLM-systeem hangen. Foto: Contiweb zich onder meer gaan toeleggen op machines voor het coaten van (on)bedrukt papier. Een KOPPELINGEN mijlpaal was de overname van het IP (intellectuDe overgang naar Windchill biedt ook duidelijke eel eigendom) van de Thallo, waardoor Contiweb voordelen, met name de digitale afhandeling van met een eigen druklijn voet aan de grond kreeg release en change management, via taken die in de verpakkingsindustrie. medewerkers automatisch krijgen toebedeeld. ‘Voorheen ging dat bij ons fysiek met een rolletje tekeningen dat over vijf of zes bureaus ging. Je SYSTEEM STABIEL KRIJGEN moest voor wijzigingsvoorstellen nog een formuZo bleef het portfolio van Contiweb gestaag lier invullen. Digitaal is nu alle informatie makgroeien. Uiteraard moest ook r&d (dertig medekelijk terug te vinden. Een ander voordeel is dat werkers op totaal tweehonderd) mee met de tijd. we de Thallo-drukpers met alle data en tekeninWaar men voor het mechanische tekenwerk gen naadloos aan Windchill kunnen hangen, ook twaalf jaar geleden overstapte naar het 3D CADal was die in SolidWorks getekend. Die koppeling pakket NX van Siemens, werken de elektrotechgaan we binnenkort leggen.’ nisch engineers sinds 2010 met EPLAN 8. Om de Voor de elektrotechnische engineering heeft stap niet te groot te maken, hield het bedrijf voor Contiweb de Electric P8 software van EPLAN het beheer van alle schema’s, tekeningen en progekoppeld aan Windchill. ‘Dat is gebeurd via ductdata vast aan het PDM/PLM-systeem EDM. het interfacepakket EPIS (EPLAN ERP-PDM ‘Die software hadden we tot in perfectie gecustomized op onze eigen operatie, maar dat Integration Suite, red.), waarvoor wij forse systeem was niet meer in de lucht te houden. support van EPLAN hebben gekregen. Veel Voor zover wij weten zijn er hier nog twee mendingen konden wij zelf configureren, maar een sen die het zouden kunnen beheren. Een overstap aantal zaken hebben zij voor ons aangepast.’ hebben we lang voor ons uitgeschoven.’ Terugkijkend constateert Beuving dat het veranVorig jaar ging de kogel dan toch door de kerk dermanagement is onderschat: ‘Hoe je mensen en koos Contiweb voor PTC Windchill, met het traint en voorbereidt op de overgang. Ik dacht: Belgische Ad Ultima als implementatiepartner. als het werkt, staat iedereen te juichen. Maar veel Beuving: ‘In juni zijn we live gegaan, maar er zijn mensen waren helemaal thuis in het oude nog wel issues. Data die in verschillende pakketsysteem en huiverig om over te stappen op een ten anders werden opgeslagen, moesten we allenieuw. Mijn boodschap is dan ook nog meer tijd maal in Windchill onderbrengen. De uitdaging te nemen voor de voorbereiding en het creëren is het systeem stabiel te krijgen; daar moeten we van kennis, vaardigheden en daardoor draagvlak nu nog te veel trucs voor uithalen. Voorheen was bij medewerkers.’ de release van een tekeningenpakket helemaal dichtgetimmerd, waardoor fouten er vooraf werden uitgefilterd. Nu gebeurt dat nog niet zo grondig, waardoor die fouten het systeem www.contiweb.com ingaan.’ www.eplan.nl

november 2019

PRODUCT- EN PROCESOPTIMALISATIE

OOK DE KLANT VAN DE KLANT KAN GEBAAT ZIJN BIJ INZICHTEN UIT DATA

‘DEGENE DIE TOEGANG TOT ALLE DATA HEEFT, WINT’ Wat kan de machinebouw leren van de Formule 1? Op het circuit van Zandvoort werd duidelijk hoe nauwgezet raceauto’s gemonitord worden vanuit de Controletoren. Een

• ‘Bits voegen waarde toe aan het product.’

lichtend voorbeeld voor hoe ook machinebouwers met behulp van data, data-analyse en

• ‘Breng tonnen aan spare parts terug tot shared happiness!’ • ‘Klanten kunnen het delen van data als bedreiging zien.’ • ‘Meer doen met onze data was echt een wake-up call.’

kunstmatige intelligentie kunnen toewerken naar datagedreven beslissingen tijdens hun race met de concurrentie. Hoe dit in de praktijk vorm te geven, was een van de discussiepunten tijdens de TalkING Industry die Link Magazine eind september in samenwerking met ING organiseerde.

uiteindelijk onze machines breder inzetten, dus moet je goed kijken naar de marktvraag. De focus ligt nu op het ontwikkelen van nieuwe toepassingen van de huidige machine. Denk aan het verven van polyester garen of nieuwe toepassingen zoals nylon, of de ontwikkeling van een kleinere machine. Daar komt bij dat we nog geen orderboek hebben voor kleine machines, moet je daar dan toch op inzetten?’

KENNIS VEILIGSTELLEN

De TalkING Industry-bijeenkomst van Link Magazine en ING was op een tot de verbeelding sprekende locatie: het circuit van Zandvoort.

DOOR WILMA SCHREIBER

eontien de Haan, directeur Industry Grootzakelijk Noord-West bij ING, heet alle aanwezigen welkom en legt direct de link tussen de racerij en het ondernemerschap. ‘Elke seconde telt. Ondernemers zijn elke dag bezig met hoe ze nu, maar ook over vijf of tien jaar relevant zijn in de maatschappij.’ De eerste vraag die tijdens het driegangendiner dan ook aan bod komt, is: kies je op dit moment voor product- of voor procesoptimalisatie? ‘Voor het product’, zegt investment manager Christian Haket resoluut, wiens bedrijf Anders Invest onlangs machinebouwer Van Dam in Amsterdam overnam. ‘De innovatieve In-Direct Flexo (IDF)printtechnologie is bijna verkoopklaar. Daarna gaan we verder met de proceskant.’ Bart Jaspers, director business development bij Connected Molecules, IoT-platform voor de retail uit Heemstede, wijst op de voordelen van digitalisering. ‘Als je je product digitaal maakt, kan de klant dat tijden plaatsonafhankelijk gebruiken. En als je je fysieke product data laat genereren die je omzet in zinvolle informatie voor de klant, krijgt het extra functionaliteit. Bits voegen waarde toe aan het product.’

november 2019

STANDAARDISERING LEIDEND Ron van Dijkhuizen, managing director Sun Test Systems in Weesp dat testapparatuur ontwerpt en produceert voor de luchtvaart- en auto-industrie, stelt dat zijn bedrijf vooral streeft naar standaardisering. ‘80 procent standaard, 20 procent opnieuw ontwikkelen of doorontwikkelen zou de time-to-market enorm verkorten.’ Daar sluit Kasper Tappel, financial director Blue Print Automation in Woerden, zich meteen bij aan. Zijn bedrijf ontwerpt, ontwikkelt en fabriceert oplossingen voor flexibele verpakkingen. ‘Wij willen ernaartoe dat de engineering-to-order- en configure-to-orderprocessen gescheiden verlopen en dat een system engineer projecten die uit zowel eto- als cto-delen bestaan bij elkaar brengt. Nu wordt de standaard helaas vaak om zeep geholpen door de volgende klantspecifieke vraag’, zegt hij. ‘Onze uitdaging is hier een strategie op te ontwikkelen en teams te formeren.’

MARKTVRAAG BEPALEND Fred Noordanus, cfo DyeCoo Textile Systems in Weesp, dat machines en technologie ontwikkelt om (polyester) textieldoeken te verven met behulp van CO2 zonder gebruik van water en chemicaliën, worstelt met de vraag. ‘Wij willen

Is outsourcen van het productieproces dan een oplossing, is de volgende vraag. DyeCoo heeft momenteel de assemblage van de machine volledig uitbesteed aan een Nederlandse strategische partner. ‘Die is in staat om direct op te schalen als de vraag naar onze machines stijgt. Productietijd en/of levertijd van de machine mag geen belemmering zijn voor groei’, zegt Noordanus. Daarom heeft hij gekozen voor een leverancier dicht bij huis, net als zijn tafelgenoten. Zo vindt Gijs Oude Elberink, coo van Lumicks in Amsterdam dat hightech microscopen ontwikkelt, dat productieverplaatsing inefficiënter is als je verder wilt innoveren. ‘Wij houden de productie dicht bij de r&d, omdat we in een zo hoog tempo innoveren dat we korte lijnen willen met toeleveranciers. Bij problemen ben je anders veel tijd kwijt en dan verdampt de mogelijke winst van productie in Oost-Europa of Azië in timeto-market en communicatie.’

CULTUURCLASH Oude Elberink geeft aan waarom hij kiest voor outsourcen. ‘Wij groeien heel hard. Als ik de productie in huis houd, moeten we de organisatie ook voor productie inrichten. Nu kunnen wij focusseren op innovatie en time-to-market. Wij moeten betrouwbare producten maken, maar de maakkennis zit niet in ons bedrijf, die willen wij uit de keten halen. En daarbij maak ik voor engineering en productie dankbaar gebruik van topbedrijven, die met ons groeien en ons ontzorgen in dat vitale onderdeel van ons bedrijfsproces. Het is vele malen interessanter om het hier te doen.’ Van Dam haalde enkele jaren geleden een stuk productie terug uit China naar eigen land,

V.l.n.r., tegen de klok in: Gert Jan Braam (ING), Christian Haket (Anders Invest-Van Dam), Jan-Dirk Veenendaal (Lighweight Containers), Theo Ammeraal (Ambaflex), Ron van Dijkhuizen (Sun Test Systems), Wouter de Vries (RR Mechatronics), Fred Noordanus (DyeCoo), Jeroen Meier (Rolan Robotics), Coos van Loenen (DMN-Westinghouse), Piet-Hein van der Eerden (DMN-Westinghouse), Wilma Schreiber (Link Magazine), Eelco Post (Post en Dekker, voorzitter), Leontien de Haan (ING), Gijs Oude Elberink (Lumicks), Tanja van Truijen (Protonic), Peter Paul de Bie (ABI), Kasper Tappel (Blue Print Automation), Mark Dingerdis (Boon Edam), Dennis van Dijk (Nijdra), John van Ginkel (Link Magazine). Niet op de foto: Tobias Kreuger (ING) en Bart Jaspers (Connected Molecules). Foto’s: Menno Ebbes

vertelt Haket. ‘Bij dezelfde kwaliteitseisen was elders produceren niet voordeliger. Dus doen we productie van onze hoogwaardige machines in Amsterdam. Ook onze toeleveranciers zoeken we wat dichter bij huis dan voorheen, zo hebben we meer grip op de kwaliteit.’ Om als toeleverancier concurrerend te zijn met lagelonenlanden en 24/7 kleine series en complex werk door elkaar te kunnen produceren, investeert Nijdra Group in kostbare apparatuur, stelt Dennis van Dijk, general manager van de onderneming uit Middenbeemster. ‘Als system supplier hebben we een Duitse oem’er in de optische industrie ondersteund bij de introductie van een nieuwe machine. We hebben een aantal pijnpunten weggehaald en daardoor de time-tomarket weten te versnellen. Deze klant legt ook steeds meer verantwoordelijkheden bij ons neer,

onder andere rond co-engineering, productie, montage en validatie.’

EFFECT KETENOPTIMALISATIE Als het gaat om uitbesteden zijn de verschillen tussen oem’ers enorm, zegt Tanja van Truijen, commercieel directeur Protonic in Zwaag. Haar bedrijf ontwikkelt en produceert elektronica voor de automatisering van machines. ‘Je hebt bedrijven die alles insourcen. Andere kiezen voor outsourcen, omdat ze slecht aan personeel kunnen komen of omdat ze anders veel kennis in huis moeten halen. De omvang of leeftijd van het bedrijf is niet bepalend, wellicht wel of er een investeringsmaatschappij achter zit of dat er sprake is van een strategieverandering. Maar het zit toch ook heel erg in de cultuur’, zegt ze. ‘Wij hebben ontdekt dat insourcen voor oem’ers lastig

is, tenzij die van meet af aan gewend zijn om productie in huis te hebben. Dan is de communicatie tussen de hoogopgeleide engineer en de lager geschoolde operator minder een issue.’ Jaspers stelt dat het effect van ketenoptimalisatie niet te onderschatten is. ‘Minder complexe machines zijn eenvoudiger te outsourcen. En bij een complexe machine kun je voor de productie kiezen voor een specialist, en kun je je zelf toeleggen op het ontwikkelen van de strategische onderdelen. Zo kun je samen de time-to-market verkorten.’

ANDERE TAK VAN SPORT Dat is precies wat Van Dam momenteel doet, vertelt Haket. ‘We zijn met leveranciers en de klant in gesprek hoe we componenten anders kunnen engineeren, zodat ze sneller en eenvoudiger te produceren zijn. Prijs is minder belangrijk dan kwaliteit en snelheid. Daarom ontwikkelt Van Dam ook steeds meer modulair, zodat we steeds sneller kunnen bouwen. De klant wil flexibiliteit’, zegt hij. ‘Daarom kopen we ook wel machines terug om ze gerefurbished weer door te verkopen, een nieuw businessmodel.’ Volgens Tappel is refurbishment een aparte tak van sport. ‘Zet daar een eigen groep voor op. Maar in een volwassen markt met standaardmachines, waarin voornamelijk de tooling specifiek en de rest redelijk standaard is, kan refurbishment zeker interessant zijn. Wel is het een ander spel, waar een ander type mens bij hoort.’

KETENSAMENWERKING KEY

In de Controletoren op het circuit van Zandvoort: de raceauto’s worden nauwgezet gemonitord.

Bedrijven moeten niet alleen kijken naar de klant en de leverancier, maar ook naar de wensen van de klant van de klant, én die van de leverancier van de leverancier, betoogt Jan-Dirk Veenendaal, LEES VERDER OP PAGINA 69

november 2019

E KORT N TIJDE R E V LE

APEX DYNAMICS SPELINGSARME TANDWIELKASTEN,

TANDHEUGELS EN RONDSELS WWW.APEXDYNA.NL

november 2019

+31 (0)492 509 995

LOOPT HARDER !

houd door middel van Christian Haket van Anders Invest: big data is voor Blue‘Eerst de technologie. Daarna gaan Print Automation de senior business creator innovations bij Lightwe verder met de proceskant.’ grootste uitdaging, weight Containers in Den Helder. ‘Dat gaat zijn aldus Tappel. ‘Wij uitwerking krijgen in de complete keten. Ketenwillen ervoor zorgen samenwerking is dan ook key voor de toekomst. dat onze klanten, de Waarom zou ik hier dure onderdelen op de plank technische diensten hebben liggen als ik die om de hoek kan kopen? van producenten, geen Breng tonnen aan spare parts terug tot shared operators meer nodig happiness!’ zegt hij. ‘Als je als leverancier met hebben. Je ziet wereldbehulp van kunstmatige intelligentie een zo goed wijd de beweging naar zicht hebt op vraag en aanbod in de keten, kun je automatisering en dan niet zorgen dat de klant spare parts pas hoeft robotisering, mensen af te rekenen op het moment dat hij ze gebruikt willen niet meer of zelf verkoopt? Als je de klant profijt kunt laten handmatig zakjes in hebben van jouw kennis van de keten, zoals wij dozen stoppen.’ Als dit proberen met de circulariteit van onze fusten, product-as-a-servicedan zullen ze voor jou kiezen.’ eerder inzicht in het gebruik van kleurstoffen model er gaat komen, wordt ook de financiebeter toeleveren’, stelt hij. ‘Het is mijn droom te ringsproblematiek anders, stelt Leontien de Haan COMPLEX THEMA weten hoe druk het wordt in hotels, zodat ik de van ING. ‘Wij kijken hoe we ondernemers daarbij Over duurzaamheid gesproken: wordt dat een hoeveelheid benodigd beddengoed kan inschatkunnen ondersteunen, ook internationaal.’ belangrijk onderwerp de komende vijf jaar? ‘De ten. Maar ik krijg die data van hun reserveringsvraag is natuurlijk: wat wil de klant? Wil hij er systeem niet. Gelukkig kom je ook een heel eind meer voor betalen, wil je dat zelf? Idealiter ga je VERSLAVEND met marktgerelateerde data.’ voor duurzaamheid, maar ik zie het niet altijd Toegang tot die data kan een probleem zijn, stelt terug in de markt’, zegt Van Truijen. Ook Haket Noordanus. ‘We beschikken wel over de gebruiksnoemt het een complex thema. ‘Duurzaamheid data van onze machines, maar willen ook graag NIEUWE BUSINESSMODELLEN behelst facetten als grondgebruik, grondstoffen, de productiedata. Eigenlijk willen we de Google Ter afronding heeft moderator Eelco Post van water, energie, mensen, et cetera. Die zijn moeivoor het verven met CO2 worden, zodat we klanPost en Dekker in Amsterdam, een ingenieurslijk tegen elkaar af te wegen. Soms betekent iets bureau dat bedrijven begeleidt richting smart goed doen op het ene vlak dat je op een ander business, nog één vraag: waar gaan de ondervlak wat moet inleveren. Verder is recycling nog nemers, geïnspireerd door deze TalkING te vaak downcycling, waarbij het materiaal na een Industry, mee aan de slag? Veenendaal en Haket aantal cycli niet meer te gebruiken is. Wij zien wel kiezen allebei voor nieuwe businessmodellen. dat duurzaamheid steeds belangrijker wordt.’ ‘Kijken waar je nieuwe business kunt creëren, dat het sneller op je afkomt.’ Anderen onder wie Jeroen Meier van Rolan Robotics in Zwaag zijn KLANT ONTZORGEN getriggerd door de gedachte van de klant achter Wat zijn nu de belangrijkste speerpunten voor de klant. ‘Ik ga focussen op de aansluiting bij het bedrijven om ook in 2025 nog aan de bal te zijn? proces en de besturing ervan bij de klant van de ‘Personeel, automatisering’, klinkt het van meerklant. Denk aan ERP, het voorspellen van klantdere kanten. ‘De klant heeft dezelfde uitdaging. behoefte en KPI’s van de klant’, zegt hij. ‘Dus niet Als je met hem meedenkt door bijvoorbeeld op alleen productie- en logistieke processen autoafstand het proces te bewaken, dan los je zijn permatiseren met behulp van robots, maar ook de soneelsprobleem op’, zegt Veenendaal. ‘Hetzelfde ten kunnen helpen efficiënter om te gaan met intelligentie vanuit productieplanningsystemen geldt voor CO2-uitstoot, die tax gaat er komen, hun machine en te leren van hun uitdagingen. koppelen aan de robotbesturing, om zo slimme Want nu halen ze soms niet de maximale capasneller dan we denken. Als de warmte de sponproductieautomatisering te realiseren.’ De jeuk citeit uit de machine, terwijl dit wellicht eenvouningen uitloopt, kijk dan hoe je de klant kunt bij Oude Elberink zit vooral bij de mogelijkheden dig te optimaliseren is’, zegt hij. ‘Klanten kunnen helpen om energie te besparen, juist op de randvan data. ‘We kunnen veel meer doen met onze het delen van data echter ook als bedreiging zien apparatuur.’ De klant ontzorgen in het onderdata. Dat was echt een wake-up call.’ Daar is en bang zijn dat wij Jaspers het helemaal mee eens. ‘Niemand heeft hun data gebruiken door welke schat je in handen hebt met elektroom onze machine Links Bart Jaspers, director business development nica in machines. Het enige wat je moet doen, is te verbeteren en bij Connected Molecules: ‘Als je je fysieke product data eruit halen en benutten. En dan één stap dat concurrenten data laat genereren die je omzet in zinvolle informatie verdergaan, richting klant van de klant. Degene daarvan profiteren.’ voor de klant, krijgt het extra functionaliteit.’ Direct naast hem Tobias Kreuger van ING. die toegang tot al die data heeft, wint.’ Jaspers heeft wel een idee: ‘Bied de data gratis aan, conform www.lightweight-containers.com het drugsdealermowww.blueprintautomation.com del: data werken www.rolan-robotics.nl namelijk verslavend. www.lumicks.com En kijk naar de klant www.nijdra.eu van je klant en de www.protonic.nl toeleverancier van www.dyecoo.com je toeleverancier. www.andersinvest.nl Misschien zijn zij www.suntestsystems.com gebaat bij data en www.postendekker.nl kunnen ze door www.ing.nl/industrie VERVOLG VAN PAGINA 67

‘Niemand heeft door welke schat je in handen hebt met elektronica in machines’

november 2018

MARKETING

FESTO RICHT ESCAPEROOM IN OM NAAST MECHATRONICA DE SOFTWAREKANT MEER TE BENADRUKKEN

‘HET IS TECHNEUTEN EIGEN OM OVERAL AAN TE ZITTEN’ Programmeer jezelf naar buiten, gebruik denkkracht. Daar draait het om in de escaperoom van Festo, wereldwijd leverancier van automatiseringstechniek. De gloednieuwe escaperoom in Delft is onderdeel van het Experience Centre waarin Festo de nieuwste producten en innovaties voor industriële automatisering toont. Klanten lossen in de escaperoom besturingssoftwarekwesties op om bij de uitgang te komen. Leuk en leerzaam, ervaart een aantal ingenieurs van Demcon uit Enschede, high-end technologieleverancier van producten en systemen. ‘In het begin heb je geen idee wat je moet doen.’

DOOR LUCY HOLL

‘J

ullie moeten eerst even inloggen’, roept Oscar Fokker, connection engineer bij Festo, onderaan de trap tegen de vier Demcon-ingenieurs die op de bovenste verdieping van de escaperoom met één van de laatste opdrachten bezig zijn. Ze hadden eigenlijk een halfuur om te ontsnappen, maar dat is wat uitgelopen. Nu moeten nog een stel PLC’s (programmable logic controllers) digitaal geconfigureerd worden. ‘O, dit kunnen we, hier hebben we gisteren een demo van gehad’, zegt Thijs Rupert, managing director industrial systems Enschede bij Demcon. Maar het is toch weer puzzelen. De tweede PLC wil niet. ‘Oké, opnieuw, trek die stekker er eens even uit’, grapt iemand. Het lukt en na nog een laatste escapade is het afgelopen. Het was leuk en even compleet iets anders, oordelen de mannen als ze uit de escaperoom zijn. ‘Dit is echt een techneutending’, zegt Robbert van der Heijden, mechanical engineer. ‘Het was even zoeken, maar met de aanwijzingen bleek het redelijk te doen.’

DONKER Ruim een uur geleden betraden de vier Demconmedewerkers de escaperoom, die bestaat uit twee kleine, schaars verlichte ruimtes boven elkaar. Een robotachtige mevrouw spreekt de mannen toe vanaf een groot beeldscherm: wil je kunnen ontsnappen, dan vraagt dat echt teamwork, zegt ze. Als een kastje of kist niet opengaat, heb je de oplossing nog niet correct. Gebruik geen spierkracht, alleen hersenkracht. Verplaats niets. Alles heeft een functie. Ze verdwijnt, op het scherm begint de tijd af te tellen. ‘Wow, wat is het donker hier.’ Er hangen wat zeekaarten aan de muur, onder meer van de Vlaamse en Zeeuwse kust. Verder staan er een besturingskast en een groot bedie-

november 2019

ningspaneel met allerlei ingewikkelde schema’s. De mannen lopen eerst wat doelloos rond en rommelen ieder wat voor zich, met sciencefictionachtige geluidjes op de achtergrond. Ze draaien en drukken op alle knopjes, bekijken een dik manual, zoeken om zich heen. ‘We hadden wat softwarejongens moeten meenemen’, zucht één van hen. Op het scherm komen wat aanwijzingen van Oscar Fokker naar voren. Hij schuift ook een briefje onder de deur door: ‘Stuur driver 1 en 2 naar gradenweergaven op het kabinet.’ Af en toe komt hij even om de deur kijken. Hij ziet op grote schermen buiten de escaperoom precies wat de deelnemers doen en nalaten.

TIME IS KING

Mechanical engineers Robbert van der Heijden, Erik Heijdens en Ruud Hesseling, en

Het viertal begint meer managing director industrial systems Enschede Thijs Rupert in de Festo Escaperoom. te overleggen. Vanuit Foto’s: Sam Rentmeester de besturingskast (‘O, nou hebben we hier toch iets kapotgemaakt, geloof ik’) schijnt ineens weer op een ander kastje. ‘Time is the key’, volgt een laserstraal die coördinaten aanwijst op de een cryptische clue. De mannen ontdekken elders zeekaart. Die coördinatoren worden ingevoerd, een code waarmee een zeemanskist opent. Dan is een kastje gaat open, het sleuteltje daarin past er onder meer nog iets met ASCII-tabellen, met

acht kabels die precies goed moet zitten en met het stabiliseren van een schip. Enfin, geen verdere details in dit verhaal om niets te verklappen voor volgende teams. Spoiler: verwoed aan de stormlamp draaien, levert niks op. Die staat er echt alleen voor de sier. ‘In het begin heb je geen idee wat je moet doen’, zegt Thijs Rupert als ze weer eruit zijn, ‘Je ziet zoveel. Maar dat hoort bij een escaperoom.’ En dingen moeten je maar net opvallen, vult Oscar Fokker hem aan. Wat de Festo-gasten geleerd hebben? ‘Om niet overal meteen aan te zitten’, roept mechanical engineer Erik Heijdens lachend. ‘En te leren onder tijdsdruk, we herkenden dingen van wat we hier de afgelopen dagen hebben gedaan’, klinkt het iets serieuzer.

DEEP DIVE De vier mannen van Demcon zijn twee dagen bij Festo voor een deep dive, waarbij alle technologieën van Festo voorbijkomen, vertelt Jurgen Bastiaansen, manager innovation unit. ‘Welke behoeften leven er bij engineers, hoe kunnen wij die invullen met onze mechanica, besturingstechniek en software? Wat kunnen zij toepassen in hun werk voor klanten?’ Festo ontvangt steeds meer klanten in het Experience Centre, waarvan de escaperoom nu onderdeel is. Vorig jaar jaar waren het er zo’n 1.200, dit jaar al 1.400. ‘We willen met de klant aan de ‘keukentafel’ om samen te komen tot de beste oplossing. Meestal begint het met een digitale zoektocht van de klant. Als die achter de rug is,

verwacht de klant dat je snel kunt acteren en hem kunt helpen met complexe vraagstukken.’

VOLOP CONNECTIVITEIT Festo is van oudsher georiënteerd op mechanica, daar kwamen besturing en control bij, en inmiddels is software vanzelfsprekend ook steeds belangrijker geworden. Bastiaansen: ‘We willen de markt duidelijk maken dat we ook op softwaregebied tal van oplossingen, applicaties en ondersteuning bieden. Software is bij de klant niet langer een sluitpost. Sterker nog: de software-ingenieurs bij klanten hebben wellicht sterke voorkeur voor bepaalde platforms en dat beïnvloedt verdere keuzes en aankopen. We willen hun laten zien wat ze met het Festo-aanbod kunnen.’ Connectiviteit met allerlei platforms, ook van andere leveranciers, maakt de keuze voor de mechanica en besturing van Festo aantrekkelijker. Dennis van Beers, managing director cluster Benelux: ‘Connectiviteit is in de smart industry een van de sleutelwoorden. We zijn een open aanbieder. Exclusiviteit past niet meer in deze wereld.’

ANDERE BELEVING Festo wil zich nadrukkelijker op softwaregebied profileren, maar hoe trigger je ict’ers van bestaande en nieuwe klanten om de reis naar Delft te ondernemen en op een laagdrempelige manier met Festo-medewerkers in gesprek te gaan? Zo ontstond gaandeweg het idee van een escaperoom. ‘Voor we hier de eerste schroef in de

muur draaiden, hebben we ter inspiratie met ons team een aantal rooms bezocht’, aldus Jurgen Bastiaansen. ‘We willen niet de rebussen en puzzeltjes van traditionele escaperooms, maar uitdagende vraagstukken voor software-engineers en andere technisch professionals.’ Klanten volgen veelal een training of ander programma bij Festo en doen daar dan op een ontspannen, leuke manier iets mee in de escaperoom. ‘Bij elke opdracht is er een link met onze technologie en hard- en software. Het is meteen ook een manier om competenties te meten en desgewenst opleidingen aan te bieden via Festo Didactic.’ Informatie geven, beleven, zelf proberen en kennis toetsen lopen door elkaar heen. Dit past bij de nieuwe generatie ingenieurs op de werkvloer. Festo-collega’s en klanten hebben de escaperoom uitgeprobeerd. Dit is gaaf, reageerden ze. Ze gingen fanatiek aan de slag en wilden niet voor elkaar onderdoen. Je kunt hier als team winnen, niet als individu. Dennis van Beers: ‘Op een vakbeurs presenteren we onze innovaties, maar dat is altijd een momentopname. De wereld verandert razendsnel, hier kunnen we een continue beleving aanbieden.’ Festo blijft de room doorontwikkelen en nieuwe content toevoegen. Jurgen Bastiaansen: ‘Wellicht komen er voor ons ook nieuwe businessideeën uit en weten we nog beter hoe bruikbaar en klantvriendelijk onze oplossingen zijn.’

www.festo.com/nl

Your Global Automation Partner

Onder Druk? Druksensoren voor Industrie 4.0 Gebruiksvriendelijk: toegang tot alle sensor parameters via IO-Link 1.1, variabele data mapping en automatische NPN/PNP detectie Betrouwbaar: volledig gelaste metalen meet cel*, geïntegreerde druk piek opening*, hoogste vibratie en EMC resistentie, beschermingsklasse IP6K6K/6K7/6K9K *optioneel Eenvoudig: intuïtief bedieningsconcept via touch display, 180° omkeerbaar meerkleurig display met rondom zichtbare LED’s

www.turck.com/ps+

november 2019

BEDRIJFSPROFIEL

LVD TOONT ZICH GEDUCHTE ‘CHALLENGER’ IN DE WERELD VAN PLAATBEWERKINGSMACHINEBOUWERS

‘WIJ WERKEN VERSTANDIG SAMEN MET ONZE STRATEGISCHE LEVERANCIERS’

Twee nazaten van de oprichters van LVD, Francis Vanneste (links), gedelegeerd bestuurder LVD Benelux, en Carl Dewulf, gedelegeerd bestuurder LVD Company: ‘Binnen nu en vijf jaar zullen we waarschijnlijk geen producten uit Europa meer naar China verschepen.’ Foto: Tom Lesaffer

november 2019

DOOR PIM CAMPMAN

In de fabricage van de aluminium romp van de toekomstige nieuwe Boeing 777X speelt een supergeavanceerde kantbank van LVD Company een hoofdrol. Carl Dewulf, ceo van het West-Vlaamse familiebedrijf, is daar uiteraard ‘fier’ op. ‘De cumulatie van continu en customer-focused investeren in hoogwaardige technologieën die we in één systeem hebben samengebracht’, zegt hij. ‘Ooit vonden we een machine met twaalf of vijftien assen heel complex; in dit systeem praat je over meer dan tweehonderd assen.’ e treffen ceo Carl Dewulf in het fraaie en ruime (2.500 vierkante meter) Experience Center, dat in april 2017 op de thuisbasis van LVD Company in Gullegem (nabij Kortrijk en de grens met Frankrijk) geopend werd. De vergaderruimtes met grote glaswanden geven vrij zicht op de centrale hal, waar een dwarsdoorsnede van het grote assortiment plaatbewerkingsmachines van het bedrijf staat opgesteld. Allemaal operationeel, want het XP Center is ook de plek waar klanten en prospects hun ontwerpen en materialen kunnen maken en testen – en beoordelen of de machines aan hun eisen en verwachtingen voldoen. Soortgelijke XP Centers heeft LVD opgezet in de Verenigde Staten, Mexico, Maleisië, China, Korea en India – en meer zitten in de pen. ‘Wij willen’, vertelt Carl Dewulf, ‘bezoekers een beleving meegeven, open en transparant zijn over wie wij zijn en waar we als bedrijf én technologisch naartoe gaan, en een hechte en langdurende relatie met hen aangaan.’

• ‘We zijn een aanbieder van echt integrale oplossingen aan het worden.’ • High-level systemen blijft LVD produceren in België. • ‘We hebben al vroeg voor direct sales gekozen.’ • ‘Service is een niet te onderschatten factor in onze omzet.’ • ‘Bijna 30 procent van onze omzet realiseren we met producten die drie jaar geleden nog niet bestonden.’

grote acquisitie was het Amerikaanse Strippit, in 1998. ‘Strippit in Akron, New York is ons Centre of Excellence voor alles wat met ponsen te maken heeft, waaronder onze ponsplooi- en ponslasercombinaties’, aldus Dewulf. In China stapte LVD al begin jaren tachtig in twee joint ventures die entry-level systemen en producten voor de Aziatische markt bouwen. Daaronder heel grote machines van 6.000 ton/14 meter, met zes cilinders van 1.000 ton elk, waarop volautomatisch windturbinemasten gemaakt worden. Deze spreiding past in de ‘Go East’-strategie van LVD. ‘Binnen nu en vijf jaar zullen we waarschijnlijk geen producten uit Europa meer naar China verschepen. Los daarvan is het vanwege de kosten, logistiek en die regiospecifieke producten interessant om daar te produceren en een stukje te engineeren.’ High-level systemen blijft LVD produceren in Gullegem.

HYBRIDE SYSTEMEN De eindproducten – meer en meer samenstellingen van vlakke plaat en buis, vaak van verschillend materiaal – worden aldoor complexer. En steeds meer eindgebruikers verwachten dat de machineleverancier hen helpt om flexibel te zijn, zodat zij – zonder lastige en tijdrovende omstellingen – kleine series kunnen maken (tot ‘lot size one’ aan toe) en hun levertijden verkorten. LVD speelt daar op in met hybride systemen: slimme combinaties van mechanica, hydraulica, optronica, elektronica, mechatronica en – steeds belangrijker – software. ‘Van een aanbieder van machines zijn we meer en meer een aanbieder van oplossingen aan het worden. Echt integrale oplossingen die onze klanten in staat stellen al hun processen en datastromen softwarematig te verbinden en te integreren om zo de productiviteit sterk te verbeteren. Klanten ondersteunen in productiviteitsverhoging en groei, dat is onze missie. Uiteindelijk is dat een challenge op het vlak van software, iets minder van hardware.’

SMART INDUSTRY-PLAATJE Een belangrijk onderdeel van die challenge is te zorgen voor gebruiksgemak voor zowel de engineering (programmeren, et cetera) als het omstellen en bedienen van de machines. Dewulf: ‘Klanten kunnen heel moeilijk aan goede operators komen. Door zwaar op de integratie van functies en processen – onze systemen doen vandaag de bewerkingsstappen waarvoor destijds zeg drie machines nodig waren – en op automatisering in te zetten, kunnen zij bestaande medewerkers efficiënter inzetten.’ LVD-oplossingen die in dat smart industry-plaatje passen, zijn onder meer de gerobotiseerde buigcel Dyna-Cell, de ToolCell kantbank met automatische gereedschapswisselaar, de ultrasnelle Electra 10 kW-fiberlaser en de databasegestuurde, gepatenteerde CADMAN®-softwaresuite. En met de tablet Touch-i4 heeft de operator alle informatie direct bij de hand om stukken uit een nesting aan een order toe te wijzen en door te geven aan de volgende bewerking.

‘GO EAST’-STRATEGIE Door de overname van het Italiaanse Compac S.r.l., twee maanden geleden, breidde LVD Company zijn automatiseringsportfolio verder uit. Dat bedrijf, waarmee LVD al drie jaar samenwerkt, legt zich toe op automatiseringsoplossingen voor lasersnijmachines voor vlakke plaat en buis. Een andere

BELANGRIJKE FEEDBACK In 20 van de 45 landen waarin de onderneming actief is, heeft zij tevens eigen sales- en servicefilialen. Dewulf: ‘We hebben al vroeg voor direct sales gekozen. Naarmate de producten complexer worden en we meer en meer geïntegreerde oplossingen aanbieden, blijkt hoe goed die keuze was. Eigen verkopers weten inhoudelijk beter dan bepaalde meer algemene dealers waarover ze spreken, ook omdat we flink investeren in het up-to-date houden van hun kennis. En zij geven belangrijke feedback van al die vaak heel verschillende markten. Onze producten verkoop je net even moeilijker dan catalogusproducten’, zegt hij met gevoel voor understatement. Dicht bij de klant zitten is volgens Dewulf ook essentieel om adequaat en snel de juiste services te verlenen – variërend van ponsen afkantgereedschappen tot systeemupdates, van servicecontracten tot klanttrainingen en van spare parts tot software en consulting over bijvoorbeeld de financieringsmogelijkheden. ‘Service is een niet te onderschatten factor in onze omzet.’

‘LVD zou er niet meer zijn zonder die hele grote inspanningen in innovatie’

GEEN AUTOMOTIVE

De Belgische specialist in plaatbewerkingsoplossingen heeft wereldwijd een grote klantenkring van zowel internationale grootbedrijven als kleinere first, second en third tier toeleveranciers. Dewulf: ‘Voorheen stond LVD bekend als bouwer van zeer zware plate working machines. Al lang niet meer: gaandeweg hebben we een grote diversiteit aan producten opgebouwd – de mix is beter dan ooit. Al hebben we nog steeds ook systemen waarmee grote componenten tot twintig meter lang gemaakt worden.’ Er is eigenlijk maar één sector die LVD niet volledig bedient: de automotive. Carl Dewulf: ‘Wij ontwerpen onze machines vanuit het uitgangspunt dat de klant snel van

LEES VERDER OP PAGINA 74

november 2019

VERVOLG VAN PAGINA 73

het ene op het andere type product moet kunnen omschakelen. Eigenlijk verkopen wij flexibiliteit: we stellen onze klanten in staat om snel en kostenefficiënt verschillende producten van hoge kwaliteit en nauwkeurigheid te maken. Op veilige machines met een goede user interface, 3D-sturing, grafische weergave en zo meer. In de directe auto-industrie speelt dat minder, daar gaat het veelal om vrij grote series of lot-groottes en worden er tevens dieptrek-, vormen matrijspersen gebruikt die wij zelf niet aanbieden.’

STERK ACCENT OP INNOVATIE Hoewel LVD Company bepaald geen kleine speler meer is, zijn er grotere. Dat het bedrijf zich op technologisch vlak toch met de grootste kan meten, heeft volgens de ceo twee redenen. ‘Wij werken op een verstandige manier intensief samen met onze strategische leveranciers. Over de jaren hebben we allianties opgebouwd, waardoor we toegang hebben tot hun laboratoria en andere assets. En verder hebben we al twintig jaar een leerstoel aan de Katholieke Universiteit Leuven, die een zeer goed mechatronicalab heeft, dat al heel wat sterke spin-offs in 3D-printing en andere technologieën heeft opgebracht.’ Maar de belangrijkste reden is een sterk accent op zowel technologische als procesinnovatie in vooral engineering, productie en sales & service. Dewulf: ‘Een bedrijf als LVD zou er, zeker in de huidige omvang, niet meer zijn zonder die heel grote inspanningen in innovatie. Daar spenderen we ieder jaar ruim 7 procent van onze omzet aan. En ook ieder jaar komen we met een tiental nieuwe producten, van klein tot groot. Dat dit vruchten afwerpt, blijkt uit het feit dat we bijna 30 procent van onze omzet – en dit jaar waarschijnlijk nog ietsje meer – realiseren met producten die drie jaar geleden nog niet bestonden. Heel belangrijk voor onze groei: in acht à tien jaar tijd zijn we twee keer zo groot geworden.’

KLANTEN GEEN NUMMER Carl Dewulf prijst zich gelukkig met de cultuur in de onderneming. Een ondernemende instelling, pioniersgeest, flexibiliteit, veranderbereidheid,

commitment en teamwork noemt hij als belangrijke kenmerken. ‘Vooral wendbaarheid heeft veel moois opgeleverd: nieuwe technologieën en producten; op een andere manier gaan werken als de markt of omstandigheden daar om vragen; nieuwe markten binnengaan lang voordat anderen dat aandurven; binnen engineering een holistische visie op de totale nieuwe machine – zeker daar zien we niet graag te veel versnipperde activiteiten. Jonge ingenieurs steken we snel in een team, we geven hun veel verantwoordelijkheid en ze zien het product waar ze aan werken gerealiseerd worden; ze gaan zelfs mee naar beurzen. Dat is een motiverende factor en draagt bij aan de dynamiek en goede sfeer in ons bedrijf.’ Mensen zijn dan ook ‘uitermate belangrijk’. ‘Over generaties hebben we een enorme knowhow opgebouwd. In een innovatieve omgeving als de onze is die niet 100 procent vastgelegd op papier of in een database, maar zit die voor een groot deel in de hoofden van mensen.’ De hr-manager van de LVD-groep heeft wat kenmerken van zijn mensen opgeschreven: tikkeltje koppig. Doorzetters. Bekwaam vakmanschap. Vertrouwen in wat we kunnen. Zonder hoogmoed. Plaats voor emotie en passie. Zonder franje. Vriendelijke partner. Carl Dewulf over die laatste: ‘Klanten zijn bij ons geen nummer. We proberen met elke klant een persoonlijke en langdurige relatie op te bouwen door onze manier van werken, hoe we gestructureerd zijn en door transparant communiceren.’

GEDEELDE LANGETERMIJNVISIE LVD Company werd bijna 68 jaar geleden opgericht door Jacques Lefebvre, Marc Vanneste en Robert Dewulf (de eerste letters van de achternamen vormen de naam LVD). Inmiddels staat de tweede generatie aan het roer. Carl Dewulf: ‘ Een van de pluspunten van een familiebedrijf in een zo cyclische sector als de machinebouw is de heel goede kennis van de business en de shared longterm vision – die zich vertaalt in de bereidheid om ook in moeilijke tijden te blijven investeren in de onderneming. Dat ligt bij beursgenoteerde bedrijven en partijen die gefinancierd worden door private equity of andere geldschieters, vaak anders.’ www.lvdgroup.com

Gaat voor duurzaam hergebruik. Van reparatie op componentniveau tot monitoring van leverbaarheid van reserveonderdelen, wij regelen het.

Assemblage

Kabelconfectie (UL gecertificeerd)

Consultancy

Sourcing

Montage

PCB assemblage

Ontwikkeling & Protoshop

Testen

november 2019

Wilt u du urza Neem co mer onderneme n? via 033 – ntact met ons op 454 13 40 of confe d.eu

confed.eu

MENS EN ORGANISATIE

FMI MECHATRONICS GROEIT MET DUBBELE CIJFERS EN VERKORT DOORLOOPTIJD

‘QRM MAAKT HET TÉAM VERANTWOORDELIJK’ Quick Respons Manufacturing, een werkwijze waarbij de verantwoordelijkheid lager in de organisatie komt te liggen en medewerkers meer betrokken worden bij klant en product, heeft de doorlooptijd van orders bij FMI Mechatronics flink verkort. ‘Een volgende stap is onze engineering en productiebedrijven te koppelen en een one-stop shop voor de klant te worden.

40 mensen gegaan en de omzet is sinds 2017 meer dan verdubbeld.’ on Sacré, managing director operations, Ook hier werd de vernam zo’n drie jaar geleden kennis van de antwoordelijkheid methodiek QRM (Quick Respons Manulager in de organisatie facturing), een bedrijfsstrategie die tot Door verantwoordelijkheid op de werkvloer neer te leggen, wil FMI de betrokkenheid gelegd en werden doel heeft bedrijfsresultaten te optimaliseren van de medewerkers bij klant en product vergroten. Deze foto is genomen in het producinkoop en werkvoordoor het verhogen van de reactiesnelheid en de tiebedrijf FMI Precision. Foto: FMI bereiding direct aan flexibiliteit van organisaties. ‘Binnen onze proelkaar gekoppeld. ductiebedrijven hebben we mensen meer bij het ‘Normaliter wordt het werk van bovenaf gemanaken en tegelijkertijd het werk door laten gaan om product betrokken en de verantwoordelijkheid ged en worden medewerkers vaak niet betrokken de klanten tevreden te houden. En daarbij nog lager in de organisatie, op de werkvloer, neergebij het proces. Dat proberen wij wél te doen, al zorgen dat de supply chain voldoet en de kwalegd.’ Daarbij investeerde FMI veel in communiaan de voorkant van het verhaal, in het offerteliteit goed is. Kortom, het heeft ons wel wat kopcatie en crosstraining, zodat medewerkers met traject’, zegt Sacré. ‘En als een medewerker daarmeerdere machines kunnen omgaan. ‘Dan ben je zorgen gekost.’ Omdat de organisaties waaruit over mee kan denken, wil hij ook snel een goed niet afhankelijk van één persoon of één machine. medewerkers afkomstig zijn, vaak op de traditioresultaat neerzetten op het moment dat de order Het team vangt elkaar op en pakt het werk op de nele manier werken, zijn ze niet gewend aan veel binnenkomt.’ juiste manier op. Dat maakt deze methodiek zo verantwoordelijkheid. Ook het management Bij het implementeren van QRM bij FMI Mechamoet hier mee leren omgaan. ‘Mensen moeten sterk, het team is samen verantwoordelijk.’ tronics werden wel andere accenten gelegd dan fouten durven maken en het management moet bij productie. ‘Bij de werkvoorbereiding hebben de ruimte daarvoor geven. Een andere mindset AAN DE VOORKANT BETREKKEN we gekeken hoe we op kantoor de orders zo snel vergt tijd.’ De nieuwe werkwijze was zó succesvol dat Sacré mogelijk kunnen oppakken. Dit gebeurde in een deze uitrolde naar FMI Mechatronics. ‘In feite aparte kantoorcel: de Quick Respons Office Cell. hebben we daar dezelfde strategie gevolgd, en DIRECT KLANTCONTACT De orders stromen nu op kantoor een stuk snelsinds 2018 maakt de organisatie een enorme Al met al levert de nieuwe werkwijze FMI veel ler door en daardoor kunnen we onze producten groei door. In één jaar tijd zijn we van 15 naar voordelen op. ‘Nu de verantwoording lager in de sneller leveren’, aldus organisatie ligt, staan techneuten van de klant Sacré. ‘Nu we zowel direct in contact met die van ons; sales en manaop de werkvloer als gement halen we er zo veel mogelijk tussenuit. op kantoor zo werDit directe klantcontact vergroot de betrokkenken, pakken medeheid van onze mensen. En de klant wordt sneller werkers de orders op bediend.’ de juiste plek op. En De volgende stap is om FMI Mechatronics te de juiste mensen workoppelen aan de productie- en assemblagebedrijden eromheen gezet.’ ven van FMI, om zo competenties te bundelen en de meerwaarde voor de klant te verhogen. ‘We willen een one-stop shop voor de klant zijn. WEL WAT Nu leveren we nog build-to-print; als we straks KOPZORGEN engineering eraan koppelen, kunnen we ook In zo korte tijd zo build-to-specification uitvoeren. Dan kunnen we veel nieuw personeel van order tot levering alles regelen voor de klant, binnenkrijgen, is een van proto’s tot enkelstuks en seriematig werk, en hele uitdaging. ‘Je eventueel de service van de machine erachteraan.’ kunt niet voorkomen Als die stap gezet is, voorziet FMI verdere groei. dat het dan overal Koppeling van FMI Mechatronics aan de productie- en assemblagebedrijven van FMI piept en kraakt. Je verhoogt de meerwaarde voor de klant. Foto: FMI moet mensen inwerwww.fmi-international.com

DOOR WILMA SCHREIBER

november 2019

PROCESVERBETERING

SMARTBIN: SLIM VOORRAADSYSTEEM JEVEKA GROEIT

‘DE LAGERE GRIJPVOORRADEN BESPAREN ONS GELD’ SmartBin, het geautomatiseerde voorraadsysteem van leverancier Jeveka, groeit in Nederland. Klanten tonen zich tevreden. ‘Niemand grijpt meer mis. En dat werkt natuurlijk erg prettig.

DOOR ANDRÉ RITSEMA

martBin is een geautomatiseerd logistiek voorraadsysteem. Het Zwitserse Bossard ontwikkelde het een jaar of twintig geleden. In Nederland wordt het exclusief op de markt gebracht door Jeveka, de technische groothandel in bevestigingsartikelen en gereedschappen in Almere. Bij SmartBin wordt tijdens het productieproces de aanwezige grijpvoorraad aan schroeven, moeren en bouten op basis van hun gewicht in de gaten gehouden. De materialen zitten namelijk in voorraadbakken op weegschalen langs de productiestraat. Zodra de voorraad in (één van) de bakken onder een afgesproken gewicht komt, geeft het systeem via de computer een signaal af – en is het duidelijk dat de bak moet worden bijgevuld. Dat kan het bedrijf zelf doen, maar ook Jeveka kan het verzorgen. Belangrijke voordelen van SmartBin: het voorraadbeheer is volledig geautomatiseerd en productiemedewerkers grijpen niet meer mis. Er is aanzienlijk minder voorraad nodig en er zijn bovendien minder vierkante meters stelling dan bij een 2Bin-systeem, waar immers steeds twee bakken achter elkaar staan.

LANGE BESLISTRAJECTEN Jeveka startte begin vorig jaar een pilot met SmartBin bij Nijdra en begon – na goede resultaten daar – vanaf de tweede helft van 2018 het systeem proactief onder de aandacht van potentiële klanten te brengen. En met de nodige verwachtingen. Adviseur supply chain management Rob Koppes werd (mede) aangetrokken om SmartBin te promoten. Eind 2019 zou Jeveka, zo zei Koppes in december 2018 tegen Link Magazine, SmartBin bij ‘een stuk of zes klanten’ hebben geïmplementeerd. Er waren op dat moment serieuze gesprekken met zo’n tien klanten. Nu, in het vierde kwartaal van 2019, heeft Jeveka drie klanten en zicht op nog twee. ‘Het gaat iets minder hard dan verwacht’, beaamt Koppes. ‘Maar dat is ook niet heel raar. De beslistrajecten bij bedrijven vragen intern zorgvuldige afstemming. Het is namelijk niet alleen een inkopers-

november 2019

feestje, ook de productie en de logistieke afdeling zijn vaak onderdeel van het besluit. Het was tot dusver een jaar van zaaien, met af en toe oogsten. We hebben dit jaar echt kwartier gemaakt met SmartBin. We hebben veel gesprekken gevoerd met klanten en bezoeken afgelegd. En daar gaan we de rest van dit jaar en volgend jaar gewoon mee door.’

PRETTIG Eén van de bedrijven die SmartBin dit jaar geïnstalleerd heeft, is Benchmark Electronics. Strategisch inkoper Savi van der Veen is te spreken over het systeem. Benchmark Zodra de voorraad in (één van) de SmartBin-bakken onder een afgesproken gewicht komt, geeft het systeem via de computer een signaal af. Electronics in Almelo (500 medewerkers) houdt zich onder andere bezig met assemblage van elektronica en met dat werkt natuurlijk erg prettig.’ Na de pilot met industrieel design. ‘We wilden een nieuw logistiek zestien bakken gaat het bedrijf nu ervaring concept, waarbij we zo veel mogelijk konden uitopdoen met grotere aantallen. ‘De vervolgstap zal besteden, van het aanvullen van de grijpvoorrazijn SmartBin verder te integreren in ons eigen den tot de facturatie. Zo kwamen we bij Jeveka ERP-systeem en SmartBin in te zetten op meerterecht’, aldus Van der Veen. dere plekken binnen het bedrijf.’ Een eerste pilot van vier maanden bij het bedrijf, met zestien bakjes, verliep voorspoedig. Daarom TENDER VOOR UNBRAKO werd het systeem vervolgens uitgebreid naar vier Een andere klant, die liever anoniem blijft, ging stellingen met in totaal 150 bakjes. ‘Ik vind het in augustus live met SmartBin. ‘Het bevalt ons prettig dat Jeveka zelf op afstand de voorraden goed’, zegt de strategisch inkoper. De eerste conmonitort en waar nodig aanvult. Wij hoeven tacten met Jeveka waren begin dit jaar. Het helemaal niets meer te doen, van voorraadbeheer bedrijf kwam Jeveka op het spoor toen het een tot en met de facturatie. Dat is precies wat we tender uitschreef voor een nieuwe leverancier van zochten binnen het bedrijf.’ Unbrako-bevestigingsmaterialen. ‘We moeten die De productiemedewerkers werden betrokken bij extra sterke bouten en schroeven gebruiken voor het proces en zijn mede daarom erg enthousiast, één van onze klanten’, aldus de strategisch inkozegt Van der Veen. ‘Niemand grijpt meer mis. En per. ‘Jeveka levert Unbrako ook en deed daarom

mee aan de tender. Toen zijn we gaan kijken wat ze nog meer voor ons konden betekenen. Hoe ze het gebruik van de schroeven en bouten logistiek gezien bij ons konden implementeren.’ De klant maakt bij de productie gebruik van een 2Bin-systeem. SmartBin zag er als alternatief aan-

den. De voordelen, wat hem betreft: ‘Je hebt zicht op de actuele grijpvoorraden. Daardoor kunnen die omlaag en kun je bestelorders plaatsen als dat nodig is – niet eerder en niet later. Dat bespaart ons geld.’ Hoeveel wil of kan hij niet zeggen. En ziet hij ook nadelen? ‘Eigenlijk nauwelijks. Je

‘Prettig dat Jeveka zelf op afstand de voorraden monitort en waar nodig aanvult’

trekkelijk uit, zo zegt de inkoper. Hij onderzocht met Jeveka en enkele interne medewerkers de mogelijkheden en kreeg uiteindelijk groen licht van de directie om gedeeltelijk op SmartBin over te stappen. Het gaat daarbij om één afdeling van veertig productiemedewerkers met drie stellingen en zo’n 120 bakken. De introductie zelf werd redelijk low profile gedaan, vertelt de inkoper: ‘Het productiepersoneel heeft summier tekst en uitleg gehad en is er vervolgens mee aan de slag gegaan. Je hoeft niet te veel te zeggen of het groter te maken dan het is. Ga er gewoon maar mee werken, dat is het beste. En dat bleek ook.’ De inkoper van de klant is, zoals gezegd, tevre-

moet de mensen laten wennen aan het feit dat ze de bakjes niet kunnen meenemen naar hun werkplek, want dan werkt het systeem niet. Maar dat gaat nu ook goed.’

VOORSPELLING Ten slotte: wil Rob Koppes van Jeveka nog een voorspelling doen over het aantal klanten eind volgend jaar? ‘Die ambitie is intern nog niet uitgesproken. We voeren veel gesprekken. Maar ik vind eigenlijk dat we ons niet moeten focussen op de hoeveelheid klanten. Het gaat elke keer om maatwerk, en dat vergt nu eenmaal tijd – dat bleek dit jaar wel. We doen het liever bij een kleiner aantal klanten helemaal goed dan bij een

Rob Koppes van Jeveka: ‘We doen het liever bij een kleiner aantal klanten helemaal goed dan bij een groter aantal maar half.’ Foto’s: Jeveka

groter aantal maar half. Het heeft impact op de organisatie. En daar willen we ze ook graag bij helpen.’ www.jeveka.nl www.bench.com

Wilt u een sprong maken in de ontwikkeling van uzelf en uw bedrijf? Bekijk het trainingsaanbod van de Berenschot Academy • Hoe word ik een toponderhandelaar? • Strategie in een digitaliserende wereld • Managen van een agile organisatie

www.berenschotacademy.nl

november 2019

Toonaangevend MRO supplier, én volwaardig technisch expert

In samenwerking met onze industriële klanten en kernleveranciers verzorgen wij de beste Up-Time services, duurzaamheid, gegarandeerde besparingen en optimale beschikbaarheid programma’s voor industrial supplies & services. Als volwaardig business partner voor onderhoud-, productie- en maakindustrie zijn wij de logische partner voor Brainport Industries Campus.

Advise.

Apply.

Advance.

www.rubix-group.nl

PROCESVERBETERING

KLANTENREIS BOSCH REXROTH IN TEKEN VAN BETROUWBAAR LEVEREN

VAN – SOMS – 52 WEKEN NAAR 3 DAGEN – ALS HET MOET Fact-finding missies naar Zuid-Duitsland zijn al best lang populair. Terecht, want voor toeleverbedrijven liggen in die sterk geïndustrialiseerde regio mooie businesskansen. De trip die Bosch Rexroth Nederland onlangs organiseerde, was echter van een geheel andere orde. Die was toch vooral bedoeld om een groep belangrijke Nederlandse klanten een beter beeld te geven van hoe deze wereldspeler in aandrijfen besturingstechniek in elkaar steekt – en dat die er hard aan trekt om zijn leverbetrouwbaarheid structureel te verbeteren.

DOOR PIM CAMPMAN

insdag 24 september, half acht ’s ochtends. De deelnemers aan de tweedaagse trip druppelen binnen in het bedrijfsrestaurant van Bosch Rexroth in Boxtel. De meerderheid is klant, afnemer van producten uit het mobile hydraulics-gamma van Rexroth. Ceo, managing director en operations- en inkoopmanagers. Verder zijn een system integrator en servicepartner, vijf personen van Rexroth zelf en twee journalisten van de partij. De fileproblemen, waar de Duitse Autobahnen berucht om zijn, vallen aanvankelijk mee. En de tijd vliegt, mede dankzij de voorstelronde. Erik van Schijndel, manager mobiele applicaties bij Bosch Rexroth Nederland en gastheer, is open over het doel van de trip. ‘Allereerst jullie vertrouwen terugwinnen. Velen hebben problemen gehad met onze leverbetrouwbaarheid. Afspraken daarover kwamen we niet na, waardoor een aantal van jullie veel te lang op producten heeft moeten wachten. De afgelopen tijd is er keihard

‘Hier kunnen we veel van leren’, merkte een deelnemer op tijdens een bezoek aan één van de fabrieken. Foto: Bosch Rexroth.

gewerkt om dat structureel te verbeteren. Morgen zal Maarten Vrolijk, manager logistiek van Mobile Hydraulics, dat uit de eerste hand toelichten.’ De vaart is er inmiddels wel uit: ‘stockendes Verkehr’ noemen onze oosterburen dat.

MONDIAAL PRODUCTIENETWERK Rond vier uur, met bijna 600 kilometer achter de rug, is het eerste doel bereikt: de plant van Bosch Rexroth in Neurenberg. Plantmanager Hubert Müller schetst een profiel van de vestiging (81.000 vierkante meter vloeroppervlak), die deel uitmaakt van het internationaal productie-

STRUCTURELE OPLOSSINGEN LEVERPROBLEMEN Een explosie in de vraag, daar begonnen de leverproblemen van Bosch Rexroth mee. Die werden verergerd doordat klanten, positief gestemd over hun groeiperspectieven, vooruit gingen bestellen. Wat Rexroth, ondanks jaar in jaar uit fors investeren in capaciteitsvergroting, niet kon bijbenen – en de toeleveranciers evenmin. Met als gevolg: afgesproken levertijdstippen werden niet gehaald. Wat klanten, kleine en grote, in problemen bracht. ‘Een ongewenste situatie, die de hoogste prioriteit had en heeft om structureel opgelost te worden. Bosch Rexroth heeft daar grote stappen in gezet’, aldus Erik van Schijndel, manager mobiele

applicaties en distribution & sales in Nederland. De vier belangrijkste: 1) bij een capaciteitoverstijgende vraag in de ene regio worden producten ingekocht bij vestigingen in andere regio’s; 2) er komt een andere, uniforme planningsmethodiek in de verschillende landen; 3) het netwerk van gespecialiseerde toeleveranciers wordt vergroot, versterkt en strak gemonitord, zodat capaciteitsproblemen bij de één ondervangen kunnen worden door de ander; 4) meer aandacht voor het beter communiceren en nadenken met klanten over hun werkelijke behoefte.

netwerk dat external gear pumps (tandwielpompen) assembleert, en een hub is voor het beleveren en servicen van producten voor de Europese markt – producten die grotendeels in China worden gemaakt. De getallen onderbouwen dat Bosch Rexroth een grote speler is, in tandwielpompen zelfs de grootste ter wereld. ‘Bij elkaar fabriceren we er ruim 1,7 miljoen per jaar – grofweg 700.000 in Neurenberg, 300.000 in Brazilië, 700.000 in India en 41.000 in Japan.’ Relevant in de context van leverbetrouwbaarheid is het beknopte exposé van Kristine Wolf. Als verantwoordelijke voor de logistieke processen in de plant Neurenberg, zegt zij: ‘In 2010-2011 waren de orderboeken vol en boekten we hoge omzetten. Mooi natuurlijk, maar niet positief was onze lage performance: we hadden levertijden van 20, soms zelfs bijna 52 weken. Klanten waren ontevreden en we raakten er ook wel wat kwijt. Een half of zelfs bijna een heel jaar op je product wachten, dat is een no go.’ Dat moest dus anders, beter. De plant Neurenberg voerde het Bosch Production System (BPS) in, afgekeken van de systematiek die Toyota ooit bedacht om alle waste uit processen te halen, zodat die superefficiënt en in flow gaan draaien. Met succes: de levertijd werd teruggebracht tot zes weken – en voor de producten waar de meeste vraag naar is (de highrunners) zelfs tot twee weken. Inmiddels, zo verLEES VERDER OP PAGINA 80

november 2019

VERVOLG VAN PAGINA 79

telt Wolf, is de target voor short-term demand producten, waarvoor in productie een short lane gecreëerd is, zelfs tot drie dagen aangescherpt. ‘Voor 65 procent van het portfolio is de levertijd nu twee weken, en we hebben een goede OTDscore (on-time delivery, red.).’ En… klanten die weer content zijn.

journaille heeft men iets anders in petto: een bezoek aan het nieuwe Innovation Lab van Drives & Controls (DC) in Ulm. Van buiten strak, van binnen open en transparant. Kleine en grote ruimten met de modernste voorzieningen. Van magnetische wanden waarop je kunt ‘plakken’ en schrijven/tekenen tot een tafel van pallethout met veelvormige, kleurrijke maaksels en een ruimte met innovatieve productoplossingen die richting

Marshall spreekt overigens van edge analytics: ‘Alle data analyseren is geen doen, wij focussen op voor onze werkvelden relevante data waarover we van klanten feedback krijgen.’ Naast het Innovation Lab wordt een r&d-lab gebouwd, dat de innovatiekracht verder moet versterken – en dat techniekstudenten van de universiteit in Ulm moet gaan trekken.

VEEL VAN TE LEREN STALEN NEUZEN Een rondleiding door het logistieke deel van de plant volgt. Iedereen draagt veiligheidsschoenen, met stalen neuzen; voor wie die niet zelf heeft, is Bosch Rexroth bij Bata wezen winkelen. Nederlander Berton Schellekens, al tig jaar werkzaam bij Rexroth Duitsland, geeft uitleg. Dan zet de chauffeur koers naar Ulm, waar in het Maritim Hotel overnacht zal worden. Maar eerst een tussenstop in het middeleeuwse, en nu druilerige, stadje Nördlingen – voor het diner. Prima, lekker, goede sfeer ook. Geanimeerde gesprekken, gelach, soms een korte terugblik op wat niet goed ging. ‘Lange levertijden zijn niet leuk, maar kun je managen. Leveronbetrouwbaarheid niet.’

INNOVATION LAB De volgende ochtend gaat de groep naar het nabije Elchingen, hoofdkwartier van de businessunit Mobile Hydraulics. Zoals beloofd, geeft Maarten Vrolijk daar tekst en uitleg over wat er allemaal is gedaan om de afgesproken levertijden in de klauwen te krijgen (zie kader). Voor het

proxia

‘Een half of zelfs bijna een heel jaar op je product wachten, is een no go.’

geven aan waar het in de wereld van aandrijfen besturingstechniek naartoe gaat. Door creatieve samenwerking tussen diverse disciplines gaat dit lab de innovatie een boost geven, vertelt Olaf Marshall, communicatiemanager van Bosch Rexroth Mobile Hydraulics. Hier ligt de focus op de zoektocht naar nieuwe, slimme producten en toepassingen die de voortschrijdende digitalisering (sensors, robotica, het internet of things, de cloud, big data analytics) gaat voortbrengen.

Herenigd met de groep, een rondgang door de fabriek in Elchingen. De orde en netheid, de Active Cockpits (schermen met alle relevante informatie over de performance van gisteren, wat er vandaag moet gebeuren en noem maar op – waar elke shift mee begint) maken indruk. Idem dito de manier waarop het werk is georganiseerd: operators die twee machines onder hun hoede hebben, een stuk automatisering van een motorenlijn die 50 procent tijdwinst oplevert, bewerkingsstappen als polijsten en heat treatment die tijd kosten, maar Bosch Rexroth wel tot een A-merk maken. ‘Hier kunnen we veel van leren’, aldus een deelnemer. Over de terugweg kunnen we kort zijn: wederom veel stockendes Verkehr. Tweeënhalf uur later dan gepland op de plek van bestemming, maar dat is Bosch Rexroth niet aan te rekenen. ‘Bosch Rexroth durft zich kwetsbaar op te stellen’, resumeert een deelnemer. ‘Dat vind ik sterk, het laat zien dat ze hun klanten uiterst serieus nemen.’ www.boschrexroth.com

software

Onmisbaar binnen SMART-Industry

PROXIA dicht de informatiekloof tussen uw ERP/PPS-systeem en de bewerkingsstappen. Het resultaat? Een compleet overzicht en analyse van uw productieprocessen. PROXIA MES combineert machinemonitoring (MDE), productieordermonitoring (BDE) en exibele planning. Zo bent u altijd en overal direct volledig op de hoogte van uw productiesituatie.

Vergroot de betrouwbaarheid van uw productieorders

CNC-Consult Titaniumlaan 86 5221 CK ‘s-Hertogenbosch

november 2019

+31 (0)73 - 648 01 66 www.cncconsult.nl

UIT HET HOOFD GEBREK AAN TRANSPARANTIE MAAKT KEUZES

OP BASIS VAN PRIJS ONMOGELIJK

Mensen met decennia aan ervaring in en kennis van de industrie maken hier observaties en verbeterideeën publiekelijk waar ze (al jaren) mee rondlopen. Om niemand te belasten, maar vooral constructief te zijn, doen ze dat onder een pseudoniem.

Onze samenleving is sterk gericht op het kopen tegen de laagste prijs. Vanaf hun prilste jeugd krijgen mensen bijgebracht dat het bedrag op het prijskaartje bepalend moet zijn of ze iets kopen of niet. Op feestjes scoor je alleen als je iets buitengewoon goedkoop op de kop hebt getikt. Echter, in de prijs zijn vrijwel nooit alle kosten meegenomen. Niet per se uit onwil: degenen die de prijs bepalen, hebben geen inzicht in alle kosten die gemaakt moeten worden om een product op de markt te krijgen. Een deel van de kosten is ‘ongeprijsd’ want verborgen. Zo is, ook voor de verkopende prijsvechter, niet helder wat de kosten zijn van het maken van zijn product onder ongezonde arbeidsomstandigheden, of van de milieuschade die erdoor veroorzaakt wordt. De kosten van de afnemende leefbaarheid in Amsterdam door het massatoerisme zijn onbekend bij de hoteleigenaren en ze verdisconteren die dus niet in hun kamerprijzen. Een deel van de ‘ongeprijsde’ kosten wordt niet door de gebruikers betaald, maar door de maatschappij als geheel. Een zelfde fenomeen speelt in de industrie. Menig inkoper kijkt bovenal naar de prijs die leveranciers berekenen, maar heeft veel minder zicht op bijvoorbeeld hun lever(on)betrouwbaarheid. Dat er stilstand is bij Productie of dat er snel nog een taxi geregeld moet worden om die stilstand te voorkomen, is voor hem niet goed zichtbaar. Net zomin als een engineer in de gaten heeft dat het niet aanpassen van dat CAD-model betekent dat de toeleverancier het moet doen. Die is er veel meer tijd mee kwijt en zal er dus meer voor in rekening brengen. Als beslissingen

in bedrijven worden genomen door mensen die bovenal oog hebben voor hun eigen werkveld, hun eigen afdeling en de kosten die dáár gemaakt worden, dan zullen de kosten van de totale keten hoger uitvallen. Kant-en-klare oplossingen zijn niet zomaar voorhanden. Natuurlijk, informatiesystemen kunnen het monitoren van alle kosten en het communiceren daarover naar alle stakeholders binnen een keten makkelijker maken. Zo zal een goed ingerichte salesconfigurator de verkoper beter inzicht geven in alle kosten die gemoeid zijn om een modulaire, klantspecifieke machine te fabriceren. Recent wees lector Jan Veuger in Link Magazine op de mogelijkheden van blockchaintechnologie en wellicht dat in kunstmatige intelligentie het Ei van Columbus schuilt. Maar het is bovenal een kwestie van bewustwording. Van zorgen dat iedereen in de onderneming betrokken is bij en zicht heeft op de kosten van het complete bedrijfsproces. Engineering en Verkoop zullen best een beetje extra tijd willen besteden om te zorgen dat de orderspecificaties helemaal volledig zijn, als die weten dat dat Productie en Service verderop in het proces veel meer tijd scheelt. Door zo veel mogelijk alle verborgen en ongeprijsde kosten zichtbaar te maken, worden de totale kosten lager. En dat principe geldt ook in de maatschappij. Keuzes maken op basis van prijs is niet verkeerd, maar als niet duidelijk is welke kosten en inspanningen daarin zijn meegenomen, vergelijkt de consument appels met peren. Whistler

I-MAKE Wij helpen maakbedrijven op het gebied van organisatie, processen en technologie Optimale productieplanning Juiste voor- en nacalculatie Configureren van producten Digitale productieorders Beheer van gereedschappen Integratie met CAD-software Traceerbaarheid en kwaliteit

Bekijk onze vernieuwde website i-make.nl >>

november 2019

PROCESORGANISATIE

PLM-SYSTEEM PRO.FILE EEN VAN DE PIJLERS GROEI MARVU FOODPROCESSING EQUIPMENT

‘NIET TE SNEL, CRUCIAAL IS DAT DE MENSEN ERIN MEEGAAN’ Gestage groei noodzaakte Marvu foodprocessing equipment na verloop van tijd om van een centrale op een decentrale organisatiestructuur over te stappen. Automatisering was daar een heel nuttig hulpmiddel bij, zegt managing director en oprichter-eigenaar Marc Vulders. ‘Wij waren de eerste die de koppeling PRO.FILE–Ridder iQ heeft gemaakt. Dat bespaart ons een dikke zestig uur in de week, vooral in werkvoorbereiding.’

uiteraard een grote pre in de sector. De systemen of functies die Marvu via oem’ers levert, hoeft het bedrijf in principe niet te servicen. Vulders: ‘De oem’er is verantwoordelijk voor het functioneren van de hele lijn. Maar we lopen er niet voor weg om als iets niet goed werkt zelf in actie te komen. Onlangs nog is een supervisor van ons naar Saoedi-Arabië gevlogen om de opbouw van een systeem te begeleiden.’

ALTIJD SLUITSTUK Vulders legt uit dat de koppeling van alle procesmachines ‘altijd het sluitstuk van een project én de begroting is. Iemand die koekjes of wat ook wil gaan maken, begint met de benodigde machines te selecteren en te kopen. Daar is-ie een hele tijd mee bezig, om zich pas op het laatst te realiseren dat ze ook nog met elkaar verbonden moeten worden. Dat kan lastig zijn, bijvoorbeeld omdat een machine wat groter is uitgevallen of een stukje verschoven moet worden. Als het niet past, wordt al snel gezegd: “O, dat lost Marvu wel op”. We stellen dus feitelijk oem’ers in staat om totaaloplossingen te bieden.’

FLEXIBEL EN SNEL Marc Vulders in de werkplaats, waar hij nog altijd een groot deel van zijn tijd doorbrengt. Foto: Vincent Knoops

DOOR PIM CAMPMAN

arvu foodprocessing equipment in Sint-Oedenrode ontwikkelt, produceert/assembleert en installeert interne transportsystemen voor de voedselverwerkende industrie. Het bedrijf telt zo’n veertig medewerkers: de helft werkt op het projectenbureau (onder andere engineering en verkoop), de andere helft is operationeel actief in werkvoorbereiding, inkoop, productie, montage en inbedrijfstelling. Vooral brood- en banketbakkerijen, vleesverwerkers en slachterijen weten de weg naar Sint-Oedenrode te vinden. Nederlandse, maar ook veel buitenlandse bedrijven. Vulders toont een wereldkaart waarop de landen waar systemen van Marvu staan zijn ingekleurd: groene vlekken op elk continent. ‘Wij leveren

november 2019

eindgebruikers rechtstreeks of via oem’ers. Het gros van de klanten werd en wordt door mondtot-mondreclame gewonnen’, zegt hij met gepaste trots. ‘De eerste twintig jaar hebben we nul acquisitie gedaan.’

HARDLOPERS Marvu biedt een groot assortiment transportbanden, lijnverdelers, overzetters, bandschrapers, aftellers en wat nog meer komt kijken bij voedselverwerking. Hardlopers zijn ‘Rapid’ rondbochtbanden – of doekbandbochten – die snelheden tot 150 meter per minuut halen, en systemen die modulaire transportbanden met zogeheten Intralox i-DriveTM-modules combineren. Anders dan conventionele systemen met metalen spijlenbanden hebben deze geen bandovergangen en behoeven ze geen smering,

Flexibiliteit is een unique selling point waarmee de Brabantse machinebouwer het verschil maakt – en dat al jarenlang. Vulders haalt een project uit 1996 aan. ‘Op 5 december, de dag van Sinterklaasavond, belde een bedrijf uit Bamberg, Duitsland: of wij dezelfde oplossing voor stokbrodenproductie konden leveren als die we bij bakkerij Smithuis in Oldenzaal hadden geïnstalleerd – en of die dan op 24 december klaar kon zijn! Een lang verhaal kort: mijn clubje van destijds vijf, zes man zette de schouders eronder – en op 23 december ’s nachts reden we van een geslaagde klus terug naar huis.’

GEEN HARDE GROEITARGET Marvu is in die bijna 27 jaar gestaag gegroeid. ‘Dit jaar extreem, met ruim 25 procent. We willen groeien, maar elk jaar met zeg 20 procent is niet mijn doelstelling. Wereldwijd zullen meer en meer monden gevoed moeten worden en wij, met onze mondiale klantenkring, leveren daar onze

bijdrage aan. In al die jaren hebben we twee korte periodes met tamelijk weinig werk gehad. De laatste in 2007; toen in 2008 de financiële crisis uitbrak, waren wij alweer booming.’ De groei werd gestut door gedreven en loyaal personeel (‘mensen die in de begintijd kwamen,

mensen voor een stukje van het geheel verantwoordelijk maken: zorg dat je dit goed doet en draag het vervolgens netjes aan de volgende over. Dat in goede banen leiden, met alle grijze gebieden ertussen, kost best wel kruim. Mede dankzij automatisering hebben we grote stappen gezet

‘De eerste twintig jaar hebben we nul acquisitie gedaan’

werken hier nu nog, en iedereen is bereid om een stapje extra te zetten’), met de filosofie van alles onder één dak (‘plaatwerk laseren en kanten besteden we uit, verder doen we alles zelf ’) en met een groeiende klantenkring die blij is met het maatwerk, de kwaliteit en de flexibiliteit die Marvu weet te leveren.

STAPPEN NAAR DECENTRAAL Ook automatisering is een pijler voor groei, beklemtoont Vulders. ‘De eerste vijftien jaar hadden we een centrale organisatie: aan een grote kantinetafel kon ik alles bestieren. Overzichtelijk, van: vandaag doe jij dit en als het klaar is, ga je daar mee aan de slag – iedereen was breed inzetbaar. Na verloop van tijd kregen we een omvang waarin dat niet goed meer werkte, moesten we

richting die noodzakelijke decentrale organisatie.’ Concreet betekende dit dat Marvu, naast een eerder aangeschaft CAD-pakket (SolidWorks), een ERP-systeem (eerst Ridder R8, later Ridder iQ) ging implementeren. Daarna volgde de integratie van Ridder iQ met het PLM-systeem PRO.FILE; datamanagementspecialist voor de maakindustrie PLM Xpert was daarvoor de implementatiepartner. Deze ‘troika’ genereert alle relevante data die nodig zijn om de ontwikkelen maakprocessen realtime te monitoren en te beheren. En om aanzienlijk sneller en kostenefficiënter te werken. De data die in PRO.FILE gegenereerd worden, stellen Marvu in staat om standaarden en singlesource modulaire oplossingen te ontwikkelen en versiebeheer inzichtelijk te maken – configure-toorder (cto).

TIJDROVENDE TRANSITIE Vulders begreep de voordelen daarvan en wist zijn medewerkers mee te krijgen in die ingrijpende, tijdrovende transitie. Hugo Botter, managing director van PLM Xpert: ‘Marc is een echte entrepreneur. Zonder misschien alle bits en bytes te kennen, doorziet hij haarfijn dat hij deze stap moest maken om naar de toekomst toe innovatief en kostprijstechnisch efficiënt te blijven. Wat ook erg helpt en wat wij sterk propageren: als managing director delegeert hij automatisering niet lager in de organisatie. Hij is en blijft nauw betrokken.’ Vulders: ‘De implementatie heeft veel tijd gekost, maar ik en mijn collega’s op engineering zijn er altijd in blijven geloven. Wij waren het eerste bedrijf met Ridder-ERP dat overstapte naar Ridder iQ en meteen een koppeling met PLM heeft gemaakt.’ Over een vervolgstap piekert hij nog. ‘Onze PLM-oplossing is nog vooral engineering-driven; dat zou ik graag breder trekken door ook data van verkoop erin te brengen. Maar ik wil niet te snel gaan, cruciaal is dat de mensen daarin meegaan. Een van mijn medewerkers zei: “Marc, jij bent al aan het schieten, terwijl wij de kanonnen nog in elkaar aan het zetten zijn.” Bij vervolgstappen zal mijn insteek daarom anders zijn: “Zeg mij welke kanonnen jullie nodig hebben en ik ga mijn best doen ze aan te leveren”.’ www.marvu.nl www.plmxpert.nl www.profile-plm.nl

november 2019

STRATEGIE

REBRANDING-OPERATIE BIJ MAXON IN GANG GEZET

‘DEZE VORM VAN SAMENWERKEN MOET JE ELKAAR – EN DE KLANT – GUNNEN’ Alleen de oplettende bezoeker van het pand van maxon Benelux in Enschede zal opvallen dat het logo op de vlaggen bij de entree veranderd is. Een kleine uiterlijke verandering die symbool staat voor een wereldwijde onderliggende strategiewijziging, gericht op het creëren van een hechtere, meer eenduidige organisatie. Herkenbaarder voor de klant en in staat meer toegevoegde waarde te leveren.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

e letters van ‘maxon’ zijn nu rood (de bedrijfsnaam nog steeds geschreven zonder hoofdletter), van een net iets ander lettertype en het woord ‘motor’ is geschrapt. Deze aanpassing is de zichtbare kant van de rebranding-operatie die bij de aandrijfspecialist in gang is gezet. Eén die meer inhoudt dan grafische wijzigingen in het logo. Het gaat om een doordacht proces dat stapsgewijs wordt uitgevoerd. De implicaties zijn merkbaar in Enschede, bij maxon benelux, maar evengoed bij alle andere landenvestigingen van de Zwitserse multinational.

De maxon-organisatie krijgt een andere focus, van landgeoriënteerd naar businessgeoriënteerd, op vier wereldwijde deelmarkten: industrial, medical, aerospace en mobility solutions. ‘In de Benelux zijn we reeds sterk in industrial, daarnaast willen we onze positie in medical verder versterken’, licht managing director Gerwin Geukes toe. Foto: Com-magz

VERBREDING PORTFOLIO Gerwin Geukes, managing director van de Benelux-vestiging, schetst verschillende redenen voor de rebranding en de consequenties ervan intern. Belangrijk is dat maxon ooit, bij de oprichting in 1961, strikt gericht was op de ontwikkeling en productie van kleinere types elektromotoren. Tegenwoordig worden binnen het concern ook de grotere formaten geproduceerd. Daarnaast maakt het concern tevens alle omliggende hard- en software, van gearboxes en hmi’s (human machine interfaces) tot en met besturingssoftware en batterijmanagementsystemen. Een verbreding van het portfolio die het resultaat is van inspelen op ruimere klantvragen en het doen van meerdere overnames, recentelijk nog van het Britse Parvalux Electric Motors en het Zwitserse zub machine control. ‘Zo’n breed aanbod afdekken met het woord ‘motor’ in het logo roept dan alleen maar misverstanden op.’ Maar niet alleen een ontstane realiteit geeft

november 2019

maxon aanleiding zich anders naar de markt toe te presenteren. Het is tevens de wens in bepaalde markten een steviger positie te verwerven, hoger in de keten. Daarom krijgt de organisatie een andere focus, van landgeoriënteerd naar businessgeoriënteerd, op vier wereldwijde deelmarkten: industrial, medical, aerospace en mobility solutions. ‘In de Benelux zijn we reeds sterk in industrial, daarnaast willen we onze positie in medical verder versterken’, licht Geukes toe.

EXPERTISES BENUTTEN Wat de focusverschuiving concreet voor de organisatie betekent, is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. ‘In Nederland wordt veel hightech ontwikkeld, waardoor wij veel expertise hebben opgebouwd in het ontwikkelen van toepassingen specifiek voor die hightech. Deze expertise willen we niet alleen in de Benelux inzetten, maar wereldwijd. Wanneer een vraag naar een special

terechtkomt bij onze collega’s in de VS, kan dat dus betekenen dat zij bij ons aankloppen voor de ontwikkeling en productie ervan. Andersom willen wij ons meer toeleggen op medical, een sector met perspectieven in de Benelux. Daarin hebben met name onze Zwitserse collega’s veel expertise opgebouwd. Als een gevraagde oplossing niet in ons portfolio staat, leggen we bijzondere ontwikkelvragen van klanten dan juist bij hen neer’, aldus Geukes terwijl hij de flinke maxoncatalogus erbij pakt. ‘In zo’n geval moeten dé maxon-specialisten wereldwijd worden ingeschakeld, zodat de klant zo goed mogelijk bediend wordt. Deze vorm van samenwerken moet je elkaar – en de klant – gunnen.’

KRACHTIGER EENHEID Dat betekent dus wel dat de maxon-organisatie een krachtiger eenheid moet worden. De reflex om de klantvraag zelf, met de eigen vestigings-

collega’s te beantwoorden, moet worden ingewisseld voor het te rade gaan bij die collega’s die veruit de meeste kennis hebben van de specifieke toepassing, waar ter wereld ze ook zitten, aldus Geukes. Om die eenheid vorm te geven en die ‘one-maxon’ gedachte uit te dragen, zijn er regel-

komende jaren wordt gewerkt aan gelijkschakeling en worden de processen gerationaliseerd. Met leveranciers worden vaste afspraken gemaakt over toeleveringen en tegelijkertijd gaan we klanten vragen scherper te forecasten. Hierdoor kunnen we de fluctuerende klantvraag opvangen met

‘De komende jaren wordt gewerkt aan gelijkschakeling van landenvestigingen’

matig bijeenkomsten, van de landenmanagers, maar ook van bepaalde disciplines als sales, bij gelegenheid gericht op een bepaalde deelmarkt. Daarnaast zal het nieuwe logo in uitingen een veel prominentere plek krijgen. De namen van overgenomen bedrijven worden ingeruild voor ‘maxon’ of er wordt ‘member of the maxon group’ aan toegevoegd.

RATIONALISERING PROCESSEN Voorts krijgt de organisatie niet alleen een businessgerichte focus, maar wordt deze ook geüniformeerd. ‘Tot nog toe waren de bedrijfsprocessen in elke landenvestiging net even anders ingericht en werd er veel ad-hoc opgelost. De

een efficiënt en lean ingericht logistiek proces.’ Belangrijk in dat proces is de vernieuwing van het ERP-systeem van het Zweedse IFS. ‘Tot nog toe pasten we de software aan de gewenste veranderingen in de lokale organisatie en flow aan. Vanaf nu gaan we wereldwijd de organisatie en processen aanpassen aan de software. Een belangrijke stap voorwaarts die de processen vereenvoudigt en efficiencyvoordelen oplevert.’ Een van de pilots loopt in de Benelux; Enschede zit dus in de kopgroep van de rationalisatieslag, aldus Geukes.

STAP VOOR STAP Een slag die het fundament legt onder de wereldwijde rebranding van maxon. Een meerjarig pro-

MAXON IN CIJFERS Het Zwitserse familiebedrijf maxon werd in 1961 opgericht, toen onder de naam Interelectric. De meerderheidsaandeelhouder is Karl-Walter Braun, de ceo Eugen Elmiger. De aandrijfspecialist heeft wereldwijd ongeveer 3.000 medewerkers van wie 1.200 werkzaam zijn op de hoofdvestiging in Sachseln in Zwitserland. Het bedrijf heeft productievestigingen in Duitsland, Hongarije, Zuid-Korea, de VS, China en Nederland, verkoopkantoren in 30 landen en een distributienetwerk dat zich uitstrekt over nog eens 40 landen. In 2018 werden er plusminus 5 miljoen producten gefabriceerd in ongeveer 12.000 variaties. De omzet was vorig jaar ruim 483 miljoen euro, voor meer dan de helft behaald in de sector medische technologie. www.maxongroup.com

ces dat stap voor stap doorlopen wordt, maakt de managing director duidelijk terwijl hij voor de foto buiten plaatsneemt onder de vlaggen met het nieuwe, rode logo. Op de achtergrond, op de gevel van het gebouw, pronkt nog het oude witte, compleet met het woord ‘motor’. ‘Ik moet bij de gemeente de vergunning nog rondkrijgen voor de vervanging.’

THIS IS SAVING TIME Flared Cone Connection

Betere prestaties Enorme tijdbesparing Betrouwbare buisverbinding Parker introduceert haar nieuwe FCC technologie: De “Flared Cone Connection”. Deze nieuwe, zeer betrouwbare buisverbinding biedt systeemontwerpers en installateurs betere prestaties, maar vooral een enorme tijdbesparing. Het FCC systeem is ontworpen voor een werkdruk tot 1550 bar en zorgt ervoor dat het assemblageproces op een veilige en betrouwbare manier fl ink wordt versneld. parker.nl

november 2019

INNOVATIE

ZONDER PRODUCTIE HEEFT ‘NEDERLAND KENNISLAND’ IN DE LANDBOUW GEEN BESTAANSRECHT

‘SCHAALGROOTTE, KRINGLOOP EN DIERENWELZIJN GAAN SAMEN’

Anke Houben bij de afsluiting van het symposium: ‘Wij zijn voedselproducenten met oog voor dierenwelzijn, milieu en mensen, zowel onze medewerkers als de consumenten.’

De timing was perfect, zo tussen Remkes’ stikstofrapport en de boze boeren op het Malieveld. Eind september opende het Nieuw Gemengd Bedrijf in Grubbenvorst zijn deuren, met een rondleiding door de nieuwe varkens- en kippenstallen en een symposium onder de noemer ‘Lekker eten voor iedereen’. Voor kringlooplandbouw en dierenwelzijn zijn tal van innovaties in de stallen verwerkt. DOOR HANS VAN EERDEN

et initiatief ontstond al in 2002, met als drijvende krachten Rinus van de Waart en Frans Tielrooij. Van de Waart werkte aan de Wageningse landbouwuniversiteit, maar vond dat die te ver van de praktijk stond en startte daarom een eigen adviesbureau voor agrofoodinnovatie, Knowhouse. Zijn ambitie was het agrarisch ondernemerschap te vernieuwen, met meer aandacht voor de maatschappelijke omgeving. Tielrooij, van het Platform Agrologistiek, wilde de dierstromen in de veeteelt mensen diervriendelijker inrichten. De ondernemers Marcel Kuijpers, kippenboer, en Martin Houben, varkensboer, sloten aan. Samen met tal van partners ontwikkelden ze het plan voor het Nieuw Gemengd Bedrijf in Grubbenvorst (bij Venlo).

MODERNE SAMENWERKING Het doel was een moderne samenwerking tussen meerdere agrarische activiteiten in te richten op basis van principes van het gemengd bedrijf van vroeger. Dit om zoveel mogelijk kringlopen te

november 2019

sluiten, dierenwelzijn te verbeteren, transport te reduceren, milieuwinst te behalen, grond efficiënter te gebruiken en – niet onbelangrijk – economisch een beter rendement te realiseren. Ook champignonteelt en glastuinbouw zaten in de eerste plannen, nu zijn een vleeskuiken- en varkensbedrijf al deels gerealiseerd. Met respectievelijk ruim 1 miljoen vleeskuikens en 19.000 vleesvarkens worden het de grootste stallen van Nederland; komend jaar zijn ze allebei helemaal gevuld. Op de planning staat nog een bio-energiecentrale die mest, slachtafval en andere organische stromen uit beide stallen en van naburige bedrijven gaat verwerken tot energie (elektriciteit en warmte) en nuttige grondstoffen (mineralenconcentraat, compost en gezuiverd water).

slachterij. Kortom, veel transporten van levende dieren met alle bezwaren van dierenleed en verliezen onderweg van dien. Bij Kuijpers Kip komen de kuikens uit het ei in de stal en zal direct naast de stal nog een slachterij verrijzen. Dat is de reden voor de schaalgrootte, verklaart mede-eigenaar en broer Cor Kuijpers. ‘Voor een eigen slachterij hebben we voldoende kippen nodig. We willen ons meten met de kostenleiders in de kippensector, met hen concurreren; anders zijn we kwetsbaar. Ons kippenvlees moet verantwoord geproduceerd én betaalbaar zijn.’ Zo gaat schaalvergroting (grote stal) hand in hand met schaalverkleining (kleine eigen broederij en kleine eigen slachterij). Dat productie op deze schaal in ons land moet blijven, staat als een paal boven water voor Leo den Hartog, directeur r&d and quality affairs bij veevoerproducent Nutreco en een van de deelnemers aan het symposium. ‘Zonder productie is Nederland geen kennisland meer. Dan valt de kennis weg bij Wageningen Universiteit, de Hogere Agrarische School en de toeleveranciers, en is er geen sprake meer van innovatie.’

KRINGLOOP KORTE KETEN Marcel Kuijpers wil op het nieuwe kippenbedrijf zijn idee van de korte keten realiseren. In het huidige businessmodel van de kippensector worden in een grote broederij eieren uitgebroed, gaan de eendagskuikens vervolgens naar meerdere vleeskuikenbedrijven en als ze op gewicht zijn naar de

Martin Houben haakt hierop in. ‘Met ons varkensbedrijf tonen we aan dat schaalgrootte en kringloop samengaan. Op schaalgrootte heerst in Nederland een taboe, maar je hebt massa nodig voor innovatie.’ Naast ‘korte keten’ is ‘kringloop’ een van de trefwoorden voor het Nieuw Gemengd Bedrijf. Dat geldt onder meer voor de

De stal van Kuijpers Kip bevat meerdere etages – efficiënt grondgebruik. Elke etage in dit patiosysteem kent weer twee verdiepingen: bovenin worden de eieren uitgebroed en direct daaronder, op de ‘begane grond’ vol strooisel, kunnen de kuikens zodra ze uit het ei zijn direct eten en drinken en gaan groeien.

energie- en de voervoorziening. Zo staat op het nieuwe varkensbedrijf van Houbensteyn een voerkeuken. Die bereidt het voer voor de varkens – van nature alleseters – uit een groot aantal reststromen van de levensmiddelenindustrie, de landbouw en de horeca/catering. Een van die reststromen is, o ironie, het afval van de productie van vleesvervangers, waarin veel soja wordt verwerkt. Uiteraard is energie ook een belangrijk thema, in tal van opzichten. Staldaken zijn voorzien van zonnepanelen, er staan warmtepompen en voor de verlichting zorgen energiezuinige leds. Geen van beide stallen heeft nog een gasaansluiting. Dat heeft als bijkomend voordeel dat het brandrisico afneemt – een actuele kwestie in het licht van de dramatische stalbranden van de afgelopen jaren. ‘We hebben een brandveilige stal gebouwd, ook omdat er veel staal en beton in is verwerkt’, zegt Houben. Over de (gigantische) luchtwassers gesproken: die zijn voorzien van warmtewisselaars, om te voorkomen dat met de gezuiverde lucht de warmte uit de stal verloren gaat. Cor Kuijpers’ zoon Jan, manager van het kippenbedrijf: ‘Wij trekken de actualiteit naar ons toe, bij-

voorbeeld rond energie. Die luchtwasser kostte alleen maar geld en leverde niets op. Nu kunnen we er energie uit winnen en is het dus een energieleverancier geworden. Zo’n vorm van omdenken volgen we ook op dierenwelzijnsgebied. Daarvoor kijken we niet alleen naar onze collega’s, maar ook naar andere sectoren.’ Houben claimt dat door omzetting van mest in stroom en warmte (in de geplande bio-energiecentrale) er minder broeikasgas in de lucht komt en de carbon footprint de helft lager is dan bij een biologisch varkensbedrijf.

FAMILIEWARMTE Helemaal prikkelend is het begrip familiewarmte; die wordt in beide stallen benut om de energieefficiency verder op te schroeven. Zo geven oude-

PARTNERS UIT DE MAAKINDUSTRIE Bij de ontwikkeling en realisatie van het Nieuw Gemengd Bedrijf is een groot aantal bedrijven betrokken uit de maakindustrie. Bekende voorbeelden zijn: • Hotraco Agri, onderdeel van de Hotraco Group en specialist in technische automatisering van de klimaatbeheersing in stallen, kassen en opslagschuren. In de stallen van Houbensteyn regelen de (ook via smartphone of tablet bestuurbare) Thomas klimaatcomputers van Hotraco onder meer ventilatie, verwarming, koeling, bevochtiging, dimbare (led-)verlichting en brandmelding. • Pas Reform, fabrikant van broedmachines, die zich heeft ontwikkeld tot leverancier van geïntegreerde broederijoplossingen. Bij Kuijpers Kip staan voorbroedmachines van Pas Reform, geen uitkomkasten, want de kuikens komen in de stal uit het ei. Als er in de markt meer vraag komt naar plaatsing van broedmachines direct bij de stal, dan is Pas Reform graag bereid deze specifieke oplossing ook bij andere bedrijven te implementeren, aldus ceo Harm Langen. • Signify, het vroegere Philips Lighting, voor de verlichting in de stallen. ‘Zij hebben meer verstand van kippenogen dan wij als kippenboeren’, aldus Joris

• •

Kuijpers. ‘Ze brengen er dag/nachtritme mee aan en laten bijvoorbeeld de kleur aanpassen om de kippen rustig te houden als er stressfactoren spelen in de stal.’ Stienen Bedrijfselektronica heeft een innovatieve bijdrage geleverd aan de automatisering van de klimaatregeling bij Kuijpers Kip. Vencomatic Group, bouwer van innovatieve systemen voor pluimveebedrijven. De vleeskuikens worden bij Kuijpers Kip gehouden in Vencomatics dieren milieuvriendelijke Patiosysteem. De eieren worden daarin drie dagen voor het uitkomen gelegd. Eenmaal uit het ei kunnen de kuikens direct over water en voer beschikken (normaal in een broederij niet). Het Patiosysteem kent tevens een betere klimaatbeheersing en daardoor een betere strooiselkwaliteit. www.hotraco-agri.com www.pasreform.com www.signify.com www.stienenbe.com www.vencomatic.com

re varkens die op de stalvloer liggen warmte af, die met warmtewisselaars kan worden opgevangen. Deze warmte wordt weer gebruikt om warm eten voor de varkens te bereiden en de vloer te verwarmen op de plekken waar de biggen liggen, die juist gedijen bij een lekkere warmte. Zo wordt bespaard op het verwarmen van de stal als geheel en ligt ieder varken in z’n eigen comfortzone, aldus Houben. Iets vergelijkbaars gebeurt in de kippenstal, waar bij een afdeling met oudere kuikens uit de afgevoerde lucht warmte wordt gewonnen (in de luchtwasser), die weer wordt gebruikt voor het uitbroeden van de eieren en de verwarming van

Ook het design van de stal van Kuijpers Kip brengt de sector de 21e eeuw in. Foto’s: Nieuw Gemengd Bedrijf

de afdelingen met kleine kuikens. De familiewarmte is tijdens het symposium, dat 400 mensen trekt, ook voelbaar, in de verhalen van de ondernemers en hun kinderen die al in de bedrijven actief zijn of nog studeren maar staan te trappelen om ook aan de slag te gaan. Zij brengen kennis in van onder meer bedrijfskunde, big data en mechatronica, maar ook van social media. Want sociale innovatie is net zo belangrijk als technische en dierkundige innovatie voor het landbouwbedrijf van de toekomst. De omgeving, buren zowel als de maatschappij, roert zich immers flink. In 2007 kopte de Telegraaf: ‘Dorpje in opstand tegen kippenflat.’ Marcel Kuijpers: ‘Het communicatievraagstuk was het moeilijkste in al die jaren van planvorming.’ Alle reden voor open dagen en maatregelen die het dierenwelzijn bevorderen en overlast verminderen. Denk aan het uitbannen van het transport van levende kippen, het inpandig laden van varkens en het terugdringen van antibiotica. En natuurlijk het verminderen van emissies: de vergunning van Kuijpers Kip schrijft negentig procent reductie van de ammoniakemissie (stikstof!) voor; bij de eerste metingen is honderd procent geconstateerd.

VOEDSELPRODUCENTEN De maatschappelijke context is ook de reden waarom Anke Houben, de 24-jarige dochter van Martin, het symposium afsluit. Met een bevlogen betoog verwoordt ze nog eens krachtig de missie van het Nieuw Gemengd Bedrijf: ‘Lekker eten voor iedereen. Wij zijn de generatie 3.0 en produceren voedsel met oog voor dierenwelzijn, milieu en mensen, zowel onze medewerkers als de consumenten.’ www.nieuwgemengdbedrijf.nl

november 2019

INDUSTRIËLE DIENSTVERLENING

FABRIKANTEN INVESTEREN IN EXTERNE ENGINEERING VOOR ONTWIKKELING ‘E-MOBILITY’

DIPJE IN AUTOMOTIVE RAAKT VIRO NIET De automobielindustrie beleeft zware tijden. De verkopen zakken in, vanwege onzekerheid bij het grote publiek dat wacht op de echte doorbraak van de elektrisch aangedreven, betaalbare auto. Een kwestie van tijd, meent Rupert Janssen van ingenieursbureau VIRO dat met verschillende grote fabrikanten werkt aan de transitie naar elektrisch rijden. ‘De accu is voorlopig nog de grootste bottleneck.’

te halen. Een aantal jaren geleden zijn we bewust naar het midden van de provincie verhuisd. Dicht bij de technische universiteiten van Eindhoven, Aken en Diepenbeek. En op korte afstand van klanten als VDL en DAF. Veel van onze mensen werken op locatie, omdat we vrijwel alle projecten in cocreatie met fabrikanten uitvoeren. Vanuit Echt zijn de reistijden aanvaardbaar en de verbindingen snel.’

OMSLAG VIRO is een van oorsprong Oostenrijks familiebedrijf met nu elf vestigingen in Nederland, Oostenrijk, België en Duitsland. Er werken in totaal 750 mensen voor grote oem’ers in de industrie, werktuigbouwkunde en automotive. De Limburgse vestiging bestaat bijna 25 jaar. ‘In 1995 begonnen we in Maastricht met drie mensen’, herinnert Rupert Janssen zich, geboren en opgeleid in Oostenrijk en getrouwd met een Limburgse. ‘In Echt ligt het zwaartepunt onder andere op projecten voor vrachtwagen- en busbouwers. Ook deze fabrikanten willen de omslag maken naar elektrisch rijden. We ‘Voor de transitie naar elektrisch rijden wordt op veel borden tegelijk geschaakt. Voor onze engineers betekent dat continu werk en nieuwe uitdagingen’, zijn acht jaar geleden al aldus Rupert Janssen bij de vestiging van VIRO in Echt, met uiteraard elektrische laadpalen op de parking. Foto: Maartje van Berkel gestart met een Automotive Electrical Routing-groep. Die is inmiddels uitgebreid met een DOOR JOS CORTENRAAD trische modellen, liefst zo snel mogelijk. Daarom speciale Automotive Hard- en Software-groep.’ wordt er minder bezuinigd op ontwikkelkosten, zelfs als de omzetten en winsten tegenvallen. Het e Europese autofabrikanten zitten op zijn klinkt controversieel, maar dat is het dus niet.’ zachtst gezegd in een dipje. De productie INTEGRATORS krimpt, duizenden werknemers verliezen VIRO is geen systeemeigenaar. ‘Wij leveren geen hun baan. Tegelijk lopen bij de dalende producten en sleutelen evenmin aan motoren, EXTRA PAND omzetten en winsten de kosten op, de ontwikketransmissies, batterijen of andere essentiële In de VIRO-vestiging Echt is dat duidelijk te ling van nieuwe, elektrische modellen vergt milmerken. Het bedrijfspand pal aan de A2 barst uit onderdelen van een auto of truck. Ook hebben jarden euro’s. ‘En toch hebben wij minder last zijn voegen. Binnenkort start de bouw van een we geen productiefaciliteiten, in feite zijn we van het dipje’, zegt Rupert Janssen, technischextra pand om ruimte te scheppen voor nog systeemintegrators. We bedenken en ontwerpen, commercieel vestigingsleider bij VIRO in het meer ingenieurs. ‘We werken hier al met ruim uiteraard samen met de klant, bijvoorbeeld nieuZuid-Limburgse Echt. ‘Ons ingenieursbureau 280 mensen onder wie ruim 50 specialisten die we typen vrachtwagens en bussen. Daarom zijn ondersteunt oem’ers bij de transitie naar elekzich uitsluitend bezighouden met e-mobility. Dat wij nu ook betrokken bij e-mobility voor trucks trisch rijden. Juist nu moet de slag gemaakt woraantal zal de komende jaren zeker nog groeien. en bussen. Met software bouwen we het voertuig den. Elke autobouwer wil de markt op met elekGelukkig is het niet zo moeilijk om talent binnen op de computer, inclusief alle onderdelen en

D 88

november 2019

Elektrisch aangedreven auto’s worden de standaard, daar is Rupert Janssen heilig van overtuigd. Zeker voor de consument. Er zijn echter nog de nodige hindernissen te nemen. ‘De prijs bijvoorbeeld. Tesla bouwt natuurlijk prachtige auto’s, maar die zijn niet voor iedereen weggelegd. Het wachten is op een betaalbare middenklasser. Mét een acceptabele actieradius. Waar-

mogelijk. Tesla doet tests met batterijen die 1 miljoen kilometer meegaan en slechts om de 1.000 kilometer opgeladen moeten worden. Het kán, maar ik begrijp dat de prijs van een accupakket enorm is. De vraag is ook of waterstof een optie is. Een beproefde brandstof, vooral voor vrachtwagens en bussen denk ik. Samen met VDL en DAF hebben we verschillende elektrisch aangedreven bussen en trucks ontworpen.

‘Elektrisch aangedreven auto’s worden de standaard’

of extra belast. Het is allemaal onduidelijk. Dat maakt kopers kopschuw en dus blijven ze nog rijden in hun huidige benzine- of dieselauto.’ Er is nog een factor die grote invloed heeft op de autoverkopen. ‘Jonge mensen zien de auto niet meer als een statussymbool. Ze willen er ook geen bezitten, alleen gebruiken. Mobiliteit verandert. Wel is er aandacht voor duurzaamheid. Die transitie komt er, zeker weten.’

Succesvol, maar ook hiervoor geldt dat de prijzen in vergelijking met traditionele voertuigen hoog zijn.’ De actieradius is eveneens een punt. Een oplossing zou het verwisselen van accupakketten bij tankstations kunnen zijn. Meer dan genoeg opties om uit te werken, zoveel is duidelijk. ‘Klopt. Er wordt op veel borden tegelijk geschaakt. Voor onze engineers betekent dat continu werk en nieuwe uitdagingen. Er is nog heel veel te ontwikkelen.’

TECHNISCH VEEL MOGELIJK Wanneer dan? Rupert Janssen verwacht de grote omslag binnen een jaar of vijf. ‘Technisch is veel

www.viro.nl

DYNA-CELL Snelle en kostenefficiënte buigcel Dyna-Cell is een uiterst productieve buigcel die de elektrisch aangedreven kantbank Dyna-Press Pro combineert met een Kuka robot. De revolutionaire programmeerwizard zorgt voor een snelle aanmaak van het kanten robotprogramma en maakt het teachen van de robot overbodig.

BRING BARE METAL TO LIFE

• Optimale balans tussen prijs en functionaliteit • Intelligente programmeerwizard • Unieke grijper ontwikkeld door LVD voor een breed scala van stukken • Bemande of onbemande productie • Beschikbaar met het adaptieve hoekmeetsysteem Easy-Form® Laser

INTEGRATE

HINDERNISSEN

mee we bij de batterij terecht komen. Dat is nog altijd het grootste knelpunt voor veel mensen. Waar ligt psychologisch het omslagpunt? Bij 300 kilometer? Of bij 500 of 1.000? Gelukkig zien we zeker in Nederland steeds meer stations waar je snel elektrisch kunt tanken. Ook is er onzekerheid over belastingen en heffingen. Bepaalde voordelen worden weer geschrapt. Anderzijds worden vervuilende diesels steeds vaker geweerd

BEND

modules. We zoeken uit hoe de nieuwe systemen in het voertuig geplaatst en gemonteerd moeten worden, de aandrijving, remmen, batterijen, stoelen, assen et cetera. In de toekomst willen we in Echt onze klanten ook een proof of concept en prototyping aanbieden. Een nieuwe dienst die het engineeringspakket completeert.’ Kunnen de fabrikanten dat niet zelf? ‘Jawel, maar er is vaak behoefte aan ondersteuning van externe engineers nu de transitie naar elektrisch rijden gemaakt moet worden. Wij lopen al bijna 25 jaar mee in de automotive en hebben veel ervaring en expertise.’ Gemakkelijk is het niet, die transitie. Bij elektrische aandrijving verandert er veel in vergelijking met de verbrandingsmotoren. ‘Je hebt geen tank meer maar batterijen. De bekabeling is totaal anders. Net als de transmissie, het koppel en noem maar op. Het is lastig om niet te denken in oude patronen. Het is geen kwestie van de motor vervangen, het is een compleet nieuw concept. Eigenlijk moet je van scratch beginnen, een compleet nieuwe auto bouwen.’

PUNCH

We help you bring bare metal to life: lvdgroup.com

NOV. 5 - 8

LASER

HAL 1 STAND 1713

SHEET METALWORKING, OUR PASSION, YOUR SOLUTION

november 2019

PARTNERS

LEROY-SOMER BEDIENT VIA PARTNER VERHAGEN ELEKTROMOTOREN OOK KLEINERE KLANTEN

WIE HET KLEINE NIET EERT... Om ook kleinere bedrijven de beste service bieden, werkt aandrijfspecialist Nidec Leroy-Somer in Zuidoost-Brabant samen met Verhagen Elektromotoren. Deze expert in het wikkelen en reviseren van elektromotoren biedt machinebouwers, wikkelbedrijven en eindgebruikers advies en een 24/7 service. ‘Wij zorgen dat een groot bedrijf als Nidec Leroy-Somer ook die klantgroepen snel en flexibel kan bedienen.’

‘Belt een klant ons ’s nachts of in het weekend, wij lossen het op. Als het moet, dan moet het’, zegt Robert Verhagen, samen met zijn broer Ron eigenaar van de holding Verhagen Elektro Service BV. Links naast hem Bastiaan de Boer, sales director van de Nidec Netherlands-divisie Leroy-Somer Motors & Drives. Foto: Pim Campman

DOOR PIM CAMPMAN

erhagen Elektromotoren in Bladel is onderdeel van Verhagen Elektro Service BV en werd in 1987 opgericht, vertelt Robert Verhagen, samen met zijn broer

Ron eigenaar van de holding. De andere tak van de BV bestaat uit een grote witgoedwinkel. In hetzelfde pand staan in een ruime hal naast assemblagelijnen en wikkelapparatuur voorraden elektromotoren en reductoren (tandwielkasten, red.) en ook onderdelen en materialen die nodig

LEROY-SOMER, A NIDEC COMPANY Leroy-Somer werd in februari 2017 overgenomen door Nidec Company. Deze Japanse firma loopt wereldwijd voorop in de ontwikkeling en productie van elektromotoren, generatoren en regelaars. Nidec verkoopt jaarlijks meer dan 6 miljard elektromotoren in de vermogensrange van 3W tot 75 MW, in tal van toepassingen: van diskdrives, autospiegels en wasmachines tot grote motoren voor onder meer de staalindustrie, olie & gas en hybride voortstuwing van schepen. Nidec telt momenteel 11.000 medewerkers in 300 bedrijven in meer dan 40 landen en is marktleider in Azië. Het

november 2019

zijn voor het reviseren en het klantspecifiek maken van aandrijvingen. Want ook daar heeft het Bladelse familiebedrijf de vaardigheden voor in huis. In de aanpalende showroom zijn de schappen gevuld met producten in allerlei soorten en maten. De meeste groen, de kleur van veel Nidec Leroy-Somer-producten. ‘Ja, die kleur past een beetje bij ons’, zegt Robert Verhagen lachend.

AL 31 JAAR PARTNER conglomeraat groeit gestaag dankzij een sterke focus op productinnovatie en acquisities. Door de overname van Leroy-Somer, marktleider in aandrijftechnologie in Frankrijk, en van Control Techniques, met een stevige basis in het Verenigd Koninkrijk, bemachtigde Nidec een sterke positie in Europa. Die positie wil het bedrijf verder uitbouwen. Onderdeel van de Nidec-strategie is sterke en gevestigde merknamen als Leroy-Somer en Control Techniques te koesteren en op producten de naam Nidec toe te voegen, zoals bij Nidec LeroySomer.

En al heel lang, vertelt Bastiaan de Boer, sales director van de Nidec Netherlands-divisie LeroySomer Motors & Drives. ‘Sinds begin 1988, een paar maanden na hun oprichting, is Verhagen een dealer, of beter: partner, van ons. Die relatie begon met het wederverkopen en reviseren van elektromotoren, en in 1992 kwam daar een assemblagelijn voor reductoren bij – de eerste voor Leroy-Somer in Nederland. Sindsdien is de assemblagelijn regelmatig vernieuwd en aangevuld voor nieuwe producten in ons assortiment.’ Volgens Verhagen was er destijds sprake van een klik. ‘Wij waren net begonnen en zij hielpen

ons waar ze konden. En ze leveren topkwaliteit: motoren die dertig jaar probleemloos draaien, zijn geen uitzondering.’

HOGERE VERMOGENS Tegenwoordig dekt het assortiment van Verhagen Elektromotoren de vermogensrange tussen 0,09 en 22 kW. ‘Binnen die range bestaat bij eindgebruikers in deze regio van oudsher de meeste vraag. Marktonderzoek moet uitwijzen of dat g nog steeds zo is, of dat we dat moeten uitbreiden naar 55 of zelfs 200 kW’, zegt De Boer. ‘Voor Nidec Leroy-Somer is dat geen probleem: voor onze oem-klanten gaan we tot vermogens van 1,2 MW. Maar die hogere vermogens bij Verhagen Elektromotoren zonder marktonderzoek op de plank leggen en maar zien of die ook verkocht worden, dat gaan we niet doen. Daar zijn zij noch wij mee geholpen.’

STILSTAND BEPERKEN Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd – dat is de strategie van Nidec Leroy-Somer in Nederland. Daarvoor is een partner als Verhagen Elektromotoren onmisbaar, zegt Bastiaan de Boer. ‘Machinebouwers die grote aantallen nodig hebben, willen kort op de bron zitten – en die beleveren wevoor dus zelf. partijen die om één, een Maar maakdeel te weinig maaktwee of drie elektromotoren of tandwielkasten c verlegen zitten, willen we ook van dienst zijn. Met nieuwe producten en ook door hen snel en flexibel uit de brand te helpen als in de machine of productielijn een defect optreedt of dreigt op

te treden. Als grote organisatie in ZuidwestFrankrijk (Angoulême, kortbij Bordeaux, red.) met diverse fabrieken waar in totaal 3.500 motoren per dag uit rollen, is er nauwelijks de flexibiliteit om snel één motor aan te passen of te reviseren. Ook al zou dat kunnen, dan gaat daar voor de klant te veel tijd in zitten en die tijd

kijken dan alleen het wikkelen. De Boer: ‘De klant wil dat het gereviseerde product hetzelfde presteert als voorheen, wat inhoudt dat je het product goed moet doorgronden en op dezelfde manier moet wikkelen, met dezelfde materialen. Dat goed voor elkaar krijgen vergt kennis en ervaring.’

‘Wij bedienen ook partijen die maar om een paar elektromotoren verlegen zitten’

heeft hij vaak niet. Verhagen lost dat voor ons op, met advies – is reviseren slim of is de klant met een nieuw product beter af? – en met hun 24/7 service.’ Robert Verhagen: ‘Belt een klant ons ’s nachts of in het weekend, wij lossen het op. Als het moet, dan moet het.’

IN EEN HALFUUR KLAAR Verhagen Elektromotoren is in principe in staat om binnen een halfuur een complete aandrijving te assembleren. En valt de keuze op revisie, dan heeft het bedrijf de skills in huis voor een specialistisch stuk handwerk waar meer bij komt

Nidec Leroy-Somer koestert de samenwerking met Verhagen Elektromotoren. Bastiaan de Boer: ‘De klant kijkt niet meer alleen naar het product, maar naar het complete plaatje. Dus ook naar aspecten als service, bereikbaarheid, beschikbaarheid en advisering. Kies je voor een Europees A-merk, dan ga je voor kwaliteit en toegevoegde waarde. Met een partner als Verhagen Elektromotoren bieden wij dat.’

www.nidec-netherlands.nl www.verhagenelektromotoren.nl

november 2019

FRENCKEN IS ‘EMBEDDED’ IN

TOP 10 HIGH-TECH COMPANIES WORLDWIDE

PRECISION COMPONENT MANUFACTURING

PRODUCT DEVELOPMENT & ENGINEERING

HIGH LEVEL ASSEMBLY

LET’S CREATE SUCCESSFUL SOLUTIONS TOGETHER Frencken is the connector in the high-tech chain: for semiconductor, analytical equipment and medical technology that make a real difference to the quality of our lives. Add more value to your product development, manufacturing operations and business processes with Frencken as your partner. www.frencken.nl

Your career starts here...

leading at the edge of technology

UIT DE MARKT (vervolg) VEEL ONZEKERHEID, MAAR OOK VEEL KANSEN IN 5G-MARKT VOOR SOLMATES ‘In deze markt ga je hard, of sta je stil.’ Solmates-ceo Arjen Janssens heeft het over de 5G-markt. Zijn bedrijf is momenteel doende met het, voor een Amerikaanse klant in deze markt, verzendklaar maken van een Pulsed Laser Deposition-systeem. De Enschedese onderneming – spin-off van de Universiteit Twente – legt zich toe op het ontwikkelen, assembleren, testen en installeren van dit type systemen. Het is de eerste levering voor de 5G-markt, een markt waar veel technologie nog volop in ontwikkeling is en de perspectieven dus onduidelijk zijn. De PLD-machine zal bij de klant in een pilotlijn terechtkomen, een lijn voor de fijnafstelling van het productieproces van chips. Die chips moeten een plek krijgen in base stations die zorgdragen voor het zenden en ontvangen van 5G-signalen. In de productie van de chips zorgt het systeem van Solmates voor het aanmaken van een aantal van de tientallen uiterst dunne lagen waaruit de chips worden opgebouwd. Voor deze toepassing moet een deel van die lagen een heel dichte moleculaire structuur hebben. Voor het

aanmaken daarvan is de in de semicon gebruikelijke sputtertechniek niet toereikend, de depositietechnologie van Solmates is dat wel, aldus Janssens. ‘Ik heb er heel veel vertrouwen in dat onze machine de verwachtingen van de klant zal waarmaken. We zijn samen met de klant ook niet over één nacht ijs gegaan, maar werken al anderhalf jaar samen aan de voorbereiding van de pilotlijn.’ Het waarmaken van de verwachtingen kan betekenen dat de klant het proces vervolgens gaat opschalen en Solmates daarvoor tientallen systemen kan gaan leveren. ‘Maar, er zijn meer wegen die naar Rome leiden. Wegen die door allerlei partijen in deze markt ontwikkeld worden. Die kijken naar verschillende chipoplossingen. Of onze machine wel of niet noodzakelijk is, hangt af van de chip waarvoor gekozen worden. Maar het chip-ontwerp waarvoor we nu onze machine leveren, maakt een zeer grote kans’, is de inschatting van Janssens. En de 5G-markt biedt meer kansen, weet hij. De pilotlijn waaraan Solmates nu toelevert, produceert chips voor het timen van hoogfrequente

Solmates maakt in Nederland gebruik van dezelfde semicontoeleverketen die ook een ASML inzet. Foto: Solmates

signalen die een 5G-base station duizenden keren per seconde verwerkt. ‘Maar er zijn ook chips met andere functies nodig, in andere devices als de 5G-smart phones, de 5G-zenders en ontvangers in zelfrijdende auto’s, et cetera.’ Veel onzekerheid dus nog, maar ook veel kansen, aldus Janssens. En als

Solmates er één daarvan pakt zal het direct ‘hard gaan’, is zijn overtuiging. En zijn dertig medewerkers sterke bedrijf is daar klaar voor. ‘Wij hebben het voordeel dat we in Nederland gebruik kunnen maken van dezelfde semicontoeleverketen die ook een ASML inzet.’ www.solmates.nl

HORUS BRENGT ICD-PARTNERS IN KAART Deze zomer is Horus View and Explore in Bedum als 20e lid toegetreden tot het Innovatiecluster Drachten (ICD). Horus is een softwareontwikkelaar en systeemintegrator gericht op video- en sensortechnologie, geografische informatiesystemen, deep learning, virtual reality en livestreaming. Een belangrijke toepassing is mobile mapping, vertelt directeur-eigenaar René Bolhuis. ‘Een soort Google Street View, maar dan voor professionele toepassingen. Wij maken daar vooral de multi-sensorsoftware voor en zo nodig ook de hardware als er niets geschikts in de markt verkrijgbaar is. De systemen assembleren wij zelf of, als het grotere aantallen zijn, besteden we dat uit, bijvoorbeeld bij ICD-collega Variass in Veendam. Daarbij proberen we in eerste instantie altijd partners te vinden in onze eigen regio. Klanten hebben we overigens wel wereldwijd: Zuid- en Noord-Amerika,

Europa, Azië, Australië, we komen overal.’ Bolhuis startte met Horus vanuit zijn ervaring bij de Groningse brandweer. ‘Ik vond het ontzettend tegenvallen om nieuwe technologie, zoals voor mobile mapping, in de organisatie geborgd te krijgen. Dat was rond 2007, toen we begonnen zijn als dienstverlener die kant-enklare oplossingen leverde en ingehuurd kon worden. Vanaf 2011 zijn we met Horus leverancier van software en diensten geworden en onze ambitie is om van projectenbedrijf steeds meer een productenbedrijf te worden dat standaardproducten – elektronicabordjes waarop onze software draait – levert aan grote klanten. Denk aan toepassingen als zelfrijdende auto’s en autonome robots. Daarbij gaat het niet alleen om positionering en navigatie, maar ook om de situational awareness die dergelijke systemen moet helpen bij het nemen van beslissingen.’

Het ICD-lidmaatschap van Horus, dat inmiddels dertig medewerkers telt, kan daar op allerlei manieren aan bijdragen. ‘Ik vond het wel passend dat wij door ICD gevraagd werden. Bij ons werken veelal universitair opgeleide engineers – een aantal is ook gepromoveerd – en zit veel specialistische kennis. In het cluster kunnen we die uitbreiden met kennis van andere slimme bedrijven en omgekeerd kunnen wij onze slimmigheid aanbieden. Zo wordt het netwerk sterker en kan voor ons de ontwikkeling sneller gaan.’ ICDthema’s als ‘visual intelligence’ en ‘remote sensoring & big data’ passen natuurlijk prima bij Horus. Naast ontwikkelpartners verwacht Bolhuis in ICD ook potentiële klanten en nieuwe toeleveranciers te vinden. ICD-voorzitter Binne Visser vindt Horus een logische aanwinst. ‘Niemand kent ze, maar ze gaan de wereld over. En wat ze doen, daarin zijn ze uniek. Ze koppelen de nieuw-

ste technologie aan de slimste software, die ze bovendien zelf ontwikkelen. En het mooiste is dat ze met hun techniek oplossingen bieden voor maatschappelijke vraagstukken. Zo maakt hun healthtech het mogelijk dat zieke kinderen vanuit het ziekenhuisbed toch naar school kunnen.’ Met virtual reality kan Horus bijvoorbeeld geïsoleerde mensen bij hun sociale omgeving betrokken houden. Zo wil Horus, via het ICD-lidmaatschap, zelf meer betrokken raken bij zijn omgeving, de regio NoordNederland. ‘Bijna alle ICD-leden waren hier in Bedum aanwezig bij de officiële start van ons lidmaatschap. Ook onder hen zijn bedrijven die kansen zien in die nieuwe technologie maar het te duur en ingewikkeld vinden. “De implementatie valt ons tegen”, zeggen ze. We hebben al afspraken gemaakt.’ www.horus.nu www.icdrachten.nl

november 2019

ADVERTORIAL

GOVERS ACCOUNTANTS/ADVISEURS PASSIE VOOR DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN BEDRIJVEN IN DE MAAKINDUSTRIE

DUURZAME CONCURRENTIEVOORDELEN

Als accountant willen we het verhaal achter de cijfers kennen. Weten waarom een onderneming het goed doet, of wat er moet gebeuren om te verbeteren. Duurzame concurrentievoordelen zijn daarbij bijzonder belangrijk. In het Engels wordt dit beeldend beschreven als de ‘moat’, ofwel de ‘slotgracht’ die een onderneming heeft om concurrenten op afstand te houden. De term moat werd geïntroduceerd door Warren Buffett in een inmiddels legendarisch artikel in zakenblad Fortune in 1999 : “The key to investing is not assessing how much an industry is going to affect society, or how much it will grow, but rather determining the competitive advantage of any given company and, above all, the durability of that advantage. The

products or services that have wide, sustainable moats around them are the ones that deliver rewards to investors.” De beoordeling van duurzame concurrentievoordelen is niet alleen interessant voor zuivere beleggers, maar ook voor ondernemers. Ondernemers zijn immers actieve beleggers, weliswaar met een portefeuille met relatief weinig diversificatie. Analisten van onderzoeksbureau Morningstar hebben de volgende vijf factoren geïdentificeerd die een onderneming een concurrentievoordeel kunnen geven: • immateriële activa (patenten, overheidslicenties, merknaam, knowhow) • overstapkosten (gemak waarmee een klant kan overstappen naar een concurrent) • netwerkeffect (groeiende binding van klanten) • kostenvoordeel (goedkoper produceren) • efficiënte schaal (schaalvoordelen binnen een sector) Het is onze ervaring dat deze vijf factoren ook in de supply chains van hightech, automotive en food het verschil kunnen maken. Benieuwd naar onze visie? Bel Paul Mencke om onze aanpak persoonlijk te ervaren.

Govers Accountants / Adviseurs Beemdstraat 25 5653 MA Eindhoven Postbus 657 5600 AR Eindhoven

T F E I

+31 40 2 504 504 +31 40 2 504 599 mencke@govers.nl www.govers.nl www.uhy.com

SAMENONDERNEMEN Link Magazine signaleert fusies, allianties en overnames in de industrie. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

OVERNAMES METAAL

Van Leeuwen Buizen twee keer zo groot Van Leeuwen Buizen Groep neemt het Duitse Benteler Distribution over en verdubbelt zo qua omzet en aantal medewerkers. Daarmee versterkt de Zwijndrechtse handelsonderneming in stalen buizen en buistoepassingen haar positie als distributeur en krijgt toegang tot nieuwe markten in Europa. Benteler Distribution, een divisie van

Benteler International AG met 1.600 medewerkers en 59 vestigingen/opslagfaciliteiten in 24 landen, biedt klanten in de machinebouw, automotive, energie, constructie en scheepsbouw een compleet assortiment koolstof- en rvs-buizen en maatwerkdiensten. www.vanleeuwen.com

TOOLING

Spaanse Danobat neemt Hembrug over Hembrug Machine Tools uit Haarlem is overgenomen door Danobat. Deze Spaanse fabrikant van gereedschapsmachines en productiesystemen zet in op diversificatie en internationalisatie. Klanten kunnen voortaan kiezen uit twee complementaire technologieën: slijpen en – de specialiteit van Hembrug – ultraprecisie harddraaien. Klanten van Hembrug profiteren van het internationale servicenetwerk van Danobat. Tevens gaat Hembrug gebruikmaken van Danobats automatiserings- en smart industry-oplossingen. Danobat (1.300 medewerkers, jaaromzet

maar mocht de naam Stork blijven gebruiken. Hydratec wordt voor 75 procent eigenaar, Wadinko behoudt het resterende belang. www.hydratec.nl www.storkimm.nl

TABAKSINDUSTRIE

Agio na 115 jaar familiebedrijf-af Royal Agio Cigars is begin volgend jaar geen Nederlands familiebedrijf meer. Het Deense Scandinavian Tobacco Group (STG) neemt de in 1904 opgerichte onderneming voor 210 miljoen euro van de familie Wintermans over. Agio telt 3.200 medewerkers en heeft fabrieken in Nederland (Duizel, NB), België, Sri Lanka en de Dominicaanse Republiek. In 2018 werden meer dan 770 miljoen sigaren verkocht, goed voor 133 miljoen euro omzet en 18 miljoen euro winst. STG, dat in 1996 al het sigarenbedrijf van de

broer van Agio-oprichter Jacques Wintermans overnam, wil met de overname wereldwijd marktleider worden in sigaren. Bestuursvoorzitter Boris Wintermans, de vierde generatie aan het roer van Agio, spreekt van ‘geen gemakkelijke maar voor de continuïteit op lange termijn onvermijdelijke beslissing’. De familie Wintermans participeert sinds 2013 in NTS-Group en is sinds afgelopen juni 100 procent eigenaar van deze hightech toeleverancier uit Eindhoven. www.agiocigars.com

TRANSPORTSYSTEMEN

One of A Kind neemt Koat over 130 miljoen euro) heeft productievestigingen in Duitsland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Hembrug heeft ruim 60 mensen in dienst en behaalde in 2018 een omzet van ruim 14 miljoen euro in sectoren als de lagerindustrie, matrijzenbouw en fijnmechanische industrie. www.hembrug.com www.danobatgroup.com

SPUITGIETEN

Hydratec neemt SPM over Hydratec Industries neemt Stork Plastic Machinery (SPM) in Hengelo over van Wadinko. Bij SPM – ook bekend als Stork IMM - wer-

de snelle en nauwkeurige productie van dunwandige producten vinden hun weg naar onder meer de voedingsindustrie. Het bedrijf werd in 1999 door investeringsmaatschappij Wadinko overgenomen van Stork,

ken 125 mensen. SPM bouwt al sinds 1968 spuitgietmachines en heeft ook een vestiging in Meinerzhagen (D). De machines voor

One of A Kind Technologies neemt Koat (Koppens Ontwikkeling en Aanvoer Techniek) over. Koat ontwikkelt en integreert productieverwerkingslijnen en interne transportsystemen voor de glastuinbouw. One of A Kind kan zo nog

beter inspelen op de toenemende vraag naar automatisering in de mondiale agrarische markt. Door de overname groeit de One of A Kind Technologies-groep naar 125 ingenieurs en technici. www.oneofakindtechnologies.nl

MAAKINDUSTRIE

Weer twee overnames Anders Invest Anders Invest heeft zijn portefeuille verder uitgebreid met Multideur in Zeewolde en Solex in Calgary (Canada). Deze bedrijven worden geïntegreerd met andere bedrijven van de investeringsmaatschappij, respectievelijk Stackdoor en Mosman. Multideur produceert

bedrijfsdeuren en deurbeslag. Solex ontwikkelt en verkoopt wereldwijd indirecte warmtewisselaars voor bulkstortgoed. De productie daarvan wordt in de Mosman-faciliteit in Haaksbergen geconcentreerd. www.andersinvest.nl

november 2019

Slimmere mobiele machines door het combineren van data met hydrauliek? Ontdek meer.

ontdek meer over de mogelijkheden op boschrexroth.com/mobile-hydraulics

UIT DE MARKT TALENTENMAGNEET PERRON038 OPENT DEUREN IN ZWOLLE Begin vorige maand opende Perron 038 de deuren, nadat in de zomermaanden de oude NS-werkplaats in Zwolle was omgekat tot innovatiecentrum voor de hightech maakindustrie. De deelnemende bedrijven bouwen er nu hun innovatieprojecten op en studenten van hogeschool Windesheim en mboinstelling Deltion College kunnen er alvast sfeer proeven. Zodra er genoeg reuring op de werkvloer is, komt er later dit najaar nog een officieel openingsmoment, meldt Marius Woldberg, die nog middenin de hectiek van de opstart zit. Tijdens het interview met Link Magazine neemt hij goederen voor de inrichting in ontvangst en staat hij een zzp’er te woord die zich meldt voor een flexplek (Perron038 is echter allesbehalve een gangbare werkplekaanbieder annex bedrijfsverzamelgebouw). De voormalig directeur van Kennispoort Regio Zwolle fungeert als kwartiermaker voor het initiatief, dat mede is geïnspireerd op Brainport Industries Campus. Uniek aan Perron038 is volgens hem dat het een volledig private aangelegenheid is. Initiatiefnemer Tembo Group uit Kampen, machinebouwer voor de tabaksindustrie en andere sectoren en kersvers producent van papieren rietjes, wist collega-bedrijven als AWL uit Harderwijk (lasinstallaties voor de automotive) en Tolsma-

Grisnich uit Emmeloord (machinebouwer voor de agrofood) te interesseren voor het investeren in een open-innovatie-ecosysteem. In Perron038 willen ze samen met onderwijsinstellingen en onderzoekscentra (zoals het Fraunhofer Project Center verbonden aan Universiteit Twente) nieuwe (digitale) productietechnologie ontwikkelen. De bedrijven hebben gezamenlijke uitdagingen geformuleerd. Technologieën die daarin centraal staan, zijn robotica, it, mechatronica, sensortechnologie, 3D-printen en vision. De eerste projecten gaan onder meer over mobiele robottechnologie en een koelsysteem voor pootgoed. Aan die projecten werken mbo- en hbostudenten voor een paar dagen in de week. Zo past Perron038 goed in de visie van hogeschool Windesheim: studenten hybride leeromgevingen aanbieden en het onderwijs laten aansluiten op de investeringen van het bedrijfsleven. ‘Bedrijven voeren hier een deel van hun innovatieagenda uit en zullen hier op termijn misschien mensen full-time stationeren’, verklaart Woldberg. Naast technologische innovatie draait Perron038 ook om sociale innovatie, benadrukt hij. Aanjager daarvan is WIMM (‘Wij investeren in mens en maatschappij’), een initiatief van participatiemaatschappij Wadinko. WIMM wil ondernemerschap, leiderschap en talentontwikkeling in

SALESMANAGER FERDINAND NIBBELING (247TAILORSTEEL) OVERLEDEN Salesmanager Ferdinand Nibbeling van 247TailorSteel is onlangs overleden aan een hartstilstand. Nibbeling is vanaf het eerste uur bij het bedrijf in Varsseveld betrokken geweest. 247TailorSteel, fabrikant van op maat gesneden metalen platen, buizen en kantdelen, werd in 2007 opgericht door Carel van Sorgen. Van Sorgen nam onlangs afscheid. Tijdens dat afscheidsfeest was er ook alle aandacht voor de mensen die 12 ½ jaar in dienst zijn, onder wie Ferdinand Nibbeling. ‘Zijn plotselinge dood is een enorme schok. Dit is een groot verlies’, aldus ceo Paul Schipper. ‘Ferdinand heeft met hart en ziel voor het bedrijf gewerkt. Met zijn grote

kennis, zijn brede netwerk en zijn enthousiasme heeft hij bijgedragen aan de groei en het succes van het bedrijf.’ De uitgevers en redactie van Link Magazine hebben altijd zeer plezierig met Ferdinand Nibbeling samengewerkt. We wensen zijn vrouw, kinderen en verdere familie veel sterkte. www.247tailorsteel.com/nl

Impressie van Perron038. Foto: Theo Smits

de regio stimuleren en zal in Perron038 onder meer een talentenprogramma en een stagehub opzetten. ‘Zij dragen bij aan persoonlijke ontwikkeling en helpen studenten bijvoorbeeld bij het leren samenwerken.’ Het succes van Perron038 wil Woldberg afmeten aan de mate waarin bedrijven erin slagen hun kennisnetwerk te vergroten en meer van elkaar te leren. ‘Waardoor bijvoorbeeld engineers elkaar leren kennen en via hun netwerk hun kennis van

techniek, engineeringaanpak en productarchitectuur kunnen vergroten.’ Hij volgt daarbij een langetermijnagenda. ‘Dit gaan we de komende tien jaar ontwikkelen en daarbij zullen we veel experimenteren; we hebben geen blauwdruk. Dit is ook niet het speeltje van een paar mensen, maar het gaat serieus draaien en daarvoor zoeken we nog meer bedrijven in de regio die willen meedoen. Op elk niveau willen we talenten erbij betrekken.’ www.perron038.nl

LECTORALE REDE OPERATIONAL EXCELLENCE Sinds enige tijd is Corné Dirne voor Fontys Hogeschool Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een onderzoeksprogramma, kenniskring en samenwerking met het bedrijfsleven op het gebied van Operational Excellence (OPEX). OPEX is breed verankerd in het major curriculum van de opleiding Technische Bedrijfskunde. Tevens wordt geïnvesteerd in het versterken van de OPEX minor en ingezet op

nieuwe vormen van onderwijs en toetsing als facilitator voor het uitvoeren van onderzoek en bevorderen van onderzoekvaardigheden bij studenten. Op 4 december houdt Dirne een lectorale rede waarin hij de eerste onderzoeksresultaten en verdere plannen presenteert. De rede maakt deel uit van een breder programma in het gebouw Fontys ER op de TU/e-campus in Eindhoven. Het begint om 14.00 uur. www.fontys.nl

SUPERJACHTBOUWERS VORMEN PLATFORM ONDER NMT-VLAG Een groep toonaangevende superjachtbouwers in ons land bundelt de krachten met brancheorganisatie Netherlands Maritime Technology (NMT) in wat het Holland Superjacht Platform gaat heten. Deze strategische alliantie richt zich vooral op de wereldwijde branding en exportbevordering van de super-

jachtbouwindustrie. Aan de totaalomzet van de Nederlandse maritieme maakindustrie, vorig jaar 7,3 miljard euro, levert de superjachtbouw een grote bijdrage: het orderboek had eind 2018 een waarde van ruim 4 miljard euro. www.maritimetechnology.nl

november 2019

SMARTGELEVERD GEINVESTEERD Link Magazine bericht over de levering van of de investering in smart technologie en de toegevoegde waarde daarvan voor de gebruiker. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

FOTONICA

ACC neemt meerderheidsbelang in Technobis Private equity-fonds Active Capital Company (ACC) heeft een meerderheidsbelang genomen in het Alkmaarse technologiebedrijf Technobis. Daan Koppen de Neve wordt de nieuwe ceo, Technobisoprichter en voormalig ceo Pim Kat blijft de cto. Kat behoudt een belang in het bedrijf. Technobis wordt

gezien als een belangrijke speler in het ontluikende Nederlandse geïntegreerde fotonica-ecosysteem. De investering van ACC is gericht op het versnellen van de uitrol van de deze fotonica-oplossingen. www.technobis.com www.activecapitalcompany.com

AUTOMATISERING

Sioux ontwikkelt mee aan passagiersbrug op Schiphol Schiphol heeft samen met bruggenbouwer CIMC-TianDa, KLM en het Eindhovense hightechbedrijf Sioux Technologies ’s werelds eerste volautomatische dubbeluitgevoerde passagiersbrug ontwikkeld. De brug is uitgerust met camera’s die de deur van een vliegtuig herkennen. Met behulp van sensoren kan de brug zichzelf vervolgens op die deur aansluiten. Dat kost slechts één minuut, zodat de tijd tussen

aankomst en vertrek van vliegtuigen sterk wordt verkort. Ook de kans op storingen of schade door bedieningsfouten vermindert. KLM en haar Skyteam-partners gaan de passagiersbrug inzetten op intercontinentale vluchten. Aan het eind van de testperiode, later dit jaar, wordt een besluit genomen over verdere uitrol. www.sioux.eu

FOTONICA

Photondelta helpt Effect Photonics op te schalen Het Eindhovense Effect Photonics heeft vijf miljoen euro investering van PhotonDelta ontvangen. Met dat geld wordt de ontwikkeling van DWDM-optische chips voor onder meer datacenterapplicaties versneld en het bedrijf opgeschaald. Effect Photonics integreert alle optische functies in één chip en combineert die met goedkope verpakkingen.

DWDM is inmiddels eenvoudig, kosteneffectief en schaalbaar genoeg voor de uitrol van 5G. PhotonDelta investeert in veelbelovende spelers die het Nederlandse geïntegreerde fotonica-ecosysteem verder versterken. www.effectphotonics.nl www.photondelta.eu

MAAKINDUSTRIE

CERN gunt Boessenkool grootste order ooit Het Zwitsers onderzoeksinstituut Cern, bekend van de LHC (de krachtigste deeltjesversneller ter wereld), heeft bij Machinefabriek Boessenkool een order geplaatst voor de levering van bijna 335 meter hoogprecieze vacüumbuizen. De opdracht van ruim 2 miljoen euro is de grootste uit het 117-jarig bestaan van het Almelose bedrijf. Om de elektronen in een uiterst nauwkeuri-

ge rechte baan te kunnen versnellen, moeten de vlakken en aansluitingen van de 5 tot 12 meter lange vacuümbuizen zeer nauwkeurig bewerkt worden. Bij dit project zijn alle disciplines van Boessenkool betrokken: van gecertificeerd laswerk, extreem precies grootverspanen tot machinebouw en uiteindelijk ultrahoog vacuüm-lektesten. www.boessenkool.com

Pilz Nederland - Vianen Tel. 0347 320477 info@pilz.nl, www.pilz.nl

november 2019

where great minds work Wij zijn een groep High Tech bedrijven in Noord-Nederland die de krachten hebben gebundeld om samen te werken aan oplossingen voor de grote uitdagingen van de toekomst ‘on the edge of technology’; ‘the internet of things’, big data, robotics, 3D printing en alternative energy. Dat doen we door de modernste High Tech te gebruiken of waar nodig zélf te ontwikkelen. Dat kan door de unieke samenwerking van onze R&D-afdelingen, waarin onderlinge concurrentie heeft plaatsgemaakt voor het versterken van elkaar. Het resultaat is meer dan 50 nieuwe productintroducties per jaar wereldwijd. Productintroducties die onder andere mensenlevens redden, de bediening van complexe systemen kinderlijk eenvoudig maken, producten afstemmen op de individuele wensen en behoeften van consumenten en data toegankelijk maakt om de kwaliteit van voedsel te verbeteren. Onze samenwerking heet Innovatiecluster Drachten en vormt ‘The heart of the smart factory region’ van Noord-West Europa.

icdrachten.nl

TECHNOLOGIES

UIT DE MARKT PERSONALIA Maarten Schippers is Arnaud de Jong opge-

volgd als ceo van Airbus Defence and Space Netherlands. Als director industrialisation & manufacturing (sinds 2016) leidde Schippers het industrialisatieproces voor de structuren voor de lanceerders Ariane 6 en Vega-C. De Jong is verhuisd naar TNO, waar hij zich als managing director unit industry richt op industriële oplossingen voor grote maatschappelijke uitdagingen. Hans Folge is op 1 september via

Mercuri Urval begonnen als manager business consultancy bij ISAH. Folge werkte recent bij Exact en doorliep daarvoor een lange carrière bij Oracle, bij beide voornamelijk als manager pre-sales. Nienke Meijer stopt eind dit jaar als

bestuursvoorzitter en gezicht van Fontys Hogescholen. De ‘Topvrouw van het Jaar 2014’ vindt het tijd voor een volgende stap: ze gaat zich richten op haar adviesfuncties (AWTI, Stichting Volkskrant), gastdocentschappen en commissariaten. Chuck del Prado vertrekt voorjaar

2020 bij ASM International om zich meer met familiale zaken bezig te kunnen houden. Hij werkt sinds 2001 bij

ASM, kwam in 2006 in de raad van bestuur en werd twee jaar later ceo/ president en bestuursvoorzitter. Naar een opvolger wordt gezocht. Gerben Hilboldt is benoemd tot chief

technology officer van Koolen Industries, de bedrijvengroep met de missie om schone energieoplossingen voor iedereen beschikbaar te maken. Hilboldt was de oprichter en ceo van Logena Automotive, dat later Sioux Logena ging heten. Robert Howe is gestopt bij Verum,

leverancier van analytische softwaredesigntechnologie, het bedrijf dat hij vijftien jaar geleden oprichtte. Bert de Jonge, sinds eind 2018 sales director van Verum, is hem als ceo opgevolgd. Howe gaat zich volledig richten op Lakana, zijn adviesbureau dat zich toelegt op het ondersteunen van industriële partijen om met behulp van software sneller stappen te maken in innovatie. Zie zijn column op pagina 63. Natali Helbergeris door de Universi-

teit van Amsterdam benoemd tot professor Law & Digital Technology. Zij is de vierde professor aan de UvA die zich de komende vijf jaar zal richten op een interdisciplinaire aanpak van artificial intelligence vanuit het oogpunt van de impact voor gebruikers en samenleving. Eerder werden Maarten de Rijke, Ivana Išgum en Tobias Blanke benoemd.

KPN SLUIT ZICH AAN BIJ HIGH TECH SOFTWARE CLUSTER KPN is lid geworden van het High Tech Software Cluster (HTSC). De telecomgigant ziet daardoor kansen om stappen te maken richting de draadloze fabriek op basis van 4G/5G-technologie, met toepassingen als digital twinning, lokalisatie, virtualisatie en grootschalig gebruik van draadloze sensoren en slimme algoritmen voor voorspellend onderhoud en procesoptimalisatie. In het door Brainport Development geleide cluster werken dertig oem’ers, systeemhuizen, serviceproviders en toeleveranciers samen

Zero Cabinet On-machine power!

aan geïntegreerde hardware- en software-oplossingen en netwerksystemen om industriële apparatuur te verbinden en te combineren in een nieuwe generatie cyber-fysieke systemen, ofwel: de draadloze fabriek. Gevestigd in het Software Competence Center op Brainport Industries Campus in Eindhoven, is het cluster sterk verbonden met het zich snel ontwikkelende Smart Industry-ecosysteem, een focussector van KPN. www.kpn.com www.brainport.nl

Decentraal voeden by Murrelektronik

Verplaats de voeding van de schakelkast naar de machine. Wij helpen onze klanten bij het verplaatsen van componenten van de schakelkast naar de machine. Dit is gebruiksvriendelijk en kosteneﬃciënt. Voordelen voor de klant: Kleinere schakelkast nodig Hoog rendement Minder energiekosten Uitbedraden kost minder tijd Voor zware industriële toepassing Beschermingsgraad IP67

www.murrelektronik.nl

november 2019

101

TECHNIEK DIE ZICH UITBETAALT HEDELIUS: DUITSE DEGELIJKHEID Hedelius staat voor intelligente oplossingen voor een efficiënte bewerking. Krachtig en precies. Deze Duitse firma heeft de afgelopen jaren een ijzersterke reputatie opgebouwd als uitermate betrouwbaar fabrikant van 4- en 5-assige bewerkingscentra. De zwenkkopbewerkingscentra zijn uitstekend geschikt voor pendelbewerking en voor lange, zware èn kubische werkstukken. De 5-assige machines met draai-/zwenktafel kenmerken zich o.a. door het geringe steloppervlak, de grote 65-er gereedschapswisselaar en de mogelijkheid voor automatische belading vanaf de zijkant.

Neem vrijblijvend contact met ons op voor meer informatie. Wij staan u graag te woord.

UW PROFESSIONELE PARTNER VOOR CNC MACHINES WWW.PROMASCNC.NL

AGENDA 9 3O OKTOBER 2019 MACHINE VISION CONFERENCE – EINDHOVEN Conferentie met focus op de trends in machine vision, machine learning, embedded vision en 3D vision. Zie: www.machinevisionconference.nl

31 OKTOBER 2019 DIGITAL TWIN CONFERENCE – EINDHOVEN Voor hightech professionals en besluitvormers die met behulp van digital twinning hun ontwikkelproces een boost willen geven. Sprekers geven een toelichting op succesvolle praktijkcases in diverse sectoren, van machinebouw tot en met healthcare. Zie: www.digitaltwinconference.nl

31 OKTOBER 2019 EMERGING TECHNOLOGIES (CONGRES + EXPOSITIE) – VELDHOVEN Over de impact van drie opkomende technologieën: artificial intelligence (voor onder meer visuele kwaliteitsinspecties en predictive maintenance), energieopslag (hoe draagt de nieuwe generatie batterijen bij aan de energieopslag) en quantumtechnologie (voor onder meer data-analyse en patroonherkenning). Zie: www.mikrocentrum.nl

5 NOVEMBER 2019 SMART MAINTENANCE 2019 (CONGRES) – VELDHOVEN Zesde editie, met deze keer veel aandacht voor hoe met predictive maintenance een maximale uptime en kostenbesparingen te realiseren zijn. Waar lopen bedrijven tegenaan en wat zijn de lessons learned van succesvolle pioniers? Zie: www.mikrocentrum.nl

5 NOVEMBER 2019 SMART HOMES & INTELLIGENT BUILDINGS 2019 – UTRECHT Smart technology maakt veilige, energiezuinige gebouwen mogelijk. Waar liggen de kansen en hoe wordt maximale toegevoegde waarde voor zowel de aanbieder als de gebruiker gecreëerd? Gelijktijdig vindt de conferentie Bits, Bricks & Behaviour plaats. Zie: www.sh-ib.nl

Brilliance in engineering

21 NOVEMBER 2019 DISCA’19 – UTRECHT Industriële topondernemers schuiven weer aan voor interviews op het scherp van de snede tijdens de talkshow van de 18e editie van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards van Link Magazine. Aansluitend is de uitreiking van de awards voor de best knowledge supplier, best logistics supplier en best customer. Thema van de talkshow is ‘Wat wil de klant?’ Link Magazine organiseert het evenement in samenwerking met ING en ISAH. Het is op donderdag 21 november 2019 vanaf 15.00 uur in Boerderij Mereveld in Utrecht. Aanmelden kan via disca@linkmagazine.nl

7 NOVEMBER 2019 AGE OF SOFTWARE (SEMINAR) – EINDHOVEN Jaarlijks seminar van Alten, dit keer over de almaar belangrijke rol van software in innovatieprocessen. Spelers in de hightech industrie delen hun ervaringen. Hoe hebben zij de moeilijkheden die zich in die transitie (kunnen) voordoen geadresseerd? Zie: www.alten.nl/events/innovationseminar-age-of-software/

BKL is een kwalitatief hoogwaardige onderneming dat specialistische machines (o.a. hijs- en hefgereedschappen en testequipment) ontwikkelt voor gerenommeerde OEM-ers in diverse sectoren. Dankzij de combinatie van uitstekende productiefaciliteiten en de ervaring en creativiteit van vijftig professionals bouwen we deze specialistische machines zelf. Onze kennis excelleert in:

EXPERTS IN SAFETY

› Engineering

› Inspection

› Production

› Services

EXPERTS IN SAFETY BKL inspecteert en keurt “tooling’. Daarnaast ontwikkelt en levert het bedrijf uitgekiende hijs- en hefwerktuigen (IIA verklaring, CE) en assembleert deze op locatie in Nuenen.

Collse Heide 1 | 5674 VM Nuenen | The Netherlands T: +31 (0)40 2951444 | info@bkl.nl | www.bkl.nl Mechatronic and mechanical solutions Inspection maintenance and repair Hoisting - & lifting tools, special machinery

13-14 NOVEMBER 2019 PRECISIEBEURS (VAKBEURS + CONGRES) – VELDHOVEN Op deze 19e editie is er extra aandacht voor strategische businesskansen. Nieuw zijn de young technology pitches en een jaarlijks wisselend partnerland, deze eerste keer Zwitserland. Zie: www.precisiebeurs.nl

20 NOVEMBER 2019 EMC-ESD EVENT (BEURS + LEZINGENPROGRAMMA) – VELDHOVEN Over de nieuwste ontwikkelingen en richtlijnen op het gebied van veilig werken in situaties waarin elektromagnetische compatibiliteit (EMC) en elektrostatische ontlading (ESD) vereist zijn. Met een demoplein op de beursvloer. Zie: www.fhi.nl/emc-esd/emc-esd-event

5-8 NOVEMBER 2019 EUROPORT 2019 (EXPO + CONGRES) – ROTTERDAM Event voor de maritieme sector met als overkoepelend thema ‘Special Ships, Smart Solutions’. Zowel op de beursvloer als tijdens de kennissessies is er veel aandacht voor innovatie, veiligheid, milieu en kosten. Zie: www.europort.nl

28 NOVEMBER 2019 BENELUX RF CONFERENCE – NIJMEGEN Met onder meer diepgaande sessies gericht op RF energy en RF power voor engineers, teamleiders, productontwikkelaars, technisch managers en innovatiemanagers op RF-gebied. Zie: www.beneluxrf.com

november 2019

103

isah.com

KPI’S INZICHTELIJK EN GRIP OP PROCESSEN? MAAK HET MET ISAH

De rol van veel controllers in de maakindustrie is aan het verschuiven van scorekeeper naar

Wilt u weten welke processtappen essentieel zijn om KPI’s inzichtelijk te maken?

navigator. In die nieuwe rol zijn KPI’s een

Download het gratis whitepaper:

onmisbare tool om mede de koers te bepalen,

blog.isah.com/kpi

de organisatie te adviseren en bij te dragen aan de strategische doelstellingen.

Maak het met Isah.