link Magazine 2021, #03 by henjuitgevers.nl

DE VERBINDING TUSSEN TECHNOLOGIE, MARKT EN MENS juni 2021 | nummer 3 | jaargang 23

MEETTECHNIEK UIT FOTONICA INGEZET BIJ HARTFALEN ‘ADEMTEUG KOUDE LUCHT KUNNEN WE AL GOED METEN’

STILSTANDEN IN DE SEMICON SERVICE-SUPPLY-CONCEPT SCHEELT ASML-KLANTEN 1,5 MILJARD PER JAAR

THEMA SYSTEEMDENKEN EEN HOLISTISCHE KIJK OP DE COMPLETE WAARDEKETEN

CEO THEO POUW VAN DUYVIS WIENER:

‘CULTUURVERANDERING IS BOVENAL EEN KWESTIE VAN DUWEN, BLIJVEN DUWEN’

Connectie Connectie maken maken Scannen Scannen

Mijn code Mijn code

Dennis van Beers

Head of cluster North West Europe Head of cluster North West Europe (Benelux, Great Britain, Ireland) at Festo

(Benelux, Great Britain, Ireland) at Festo Hi,

Hi, Leuk dat je dit bericht leest!

Leuk dat je dit bericht leest! Ik nodig je graag uit om de bedrijfspagina van Festo NL opuitLinkedIn volgen. Ik nodig je graag om de te bedrijfspagina

van Festo NL op LinkedIn te volgen. Scan deze code

Scan deze code

#3/21 12 THEMA

SYSTEEMDENKEN

DE VERBINDING TUSSEN TECHNOLOGIE, MARKT EN MENS

CULTUUROMSLAG CEO THEO POUW VAN DUYVIS WIENER:

EEN HOLISTISCHE KIJK OP DE COMPLETE WAARDEKETEN Om de machinebouw competitief te houden is een brede kijk nodig op de waardeketen. Een multidimensionale, ketenintegrale wijze van het definiëren van de functie die de klant vraagt en van het zoeken naar de oplossing daarvoor. Maar hoe ontwikkel je nu zo’n holistisch perspectief en wat voor competenties vraagt dat?

‘EEN OVERSCHRIJDING VAN MAANDEN WERD ALS VOLDONGEN FEIT GEACCEPTEERD’

FOTONICA REVOLUTIONAIRE MEETTECHNIEK BIJ HARTFALEN

‘EEN ADEMTEUG KOUDE LUCHT KUNNEN WE AL GOED METEN’ Na de verkoop van Technobis wilde Pim Kat alleen nog maar leuke dingen doen op het gebied van de fotonica. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Met fotonica-voorvechter Ton Backx en twee medici is hij met Amazec Photonics een nieuwe onderneming gestart.

STRATEGIE

Tilburgs bouwbedrijf Remmers wil waardepositie en financieringsmodel gebouwen verbeteren

Millux in Wijchen: ‘Nog een paar stappen en we komen in de buurt van virusgrootte’

ECI wil groeien, met behoud van no-nonsensecultuur

SEMICON LANGDURIGE STILSTANDEN ONDERZOCHT

49 OVER HIGHTECH STARTERS EN HUN INNOVATIES, FINANCIERINGSPROBLEMEN EN ANDERE UITDAGINGEN

Met onder meer een verhaal over GrwNxt. De start-up van Annemieke Roobeek bouwt aan een wereldwijde fresh food infrastructure met inzet van de nieuwste technologieën.

SERVICE-SUPPLYCONCEPT SCHEELT ASML-KLANTEN 1,5 MILJARD EURO PER JAAR ASML heeft een nieuw concept ontwikkeld om extreme long downs te voorkomen. Implementatie scheelt de klanten enorme bedragen, zo heeft Douniel Lamghari-Idrissi uitgerekend. Deze ASML-medewerker promoveerde erop aan de TU Eindhoven.

PROCESOPTIMALISERING

In nieuwbouw ziet Bax Metaal zijn productiviteit nu al omhooggaan

Canon Production Printing versterkt zich met Japanse kennis, buying power en lean-filosofie

IJB Groep zet data-analyse in bij optimaliseren – en ‘vergroenen’ – betonproductie

ZIE VERDER PAGINA 5

juni 2021

DO YOU HAVE AS MUCH PASSION AS WE DO?

VDL ETG HAS VACANCIES FOR:

Do you like technical challenges? Development and production on the edge of what is possible? Then VDL ETG is a perfect match for you!

SYSTEM ARCHITECT PROJECT MANAGER MECHANICAL ENGINEER SOFTWARE ENGINEER MANUFACTURING ENGINEER QUALITY ENGINEER

www.werkenbijvdl.nl recruitment@vdletg.com

With almost 3,000 colleagues we work on complex and innovative mechatronic systems for high-tech production equipment for the further development of computer chips, breakthroughs in fighting diseases, study the universe and understanding the details in cells and molecules. Working at VDL ETG means a lot of freedom and diversity. Diversity in projects and customers, freedom through the amount of responsibility you will get within your job. The combination of engineering and high-tech production facilities is what makes VDL ETG a unique employer with lots of career opportunities at home and abroad.

VDL Enabling Technologies Group bv De Schakel 22 • 5651 GH Eindhoven • The Netherlands T +31 (0)40 263 86 66 • info@vdletg.com • www.vdletg.com

EN VERDER: 6 24

UIT DE MARKT

25 34

COLUMN Pitchen in de verkeerde lift

DIGITALISERING Virtuele presentaties Digital Chef helpen verkopers verhaal beter uit te leggen SAMENWERKING Lenze stelt Kletec in staat steeds slimmer om te gaan met een kwetsbaar product

PRODUCTIE 247 Lasersnijden start digitale fabriek snel op met Trumpf

SERVICE Teesing biedt hightech klant een ‘zeer complete’ ondersteuning van de serviceorganisatie

DIGITALISERING OPRA implementeert met Pulse nieuw, beter geïntegreerd ERP-systeem

COLUMN Ben jij de leider voor wie je zelf graag zou werken?

PRODUCTIESTRATEGIE Yaskawa: Japanse speler met steeds steviger basis in Europa

KUNSTSTOFFEN Zo’n 250 exposanten op de Kunststoffenbeurs

INTRALOGISTIEK VSE en Festo brengen samen het Siemens-Festo transportsysteem MCS op de markt

VERPAKKINGSINDUSTRIE TalkING Industry over verduurzaming

DIGITALISERING Inno-Metaal gaat digitaal, met support van NEVAT

VERDUURZAMING Meilink zet Return4Reuse center op

CO-CREATIE Yellax en Fedet verrijken artikelbeheer

ELEKTRIFICATIE AAE partner in de snelle opschaling productie van start-up ROCSYS

PROCESVERBETERING Lan Handling Technologies trekt met BOZ Group op richting configure-toorder

COLUMN Covid als katalysator voor luchtvaartinnovatie

PRODUCTIESTRATEGIE Acal BFi gaat voor EV-charging

UIT DE MARKT (Vervolg)

MARTIN EEN TE GROTE BROEK Ik beken het maar meteen eerlijk. Met het thema van deze uitgave ‘Systeemdenken: een holistische kijk op de complete waardeketen’, trekken we onszelf eigenlijk een te grote broek aan. Alsof die holistische kijk in het echte leven bestaat. Alsof we, aan de hand van gesprekken met mensen die over zo’n allesomvattende blik beschikken, de lezer een beeld zouden kunnen schetsen van de voordelen van zo’n 360-graden vergezicht in de industriële praktijk. Die interviewees bestaan niet en God hebben we ook niet aan de lijn kunnen krijgen. Alom aanwezigheid om alom te interpreteren, conclusies te trekken en die te vertalen naar allesomvattende acties zou een mooie functieomschrijving zijn van de ultieme ketenregisseur. Een geschikte menselijke kandidaat voor die post zal zich echter nimmer melden. Het blijft voorlopig nog behelpen met het hooguit zicht hebben op een of twee schakels voor- en achteruit en op een of twee andere disciplines links en rechts. Voor de rest tast de industriële ondernemer vooralsnog in het duister, moet die het hebben van zijn gut feeling en verder vertrouwen op collega’s, leveranciers en klanten. Voorlopig en vooralsnog dus. Want dat allesomvattend zicht op de complete waardeketen, teneinde het perfecte product of de perfecte dienst op het enig juiste moment bij de ultieme klant te krijgen, kan er natuurlijk wel komen. Daartoe zal de komende jaren aan de technologische voorwaarden ervoor moeten worden voldaan: er moeten enorme hoeveelheden data beschikbaar komen, op elk moment en uit alle hoeken en gaten van het voortbrengingsproces. En er moeten razendsnelle rekensystemen komen die ze kunnen analyseren, omzetten in informatie en die vervolgens de meest optimale acties in gang zetten. Maar dat gaat vast lukken. Dat maakt deze tijd wel tot een bijzondere. Al meer dan twintig jaar schrijven we in Link over samenwerken en hoe het beter kan. Hoe de toeleverketen perfect kan worden ingericht. Technisch is nu zowat alles in gereedheid. Het enige dat nog ontbreekt is de (bedrijfspolitieke) wil. Net als het realiseren van bijvoorbeeld de food- en energietransitie, om een gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, is ook het optimaliseren van de voorbrengingsketen slechts afhankelijk van politieke keuzes. En die keuzes worden door één cruciale factor bepaald, waarover we al jaren artikelen publiceren: de aanwezigheid van vertrouwen. Of het nu gaat om het ‘veganiseren’ van voedsel, om het bouwen van wind- en zonneparken of om het optimaliseren van de hightech machinebouwketen, zonder vertrouwen gaat het niet. Als ergens in de keten een sleutelpartij bang is, bang business te verliezen, gaat het niet lukken. Wellicht dat op enig moment de blockchain vertrouwen tot iets overbodigs maakt. Zo niet, dan is de ultieme ketenregisseur dus niet een persoon met een werkelijk holistische kijk, maar iemand die dat vertrouwen weet te genereren bij alle betrokkenen. Het vertrouwen dat hij of zij in al zijn acties slechts het belang van de mens, in casu dat van de klant, voor ogen heeft… In dit nummer ook een artikel over een nieuw serviceconcept van ASML. Dat verlaagt voor klanten de stilstandskosten met 20 procent. Maar het verhoogt voor ASML de servicekosten met 5 procent. Laten we eerlijk zijn. Net als ik denkt u, als eerste: wie gaat daarvoor opdraaien?

MARTIN VAN ZAALEN Hoofdredacteur Link Magazine

martin.vanzaalen@linkmagazine.nl @MartinvanZaalen #linkmagazine.nl

COLOFON Magazine

COLOFON

Link Magazine is een managementblad over eigentijdse vormen van samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven, (semi-)overheid, universiteiten en hogescholen. Link Magazine verschijnt zesmaal per jaar.

JAARGANG 23, NUMMER 3, JUNI 2021 UITGEVER H&J Uitgevers Mireille van Ginkel Bosscheweg 76 5151 BE Drunen (010) 451 55 10 06 51 78 41 97 uitgever@linkmagazine.nl www.linkmagazine.nl

RAAD VAN ADVIES ing. P.A.M. van Abeelen (ISAH), J. Beernink MSc (Golden Egg Check), ing. D.M. van Beers (Festo BV), J.C.A. Buis MBA (RR Mechatronics), ing. B. Draaijer (V en M Regeltechniek), F.M. Eisma (Trumpf Nederland), ir. R. van Giessel (voormalig ceo Philips CFT), H. Gijsbers (Thermo Fisher), ir. M.H. Hendrikse (HTSM-boegbeeld), ing. J.B.P. Hol (Legrand Group), ir. T.J.J. van der Horst (TNO), ir. M.W.C.M. van den Oetelaar (Bosch Rexroth), dr. ir. M. Peters (ceo Plantlab), dr. ir. D.A. Schipper (Demcon), E. Severijn (Siemens PLM Software Benelux), J.A.J. Slobbe (VMI), H.G.H. Smid (Variass Group), ir. W.W.M. Smit MMC (DBSC Consulting), ir. H.H. Tappel (Bronkhorst High-Tech), W.B.M. van Wanrooij (IBN Productie), ir. S.J. Wittermans (ASML) HOOFDREDACTIE Martin A.M. van Zaalen AEINDREDACTIE Jan Broeks, Lucy Holl, Wilma Schreiber redactie@linkmagazine.nl AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Hans van Eerden, Maarten Erasmus, CGijs Ettes, Janet Kooren, André Ritsema, Michiel Soeters en Michael Sprehe. COVERFOTO Danny de Jong GRAFISCHE VORMGEVING Primo!Studio, Delft DRUK Veldhuis Media, Raalte

ABONNEMENTEN u 73,75 exclusief BTW per jaar ADVERTENTIE-EXPLOITATIE John van Ginkel john.vanginkel@linkmagazine.nl (010) 451 55 10, 06 53 93 75 89 VOLGEND NUMMER Het eerstvolgende nummer van Link Magazine verschijnt 17 september 2021. Het thema van dit nummer is: ‘Na de pandemie: hoe staat de Nederlandse industrie er nu voor?’

ISSN 1568 - 1378 Niets uit Link Magazine mag worden overgenomen of gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend.

juni 2021

UIT DE MARKT DISCA’21: SPANNEND, BOEIEND EN – GELUKKIG WEER – HÉÉL PERSOONLIJK Met velen van ons gevaccineerd staan alle seinen op groen voor de 20e DISCA-viering, op woensdag 24 november 2021, vanaf 15.30 uur in Boerderij Mereveld, Utrecht. Na de digitale versie van vorig jaar nu weer een event waarin we elkaar allemaal weer persoonlijk zullen ontmoeten. Om van elkaar te horen hoe we de coronatijd zijn doorgekomen, welke tegenvallers overwonnen zijn en welke meevallers in dankbaarheid aanvaard. Maar natuurlijk ook om, onder het genot van een diner, mee te beleven wie er dit jaar naar huis gaan met de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards (DISCA), waaronder

de vorig jaar gelanceerde nieuwe Best Process & Parts Supplier voor de meest adaptieve leverancier die ook onder uitdagende omstandigheden zijn afspraken nakomt. De selectieprocedure voor de prijzen is inmiddels gestart waarbij een groot aantal bedrijven gevraagd wordt hun lijstje van voorkeursleveranciers en -klanten bij ons in te dienen. U kunt ook zelf daartoe het initiatief nemen en de bedrijfsnamen doormailen naar: disca@linkmagazine.nl. Maar u komt op 24 november natuurlijk ook voor de talkshow. Daarvoor verwelkomen we – alsnog – in de dynamiek van een meelevende zaal de line-up van tafelgasten

KEUZE SHINE VOOR VEENDAM GOED NIEUWS VOOR NEDERLANDSE NUCLEAIRE GENEESKUNDE Eind mei werd bekend dat SHINE Medical Technologies zijn Europese vestiging neerzet in het Groningse Veendam. De beslissing is het slotstuk van een zoekproces van een jaar, waarbij meer dan vijftig voorstellen van locaties in heel Europa werden beoordeeld. De Europese faciliteit van SHINE zal in eerste instantie gericht zijn op de productie van molybdeen-99, een diagnostische isotoop die gebruikt wordt bij het opsporen van hartziekten, kanker en andere aandoeningen. Een belangrijke Nederlandse leverancier van SHINE, die ook de hoofdvestiging in het Amerikaanse Wisconsin belevert, is Von Gahlen in Zevenaar. Dit bedrijf – eind vorig jaar nog winnaar van de prestigieuze Koning Willem I Prijs – ontwikkelt en bouwt productiefaciliteiten voor nucleaire geneeskunde en radiofarmacie voor onder meer ziekenhuizen en farmaceutische bedrijven. Voor directeur Alex Duiker is het besluit van SHINE zich in Veendam te vestigingen goed nieuws. ‘Vanuit de levering van onze technologie aan de vestiging in Amerika is een mooi partnership ontstaan. Dat SHINE naar Nederland komt is zeker goed nieuws en we gaan ervoor om de samenwerking met SHINE ook voor deze Europese fabriek vorm te geven.’ Het is de bedoeling dat in Veendam ook andere medische isotopen

juni 2021

geproduceerd zullen gaan worden, waaronder jodium-131, xenon-133 en het – veelgevraagde – lutetium177. ‘Voor al die materialen kunnen wij, op basis van de user requirement specifications van SHINE de efficiënte, effectieve en veilige productiefaciliteiten leveren. Voor elk isotoop zijn die weer anders vanwege onder meer de te verwerken hoeveelheden en de radioactieve eigenschappen van het materiaal’, licht Duiker toe. Behalve voor Von Gahlen is de komst van SHINE goed nieuws voor de gehele Nederlandse nucleaire geneeskunde, zowel voor de academici als de bedrijven actief in deze wereld, aldus Duiker. ‘De Nederlandse inbreng op dit terrein staat internationaal hoog aangeschreven. Nederland neemt daarin, met onder meer pionierende academische instituten en bedrijven een vooraanstaande positie in. Dat SHINE destijds voor de Nederlander Harrie Buurlage heeft gekozen als directeur voor de Europese operatie, is dan ook geen toeval. Dat zal ongetwijfeld ook hebben meegewogen in de beslissing van SHINE om zich in Groningen te vestigen. En dat kan leiden tot allerlei spin-off activiteiten, op academisch vlak, maar ook voor bedrijven als dat van ons en onze toeleveranciers.’ www.vongahlen.com www.shinemed.com

die vorig jaar aan zouden schuiven: ondernemer Joop Roodenburg van de gerenommeerde megakranenbouwer Huisman, serial entrepreneur Crijn Bouman van ROCSYS, de fascinerende duizendpoot en ondernemer Emo van Halsema en de zeer spraakmakende lector Betekeniseconomie Kees Klomp. Zij zullen geïnterviewd worden door de aimabele maar scherpe Carolien Meijer, manager strategic marketing bij Bronkhorst High-Tech in Ruurlo, en de doortastende Hans Streng, voormalig ceo van onder meer Luxexcel en Epyon en tegenwoordig

investment-adviseur bij Set Ventures. Link Magazine organiseert de DISCA jaarlijks in samenwerking met ING en ISAH. Voor nadere informatie kijk op www.linkmagazine.nl of mail naar disca@linkmagazine.nl. Via dit adres kunt u zich nu ook al aanmelden.

AEBI SCHMIDT VERHUIST PRODUCTIE NIEUWE VEEGMACHINE NAAR HOLTEN Aebi Schmidt, dat onder meer strooimachines en veegmachines produceert, breidt de productie op de locatie in Holten uit. De nieuwe assemblagelijn, bedoeld voor de SK660-veegmachine, zal in september klaar zijn. De machine wordt nu nog gemaakt bij Aebi Schmidt in Zuid-Duitsland, maar vanwege toegenomen drukte is op die locatie geen plek meer en is er daarom binnen het bedrijf verhuisd. Binnenkort vindt de productie van de SK660 – die op een truckchassis wordt gemonteerd – plaats in Overijssel. Arjan Ester, ceo van Aebi Schmidt Nederland en België, ziet ernaar uit. ‘Ons bedrijf heeft naast Holten meerdere productielocaties, verspreid over Duitsland, Zwitserland en Polen. Toch is bewust voor Holten gekozen: hier hebben we onder andere de kennis van de vrachtwagenaanpassingen en -opbouw voor dit voertuig. Daarnaast speelt mee dat we in Holten ervaren zijn waar het gaat om productie-efficiëntie.’ Juist dat laatste kwam goed van pas, zegt Ester. Meer vierkante meters komen er voor Aebi Schmidt in Holten immers niet bij, in plaats daarvan moest de locatie het bestaande proces opnieuw inrichten voor de

benodigde ruimte voor de productie van de SK660. Peter Krook, head plant Netherlands bij Aebi Schmidt, noemt het een optimalisatieslag. ‘We hebben de productielijn voor strooimachines compleet opnieuw ingericht en zijn daarbij van zestien naar twaalf stappen gegaan. Enkele stappen bevatten nu meer werklast; de doorlooptijd is verkort, maar de takttijd is hetzelfde gebleven. Daarnaast hebben we ruimte gewonnen met de verhuizing en de complete herinrichting van het magazijn, waarbij meer capaciteit is gecreëerd op minder vierkante meters.’ Met de uitbreiding van de productie komen er in de toekomst zo’n 25 arbeidsplaatsen in Holten bij. Dit als aanvulling op de huidige ruim tweehonderd arbeidsplaatsen die in Overijssel hun bijdrage leveren in ’s werelds grootste zoutstrooimachinefabriek. De extra functies zijn nog niet ingevuld, vertelt Ester. ‘We zoeken nieuwe medewerkers op elk niveau, zowel qua planning, assemblage als engineering.’ Ervan uitgaande dat de arbeidsplaatsen tijdig en voldoende worden ingevuld, gaat de productie van de SK660 volgens Krook in november van start. www.aebi-schmidt.com/nl/

GROEIAMBITIES NOPEN FRENCKEN TOT NIEUWBOUW Frencken Mechatronics Europe wil de komend jaren blijven groeien in markten als de semicon, de analytische en de medische markten. ‘Bij de start van ons huisvestingplan hadden we de ambitie om onze omzet ruwweg te verdubbelen in de vijf erop volgende jaren’, formuleert vice president mechatronics Europe Raymond Willems het omzichtig. Om alle extra activiteiten die daarvoor nodig zijn te herbergen, zijn extra vierkante meters nodig, zo werd op basis van een analyse geconcludeerd. ‘We hebben gekeken met welke programma’s we die groei zouden kunnen realiseren. Vervolgens werd duidelijk dat we daarvoor in onze huidige twee gebouwen te weinig ruimte hebben, cleanroom en non cleanroom. Optimalisatie van het vloergebruik zou te weinig soelaas bieden. Dus zijn we gaan kijken of we een nieuw, groter gebouw zouden kunnen neerzetten ter vervanging van een van de twee huidige gebouwen. Bij voorkeur hier op

bedrijventerrein De Hurk in Eindhoven, wat natuurlijk wel zo prettig is voor ons personeel. Deze mogelijkheid deed zich voor met een bestaand pand, dat echter niet voldeed aan de huidige eisen en qua oppervlakte. Dus breken we het af en bouwen op dezelfde plek een groter, nieuw gebouw.’ De extra vierkante meters zullen vooral nodig zijn voor de assemblage-activiteiten van Frencken. De system supplier houdt zich ook bezig met engineering en metaalbewerking (machining), maar het zijn met name de samenbouwactiviteiten die extra ruimte vragen, aldus Willems. ‘Wij zullen grotere systemen gaan bouwen, soms ook in grotere series. Voor nieuwe projecten voor nieuwe klanten, maar ook omdat bestaande klanten meer en omvangrijker assemblagewerk bij ons uitbesteden. Dat is de trend. Op onze beurt zullen wij bezien bij welke toeleveranciers hier in de regio of in Azië – waar we eigen vestigingen hebben –

Frencken wil de nieuwbouw voorjaar 2022 betrekken. Foto: Frencken

we meer samenbouw van eenvoudigere submodules kunnen neerleggen. We zullen ook maatregelen nemen om de vierkante meters zo goed mogelijk te benutten, bijvoorbeeld door in onze warehouses met hoge stellingen te gaan werken.’ Het nieuwe pand, aan de Dillenburgstraat in Eindhoven, krijgt een footprint van 14.000 vierkante meter. Van de twee

huidige panden zal dat aan de Hurksestraat 20, zo’n 10.000 vierkante meter groot, voor nieuwe huurders beschikbaar komen. Inmiddels zijn de sloop- en bouwactiviteiten gestart. Het is de bedoeling dat het nieuwe onderkomen in april volgend jaar betrokken kan worden. www.frenckengroup.com

juni 2021

FRENCKEN IS ‘EMBEDDED’ IN

TOP 10 HIGH-TECH COMPANIES WORLDWIDE

PRECISION COMPONENT MANUFACTURING

PRODUCT DEVELOPMENT & ENGINEERING

HIGH LEVEL ASSEMBLY

LET’S CREATE SUCCESSFUL SOLUTIONS TOGETHER Frencken is the connector in the high-tech chain: for semiconductor, analytical equipment and medical technology that make a real difference to the quality of our lives. Add more value to your product development, manufacturing operations and business processes with Frencken as your partner. www.frenckengroup.com www.frencken.nl

Your career starts here...

leading at the edge of technology

UIT DE MARKT SAMENWERKING ‘GOUDEN DRIEHOEK’ MOET INNOVATIEKRACHT FRUITSECTOR BORGEN Afgelopen maand is de bouw van de Fruit Tech Campus Innocation Hub van start gegaan. ‘Innocation’ is een samentrekking van ‘innovatie’ en ‘educatie’ want de hub moet hét centrale punt worden voor innovatie en educatie op het gebied van fruit, technologie en data. Een innovatief leer- en werkcentrum waar onderwijs, regio en bedrijfsleven elkaar ontmoeten. Het onderwijs gebruikt de Innocation Hub voor praktijklessen en onderzoekend leren, aldus directeur Harrij Schmeitz. Bedrijven kunnen de faciliteiten benutten voor onderzoek, demo’s en meetings. Begin 2020 hebben Helicon Oplei-

dingen en Royal FruitMasters geconstateerd dat Helicon Geldermalsen één van de weinige is die een volledige (mbo)-fruitteeltopleiding aanbiedt in Nederland. Door het dalende leerlingenaantal is er het risico dat mbo-onderwijs gericht op fruitteelt in Nederland gaat verdwijnen. Daarom is een verkenning uitgevoerd naar de toekomst van het fruitteeltonderwijs in Geldermalsen. Conclusie is dat vernieuwing van het onderwijsprogramma nodig is. Zowel wat betreft de vorm (beroepsopleidende leerweg (BOL)/beroepsbegeleidende leerweg (BBL)) als de inhoud (van teelt naar een bredere opleiding met

KUYER KOPLOPER DIGITALISERING METAALBEWERKING De verhalen over automatisering en digitalisering in de maakindustrie hebben vaak betrekking op machinebouwers, die engineering als kerncompetentie voeren. Maar ook metaalbewerkers, met de focus op productie, staan niet stil. Onder hen is Kuyer Metaal in Nijkerk een voorloper. Als high-end metaalbewerkingsbedrijf voor de machinebouw en industrie zet Kuyer in op comakership en langdurige relaties met opdrachtgevers. Die vragen, naast productkwaliteit, om ketensamenwerking en leverbetrouwbaarheid. Alle reden voor Kuyer om eerder al een cloudgebaseerd ERPsysteem van Exact in gebruik te nemen en nu eerste stappen te zetten met automatisering van de engineering en het machinepark. Kuyer ging in zee met PLM Xpert voor het PDM-systeem PRO.FILE als single source of truth en PROOM als samenwerkingsplatform. Daarnaast gaat het bedrijf werken met TruTops Boost, geleverd door Trumpf Nederland, voor de aansturing van de laseren buigmachines. ‘PRO.FILE is een oplossing voor het beheren, beheersen en integreren van productgegevens en documenten gedurende de complete levenscyclus van een product’, verklaart Bas Verbunt, business development manager bij PLM Xpert, het PRO.FILE Competence Center in Nederland. ‘En PROOM is een cloudgebaseerd uitwisselplatform, waarmee Kuyer de tekeningen die klanten sturen kan verwerken. Je kunt ermee werken in een webbrow-

ser of een speciale app, dus de klant hoeft er verder geen software voor te installeren. Zo is het een laagdrempelig en gestructureerd alternatief voor mailen. PROOM biedt een soort project room waar ketenpartners samen aan dezelfde data kunnen werken.’ Het voordeel van PRO.FILE is dat het multi-CAD is, dat wil zeggen bestanden van uiteenlopende tekenpakketten kan verwerken. ‘PRO.FILE kan omgaan met verschillende configuraties, wat betreft de eigenschappen en metadata van tekeningen. Die zijn tot op zekere hoogte gestandaardiseerd, maar als een klant in de configuratie specifieke velden gebruikt dan kan PRO.FILE die verwerken en ook doorsturen naar Exact. Wij hebben een bewezen integratie met Exact.’ De breedte en flexibiliteit in het verwerken van bestanden en het aanmaken van configuraties was voor Kuyer een doorslaggevende reden om te kiezen voor PLM Xpert, weet Verbunt. ‘We zijn nu bezig met de implementatie en de vertaalslag van de oude naar de nieuwe werkwijze bij Kuyer. We hebben hun mensen al getraind in het werken met PROOM en PRO.FILE, waaronder het aanmaken van nieuwe configuraties.’ Willem Ligtermoet, directeur van Kuyer Metaal: ‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder met digitalisering. Mijn droom is volledig papierloos te gaan werken.’ www.kuyer.nl www.plmxpert.nl www.exact.nl www.nl.trumpf.com

De Fruit Tech Campus Innocation Hub. Illustratie: Helicon

een technologische basis), en naamgeving en marketing van de opleiding. Daarvoor zijn nieuwe samenwerkingen nodig. Helicon Geldermalsen (mbo, teeltprofiel) en Aeres (vmbo-mbo-hbo agritechniekprofiel) hebben uitgesproken gezamenlijk deze uitdaging in een publiek-private samenwerking met onderwijs en bedrijfsleven, aan te willen gaan. Dat komt samen in de Fruit Tech Campus Innocation Hub. Overigens wordt niet alleen de hub het platform van het vernieuwde

‘fruitonderwijs’. Ook de sector zelf gaat daar nadrukkelijk een rol in spelen door aan het onderwijs bedrijfsfaciliteiten ter beschikking te stellen: de proeftuinen, sorteer- & verpakkingsfaciliteiten, koel- en bewaarfaciliteiten en de mechanisatie equipment, et cetera. Samenwerking in de gouden driehoek van onderwijs en onderzoek, bedrijfsleven en overheid met hierin de student centraal, is de basis van de Fruit Tech Campus Innocation Hub, zo stelt Schmeitz. www.fruittechcampus.nl

juni 2021

High-speed diverters

Track design flexibility

Purely magnetic holding

ACOPOStrak Ultimate Production Effectiveness www.br-automation.com/ACOPOStrak

ROI

OEE TTM

Enabling the adaptive machine. Like no other transport system.

UIT DE MARKT WIE INZET OP SERVITIZATION KAN ZICH ONDERSCHEIDEN IN DE MARKT Vraag een industrieel mkb-bedrijf wat servitization is en er komt meestal wel een antwoord. Bedrijven kennen de term, maar ze weten nog niet helemaal goed wat ze er zelf mee kunnen. ‘Dat is jammer’, zegt Lars-Peter Reumer, partner bij Expectations in Wehl dat organisaties begeleidt bij het denken vanuit klantperspectief. ‘Want servitization biedt een toekomstbestendige invulling van je onderneming. Je kunt je ermee onderscheiden in de markt, meer dan enkel en alleen met je producten.’ Reumer rondde onlangs de masterstudie Finance & Control/Registercontroller af aan de Universiteit van Maastricht en wijdde zijn scriptie aan servitization: waarom zijn er zo weinig succesvolle voorbeelden bij mkb’ers in de maakindustrie? Ontbreekt het aan kennis, ondervinden ze obstakels bij het switchen naar een ander businessmodel? Wat is nodig om mkb’ers dit concept te laten omarmen? Niet dat servitization de heilige graal is. Het moet bij een bedrijf passen en bovendien voegt elk bedrijf op zijn eigen manier allang diensten toe aan zijn producten, bijvoorbeeld alleen al door onderhoud te plegen op de installed base. Eigenaar Mike van Beek van Expectations: ‘Je hoeft niet meteen de meest uitgebreide stap in servitization te zetten. Servitization wordt vaak als iets heel bijzonders gebracht. Een heel simpele stap op weg naar meer omzet uit service kan zijn het opleiden van medewerkers bij je klant. Veel verder gaat het realtime uitlezen van data bij de klant en het monitoren van zijn processen. Maar begin eens met zo’n kleine stap.’

Bedrijven kunnen er in ieder geval bewuster mee omgaan, benadrukt Lars-Peter Reumer: ‘De veranderingen gaan razendsnel in de markt. Hoe kan jouw bedrijf waarde creëren in de vorm van diensten? Veel maakbedrijven hebben dat niet van huis uit meegekregen: ze denken inside-out, vanuit de techniek, vanuit bestaande producten die ze steeds beter proberen te maken. Maar dat is op termijn niet voldoende. Klanten verwachten meer van zowel producten als service.’ Voor zijn onderzoek spitte Reumer eerst een hoop literatuur door, waaronder ook klantverwachtingen vanuit de Expectations Monitor. Wie weet wat de klant echt wil, kan er pas op inspringen. Uit deze klantverwachtingen blijkt 60 procent te gaan over materiële zaken en 40 procent over immateriële zaken. Materiële verwachtingen hebben vaak te maken met voor de hand liggende wensen en eisen over onder meer prijs en technische specificaties van een product. Daaronder ligt een wereld van immateriële verwachtingen, waarin het juist draait om zaken als meer services, samenwerken en toegevoegde waarde. Reumer: ‘Bedrijven denken dat ze hun klanten kennen, maar je komt er niet met een accountmanager die toevallig iets opvangt tijdens een klantbezoek. Het moet veel dieper gaan. Laat klanten zelf expliciet vertellen wat ze precies van je verwachten en vraag door.’ Wees niet terughoudend om klanten te bevragen: driekwart wil graag in dialoog met zijn toeleveranciers, weet Reumer. Vervolgens is het zaak dat medewerkers van sales, inkoop, productie en

financiën sámen in gesprek gaan hoe er ingespeeld kan worden op die verwachtingen en wat dat voor andere business en manier van werken gaat opleveren. Van Beek: ‘De gehele organisatie speelt mee in dit spel.’ Reumer hield ook Lars Peter Reumer. Foto: Expectations diepte-interviews met mkb’ers. ‘We gaande klantkennis. ‘De waan van de spraken een half uur af, maar uitdag heerst, het management gunt eindelijk werd het vaak anderhalf zich vaak niet de tijd om een stap uur, het thema servitization leeft. terug te doen en te bedenken waar ze Elk bedrijf zei dat kwaliteit leveren naartoe willen. En toch is dat belangprioriteit nummer één is. En dat ze rijk: in plaats van doorgaan, doorgeen frontrunners zijn als het gaat om het inzetten op meer dienstverle- gaan, doorgaan kunnen ze eens gericht kijken wat ze aan het doen ning.’ Tegelijkertijd geven ze aan dat zijn met hun bedrijf en of meer ze wel willen toegroeien naar een omzet uit diensten mogelijk is.’ meer outside-in gestuurde onderneDe masterscriptie van Lars-Peter ming. Dat vinden ze lastig omdat ze Reumer is op te vragen via: toch nog sterker taak- dan klantgeolpreumer@me.com riënteerd zijn en eerder technische www.expectations.nl/nl productkennis hebben dan diep-

GF MACHINING SOLUTIONS PARTNER DUITS KENNISCENTRUM GF Machining Solutions in Lomm is een samenwerking aangegaan met het Kompetenzzentrum für Spanende Fertigung (KSF) in het Duitse Tuttlingen. Het KSF is onderdeel van Hochschule Furtwangen en richt zich onder andere op de ontwikkeling van nieuwe productieprocessen binnen de industrie voor medische hulpmiddelen. Dat laatste doet het centrum nu ook samen met GF Machining Solutions, dat bij het

KSF onlangs een AgieCharmilles LASER P 400 U Femto Flexipulse installeerde. De machine heeft infrarood- en groene laserbronnen, wat grip biedt qua vermogen, pulsvorm en duur. Met de LASER P 400 U kan de gebruiker veel oppervlakken bewerken, inclusief antibacteriële en sterk waterafstotende structuren. www.gfms.com, www.kompetenzzentrumfuerspanendefertigung.de

Govers Accountants/Adviseurs Onze klanten behoren tot de top in hun sector, of wij ondersteunen hun ontwikkeling daar naar toe. Dat doen we door een hoge kennis van de waardeketens, door focus op performanceverbetering, en door actieve oriëntatie op de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen met aantrekkelijke verdienmodellen. Beemdstraat 25

T 040 2 504 504

5653 MA Eindhoven

F 040 2 504 599

Postbus 657

E mencke@govers.nl

5600 AR Eindhoven

I www.govers.nl

Verdere groei en ontwikkeling RR Mechatronics mogelijk dankzij samenwerking Isah. Wil je weten hoe? Kijk op de achterpagina

Maak het met Isah.

juni 2021 29-03-2021 11 17:37

INNOVATIE DRAAIT – DOOR DIGITALISERING MEER DAN OOIT – OM OPENHEID EN DELEN

OOG VOOR ALLES, OP ELK MOMENT

THEMA SYSTEEMDENKEN: EEN HOLISTISCHE KIJK OP DE COMPLETE WAARDEKETEN Om de machinebouw competitief te houden is een – zo holistisch mogelijke – kijk nodig op de complete waardeketen. Een multidimensionale,

Voor succesvolle innovatie in de machine- en apparatenbouw volstaat het niet meer om een slimme systeemarchitectuur te ontwerpen die past bij de wensen van de klant en de inrichting van de supplychain. Want naast de primaire functionaliteit en de maakbaarheid telt tegenwoordig ook de digitalisering, die nieuwe waarde kan geven aan machine of apparaat. Bij dit alles komt de eindgebruiker steeds beter in beeld.

ketenintegrale wijze van het definiëren van de functie die de klant vraagt en van het zoeken naar de oplossing daarvoor. Zo ontstaat een oplossing die optimaal rekening houdt met de technologische specialismen van de toeleveranciers en met de functionele eisen vanuit de markt van de klant en zelfs diens klant. Maar

DOOR HANS VAN EERDEN

ij innovatie in de machine- en apparatenbouw is een centrale rol weggelegd voor de systeemarchitect. Niet alleen bij de oem’er, maar ook bij diens system suppliers. Een voorbeeld is NTS, met het hoofdkantoor in Eindhoven, dat zich toelegt op integrale system engineering. Systeemarchitect Rens van den Braber legt uit wat NTS daaronder verstaat. ‘Het gaat niet alleen om de techniek en de specificaties, maar ook om de vraag hoe het ontwerp past in de bedrijfsprocessen van de klant en hoe je het ontwerp voorbereidt op de strategie in je eigen supplychain, met bijvoorbeeld local-forlocal productie.’ Het omvat niet alleen alle engineeringdisciplines maar ook de complete waardeketen, van componentenleverancier tot eindgebruiker. Die brede scope kan NTS bestrijken omdat het veel complementaire competenties onder één dak heeft en ook eigen maakbedrijven. Onmisbaar daarbij is kennis van de markt. ‘Wij willen de systeemarchitectuur kunnen aanpassen op de strategie van de klant, de behoeften van de markt of juist de onduidelijkheid over de richting waarin de markt zich beweegt. Daarom verdiepen wij ons in die markt van onze klant.’ Collega-

TUSSEN R EN D Een terugkerende ‘discussie’ met klanten gaat over de taakverdeling binnen r&d in de eerste fase van een project. Van der Kroon voelt zich vooral aangesproken door ‘vage’ projecten, waarin nieuwe techniek moet worden geïntegreerd of nieuwe markten worden bediend. ‘Dan zitten we tegen de research-kant van r&d aan, maar veel klanten vinden wat wij dan doen toch development.’ Van den Braber: ‘Voor een nieuwe machine die een bepaald proces moet invullen, vind ik de procesontwikkeling typisch de verantwoordelijkheid van onze klant. Maar op gebieden zoals printing hebben wij best veel ervaring en dan moeten wij de klant soms uitleggen wat hij allemaal nog moet ontwikkelen voordat hij zijn proces onder controle heeft. Ik weet niet of in r&d het grensvlak van wie wat doet aan het verschuiven is, maar we werken wel steeds intensiever samen met klanten op research-gebied.’

BREED TEAM De intensieve samenwerking vereist ook dat de systeemarchitect van de system supplier bij de klant, de oem’er, een technische counterpart heeft. Van den Braber: ‘Als die er niet is, is dat een recept voor problemen later in het project. Het

‘OPENHEID IN COMMUNICATIE WORDT STEEDS BELANGRIJKER. DAARDOOR ZIET IEDEREEN DUIDELIJKER ZIJN ROL EN TOEGEVOEGDE WAARDE’

systeemarchitect Ivan van der Kroon: ‘We gaan natuurlijk af op informatie die de klant ons verstrekt, maar doen zelf ook marktonderzoek, kijken wat er speelt aan trends en roadmaps en proberen dat vanuit meerdere bronnen bevestigd te krijgen.’

juni 2021

hoeft niet per se een systeemarchitect te zijn, het kan ook een lead engineer of een disciplinearchitect zijn; dat is net hoe de klant is ingericht.’ Samen met de projectleider en wellicht ook een accountmanager vormen zij de kern van het projectteam. Wat Van der Kroon betreft wordt dat

hoe ontwikkel je nu zo’n holistisch perspectief en wat voor competenties zijn er nodig in je organisatie? Ondersteunt de verdergaande digitalisering en het toenemende belang van software zo’n holistische benadering? Mag je die – behalve van de oem’er – ook verwachten van de 2nd en 3trd tier supplier?

• ‘Wij willen de systeemarchitectuur kunnen aanpassen op de strategie van de klant, de behoeften van de markt.’ • ‘We zijn gewoon één team dat één machine probeert te bouwen.’ • ‘Er is sprake van een veel grotere samenhang der dingen; dat kun je wel holistisch noemen.’ • ‘Fysieke apparaten ondervinden concurrentie van software.’ • ‘Als ondernemer moet je niet bang zijn dat mensen met jouw ideeën aan de haal gaan, maar juist de samenwerking zoeken.’

team verder zo breed mogelijk ingevuld. ‘Zo nodig wil ik ook onze cnc-programmeur in het team of een specialist van een externe toeleverancier of juist van de klant. Als je het integraal doet, weet je waar je aan toe bent, zonder dat je meteen allerlei formele afspraken moet maken. We zijn dan gewoon één team dat één machine probeert te bouwen.’ Van den Braber: ‘Openheid in communicatie wordt steeds belangrijker. Daardoor ziet iedereen duidelijker zijn rol en toegevoegde waarde. Je gaat met een open houding met elkaar om tafel om een efficiënt team te bouwen dat zo snel mogelijk aan de finish komt. Ja, ik denk wel dat teams groter zijn geworden, met inbreng vanuit meer verschillende partijen. Maar een groot team hoeft niet te betekenen dat de communicatie naar de klant verwatert of onduidelijk wordt.’

STEEDS COMPLEXER De wereld wordt steeds complexer, vat Emo van Halsema de uitdaging bij innovatie samen. ‘Vroeger kwam je nog weg met één oplossing voor één probleem. Dat lukt niet meer, er zijn nu te veel stakeholders bij de waardeketen betrokken.’ Vanuit een procestechnologische achtergrond houdt Van Halsema zich bezig met de ontwikkeling van sensoren, analyseapparatuur en software voor data-analyse. Ruim tien jaar deed hij dat in zijn eigen bedrijf HaloteC Instruments, dat hij in 2013 in twee delen heeft verkocht. Eén deel kwam in handen van Lely Industries, waar Van Halsema in dienst trad als chief scientist. ‘Ik was er onder meer verantwoordelijk voor sensoren en het opzetten van een data-infrastructuur.’ Daarnaast startte hij samen met een compagnon Datamole, dat in Praag (Tsjechië) is gevestigd en projecten doet voor bedrijven als Lely, Thermo Fisher Scientific en Agrifac op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) en het industriële internet of things. Intussen is hij ook als eenpitter actief, onder de naam Felan Innovations. ‘Ik richt me op innovatie rond sensoren, meten, dataanalyse en machine learning voor grote partijen.’

TRACEABILITY Als uitvloeisel van de toenemende betrokkenheid van stakeholders noemt Van Halsema het belang van traceability van componenten en producten. Hij verwijst naar zijn eigen ervaringen bij Lely, dat vooral bekend is van de melkrobots. ‘De food heeft tegenwoordig dierenwelzijn hoog op de agenda staan. De consument wil dat producenten kunnen aantonen dat blije koeien de melk hebben geproduceerd. Verder moeten gezondheidsclaims voor voeding kloppen, dus je moet kunnen bewijzen dat er geen rommel in zit en dat het gezond is. Over de gehele supplychain moeten dingen worden gemeten. Er is sprake van een veel grotere samenhang der dingen; dat kun je wel holistisch noemen. Dan kom je niet meer weg met die ene oplossing voor een subprobleem. Je moet het hele verhaal snappen om te zien hoe jouw oplossing daarin past. Dat vraagt nogal wat van je bedrijf, want je moet mensen hebben die al die aspecten snappen, dus niet alleen engineers voor de verschillende disciplines, maar ook mensen die begrijpen wat er met je oplossing gebeurt en hoe dat samenhangt met de andere schakels in de keten.’

GEEN KETENREGIE Van Halsema pakt de zuivelsector er weer bij. Lely verkoopt zijn melkrobots aan boeren, die hun melk leveren aan zuivelproducenten zoals FrieslandCampina, die op hun beurt retailers als Ahold en Jumbo van zuivelproducten voorzien. Omdat de eindklanten, de consumenten, waarde hechten aan gezonde producten en blije koeien in de wei, stellen de retailers eisen aan de zuivelaars, die ze op hun beurt doorvertalen naar de boeren. ‘Uiteindelijk heeft iedereen met elkaar te maken en sijpelt die vraagstelling van de consument door in de hele supplychain. Bij Lely werken mensen die al die aspecten moeten kunnen afdekken, van boer tot consument.’ Iedere partij in die waardeketen moet geld verdienen, dus ziet Van Halsema geen rol voor een

Illustratie: Josje van Koppen

ketenregisseur. ‘De hele keten bestieren zal niet lukken. Het draait om vertrouwen tussen mensen die elkaar kennen en open zijn over dingen die misgaan. Dat schept een band en nodigt de ander uit om ook opener te zijn, zodat je van elkaar kunt leren. Op het moment dat je gaat samenwerken, word je gedwongen om beter na te denken over wat je toegevoegde waarde in de keten is. Daar moet je de beste in zijn en andere dingen kun je uitbesteden. Dat is een mentale transitie waar veel bedrijven nog mee worstelen. Bij Lely heb ik zelf aan de transformatie naar een opener bedrijf bijgedragen. Ze werken nu bijvoorbeeld meer met universiteiten en start-ups samen, halen nieuwe kennis en kunde binnen.’

MACHINE ALS MEETINSTRUMENT Lely moet zorgen dat de kwaliteit van de melk die met behulp van hun robots wordt geproduceerd, aansluit bij de wensen van zuivelaars, want dan krijgen boeren een betere prijs. Het bedrijf praat

daarom met alle stakeholders in de keten, weet Van Halsema, over wat zij belangrijk vinden, om te zorgen dat het product van de boer zo goed mogelijk uit de koe komt. ‘Lely is van origine een machinebouwer. Ze hebben het melken geautomatiseerd en dat gaat goed, dus nu maken ze zich druk over de extra’s. De robot mag bijvoorbeeld nooit stuk gaan, dus doen ze aan predictive maintenance op basis van data die ze uit de machine halen.’ Apparaten en machines transformeren dus in meetinstrumenten en krijgen daarmee een andere waarde. In een sector als de glastuinbouw komen ook robots op, bijvoorbeeld om vruchten te plukken, maar als ze er toch zijn, kunnen ze ook prima de plantgroei meten of ziektes detecteren. ‘Als je er niet in meegaat om systemen of machines die primair bedoeld zijn voor iets ‘simpels’, van extra functies te voorzien, dan kun je het wel vergeten.’ LEES VERDER OP PAGINA 14

juni 2021

THEMA SYSTEEMDENKEN: EEN HOLISTISCHE KIJK OP DE COMPLETE WAARDEKETEN VERVOLG VAN PAGINA 13

dat zich toelegde op het registreren en afvoeren van lease-ICT-apparatuur leerde hij de toegevoegde waarde van informatie kennen. In 2014 richtte Jaspers Connected Molecules op, dat kantoor houdt in Heemstede. Daarmee ontwikkelt hij oplossingen om allerlei apparaten die elk hun eigen ‘taaltje’ spreken met elkaar en het web te verbinden. Bijvoorbeeld op een tankstation de koffiemachine en de wasstraat met bijbehorende betaalterminals, barcodescanners en/of muntwisselaars. Grote klanten van Connected Molecules hebben soms wel tientallen verschillende (selfservice) apparaten op duizenden sites over de hele wereld staan. De uitdaging is dan om die apparaten met elkaar en met een centrale gateway te laten communiceren.

ANDER BUSINESSMODEL Emo van Halsema: ‘Vroeger kwam je nog weg met één oplossing voor één probleem. Dat lukt niet meer, er zijn nu te veel stakeholders bij de waardeketen betrokken.’ Foto: Felan Innovations

SLIM MET SENSOREN De voortschrijdende digitalisering is hier natuurlijk een drijvende kracht en die raakt ook het werk van de systeemarchitecten bij NTS. Van den Braber: ‘Een paar jaar geleden kregen we het verzoek om alle apparatuur in de machines die we ontwerpen aan te sluiten op een bus, zodat data kunnen worden uitgelezen. Een tijdje terug hadden we een project waarin na oplevering van een machine nog een extra fase volgde waarin we predictive maintenance voor die machine moesten uitwerken. Voor alle benodigde sensoriek hebben we de competenties in eigen huis. En tegenwoordig gaat hier geen machine zonder ethernetverbinding meer de deur uit.’ Richting de eigen supplychain gebruikt NTS de digitalisering voor meer datauitwisseling met toeleveranciers. Wij willen dat het maakproces voor kritische delen beter is te voorspellen en preventief te corrigeren.’ Van der Kroon: ‘We verwachten van toeleveranciers dat ze aan statistical process control doen. En als ze dat niet doen, gaan we soms zelf de variatie in hun producten in kaart brengen.’

‘Telkens weer verdiepen we ons in de klant, maar naarmate onze bibliotheek van communicatieprotocollen groeit, hebben we steeds meer standaardproducten tot onze beschikking en schuiven we in onze projecten naar configure-to-order.’ Lokale serviceproviders leggen dan de fysieke verbindingen, installeren de gateway en verzorgen vervolgens ook het predictieve onderhoud op basis van data die worden verzameld over de conditie van de betreffende apparaten. De retailers gaan er intussen toe over die serviceproviders te betalen op basis van het gebruik van de apparaten, want daarin ligt de waarde van hun diensten. Dat geldt ook voor Connected Molecules zelf. ‘Voor de retailers ligt onze waarde erin dat wij betaaltransacties faciliteren en zo bijdragen aan meer omzet, omdat er geen drempel meer is voor consumenten om de

selfservice machines te gebruiken.’ Voor de apparatenbouwers geldt dit businessmodel nog niet. Zij werken nog volgens bouwen/verkopen en uurtje-factuurtje service.

VAN HARDWARE NAAR SOFTWARE Verandering van businessmodel wordt des te urgenter nu functies die nog in hardware zitten steeds meer verschuiven naar software, stelt Jaspers. ‘AI helpt daarbij. Een legeflessenautomaat is nu nog een duur ding, maar met een paar camera’s kom je al een heel eind. De foto’s kun je lokaal verwerken voor het herkennen van de verschillende soorten flessen, met hulp van open source software zoals TensorFlow (voor machine learning, red.). De toegevoegde waarde waarvan fabrikanten nu nog denken dat die in hun apparaten zit, gaat in het digitale zitten. Bits eat the physical objects. Waarom zou je nog een barcodescanner nodig hebben als je in je smartphone al een goede camera hebt en een scan-app. Waarom een dure plc van Siemens kopen, als je met je Raspberry Pi-computertje van een paar tientjes meer rekenkracht en interfaces hebt en niet vastzit aan Windows voor de programmering. Fysieke apparaten ondervinden concurrentie van software.’

UITVINDER ÉN EINDGEBRUIKER Niet dat hardware overbodig wordt. Neem de medische wereld, waar zorg voor de fysieke gezondheid van mensen vraagt om fysieke apparaten. Daar vindt nog altijd veel innovatie plaats. Als er ergens veel partijen meekijken, dan is het wel hier, van de uitvinder tot de eindgebruiker, medicus dan wel patiënt. Daartussen bevinden zich dan nog spelers als ontwerper, producent, toeleverancier, technologiepartner, certificeringinstantie en zorgverzekeraar. Dan is het om te beginnen wel handig als de twee uiteinden van de medische waardeketen, de uitvinder en de eindgebruiker, in één persoon zijn verenigd. Dat is het geval bij Robin Koops. Hij had in het Overijsselse

APPARATUUR VERBINDEN Machines en data, daar draait het tegenwoordig om. Hardware, software en de (datagebaseerde) diensten die daarmee kunnen worden aangeboden, moeten daarom integraal, holistisch, worden bekeken. Bart Jaspers is al dertig jaar actief op wat hij noemt het snijvlak van bits en ‘moleculen’, oftewel fysieke devices/apparaten. Met een bedrijf

juni 2021

Systeemarchitecten Rens van den Braber (links) en Ivan van der Kroon: ‘Het gaat niet alleen om de techniek en de specificaties, maar ook om de vraag hoe het ontwerp past in de bedrijfsprocessen van de klant en hoe je het ontwerp voorbereidt op de strategie in je eigen supplychain.’ Foto: NTS

35 JAAR

Goor al jong een eigen machinebouwbedrijf, dat hij in 1999 moest verkopen toen zijn ondernemerschap niet meer samenging met de suikerziekte (diabetes type 1) die hij bleek te hebben. Hij bleef echter actief en kwam op het idee van een kunstalvleesklier als draagbaar kastje, ter vervanging van het dagelijks spuiten van insuline.

SOLUTION PROVIDER voor de maakindustrie Consultancy Engineering Realisatie

ERVARINGSDESKUNDIGEN Koops ging met zijn uitvinding aan de slag en toen het tijd werd om personeel, subsidies en financiering aan te trekken, startte hij in 2012 met Inreda Diabetic; ‘inreda’ is Zweeds voor inregelen, naar het instellen van de bloedglucosewaarden bij patiënten. ‘Lange tijd was ik het enige ‘slachtoffer’, maar sinds 2021 zijn er ook mensen bij ons komen werken die zelf suikerziekte hebben. Een aantal draagt het systeem dat we intussen hebben uitontwikkeld en dat ik zelf ook al ruim twee jaar draag. Zo hebben we meerdere ervaringsdeskundigen in het eigen bedrijf. Andersoortige ervaringsdeskundigen, te weten medici, zijn al vijftien jaar betrokken. ‘Vanaf 2007 hebben we de eerste studies uitgevoerd, samen met het AMC. Het heeft wel twee jaar geduurd voordat we daar binnen waren.’ Inreda telt inmiddels vijftig medewerkers, van wie dertig in r&d, op alle relevante disciplines, van elektrotechniek en werktuigbouw tot medische technologie en biologie. Zij werken in projecten voor nieuwe technologie samen met medische en technische partners, zoals ziekenhuizen, universiteiten en kennisinstellingen als TNO. ‘Dat doen we om echt verder te komen met de technologie. Het uitontwikkelen naar een product doen we dan weer zelf, met oog voor de gebruiker.’

OPTIMAAL ZORGPAD Cruciaal voor toelating van een medisch product is de certificering. Die verloopt goed, maar kost wel veel tijd en bureaucratie, meldt Koops. Nadat de CE-markering voor machineveiligheid twee jaar geleden was afgerond, was het tijd om zorgverzekeraars erbij te betrekken, want een nieuw medisch product maakt alleen kans als het in het vergoedingensysteem wordt opgenomen. Menzis, de grootste zorgverzekeraar in Oost-Nederland, stapte als eerste in, meldt Koops. Dat resulteerde vorig najaar in het opzetten van een test met honderd proefpersonen. Met een tweede grote zorgverzekeraar start Inreda nu ook een project. ‘We willen rustig opstarten, want we moeten nog veel leren, bijvoorbeeld hoe we de organisatie efficiënter kunnen maken. Honderden apparaatjes opsturen en de mensen redden zich wel, zo werkt het helaas niet. We moeten de mensen echt aandacht geven. Als ze bij ons komen, hebben de meesten al serieus lang suikerziekte, met de nodige complicaties. Het kost dan tijd om ze goed op de rit te krijgen en dat heeft vooral te maken met de randvoorwaarden. Soms werkt de meting niet goed of slaan de hormonen niet aan die het kastje

Sinds 1986 bouwen wij mee aan de fabriek van de toekomst, met als doel ef ciënt,

exibel en foutloos

produceren. Van pick&place robots Robin Koops bestrijkt letterlijk de gehele waardeketen voor de kunstalvleesklier, als uitvinder én gebruiker. Foto: Jacq Roos

unieke productietools tot

volledige

assemblagelijnen.

Het

complete ontwikkelen realisatieproces doen wij in-huis met ons team van 40 experts.

toedient. Daarbij spelen heel veel factoren, zoals het medicijngebruik. Vanuit Inreda verzorgen we nu de eerste één à twee maanden de begeleiding van de proefpersonen en daarna gaan ze in principe terug naar het ziekenhuis. We gaan onderzoeken wat optimaal is: hoe moet het zorgpad eruitzien en naar welke dingen moeten we op voorhand kijken?’

SAMENWERKEN EN DELEN Als de test met de honderd proefpersonen goed uitpakt, is Inreda klaar voor opschaling. ‘We ontwikkelen nu de volgende generatie, een apparaat dat we in massa kunnen produceren. In Nederland is er al een potentieel klantenbestand van 150.000 mensen. We besteden de productie van componenten uit en blijven de assemblage zelf doen. In Goor hebben we nu een capaciteit van 30.000 stuks per jaar en kunnen we nog uitbreiden. In al die jaren heb ik veel medewerking gehad van mensen, instanties en overheden, zodat ik iets wil terugdoen door het hier te produceren. Dat is ook mijn boodschap: het belangrijkste is samenwerken en delen. Daar ontbreekt het wel eens aan. Mensen houden te veel dingen bij zichzelf en komen daardoor niet verder. Dat heb ik de afgelopen jaren wel geleerd. Als ondernemer moet je niet bang zijn dat mensen met jouw ideeën aan de haal gaan, maar juist de samenwerking zoeken.’ Openheid en holistisch denken zijn twee kanten van dezelfde medaille.

• www.nts-group.nl • www.datamole.ai • www.connectedmolecules.com • www.inredadiabetic.nl

www.sttproducts.nl

Leuringslaan 39 9356 VG Tolbert +31 594 729 700 info@sttproducts.nl

juni 2021

Innovar is onderdeel van

THEMA SYSTEEMDENKEN: EEN HOLISTISCHE KIJK OP DE COMPLETE WAARDEKETEN

PHOENIX 3D METAAL VERZILVERT WAARDE RUBBERPERSEN VOOR KLANTEN SAMEN MET LEVERANCIERS

‘HOE BETER LEVERANCIERS KLANTEISEN BEGRIJPEN, HOE MINDER DISCUSSIE’ Al meer dan twintig jaar legt Phoenix 3D Metaal zich toe op rubberpersen voor de productie van complexe, dubbelgekromde plaatwerkdelen. De waarde van deze technologie ligt in kostenvoordeel, design-uitstraling en functionele eigenschappen, zoals hygiëne. Om die waarde te verzilveren, onderhoudt het bedrijf uit Eindhoven intensieve contacten met zowel klanten als toeleveranciers en soms met beiden tegelijk. ‘De klant moet ook vertrouwen hebben in onze leverancier en kan misschien nog wel beter overbrengen wat de wensen zijn.’ DOOR HANS VAN EERDEN

ubberpersen is bij kleine en middelgrote series – honderden tot duizenden stuks – een alternatief voor dieptrekken, vanwege de lagere gereedschapskosten en kortere levertijden. ‘Wij zijn een allround plaatbewerker, met rubberpersen als usp’, vertelt directeur en mede-eigenaar Bernard van der Poel. ‘We bieden alleen aan als er rubberpersen bij het werk komt kijken, maar hebben alle conventionele technieken in huis. Vaak moeten we perswerk eerst nog kanten of samenstellingen lassen.’ Naast het kostenvoordeel ontlenen rubbergeperste delen hun meerwaarde vooral aan design én functionele producteigenschappen. De belangrijkste zijn lichtgewicht en stijfheid dankzij uitgekiende constructies, net als een verbeterde doorstroming van het proces; de afgeronde vormen van de geperste delen maken bewerkingen achteraf overbodig. Daarnaast zorgen die afgeronde vormen ervoor dat de delen goed zijn te reinigen, ook biedt de vormvrijheid meer uitstraling van het design. Phoenix 3D Metaal in Eindhoven bedient een breed scala aan klanten in de machine- en apparatenbouw, voor professionele en consumentenmarkten.

rubberpersen makkelijk bereiken’, verklaart Van der Poel. ‘Designbureaus zijn meestal goed bekend met de mogelijkheden en voordelen. Dat is vaak niet het geval bij machine- en apparatenbouwers die nog niet met ons hebben gewerkt. Als wij in een vroeg stadium bij een ontwerp worden betrokken, kunnen we ervoor zorgen dat het goedkoper en beter maakbaar wordt.’ Klanten komen soms met ontwerpen voor dieptrekken of thermovormen (van kunststof). ‘Wij bepalen dan met simulaties welke aanpassingen voor rubberpersen nodig zijn. Dat meedenken is een wezenlijk onderdeel van ons proces. Daarvoor hebben we zicht nodig op de waardeketen waarin de klant zich beweegt. Nieuwe klanten geven soms echter niet alle informatie vrij. Jammer, want als we mogen kijken naar het totaalontwerp waar we delen voor maken, komen we tot een betere oplossing. Dit intensieve voortraject, met simulaties en advies, nemen we voor eigen rekening. Ook omdat we bij het opstellen van een offerte moeten weten of iets maakbaar is.’

NABEWERKING

Zo gaat Phoenix 3D Metaal ook intensief in gesprek met toeleveranciers. ‘Naarmate wij op een hoger kwaliteitsniveau acteren, is het belangrijker dat zij weten waarvoor onze producten worden ingezet en bijvoorbeeld snappen waar VOORTRAJECT wel of niet een krasje op het product mag staan. Phoenix 3D Metaal heeft veel contact met designZo werken we met gespecialiseerde partijen voor bureaus die voor oem’ers werken. ‘De industrie het nabewerken van 3D-oppervlakken en speciale let steeds meer op design. Een machine of appaproducten voor onder meer ziekenhuizen. Zij raat moet goed ‘smoelen’ en dat kun je met moeten weten welke eisen daarvoor aan de oppervlakteruwheid worden gesteld en hoe ze het product na bewerking moeten verpakken. Hoe beter leveranciers de eisen van onze klanten begrijpen, hoe minder discussie, afkeur en kosten. De gesprekken daarover voeren we meestal één-op-één met een toeleverancier, Door strakke lijnen te gebruiken in het design van deze zijkap, is meer stijfheid gecreëerd. Zo kon het achterliggende frame bij deze mini-shovel komen te vervallen. maar soms zit de klant

Bernard van der Poel: ‘Meedenken met de klant is een wezenlijk onderdeel van ons proces.’ Foto’s: Phoenix 3D Metaal

erbij. Want die moet ook vertrouwen hebben in onze leverancier en kan misschien nog wel beter overbrengen wat de wensen zijn.’

SINGLE SOURCE Voor het ingangsmateriaal – metaalplaten – werkt Phoenix 3D Metaal met MCB als enige leverancier. ‘Voor rubberpersen heb je goed basismateriaal met bijbehorende certificaten nodig’, zegt Van der Poel, ‘dus hebben we gekozen voor single source. We delen onze inkoopprijzen met klanten en berekenen zowel een stijging als daling van materiaalprijzen door. Deze openheid is de basis voor vertrouwen in de samenwerking. Klanten weten dat we hen niet benadelen en goede prijzen krijgen vanwege onze volumecontracten bij MCB. Bovendien zorgen die contracten er in de huidige tijd van stijgende prijzen ook nog eens voor dat MCB er alles aan doet om een trouwe partner te blijven beleveren.’ Over single source gesproken: Phoenix 3D Metaal is dat op zijn beurt bij de meeste klanten voor rubberpersen. ‘Sommige bedrijven zien dat wel als een nadeel, maar volgens mij is het niet zo spannend. Onze persen zitten niet vol, de capaciteit is geen probleem. Bovendien zijn de kosten voor tooling niet hoog, dus als het een keer misgaat vallen de gevolgen mee. De klant kan wel werk, en de bijbehorende tooling, bij een tweede partij leggen, maar dat werkt vanwege de kleine series alleen maar kostenverhogend. Bij een onverhoopt probleem springen we meteen in de auto om het bij de klant op te lossen. Daar is hij meer bij gebaat.’

• www.phoenix3dmetaal.com • www.mcb.eu/nl juni 2021

THEMA SYSTEEMDENKEN: EEN HOLISTISCHE KIJK OP DE COMPLETE WAARDEKETEN

IEDEREEN IN DE KETEN KAN TOEGEVOEGDE WAARDE LEVEREN AAN HET EINDPRODUCT

‘ONDER TECHNICI ZIJN GOEDE LUISTERAARS VEEL MOEILIJKER TE VINDEN’

MICHIEL DE BRUIN MEDEDIRECTEUR PROTONIC Protonic is een kennisintensief familiebedrijf dat zich bezighoudt met de ontwikkeling en productie van elektronica voor de automatisering van machines, instrumenten en apparaten in tal van markten. www.protonic.nl

1 DESIGN FOR FUNCTION

Wat volgens dichter Willem Elsschot geldt voor het huwelijk, blijkt ook op te gaan voor een holistische kijk op de complete waardeketen: tussen droom en daad staan wetten en praktische bezwaren in de weg. Vijf bedrijven geven hun visie op integraal ontwerpen aan de hand van vier stellingen die Link Magazine hun voorlegde. Stellingen die bijna net zo lastig blijken als integraal ontwerpen, want de reacties erop zijn vaak indirect.

‘Engineers hebben van nature een voorkeur voor de technische oplossing. Naast de primaire functie van het product zijn produceerbaarheid en installeerbaarheid echter minstens zo belangrijk. Als een technisch hoogstandje onproduceerbaar blijkt, is immers niemand succesvol. Daarom werken we met een multidisciplinair team en streven we ernaar installateurs, productie en leveranciers vroegtijdig en gedurende het hele project te betrekken.’

2 HOLISTISCH DENKENDE 2ND EN 3RD TIERS ‘Bij leveranciers zit materiaal- en productkennis die vaak erg belangrijk blijkt voor de uiteindelijke oplossing. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat wij dingen bedenken die voor onze leverancier niet maakbaar zijn, of dat achteraf blijkt dat het product goedkoper te produceren was geweest als we andere keuzes hadden gemaakt. Omgekeerd geven wij leveranciers inzicht in het belang van bepaalde ontwerpkeuzes. Zo ontstaat een iteratief, agile-achtig proces waarin we gezamenlijk het kritieke pad en risico's in kaart brengen.’

DOOR WILMA SCHREIBER

3 DOORVRAGEN SCHAARSE KWALITEIT STELLING 1 DESIGN FOR FUNCTION Veel engineers komen niet verder dan ‘design for function’.

STELLING 2 HOLISTISCH DENKENDE 2ND EN 3RD TIERS Ook van 2nd en 3rd tier bedrijven mag je verwachten dat ze op holistische wijze nadenken over de vraag van hun klant.

STELLING 3 DOORVRAGEN SCHAARSE KWALITEIT Doorvragen bij de klant (en diens klant) om dat brede, holistische inzicht te krijgen, is een schaarse kwaliteit.

STELLING 4 VOORDEEL SOFTWARE-CENTRIC De trend naar software-centric vergemakkelijkt het holistisch ontwikkelen van een hightech systeem.

juni 2021

‘Klanten en leveranciers hebben soms het idee dat we te veel op hun stoel gaan zitten. Maar als je van elkaar begrijpt waarom het wenselijk is om naast de functionele requirements zoveel extra informatie uit te wisselen, groeit de bereidheid. Bijvoorbeeld als iedereen ervaart dat de total cost aanzienlijk omlaag kan door ook naar de totale life cycle van een product te kijken. Soms kan de klant tijdens installatie tientallen euro's besparen door het product iets duurder te maken of iets meer te investeren in de ontwikkeling.’

4 VOORDEEL SOFTWARE-CENTRIC ‘In industriële automatisering beperken functies zich vaak niet tot software, maar zijn actuatoren en sensoren nodig als interface met de omgeving. Voor het toevoegen van nieuwe functionaliteit is meestal ook extra hardware nodig. Doordat de kosten van hardware relatief sterker dalen dan die voor softwareontwikkeling, is het steeds beter te rechtvaardigen om extra functies aan de hardware toe te voegen. Dan ben je later in de software flexibeler om functionaliteit toe te voegen of uit te breiden. Daarnaast biedt tweedraads ethernet goedkopere en snelle interfacemogelijkheden om actuatoren en sensoren met de centrale besturing te koppelen. In zo’n schaalbaar modulair systeem zijn alleen de besturingssoftware en specifieke sensoren en actuatoren nog klantspecifiek.’

ERIC-JAN DEKKER

JAN TOURNOIS

ALGEMEEN DIRECTEUR

DIRECTEUR PILZ NEDERLAND

Ingenieursbureau Post en Dekker is al twintig jaar

Pilz biedt complete veilige automatiserings-

actief als system developer voor de maakindustrie.

oplossingen voor de machine- en installatiebouw,

Door het ontwikkelen en borgen van flexibele,

van sensoren en besturing tot actuatoren,

slimme en innovatieve productfamilies helpt het

aangevuld met bijbehorende softwaretools,

bureau oem’ers nieuwe business te creëren.

diagnose- en visualiseringssystemen en services.

www.postendekker.nl

www.pilz.nl

1 DESIGN FOR FUNCTION ‘Integraal denken is een slag die veel engineers nu maken of zouden moeten gaan maken. Bij oem’ers is de researchcomponent doorgaans nog redelijk functioneel gericht. Wil je echter een succesvolle machine ontwikkelen, dan wordt een holistische blik belangrijk. Bij elk ontwerp bekijken we daarom de life cycle van een module of systeem. Kan het goed verkocht worden, goed orderspecifiek gemaakt worden, is het goed in serie te produceren, is de supply chain erop ingericht? Hoe ziet assemblage eruit, kun je het servicen, supporten en eventueel terugnemen als het gerefurbisht moet worden? Daarin nemen we ook mee of het ontwerp past in het proces van de klant, diens strategie, businessaanpak en ICT-systemen.’

2 HOLISTISCH DENKENDE 2ND EN 3RD TIERS ‘Suppliers moeten meedenken: ik maak dit, wat gebeurt er voor en na mij in de keten? De vraag is wel of partijen er op dezelfde manier in zitten om kennis te delen. Er zijn nog genoeg bedrijven die vasthouden aan build-to-print: ze willen iets hebben en dat graag honderd keer, waarbij suppliers verder geen vragen kunnen stellen. Wil integraal denken succesvol zijn, dan moet je automatisch kennis delen en samenwerken. Ook kun je niet meer per afdeling of bedrijf iets over de schutting gooien, maar moet je echt samen over integrale aspecten praten.’

3 DOORVRAGEN SCHAARSE KWALITEIT ‘Systeemarchitecten en integraal ontwerpers leren tijdens hun opleiding door te vragen waarom klanten iets willen. Wat zijn de echte drivers van de klant én van de klant van de klant? Door via al die perspectieven naar een vraagstuk te kijken, komen ze tot integraal begrip en de specificaties voor die functie. Die kunnen tegenstrijdig zijn en vergen continu afweging. Als je bijvoorbeeld in de toekomst onderdelen van je systeem wilt kunnen upgraden omdat je betere technologie hebt, is het niet zo handig om die onderdelen in modules te stoppen die juist heel kostenefficiënt geproduceerd worden.’

4 VOORDEEL SOFTWARE-CENTRIC ‘Cruciaal voor holistisch ontwikkelen is dat je komt tot een 360-gradenvisie op de gebruiksspecificaties voor een hightech systeem. Dat je met verschillende petten op naar hetzelfde systeem kijkt en vanuit verschillende perspectieven een verhaal hebt over hoe een functie zou moeten functioneren. Hoe je daar vervolgens het beste ontwerp voor maakt, qua hardware en software, vloeit daar uit voort.’

1 DESIGN FOR FUNCTION ‘Engineers willen problemen oplossen en hebben het talent om convergerend te werken. Maar om ontwerpen contextueel correct te krijgen, moet je meer in teamverband kijken en de spanningen tussen behoeften in het project begrijpen. Engineers vinden dat de verkopers al snel iets bij ze over de schutting gooien. Omgekeerd vinden verkopers dat engineers altijd moeilijk doen over details. Hoe beter je als verkoper of manager behoeften van de klant weet te vertalen naar de taak dan wel verantwoordelijkheid van de engineer, hoe makkelijker een engineer ermee omgaat. En hoe beter het resultaat.’

2 HOLISTISCH DENKENDE 2ND EN 3RD TIERS ‘Hoewel alle toeleveranciers oog hebben voor hun toegevoegde waarde voor de klant, denkt slechts een beperkt aantal van hen na over de gevolgen van eigen handelen voor de rest van de keten. Onbewust focussen ze toch weer op hun eigen belang. De managementuitdaging is om rekening te houden met de behoefte van de klant van de klant en te bezien wat er noodzakelijk of gewenst is in de keten. Anders wordt het project alsnog technisch opgelost. Want je kunt van engineers van suppliers niet verwachten dat ze een antenne ontwikkelen voor het belang van de klant van de klant.’

3 DOORVRAGEN SCHAARSE KWALITEIT ‘Als je het heel platslaat, heb je twee typen mensen. Engineers willen een probleem oplossen. Projectmanagers denken meer open en generalistisch. Kunnen en willen luisteren naar de belangen van de klant en begrijpen welke behoefte daarachter ligt, is geen schaarse competentie. In onze werving zijn we echter beperkt tot de populatie van technisch experts, ze moeten immers ook technisch iets kunnen maken. En daar zijn goede luisteraars een stuk moeilijker te vinden. Technisch talent is minder sensitief en/of gericht op sociaal, juridisch, politiek of commercieel gebied.’

4 VOORDEEL SOFTWARE-CENTRIC ‘De eerdere normering en standaardisatie in hardware vindt nu gelukkig ook plaats in software. Applicaties worden opener en gaan steeds meer met elkaar praten. Wel stijgt de bewustwording van cybercriminaliteit. Direct gevolg is dat we alles willen dichttimmeren of hardwarematig zodanig ontwerpen dat het systeem onmogelijk gehackt kan worden. Met name innovatieve bedrijven zijn ontzettend bang dat hun bedrijfsvoering in één keer opengegooid wordt via koppelingen met software van derden. Open systemen zijn mooi en de droom van elke ontwikkelaar. Maar security staat in de weg.’

LEES VERDER OP PAGINA 21

juni 2021

THEMA SYSTEEMDENKEN: EEN HOLISTISCHE KIJK OP DE COMPLETE WAARDEKETEN VERVOLG VAN PAGINA 19

JACOB VLASMA

TIJS TEEPEN

VESTIGINGSLEIDER VIRO HENGELO

CTO MASÉVON GROUP

VIRO treedt als internationaal ingenieursbureau

Binnen Masévon Group houden vijf bedrijven zich

op als ontwikkelingspartner voor de industrie,

bezig met het ontwikkelen en bouwen van high-

waarbij de focus ligt op product engineering,

tech machines voor de hightech machinebouw,

machinebouw en industriële projecten.

semicon & elektronica, mobiliteit, energie en r&d.

www.viro-group.com

www.masevon.com

1 DESIGN FOR FUNCTION ‘Onze engineers focussen bij vraagstukken al lang niet meer uitsluitend op het functionele aspect. Daarvoor zijn producten te complex en vaak is bij klanten een multidisciplinaire totaaloplossing vereist om maximaal toegevoegde waarde te leveren. Als je bij productontwikkeling alleen naar deelsystemen kijkt, vergroot dit bovendien de kans op suboptimale oplossingen omdat dan de synergie ontbreekt.’

2 HOLISTISCH DENKENDE 2ND EN 3RD TIERS ‘Als 2nd tier of 3rd tier geven we kansen voor verbetering van het eindproduct altijd aan bij de klant. Je bent alleen niet altijd in de positie om te overzien of die verandering ook daadwerkelijk is door te voeren. Daarom is het van belang de ketenpartners te betrekken en gezamenlijk te kijken naar de beste totaaloplossing. Van iedereen moet de positie helder zijn, dan kan iedereen toegevoegde waarde leveren aan het eindproduct.’

3 DOORVRAGEN SCHAARSE KWALITEIT ‘Doorvragen bij de klant en diens klant hoort bij onze dienstverlening. Soms blijkt er dan een andere behoefte achter de oorspronkelijke vraag te liggen. Als de klant productontwikkeling bij ons neerlegt, kijken we naar onze eigen competenties en die van de klant. Ook is dan altijd sprake van co-development, zodat het product past bij hun toeleverketen en bij hun eigen productiemethodieken.’

4 VOORDEEL SOFTWARE-CENTRIC ‘In de ontwikkeling van een hightech systeem speelt de systeemarchitect een cruciale rol, meer nog dan een software-engineer. Hij moet een project in de volle breedte overzien en logisch opdelen in deelsystemen om te komen tot een optimale oplossing. En verder onderlinge afhankelijkheden bewaken en interfaces goed definiëren, beheren en bewaken. Dan kom je multidisciplinair samen tot een werkend geheel.’

1 DESIGN FOR FUNCTION ‘Voor een holistische blik in de keten moet je begrijpen wat er van a tot z moet gebeuren om een functioneel design te vertalen in produceerbaarheid. Zelfs als je zoals in ons bedrijf gezamenlijk een heel deel van de keten vormt, is dat lastig. Daarom stimuleren we engineers om al in het designstadium contact te zoeken met hun collega’s van productie. Dus de functie is slechts de start: je moet doorgaan tot en met de maakbaarheid.’

2 HOLISTISCH DENKENDE 2ND EN 3RD TIERS ‘Maakbedrijven met veel kennis van verspanen of lassen doen vaak voorstellen die alleen op produceerbaarheid gericht zijn. Maar als je klant een bepaalde nauwkeurigheid nodig heeft, ga je niet vragen of de tolerantie wat minder kan. Voor een optimale mix van maximale functie en maximale produceerbaarheid moet je die route naar produceerbaarheid samen met de klant doorlopen en oog hebben voor hoe hij het eindproduct wil gebruiken.’

3 DOORVRAGEN SCHAARSE KWALITEIT ‘Om je personeel op te leiden voor een nieuw type klant, moet je als directie expliciet uitleggen wat dat betekent voor het werk. Waarom stelt die klant bepaalde – meestal beperkende – eisen? Zo vergt reinheid van producten dat mensen een pak en handschoenen dragen; vreemde stofjes mogen niet op producten kunnen komen. Acceptatie gaat veel sneller als er begrip is, dan gaat het leven. Dat helpt enorm in de kwaliteitsborging van het product dat je voor de klant gaat maken.’

4 VOORDEEL SOFTWARE-CENTRIC ‘Als first of second tier zien we wel de voordelen voor de klanten om via software-upgrades functies te verhogen. Bij bijvoorbeeld je auto (Tesla, red.) of telefoon zie je regelmatig upgrades die performance of functionaliteit verbeteren. Dit is ook zeker in de machinebouw goed mogelijk, echter is dat vooral voor de oem’er zelf. In de software zit ook echt de kern van het systeem of proces. Als system integrator proberen wij daar wel over mee te denken, maar het is primair nog de verantwoordelijkheid van de klant om uiteindelijk een optimaal proces te leveren. Wij werken hard om dat proces wel te begrijpen en zo goed mogelijk te ondersteunen. Wél willen we expliciet de procesverantwoordelijkheid, en dus ook de software-upgrades die daarmee te maken hebben, bij de klant laten.’

juni 2021

Grip op je cijfers & processen met de #1 productiesoftware +

De toekomstgerichte ERP-software van Exact biedt één oplossing voor al je productieprocessen en productieplanning, inclusief order-, voorraad-, relatiebeheer én boekhouding voor elk productiebedrijf.

De belangrijkste voordelen: + + + +

Een complete oplossing voor de aansturing van je fabriek Leverbetrouwbaarheid met sprongen omhoog Optimaliseren van voorraadniveaus met MRP Ondersteunt meer dan 40 wetgevingen en talen

Ga naar exact.nl/productie

THEMA SYSTEEMDENKEN: EEN HOLISTISCHE KIJK OP DE COMPLETE WAARDEKETEN

HUIB VAN DER KLEIJ VAN SENTECH STIMULEERT MENSEN OM BREDER TE KIJKEN

GEÏSOLEERDE OPLOSSINGEN ZIJN NIET MEER VAN DEZE TIJD Sentech in Nieuwkuijk levert slimme sensoroplossingen voor complexe meeten regelvraagstukken in de hightech, agrotech, automotive en health. Het bedrijf presenteert zich nadrukkelijk als sensor integrator. Het gaat om het leveren van de meest optimale sensorproducten, maar vooral ook om de inpassing in het totale systeem van de klant. Systeemdenken vergt het afzetten van de eigen expertbril, aldus Huib van der Kleij, team lead Supply Chain Management bij Sentech.

DOOR LUCY HOLL

nlangs was er een interne bijeenkomst bij Sentech en moest iedereen een eigenschap van zichzelf noemen die begon met de eerste letter van de voornaam. ‘Ik ben holistisch’, zei Huib van der Kleij toen hij aan de beurt was. Sommige collega’s reageerden wat lacherig op dat woord, vertelt hij. ‘Maar ik merkte ook dat ik mensen aan het denken zette.’ Van der Kleij kwam ruim een half jaar geleden bij Sentech en vervulde in het verleden diverse andere supplychain- en inkoopfuncties, onder meer bij BASF in Boxtel. Bij Sentech is hij verantwoordelijk voor de productieplanning en voor alle strategische, tactische en operationele inkopen, transportplanning en het beheer van het magazijn. ‘Ik gebruikte dat begrip holistisch, omdat activiteiten nooit op zichzelf staan, zeker in zo’n vakgebied als supplychain management. Alles grijpt in op elkaar. Het resultaat van de ene stap in een proces is de input voor de volgende stap. We moeten sterker kijken naar het geheel, en niet naar één lokaal probleem of één lokale activiteit.’ Het gaat er ook niet om wat één individuele medewerker goed of minder goed doet. Maar hoe het geheel van disciplines in een bedrijf of keten functioneert. ‘Kijk altijd over je eigen grenzen heen.’

EERDER BETROKKEN Van der Kleij noemt een intern voorbeeld. In het verleden gaven de technisch experts bij Sentech veelal precies aan wat de inkoopcollega’s moesten bestellen. ‘De kennis en capaciteit op de inkoopafdeling waren toen misschien ook niet toereikend om het anders te doen. Maar nu proberen we vanuit inkoop veel eerder betrokken te wor-

Huib van der Kleij: ‘Het gaat erom het grote systeem met al die onderliggende subsysteempjes zo optimaal mogelijk in te richten en te laten functioneren.’ Foto: Anouk van den Brand

den bij het proces. Als er een nieuw project start, zet dan vanaf het begin de diverse experts bij elkaar zodat iedereen zijn specifieke inbreng kan hebben. Wij weten als inkopers welke contacten en contracten we hebben met leveranciers en onder welke condities we met wie samenwerken. Maak gebruik van die kennis. Zoiets als backdoor selling (waarbij er ongewild grote afhankelijkheid ontstaat van een bepaalde toeleverancier voor een bepaald product, red.) willen we niet.’

EERST LUISTEREN Geïsoleerde oplossingen vanuit één discipline zijn niet meer van deze tijd, benadrukt Van der Kleij. Met die blik kijken zijn collega’s en hij ook de keten in. Toeleveranciers krijgen minder kanten-klare lijstjes. ‘We gaan met ze om tafel en zeggen: “Dit hebben we nodig, wat hebben jullie ons te bieden?” Zo stellen we ons ook op naar onze klanten. Wij doen niet in sensoren, maar in sensoroplossingen. Onze accountmanagers kruipen in de huid van de klant. Waar is werkelijk behoefte aan? Dat betekent dat je niet meteen bestelt wat de klant oppert en ook niet halsoverkop zelf met een voorstel komt, maar begint met heel goed luisteren en meedenken. Welke mogelijkheden zijn er, wat past in deze situatie het beste?’ Sentech heeft het ook expliciet verwoord op zijn website: ‘Wij nemen alle mogelijke omgevingsfactoren en gebruiksdoelen als uitgangspunt. Dat is het startpunt van een ontwikkelingsproces waarin onze engineers, inkopers, projectmanagers en accountmanagers toewerken naar een geïntegreerde sensoroplossing.’

KIJKEN NAAR HET GEHEEL Supplychains van klanten en hun eerste- en tweedelijns toeleveranciers worden steeds langer en complexer. Dus is het zaak om over de eigen grenzen heen te kijken. Een keten bestaat uit vele delen die ieder op zich goed moeten functioneren, maar dan altijd met dat grotere geheel in het achterhoofd. Van der Kleij: ‘Het gaat erom het grote systeem met al die onderliggende subsysteempjes zo optimaal mogelijk in te richten. Dat betekent ook dat we ingesleten manieren van werken moeten loslaten. Een expert kan iets vanuit zijn eigen achtergrond de meest ideale oplossing vinden, maar hij heeft wellicht een te beperkt blikveld.’

VEEL UITWISSELING De markt van Sentech is continu in beweging, en de organisatie beweegt mee. Supplychain management speelt daarbij een sterk verbindende rol, aldus Van der Kleij. ‘Sentech maakt deel uit van lange supplychains, bijvoorbeeld in de semicon met zijn oem’ers en de talloze toeleveranciers daaromheen. De ene keer zijn wij het eerste aanspreekpunt voor een eindklant, dan weer zitten er één of nog meer schakels tussen. Het vraagt veel uitwisseling van informatie en ideeën. Soms is communicatie heel zichtbaar en hoorbaar, soms gebeurt er van alles onder de oppervlakte. Wie systemisch denkt, moet ook daar oog voor hebben.’

• www.sentech.nl juni 2021

DIGITALISERING

VIRTUELE PRESENTATIES DIGITAL CHEF HELPEN VERKOPERS VERHAAL BETER UIT TE LEGGEN

MACHINE IN 3D ALS SALESPITCH Zijn ‘aha-momentje’ had Willibrord Woertman vorig jaar in Hellendoorn, tijdens een presentatie van Zone.college. Daar zag de directeur van machinebouwer Selo de grote voordelen van machines in een 3Dtoepassing. Zijn belangstelling was gewekt. Kon zoiets ook niet op de eigen website? Ja, dat kon. ningen, foto’s en specs bouwen de specialisten van Digital Chef de 3D-producet was (en is) een probleem in coronaten. Zoals bijvoorbeeld de zotijden, zegt Woertman. Hoe laat je geheten vealcut app voor de potentiële klanten zien wat je machines VanDrie Group, dat wereldkunnen als je die machines zelf niet wijd kalfsvlees levert. De kunt laten zien – bijvoorbeeld op een beurs? database van Digital Chef is ‘Onze verkopers merkten dat het lastig is om de inmiddels gevuld met liefst machines goed te presenteren. De mogelijkheden 120 3D-kalfsvlees delen, ter te demonstreren, als je er niet omheen kunt lopen ondersteuning van de interen dingen aan kunt wijzen of verduidelijken.’ En nationale verkoop en voor dat is in het geval van Selo misschien nog wel interne opleiding en training. extra lastig, want het bedrijf in Hengelo bouwt Digital Chef biedt diverse ingewikkelde foodprocessingmachines voor mogelijkheden aan, zegt Oude Willibrord Woertman is tevreden met de investering in de diensten en producten klanten wereldwijd. Omvangrijke installaties voor van Digital Chef. ‘Dit kostte ons ongeveer net zoveel als één gemiddelde beursLuttikhuis: van 3D-producthet verwerken van voedsel en petfood, waarin configurators tot 3D-product- deelname.’ Foto: Selo het gemengd, verwarmd en gekoeld wordt. viewers, zoals de viewer op de Het was dus iets waar directeur Woertman zijn website van Selo. Maar ook de 3D-catalogus op hoofd over brak. Hoe dat probleem op te lossen? KOSTEN de tablet voor verkopers. ‘Op deze manier kun je Tot hij dus in contact kwam met Digital Chef uit Het geheel van Digital Chef, aldus Woertman, heel goed laten zien hoe iets eruitziet, hoe het Enschede. Het bedrijf maakt digitale 3D-modelkostte Selo ‘ongeveer net zoveel als één gemiddelwerkt en wat de voordelen zijn. Onze oplossingen len van food, machines en verpakkingen. Woertde beursdeelname’. ‘Het is wat ons betreft een helpen ontwikkelaars, sales engineers, markeman was direct verkocht, zegt hij. ‘Ik zag wat die prima investering. Je krijgt een goede interactie teers, verkopers en trainers hun verhaal nog beter modellen voor ons konden doen, hoe ze de webmet je klanten. En je hoeft veel minder geld te uit te leggen’, aldus Oude Luttikhuis. site konden verrijken. Zo ging het balletje rollen.’ steken in zaken als brochures en leaflets, omdat je de 3D-presentaties kunt laten zien. Bovendien zijn de modellen altijd beschikbaar en eenvoudig EXPERT GESLAAGD aan te passen en uit te breiden voor nieuwe Digital Chef werd in 2019 opgezet. Het bedrijf is, Voor Selo bouwde Digital Chef eerst een pilot omstandigheden.’ zo zegt medeoprichter Bart Oude Luttikhuis, van een mayonaiseproductlijn, tot tevredenheid Digital Chef, zo zegt Oude Luttikhuis, blijft zich ‘inmiddels een toonaangevende expert in het van Woertman. ‘Er werd snel en goed gewerkt. vooralsnog richten op de food industry, retail & maken van interactieve 3D-foodmodellen – De toepassing van Digital Chef voegt wat mij CGF's – voor de levensmiddelenindustrie’. Aan de betreft echt iets toe voor ons als bedrijf. We foodservice, onderwijs en de machinebouw; met hand van echte levensmiddelen, technische tekekunnen onze machines op de website van alle klanten als Selo, Europastry en VanDrie en conkanten laten bekijken, laten zien sumentenmerken als Remia. ‘Er is voor ons nog hoe het werkt. Als klant snap je de genoeg te doen. Er komt nog een hele wereld aan machine zo ook een stuk beter.’ om onze producten vanuit onder andere virtual Na de geslaagde pilot bouwde reality te gebruiken. Met elke nieuwe klant wordt Digital Chef nog een aantal machionze database verder gevuld. Op dit moment nes uit het ‘park’ van Selo om in zijn er 3.500 foodmodellen in 3D beschikbaar, 3D. Voor de nieuwe website, maar 500 machines en 300 verpakkingen. Daar kunnen ook voor andere doeleinden, aldus bedrijven gebruik van maken en uit putten. Woertman. ‘Het geeft ons allerlei Zo krijgen we steeds meer toegevoegde waarde. nieuwe mogelijkheden. Onze verIk zeg intern wel eens: we bieden onze klant de kopers kunnen ze bijvoorbeeld in beste salespitch die je kunt bedenken, voor altijd presentaties meenemen naar de en overal.’ klant. En je kunt ook bijvoorbeeld één specifiek onderdeel van de machine eruit lichten en draaiend laten zien. Daarmee maak je voor www.selo.com de klant veel direct duidelijk.’ www.digitalchef.eu/nl Selo kan zijn machines nu veel beter online presenteren. Illustratie: Selo DOOR ANDRÉ RITSEMA

• •

juni 2021

MAARTEN Maarten Erasmus is partner bij Kloepfel Benelux, gespecialiseerd in directe inkoop voor de industrie.

www.kloepfel-benelux.com

PITCHEN IN DE VERKEERDE LIFT Stelt u zich eens voor: u heeft een fantastisch product en u weet dat een bedrijf daar erg gelukkig van zal worden. In gedachten hoort u al de feedback: ‘Hadden we dit maar eerder gehad…’ en vol goede moed neemt u contact op. Via de receptie wordt u doorverbonden met de inkoopafdeling. Nog halverwege de inleiding krijgt u te horen dat u een mail mag sturen naar het @info-adres en in de weken daarna volgt radiostilte. Het is allemaal begrijpelijk. Op een inkoopafdeling is het altijd druk. Als er tussendoor een bedrijf opbelt dat claimt een uniek product te hebben, dan weet je als inkoper dat er een hele bult achteraan komt. Er volgen gesprekken met collega’s, die allemaal vragen gaan stellen. Er komen offertes, testen en contracten. Op zo’n moment wil je vooral tijd winnen: ‘Nu komt het niet zo goed uit, ik heb hier geen tijd voor. Misschien later dit jaar, dank u wel.’ Zo gaan er dagelijks kansen voorbij om nieuwe, innovatieve leveranciers te leren kennen. Dat is ongelooflijk jammer. De kans op een buitenkans neemt evenredig toe met het aantal contacten met de markt. De inkoper die niet de tijd neemt om zich te verdiepen in nieuwe ontwikkelingen, ontneemt zijn organisatie een belangrijke bron van verbeteringen. Als verkoper kunt u een fantastische elevator pitch hebben, maar als u telkens in de verkeerde lift terechtkomt, heeft die pitch weinig resultaat. Natuurlijk zijn er inkopers die

heel goed weten wat hun bedrijf nodig heeft, maar het helpt als u ook in andere liften uw pitch mag doen, waar functionarissen als r&d-engineers, marketeers en productmanagers staan. De kans dat de meerwaarde van uw product wordt herkend, neemt toe met het aantal liften waarin u kunt pitchen. Organisaties die dit faciliteren, zien hun inkoop als proces, niet als afdeling. Hier draagt vrijwel iedereen bij aan het ontdekken van nieuwe mogelijkheden in de markt. De inkoopafdeling is er geen poortwachter, maar stimuleert collega’s om contact te onderhouden met leveranciers. Zowel met bestaande als nieuwe. Deze organisaties zijn wars van het not invented here-syndroom. Zij kijken bij elke nieuwe ontwikkeling eerst in de markt of er al een oplossing bestaat, voordat er iemand zelf aan de slag gaat. Dus als u een bedrijf benadert en u wordt doorverwezen naar het @info-adres heeft u te maken met het type poortwachter. U zult moeten aansluiten bij de belevingswereld van de inkoper, wat overigens vaak neerkomt op lagere prijzen. Krijgt u echter een introductie op een andere afdeling, dan heeft u te maken met een bedrijf dat zijn inkoop goed heeft georganiseerd en openstaat voor vernieuwing. Dat is het bedrijf waar u wilt zijn. En een leuke bijkomstigheid: dat is het bedrijf waar de inkoper de tijd heeft.

Voor hoogvliegers in hightech! Gedreven en energiek, nuchter en perfectionistisch! Dat is Masévon. Met ons ijzersterke team bouwen we aan de meest geavanceerde engineeringsprojecten op hightechgebied. Van ontwerp tot bouwen. We make complex easy. Meer weten?

masevon.com/vacatures

juni 2021

FOTONICA

FOTONICAPIONIER KAT VINDT IN DIAGNOSTICEREN HARTFALEN TOEPASSING VOOR REVOLUTIONAIRE MEETTECHNIEK

‘EEN ADEMTEUG KOUDE LUCHT KUNNEN WE AL GOED METEN’ Na de verkoop van zijn bedrijf Technobis in 2019 wilde Pim Kat alleen nog maar leuke technische dingen doen op het gebied van de fotonica, waarmee hij al vijftien jaar pioniert. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Met fotonica-voorvechter Ton Backx en twee medici is hij met Amazec Photonics alweer een nieuwe onderneming gestart. Daarmee wil hij een revolutionaire fotonicatoepassing voor het diagnosticeren van hartfalen ontwikkelen. Kats ‘oude’ bedrijf Technobis en het recent daarvan afgesplitste PhotonFirst zijn de technologiepartners van dienst. DOOR HANS VAN EERDEN

artfalen doet bij heel veel mensen afbreuk aan de kwaliteit van leven. Het hart kan het bloed niet meer goed rondpompen en dat veroorzaakt tal van klachten, zoals kortademigheid, vermoeidheid, hartkloppingen en opgezette benen en enkels. Voor het diagnosticeren van de kwaal doen artsen onderzoek naar de circulatie. Dat kan bijvoorbeeld door radioactieve deeltjes in het bloed te volgen, maar dat kent natuurlijk bezwaren. Een gangbare methode is koud fysiologisch zout, zo’n tien cc, in een ader van de patiënt in te spuiten en een thermische sensor via een katheter in de longslagader in te brengen. De sensor kan zo het passeren van die koude ‘blob’ in het hart detecteren, waarna het meten van de temperatuursverandering iets zegt over de conditie van het hart. De meting heeft echter een zeer beperk-

LICHTTECHNOLOGIE MET TECHNOBIS Begonnen als researcher bij Hoogovens (het huidige Tata Steel) koos Pim Kat in de jaren negentig voor het ondernemerschap. Hij startte Technobis in Uitgeest, waarmee hij zich stortte op mechatronische systeemleverantie en nam later de kristallisatietak van researchbedrijf Avantium over. Ruim vijftien jaar geleden begon Kat te pionieren met geïntegreerde fotonica. Datacommunicatie op basis van deze lichttechnologie biedt veel meer capaciteit bij een veel lager energieverbruik dan de huidige halfgeleidergebaseerde elektronica kent. Daarnaast biedt fotonica ongekende mogelijkheden voor sensing met behulp van glasvezeldetectiesystemen die geïntegreerde fotonische chips bevatten. Als een glasvezel onder invloed van mechanische of thermische invloeden van lengte verandert, is dat heel nauwkeurig te meten met licht

juni 2021

te resolutie (onderscheidend vermogen) en geeft daarom niet heel veel informatie.

SIMPELE METHODE, BETERE ANALYSE De onlangs gepensioneerde Erik Korsten deed er jarenlang onderzoek naar. De bij Amazec Photonics betrokken medici Arthur Bouwman (rechts) en Erik Korsten. Hij werkte als anesthesio- Erik fungeert hier als proefpersoon. Foto: Pim Kat loog/intensivist in het trekker op het gebied van de fotonica. Aan de bar Eindhovense Catharina Ziekenhuis en is deeltijdin China stortte Korsten zijn professionele hart hoogleraar aan de TU Eindhoven én een Chinese uit bij Backx en die kwam met een concreet universiteit. Enkele jaren geleden raakte hij tijadvies: ‘Als je nauwkeurig wilt meten, moet je dens een handelsmissie in China in gesprek met naar Pim Kat gaan.’ Kat: ‘Erik kwam inderdaad TU/e-hoogleraar Ton Backx. Als president van op bezoek, vooral uit beleefdheid, want het kon het Eindhovense Institute for Photonic Integratoch niks worden. Ik had nog een opstelling voor tion en ceo (tot begin 2019) van clusterorganisaASML staan, die we tien jaar geleden al hadden tie PhotonDelta is Backx in Eindhoven de voorgebouwd. Daarmee konden we in een 450-millimeter wafertafel met een glasvezelmeetsysteem temperatuursveranderingen tot op een honderdEN PHOTONFIRST duizendste graad meten. Ik liet Erik z’n hand naar de fiber toe bewegen en we zagen door de warmte-instraling een heel sterk signaal op het dat door de fiber wordt gestuurd. Technobis ontwikkelbeeldscherm. Erik was meteen overtuigd: “Als we de onder meer toepassingen voor het bewaken van hiermee gaan meten, hebben we veel meer resode ‘structurele integriteit’ van vliegtuigen, precisielutie en kunnen we dus betere analyses maken.” machines (voor ASML) en bouwwerken zoals bruggen. We spraken af om testen te gaan doen. In het lab In 2019 verkocht Kat zijn bedrijf, begin dit jaar werden kreeg Erik koude vloeistof ingespoten en op diens de fotonica-activiteiten afgesplitst. Technobis telt nu linkerpols plakten we een sensor. We zagen de nog de businessunits High-Tech Solutions en Crystallikoude blob fantastisch goed voorbijkomen en zation Systems, terwijl PhotonFirst helemaal focust op konden die tot op een tienduizendste graad de ontwikkeling van fotonische sensoren en applicaties nauwkeurig meten. Ik zei toen al: “Als je zo voor complete meetoplossingen. Beide onderneminnauwkeurig kunt meten, ga je van alles zien.” En gen blijven gevestigd in Alkmaar en PhotonFirst dat bleek: na ongeveer veertig seconden was er opende onlangs een satellietkantoor op de High Tech weer een signaal. Het ‘koudefront’ was het hele Campus Eindhoven. lichaam doorgegaan. Die recirculatie had nog nooit iemand in metingen gezien. Ook zagen we www.technobis.com nog signalen die met de ademhaling en de hartwww.photonfirst.com slag leken samen te hangen. Het was te mooi om

• •

98 PROCENT SUPERENTHOUSIAST Backx, Kat, Korsten en diens collega-anesthesioloog Arthur Bouwman sloegen de handen ineen. Kat: ‘Ik wilde wel eerst weten: als we dit ontwikkelen, gaat het echt iets in de markt betekenen? We stelden een uitgebreide vragenlijst op en stuurden er wereldwijd honderd naar medisch specialisten. Ik wilde er minimaal zeventig terug die overwegend heel positief zouden zijn. We kre-

van de bloedsomloop om het effect van een koude blob te simuleren. Kat: ‘De uitkomsten kwamen wonderwel overeen met onze eerste metingen. We zagen de ademhaling en de hartslag in het model terug, en zelfs een derde en vierde recirculatie. Nu konden we, als ook de hartslag werd gemeten, het totaal circulerende bloedvolume bepalen, als indicatie voor hartfalen. Toen gingen de remmen helemaal los en kwamen ook andere applicaties in beeld. Zoals het meten van bloedverlies bij patiënten op de OK of IC.’

‘

EUROPA IN

‘HET WAS TE MOOI OM ER NIETS MEE TE DOEN’

gen 130 reacties – blijkbaar hadden ontvangers de vragenlijst doorgestuurd naar collega’s – en 98 procent was superenthousiast.’ Alle reden voor een volgende stap. Backx maakte in samenwerking met de twee medici een omvangrijk model

Gesimuleerde deltaT pols

-0.05

-0.1

-0.15

deltaT [gr C]

er niets mee te doen. De methode is simpel en een sensor op de pols is toch minder eng dan een katheter. Zelfs als de patiënt alleen maar een ademteug koude lucht neemt, kunnen we al goed meten; dat is nog simpeler dan het inspuiten van een koude vloeistof.’

-0.2

-0.25

-0.3

-0.35

-0.4

-0.45

-0.5 0

100

120

140

160

180

200

t(s) De vier kompanen richtten Amazec Photonics op. ‘Het was amazing In deze simulatie voor een gezond hart (temperatuurverandering versus tijd) is de recirculatie van het ‘koudefront’ goed te zien. Bron: Ton Backx wat we zagen en de meettechniek berust op een Mach-Zehnder-chip’, verklaart Kat de naam. Ze vroegen die al tijdens het project voor ASML was ontwikpatent aan op de meetmethode, wisten snel keld. ‘Die heeft niet de hoogste nauwkeurigheid, investeerders te interesseren, deden een beroep maar het is voldoende om ongelooflijk veel op PhotonFirst voor de fotonische chips en informatie te leveren voor deze medische toebetrokken Technobis erbij als specialist in het passing en tegelijk nog redelijk eenvoudig om ontwikkelen en leveren van medisch gecertifite maken. We gaan over plusminus twee jaar ceerde instrumenten. Kat: ‘Als ik weer voor een pre-serie uitzetten bij strategisch gekozen mezelf zou beginnen, zo had ik beloofd, dan specialisten, om zo te zorgen voor tractie. zou ik het werk bij hen inkopen. Ook als we Vanwege de medische certificering doen we dat naar duizenden systemen per jaar gaan, is er in eerst alleen in Europa.’ Het hart van techneut Alkmaar voldoende productiecapaciteit.’ annex ondernemer Pim Kat begint alweer sneller Technobis werkt nu aan een minimum viable te kloppen. product en gebruikt daarvoor een tussenoplossing

juni 2021

CULTUUROMSLAG

INGRIJPENDE CULTUURVERANDERING HELPT MACHINEBOUWER DUYVIS WIENER WEER AAN WINST

‘EEN OVERSCHRIJDING VAN MAANDEN WERD ALS EEN VOLDONGEN FEIT GEACCEPTEERD’

Ceo Theo Pouw (links) en cfo Mark van den Burg. Bij hun aantreden dachten ze in een bedrijf met wat ‘achterstallig onderhoud’ terecht te komen, maar het bleek een regelrechte crisis. Foto: Danny de Jong

juni 2021

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

Toen ceo Theo Pouw en cfo Mark van den Burg eind 2018 aantraden bij Royal Duyvis Wiener in Koog aan de Zaan troffen ze er een regelrechte crisis aan. Markt had de fabrikant van machines voor de cacao- en chocolade-industrie nog voldoende, maar geld werd er niet meer verdiend. Het was een organisatie van betrokken mensen die zich echter niet verantwoordelijk voelden. Behalve een plan om bij de bank herfinanciering los te krijgen was een grote cultuuromslag nodig. Inmiddels is orde op zaken gesteld.

chterin een van de fabriekshallen, waar de gerede machines in onderdelen verpakt worden, staat een grote stellingkast, zo hoog en breed als de hal. Hier is in één oogopslag hét typische kenmerk van het Nederlandse nichebedrijf te aanschouwen. Op de planken dozen en kisten in uiteenlopende formaten met de naam van de klant en het land van bestemming erop: Ghana, Côte d’Ivoire, Mexico, Colombia… De producten van Royal Duyvis Wiener (RDW) gaan de hele wereld over. Met wel, zo vertellen Theo Pouw en Mark van den Burg, een paar duidelijke zwaartepunten. Een groot deel van de omzet wordt verdiend dankzij de klandizie – Westerse bedrijven maar ook een (groeiend) aantal lokale productiebedrijven – in Ghana en Ivoorkust, landen bij de evenaar met het warme, vochtige klimaat waar de cacaoboon zo van houdt. Hier worden de machines aan de man gebracht die elk een schakel vormen in het proces waarmee cacaobonen worden omgezet in cacao, de basisgrondstof voor chocolade. Dat kan een de-stoner (ontstener) zijn, maar ook een machine die de bonen vermaalt, of een pers die de cacao en cacaoboter uit de bonen perst. Ook in Europa zitten klanten, de partijen die, met een tweede lijn van RDW-machines, van de cacao chocolade(-ingrediënten) maken. De dichtstbijzijnde, Olam, zit op reukafstand, enkele honderden meters verderop aan de rivier de Zaan.

GEEN GELD VERDIEND Aan de wand van de ruime directiekamer is op twee grote, langwerpige posters het hele cacaoverwerkingsproces schematisch weergegeven met foto’s van het complete assortiment: zo’n vijftig machines die elk hun specifieke rol spelen in het proces van cacaoboon via cacao tot chocolade. Machines die de onderneming al tientallen jaren ontwikkelt, produceert en vermarkt. Bij de productie van 75 tot 80 procent van de chocola die wereldwijd in de

• De producten van Royal Duyvis Wiener gaan de hele wereld over. • Maar geld werd er jarenlang niet verdiend. • ‘Ik wist dat je er van de bank geen geld bij krijgt. Eerst moest er een goed plan komen.’ • Een ingrijpende cultuurverandering was hard nodig. • ‘Na elk kwartaal geef ik in kleine groepjes eerst een overview waarna Mark de details uiteenzet’

winkelschappen belandt is minstens één machine van Duyvis Wiener betrokken, zo vertelt Theo Pouw. Een buitenstaander zou denken dat RDW een florerend bedrijf is dat alles goed voor elkaar heeft. Maar geld werd er jarenlang niet verdiend. Na anderhalf uur praten met de twee directieleden-annex-minderheidsaandeelhouders is duidelijk dat het 135-jarige RDW volop in ontwikkeling is.

CRISIS Mark van den Burg, afkomstig van Hydratec Industries, wilde tweeënhalf jaar geleden, toen hem de job in Noord-Holland werd aangeboden, nu eens ‘graag met de voeten in de klei’. Al heel gauw werd hem duidelijk dat het een dikke laag modder betrof. Het ‘achterstallig onderhoud’ dat hem in eerste instantie was voorgespiegeld, bleek een regelrechte crisis. Maar hij kreeg versterking van Pouw. Een gewezen ING-bankman, op het spoor gezet door de raad van commissarissen van RDW. Een man met veel ervaring in het doorlichten van bedrijven op hun financierbaarheid. En die ervaring bleek meteen keihard nodig. Pouw: ‘Het was een uitkomst dat ik dezelfde taal sprak als de mensen van de bank. Dat ik wist dat je in zo’n situatie niets moet verbergen, maar juist zo transparant mogelijk moet zijn. En ik wist dat je er van de bank geen geld bij krijgt. Eerst moest er een goed plan komen. Eerst moesten we duidelijk maken dat we hier over een technologie beschikken die onze klanten graag willen blijven kopen. Dat bijvoorbeeld een Mars in al zijn fabrieken over de hele wereld chocola wil produceren met precies dezelfde smaak, met exact LEES VERDER OP PAGINA 31

VERSCHUIVEN AANDELEN VAN STICHTING NAAR DIRECTIE BASIS VOOR HERFINANCIERING Duyvis Wiener, in 1885 opgericht door Pieter Duyvis, was tot de jaren tachtig van de vorige eeuw in familiehanden. Op een gegeven moment kwam de onderneming voor 100 procent in handen van de Stichting Ir P.M. Duyvis, met als belangrijk doel het behoud van werkgelegenheid in de Zaanstreek. Het stichtingsbestuur benoemde de directie en de raad van commissarissen en stelde de jaarrekeningen vast. De rvc hield toezicht en keurde de strategisch plannen en de investeringen goed. Duidelijk mag zijn, die toezichthoudende rol is een aantal jaren bepaald niet goed ingevuld. Daardoor is RDW financieel ‘onder water komen te staan’. Om de herfinanciering voor elkaar te krijgen heeft de stichting haar aandeel moeten verwateren. De tweekoppige directie bezit nu een ‘goed minderheidsbelang’. Voor de bank was dit voldoende zekerstelling om akkoord te gaan met het achterstellen en verruimen van de uitstaande leningen. In maart kwam in het nieuws dat Ferrero in januari beslag heeft laten leggen op eigendommen van RDW. De Italiaanse maker van Nutella en Kinderchocolade eist een

schadevergoeding van € 38,4 miljoen voor een uit de hand gelopen bouwproject in Canada. Pouw en Van den Burg zeggen niet verontrust te zijn. ‘Niemand is gebaat bij de ondergang van ons bedrijf. Ook Ferrero niet’, zo lieten ze het FD weten. RDW heeft productievestigingen in Nederland, Duitsland en Brazilië. In Nederland vindt de ontwikkeling plaats. In het research- en trainingscenter in Koog aan de Zaan staan alle machines op schaal. Daarmee worden innovaties ontwikkeld en getest. Ook dienen ze om klanten een goed idee te geven van machines waarin ze willen investeren. Het bedrijf boekte over 2020 een omzet van € 58 miljoen euro en maakte, met een operationeel bedrijfsresultaat van meer dan € 2 miljoen, voor het eerst sinds jaren winst. ‘Zonder daarvoor coronasteun te hebben ontvangen, noch te hebben aangevraagd.’

• www.duyviswiener.com juni 2021

VERVOLG VAN PAGINA 31

CONFIGURE-TO-ORDER dezelfde – onze – machines. Maar ook moest duidelijk worden hóe we die markt zouden kunnen blijven bedienen. Wat er moest gebeuren om dit bedrijf weer stabiel te krijgen.’

INGRIJPENDE CULTUURVERANDERING Hier zitten duidelijk twee totaal verschillende types aan tafel. Pouw, de uitgesproken, flamboyante Amsterdammer, compleet met bijbehorend accent. Van den Burg, de meer ingetogen, rationele manager die zijn woorden zorgvuldig kiest. Maar, complementair als ze zijn, hebben ze een klik. Samen vormen ze het hechte team dat leiding geeft aan de ingrijpende cultuurverandering die sinds hun aantreden in gang is gezet en nog volop gaande is. Want de gegroeide cultuur was de oorzaak van heel veel van de problemen. Een cultuur waarin de leiding niet met de werkvloer communiceerde en de communicatie tussen de diverse afdelingen ook danig te wensen overliet. ‘De faalkosten moesten fors omlaag’, duidt Pouw een van de vele stappen die moesten worden gezet. ‘Als er bij een klant een vier ton wegend onderdeel kapot ging, werd een nieuw onderdeel ingevlogen. Terwijl de boot natuurlijk een stuk goedkoper is.’ En dat dat werd gedaan vanwege ‘de beschikbaarheid van materialen’, of beter, het gebrek eraan. Van den Burg: ‘Er waren betaalachterstanden en dan willen toeleveranciers vooruitbetaling die dan eerst weer gefinancierd moest worden. Om de verloren tijd in te halen, werd dan het vliegtuig gebruikt.’

WEL BETROKKEN, NIET VERANTWOORDELIJK ‘Projectleiders’, pakt Pouw weer over, ‘waren wel betrokken, maar voelden zich niet budgetverantwoordelijk. Het voorkomen van een overschrijding was voor hen geen issue. En het niet halen van de afgesproken levertermijnen evenmin. Een overschrijding van vijf maanden werd als een voldongen feit geaccepteerd.’ Van den Burg: ‘Ook engineering droeg aan die vertragingen bij. Er was veel achterstallig werk. Werktekeningen bevatten vaak fouten doordat die uit eerdere projecten werden gekopieerd.’ ‘En verkoop’, aldus Pouw, ‘verkocht vooral precies wat de klant wilde, precies tegen de prijs die de klant ervoor wilde betalen. Iedere verkoper hanteerde eigen methodes, waardoor er altijd wel een belangrijke vraag niet gesteld werd. Als de betalingstermijn niet duidelijk was, dan was het wel de levertijd.’

NIET THUISWERKEN Een ingrijpende cultuurverandering was dus hard nodig. Wie medio mei – met de coronacrisis nog volop gaande – de plant in Koog aan de Zaan bezocht, zou al gauw het grote aantal aanwezige medewerkers opvallen, aanwezig met in achtneming van de coronamaatregelen. Niet alleen in de productiehal, maar ook op kantoor. Want thuiswerken, op afstand met elkaar contact onderhouden, past volstrekt niet in dat veranderingsproces. Wat ook gestalte krijgt in de ‘zeepkistpresentaties’ die de twee directeuren elk kwartaal houden om iedereen tot in detail bij te praten over de actuele gang van zaken. Want transparantie, aldus Pouw, is niet alleen nodig richting bank, maar evenzeer naar het eigen personeel. ‘Na elk kwartaal geef ik in kleine groepjes eerst een overview waarna Mark de details uiteenzet. We sluiten af met een gezamenlijke maaltijd. Nasi goreng, want we moeten wel nog steeds op de centjes letten.’ Heel belangrijk is ook het eigen gedrag. Pouw: ‘Je moet zelf het goede voorbeeld geven. Als ik er op hamer dat iedereen overal op de werkvloer een mondkapje moet dragen, moet ik dat natuurlijk zelf niet vergeten. Maar ook: consequent blijven. Half negen is hier half negen. Ben je er niet, dan kun je vertrekken. No mercy. Want sociaal zijn tegen de één is asociaal zijn tegen de rest. Zorg daarbij dat je zichtbaar bent. Ik loop elke week minstens twee keer door de productiehallen om van mijn mensen te horen hoe het gaat.’ ‘Wees daarbij jezelf ’, vervolgt hij. ‘Wees authentiek. Als je een toneelstukje staat op de voeren heeft iedereen dat meteen door. En houd vast aan de koers die je hebt uitgezet. Cultuur veranderen is bovenal een kwestie van duwen, blijven duwen om het bedrijf op die koers te houden. Ga je zigzaggen dan is voor je mensen niet meer herkenbaar wat je wilt en gaan ze weer elk hun eigen, vertrouwde weg.’

Veel van de inspanningen van Pouw en Van den Burg zijn dus gericht op het uitzetten en uitdragen van de strategie, op het zorgen en bewaken dat alle 150 personeelsleden daar vierkant achter blijven staan. Tegelijk zijn er ook andere zaken in gang gezet. Zo werkte Duyvis Wiener volledig engineeringto-order, werd elke machine klantspecifiek geëngineerd. Inmiddels is een begin gemaakt met configure-to-order, met het standaardiseren van onderdelen en modulen. ‘We werkten hier bijvoorbeeld met verschillende merken pompen, terwijl onze Duitse vestiging zelf pompen fabriceert. Nu werken we alleen met die’, aldus Van den Burg. Door het aantal toeleveranciers te ver-

‘NA EEN ZEEPKISTPRESENTATIE ETEN WE NASI GORENG, WANT WE MOETEN WEL NOG STEEDS OP DE CENTJES LETTEN’

minderen, maar ook door de onderdelenadministratie op te schonen, is het aantal artikelen daarin teruggebracht van 34.000 naar 15.000, aldus de cfo. Hoeveel procent van de onderdelen en componenten nu gestandaardiseerd zijn, daar durft hij nog geen percentage op de plakken. ‘Dit zijn trajecten van lange adem.’ Net als de migratie naar een nieuw ERP-systeem. ‘Wij werken met Ridder. Voor het upgraden was eerst nieuwe server-hardware nodig. Nu zijn we Ridder aan het optimaliseren. Ook dat vergt een financiële investering. Maar het betekent ook voor het personeel weer aanpassingen in de manier van werken. Niet alles kan tegelijk.’

CONFIGURATOR Verkoop werkt inmiddels met een nieuwe offerteconfigurator van Quootz, juist om te zorgen dat in gesprekken met klanten alle afspraken op dezelfde manier worden gemaakt. ‘Daarmee kunnen we ook de uitvoeringsopties van een machine met de klant doornemen, met de bijbehorende prijzen. Het gemakkelijk weggeven van kortingen is er niet meer bij. Want als wij hier een verkoper toestaan 20 procent korting te geven, ben je die op de drempel al kwijt’, verwoordt Pouw het plastisch. Het meest ‘harde’ resultaat van alle inspanningen van de afgelopen tweeeneenhalf jaar is dat de omzet min of meer gelijk is gebleven – ‘60 à 65 miljoen euro per jaar’ – terwijl het personeelsbestand – ‘zonder gedwongen ontslagen’- is teruggebracht van 220 naar 150 mensen. ‘En waar we over twee jaar willen staan?’ Hoe verschillend de karakters van de twee directeurenaandeelhouders ook zijn, in reactie op de slotvraag gebruiken ze dezelfde term: stabilisatie. ‘Servicecontracten bijvoorbeeld zullen onderdeel gaan uitmaken van de strategie van de komende jaren’, weet Pouw. Maar voor een uitgewerkte langetermijnstrategie is het nu nog te vroeg. ‘Wie onze concurrenten nu precies zijn, welke vragen er leven bij onze klanten, welke innovatieve technologieën zinvol kunnen zijn: al die inzichten moeten we ons nog eigen maken’, duidt Van den Burg. Pouw: ‘Tot nog toe hebben wij als ondernemers door de mist gereden. Over twee jaar willen we daar uit zijn en leiding geven aan een organisatie met heldere, duidelijke processen en een goede, stabiele rentabiliteit.’

juni 2021

SMC gaat uw uitdagingen aan

Expertise – Passion – Automation

Bent u op zoek naar een leverancier die in systemen denkt? Dan is SMC uw kennispartner. Wij hebben niet alleen oog voor uw concurrentievoordeel, maar houden ook rekening met snelle aanpassingen aan de markt, een veilige werkomgeving en het efficiënt managen van uw grondstoffen. SMC sluit aan op uw behoeften – in iedere industriesector.

Wij helpen u met het bereiken van uw doelstellingen www.smc.nl

Cables and connectors Embedded computing Fibre optics Frequency control

IoT and Wireless Magnetics Photonics and Imaging Power

RF Semiconductors Sensors Test and Measurement

Consult. Design. Integrate. Contact: Tel: +31(0)40 – 2507400 | Email: sales-nl@acalbfi.nl

www.acalbf i.com/nl

STRATEGIE

TILBURGS BOUWBEDRIJF REMMERS WIL WAARDEPOSITIE EN FINANCIERINGSMODEL GEBOUWEN VERBETEREN

KLANTEN WILLEN NIET BEZITTEN, MAAR GEBRUIKEN Net als in de industrie gaat ook het financieringsmodel in de bouw richting het servicemodel: niet meer betalen voor het eigendom, maar voor het gebruik van een gebouw. En dus zouden leveranciers moeten gaan werken met een terugkoopgarantie voor remontabele, herbruikbare producten, stelt Job Kuijpers, commercieel manager bij Remmers Bouwgroep. ‘Net als maakbedrijven produceren wij steeds meer geprefabriceerde elementen, die we vervolgens op de bouw monteren.’

ANDER FINANCIERINGSMODEL Het financieringsmodel voor de bouw gaat veranderen, verwacht Kuijpers. ‘Net als bij Signify, waar je geen lamp meer koopt maar lichturen, betalen klanten niet langer voor het eigendom maar voor het gebruik van een gebouw. Dus moeten leveranciers in de bouw meer grip krijgen op hun grondstoffen. Ze moeten gaan werken met een terugkoopgarantie voor remontabele, herbruikbare onderdelen.’ Die beweging is al in gang gezet, meent Kuijpers. ‘Net als maakbedrijven produceren wij steeds meer geprefabriceerde elementen, die we vervolgens op de bouw monteren. Een soort lego voor grote mensen.’

REGIEROL

Dat flexibiliteit key is, toont Remmers Bouwgroep op de bouw in Waddinxveen in opdracht van Montea. ‘Vanwege de sterke groei van huurder HBM Machines hebben ze meer kantoorruimte nodig. Dan gaan wij er niet strak in zitten, maar bewegen we binnen de mogelijkheden van het project mee met de klant.’ Illustratie: Remmers

DOOR WILMA SCHREIBER

emmers Bouwgroep is een familiebedrijf dat al meer dan honderd jaar actief is in de bouw. Met inmiddels de vierde generatie aan het roer focust het bedrijf op drie ‘marktvensters’: Sport & Onderwijs gaat van zwembaden tot lagere scholen, Wonen & Zorg van appartementencomplex tot zorginstelling. Daarnaast is Remmers Bouwgroep er met Bedrijfshuisvesting voor de bouw van kantoor tot distributiecentrum, zoals bijvoorbeeld het distributiecentrum dat in opdracht van Montea wordt gebouwd in Waddinxveen. ‘Wij kunnen de meest geavanceerde en duurzame gebouwen neerzetten voor de klant, afhankelijk van hun wensen en ambities’, zegt Job Kuijpers. ‘Maar, hoewel de overheid duurzaam bouwen stimuleert met allerlei subsidies, de initiële investering is nog steeds hoger dan bij traditionele bouw. En dat geld moet natuurlijk wel terugverdiend worden.’

TWEE GROTE RISICO’S Doelstelling is de omzet komend jaar te laten groeien naar 85 miljoen euro, met 100 miljoen euro als volgende doelstelling, waarbij het aandeel van Bedrijfshuisvesting circa 70 procent bedraagt. ‘Momenteel is de logistieke markt

enorm in trek. Maar er komen ongetwijfeld weer andere tijden, waarin de andere twee marktvensters aan belang winnen’, stelt Kuijpers. Hij signaleert twee grote risico’s voor de bouw én maakindustrie. ‘Allereerst de schaarste aan grondposities. Als je als bedrijf je scope wilt verleggen maar de ruimte ontbreekt, sta je voor een dilemma. Moet je verhuizen, met als risico dat je medewerkers – toch je belangrijkste asset – niet meegaan? Daarnaast is er nog altijd geen goede oplossing gevonden voor het stikstofprobleem. Zo is onlangs een werk van een concullega stilgelegd vanwege de CO2-problematiek.’

INNOVATIEVER WORDEN De bouw staat nog steeds te boek als een conservatieve markt waar al jarenlang dezelfde grote spelers actief zijn, aldus Kuijpers. Op zich verklaarbaar vanwege de betrouwbaarheid van dergelijke solide bedrijven. Bouwprojecten zijn immers kostbaar en vergen een bepaalde omvang om op die markt te kunnen opereren. ‘Wij moeten als bouwonderneming echter steeds innovatiever worden om ons bestaansrecht te houden. Denk aan het belang van duurzaamheid en meer circulariteit. Het niet langer afschrijven van een gebouw in dertig jaar, maar de waardepositie verbeteren door bijvoorbeeld modulair te bouwen.’

Wat helpt is dat gebouwen tegenwoordig twee keer gemaakt worden: één keer digitaal in 3D in BIM (building information model) en vervolgens in het echt. ‘Wij bedenken samen met de klant een creatieve en kwalitatief hoogwaardige oplossing om diens productieproces zo goed mogelijk te accommoderen, met oog voor de gehele levenscyclus van een gebouw’, aldus Kuijpers. Remmers Bouwgroep treedt daarbij het liefst op als system integrator. ‘Dat betekent dat we intern en extern alle disciplines samenvoegen en vanuit een regierol de samenhang en samenwerking in het project bewaken. Een belangrijke rol, aangezien er in de bouw steeds meer sprake is van gespecialiseerde ketenpartners die elk hun stukje uitvoeren.’

FLEXIBILITEIT IS KEY Die aanpak moet ook klanten de nodige voordelen opleveren. ‘Als wij het bouwproces effectiever weten in te richten, kan een kleine meerinvestering aan de voorkant uiteindelijk een besparing opleveren. Minder faalkosten en minder verspilling leiden tot een lagere prijs, kortere doorlooptijden en meer kwaliteit’, verklaart Kuijpers. ‘Daarnaast willen we ook opener communiceren over onze eigen uitdagingen, zoals stijgende grondstofprijzen, en die bespreekbaar maken. Wellicht is het verstandiger om een project een paar maanden uit te stellen omdat we dan goedkoper kunnen inkopen.’ Dergelijke flexibiliteit is key en toont Remmers Bouwgroep ook bij de bouw van het distributiecentrum in Waddinxveen. ‘Vanwege de sterke groei van huurder HBM Machines hebben ze meer kantoorruimte nodig. Dan gaan wij er niet strak in zitten, maar bewegen we binnen de mogelijkheden van het project mee met de klant.’

• www.remmersbouwgroep.nl juni 2021

SAMENWERKING

LENZE STELT KLETEC IN STAAT STEEDS SLIMMER OM TE GAAN MET EEN KWETSBAAR PRODUCT

INNOVEREN IN PALLETISEREN In no-time groeide het bedrijf van Wim Kleijer uit tot een mondiale speler. Kletec levert oplossingen voor de geautomatiseerde verwerking van eieren, zowel voor consumptie als voor broederijen. Dat al jarenlang met Lenze als (innovatie)partner. Zoals ze het bij Kletec zelf zeggen: ‘Eieren stapelen? Een eitje!’

DOOR JANET KOOREN

letec startte in 2009 en ging in 2014 internationaal. Hogere eisen vanuit verschillende delen van de wereld zorgden ervoor dat het Wekeromse bedrijf het hogerop moest gaan zoeken om de kwaliteit te standaardiseren. ‘We gebruiken hoogwaardige technieken waarmee we slimme oplossingen bedenken en steeds een stukje verder doorontwikkelen. Daarbij is serieproductie wel altijd het streven, dus zoeken we hoogstaande producten tegen concurrerende prijzen. We willen namelijk ook de service en ondersteuning waarborgen, dan is het prettig als je leverancier ook echt betrouwbaar is’, lacht Kleijer. Vanwege de combinatie van doorontwikkelen en standaardiseren zijn de machines modulair opgebouwd.

NIEUWE CONCEPTEN Kleijer houdt zich binnen Kletec vooral bezig met onderzoek en ontwikkeling van nieuwe concepten en met de algemene ondersteuning van de organisatie. ‘Het bedrijf heeft inmiddels zeventien medewerkers, en de focus ligt sterk op ontwikkeling en engineering van machines die wereldwijd geleverd worden aan onze dealers en klanten. Daarbij besteden we veel voorwerk uit aan toeleveranciers. Onze robots helpen bij de verwerking van eieren en we maken betrouwbare en complete systemen voor het stapelen en palletiseren. Ons doel is om dagelijkse werkzaamheden te verlichten, zodat er minder onnodige fysieke arbeid verricht hoeft te worden.’ Nederland speelt een belangrijke rol in de mondiale eierverwerking: 80 tot 90 procent van de eierverwerkende machines wereldwijd komt uit ons land en deze verwerken meer dan 1 miljard eieren per dag.

• www.kletec.nl • www.lenze.com/en-nl 34

juni 2021

Wim Kleijer: ‘Engineers praten met engineers, die hebben aan een half woord genoeg. Als bedrijven hebben we elkaar echt gevonden in de hoogstaande technologie.’ Foto: Lenze

VERTROUWD GEVOEL In 2011 raakte Kleijer in gesprek met een ander bedrijf dat voor Lenze koos. ‘Tot dat moment gebruikten we verschillende merken en ik had eigenlijk niet echt een beeld bij Lenze. Onze programmeur had er wel eens mee gewerkt en stelde voor het gesprek aan te gaan. We zochten een merk dat een compleet aanbod kon leveren, liefst ook nog wereldwijd. Tijdens dat eerste gesprek ontstond er al snel een vertrouwd gevoel.’ Kletec was destijds bezig met het ontwikkelen van een robot waarvan er nu al zo’n 200 in de praktijk draaien. ‘Dat betreft een palletiseerrobot die traytjes van 30 op een pallet plaatst, 720 eieren in één keer. Inmiddels hebben we veel ervaring opgebouwd met de aandrijvingen en besturingen van Lenze. De kwaliteit is uitzonderlijk, maar ook het feit dat ze een totaalconcept voor de aansturing hebben, is erg fijn.’

MOTION-MODULES De meest recentelijk ontwikkelde machine kan kartonnen dozen met eieren in verschillende patronen stapelen tot een hoogte van 2,5 meter. Die moet flink wat dozen verstouwen, meer dan 1.000 per dag van elk 25 kilo. ‘Onze klant wilde dat heel graag automatiseren, want het is zwaar werk en dat ging allemaal handmatig. We hebben die eerste palletiseerrobot doorontwikkeld en nu staat er een vierassige robot, waarbij de draaikop kan roteren en stapelen in een patroon dat de

stevigheid van de pallet verzekert.’ Twee dozen worden tegelijk opgepakt, waarbij de oriëntatie van de dozen een belangrijk punt is: de etiketten op de dozen moeten altijd aan de buitenzijde van de pallet af te lezen zijn. ‘We hebben dit gerealiseerd met lineaire geleidingen en een riemaandrijving. Een eenvoudige techniek met hoge betrouwbaarheid, waarbij ook lange afstanden op hoge snelheid afgelegd kunnen worden. Hiervoor hebben we motion-modules toegepast om de dozen met eieren snel en met zo min mogelijk extra bewegingen te kunnen positioneren. Bijkomend voordeel: door de riemaandrijving in combinatie met rails met kogelketting hebben onze de machines een zeer stille loop.’

HOGE NAUWKEURIGHEID Een aantal jaar geleden besloten Kleijer en zijn team te kiezen voor de 120Hz-motoren. ‘We gebruiken frequentieregelaars uit de 8400- en i500-serie van Lenze. De 120Hz-techniek biedt ons enorm veel mogelijkheden en nauwkeurigheid. Je krijgt veel meer koppel uit een kast, over een grote toerenrange’, aldus Kleijer. ‘Daarnaast zijn we erg flexibel met de vertragingskasten uit de B500-serie. Voor de aansturing gebruiken we de P300. Eigenlijk kun je zeggen dat als het met de pure aandrijftechniek te maken heeft, we Lenze gebruiken.’ Er verschijnt een brede lach op zijn gezicht: ‘Wij gebruiken het P300-panel echt tot in de puntjes, ik denk dat wij er dingen mee

doen waarvan Lenze niet eens weet dat het kan.’ Om in één adem de kennis van Lenze te roemen: ‘We hebben met Lenze een tijdpad voor de toekomst afgesproken, zodat we altijd bijblijven met de nieuwste technologie.’

elkaar kan praten. Een ander belangrijk voordeel is dat we niet met een dozenschuiver werken, maar met de fabrikant zelf. Want is het prettigst om aanbod en service in één hand te hebben.’

ALLES PRAAT MET ELKAAR Doelstelling van Kletec is om 80 procent standaard te leveren en 20 procent klantspecifiek en daarbij ook steeds weer te innoveren. Omdat het bedrijf in modules werkt, kunnen individuele onderdelen steeds verder geoptimaliseerd worden. ‘Zo groeien innovaties uit tot een nieuwe standaard. Daarbij moeten we altijd kunnen aan-

‘WIJ DOEN DINGEN MET HET P300-PANEL WAARVAN LENZE NIET EENS WEET DAT HET KAN’ sluiten op de standaardonderdelen bij de klant. En alles moet met elkaar communiceren’, stelt Kleijer. ‘Het totaalaanbod van Lenze is te zien als een soort platform waarbij aandrijving en besturing op elkaar afgestemd worden en alles met

DEZELFDE TAAL Behalve over de componenten is Kleijer ook te spreken over de samenwerking met de mensen van Lenze. ‘Omdat er een grote, sterke club in ons eigen land zit, zijn de lijnen kort. Het is fijn om tijdens de ontwikkeling te beKletec levert oplossingen voor de grootschalige verwerking van eieren. Foto: Kletec schikken over mensen met een hoog kennisniveau, die met je meedenken’, zegt hij. ‘We krijgen daarbij laagdrempelige en snelle ondersteuning WENSENLIJSTJE vanuit Den Bosch. Engineers praten met engiWelke wensen heeft Kletec voor de toekomst? neers. Die hebben aan een half woord genoeg en ‘We willen meer gaan doen in voeding. Daarvoor als bedrijven vinden we elkaar in de hoogstaande moeten we aan de hygiënekant een stap maken technologie. Met name de aandrijvingen hebben en kijken wat de aandrijving daarin kan. Ook echt een constante hoge kwaliteit, daarvan heb ik voor machines voor de broederij is hygiëne nog geen betere gezien. De prijs-kwaliteitverhoubelangrijk’, aldus Kleijer. ‘Daarnaast zijn we al ding is dus gewoon goed.’ Beide bedrijven werken heel ver met het remote monitoren van installagezamenlijk aan innovatieve ontwikkelingen voor ties. Op dit moment hebben we 120 machines de toekomst, vanuit een vergelijkbare mentaliteit. online waarin we mee kunnen kijken. We loggen ‘Als ik bel, wordt het altijd snel en goed opgepakt, meldingen voor bijvoorbeeld preventief onderook als het om een kleine vraag gaat. En, ook niet houd, kunnen op afstand software-updates doen onaangenaam’, vertelt Kleijer grinnikend: ‘Als we en helpen met instellingen. Maar ook tijdens de genoeg orders insturen, komen er soms zomaar installatie is het heel prettig dat we direct mee Bossche bollen onze kant op.’ kunnen kijken zonder dat we ter plaatse zijn.’

Keeping you and your products ahead of the technology curve Technology evolves quickly, often out of sync with the planned lifecycle of a product or solution. Connect Group is an Electronic Manufacturing Services provider, serving companies in the professional industry. Through its innovative 'Technology is a Service' (TiaS®) program, Connect Group provides lifecycle management, solutions monitoring, reliability and logistics support. Entrusting the management of your product to Connect Group, will keep you and your product ahead of the technology curve.

www.connectgroup.com

CONNECT GROUP INTEGRATED SUBCONTRACTORS

juni 2021

PRODUCTIESTRATEGIE

247 LASERSNIJDEN START DIGITALE FABRIEK SNEL OP MET TRUMPF

‘BEDRIJVEN WILDEN NOOIT ÉÉN MERK. MAAR DAT VERANDERT’ Het gaat hard met 247 Lasersnijden. Begon het bedrijf eind 2019 z’n digitale fabriek in Pijnacker, ruim anderhalf jaar later heeft het zo’n duizend geregistreerde klanten. De basis stond dan ook snel. Want waarom alles zelf ontwikkelen? In plaats daarvan viel de keuze op het TruTops Fab-portfolio van Trumpf, dat 247 Lasersnijden naast een online portal voorzag van een compleet ERP-pakket, toegespitst op de plaatwerkindustrie. Dat daarna ook Trumpf-machines volgden, lag min of meer voor de hand. ‘Juist met de software halen we daar nu alles uit.’

geleden begonnen ze in Pijnacker hun bedrijf. Toen nog met eerst alleen een lasersnijmachine en wat later een kantbank, op de oppervlakte van ‘een postzegel’. Inmiddels is het halletje van toen ingeruild voor twee grote, lichte productiehallen, lopen er vijftien medewerkers rond en is ook het machinepark flink uitgebreid. In de achterste hal vindt het lasersnijden en uitsorteren plaats, daarna gaat het plaatwerk naar de voorste hal voor het afbramen, tappen, soevereinen en kanten. Voor dat tweede stadium van bewerken staan in de voorste hal meerdere machines van diverse leveranciers opgesteld rondom de ‘bewerkingsrotonde’ in het middenvak. Vooral de drie kantbanken van Trumpf, naast elkaar langs een wand, vallen op. ‘Een van de drie staat er pas net’, vertelt De Hoog, ‘bovendien komt de vierde er binnen een paar weken aan.’ Ook in de achterste hal komt dan een uitbreiding: staan daar nu twee Trumpf-lasersnijders, binnenkort zijn dat er drie.

SOFTWARE LEIDEND

Oscar van Buijtene (links) en Michiel de Hoog (rechts) van 247 Lasersnijden in de hal waar het lasersnijwerk plaatsvindt. Tussen hen in Teus Vonk van Trumpf. ‘Zomaar een webportal en aan de slag? Dat gaat niet werken.’ Foto: Sam Rentmeester

DOOR JAN BROEKS

et is zo halverwege z’n rondleiding, wanneer Michiel de Hoog een metalen plaatje van een pallet pakt. Het plaatje is gesneden en klaar voor verdere bewerking. Wordt het kanten of afbramen? De Hoog wijst naar de sticker op het plaatje. ‘Hier staat alle informatie op. Klantnaam en afmetingen bijvoorbeeld, maar ook naar welke machine het moet. Zonder die stickers zijn we nergens.’ Tekeningen, papierwerk? Behoudens de stickers

juni 2021

wordt bij 247 Lasersnijden bij de werkvoorbereiding op kantoor soms nog iets geprint. Maar eenmaal op de productievloer? Daar verloopt volgens De Hoog alles digitaal, van grote series tot enkelstuks productie. ‘De klantvraag is telkens anders, geen order is hetzelfde. Je kunt het zo gek niet bedenken of wij hebben er onze klanten: van scheepsbouw en machinebouw tot aan de levensmiddelenindustrie en de kunst.’ En dat alles opgebouwd in korte tijd, vertelt Oscar van Buijtene, samen met De Hoog eigenaar van 247 Lasersnijden. Zo’n anderhalf jaar

Zeker, De Hoog en Van Buijtene hadden hier in de productiehallen voor een andere partij dan Trumpf kunnen kiezen. Maar logisch was dat niet geweest, zo vertellen ze. Trumpf heeft hen immers geholpen bij het inrichten van hun digitale fabriek, op basis van het TruTops Fab-portfolio. De portal waarin klanten hun orders plaatsen, de productieprocessen: het gebeurt met Trumpf-software. ‘Binnen Nederland zijn wij de eersten die dat met deze software in deze omvang doen’, claimt Van Buijtene. ‘Natuurlijk hadden we van alles kunnen koppelen met andere leveranciers, al wisten we heel goed dat we dat niet wilden (zie kader, red.). De software moest voor ons voldoen, dat was leidend. Daarna volgden de Trumpf-machines. Juist met deze software halen we daar nu alles uit. Zoals wij

deze keuze hebben gemaakt: ik denk dat steeds meer bedrijven het zo gaan doen.’

TRENDBREUK Kortom, alles bij één leverancier. Zie het als een trendbreuk, stelt Teus Vonk, accountmanager bij Trumpf. ‘Bedrijven wilden zich nooit vastleggen op één merk. Maar dat verandert en dat komt met name door wat inmiddels kan met het productieproces. De software is het belangrijkste, daarna volgt de rest. Zoals dat hier nu bij 247

een continu proces. Mensen trainen, processen aanpassen; het is nooit klaar. Met Trumpf hebben we weliswaar een vliegende start gemaakt, daarna is het wel van belang verwachtingen naar elkaar toe goed te blijven uitspreken.’ Vonk kan de woorden van De Hoog alleen maar beamen. ‘Het tempo waarin ze hier groeien: je moet er als leverancier in mee kunnen. En ja, dat was soms lastig. Neem bijvoorbeeld de portal: die heeft nu de look and feel van 247 Lasersnijden, lijkt in niets meer op die van ons, al duurde het wat langer voordat het zover was.’

NIET OVERHAASTEN

‘DE MARKT IS GROOT GENOEG VOOR EEN PAAR GROTE BEDRIJVEN’

Lasersnijden gebeurt, met het ERP-pakket en de webportal bij dezelfde partij uitbesteed, is de toekomst. In dat opzicht loopt het bedrijf voorop.’ Toch is het goed de verwachtingen wat te temperen, benadrukt De Hoog. ‘Want zomaar een webportal erbij nemen en aan de slag? Dat gaat niet werken. Ik zie het traject dat wij zijn ingegaan als

Uiteraard kennen ze hier in Pijnacker de Nederlandse concullega-metaalsnijbedrijven die vooroplopen qua digitalisering. ‘Sommige hebben alles zelf in huis’, vertelt De Hoog, gevraagd naar de verschillen met 247 Lasersnijden. ‘Een enkele heeft de eigen portal zelf ontworpen en werkt daaraan met een fiks team van developers. Ook verloopt alles er geautomatiseerd, waar wij nog een klein deel, zoals de werkvoorbereiding, handmatig doen.’ En misschien wel het belangrijkste verschil, zo vult Van Buijtene z’n compagnon aan: voorlopig is 247 Lasersnijden nog niet zo groot als de bedoelde concullega’s. ‘We hebben veel respect voor iedereen in de markt, al biedt die wat ons betreft wel ruimte voor een paar stevige grote bedrijven. En ja, daar willen wij bij horen.’ Grote kans dat tegen die tijd hier ook het buislasersnijden aan het portfolio is toegevoegd.

STARTEN VANAF NUL MET ANDERE AANPAK Oscar van Buijtene, mede-eigenaar van 247 Lasersnijden, wilde al heel lang met lasersnijden aan de slag. Toch duurde het een poos voordat het zover was, niet in de laatste plaats vanwege de drukte met zijn andere bedrijven binnen de OBS Groep, waaronder nu ook 247 Lasersnijden valt. ‘Ik kende Teus Vonk van Trumpf al langer, en wist in de loop van 2019: nu is de tijd rijp.’ Aan Van Buijtene om te profiteren van zijn ervaring met z’n andere bedrijven, waaronder OBS-dochter 247 Watersnijden. ‘Het had heel wat voeten in de aarde om dat uit te bouwen tot wat het nu is. Meerdere leveranciers van hardware en software: het kostte veel tijd om alles goed te koppelen. Daarom wilden we dat met 247 Lasersnijden anders doen, met één softwareleverancier. Bovendien: we startten vanaf nul. Dus konden we direct aan de slag, met de snelle groei als resultaat.’

• www.247lasersnijden.nl • www.trumpf.com ‘Steeds meer klanten van ons hebben daar behoefte aan’, zegt De Hoog. ‘Maar we overhaasten het niet. Dus als we in de toekomst gaan buislaseren, dan wel goed.’ Ook dat zal dan met Trumpf zijn, als het aan de eigenaren van 247 Lasersnijden ligt. Van Buijtene: ‘Zolang Trumpf met ons verder kan en wil, geldt dat omgekeerd net zo.’

Van concept tot eindproduct, wij regelen het voor u Confed ontwerpt, innoveert en ontzorgt. Engineering en ontwikkeling

Kabelassemblage, kabelconfectie en

Protoshop

paneelassemblage

PCB assemblage

Inkoop en logistiek

Modulebouw

Life cycle management

Vind ons

op www .confed. of bel 03 eu 3-454134 0

Seriematige assemblage

juni 2021

SEMICON

PROMOTIEONDERZOEK ONTHULT HOE KOSTBARE LANGDURIGE STILSTANDEN CHIPPRODUCTIELIJNEN TE VOORKOMEN

NIEUW SERVICE-SUPPLY-CONCEPT SCHEELT ASML-KLANTEN 1,5 MILJARD EURO PER JAAR De 10.000 verschillende componenten en modules die ASML als spare parts en service tools in warehouses verspreid over de wereld aanhoudt, hebben allemaal een ‘tijdstempel’ gekregen: een aanduiding van hoeveel tijd het mag kosten om dat part of die tool vanuit het ASML-servicenetwerk bij een specifieke, kapotte chipmachine in de fabriek van de klant te krijgen. Het is een van de concrete uitwerkingen van een nieuw servicesupply-concept ontwikkeld om zeer kostbare langdurige stilstanden (extreme long downs) te voorkomen. Implementatie scheelt de klanten van ASML enorme bedragen, zo heeft Douniel Lamghari-Idrissi uitgerekend. Deze ASML-medewerker promoveerde erop aan de TU Eindhoven. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

SML legt in de servicecontracten die het met zijn klanten aangaat vast wat het uptime-percentage moet zijn. Lamghari-Idrissi houdt in het gesprek dat we op de TU/e-campus met hem hebben ‘voor het idee’ 95 procent aan. Exacte percentages mag hij namelijk niet noemen. Die verschillen per klant, chipfabriek en type machine. Vanzelfsprekend is het percentage van de meer mature

servicetools (Stock Keeping Units, SKU’s) nodig om de storing te verhelpen. Die variabele is goed voor 20 procent van de uren stilstand. De rest wordt veroorzaakt door het stellen van de diagnose, het uitwisselen van het kapotte component door een nieuw en het weer in werking stellen van de machine, zo heeft hij in zijn vierjarig onderzoek aan de Technische Universiteit Eindhoven vastgesteld. Onderzoek waarvoor hij van zijn werkgever ASML toestemming en budget heeft gekregen, want stilstand is altijd kostbaar, maar vooral als deze lang duurt.

‘BIJ EEN XLD KAN ER TOT 27 DAGEN NODIG ZIJN OM DE PRODUCTIEPROCESSEN WEER HELEMAAL OP ORDE TE KRIJGEN.

DUV (deep ultraviolet)-machines hoger dan van de EUV (extreme ultraviolet)-apparaten die nog maar kort op de markt zijn en derhalve nog wat kinderziektes hebben. En het hangt ook af van het type chip dat ermee geproduceerd wordt. IC’s bestaan tegenwoordig soms wel uit 150 lagen en – afhankelijk van de eisen die aan de fijnheid van het patroon in een laag gesteld worden – worden die met een DUV of juist met een EUV aangebracht, licht Lamghari-Idrissi toe.

STILSTAND DOOR WACHTEN Of, correcter, dr. Lamghari-Idrissi. Die doctorstitel heeft hij recent behaald met een onderzoek naar een nieuw serviceconcept. Een concept gericht op het verlagen van het aantal stilstanden langer dan 24 uur (extreme long downs, kortweg XLD’s) van chipmachines door het ontbreken van – en dus het wachten op – spare parts of

juni 2021

1,5 MILJARD

Een uur stilstand van de DUV kost gemiddeld 72.000 euro – dat van de nieuwste en veel kostbaardere EUV nog veel meer. Een hoop geld, toch zit in dat bedrag maar een klein deel van de ‘pijn’ die de klant ervaart als de storing langer duurt. Het implementeren van zijn serviceconcept, vertelt Lamghari-Idrissi trots, bespaart de klanten die van de ASML-service gebruik maken (en samen een installed base hebben van zo’n 3.000 ASML-machines), maar liefst 1,5 miljard euro per jaar. Een enorme schade die vooral ontstaat doordat na een langdurige stilstand heel veel tijd nodig is om de complete productielijn weer up and running te krijgen. Concreet: ‘Als er sprake is van een XLD kan er tot 27 dagen nodig zijn om de productieprocessen weer helemaal op orde te krijgen.’ ‘Het is’, parafraseert zijn promotor Geert-Jan van Houtum, ook bij het interview aanwezig, ‘als bij een file op de snelweg’: ‘Als een stremming langdurig is, spreidt de file zich uit over meerdere wegen en dan is er veel meer tijd nodig om alles weer opgelost te krijgen.’

• Het nieuwe serviceconcept richt zich op het

verlagen van het aantal stilstanden langer dan 24 uur • Een uur stilstand van de DUV kost gemiddeld 72.000 euro – dat van de nieuwste en veel kostbaardere EUV nog veel meer. • Van elk van de units is bepaald hoeveel tijd het mag kosten om die na een uitvraag bij de stilstaande machine te krijgen. • ‘Suppliers zijn blij met dit nieuwe concept. Want het zorgt voor betere forecasts.’

BIJNA EEN MAAND De operators van de stilstaande machine kunnen een korte tijdspanne gemakkelijk invullen met ander werk elders in de fabriek. En de tientallen andere machines in een chipproductielijn hebben elk een buffer aan werkvoorraad voor enkele uren. ‘Maar gaat het langer duren’, vervolgt Lamghari-Idrissi, ‘dan komen operators met de armen over elkaar te zitten. En de buffers van de andere machines raken leeg zodat ook die moeten worden stilgezet. Om zo’n complete lijn na een lange stilstand weer helemaal op orde te krijgen, met alle buffers weer conform de standaarden aangevuld, dat vergt bijna een maand.’

NIEUW SERVICECONCEPT Door de bank genomen doen die XLD’s zich in elke chipfabriek jaarlijks toch wel ‘een handvol keren’ voor. Kortom, reden genoeg voor ASML die te voorkomen. Niet zozeer om de penalty’s van de klant te vermijden, benadrukt LamghariIdrissi. ‘Maar omdat wij een heuse partner willen zijn die het als zijn verantwoordelijkheid ziet de productieprocessen bij de klant – waarvoor wij de belangrijkste machines leveren – zoveel mogelijk draaiende te houden.’ Vandaar dat hij, onder academische begeleiding van Van Houtum, naast zijn baan als contract manager customer supply chain, vier jaar lang heeft mogen werken aan een nieuw service-supply-concept. Met dus als doel de XLD’s, veroorzaakt doordat SKU’s niet beschikbaar zijn, zoveel mogelijk terug te dringen.

TIJD IN PLAATS VAN AFSTAND Het concept van Lamghari-Idrissi bevat meerdere oplossingen. De eerste die hij noemt is het inwisselen van de focus op de afstand tot het ASML-warehouse met de benodigde parts en tools voor die op de aanlevertijd. ‘ASML beschikt wereldwijd over 45 warehouses, gerund door

derden. Tot nog toe werd voor het aanleveren van reserve-onderdelen alleen gekeken naar de afstand tussen een warehouse en de chipfabriek. Maar als je een issue hebt in bijvoorbeeld Singapore, kun je veel parts of tools beter laten beleveren vanuit Nederland dan vanuit een warehouse in bijvoorbeeld het Chinese Wuxi. Omdat er veel meer directe vluchten zijn van Schiphol naar Singapore ben je vanuit Nederland sneller.’

EEN VIJFDE NODIG De vraag die zich dan meteen aandient, is waarom ASML kiest voor het op voorraad houden van SKU’s in third party warehouses en niet in de chipfab zelf. Van Houtum: ‘Stel dat een warehouse vijf fabrieken bedient. Als die allemaal zelfvoorzienend moeten worden, zou je vijf keer meer parts en tools op voorraad moeten houden. Nu is in dat warehouse maar een vijfde nodig.’ Dat vraagt dan wel een gede- Het implementeren van zijn serviceconcept, vertelt Douniel Lamghari-Idrissi trots, bespaart de klanten die van de ASML-service gebruikmaken maar liefst 1,5 miljard euro per jaar. Rechts zijn promotor Geert-Jan van Houtum. Foto: Com-magz tailleerd inzicht in hoe vaak een bepaald onderdeel kapot gaat, maar dat inzicht heeft ASML, verzekert Lamgharivan XLD’s dusdanig vergroot, dat de machinete krijgen. Daartoe zijn de reserveonderdelen en Idrissi. ‘Nee, niet omdat wij een online verbinbouwer nu elke vier weken met de klant evalueert servicetools onderverdeeld in drie categorieën: ding hebben met onze installed base. Wij volgen of de gemiddelde wachttijd op een onderdeel per kritisch, niet zo kritisch en niet kritisch voor het nauwgezet hoe vaak een part of tool voor reparamachine niet de norm van een bepaald aantal voorkomen van een XLD. Vanzelfsprekend krijtie nodig is. Ons ERP-systeem verschaft ons dus minuten per maand overschrijdt. Voorheen werd gen de kritische een stempel met het geringste voldoende inzicht.’ dat eens per kwartaal geëvalueerd. ‘Dat impliaantal uren. ‘Maar hoeveel precies hangt weer af ceert’, aldus Van Houtum, ‘dat ASML veel minder van de lokale situatie’, verklaart Lamghari-Idrissi. tijd heeft eerdere overschrijdingen later in de ‘In Taiwan staan TSMC-chipfabs in twee steden DRIE CATEGORIEËN evaluatieperiode te compenseren.’ op twee uur rijden van elkaar. Het is niet nodig Maar hoeveel stuks van welke SKU waar opgeslaom in beide warehouses in die steden alle parts gen moeten liggen, wordt in het concept van de en tools op voorraad te hebben. Immers, twee PhD niet alleen bepaald door de ERP-data. Want SUPPLIERS MEENEMEN uur aanlevertijd is slechts in een deel van de in dat concept heeft elke combinatie van een Plusminus 90 procent van de SKU’s bestaat uit gevallen te lang. Voor veel SKU’s is het voldoende fabriek en een SKU een ‘tijdstempel’ gekregen. onderdelen die leveranciers fabriceren. Zelfs een als er één unit op voorraad ligt in één van beide Van elk van die units – afgerond zijn dat er complexe, kostbare module als de waferstage die warehouses.’ 10.000 – is bepaald hoeveel tijd het mag kosten VDL ETG toelevert wordt als reserve op stock om die na een uitvraag bij de stilstaande machine gehouden. Logisch dus, dat ook de suppliers worden meegenomen in dit verhaal, erkent Douniel SWAPPEN EN RECOVEREN Lamghari-Idrissi. ‘Ze zijn’, weet hij, ‘blij met dit De aanlevertijd wordt vanzelfsprekend mede nieuwe concept. Want het zorgt voor betere bepaald door de swapping en recovery time. ‘Het forecasts zodat zij hun capaciteit beter kunnen verhelpen van een storing bestaat uit vier fases: het stellen van de diagnose, het vergaren van de inplannen voor de productie van hun parts en parts en tools, het uitwisselen – swappen – van tools.’ Maar ze moeten ook betere informatie het kapotte voor het nieuwe deel en het weer krijgen over wanneer welke kapotte onderdelen opstarten van de machine. Vergt het uitwisselen voor reparatie bij hen arriveren en wanneer die van een onderdeel en vervolgens weer opstarten weer gereed moeten zijn. En ze zullen straks mee relatief veel tijd, dan moet de aanlevertijd korter moeten in dat commitment om elke vier weken zijn. Juist daarom hebben we de onderdelen verde geleverde service performance te evalueren. deeld over die drie categorieën.’ Hoeveel tijd het Ook dat zal in servicebeleid van de semiconswappen en recoveren kost, baseert ASML op machinebouwer een plek moeten krijgen. ‘Maar machine-informatie die het wel online mag dat viel buiten de scope van mijn promotievergaren. ‘Machinedata bevat voor de klant per onderzoek. Met dit supply chain management definitie concurrentiegevoelige informatie. Daarben ik nu bezig – dat is work in progress.’ om wordt die door specialisten van de klant en in afstemming met ons eerst gefilterd alvorens die Het nieuwe service-supply-concept verlaagt het percentade fab verlaat.’ ge XLD’s met 20 procent, goed voor een jaarlijkse besparing van 1,5 miljard euro. De Hit Ratio drukt uit hoeveel procent van de gevraagde SKU’s is aangeleverd binnen de toelevertijd die voor die units geldt. Bron: Lamghari-Idrissi et al. 2021.

ELKE VIER WEKEN Het nieuwe service-supply-concept heeft het vertrouwen van ASML in het kunnen terugdringen

• www.asml.com • www.tue.nl juni 2021

Watch and walk in at Sentech Make your own virtual tour and connect with us. We develop sensor solutions...

play me at www.sentech.nl/tour

SERVICE

TEESING BIEDT HIGHTECH KLANT EEN ZEER COMPLETE ONDERSTEUNING VAN DE SERVICEORGANISATIE

‘EEN BEETJE ALS BIJ IKEA’ Het is voor een klant die niets aan het toeval wil overlaten. Sinds twee jaar ondersteunt Teesing in Rijswijk diens serviceorganisatie en dat brengt heel veel logistieke handelingen met zich mee. Een uitgebreide ondersteuning die Teesing graag ook andere hightech machinebouwers wil bieden. daarvan zowel voor nieuwbouw aan de productieafdeling at het complex maakt, is al het van de klant en papierwerk. Op een afvinklijst diens system moet bijvoorbeeld tot het kleinste suppliers als voor detail aangegeven worden welke onderhoud aan de handelingen allemaal zijn verricht. Welk onderserviceafdeling van deel op welke manier in welk type zakje is gestopt de klant. Maar de en hoe en met welk materiaal het is afgedicht. En procedure voor maak daar geen fouten mee. Want als onze klant het afhandelen van een klacht krijgt van zijn klant, dan staat die 'Wat het complex maakt, is al het papierwerk' deze twee typen meteen bij je in de cleanroom om met eigen ogen aanvragen verschilt te checken of alles daadwerkelijk volgens voorenorm, verhaalt Bazelmans. Het materiaal voor alleen nauwgezet beschreven om welke artikelen schrift gereinigd, bestickerd en verpakt wordt.’ productie gaat gereinigd en wel, volgens voorvan welke fabrikant het gaat, maar ook welke Aldus Frank Bazelmans van Teesing, leverancier schrift verpakt, naar de klant en zijn moduledozen en andere omverpakkingen van welke van koppelingen, fittingen, filters, afdichtingen, bouwers, met de artikelnummers van de fabrivoorgeschreven leverancier gebruikt moeten slangen en subassemblies daarvan voor de highkant er nog op. Het materiaal voor serviceworden. Plus die verpakkingsinstructie, compleet tech machinebouw. Die consciëntieuze afhandedoeleinden moet echter ontdaan worden van elke met afvinklijsten. En er zit uitvoerige gebruiksling waar de accountmanager heeft over heeft fabrikantmarkering. ‘Wij halen ze er allemaal af instructie bij voor de eindklant. ‘Een beetje als betreft die van spare parts voor een grote klant in en vervangen die door stickers met barcodes uit bij Ikea. In detail wordt erin aangegeven welke de halfgeleiderindustrie. ‘Dat doen we sinds 2019 het ERP-systeem van de klant. Via een portal onderdelen de omverpakking bevat en hoe de voor deze klant – de naam mag ik helaas niet hebben we toegang tot dat systeem en kunnen we engineer van de eindklant die moet gebruiken. noemen. Voordien deed hij dat werk zelf. Zoals die stickers zelf printen. Zo weet de klant zeker Foolproof. En mocht een onderdeel niet goed het nu georganiseerd is, scheelt hem dat veel dat de artikelnummers op de onderdelen exact functioneren, of wel in orde zijn maar bij nader kostbare cleanroomruimte en belastend logistiek corresponderen met de nummers in zijn ERP.’ inzien niet goed geschikt voor de toepassing, dan werk.’ zit er ook de retourverpakking bij waarin het naar onze klant kan worden teruggestuurd.’ ENORM VERSCHIL ALS BIJ IKEA Teesing levert de producten – van merken als Bij die ‘serviceaanvragen’ zit de complete techniSerto, Mott en Rectus – en de subassemblies sche productdocumentatie (TPD). Daarin is niet ALLE CAPACITEIT De laatste uitdaging voor Teesing is alle onderdelen, in cleanroom-omstandigheden goed REKENING HOUDEN MET TOENEMENDE REINHEIDSEISEN gereinigd en dubbel verpakt, met de retourverpakkingen en alle afvinklijsten, gebruiksinstructies en andere documentatie in de voorSinds 1952 is Teesing internationaal leverancier van waarin rekening is gehouden met de toenemende geschreven omverpakking te krijgen. ‘Een kit past koppelingen, buizen, afsluiters, systemen en assemreinheidseisen van de hightech markt. De cleanroom is vaak maar nét.’ Daarna gaat het materiaal naar blages voor industriële toepassingen, submicrontechnovier keer zo groot als in het oude pand en ook beter de klant die het op voorraad legt in een van de logie en alternatieve energie in pneumatiek, hydrauliek, toegankelijk en beter ingericht. Het is een zogeheten warehouses waarover hij beschikt, in afwachting instrumentatie en transport van media. Met kantoren in Cross-Flow cleanroom, waarbij de schone lucht uit één van servicevragen van zijn klanten. Nederland (ISO-gecertificeerd hoofdkantoor in Rijswijk), zijwand de ruimte wordt ingeblazen. Hoe dichter bij de Een zeer complete ondersteuning dus van de de VS (New Jersey), Taiwan en een joint venture in wand, hoe schoner het er is. Afhankelijk van waar de serviceorganisatie. ‘Zo compleet doen we tot China (Beijing) is het bedrijf wereldwijd actief in uiteenmedewerkers staan, kan op deze manier van ISOnog toe alleen voor deze klant. Maar we hebben lopende gespecialiseerde markten, zoals de klasse 4 tot klasse 6 schoon geassembleerd en verpakt alle capaciteit om die ondersteuning aan meer medische/farmaceutische industrie, waterzuiveringsworden. Omdat het in feite één grote ruimte is, kunnen partijen te gaan bieden’, verzekert Bazelmans. bedrijven, automobielindustrie, spoorwegen, halfgrote componenten, bijvoorbeeld slangen tot een DOOR MARTIN VAN ZAALEN

‘W

geleiderindustrie en alternatieve brandstoffen. Vorig jaar betrok Teesing een nieuw pand in Rijswijk

lengte van zes meter, onder de schoonste omstandigheden geassembleerd worden.

• www.teesing.nl juni 2021

DIGITALISERING

OPRA IMPLEMENTEERT MET PULSE NIEUW, BETER GEÏNTEGREERD ERP-SYSTEEM

‘WE KUNNEN NU EINDELIJK DE KRACHT VAN ONZE DATA BENUTTEN’ Een gasturbine ontwikkelen en produceren is een complex en langdurig proces. Ontwikkel- en productiestromen moeten perfect op elkaar worden afgestemd. Fabrikant OPRA Turbines werkte met verouderde software waardoor de informatie over die stromen gescheiden van elkaar werden verwerkt. Omslachtig en foutgevoelig. Met de implementatie van Dynamics 365 Finance & Operations, met Pulse als partner, heeft OPRA ‘de gewenste basis voor een multicompany projecten productomgeving, met optimaal ingerichte logistieke en financiële stromen’.

Het bedrijfspand van OPRA in Hengelo. Foto: OPRA

DOOR GIJS ETTES

achinebouwer OPRA Turbines ontwikkelt, produceert en onderhoudt hypermoderne gasturbinesystemen en bedient klanten over de hele wereld. Het bedrijf in Hengelo werd in 1991 opgericht en telt wereldwijd zo’n 70 medewerkers. Inmiddels heeft het meer dan 140 gasturbinegeneratorsets geproduceerd en verkocht, die samen meer dan twee miljoen bedrijfsuren hebben gedraaid. OPRA’s missie is om als leidende gasturbinefabrikant de wereldwijde energietransitie te stimuleren. Daarom zijn de ontwikkelde gasturbines niet alleen betrouwbare en kosteneffectieve energieopwekkers, maar ook in staat om vuil brandstofgas – dat anders zou worden afgefakkeld, geloosd of verspild – om te zetten in groene stroom en schoon uitlaatgas.

SOFTWARE TOE AAN VERNIEUWING Het proces om een gasturbinesysteem te ontwikkelen en fabriceren is bijzonder ingewikkeld. De turbine is modulair en kan in verschillende uitvoeringen gemaakt worden, terwijl de package – de behuizing van het systeem – grotendeels getekend moet worden en steeds anders kan zijn. OPRA werkt volgens zowel engineering-to-order als configure-to-order. Hierdoor heeft het bedrijf te maken met complexe bedrijfsprocessen en doorlooptijden van meerdere maanden, waarbij het van belang is dat ontwikkelen productiestromen perfect op elkaar afgestemd zijn. Het is eerder regel dan uitzondering dat er met een order wordt begonnen voordat de laatste tekeningen en aanpassingen bekend zijn.

juni 2021

ONDERBUIK Om productie, finance, in- en verkoop en logistiek in goede banen te leiden, werd voorheen gewerkt met een combinatie van onder meer SAP Business One (ERP) en Salesfore (CRM). ‘We maakten gebruik van verouderde versies van deze systemen, die belangrijke functionaliteiten misten en niet in staat waren om met elkaar te praten’, vertelt Robbie Greving, finance manager bij OPRA. Daardoor werd er bijvoorbeeld bij planning, productie, projectrapportages en consolidatie handmatig en buiten de systemen om gewerkt. Omslachtig én behoorlijk foutgevoelig. Veel gebeurde nog in Excel en beslissingen werden vaak genomen op basis van onderbuikgevoel. In 2020 startte OPRA de zoektocht naar een geschikt platform en een partner die kon helpen de processen en werkwijzen te verbeteren. ‘We zagen in dat een digitale transformatie van onze organisatie en het samenbrengen van alle bedrijfsactiviteiten op één plek in de cloud essentieel waren voor de toekomst. Daarnaast hebben we internationale groeiambities en willen we in staat zijn om flexibel in te spelen op trends als predictive maintenance. Pulse begreep goed wat daarvoor nodig was. Bovendien hadden ze naast positieve referenties ook de gewenste implementatie-, platformen marktkennis.’

SNEL TER ZAKE Aanvankelijk keek OPRA zowel naar Business Central als Dynamics 365 for Finance & Opera-

tions, beide van Microsoft, als platform voor haar digitale transformatie. ‘De laatste bleek uiteindelijk beter in staat om de internationale structuur van onze groep te ondersteunen en dat geldt ook voor de complexe bedrijfsprocessen en wijze waarop onze projecten en productie met elkaar verweven zijn’, zegt Nick Cattier, inkoper bij OPRA en projectleider. ‘Alles wat we nodig hebben, zit erin. In tegenstelling tot andere pakketten hadden we geen additionele modules nodig.’ Een van de belangrijkste processen heeft betrekking op MRO (maintenance, repair and overhaul). ‘Dat werd in het oude systeem niet ondersteund, maar is in Dynamics 365 goed te realiseren. Ook is het systeem beter geïntegreerd. Zo kunnen we data uit ons ERP-systeem en het veld gebruiken bij het optimaliseren en onderhouden van onze machines. We kunnen anticiperen op welke machines onderhoud behoeven en welke resources daarvoor nodig zijn.’

IN SPRINTS NAAR LIVEGANG Na het eerste contact met Pulse wilde OPRA snel ter zake komen, vervolgt Cattier. ‘We wilden op tijd klaar zijn voor de start van het nieuwe boekjaar. Daarom hadden we de ambitie om binnen vijf maanden live te gaan. Na een reeks kennismakings- en verdiepingsgesprekken gingen we in de zomer van 2020 van start. Omdat er geen tijd te verliezen was, kozen we samen met Pulse voor een duidelijke afbakening van het project.’ Met behulp van de Sure Step Focus-methodiek van Pulse is binnen acht weken een minimum viable product neergezet. Vervolgens werd in een

aantal sprints naar de livegang toegewerkt. ‘De gestructureerde manier van werken zorgde voor focus en bevorderde de samenwerking waardoor we zo snel live konden gaan. Op termijn zullen we deze aanpak ook gebruiken om de kwaliteit van onze eigen projecten en processen te verbeteren.’

Voor de key users was de implementatie bij tijd en wijle uitdagend, beseft Greving. ‘Ze moesten opeens veel integraler denken en zich nieuwe systemen eigen maken. Gelukkig kwam er goede ondersteuning vanuit Pulse in de vorm van extra capaciteit, trainingen en werkinstructies. Toen een key user door ziekte uitviel, is snel een passende oplossing gevonden.’

UITDAGING Natuurlijk kennen digitale transformatieprojecten niet alleen hoogtepunten. Greving: ‘Het heeft het nodige bloed, zweet en tranen gekost, maar het is toch gelukt om begin dit jaar soepel live te gaan. Uiteindelijk kende het project een vertraging van drie weken. Hier hebben we bewust

FUNDAMENT RICHTING DE TOEKOMST ‘Met de implementatie van Dynamics 365 Finance & Operations heeft OPRA de gewenste basis voor een multicompany projecten productomgeving, met optimaal ingerichte logistieke en financiële stromen’, aldus sales director Erwin Berends van Pulse. Daar is Greving het mee eens. ‘We kunnen op termijn onze vestigingen in de VS en China koppelen en onze bedrijfsactiviteiten uitbreiden. Bovendien werken we nu veel accurater, omdat het gehele bedrijfsproces – vanaf het moment dat een order geboekt wordt tot dat deze bij logistiek de deur uitgaat – beter wordt doorlopen.’ ‘Het nieuwe ERP-systeem is ook meer geïntegreerd dan wat we voorheen hadden. Dat levert tal van quick wins op. Voor de goedkeuring van facturen is bijvoorbeeld nu een heldere workflow. We weten precies wat er speelt, hebben beter inzicht in welke materialen we waar

‘WE KUNNEN ANTICIPEREN OP WELKE MACHINES ONDERHOUD BEHOEVEN EN WELKE RESOURCES DAARVOOR NODIG ZIJN’ voor gekozen om er zeker van te zijn dat de datakwaliteit op orde was en autorisaties en output management goed ingeregeld waren. Je kunt zeggen dat we deze sporen vooraf wellicht iets onderschat hebben.’

nodig hebben, en kunnen eindelijk de kracht van onze data benutten.’

MEER CONTROLE Om de cirkel rond te maken, denkt OPRA aan de toekomstige inzet van Customer Engagement. Nick Cattier: ‘Daarmee zouden we beter inzicht krijgen in onze sales forecast, wat weer helpt bij de aansturing van de supplychain en zorgt dat onze productie continu blijft draaien. Voor bepaalde onderdelen hebben we een beperkt aantal leveranciers en sommige onderdelen kennen een levertijd van twee jaar. Een voorbeeld is de impeller, een onderdeel van de rotor dat het hart van de turbine vormt. We moeten de supplychain goed onder controle hebben, anders kunnen we onze producten niet op tijd leveren.’ De digitale reis van OPRA is nog niet ten einde, besluit Robbie Greving. ‘We hebben nu een prachtig fundament waarop we verder bouwen. Zo staat de digitalisering van onze field service op de planning. Hierdoor hebben onze vakmensen ter plaatse eenvoudig toegang tot up-to-date werkinstructies en andere relevante informatie, zodat ze sneller en effectiever kunnen werken. Ook willen we op termijn business intelligence doorontwikkelen om data uit zowel ERP als CRM te ontsluiten en mobiliseren. Zo kunnen we trends volgen, verbanden leggen en in een handomdraai rapportages maken die helpen in control te blijven.’

• www.opraturbines.com • www.pulse.nl

Accelerating your process

INTUITIVE AUTOMATION by Lenze.

From idea to production. Intelligent and connected – moving towards the smart factory. Discover digital engineering by Lenze. www.Lenze.com

juni 2021

NICHE

DIRECTEUR ERIC HEZEMANS VAN MILLUX OVER MINIATURISERING ALS GROEIFACTOR

‘NOG EEN PAAR STAPPEN EN WE KOMEN IN DE BUURT VAN VIRUSGROOTTE’ Millux in het Gelderse Wijchen is een uitgesproken nichebedrijf. En zijn markt groeit sterk, nu miniaturisatie aan de orde van de dag is in sectoren als de semicon, medical en analytical. Het bedrijf is specialist in ultraprecisiebewerkingen met lasertechnologie. ‘Laat ik zeggen dat we hier toch echt redelijk uniek in zijn.’

• Niemand heeft dit eerder gedaan, dus het is

een kwestie van starten en uitproberen.’ • ‘We willen onze klanten nog beter bedienen met

een grotere club goed opgeleide mensen.’ • Millux is de afgelopen drie jaar elk jaar met

12 tot 15 procent gegroeid. • ‘Lasertechnologie behelst veel meer dan energie

met een lichtstraal inbrengen.’

de klant en beginnen we. Tot op heden, ik klop het af, is het ons altijd gelukt.’

VAN JOBBER TOT KENNISPARTNER

Eric Hezemans: ‘Je kunt pas spreken van een succes, als je iets met een yield van 98 procent kunt realiseren.’ Foto’s: Millux

DOOR LUCY HOLL

onder namen te noemen (‘Oké, het is een klant in de semicon, dat kun je wel raden’) en zonder aantallen te noemen (‘Nou ja, ga uit van enkele tientallen stuks per jaar’) wil directeur Eric Hezemans wel een mooi voorbeeld geven van een toepassing van laser micro machining, het neusje van de zalm bij Millux als het gaat om ultraprecisielaseren. Een klant kwam bij Millux en had een metalen component nodig met precies 1.000 gaatjes van exact 100 µm (1 micrometer = 0,001 millimeter). Gemiddeld mochten die gaatjes niet meer afwijken dan 500 nanometer (1 nanometer is 0,000001 millimeter). ‘Dan moet je één gaatje van de juiste grootte op de juiste plaats kunnen maken, en vervolgens de andere 999 ook. Die 1.000 gaatjes moet je bij elk product weer exact kunnen herhalen. Kan het nog kleiner, zou je denken. Als we nog een paar stappen verder zetten – en dat gaat zeker gebeuren – komen we in de buurt van virusgrootte (tussen de 100 en 600 nanometer, red.).’ Millux pakte de uitdaging van de klant op. Hezemans: ‘Niemand heeft dit eerder gedaan, er is geen opgebouwde kennis of ervaring, dus het is

juni 2021

een kwestie van starten, uitproberen en heel goed weten aan welke knoppen in het proces je op welk moment moet draaien. Soms lukt zoiets zomaar binnen een maand, waarna de industrialisatie kan beginnen. Soms kost het jaren, vooral als klanten in een heel vroeg stadium bij ons komen.’

AFKLOPPEN In het geval van de 1.000 gaatjes is het gelukt. ‘Collega-toeleveranciers worden altijd wat nerveus als je zegt dat je iets kunt wat een ander niet kan. Maar laat ik zeggen dat we hier toch echt redelijk uniek in zijn.’ Het leidt tot langdurige partnerschappen met klanten die weten dat bij Millux bijzondere prestaties geleverd worden. Maar wanneer zeg je ja tegen zo’n uitdaging en wanneer laat je het aan je voorbijgaan? Dat is een lastige vraag, zegt Hezemans. ‘Wanneer weet je zeker dat iets echt op grotere schaal mogelijk is? Het is mooi als iets eenmalig lukt. Dan is bewezen dat het in principe kan. Maar je kunt pas spreken van een succes, als je iets met een yield van 98 procent kunt realiseren. Maximaal twee op de honderd keer mag het fout gaan. Als we het vermoeden hebben dat we bij die 98 procent kunnen komen, spreken we een roadmap af met

Millux begon zo’n 33 jaar geleden onder de naam Reith Laser als een jobber voor laserbewerkingen. Destijds werd het gebruik van lasertechniek in de industrie volgens Hezemans gezien als ‘iets leuks, maar het is ooit bedacht als een oplossing voor een niet-bestaand probleem. Ofwel: niemand wist precies wat je er mee kon of moest.’ Oprichter Jan Reith, een ware uitvinder, leverde in de loop der jaren enorme inspanningen om te kijken of die lasertechnologie voor heel nauwkeurige bewerkingen in de metaalindustrie geschikt kon zijn. ‘Je kunt natuurlijk vrij grof werken met lasersnijmachines. Maar wij lassen, boren, snijden, microfrezen en graveren nu alles van 250 micron of kleiner. We zijn meer dan ooit kennispartner aan het worden van onze klanten. Daarom hebben we begin dit jaar onze naam ook veranderd van Reith Laser in Millux.’ Millux is een combinatie van milling, ofwel frezen, met lux, licht. Die rigoureuze naamsverandering draagt bij aan een ander imago in de markt en aan een ingezette cultuurverandering intern. ‘We staan natuurlijk al heel lang bekend om onze slimme technologieën. Maar we willen verder professionaliseren. We willen sterk groeien en onze klanten nog beter kunnen bedienen met een grotere club goed opgeleide mensen.’ Millux is sinds een paar jaar onderdeel van Muon Group, een groep bedrijven met elk hun eigen technologieën voor precisiebewerkingen. Muon Group omvat naast Millux (laserbewerking) ook Veco in Eerbeek (elektroformeren), Atul Sugar Screens (zeeftechnologie) en Tecan in Dorset, GrootBrittannië (fotochemisch etsen). En begin dit jaar was de overname van LouwersHanique in Hapert, expert in technische componenten van technisch glas en keramiek. Ieder voor zich en gezamenlijk maken ze com-

plexe, minuscule, nauwkeurige componenten of subassemblies. Muon Group (totaal 120 miljoen euro omzet) telt nu zo’n 450 medewerkers van wie er ruim 50 bij Millux werken. ‘We hebben een gezamenlijke roadmap en bewerken samen de hightech markt. Tegelijkertijd heeft elk bedrijf zijn eigen directie en winstdoelstellingen. Ieder houdt zijn eigen broek op.’

LANGE TERMIJN Dat lukt Millux heel goed. Het precieze omzetcijfer geeft Eric Hezemans niet, maar het bedrijf is de afgelopen drie jaar elk jaar met 12 tot 15 procent gegroeid. ‘De ambitie was om binnen vijf jaar te verdubbelen en dat gaan we waarmaken. Voorheen waren we jobber. Vergelijk het met een kapper: je komt binnen, de kapper knipt je en doet zijn best, maar hij weet niet of je ooit nog terugkomt. Nu zetten we in op relaties met klanten met wie we langetermijnafspraken maken.’ Er ontstaan steeds meer toepassingen. De technologie miniaturiseert. Of het nu gaat om de semicon met zijn microchips, of om de medische wereld met bijvoorbeeld steeds meer micro-elektromechanische systemen. De maakindustrie gaat erin mee en levert steeds nauwkeuriger componenten. Traditionele methoden als verspanen voldoen niet altijd, met laseren kun je andere metalen en andere nauwkeurigheden aan. Voor buitenstaanders is het soms moeilijk te

Millux last, boort, snijdt, microfreest en graveert alles van 250 micron of kleiner. Links directeur Eric Hezemans.

dat er teveel wegsmelt of dat het materiaal verbrandt? Hoe breng je tegelijkertijd snelheid erin? Dat behelst veel meer dan simpelweg energie met een lichtstraal inbrengen. Alles in het proces is van invloed, ook zoiets als de omgevingstemperatuur. Je moet dit proces helemaal begrijpen. Als je je daarop toelegt, kun je eruit springen in de markt.’

DIRECT VERDAMPEN Een technologie die Millux steeds verder ontwikkelt, is de genoemde laser micro machining (laser-ablatie), een koudetechniek waarbij ongeëvenaarde precisie kan worden bereikt door als het ware een fysieke fase over te slaan: bij laserlassen of snijden zorgt verhitting voor het smelten van materiaal; bij laser-ablatie is sprake van directe verdamping van materiaal. Dit soort processen vraagt zeer nauwkeurige machines en speciale optiek. Die machines zijn niet zomaar te koop, maar ‘we proberen

‘JE MOET DIT PROCES HELEMAAL BEGRIJPEN. DAN KUN JE ERUIT SPRINGEN IN DE MARKT’

doorgronden wat er allemaal precies gebeurt bij lasertechnologie, aldus Eric Hezemans. ‘Stel, je bewerkt zeer dun rvs en brengt kleine structuren aan door ze erin te smelten. Hoe houd je de nauwkeurigheid onder controle, hoe voorkom je

toch zo veel mogelijk van standaardmachines uit te gaan, omdat we willen blijven focussen op de technologie en de toepassingen. Voor dat ableren bestaan machinebouwers in bijvoorbeeld Zwitserland, waarbij wij onze specifieke wensen inbrengen. Het is niet compleet custom-made maar wel tailor-made: de broek is al klaar, maar moet nog op lengte gemaakt worden.’

FLINK INVESTEREN Millux groeit door nieuwe toepassingen, nieuwe technologieën en door meer dan voorheen complete assemblies te leveren. En door mee te gaan met klantverwachtingen. ‘Deze week was er veel rumoer in de markt doordat ASML aankondigde dat ze aan de vooravond staan van de grootste groei in hun geschiedenis. Alle suppliers moeten daar hun eigen verantwoordelijkheid in nemen, liet ASML weten. Dus ook wij gaan flink investeren in extra capaciteit en verbreden de inhoud van onze dienstverlening, bijvoorbeeld door nog meer co-engineering. De druk wordt verder opgevoerd en dat is prima, het geeft ons groeipotentie.’

• www.millux.nl

juni 2021

STRATEGIE

ECI WIL GROEIEN, MET BEHOUD VAN NO-NONSENSECULTUUR

‘DGA VAN DE KLANT WIL MIJ RECHTSTREEKS KUNNEN BELLEN’ ECI Software Solutions Europe wil groeien om de klant nog beter van dienst te kunnen zijn. Tegelijk wil de onderneming voorkomen dat er met die groei een bureaucratische cultuur ontstaat die niet meer matcht met de no-nonsensecultuur van de klant: het kleine tot middelgrote industriële bedrijf. Een gesprek met ceo Gino Keijzer over zijn dagelijkse balanceeract.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

‘D

it najaar zullen we daar zeker mededelingen over gaan doen’, bevestigt Gino Keijzer. Als ceo van ECI Software Solutions Europe is hij een flink deel van zijn tijd bezig met het verkennen van acquisitiemogelijkheden in de ‘beer drinking’ landen van Europa, zoals Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Polen en Scandinavië. En binnenkort verwacht hij de eerste resultaten van zijn inspanningen te kunnen presenteren. Die moeten de footprint van het Amerikaanse ECI op Europese bodem, met reeds vestigingen in Nederland, België en Groot-Brittannië, verder vergroten.

INTERNATIONALE ERVARING Gino Keijzer heeft ruime internationale ervaring opgedaan door over een periode van zestien jaar actief te zijn in managementfuncties in Singapore, Chili en Frankrijk. In 2015 werd hij ceo van Ridder Data Systems. In zijn huidige rol van ceo Europe is hij verantwoordelijk voor alle activiteiten van ECI Software Solutions in de EMEA-regio. ECI biedt kleine tot middelgrote industriële bedrijven in de productiesector branchespecifieke softwareoplossingen: ERP, APM (Advanced Production Management), MES (Manufacturing Execution System), CAD/CAM, Business Intelligence en mobiele applicaties. Het hoofdkantoor van ECI staat in Texas, met voorts vestigingen in Canada, Mexico, Groot-Brittannië, Australië, België en Nederland. In ons land heeft het bedrijf in 2019 stevige voet aan de grond gekregen met de overname van Trivest Software Group. Daarmee kwam ook Trivest Connect in ECI-handen: een cloudgebaseerd platform, inmiddels omgedoopt tot Gatewise, waarop ECI-softwaregebruikers en leveranciers geautomatiseerd informatie kunnen uitwisselen over inkoop- en verkooporders, levertijden en facturatie.

• www.ecisolutions.com 46

juni 2021

RUIMTE VOOR GROEI Het gesprek vindt plaats in zijn ruime hoekkamer in het forse kantoorgebouw in Leusden dat de softwareonderneming begin dit jaar heeft betrokken. Een pand waar nu zo’n 300 mensen hun werkplek hebben – al zijn velen er thuiswerkend inmiddels maanden niet geweest – en dat ruim genoeg is voor toekomstige groei. Een pand dus dat past bij Gino Keijzer: ‘We hebben in dit bedrijf te maken met drie krachten die vaak niet in dezelfde richting werken: procesverantwoordelijkheid, productverantwoordelijkheid en klantverantde groeistrategie van woordelijkheid.’ Foto: ECI het softwarebedrijf waarin opgenomen de ook die multinationale klant goed van dienst ERP-bedrijven Bemet International, Inventive, kunnen zijn. Onze klandizie bestaat voor 80 tot Proteus Systems, Ridder Data Systems, Trimergo, 90 procent uit maakindustriële bedrijven met Wintheon en GNB. Een strategie die internatiovijftig tot honderd mensen op de loonlijst. Daar naler gericht is dan die van de vorige eigenaar, zit een groeiend aantal ondernemingen bij met Nedvest, die met de softwareactiviteiten, gebunmeerdere vestigingen in diverse Europese landen deld in de Trivest Software Group, vooral de en die willen we van korte afstand snel en goed Benelux-markt wilde bedienen. kunnen bedienen.’

SNEL EN GOED De strategie van ECI, duidt Keijzer op de hem typerende, bedachtzame wijze, heeft drie redenen. ‘Schaalgrootte is heel belangrijk. Willen wij onze klanten voortdurend en snel van nieuwe functionaliteiten kunnen voorzien, dan hebben we een omvangrijke ontwikkelcapaciteit nodig. Voorts willen we onze klanten voldoende diepgaande kennis van hun bedrijfsprocessen bieden. Alleen al de Nederlandse industrie bestaat uit plusminus 40.000 bedrijven, onder te verdelen in talloze verticals, branches met elk hun eigen specifieke proceskenmerken. Hoe meer specialistische kennis we daarvan hebben, des te beter wij onze klant begrijpen en kunnen bedienen. Maar dat vraagt wel menskracht. Ten derde willen we

LAAGDREMPELIG EN KLANTGERICHT Die ambitie brengt voor Keijzer niet alleen de uitdaging mee geschikte overnamekandidaten tevinden, zijn bedrijf moet – ondanks die groei – ook een cultuur behouden die past bij dat leeuwendeel van de klantenbasis. ‘Bedrijven met dga’s die verwachten dat ze mij rechtstreeks kunnen bellen met de vraag of ik een consultant kan sturen, liefst morgen al. Die no-nonsensehouding willen we vasthouden, die laagdrempeligheid en klantgerichtheid willen we kunnen blijven bieden, ondanks onze groei. Dat betekent dat wij ons heel goed moeten realiseren dat het bijbenen van die groei vraagt dat we continu prioriteit geven aan het borgen van die cultuur.’

DRIE KRACHTEN Met de groei van de organisatie neemt onvermijdelijk de bureaucratie toe, maar de klant mag daar in principe niets van merken, zo is zijn uitgangspunt. ‘We hebben in dit bedrijf te maken met drie krachten die vaak niet in dezelfde richting werken: procesverantwoordelijkheid, productverantwoordelijkheid en klantverantwoordelijkheid. Als een klant mij nu belt met de vraag of ik morgen een consultant kan leveren, appelleert hij aan mijn klantverantwoordelijkheid. Om hem te kunnen bedienen, moet ik een appel doen op de procesverantwoordelijkheid. Binnen een grote organisatie ligt die al heel gauw bij een andere persoon, bijvoorbeeld degene die de planning doet. En stel dat die consultant geregeld kan worden, dan stelt die wellicht bij de klant vast dat die bepaalde nieuwe softwarefunctionaliteiten nodig heeft. Daarvoor zal er dan een beroep moeten worden gedaan op de productverantwoordelijkheid die ook weer elders in de organisatie is belegd.’

Het is dan de taak van de accountmanager de organisatie in te gaan en te regelen wat mogelijk is. Als dat niet al voor de volgende dag lukt, moet hij de klant er in elk geval van overtuigen dat hij daarvoor zijn uiterste best heeft gedaan.’

onder alleen nog maar bezig met elkaar, met interne stakeholders die van elke beslissing wat moesten vinden. Die waren belangrijker geworden dan de klant. En die merkt dat. Bij ECI is dat juist niet zo, en dat willen we zo houden.’

DEZELFDE TAAL

MISMATCH VOORKOMEN

Dat besef van de noodzaak van continue aandacht voor het in stand houden van die laagdrempelige, klantgerichte, no-nonsensecultuur en het daartoe doen van passende organisatorische ingrepen heeft Gino Keijzer opgedaan eerder in zijn carrière. ‘Deze onderneming moet

Nu staan de ontwikkelingen bij de meeste industriële klanten ook bepaald niet stil. Dan die bedrijfsculturele mismatch voorkomen en tegelijk groeien om die klant te kunnen voorzien van de (nieuwe) softwarefunctionaliteiten waar die in zijn vertical behoefte aan heeft, dat is de balanceeract die Keijzer elke dag opvoert. Met als extra uitdaging dat hij het afgelopen jaar de hoogste baas was van een organisatie waarvan de meeste medewerkers thuiswerkten. ‘We hebben gemerkt dat het ontwikkelen van software goed remote kan gebeuren, net als het geven van trainingen. Maar het adviseren van de klant of het begeleiden van een implementatie moet deels fysiek. En ook het borgen van de eigen, ondernemende bedrijfscultuur kan niet zonder frequent persoonlijk contact tussen collega’s.’ Het is eind mei en ook voor Gino Keijzer lijkt er gelukkig een eind te komen aan de coronatunnel.

GENERALISTISCHE ACCOUNTMANAGER

‘HET BORGEN VAN DE BEDRIJFSCULTUUR KAN NIET ZONDER FREQUENT PERSOONLIJK CONTACT TUSSEN COLLEGA’S’

Die verzuiling is onontkoombaar, want nodig om die verschillende verantwoordelijkheden goed te kunnen invullen. ‘De klant heeft daar echter geen boodschap aan. Daarom heeft elk van onze 3.000 klanten zijn eigen, generalistische accountmanager. Die heeft de verantwoordelijkheid om de drie genoemde krachten goed te managen, vanuit de behoefte van de klant. We hebben momenteel voor die duizenden klanten ruim honderd consultants. Die zijn dus niet op afroep beschikbaar.

over hetzelfde krachtige, ondernemende DNA beschikken als dat van onze klanten. Dan spreken we dezelfde taal. Ik heb ooit eens voor een groot Amerikaans concern gewerkt waar de cultuur niet meer matchte met die van de klanten. Daar waren de board en de managementniveaus daar-

FARMING THE FUTURE INNOVATING TOGETHER FIND OUT MORE AT MTAGROUP.NL

juni 2021

DEFENCE

SEMICONDUCTOR

INDUSTRIAL

YOUR VISION OUR OPTICAL SOLUTION

WE ARE A WORLD LEADER IN HIGH PRECISION OPTRONICS. We provide visibility to our customers even under the most diﬃcult conditions. Quality | Innovation | Partnership | Reliability

INFO@NEDINSCO.COM

+31 (0)77 – 355 87 77

WWW.NEDINSCO.COM

FLINK bericht over de wereld van starters en hun innovaties, financieringsproblemen en andere uitdagingen. De naam, FLINK, haakt natuurlijk aan bij die van dit magazine, maar duidt bovenal op een wezenlijke karaktereigenschap van elke startende hightech ondernemer waar de interesse van (formal) investors naar uitgaat – meer nog dan naar de innovatie in kwestie: heeft de starter doorzettingsvermogen, weet hij mensen voor zich te winnen met zijn overtuigingskracht, durft hij beslissingen te nemen?

IN DEZE FLINK: 51 Hanskamp kan eindelijk de markt op met zijn koeientoilet 51 Supplychainplatform TECH2B verwacht eind dit jaar 3.000 gebruikers

Annemieke Roobeek: ‘Het is goed dat ik van buiten de agri- en foodsector kom en een veel bredere blik heb.’ Foto: Fotostudio G.J. Vlekke

ANNEMIEKE ROOBEEK OVER ULTRAPRECISIETUINBOUW MIDDEN IN MEGASTEDEN:

‘DIT IS MEER DAN HET BED OPSCHUDDEN, DIT IS EEN NIEUW BED BOUWEN’ Hoe kunnen we megacities van vers, gezond voedsel voorzien? Hoe zorgen we voor duurzaam geteelde groenten boordevol voedingswaarde dicht bij huis? Start-up GrwNxt bouwt aan een wereldwijde fresh food infrastructure: hotels, ziekenhuizen, kantoren, cateraars en andere grote partijen kunnen – ondersteund door deep-learning technologie – in eigen huis onbezorgd hun voedsel laten groeien. Een centrale hub in Amsterdam verzamelt data en stuurt aan. ‘Growing-as- a-Service’ is geboren. ‘Ik vind dat we in de reguliere Nederlandse glastuinbouw, de horticultuur, ongelooflijk stilstaan.’

onderhoud, de verzorging en het oogsten voor hun rekening, aangestuurd vanuit ‘Amsterdam’. ‘We doen dat vanuit Nederland, omdat in de wereld grote schaarste is aan geavanceerde teeltkennis, terwijl er wel enorme behoefte is aan verse groente. Wij hebben die kennis en ontwikkelen deze nog steeds verder. Amsterdam is bovendien een veilige plek in een land in vrede. De data mogen niet misbruikt worden.’

SLUITEND VERHAAL DOOR LUCY HOLL

it jaar is het prototype van The Ballerina and the Bridge klaar, meldt GrwNxt in zijn roadmap. ‘Die ballerina is een supergeavanceerde, elegante robot’, licht GrwNxt-oprichter Annemieke Roobeek de bijzondere benaming toe. ‘Ze beweegt zich door de gangpaden van de groeiruimten, heeft super-

sensoren en meet werkelijk alles. Ze maakt uiterst scherpe foto’s voor onze imaging-technologie. De ballerina staat in verbinding met de bridge, de lokale ontvanger/zender. Die stuurt alle data via de cloud naar onze remote hub in Amsterdam.’ Overal op de wereld houden ballerina’s zo de teelt scherp in de gaten. Lokale freshineers, mensen met feeling voor zowel het kweken van groente als technologie, nemen een paar uur per dag het

Annemieke Roobeek heeft een duizelingwekkend cv. Ze bekleedde meerdere leerstoelen aan universiteiten en is hoogleraar Strategy and Transformation Management bij Nyenrode Business Universiteit. Ze zit en zat in talloze raden van commissarissen, waaronder die van KLM, ABN

LEES VERDER OP PAGINA 50

juni 2021

GrwNxt werkt met zelfontwikkelde, zogeheten dynamische

VERVOLG VAN PAGINA 49

AMRO en Eneco, en richtte onder meer MeetingMoreMinds op, sinds 1999 expert en aanjager in het bouwen van netwerkorganisaties en ecosystemen rond strategische vraagstukken zoals innovatie, circulariteit en governance. Al die kennis en ervaring neemt ze mee in GrwNxt. ‘Ik ben een visionair, ik weet heel goed welke trends er zijn en wat voor impact die gaan hebben. Je kunt niet dichter bij de mens komen dan met voeding. Gezond leven en gezond eten maken onze samenleving sterker.’ Daar speelt ze met GrwNxt op in. ‘Ik heb een sluitend verhaal. Dat wil niet zeggen dat investeerders in de rij staan. Die steken hun geld liever in een concreet product dan in een integraal concept. Terwijl dat laatste wel the way to go is.’ Het maakt niet uit, voorlopig financiert ze alles zelf. GrwNxt bestaat nu uit tien mensen, onder wie veel datascientists, plantenfysiologen en bedrijfskundigen gespecialiseerd in duurzaamheid.

DYNAMISCHE DIGITALE RECEPTEN GrwNxt is vanuit MeetingMoreMinds begonnen, maar kwam beter tot zijn recht in een apart bedrijf. De afgelopen vier, vijf jaar is diepgravend onderzoek gedaan naar het concept om megacities van vers voedsel te voorzien. ‘Wij produceren op een compleet nieuwe manier: op locatie, in gebouwen in de stad, ondersteund door de

‘IN DE WERELD IS GROTE SCHAARSTE AAN GEAVANCEERDE TEELTKENNIS, TERWIJL ER WEL ENORME BEHOEFTE IS AAN VERSE GROENTE’

meest geavanceerde teeltkennis, data-analyse, artificial intelligence, machine learning en imaging-technologie. Alles bij elkaar noemen we het deep learning. We laten verse producten groeien met een hoge voedingswaarde, met volop vitaminen, mineralen, eiwitten. Mensen gaan steeds minder vlees eten, maar willen wel hun voedingsstoffen binnenkrijgen. Het is van de zotte dat er nog zoveel met vers voedsel over de aardbol wordt gesleept. Dat is niet duurzaam en de voedingswaarde vermindert erg snel.’ GrwNxt werkt met zelfontwikkelde, zogeheten dynamische digitale recepten, DDRs™, geënt op AI en machine learning. ‘We gebruiken absoluut niet-genetisch gemodificeerd zaad dat we zo optimaal mogelijk tot ontwikkeling laten komen.

juni 2021

Normale groeirecepten zijn heel digitale recepten, DDRs™, geënt op AI en machine learning. rudimentair vergeleken met die De groente wordt onder optimale omstandigheden geteeld. van ons. Wij variëren met lichtFoto: GrwNxt intensiteit, kleuren, temperaturen, alles. Bestrijdingsmiddelen zijn overbodig. Het waterverbruik, de afvalstromen en de CO2-emissies zijn minimaal. Dat gaat veel verder dan je tot nog toe in kassen of vertical farms ziet.’ GrwNxt legt ‘digitale’ moestuinen aan, met meerdere groenten en kruiden in een beperkte ruimte, ter grootte van een klein kantoor. Dat maakt Inmiddels is Annemieke Roobeek ook in gesprek het concept interessant voor de B2B-markt, met adviseurs die meewerken aan de go-to-marhotels, ziekenhuizen en campussen. Die kunnen ket strategie. Eind dit jaar wil ze met haar team ter plekke de meest gezonde voeding onder vollevier, vijf potentiële klanten hebben, grote partijen dig gecontroleerde omstandigheden laten groeizoals hotelketens of cateraars die internationaal en. ‘We willen af van fastfood en willen gezonde opereren maar wel een basis in Nederland hebvoeding propageren. Tegen de marketingbudgetben. ‘Belangrijke criteria vind ik of ze daadwerketen van de McDonald’s op deze wereld kunnen lijk bezig zijn met duurzaamheid en hoe oprecht we nooit op, maar we spreken mensen in de geïnteresseerd ze zijn in de gezondheid van hun hospitality-industrie op een andere manier aan eindgebruikers. We hebben frontrunners nodig. om voor duurzamer en gezonder te kiezen.’ Onze eerste klanten worden living showrooms voor internationale delegaties die ons concept ECOSYSTEEM komen bekijken.’ GrwNxt werkt op basis van diepgaande research op het gebied van teelt en datatechnologie en geeft er zijn eigen innovatieve draai aan. VoorSERVICEMODEL beeld: ‘Er bestaat slimme imaging-techniek, maar Het verdienmodel van GrwNxt is Growing-as-awij hebben het voor elkaar gekregen dat gewassen Service (GaaS). Het bedrijf exporteert GrwNxtzelfs in rood in plaats van wit licht worden hermodules en geavanceerde systemen om hyperkend, als rood licht beter blijkt voor hun groei.’ lokaal gewassen te telen. Daarmee is de footprint GrwNxt gedijt in een uitgebreid ecosysteem, met van deze producten ook extreem laag, want er is vertakkingen naar de wetenschap, waaronder de geen distributie en geen verpakking nodig. De VU Amsterdam, Wageningen University en andefreshineers in de groeiruimten in de megasteden re kennisinstituten. En naar de horticultuur, door zijn straks in dienst van GrwNxt en de datasamenwerking met bijvoorbeeld Certhon experts in Amsterdam dragen 24/7 op afstand bij Greenhouse Solutions, Koppert Cress en aan de ultraprecisietuinbouw. Het bedrijf bouwt Enza Zaden. Maar ook naar experts in aan een bibliotheek met honderden digitale AI en machine learning zoals Nucleoo en groeirecepten, die het op afstand kan besturen en Microsoft Azure. Eén van de samenwerlaten groeien. Elke grote stad in de wereld, elke kingspartners is Signify, wereldleider in klant kan de lokaal gewenste gewassen eruit ledverlichting, waarmee GrwNxt een pikken, zolang het in de GrwNxt-modules kan optimaal lichtplan ontwikkelt. ‘Signify groeien. ‘Wat gaat een kilo tomaten kosten?’, zag meteen dat wij met ons hyperlokale wordt Annemieke Roobeek soms gevraagd. Denk groeiconcept een grote, nieuwe B2Bniet in die kiloprijzen, zegt ze dan. ‘Het gaat om markt creëren in de bebouwde omgeving. de waarde die we toevoegen. Onze klanten kunHet is goed dat ik van buiten de agri- en nen met zorgeloze teelt in eigen huis laten zien foodsector kom en een veel bredere blik dat ze geven om de gezondheid van hun medeheb. Ik vind dat we in de reguliere Nederwerkers, gasten of patiënten. Die asset is niet met landse glastuinbouw, de horticultuur, de prijs van een kilo tomaten te vergelijken.’ ongelooflijk stilstaan. Iedereen roept hoe GrwNxt was herfst vorig jaar één van de winbelangrijk Nederland is qua voedselproductie en naars van de Future of Food Breakthrough Track hoeveel we exporteren. Maar het is steeds meer tijdens de 2020 AI for Good Global Summit van mono en massa geworden. We zijn in ons land de Verenigde Naties. Die summit draait om prakmet een enorme uitputting van de grond bezig tische toepassingen van AI en het opschalen en niet met duurzaam geproduceerde, gezonde ervan op wereldschaal. ‘Wij waren de enigen die voeding.’ met AI, machine learning en voedselproductie bezig waren, voor gebruik midden in steden. Onze holistische kijk sprong er blijkbaar uit.’ OPRECHTE FRONTRUNNERS Misschien dat dit ook weer meer interesse Veel bedrijven zitten vast in een groef. Ze hebben opwekt bij financiers. ‘We hebben een paar interde overtuiging dat wat waar ze ooit goed in nationaal georiënteerde investeerders nodig die waren, nog steeds het beste is voor de wereld. een langetermijnvisie met ons delen om deze ‘Extreme kortzichtigheid in sectoren die ooit succesvol waren. Wat wij doen, leidt tot een comgigamarkt te gaan ontginnen.’ pleet ander ecosysteem met veel nieuwe partijen. Dit is meer dan het bed opschudden, het is een www.grwnxt.com nieuw bed bouwen in een compleet ander huis.’ www.meetingmoreminds.com

• •

KORT HET KOEIENTOILET OP WEG NAAR DE BOER

REISVERSLAG DOOR DE BUREAUCRATIE (DEEL 3):

HANSKAMP KAN – EINDELIJK – DE MARKT OP MET KOEIENTOILET In april had een ambtenaar vergeten het betreffende document in zijn tas te stoppen toen hij voor tekening op bezoek ging bij de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, Stientje van Veldhoven. Maar inmiddels is die handtekening wel gezet en staan alle seinen op groen voor publicatie van de wettige goedkeuring van het CowToilet in de Staatscourant. Daarmee is het CowToilet, een urinoir voor koeien dat voorkomt dat de urine zich mengt met de vaste mest zodat er minder ammoniak vrijkomt, gecertificeerd. En dus kan het Doetinchemse Hanskamp ermee de markt op. Directeur Henk Hanskamp is een stuk positiever dan een klein jaar geleden toen het zicht op certificering nog erg diffuus was. De RVO, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, agentschap van meerdere ministeries, wees de aanvraag toen vanwege ‘vormfouten’ af en wanneer de goedkeuring wel zou rondkomen, daarover tastte Hanskamp nog in het duister. Maar nu is dat dan voor elkaar en – terugblikkend – constateert hij dat alle vertraging helemaal niet zo slecht is geweest. ‘Want we hebben de tijd goed kunnen benut-

ten om het toilet verder te perfectioneren. We hebben daarvoor de online data gebruikt van de Dairy Campus in Friesland en van drie veeboeren hier in de Achterhoek die het CowToilet langdurig getest hebben. Een jaar geleden ging 45 procent van de koeien die het toilet inging ook daadwerkelijk plassen, nu gaat dat richting de 70 procent. Dat hebben we weten te bereiken door aanpassingen in de besturingssoftware. Die zorgen ervoor dat het mechaniek zich veel beter aanpast aan de bewegingen en de bouw van een koe en die zo veel beter weet te stimuleren om te gaan plassen.’ Hanskamp wil de komende weken nog benutten voor de laatste aanpassingen om het ontwerp per 1 augustus te bevriezen. Vervolgens kan de Achterhoekse onderneming, samen met diverse toeleveranciers, aan de slag met de eerste serie. Daarmee gaat het per 1 januari de markt op. Hoe groot exact de belangstelling van veehouders zal zijn, is nog even afwachten. ‘We hebben wel een aantal aanvragen binnengekregen, maar ik denk dat die pas echt loskomen zodra de certificering definitief rond is. Voordeel is wel dat we op de

online EuroTier-beurs in februari als enige onderneming een Golden Award hebben gewonnen voor onze innovatie. Daarmee hebben we een De marktgang van het CowToilet komt dichterbij. Foto: Hanskamp grote internationale meer kanten: de boer kan zijn land markt bereikt’, zo is zijn overtuiging. Hanskamp gaat eerst de Nederlandse vruchtbaarder maken met een biologisch vriendelijkere meststof dan markt van plusminus 15.000 melkkunstmest; hij hoeft minder kunstveehouders op. Daarna wil hij zich mest te kopen; en hij hoeft minder richten op die Europese landen die dierlijke mest af te voeren, wat hem zich hebben aangesloten bij het zoook geld kost.’ Maar ook nu is het geheten VERA-protocol. Door daar wachten op het draaien van ambteaan te voldoen kunnen fabrikanten lijke molens: ‘De Nitraatcommissie van milieutechnologie voor de agro(die de Europese Commissie advisector internationale acceptatie krijseert, red.) heeft een rapport uitgegen voor de milieuefficiëntie van bracht waarin geconcludeerd wordt hun technologie. ‘We hebben inmiddat urine een goede vervanger is dels een aanvraag ingediend. Wordt die toegekend, dan kunnen we onder van kunstmest. Het is nu afwachten meer de Deense en Duitse markt op.’ hoe het uitgerold gaat worden. Ik verwacht dat het januari 2022 Parallel daaraan is uitgezocht of de opgevangen urine een goede vervan- geregeld is.’ ger is van kunstmest. Dat blijkt het geval. ‘Het mes snijdt daarmee aan www.hanskamp.nl

•

SUPPLYCHAIN-PLATFORM TECH2B VERWACHT EIND DIT JAAR 3.000 GEBRUIKERS Dirk, de broer van co-founder Paul Wouters van Tech2B, had een paar jaar eerder een watersnijbedrijf overgenomen. Een bedrijf van vijf medewerkers dat nauwelijks gedigitaliseerd was. Alle in- en externe communicatie over opdrachten – van offerte tot facturatie – verliep per email. ‘En zo gaat het bij heel veel bedrijven’, stelt Wouters. ‘De wat grotere beschikken nog wel over een ERP-systeem zodat intern de communicatie via dat programma kan verlopen. Maar met klanten en leve-

ranciers communiceren heel veel industriële bedrijven nog uitsluitend via de mail. En dat brengt veel – foutgevoelig en tijdrovend – handwerk met zich mee: aantallen worden in de mailtekst zelf vermeld en moeten worden overgezet naar het ERP-systeem of Exel-programma. De tekeningen hangen er vaak aan als attachment of moeten via Wetransfer of Dropbox binnengehaald worden. En als er wijzingen zijn, hoe klein ook, moeten ze daar ook weer mails aan wijden.’

Dat bracht Wouters op het idee Tech2B te beginnen. Medeoprichter Sjors Hooijen ging met enkele softwareontwerpers aan de slag en ze creëerden een cloudgebaseerd platform dat anderhalf jaar geleden officieel live ging. ‘Hierop kan alle communicatie tussen klant en toeleverancier over een aanvraag of een opdracht plaatsvinden, van offerte tot en met de facturatie. En alle informatie erover kan erop gebundeld worden.’ Met deze ERP-functionaliteit dacht Tech2B in eerste

instantie vooral de heel kleine, nietgedigitaliseerde bedrijven te bedienen, maar inmiddels is duidelijk dat er ook tal van grotere ondernemingen, die wel beschikken over een ERP-systeem, bij het platform aanhaken. ‘We zijn begonnen in januari 2020 met 120 bedrijven, veel uit het Brabantse. Inmiddels staan we op bijna 600 ondernemingen, uit heel Nederland, waaronder ook bedrijven met meer dan 200 medeLEES VERDER OP PAGINA 52

juni 2021

KORT VERVOLG VAN PAGINA 51

die kunnen zien. Behalve door gericht acquireren breidt het aantal deelnemers zich ook op deze manier uit: gebruikers Tech2B is er voor bedrijven die efficiënter willen samenwerken en innoveren. Foto: Tech2B die collegabedrijven die ‘De markt hiervoor is nu rijper. Maar zitten.’ Daartoe heeft de start-up de nog niet deelnemen wijzen op een wij doen het ook anders. Bij eerdere vleugels inmiddels internationaal aanvraag.’ initiatieven ging de platformhouder uitgeslagen, naar België en naar Zoals elk platform groeit de waarde tussen de inkopende en verkopende Groot-Brittannië waar het in een ervan voor de deelnemers met het partij zitten en speelde een belangpartnership zit met onder andere aantal gebruikers. Vandaar dat rijke rol in de deal. Wij doen dat niet. softwarebedrijf Autodesk. In die Tech2B, naast Boekee, nog een tweeWij hebben geen zicht op de inforde accountmanager heeft aangesteld. twee landen samen zaten eind mei matie die wordt uitgewisseld, wij zo’n 40 deelnemers. ‘Als ik kijk naar het groeitempo van faciliteren die uitwisseling alleen. Dit Paul Wouters is zich ervan bewust de afgelopen anderhalf jaar en de businessmodel is veel schaalbaarder.’ dat er eerder matchmakende platwervingsactiviteiten die we gaan forms de markt op zijn gegaan die ondernemen, verwacht ik dat we het uiteindelijk niet gered hebben. eind dit jaar op 3.000 gebruikers www.tech2b.cc

INTEGRATE

•

ULTI-FORM BRING BARE METAL TO LIFE

Het ultieme buigsysteem Ulti-Form

combineert

LVD’s

hoogstaande

buigtechnologie

met

snelle

programmering van robot en kantbank met ingebouwde gereedschapswisselaar. Het systeem kan ook grote en complexe stukken kanten. •

Alle programmering gebeurt offline - geen robot teaching nodig

•

Hoekprecisie is verzekerd dankzij het Easy-Form® Laser systeem

•

Universele grijper past zich aan het werkstuk aan, ongeacht de geometrie

•

Stukken van 50 x 100 mm tot 1200 x 800 mm

BEND

werkers’, aldus accountmanager Pascal Boekee. ‘En sloten zich in de beginfase vooral bedrijven aan die metaalwerk vragen of aanbieden, inmiddels is bijvoorbeeld ook de kunststof- en de elektronicabranche op het platform vertegenwoordigd.’ Die groei en verbreding hebben ongetwijfeld veel te maken met de tweede functie die al snel aan het platform is toegevoegd: het zoeken van opdrachten of geschikte toeleveranciers. ‘Als je googlet staan de toeleveranciers bovenaan die Google de hoogste fee betalen, niet die het beste pasen bij de opdracht en ook nog in de buurt zitten. Op ons platform kun je veel gerichter en fijnmaziger zoeken. En kun je toeleveranciers die reageren en offreren gemakkelijk met elkaar benchmarken. Ook kunnen inkopers desgewenst hun opdracht openbaar zetten zodat alle gebruikers

PUNCH

We help you bring bare metal to life: lvdgroup.com

LASER

ONTDEK ULTI-FOR M OP

SHEET METALWORKING, OUR PASSION, YOUR SOLUTION

juni 2021

MICHIEL

BEN JIJ DE LEIDER VOOR WIE JE ZELF GRAAG ZOU WERKEN?

Michiel Soeters coacht leiders, begeleidt mensen die een transitie in hun leven meemaken en traint individuen en teams.

Verzucht jij wel eens tegenover een medewerker: ‘Waarom heb je me dat niet gewoon verteld? Mijn deur staat altijd open!’ Nee? Dan ken je vast een leider of manager die dat wel doet, die zich afvraagt waarom mensen zich niet gewoon uitspreken en feedback geven. Wat telt, is het ‘person effect’ van de leider op de ander, niet de intentie van de leider. ‘Ik bedoelde het goed’ is wellicht waar, maar het is geen garantie voor succes. De ander ervaart de intentie niet, maar reageert vanuit zijn eigen beleving van jouw gedrag, emotie en (impliciete) boodschappen.

www.geenmanoverboord.nl

Plannen, structureren, redeneren, daarvoor staat ons cognitieve brein ons ten dienste. Echter voor het aangaan en onderhouden van relaties neemt ons emotionele brein de leiding. Er is veel recente kennis over het emotionele brein in relatie tot gedrag en leiderschap. Zo weten we dat voor ieder mens, mannen en vrouwen, ‘psychologische veiligheid’ de basisvoorwaarde is voor emotionele en mentale gezondheid. Vertaal dat gerust naar: ‘Ik voel me gezien en gehoord’, ‘Ik ervaar vertrouwen en doe er toe’, ‘Mijn emoties mogen er zijn.’ Maar ook naar: ‘Ik word uitgedaagd risico te nemen.’ De vroege ervaringen in het gezin van herkomst rondom die basisveiligheid bepalen de manier waarop het emotionele brein ‘geprogrammeerd’ is. Die emotionele blauwdruk bepaalt de onbewuste patronen en triggers die in het

hier-en-nu de dienst uitmaken bij het aangaan van (hiërarchische) relaties en bij samenwerken. Dat geldt voor de leidinggevende én voor de mensen aan wie hij leidinggeeft. Om je eigen ‘person effect’ te kunnen optimaliseren heb je zicht nodig op je triggers en emotionele patronen (zoals angsten en onzekerheden). Een gebrek daaraan leidt tot onvoldoende verbinding met je mensen en zet de rem op de ontwikkeling van je leiderschap. Velen neigen bij het ongemak dat dit veroorzaakt naar ‘meer gas geven’. Dat is echter een heilloze weg. Meer gas geven betekent meestal meer zenden en minder luisteren, minder tijd nemen voor zichzelf en anderen en verkrampen in oordeel of faalangst. Met als gevolg dat de verbinding met zichzelf en anderen verbroken wordt. Mensen in de organisatie of het team gaan onder hun niveau presteren, ‘checken uit’, worden ziek of vertrekken. Ben jij de leider voor wie je zelf graag zou werken? Het echte antwoord op die vraag krijg je niet van jezelf, daarvoor is feedback nodig. Stel gerust eens de vraag ‘Welk positief en welk negatief effect heb ik op jou?’ aan de mensen om je heen. Als je bereid bent om het antwoord te horen en het effect van je gedrag belangrijker te maken dan je intenties, laat je de rem op je leiderschap los. Dan gaat gas geven ineens met veel meer gemak en plezier.

juni 2021

PRODUCTIESTRATEGIE

YASKAWA: JAPANSE SPELER MET STEEDS STEVIGER BASIS IN EUROPA

‘GOEDE DIENSTVERLENING HANGT STERK SAMEN MET FYSIEKE NABIJHEID’

Het is een bedrijf dat gelooft in Europa en de Europese gedachte – en dat voor een onderneming die meer dan honderd jaar geleden in Japan werd opgericht. En er is meer Japans aan Yaskawa Electric: ze richten zich op een langdurige relatie met de klant. ‘Dat betekent dat we geduldig moeten zijn’, zegt Erik van Driel, director en businessunitmanager Drives, Motion en Control (DMC) van Yaskawa Benelux BV. ‘En dat zijn we.’

DOOR ANDRÉ RITSEMA

et bedrijf bestaat al sinds 1915, heeft wereldwijd meer dan 14.500 werknemers en produceert jaarlijks 2,2 miljoen servosystemen plus meer dan 2 miljoen frequentieregelaars. Yaskawa Electric laat indrukwekkende cijfers zien. Van Driel. ‘In heel veel besturingskasten vind je onze producten terug.’ Yaskawa Electric is één van de wereldmarkleiders op het gebied van industriële automatisering en met mechatronics als focus. Het bedrijf, met zestig kantoren wereldwijd, maakt en verkoopt drives, motion controls, robotsystemen, genera-

INNOVATIEF KARAKTER Erik van Driel over het innovatieve karakter van Yaskawa: ‘Dat is erop gericht om de integratietijd te verlagen en projectrisico’s voor onze klanten te reduceren. Singular Control is daar een heel mooi voorbeeld van. Dat is een besturingsplatform dat ingezet wordt voor het aansturen van de servo-assen in de robots en de externe assen, servosystemen of frequentieregelaars. Met Singular Control bieden we één platform om alle motion in de toepassing eenvoudig te integreren.’ Een ander voorbeeld van innovatie is i3 Mechatronics. ‘Met dit concept spelen we in op de ontwikkelingen rondom smart industry. We weten inmiddels dat op dat gebied geen vraagstuk hetzelfde is. Daarom is een flexibel concept waarmee we maatwerk kunnen leveren belangrijk. Servosystemen en frequentieregelaars van Yaskawa halen al veel procesdata binnen voor eigen regelalgoritmes. Met i3 Mechatronics kunnen we die data voor onze klanten ontsluiten en omzetten naar waardevolle informatie.’

• www.yaskawa.nl 54

juni 2021

toren, convertors en software. In de Benelux is het bedrijf gevestigd in Eindhoven en telt in totaal 28 medewerkers. Yaskawa Benelux wordt geleid door Eddie Mennen en Van Driel, en opereert in twee businessunits: Robotics en Drives Motion & Control (DMC). In Eindhoven Jacko van de Ree: ‘De lijntjes tussen beide bedrijven zijn kort.’ Foto’s: Visser Horti Systems staat ook de Yaskawa Benelux Academy, met productie. Goede dienstverlening hangt volgens een uitgebreid opleidingsprogramma voor beginons sterk samen met fysieke nabijheid. Met ners en gevorderden binnen de onderneming. fabrieken dichtbij kun je de klant sneller leveren en ken je de lokale markt ook beter. En je kunt PATENTEN natuurlijk betere, want snellere service bieden. Yaskawa is een innovatief bedrijf, zegt Van Driel Bovendien nemen we zo onze maatschappelijke met enige trots. Het is al zes jaar op rij vertegenverantwoordelijkheid: geen banen en productie woordigd in de Derwent Top 100 Global Innoin lagelonenlanden.’ vators, een jaarlijkse verkiezing door het Japanse Clarivate Analytics. ‘En daar staan we tussen gerenommeerde en jongere bedrijven als AmaTAAL VAN DE KLANT zon, Uber en Microsoft. De verkiezing danken we In een aantal opzichten is Yaskawa behoorlijk overigens onder andere aan het aantal patenten Japans, zegt Van Driel. ‘We hechten bijvoorbeeld dat we jaarlijks laten vastleggen, en aan de aan langdurige relaties. En daarin hebben we veel invloed die we daarmee hebben in de industrie. geduld. Dat is wel echt Japans, ja. Eerst investeInnovatie om onze klanten nog beter te helpen, ren: de klant leren kennen, begrijpen wie hij is. daar gaat het om.’ En vervolgens wat hij wil. Wat is zijn vraag? En Bijzonder is ook de houding van Yaskawa ten wat is dan de vraag áchter die vraag? Want daar opzichte van Europa. Het bedrijf heeft inmiddels gaat het om. De klant wil een servomotor. – heel bewust – negen fabrieken op het contiNatuurlijk kun je die gewoon leveren. Maar wat nent; de laatste werd in 2019 in Slovenië betekent dat? Wil hij zich richten op sneller progeopend. In de fabrieken wordt onder andere duceren? Of wil hij minder uitval? Je kunt een 80 procent van alle robotica voor Europa geklant pas echt helpen, als je zijn echte vraag kent. produceerd, alsmede 50 procent van alle proEn die kun je pas beantwoorden als je de klant ducten van de businessunit DMC. kent. Als je weet wat hem drijft, wat zijn Dat heeft een reden, zegt Van Driel. ‘Je zou kunbehoeftes zijn.’ nen zeggen dat wij als bedrijf in Europa geloven. Volgens Van Driel is deze werkwijze ‘behoorlijk Dat heeft er onder meer mee te maken dat we uniek’. Natuurlijk, zegt hij, ook bij Yaskawa moet dicht bij de klant willen zitten, ook wat betreft de er onder aan de streep winst worden gemaakt.

‘Tegelijk werken we dagelijks aan onze langetermijnstrategie.’ Yaskawa – en dat is dus ook een reden om in Europa te produceren – wil de taal van de klant spreken, aldus Van Driel. ‘En dan bedoelen we dat letterlijk en figuurlijk. Luisteren en doorvragen. Daar worden onze mensen op getraind. En die ervaringen wisselen we internationaal uit.’

NAUWKEURIGHEID Eén van de klanten van Yaskawa is Visser Horti Systems in ’s-Gravendeel. Het bedrijf ontwerpt en fabriceert sinds 1967 machines en productielijnen voor de tuinbouwsector. De relatie met Yaskawa gaat al zo’n tien jaar terug, zegt tech-

‘ALS JE ELKAAR LANGER KENT, KUN JE MET ELKAAR MEEDENKEN’

nisch manager Jacko van de Ree. ‘We hadden problemen met een aantal onderdelen van onze verspeenmachines. De afdeling Inkoop kwam na veel onderzoek uiteindelijk uit bij Yaskawa. Samen met de engineers van Yaskawa hebben we

Een high-end transplanting machine van Visser Horti Systems. Eén van de vele oplossingen uit het portfolio.

vervolgens goede, nieuwe machines kunnen ontwikkelen en maken.’ Bij verspeenmachines, waar plantjes worden overgeplaatst vanuit een tray in een grotere tray, gaat het om twee zaken: capaciteit en nauwkeurigheid, zo stelt Van de Ree. ‘En daar hebben ze ons goed mee geholpen.’ Zo goed zelfs dat Yaskawa in de jaren erna voor vele verschillende machines van Visser onderdelen mocht leveren. ‘De kwaliteit van de onderdelen staat buiten discussie. De lijntjes tussen beide bedrijven zijn wat dat betreft kort.’

Van de Ree herkent verder het langetermijndenken van Yaskawa. ‘Wij zijn een familiebedrijf, bij ons gaat het ook om de lange termijn. En daar vinden we elkaar. Ook praktisch: onze machines gaan tien tot vijftien jaar mee, dan wil je niet elke keer met nieuwe leveranciers werken. Dat vinden onze klanten niet fijn. Als je elkaar langer kent, kun je – zoals wij doen – met elkaar meedenken en elkaar helpen.’

• www.visser.eu

247TAILORSTEEL.COM Op maat gesneden metalen platen, buizen en kantdelen online Topkwaliteit voor een eerlijke prijs

24/7 online bestellen via uw assistent: Sophia®

Betrouwbare levering binnen 48 uur

Flexibele aantallen vanaf 1 stuk

Registreer snel en bespaar kosten en tijd!

WWW.247TAILORSTEEL.COM

juni 2021

ADVERTORIAL

EEN HANDLEIDING OM TIJD, KOSTEN EN STRESS TE BESPAREN

MEER EFFICIËNTIE BEREIKEN MET SYSTEEMTECHNOLOGIE

Wilt u dat de engineers van Murrelektronik naar de elektrische installatie van uw machine kijken? Zij laten u graag zien hoe u rendabele, duurzame veranderingen kunt doorvoeren die u klaarstomen voor de toekomst.

Alles moet sneller, beter, hoger, verder, goedkoper. De markt is veeleisend en er zijn genoeg uitdagingen waarmee we als machinebouwer te kampen hebben. Denk aan: • Aanzienlijke kostendruk vanuit de markt • Tekort aan geschoolde arbeidskrachten • Verkorting van doorlooptijden • Elimineren van foutbronnen • Verbetering van de kwaliteit • Technologische verandering We moeten actie ondernemen om de groeiende financiële en concurrentiedruk tegen te gaan. Maar hoe?

AAR KOMEN DE KOSTEN VANDAAN? Onderzoek wijst uit dat beslissingen die aan het begin van het engineeringproces worden genomen, uiteindelijk meer dan tweederde van de kosten bepalen van de bouw van een machine. Al in een vroeg stadium van de engineering worden dus beslissingen genomen die uiteindelijk leiden tot verborgen geldverspilling in de elektrische installatietechniek. Deze kunnen worden geëlimineerd door gebruik te maken van systeemgeoriënteerde concepten en gedecentraliseerde automatiseringstechnologie.

BESPAAR 30% OP ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIEKOSTEN Door te bepalen welke methodes en concepten passen bij de mechanische engineeringbehoeften van elke schakel en te bekijken hoe standaardisatie en efficiency in elektrische installaties kan worden verhoogd, biedt Murrelektronik oplossingen die kosten tot 30% reduceren. EEN SYSTEMATISCHE AANPAK Iedereen, van inkoop en ontwerp tot installatie- en inbedrijfstellingteams, is verantwoordelijk voor de totale machinekosten en kan deze helpen verlagen. Door een systematische aanpak en een gericht gebruik van installatietechnologie. Op elk punt in het proces is er een kans om naar de installatietechnologie te kijken als een belangrijke aanjager van kostenefficiëntie. Hierdoor worden planning, constructie en productie flexibeler, minder complex en uiteindelijk efficiënter. KLAAR VOOR DE TOEKOMST Murrelektronik gaat niet uit van de standaard. Iedere keuze wordt tegen het licht gehouden en met uw machine en proces in beeld gemaakt. De stelling “We hebben het altijd zo gedaan” is geen optie. Met onze IO-concepten maken wij de belofte: • Kortere doorlooptijden van ontwerp tot inbedrijfstelling • Lagere assemblagekosten • Lagere installatiekosten

• State-of-the-art technologie om de machinebouwer klaar te stomen voor wat de toekomst ook brengt • Compacte ontwerpen met diagnostische opties • Besparingen tijdens het gehele proces • In totaal: tot 30% besparing VOOR IEDERE MACHINE EEN EIGEN OPLOSSING Murrelektronik is de systeempartner met bewezen know-how in diverse markten binnen de machinebouw. Als adviserende partner, zal Murrelektronik machine- en installatieconcepten met de toekomst in gedachten opzetten. Voor nieuwe concepten of voor retrofits. De kostenveroorzakers in de installatie worden geïdentificeerd en beproefde oplossingen worden geboden. De oplossing ligt in het systeem, niet in aparte componenten.

Murrelektronik BV Takkebijster 3 4817 BL Breda 085 22 20 282 sales@murrelektronik.nl

KUNSTSTOFFEN

ZO’N 250 EXPOSANTEN OP DE KUNSTSTOFFENBEURS

‘IEDEREEN DIE ER TOE DOET, IS ER’ Dit keer alweer voor de 22e keer: de Kunststoffenbeurs. En dit jaar op een andere plek: de Brabanthallen in Den Bosch. Op 15 en 16 september is opnieuw de complete keten aanwezig. En alle partijen zijn gretig om deel te nemen, merkt de organisatie. België is dit jaar als eerste ‘partnerland’.

DOOR ANDRÉ RITSEMA

ikrocentrum, een onafhankelijke kennis- en netwerkorganisatie voor de technische maakindustrie (met het hoofdkantoor in Veldhoven), organiseert de Kunststoffenbeurs al sinds 1999. Vorig jaar ging de beurs vanwege corona niet door. Dit jaar, zo merkt manager Timo van Leent van Mikrocentrum, ‘wil iedereen heel erg graag’. ‘En het kan veilig, dus we gaan ervan uit dat voor deze editie de beursdeuren gewoon open kunnen half september’, zo zegt hij. Anders dan in voorgaande jaren wordt de beurs ditmaal overigens georganiseerd in de Brabanthallen in Den Bosch. Daar verwacht Van Leent in totaal zo’n 250 exposanten en rond de 3.000 bezoekers. Die kunnen zich twee dagen lang van half tien tot vijf uur laten voeden met alles wat de kunststof- en rubbersector in de meest brede zin te bieden heeft.

EERSTE SINDS PANDEMIE Van Leent merkt tijdens de voorbereidingen in deze maanden dat alle partijen ‘gretig’ zijn. Dat heeft volgens de manager meerdere redenen: bijvoorbeeld dat de gehele keten zich weer eens gezamenlijk op één plek presenteert. En: het is de eerste grote beurs van zijn soort die – sinds de coronapandemie begon – doorgang vindt. ‘Het afgelopen jaar was beursbezoek in Europa niet tot nauwelijks mogelijk. Hier hebben we straks alles bij elkaar: van de grondstoffen tot de machines. Dat maakt het even breed als interessant.’ Omdat het geheel zo breed is, zegt Van Leent, heeft de beurs dit jaar ook geen overkoepelend thema. ‘We hebben niet echt één thematische paraplu waar we alles onder kunnen hangen. De beurs behandelt alle belangrijke actuele ontwikkelingen, van smart production en reshoring tot duurzaamheid en recycling.’ Wat de beurs ook zal laten zien, zijn de technologische innovaties in de kunststof- en rubberbranche van de afgelopen

Bezoekers en exposanten kunnen zich twee dagen lang laten voeden met alles wat de kunststof- en rubbersector te bieden heeft. Foto: Mikrocentrum

twee jaren. ‘De nieuwste materialen, machines en technieken zullen getoond worden’, zegt Van Leent.

onderwerp in de sector. Bijvoorbeeld waar het gaat om het verminderen van het energieverbruik of het circulair gebruik van grondstoffen.’

KRUISBESTUIVING

CONGRESPROGRAMMA

Het aardige van deze opzet, aldus Van Leent, is dat er sprake is van de nodige kruisbestuiving: veel exposanten zullen ook letterlijk bezoeker zijn bij andere stands, daar willen netwerken, kennis opdoen en delen. ‘En dat is mooi, want ten diepste gaat het ons daar ook om: dat we de ultieme ontmoetingsplek zijn voor de gehele keten in de Benelux. Mensen zijn op zoek naar een oplossing voor hun probleem. Maar ze kunnen hier nog veel meer oplossingen halen. Er is veel kennisoverdracht mogelijk.’ Hij verwacht in dat opzicht ook veel van het zogeheten Machineplein, waar onder andere een aantal spuitgietfabrikanten de nieuwste methodes en machines zal laten zien. ‘Ik denk dat dat er spectaculair uitziet, zelfs voor de kenners in de sector.’

Naast de beurs is er – vanzelfsprekend – een congresprogramma. Daar zal een aantal experts spreken, uit Nederland en België. Dat laatste is met een goede reden, want de zuidenburen zijn dit jaar ‘partnerland’. Van Leent: ‘Dat hebben we voor het eerst. We hebben gekozen voor België, omdat daar verschillende interessante ontwikkelingen te zien zijn. Kunststof- en rubberbedrijven uit België spelen al jaren een belangrijke rol binnen de industrie. Die zetten we hier volop in de schijnwerpers. En er komen al jaren veel Belgische bezoekers, dus in die zin is België ook een logische eerste keuze.’

CONTINU GEWERKT Het thema duurzaamheid wordt onder meer nader ingevuld op het themaplein Rethink Expo. Daar laat de Federatie NRK en PlasticsEurope namens de branche zien ‘hoe er continu wordt gewerkt aan verduurzaming, veiligheid en kwaliteit van de producten’, zegt Van Leent. ‘Dit themaplein is een mooie, extra aanvulling. Duurzaamheid is natuurlijk sowieso een belangrijk

SAMENWERKING Medio september gaat het dus gebeuren. Dit keer tegelijk met het kennis- en netwerkevent Materials+Eurofinish+Surface. Dit event biedt productontwikkelaars, productdesigners, engineers, r&d’ers, specialisten en onderzoekers één plaats om de gehele waardeketen te ontmoeten: van design en materiaalkeuzes tot en met analyse en de daadwerkelijke coatingtechnologie. ‘Een mooie samenwerking’, aldus Van Leent.

• www.mikrocentrum.nl • www.kunststoffenbeurs.nl juni 2021

PROCESOPTIMALISERING

IN DE NIEUWBOUW ZIET BAX METAAL ZIJN PRODUCTIVITEIT NU AL OMHOOGGAAN

‘INEENS LAG ER OP VRIJDAG GEEN ONDERHANDEN WERK MEER’ De BM Holding (140 medewerkers) in het Brabantse Bergeijk kan inmiddels met gemak een eigen industrieterreintje vullen met haar bedrijfsonderdelen. Naast Bax Metaal maken onder meer Laserparts en RVS Finish deel uit van de groep. Bax Metaal (55 medewerkers) betrok recent een compleet nieuw gebouw waarin nu meer doorstroom en overzicht is. Het maakt er zijn motto ‘Goed kan altijd beter’ meer dan ooit waar.

• ‘We zijn gestart met een klein groepje en

hebben al onze ideeën gespuid.’ • ‘Wat we zelf hadden bedacht, bleek aardig te

kloppen.’ • ‘Onze productiviteit is gestegen en dat is

n de nieuwe locatie, 6.500 vierkante meter groot, is Bax Metaal nog volop aan het finetunen. Hoeveel orders kan het aan, nu het werk veel soepeler door de productie loopt? ‘We hebben een week gehad dat we aan het eind ineens geen onderhanden werk meer hadden op de productievloer’, zegt sales director Mathijs Kox. ‘Onze productiviteit is gestegen en dat is precies wat we willen. Maar dat we het zo snel zouden merken, hadden we niet verwacht. Nu spelen we met de hoeveelheid werk die we in een week plannen om zo uiteindelijk het optimale niveau te bepalen.’

Bax alles onder één dak: werkvoorbereiding, snijden, lassen, kanten en nabehandeling. Dat plaaten buislasersnijden van monodelen gebeurt nu op steenworp afstand bij Laserparts. RVS Finish om de hoek zorgt voor de nabehandeling. Die twee zusterbedrijven hebben ook andere klanten. Bax Metaal besteedt op zijn beurt bij derden uit, als het soort werk of materiaal erom vraagt. Kox: ‘Als Bax Metaal bieden we onze klanten een totaaloplossing en zijn we de hoofdaannemer. Het is een mooie set bedrijven bij elkaar: we doen veel voor de hightechindustrie en de agri- en foodsector. Dat kunnen we allemaal in de eigen groep. Alleen specifiek snijwerk of zoiets als chemisch nabehandelen doen we elders.’

HOOFDAANNEMER

KRITISCHE PAD

Bax Metaal is specialist in samengesteld plaatwerk en buisconstructies in rvs, staal en aluminium, waarbij rvs het grootste deel van de omzet uitmaakt. ‘Wij hebben ons ontwikkeld tot een uitgesproken kennispartner’, aldus Kox. ‘We begeleiden klanten in het ontwerpen, aanpassen en verbeteren van producten en kunnen steeds complexere samenstellingen aan.’ In het verleden had

Op een gegeven moment liep Bax Metaal tegen de beperkingen van zijn oude gebouw aan. Het pand was te klein en de lay-out leende zich niet meer goed voor de gewenste manier van werken. Het was niet overzichtelijk genoeg. Bax groeit steeds meer naar QRM toe, naar Quick Response Manufacturing, met de focus op een optimale doorstroom en steeds kortere doorlooptijden

DOOR LUCY HOLL

EEN WARE SHOWROOM VOOR LVD Bax Metaal is al jarenlang klant van LVD. LVD, met het hoofdkantoor in het Belgische Gullegem, biedt een scala aan geïntegreerde producten voor de wereldwijde plaatbewerkingsmarkt en is actief in zo’n 45 landen. ‘De relatie met Bax is meer dan een reguliere klant/ leverancier-relatie’, aldus Mathijs Wijn, salesmanager van LVD Nederland. ‘Ik kom regelmatig in Bergeijk en neem graag klanten mee. Zoals ze het bij Bax op de werkvloer voor elkaar hebben qua machines en productie, daar droomt ieder industrieel bedrijf van. Het vormt voor ons een prachtige showroom in de praktijk. Ze zitten nooit stil, ze blijven verbeteren. We zetten nu samen sterk in op digitalisering van hun productie. Ze gebruikten onze CADMAN-software al, vooral voor hun kantbanken, maar nu zijn daar veel meer onderdelen van het productieproces bijgekomen en zijn we samen bezig met het koppelen van CADMAN aan hun ERP-pakket.

juni 2021

We bouwen samen aan oplossingen en wat we ook aan lastige zaken tegenkomen onderweg, we gaan door tot het werkt.’ ‘Hun focus op QRM vind ik heel prettig’, vervolgt Wijn. ‘Het sluit aan op onze manier van denken om de productie zo optimaal mogelijk door de fabriek heen te leiden. Vroeger gebeurde de werkvoorbereiding voor een order bij wijze van spreken op maandag, op dinsdag kwam het benodigde materiaal binnen, op woensdag was het snijden, op donderdag werd het kanten gedaan. Nu zitten al die onderdelen veel vloeiender achter elkaar. De doorlooptijden zijn stukken korter, een product-in-bewerking mag de grond nauwelijks meer raken. We zijn samen nog wel even bezig aan de verdere optimalisatie.’

•

www.lvdgroup.com/nl

precies wat we willen.’ • ‘De doorlooptijden zijn stukken korter, een

product-in-bewerking mag de grond nauwelijks meer raken.’

voor zijn klantspecifieke productie. Binnen QRM draait alles om de Manufacturing Critical-path Time; de tijd van grondstof tot aflevering. Een jaar of twee geleden viel de beslissing om nieuw te gaan bouwen. Kox: ‘Nieuwbouw biedt geweldige kansen om alles optimaal in te richten, maar dat zorgde meteen ook voor veel vragen: waar lopen we in de oude situatie tegenaan, wat willen we op de nieuwe locatie anders doen, hoe willen we in de nabije toekomst werken? We zijn gestart met een klein groepje met daarin onze directeur, hoofd engineering, de productieleider en ikzelf, en hebben al onze ideeën gespuid. Samen hebben we letterlijk zitten knippen, puzzelen en schuiven met machines van papier.’

NETTE WERKPLEKKEN Meer overzicht en doorstroom golden als de belangrijkste factoren. ‘Wij staan erom bekend dat we een nette werkplaats hebben. Dat wilden we in de nieuwbouw nog sterker doortrekken: we hebben gekozen voor lichte kleuren, een lichte vloer, veel kunstlicht en lichtkoepels. Tussen de kantoren en de productie zit vooral glas.’ De ideeën voor de inrichting en de flow die uit die interne exercities kwamen, werden voorgelegd aan Bax’ vaste adviesbureau SpartnerS uit Nuenen. Mathijs Kox: ‘Wat we zelf hadden bedacht, bleek aardig te kloppen. We hebben niets rigoureus aangepast. Voordat we de definitieve versie hadden, waren we wel een stuk of wat versies verder natuurlijk. Bax Metaal kent een zeer diverse orderstroom, van kleine plaatjes van een paar vierkante centimeter tot aan metersgrote frames. Dat moet allemaal door dezelfde afdelingen heen. De grootste uitdaging was om daar de ideale mix voor te vinden.’

DEDICATED TEAMS Binnen QRM is het zaak om productiestromen te identificeren die bij elkaar horen qua materialen, bewerkingen, complexiteit en doorlooptijden.

Ramon Koevoets (links) en Mathijs Kox in de nieuwe productiehal: ‘Wij staan erom bekend dat we een nette werkplaats hebben. Dat wilden we in de nieuwbouw nog sterker doortrekken: we hebben gekozen voor lichte kleuren, een lichte vloer, veel kunstlicht en lichtkoepels.’ Foto: Vincent Knoops

Welke vakmensen zijn daarvoor nodig, welke machines? Hoe kunnen die stromen helemaal zelfvoorzienend zijn? ‘We waren redelijk onbewust al met QRM bezig door het snijwerk van monodelen los te trekken en daar een dedicated team op te zetten. Dat concept wilden we graag doortrekken: we hebben nu afdelingen opgebouwd rondom diverse orderstromen. Eén afdeling richt zich op precisie-rvs; zeer complex werk met lage toleranties en diverse nabehandelingen. We hebben een repeat rvs-afdeling, vaak met volumineuze producten waarbij vooral ook logistieke uitdagingen spelen. En we hebben een afdeling staal.’

REACTIE TOELEVERANCIERS Toen het ontwerp voor de nieuwe fabriekshal klaar was, werden de ideeën alvast wat getest in het oude pand. Ook konden toeleveranciers hun reactie geven, waaronder LVD, producent en leverancier van machines voor plaatbewerking en

om werkvoorbereiding en productie met elkaar te verbinden, en bovendien de koppeling met het ERP-systeem (van MKG) te realiseren. ‘LVD ondersteunt ons bij het verder digitaliseren en automatiseren van onze productie’, stelt Ramon Koevoets, manager operations bij Bax Metaal. ‘Wij zijn een soort proeftuin, een modelbedrijf, om te laten zien hoe een digitale file optimaal kan worden omgezet in een maakdeel. Ofwel: met een paar klikken van een tekening tot een product.’

ELKE ORDER EIGEN PALLET Bij de inrichting van de nieuwbouw is rekening gehouden met de benodigde IT-infrastructuur. ‘We willen alles digitaal en realtime kunnen volgen van begin tot eind, waarbij elke order zijn eigen pallet krijgt. Dat vraagt voldoende beschikbare pallets en meer verplaatsings- en aanlevermomenten dan tot nu toe. Juist in die vergaande automatisering zit in de toekomst de winst voor bedrijven. Digitale informatie moet altijd en overal up-to-date voorhanden zijn. LVD heeft diezelfde filosofie en we gaan graag samen verder op ontdekkingstocht. De klik is heel goed. Dit jaar willen we grote stappen zetten.’ Bax Metaal gaat ook werken met twee automatisch geleide voertuigen (agv’s) van Kumatech uit Bakel. Die pendelen straks met pallets tussen productie en expeditie. Verder zijn er twee Hänel Lean-Liften voor intralogistiek. Dat opvoeren van de productiviteit en die inte-

‘WE GAAN GRAAG SAMEN VERDER OP ONTDEKKINGSTOCHT’

de bijhorende software. Bax Metaal heeft een groot aantal kantbanken en lasersnijmachines van LVD staan, en was ook de eerste in Nederland met diens gerobotiseerde buigcel, de DynaCell. Bax gebruikte al langer de CADMAN-software van LVD, maar heeft nu CADMAN-JOB,

gratie van allerlei data gaan heel goed, maar er zijn nog wel wat stappen te zetten. Zo maakt de IT-koppeling tussen Bax, Laserparts en RVS Finish het uitdagend. ‘We willen openheid over en weer, maar koppelen tot een bepaald niveau, want zij hebben natuurlijk ook andere klanten.’

WERKGELUK Bax Metaal wil dit jaar 15 tot 20 procent groeien in omzet. Daarvoor gebeurt nog veel meer dan alleen die optimale flow op de werkvloer. Kox: ‘We zijn bijvoorbeeld aan het hercertificeren voor de NEN-1090, voor staalconstructies. We hebben één belangrijke klant in de bouw, die plaatwerk wil hebben dat aan speciale eisen voldoet. Dus voor zo'n klant is die certificering van belang. Verder hebben we een projectgroep met mensen van alle afdelingen die werkt aan ‘Bax Metaal Werkgeluk’: hoe loopt het, hoe is de sfeer, zijn er dingen die we moeten aanpakken? Daar is al uitgekomen dat medewerkers beter op de hoogte willen zijn van wat speelt. We brengen nu regelmatig een nieuwsbrief uit en we hebben een eindeweekgesprek per afdeling.’ Op de nieuwe werkvloer is sowieso meer openheid en minder hokjesdenken. De lassers zien de collega's van de kantafdeling en andersom. Het groepsgevoel is versterkt. Mensen weten meer dan ooit van elkaar wat ze doen en kunnen zelf ook beter inschatten welk werk het eerst moet gebeuren. Natuurlijk bepaalt de software een optimale workflow, maar de vakmensen zelf blijven een belangrijke rol spelen.

• www.baxmetaal.nl • www.laserparts.nl • www.rvsfinish.nl juni 2021

OPTIMALISATIE

CANON PRODUCTION PRINTING VERSTERKT ZICH MET JAPANSE KENNIS, BUYING POWER EN LEAN-FILOSOFIE

‘OP HET GEBIED VAN DRUPPELGEDRAG HEBBEN WE VEEL VAN ELKAAR GELEERD’ Ruim tien jaar na de overname is Océ ook in naam helemaal ingebed in het Canon-conglomeraat. Als Canon Production Printing benut het tegenwoordig de buying power en de logistieke vermogens van het concern om zich ook in tijden van tekorten te voorzien van onderdelen en vervoerscapaciteit. Op de werkvloer – waar het one piece flow-principe geldt – is de Japanse invloed eveneens terug te vinden, in drastisch kortere doorlooptijden. En r&d heeft zijn voordeel gedaan met de kennis die Tokyo had van ‘druppelgedrag’. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

‘W

ij besteden op een ander niveau uit dan bijvoorbeeld ASML’, weet Dick Moerkens. Veel componenten worden in standaardvorm toegeleverd, op specificatie van Canon Production Printing. Voor de kritische modules, met een hogere kostprijs en een langere doorlooptijd – zoals de ‘drum’, een complex gietstuk dat zorgt voor het snel transporteren en drogen van bedrukt papier – wordt de inbreng van de toeleveranciers al in de ontwikkelfase meegenomen. Om tijdig afspraken te maken over het borgen van de kwaliteit. Maar ook om helderheid te krijgen over de maakbaarheid en de testbaarheid. ‘Dit type van modules wordt model-based ontworpen zodat we, al voordat de complete printer is gebouwd, kunnen nagaan of die module daarin naar behoren zal werken. Over de kwaliteit, testen maakbaarheid van dergelijke modules maken we al in een vroeg stadium afspraken met onze toeleveranciers.’

ONE PIECE FLOW Eenmaal in productie geldt voor de componenten – zeker voor de duurdere – dat ze niet dagenlang op de werkvloer mogen blijven wachten voordat ze geassembleerd worden, vervolgt de senior vice president Manufacturing & Logistics van Canon Production Printing. In dat kader heeft Canon vijf jaar geleden een begin gemaakt met het one pieceflow-principe. In 2016 was het streven dat eind dat jaar 70 procent van de onderdelen en submodulen een plek had in die systematiek. Dat betekent dat toeleveranciers onderdelen in kleine hoeveelheden aanleveren. Op afroep van een assemblagemedewerker legt een picker die onderdelen vervolgens single-piece en op bouwvolgorde op een kitkar die automatisch door een AGV (automatic guided vehicle) naar de assemblagelijn wordt gebracht. ‘Alle lijnen zijn nu zo, ze zijn uniform ingericht. Verdere verbeteringen worden nog steeds doorgevoerd, aangezien de lean-filosofie gebaseerd is op conti-

juni 2021

nuous improvement. We zijn nooit klaar: het kan altijd beter. Wij voeren dan ook duizenden kleine verbeteringen per jaar door, veelal door de operators zelf geïdentificeerd, in het team besproken en uitgevoerd.’ Anno 2021 is dit ‘de standaardwerkwijze waaraan alle assemblagelijnen voldoen’, formuleert Moerkens. ‘Daardoor is de doorlooptijd van de VarioPrint 6000, de lijn digitale printers die we hier al vanaf 2006 produceren, sindsdien met 70 procent verkort.’

EFFICIËNTERE SUPPLY BASE Het rendement is verhoogd door het eigen personeel en de toeleveranciers te stimuleren hun prestaties voortdurend te Dick Moerkens is optimistisch. ‘We verwachten dat de groei van digitaal printen verbeteren, maar ook door het aantal leveranciers te opti- doorzet. Immers, personalisatie is de trend.’ Foto: Com-magz maliseren. ‘Deze optimalisatie het bedrijf bepaalde activiteiten weer zelf is gaan heeft ervoor gezorgd dat het aantal leveranciers, doen. ‘Zoals plaatwerk. Voor de prototypebouw 700 in 2016, niet verder is gegroeid, ondanks de hebben we die activiteit altijd in huis gehouden introductie van een aantal grote nieuwe printers en we zetten die nu ook in voor het produceren zoals de ProStream, Colorado en LabelStream, en van specifieke kleine series. Zelf produceren biedt de introductie van complexe eigen inkten en ons de snelheid en flexibiliteit die markt vraagt.’ nieuwe printkoppen. Wij sourcen elektronica bijvoorbeeld nu bij een beperkter aantal, passende leveranciers.’ Daarbij wordt gebruik gemaakt van VEEL VAN ELKAAR GELEERD de inkoopkracht en logistieke kracht van het De invloed van de Japanse moeder is niet alleen omvangrijke Canon-concern (omzet 2020: US$ terug te vinden op de werkvloer en in het supply29,7 miljard). ‘Het afgelopen jaar hebben we chainmanagement, maar ook bij r&d, aldus dankbaar gebruik gemaakt van die buying power, Moerkens die zelf vier jaar lang op de vestiging in van de kostenvoordelen en de toegang tot schaarhet Duitse Poing leiding heeft gegeven aan de se onderdelen die dat biedt. En ook de logistieke r&d-afdeling. ‘Al vrij snel na de overname van kwaliteiten van het hoofdkantoor hebben we Océ door Canon in 2010 ben ik regelmatig naar benut. Die zorgen ervoor dat er, ondanks de huiTokyo gegaan om daar samen te werken aan de dige tekorten aan containers, voor ons toch altijd ontwikkeling van de digitale inkjettechnologie. wel de benodigde vervoerscapaciteit beschikbaar Want ook zij hadden, voor de large format grais.’ Ook is de suppliers base niet gegroeid doordat phics-machines die Canon ontwikkelt en produ-

ceert, ruime ervaring met die printtechnologie. Canon gebruikte weliswaar een ander type inkjet, maar had evengoed te maken met de uitdagingen om inktdruppeltjes van enkele picoliters van de juiste kleur op exact de juiste plaats te krijgen, op papier dat met een snelheid van meer dan honderd meter per minuut voorbijraast. Zonder dat de druppels gaan vervloeien. Op het gebied van druppelgedrag en droogtechnologie hebben we veel van elkaar geleerd, afwisselend in de rol van interne klant en interne leverancier.’

STANDAARDISERING Wat nu typisch Japanse technologie is in de printers die in Venlo geëngineerd en gebouwd worden, vindt Moerkens lastig om te duiden. ‘Het zit

om technische standaarden die vastleggen welke stoffen, motoren, sensoren en mechatronica we kunnen gebruiken voor welke toepassingen, maar ook om praktische zaken zoals wanneer een rand of een hoek te scherp is om niet af te ronden. Die nieuwe standaarden zijn echt een samensmelting van Canon- en Océ-standaarden.’

PERSONALISATIE Zo ingebed in die grote, wereldwijd vernetwerkte Canon-organisatie kijkt Moerkens met afgewogen optimisme naar de toekomst. Het afgelopen kwartaal lag de omzet van Canon Inc. 7,7 procent hoger dan in het eerste kwartaal van vorig jaar. ‘Toen gingen we de coronacrisis net in, nu komen we er net uit. Wat dat betreft zijn die cijfers dus wel goed vergelijkbaar.’ Of die groei zich doorzet, hangt volgens hem af van de groei van het aandeel ‘digitaal’ in de mondiale printmarkt. Die markt was in 2019 ongeveer 820 miljard dollar groot, waarvan 83 procent ‘analoog’ (offset) en dus 17 procent digitaal. ‘Digitaal groeit met 3 procent richting 2023’, duidt hij het wat abstract. ‘Dat die groei doorzet, daarover zijn wij optimistisch. Immers, personalisatie is de trend. Onze nieuwste cutsheet iX-printers kunnen 320 losse A4-vellen per minuut bedrukken, elk vel

‘DE PANDEMIE HEEFT DE BEHOEFTE AAN DIGITAAL AFHANDELEN EN LOKAAL PRINTEN ALLEEN MAAR VERSTERKT’

’m meer in de verdere standaardisatie. We hanteren nu hier de Canon Standard for Production Printing waaraan je de printers toetst. Het gaat

FOCUS OP DIGITAL PRINTING Per 1 januari van 2020, tien jaar na de overname door Canon, is de naam Océ definitief uit het Nederlandse industriële landschap verdwenen en gaat het bedrijf verder onder de naam Canon Production Printing. Door alle printactiviteiten onder één noemer te brengen wil het concern ‘meer merkeenheid creëren’ en daarmee zijn marktpositie versterken. Het voormalige Océ-deel, met vestigingen in Venlo, Duitsland, Roemenië, Singapore en Australië, legt zich helemaal toe op digitale cutsheet en continuous feed printing met inkjettechnologie voor de grote volumes en voor grootformaat display graphics. Voorts levert het de workflow-software om de verschillende printopdrachten te beheren en de printers te koppelen aan ERPsystemen. In Venlo werken zo’n 1.800 mensen, wereldwijd heeft Canon Production Printing ongeveer 2.800 mensen in dienst.

• www.cpp.canon desgewenst met andere content en van een andere papiersoort. Met name in de VS groeit het digitaal printen van gepersonaliseerd marketingmateriaal – collaterals – hard door. En webshops houden geen dure boekenvoorraad meer aan, maar boeken worden op bestelling, on demand, geprint en de volgende dag bezorgd. De pandemie heeft die behoefte aan digitaal afhandelen en lokaal printen alleen maar versterkt.’

Onze innovaties vormen de toekomst In een wereld zonder raketten, had de mens nooit voet gezet op de maan. Zonder microscoop, hadden we van DNA nog nooit gehoord. Aan elke mijlpaal gaat een ontdekking vooraf. Maar complexe technieken ontstaan niet zomaar. Ze zijn het resultaat van een samenspel tussen kennis, techniek en creativiteit. Juist op dit snijvlak opereren wij. NTS is gespecialiseerd in het ontwikkelen, maken en assembleren van (opto)-mechatronische systemen, mechanische modules en kritische componenten. Onze expertises? Precisie en wendbaarheid. Waar kom je jouw werk straks tegen? In de modernste technologieën! Je smartphone opent met gezichtsherkenning, precies zo’n snufje waaraan jij hebt meegewerkt. Op je telefoon lees je over nieuwe innovaties in de gezondheidszorg, weer een veld waarin jij opereert. Werk jij mee aan de mijlpaal van morgen?

Onze (opto-)mechatronische systemen en mechanische modules dragen bij aan toekomstige technologieën

nts-group.nl/careers

juni 2021

INTRALOGISTIEK

VSE EN FESTO BRENGEN SAMEN HET SIEMENS-FESTO TRANSPORTSYSTEEM MCS OP DE MARKT

‘IN NEDERLAND MOET DE KLANT ÉÉN AANSPREEKPUNT HEBBEN’ VSE en Festo slaan de handen ineen om het vermarkten in Nederland van het flexibele transportsysteem MCS, dat Siemens- én Festo-technologie omvat, op een adequate wijze te ondersteunen. Dat partnership is medio maart bekrachtigd tussen beide partijen. Het eerste project in Nederland is inmiddels onderweg.

servomotoren en sensoren. Dat is zelden nodig, wat ze dus vaak overgedimensioneerd en te duur maakt.’

WIE PROGRAMMEERT? Het gesprek vindt plaats in Schoonhoven, in het splinternieuwe gebouw van VSE. Dat bedrijf is een system integrator. Het is door Siemens gecertificeerd als ‘Siemens Motion Control Specialist’ en heeft met Festo de handen ineengeslagen om projecten waar het MCS toepasbaar is samen tot een goed eind te brengen. Daarbij is VSE, vanwege zijn Simotion-specialisme, verantwoordelijk voor de levering en programmering van de Simotion-besturing en het integreren, testen, installeren, in bedrijf stellen en onderhouden. Bastiaansen: ‘Toen het in Nederland de eerste keer tot een concrete opdracht kwam, was duidelijk dat wij de mechanica deden en Siemens de motion control. Maar wie ging de besturing programmeren en de integratie doen? Internationaal werd het MCS gescheiden geoffreerd, Siemens voor zijn deel, wij voor ons deel. Dat wilden we in Nederland niet. De klant moet één aanspreekpunt hebben. Zowel VSE als Festo zet de klant centraal, dus de keuze voor een samenwerking was niet moeilijk.’

HOOFDAANNEMER

‘Internationaal werd het MCS gescheiden geoffreerd, Siemens voor zijn deel, wij voor ons deel. Dat wilden we in Nederland niet. De klant moet één aanspreekpunt hebben’, aldus Jurgen Bastiaansen van Festo. Links van hem Radboud van Dusseldorp van VSE. Foto: Com-magz

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

n 2016 ontving Festo in Delft de eerste signalen dat het moederbedrijf op basis van innovatieve technologie van Siemens werkte aan de ontwikkeling van een flexibel intralogistiek systeem: het Multi-Carrier-System (MCS). En dat was ‘best bijzonder’, vertelt Jurgen Bastiaansen, manager Innovation Unit van Festo. Dit deels vanwege de technologie: het modulair opgebouwde systeem omvat de lineaire servomotoren, railsystemen en andere mechanica van Festo en de Simotion-technologie voor motion control van Siemens. Bijzonder was daarnaast ook het feit dat twee grote Duitse partijen – complementair maar ook rechtstreeks concurrerend – de handen ineen hadden geslagen. Bastiaansen: ‘Met deze samenwerking konden we een systeem ontwikkelen dat zich onderscheidt in de markt, juist door gebruik te maken van de sterktes van Siemens en Festo.’

juni 2021

MODULAIRE OPBOUW Dat onderscheidende, vervolgt Bastiaansen, zit ’m vooral in de flexibiliteit dankzij de modulaire, ‘decentraal intelligente’ opbouw. Bastiaansen wijst naar de verticale, ovale rails op een foto van het MCS, geprojecteerd op een groot scherm. ‘Hier bovenin, waar deze karretjes – de zogeheten carriers – staan opgesteld, is de rails intelligent. Hier kunnen de lineaire motoren in die rails elke carrier afzonderlijk bewegen. Bijvoorbeeld om ze te groeperen, als de producten erop in één keer opgepakt en in een doos moeten. Of om een carrier een extra stop te laten maken, omdat het product erop een extra bewerking moet ondergaan. Dit systeem past dan ook typisch in een omgeving voor Industrie 4.0, waarin naast series ook gepersonaliseerde producten in een batchgrootte van één geproduceerd worden.’ Transportsystemen van de concurrent kunnen dat ook, weet Bastiaansen. ‘Maar de rails in die systemen zijn overal intelligent, hebben overal

Sinds half maart hebben Festo en VSE hun samenwerking geformaliseerd, waarbij Siemens wordt gerepresenteerd door VSE. Wie van een opdracht de hoofdaannemer wordt hangt niet alleen af van wie de opdracht verwerft, maar ook van wat de klant wil, zegt Radboud Van Dusseldorp, commercial technical manager bij VSE. ‘Een opdracht kan bij ons binnenkomen, maar als blijkt dat de klant heel veel ervaring heeft met Festo, dan neemt Festo de opdracht aan. Wij zijn echter in alle gevallen de systeem integrator. Ja, sommige machinebouwers doen die integratie het liefst zoveel mogelijk zelf. Maar de ervaring leert dat ook dan onze begeleiding nodig is om het systeem goed in te regelen.’

GRENZEN STELLEN Voor bijvoorbeeld het etiketteren, vullen, sluiten of verpakken van massaproducten, waarbij een transportsysteem in één gelijkmatig tempo urenlang kan doordraaien, heeft de klant geen MCS nodig. Maar blijkt dat de klant een toenemend aantal verschillende producten voert die in steeds kleinere series verwerkt moeten worden, dan komt het systeem wél in beeld. ‘In dat geval zoeken wij elkaar op om allereerst scherp te krijgen of de mechanica die wij kunnen leveren past bij de specificaties van de klant’, aldus Bastiaansen.

‘We innoveren onze motoren en dergelijke steeds verder door. Maar we moeten wel onder- en bovengrenzen stellen aan de massa’s van de producten die over het systeem heengaan, de snelheden waarmee dat gebeurt en de versnellingen die nodig zijn. Kan onze mechanica die specificaties aan, dan gaan wij met VSE aan de slag met de verdere uitwerking.’

PROOF OF CONCEPT Vervolgens kan er eerst een proof of concept gebouwd worden. Daartoe staat in het Experience Center bij Festo in Delft een MCS, dat VSE conform de functionele eisen van de klant kan configureren en programmeren. ‘Zo kan de klant met eigen ogen zien hoe het straks voor hem gaat

‘DIT SYSTEEM PAST TYPISCH IN EEN OMGEVING VOOR INDUSTRIE 4.0’ werken’, duidt Van Dusseldorp. ‘Natuurlijk, als de klant over een afstand van dertig meter moet transporteren, bouwen wij dat niet compleet na, maar zorgen we wel voor de digitale modellen op de gewenste schaal.’ Overigens dient het proof-

model volgens Van Dusseldorp niet alleen om de klant een concreet beeld te geven. ‘Ook voor onze software engineers is het fijn om fysiek te kunnen controleren of wat ze geprogrammeerd hebben ook werkt zoals bedoeld.’ Bovendien hoeven de engineers daarvoor niet per se naar Delft te Het Multi-Carrier-System. Foto: Festo komen, zo vult Bastiaansen aan. ‘Het model bij ons is voorzien van tal van camerasystemen, zodat de werking ook op GEEN ANDERE ‘ECHTGENOTEN’ afstand goed te bestuderen is.’ Bij zowel Festo als VSE zijn de MCS-activiteiten belegd bij vier gespecialiseerde medewerkers. Bij Festo horen die bij de Innovation Unit van BastiEERSTE PROJECT LOOPT aansen, voorheen bekend als EASi3, een team van De bouw van het MCS gebeurt bij de klant, als vooral jonge mensen die zich zonder historische onderdeel van de productielijn waar het deel van ballast en daardoor merkonafhankelijk focussen gaat uitmaken, of bij VSE. Vervolgens wordt het op het oplossen van de klantvraag. Het MCS past getest, verscheept en door VSE bij de eindgebruigoed in die context, meent Bastiaansen. ‘Je kunt ker geïnstalleerd. Inmiddels loopt in Nederland het zien als een stand-alone machine, waarbij het eerste project, voor een machinebouwer die connectiviteit naar de buitenwereld centraal staat. voor een internationale klant een productielijn VSE en Festo zorgen voor een optimale integratie ontwikkelt en bouwt. Van Dusseldorp en Bastivan het MCS in zijn omgeving. Het maakt niet aansen zien ‘heel veel potentie’ in het modulaire uit of bijvoorbeeld de centrale besturing, die de systeem, waarvan er volgens Bastiaansen wereldcomplete lijn aanstuurt, van Lenze, Omron, wijd al veel in de markt zijn gezet. ‘De aanloop Allen-Bradley of wat dan ook is.’ heeft wat langer geduurd, door de verschillen in de Siemens-organisatie per land. Ook moesten Siemens- en Festo-mensen wel even aan elkaar www.vse.nl wennen.’ www.festo.com

• •

Hänel Lean-Lift® Flexibiliteit, effectiviteit en rendabiliteit Economie, efficiëntie en ergonomie – dat zijn eisen waaraan een moderne intralogistiek moet voldoen. Met de Hänel Lean-Lift® bieden wij een hoogwaardig hightechsysteem voor magazijnorganisatie en beschikbaarstelling van materiaal aan, dat tijd, opslagruimte en kosten bespaart en een aanzienlijk efficiënter arbeidsproces mogelijk maakt. Hänel Lean-Lift® – overtuigende nde argumenten Meer dan 60 % ruimtebesparing ng o ve r formatie t Ergonomisch en veilig Meer in ean-Lif t® vind L l e n ä Efficiëntie de H ite. ze web s u op o n Tijdsbesparing lean-lif t /nl/lm/ m o .c s Optimaal onderdelenk enellin w w w.ha management

Hänel Kantoor- en Magazijnsystemen

Nieuwland Parc 13a NL - 2952 DA Alblasserdam E-Mail: info@haenel.nl www.haenel.nl

juni 2021

VERPAKKINGSINDUSTRIE

TALKING INDUSTRY OVER DE VERPAKKINGSKETEN

‘STREVEN NAAR VERDUURZAMING KOMT STERK VANUIT ONSZELF’ Wat zijn de drivers in de verpakkingsindustrie om te verduurzamen? Is het vooral omdat de consument het wil of omdat het bedrijfsleven er zelf sterk in gelooft? En welke route volgen bedrijven dan? Ontwerpen ze hun producten anders, gebruiken ze andere materialen zoals bio-based plastic of recyclaat, maken ze hun producten beter recyclebaar? En welke rol moet de overheid vervullen? ING en Link Magazine nodigden een aantal spelers uit de industrie en retail uit voor een online TalkING Industry. Over de eeuwige battle of materials tussen papier en plastic.

Anita Veenendaal (OneCircle): ‘We moeten steeds weer het verschil benadrukken tussen single use en multi use plastics.’ Foto: OneCircle

DOOR LUCY HOLL

nita Veenendaal heeft een suggestie voor de kop van het artikel, zo meldt ze tijdens de discussie. ‘Zet erboven: “Waarom meer plastic gebruiken soms beter is voor het milieu.”’ Veenendaal is ceo van OneCircle, leverancier van een closed loop-oplossing voor bier- en wijnfusten. Haar suggestie is dezelfde als de titel van haar TEDxDenHeldertalk uit 2018, over plastics in de verpakkingsindustrie. ‘Gooi niet alle plastics op de grote hoop. We kunnen niet zonder plastics, maar ik denk dat we als industrie nog veel uit te leggen hebben aan de consumenten. Als je een goed recyclebaar materiaal gebruikt – daarom hebben we voor onze fusten ook onze eigen PET (polyethyleen-

juni 2021

tereftalaat, red.) ontwikkeld – en dat goed over kunt brengen, dan vinden mensen dat heel erg slim. We moeten steeds weer het verschil tussen single use en multi use plastics benadrukken. Dat verschil moet bij iedereen tussen de oren komen.’ De KeyKeg- en UniKeg-fusten van OneCircle, voorheen Lightweight Containers, zijn al 85 procent recyclebaar en circulair. Steeds weer verkondigt Veendendaal haar missie. ‘In ons DNA zit leaving the world a better place’, vult broer JanDirk Veenendaal, cio bij het familiebedrijf uit Den Helder, haar aan. ‘Als je op die manier naar je producten en markten kijkt, hoe ziet dan je lifecycle eruit?’ De fusten zijn circular by design. Bij het ontwerp is recyclebaarheid een belangrijk uitgangspunt. OneCircle heeft fabrieken in de Verenigde Staten, Spanje, Groot-Brittannië, Duitsland en Nederland, en wil de fustenmarkt openbreken. JanDirk Veenendaal: ‘Wij zijn een vreemde eend in de sector, we kijken naar de complete supplychain.’ Brouwers en wijnhuizen kunnen met de lichte, goed stapelbare verpakkingen flink besparen op transport en reiniging en dat maakt hun footprint meteen fors lager. Eindklanten in de horeca hoeven niet meer te sjouwen met zware stalen fusten en kunnen die van OneCircle leegtappen tot op het laatste glas: verspilling is tot een minimum beperkt, de inhoud blijft langer goed.

• ‘Gooi niet alle plastics op de grote hoop.’ • ‘De balans vinden is vaak lastig, maar de

uitdaging is om tóch stappen te zetten.’ • ‘Mensen hebben het idee dat papier duurzamer

is, maar het maakt veel verschil hoe je produceert.’ • ‘Zodra je zelf het voortouw neemt is dat inspirerend voor anderen.’ • ‘Het moet je eigen gretigheid zijn om te verduurzamen.’

werijen zoals Heineken en de vele kleinere speciaalbrouwers zoals Jopen moeten van de EU gaan voldoen aan steeds zwaardere duurzaamheidseisen: 30, 35 procent van hun verpakkingen moet op korte termijn circulair zijn. ‘Met ieder fust dat een fabrikant gebruikt en dat vanuit de horeca weer terugkomt in ons systeem, kan hij al een hele slag maken om aan de regels te voldoen.’ Dat terughalen van de fusten van OneCircle kan nog wel optimaler: grote brouwers hebben vaak hun eigen distributienetwerk, de verpakkingen zijn digitaal te volgen en in te zamelen. Bij kleinere klanten is dat lastiger, maar ook die moeten nog

HELE SLAG MAKEN Is dat lichte en handzame de reden dat klanten voor OneCircle-fusten kiezen? Of gaat het hen echt om duurzaamheid, vraagt Theo Stijnen zich af. Stijnen is directeur Nederland bij PlasticsEurope, een pan-Europese brancheorganisatie voor de kunststof producerende industrie en modereert de online discussie. Anita Veenendaal: ‘In de marketing naar onze klanten, de bierbrouwers en wijnhuizen, en hun klanten, de horeca, hanteren we allemaal eigen USP’s, ook op het vlak van duurzaamheid.’ En let wel: grote brou-

Cor Guijt (Crown Van Gelder): ‘Klanten vinden het interessant dat suikerbietenpapier een eigen verhaal vertelt.’ Foto: CvG

meer dan tot nu toe in de closed loop mee. Anita Veenendaal krijgt een idee: ‘Misschien willen jullie onze kegs wel ophalen als je toch met lege wagens door de stad rijdt na het bezorgen van de boodschappen’, zegt ze tegen Tettje Halbertsma, lead Private Labels bij Picnic Technologies, die eveneens deelneemt aan de TalkING Industry. ‘Laten we een afspraak maken.’

DE WIL OM TE VERDUURZAMEN Online supermarkt Picnic begon herfst 2015 in Amersfoort met vier elektrische bezorgautootjes en heeft inmiddels al duizend van die karakteristieke wagentjes rondrijden in zo’n 120 Nederlandse gemeenten. Tettje Halbertsma: ‘Picnic heeft alles van scratch af aan opgebouwd. We kochten voorheen ons assortiment grotendeels in, maar zitten nu in een transitie van enkel boodschappen leveren naar voortaan ook zelf voedsel produceren. Dat biedt nog meer kansen om te verduurzamen.’ In de complete supply chain van Picnic zit die wil om te verduurzamen. Van efficiënte logistiek, elektrisch rijden tot het zero waste-principe: ‘We bestellen ’s avonds bij onze versleveranciers precies wat we de volgende dag nodig hebben. Als je iets helemaal zelf opbouwt, waarom zou je het dan niet meteen toekomstbestendig doen? We zitten op kantoor met honderden jonge, ambitieuze medewerkers. Dat streven naar verduurzaming komt sterk vanuit onszelf.’ De klanten vinden dat oog voor duurzaamheid fijn en helemaal als dat zonder extra kosten kan. Ze kiezen vooral voor Picnic

CONTROL

om tijd te besparen en niet meer geld kwijt te zijn dan in een reguliere supermarkt, niet per se vanwege duurzaamheid. ‘Wij rijden elektrisch voor hen, en laten hen jaarlijks weten hoeveel CO2 ze hebben bespaard door bij ons boodschappen te doen. Dat vinden ze heel interessant, waardoor ze extra loyaal zijn. Wij staan wekelijks voor de deur en zamelen hun PET-flessen en Nespresso-cupjes in. Grappig is dat we bijna twee keer zoveel cupjes terugkrijgen bij klanten dan dat we verkopen.’ Toevallig sprak Halbertsma onlangs Crown Van Gelder – in deze meeting ook vertegenwoordigd – over suikerbietenpapier. Ze is voor het toenemend aantal producten van eigen merk op zoek naar duurzame, liefst compacte verpakkingen. ‘We moeten bij het verpakken van voedsel altijd rekening houden met voedselveiligheid. We mogen niet met gerecycled papier werken. Dan worden alternatieve vormen van papier heel interessant.’

Jan-Dirk Veenendaal (OneCircle): ‘Je ziet dat de noodzaak om grip te krijgen op de grondstofstromen steeds groter wordt.’ Foto: OneCircle

PAPIER MET EEN VERHAAL Crown Van Gelder in Velsen-Noord produceert speciaal papier voor grafische en industriële toepassingen en is marktleider in papier voor highspeed inkjet-printing. Cfo Cor Guijt: ‘Onze klanten kunnen bijvoorbeeld heel eenvoudig boeken on demand printen. Dat scheelt de keten veel kosten en waste. Eén van onze klanten print met het grootste gemak elke zes seconden een ander boek.’ Een ander voorbeeld van hoe het bedrijf inspeelt op de trend naar duurzaamheid is het suikerbietenpapier Crown Native. Royal Cosun,

MEASURE

PURIFY

een coöperatie die plantaardige ingrediënten voor de voedselproductie maakt, levert reststromen van haar productieproces aan de papierfabrikant. Crown Native-papier bevat 20 procent bietenpulp, dat zo een deel van de houtvezels vervangt. De footprint is 16 procent lager. Guijt: ‘Wij LEES VERDER OP PAGINA 66

FILTRATE

juni 2021

SNEL HERSTEL ECONOMIE MOGELIJK, INDUSTRIE ZET DE TOON

het snel, goed en goedkoop bedrukken van heel veel producten. Van Dam richt de propositie op het verduurzamen van de verpakkingen van de hoogste kwaliteit.’ Het moet vooral aanslaan bij de klant van de klant van Van Dam.

TE ZWARE STEM? Hoe zit het met functionaliteit versus duurzaamheid van verpakkingen, stipt Theo Stijnen een heel andere vraag aan. ‘Neem een verpakking die chips maanden goed houdt, maar die heel erg moeilijk te recyclen is. Krijgt functionaliteit dan niet een veel te zware stem in het geheel?’ Picnic zal met zijn verpakkingen nooit concessies doen aan voedselveiligheid, benadrukt Tettje Halbertsma. ‘Een pakje slagroom mag onderweg niet kapot gaan. We proberen wel de juiste balans

Gert Jan Braam, sector banker Industry ING, en Leontien de Haan, sector lead Industry & Bouw ING Grootzakelijk, gaven voorafgaand aan de discussie over verpakkingen actuele cijfers uit de industrie. De eerste klap in de coronacrisis kwam vorig voorjaar harder aan dan tijdens de financiële crisis van 2008, maar de opleving is nu des te sterker mede door de genomen beleidsmaatregelen. Ondanks kleine krimp in de afgelopen twee kwartalen, ligt de omvang van de Nederlandse economie het minst ver onder de pre-crisispiek, zo blijkt uit een vergelijking van de vijf grootste economieën in de eurozone (Nederland, Frankrijk, Italië, Duitsland, Spanje). Vorig voorjaar viel de economie ver terug naar 90 procent van het niveau vóór de crisis. Nu, in de tweede, strengere lock-downperiode valt het BBP ‘slechts’ terug naar 96,6%. Het BBP groeit in ons land dit jaar naar verwachting met 3,2 procent. Vooral de publieke dienstverlening (zoals cultuur & recreatie) zorgde voor krimp van de Nederlandse economie. Vooral de bouw en industrie leverden juist een

VERVOLG VAN PAGINA 65

gebruikten tot nog toe alleen virgin fibers; onze kwaliteitseisen zijn zodanig hoog dat we geen gerecyclede grondstof kunnen gebruiken. Maar onze klanten vroegen ons hoe ze hun verpakkingen konden verduurzamen. Crown Native is een zichtbaar ander soort papier. Klanten noemen het prima printbaar en vinden het interessant dat dit papier een eigen verhaal vertelt. Ze geven zo een andere boodschap mee met hun verpakkingen.’

MONOMATERIAAL De vierde onderneming die aan het online gesprek deelneemt is Anders Invest uit Maarsbergen. Anders Invest heeft 22 deelnemende bedrijven in zijn fonds, grotendeels exporterende maakbedrijven. Het heeft een belang van 90 procent in het Amsterdamse Van Dam Machine, dat wereldwijd koploper is als het gaat om machines voor het bedrukken van voorgevormde plastic en

juni 2021

positieve bijdrage. Gert Jan Braam: ‘De industrie heeft eigenlijk een heel ander pad gelopen. Terwijl de dienstverlening zwak bleef, zit de goederenuitvoer alweer boven het niveau van voor de crisis. De industrie trekt zich weinig aan van de tweede nationale lockdown, zo blijkt.’ Zowel de binnen- als buitenlandse orderintake stijgt flink en de PMI (Purchasing Managers’ Index)records sneuvelen steeds weer. Na een kleine dip in februari ligt de industriële productie in maart weer op pre-corona niveau. ‘De groei hapert wel door leveringsproblemen’, aldus Braam. ‘En er is een steeds nijpender grondstoffenprobleem.’ Door de schaarste schiet de prijs van metalen, en dan vooral die van ijzer en staal, omhoog. Aardolie-, chemie- en kunststofprijzen worden eveneens snel duurder. ‘Gevolg: inkoopprijzen in de industrie stijgen relatief sneller dan de verkoopprijzen. Dat zet de marges en winstgevendheid onder druk.’

‘PAPIER KOMT ER SOMS HELEMAAL NIET ZO GUNSTIG UIT’

te vinden tussen functionaliteit en duurzaamheid. Er zitten vele kanten aan. Een yoghurtpak kun je uitvoeren zonder plastic schenkdop: dat bespaart plastic, maar hoe zit het dan met voedselverspilling omdat het product minder lang goed blijft? Die balans vinden is vaak lastig, maar de uitdaging is om tóch stappen te zetten. Een visie op het complete assortiment is onmogelijk, het is per product, per productgroep anders.’

• www.ing.nl/industrie papieren verpakkingen. Door plastic verpakkingen direct te bedrukken, kunnen deze van monomateriaal plastic gemaakt worden en zijn ze goed recyclebaar. Van Dam heeft de speciale FDoR (Flexo Direct on Rigid)-technologie ontwikkeld. Christian Haket, namens Anders Invest investment manager bij Van Dam: ‘De marketeers van brand owners zoals Unilever en Upfield bepalen uiteindelijk wat voor verpakking ze willen, duurzaam of niet. Pakt de consument hun product uit het schap? Dát is hun belangrijkste criterium. De nieuwe generatie machines met FDoR-technologie drukt in fotokwaliteit, wat dezelfde uitstraling als een apart label heeft. Met name vanuit brand owners uit de Verenigde Staten, zoals Nestlé en Craft, is veel vraag naar onze machines met het oog op duurzaamheid.’ Samen met partners ontwikkelt Van Dam ook inktafwassers. Daarmee kunnen plasticverwerkers de chemicaliën van de drukinkten van de verpakkingen wassen, zodat een nog betere recycling mogelijk is. ‘Traditioneel is de markt gericht op

Christian Haket (Van Dam Machine): ‘Belangrijk is een level playing field.’ Foto: Anders Invest

MIX Onvermijdelijk komt het gesprek steeds weer terug op het imago van plastic. Het is de eeuwige battle of materials tussen papier en plastic. ‘Als je naar de lifecycle van papier versus plastic kijkt, komt papier er soms helemaal niet zo gunstig uit’, stelt Christian Haket. ‘Mensen hebben het idee dat het duurzamer is, maar het maakt veel verschil hoe je produceert. Hoe zit het met het waterverbruik en de toevoeging van chemicaliën in de productie? Bij het juiste gebruik kan een polymeer als polypropyleen prima uitpakken in producten, alleen al omdat het volledig recyclebaar is.’ Zowel papier als plastic is nodig, afhankelijk van het type product dat verpakt moet worden. ‘Je kunt niet alle plastic door papier vervangen, dan houd je geen bomen meer over. Het zal altijd een mix zijn. Het sentiment dat plastic niet goed is, dwingt de plastic producerende industrie om te laten zien dat het wel degelijk goed kan. Het jaagt innovatie aan.’ Plastic is niet per definitie slecht, zegt ook Tettje Halbertsma. De discussie in de samenleving legt de verplichting op om er goed over na te denken. ‘We hebben bijvoorbeeld plastic boodschappentasjes – waarop statiegeld zit – waarin we de boodschappen aanleveren. Je moet uitleggen hoe je dat aanpakt als retailer, wat we ook doen tijdens brengen ophaalmomenten.’ De huidige stijging van de grondstofprijzen waar iedere fabrikant mee te maken heeft, geeft alle reden om eens beter te kijken naar duurzame en circulaire alternatieven voor de reguliere verpakkingen, aldus Jan Dirk Veenendaal. ‘Kijk wat voor

astronomische bedragen momenteel voor materiaal betaald moeten worden. Toen grondstof weinig kostte, was gerecycled materiaal ook niks waard. Je ziet dat de noodzaak om grip te krijgen op de grondstofstromen steeds groter wordt.’

LEVEL PLAYING FIELD Is strakkere overheidsregulering gewenst om naar een meer duurzame verpakkingsindustrie te komen, vraagt Theo Stijnen de deelnemers. Wat betreft Christian Haket mag er best regulering zijn, maar: ‘Een level playing field is belangrijk. Op sommige vlakken is Nederland strenger dan elders in de wereld. Zorg dat je als overheid niet je eigen fabrikanten dwars zit, terwijl anderen er geen last van hebben.’ Laat de overheid vooral innovatie stimuleren, liever dan allerlei regels dwingend opleggen via wetgeving, vindt Jan-Dirk Veenendaal. ‘Zodra je als onderneming zelf het voortouw neemt, het goede voorbeeld geeft, is dat inspirerend voor anderen. We werken nauw samen met onze toeleveranciers: wie past bij ons zodat we samen stappen kunnen zetten om de wereld beter te maken?’ De markt gaat duurzaamheid steeds meer omarmen. Daarvan zijn de deelnemers aan deze online TalkING Industry allemaal overtuigd. Ze hebben duurzaamheid meer dan gemiddeld in hun DNA zitten. Cor Guijt: ‘Het moet je eigen gretigheid zijn om te verduurzamen. Als ik het enthousiasme en de bevlogenheid bij collega’s zie om met het suikerbietenpapier aan de slag te gaan; dat was nooit gelukt als de overheid het had voorgeschreven.’

• www.lightweight-containers.com • www.picnic.nl • www.cvg.nl • www.andersinvest.nl • www.vandammachine.com • www.plasticseurope.org/nl

Tettje Halbertsma (Picnic): ‘Als je iets helemaal zelf opbouwt, waarom zou je het dan niet meteen toekomstbestendig doen?’ Foto: Picnic

Trusting in experience. Benefitting from innovation. Advancing sensor technology.

Optimale oplossingen, afgestemd op uw behoeften: Ervaar state-of-the-art technologieën en innovaties met industriële sensoren en systemen van Pepperl+Fuchs – het maakt de weg vrij naar volledig gekoppelde productieprocessen voor de toepassingen van de toekomst. www.pepperl-fuchs.com

juni 2021

DIGITALISERING

INNO-METAAL GAAT DIGITAAL, MET SUPPORT VAN NEVAT

STAP VOOR STAP NAAR EEN GEDIGITALISEERDE PLAATWERKFABRIEK Ze gaan bij Inno-Metaal in Eindhoven niet over één nacht ijs. Het plaatbewerkingsbedrijf startte begin vorig jaar met z’n digitalisering. En dat proces wordt naar verwachting eind volgend jaar afgerond, zegt directeur Gertjan van den Hazelkamp. ‘Er komt veel bij kijken. Je moet het gedegen doen. En dat kost gewoon tijd.’

DOOR ANDRÉ RITSEMA

nno-Metaal maakt dus de stap naar digitalisering. Is het daarmee snel? De onderneming in Eindhoven behoort niet tot de voorhoede. Veel ondernemingen in de maakindustrie worstelen nog met hun digitaliseringsslag, zegt Alwin Pol van branchevereniging NEVAT. ‘Uit de scans die we doen, blijkt dat veel bedrijven het lastig vinden om hun productie en processen verder te

VUL SCAN FABRIEK VAN DE TOEKOMST IN!

Alwin Pol van NEVAT: ‘De scan helpt om keuzes te maken.’ Foto: NEVAT

Brancheorganisatie NEVAT biedt zijn (125) leden de Scan van de Fabriek van de Toekomst, waarmee bedrijven kunnen vaststellen waar ze staan – en waar ze naartoe willen. ‘Het helpt om keuzes te maken’, zegt Alwin Pol, businesscoach en strategisch adviseur van NEVAT. Tot dusver hebben zo’n dertig leden de scan ingevuld. Dat is te weinig, vindt Pol, ook al is NEVAT pas eind 2020 serieus werk gaan maken van de scan. ‘Het kan bedrijven echt helpen de juiste prioriteiten te stellen. We brengen de scan steeds weer onder de aandacht. Ik hoop dat eind 2021 minstens de helft van de leden de scan heeft ingevuld.’

• www.nevat.nl

digitaliseren. Ze zien dat ze mee moeten, maar vinden het vaak nog lastig.’ NEVAT, zegt Pol, wil bedrijven graag helpen de juiste prioriteiten te stellen. Het pand van Inno-Metaal in Eindhoven. Foto: Inno-Metaal

HANDMATIG BOEKEN Inno-Metaal vond het in ieder geval belangrijk en noodzakelijk de werkvloer verder te digitaliseren. Het bedrijf (125 werknemers) bestaat sinds 1987, en had onder andere al een ERP-systeem, waarmee de productie aangestuurd wordt. Dat was niet genoeg. ‘We zagen dat medewerkers bij wijze van spreken halve dagen bezig waren handmatig de administratie van de productiemappen bij te werken’, zeg Van den Hazelkamp. ‘We wilden de hele werkvloer digitaliseren, gelijktijdig met de invoering van QRM (quick response manufacturing, red.) in de fabriek, om snel en geautomatiseerd te kunnen produceren. En we wilden het zo voor elkaar hebben, dat de engineers sneller orders konden inzien en aanpassen, en eenvoudiger konden ingrijpen in lopende productieorders.’ De eerste concrete stappen zette Inno-Metaal begin vorig jaar. Van den Hazelkamp werd daarbij deels geholpen door NEVAT. ‘Die maakte het bijvoorbeeld wat makkelijker om rond te kunnen kijken bij collega-plaatwerkers, hoe die de automatisering vormgeven. NEVAT houdt ons in algemene zin ook een goede spiegel voor in wat we willen en hoe we ons kunnen onderscheiden.’

TRAGE LEVERANCIER Een heikel punt in de hele digitalisering van Inno-Metaal, zo zegt Van den Hazelkamp, was dat het bestaande ERP-systeem eerst geüpgraded moest worden. ‘Het moest geschikt worden voor wat wij wilden. We hadden daarbij te maken met vertragingen. Dus dat hield nogal op.’ Ook anderszins waren aanpassingen nodig aan het bestaande systeem, die tijd kostten. Zo moest de bestaande electronic data interchange (EDI) gekoppeld worden.

Inno-Metaal levert veel aan de medische industrie. Dat is natuurlijk een mooie branche, maar veeleisend waar het gaat om de documentatie van de producten, zegt Van den Hazelkamp. ‘De medische sector vraagt veel meer dan bijvoorbeeld de machinebouw. Ook dat moeten we allemaal goed inrichten: de in-proces controles vastleggen, de maatvoering van de producten verantwoorden, alle protocollen beschrijven. Dat heeft ons veel tijd gekost.’

ENTHOUSIAST Toch gaat het stapje voor stapje vooruit, ziet de directeur. Het eindplaatje: een gedigitaliseerde plaatwerkfabriek, waarin de processen – van de eerste order tot planning en productie – snel en probleemloos verlopen. Waar de klant beter en sneller geholpen wordt. Waar alles digitaal is vastgelegd. Oftewel, zoals Van den Hazelkamp het omschrijft: ‘Een bedrijf dat beter en soepeler draait dan voorheen. Waar de klant tevreden is en de producten goed zijn.’ Zover is het dus nog niet. Op dit moment – zomer 2021 – heeft Inno-Metaal zo’n 30 procent van alle plannen verwezenlijkt. Zoals gezegd moet eind volgend jaar de ‘nieuwe’ fabriek draaien. ‘Of dat lang duurt? Ik vind van niet. Er komt nogal wat bij kijken, en er verandert nogal wat.’ Een belangrijk pluspunt, ten slotte: de houding van de mensen. Daarover is Van den Hazelkamp meer dan tevreden. ‘Mooi om te zien hoe onze medewerkers omgaan met alle veranderingen. Ze zijn enthousiast, zien de voordelen en gaan er graag in mee. Ja, dat is prachtig om mee te maken.’

• www.inno-metaal.nl juni 2021

PROCESOPTIMALISATIE

IJB GROEP ZET DATA-ANALYSE IN BIJ OPTIMALISEREN – EN ‘VERGROENEN’ – BETONPRODUCTIE

MEER DATA, MEER INVLOED, BETER PRODUCTIEPROCES De aanschaf van een nieuw besturingssysteem opende de deur naar het verzamelen van meer data rond variabelen die de eindsterkte van beton beïnvloeden. Met hulp van Axians onderzoekt de IJB Groep in Lemmer de verbanden tussen variabelen en eindresultaat en hoe sterk die verbanden zijn. Met als ultiem doel: een bepaalde eindsterkte ingeven en dan inzicht krijgen in de benodigde variabelen. ‘Dan kunnen we de bandbreedte van de variatie in eindsterkte smaller maken en zo gecontroleerd mogelijk beton produceren.’

ness. ‘Om te ontdekken of het zinvol is zo’n traject te starten, hebben we eind vorig jaar in Lemmer een pilot gedaan met data uit de drie menginstallaties. Dit om te zien in hoeverre die ons helpen het productieproces beter onder controle te krijgen en voorspelbaarder te maken. De eerste resultaten zijn bemoedigend’, aldus Van Solkema.

VEILIGHEIDSMARGE Menginstallaties maken batches beton van een bepaalde samenstelling. De gedachte is dat wanneer de variabelen bekend zijn, ook de voorspelbaarheid van het eindresultaat te berekenen is. ‘Nu houden we bij het uithardingsproces een veiligheidsmarge van 10 tot 20 procent aan, zodat we altijd boven de minimaal vereiste druksterkte zitten. Met andere woorden, omdat de uitkomst van onze processen zo variabel is, ga je overdimensioneren om er zeker van te zijn dat je een bepaalde ondergrens altijd bereikt’, stelt Van Solkema. ‘Als je het uithardingsproces zo kunt sturen dat je altijd de vereiste druksterkte haalt, kun je het aandeel cement reduceren.’

TALRIJKE VARIABELEN De variatie waar de adjunct-directeur op duidt, ontstaat vanwege de talrijke variabelen die een rol spelen bij de productie van beton. Denk bijvoorbeeld aan de buitentemperatuur, vochtigheid en basistemperatuur van het product. En ook aan Gertjan van Solkema verwacht volgend jaar zomer de bandbreedte qua variatie in eindsterkte van beton stevig gereduceerd te hebben. Foto: IJB Groep de temperatuur in de mal, net als de korreldikte. ‘De receptuur bepaalt hoe snel beton hardt. Temperatuur en (lucht)vochtigheid werden eerder niet gemeten, DOOR WILMA SCHREIBER systeem, dat veel extra data blijkt te kunnen opop dat vlak levert het nieuwe pakket heel veel leveren’, verklaart Gertjan van Solkema, adjunctdirecteur bij de IJB Groep. data op. We hebben Axians ingeschakeld om vere IJB Groep, gespecialiseerd in fundebanden tussen variabelen en resultaat te zoeken. ringen, bestaat uit zes werkmaatschappijen die zich richten op bodemonderWe weten dat die bestaan, maar niet welke en ook MEER VOORSPELBAAR zoek, ontwerp, productie en levering niet hoe sterk die verbanden zijn.’ Beoogd voorDe nieuwe informatie betreft bijvoorbeeld hoevan prefab betonnen heipalen en funderingsdeel voor de IJB Groep is dat op die manier zeker veel vermogen de menginstallatie nodig heeft om elementen. Het bedrijf heeft vestigingen in te bewegen. Van Solkema: ‘Hoe steviger het te stellen is dat na een bepaalde tijd een bepaalde Lemmer, Emmeloord, Kampen en Lelystad, beton, hoe meer kracht nodig is en hoe meer eindsterkte is gehaald. ‘Zo elimineer je het risico waarbij Lemmer de grootste productielocatie is. energie de installatie dus verbruikt. Verder zegt dat beton te vochtig of juist te droog is. Het Vorig jaar augustus koos IJB Groep voor een het vermogen iets over de kwaliteit van het product wordt voorspelbaarder en stabieler, je nieuw besturingssysteem dat recepten, grondstofbeton, over hoe goed het gemengd is.’ Via een krijgt een constante flow in je productieproces fen en dosering bepaalt en het proces aanstuurt. lean-5S-consultant met wie IJB Groep in huis en daarmee een hogere kwaliteit in product én ‘We draaiden op een oudere versie, waarop geen samenwerkt, kwam ICT-dienstverlener Axians in proces. Op die manier kunnen we garanderen dat uitbreiding mogelijk was. Dat was aanleiding te beeld om te onderzoeken in hoeverre deze en we met de minst mogelijke hoeveelheid beton de kiezen voor een upgrade van het besturingsandere nieuwe data bruikbaar zijn voor de busivereiste eindsterkte leveren.’

D 70

juni 2021

ZO GROEN MOGELIJK Niet te hoeven overdimensioneren en daardoor ‘zo groen mogelijke’ producten leveren, sluit aan bij de missie van de IJB Groep om door efficiënte en innovatieve productie het milieu zo min mogelijk te belasten. Hoewel verduurzaming niet de initiële insteek is van dit traject, kan het een positieve bijvangst zijn. ‘Vanwege de hoge CO2-

tot 90 is hergebruik geen haalbare kaart vanwege allerlei vervuilend isolatiemateriaal dat erin zit. Scheiden is duur, dus is slechts een klein percentage herbruikbaar. Als grondstof is het daarom economisch niet interessant’, betoogt Van Solkema. ‘Dat wetende: als je nu niets wijzigt, heb je over veertig jaar niets aan het beton van nu. Dus moet je dat nu aanpakken. Punt is: iedereen wil

‘WE VOEREN NU DAGELIJKS METINGEN UIT MET 50 TOT 60 PRODUCTMONSTERS’

voetafdruk staat cementgebruik in een enorm slecht daglicht. De markt wil producten met een lager cementgehalte en minder beton in bouwwerken. Onze heipalen en funderingselementen zijn echter lastig zonder beton te maken. Wel onderzoeken we of het aandeel cement in beton te verkleinen is of dat we bijvoorbeeld met smallere balken kunnen werken zodat minder beton nodig is.’

RECYCLEN DUUR Om beton op termijn circulair te laten zijn, bijvoorbeeld voor hergebruik als betongranulaat, is de kwaliteit bepalend. ‘Voor beton uit de jaren 70

het, maar niemand wil ervoor betalen, de consument ook niet. Wellicht helpt het wanneer de overheid een minimaal recyclebaar aandeel oplegt. Hoe normaler het wordt, hoe geringer het prijsopdrijvende effect.’

STERKTEMETINGEN Vooralsnog richt de IJB Groep zich op het nog beter onder controle krijgen van het productieproces. Daarbij zijn er verschillende mogelijkheden om dezelfde eindsterkte te bereiken, variërend van minder cement in beton, meer warmte in de mallen of beton langer laten uitharden. ‘We voeren nu elke dag metingen uit met 50 tot 60

productmonsters in de vorm van kubussen en gaan na wat de sterkte ervan is na 1, 7, 14 en 28 dagen. Aan de hand van data over receptuur, vochtigheid en temperatuur hopen we verbanden te ontdekken om de eindsterkte van beton te kunnen voorspellen. Met als ultiem doel dat je een bepaalde eindsterkte kunt ingeven en dan inzicht krijgt in de variabelen die daarvoor nodig zijn. Dan kunnen we de bandbreedte van de variatie in eindsterkte smaller maken en zo gecontroleerd mogelijk beton produceren.’

STEVIGE REDUCTIE Voor het zover is, heeft de IJB Groep nog een aantal stations te gaan, stelt Van Solkema. ‘Tot aan de bouwvak willen we een nog grotere dataset verzamelen, met extra gegevens om de kwaliteit van beton nog beter te analyseren en de receptuur verder te verbeteren. Denk aan data over vermogen in de menginstallatie en de vochtigheidsgraad van zand en grind. Als we het vochtgehalte in beton beter kunnen reguleren en de invloed van andere variabelen beter kunnen monitoren, wordt de voorspelbaarheid van de eindsterkte vele malen groter’, zegt hij. ‘Meer data betekent meer invloed en een beter productieproces. Ik verwacht dat we volgend jaar zomer de bandbreedte qua variatie in eindsterkte stevig gereduceerd hebben.’

• www.ijbgroep.nl

move forward WWW.APEXDYNA.NL | +31 (0)492 509 995 APEX Dynamics levert de essentiële onderdelen voor de mechanische aandrijving van machines en robots van morgen. Met onze innovatieve producten, diepgaande kennis, snelle reactie, korte levertijden en jarenlange ervaring helpen we niet alleen u als klant maar zorgen wij er ook voor dat de wereld om ons heen vooruit beweegt!

SPELINGSARME TANDWIELKASTEN, TANDHEUGELS EN RONDSELS

juni 2021

VERDUURZAMING

MEILINK ZET RETURN4REUSE CENTER OP VOOR KOSTBAAR VERPAKKINGS- EN TRANSPORTMATERIAAL ASML

MINDER NIEUWE KISTEN, MEER WINST VOOR HET MILIEU Tot voor kort werd er jaarlijks voor vele miljoenen euro’s aan hoogwaardig verpakkingsen transportmateriaal weggegooid. Niet erg duurzaam. Mede daarom is ASML het Return4Reuse-programma gestart, waarin Meilink een belangrijke rol speelt. Een groot deel van dat materiaal belandt nu in het splinternieuwe Return4Reuse center dat de verpakkingsspecialist in Schijndel heeft ingericht. Om daar geprepareerd te worden voor de volgende cyclus.

al aan service parts ‘reworken’ – een ASMLterm – wij driehonderd verschillende typen. En daarmee zijn we er nog niet: we gaan eerst naar vijfhonderd, maar het kunnen er nog veel meer worden. Daarbij is nog lang niet duidelijk hoeveel parts het waard zullen zijn teruggehaald te worden om opnieuw te worden ingezet.’ ‘Het gaat om dit soort doppen’, wijst Groesbeek op een grote, massieve schroefdop. ‘Uitgevoerd in rvs, maar soms ook in titanium. Hoognauwkeurig, klantspecifiek metaalwerk. Alles bijeen is de stroom die we terughalen nu al plusminus 10 miljoen euro per jaar waard.’

DIVERSE (RETOUR)STROMEN

‘Alles bijeen is de stroom die we terughalen voor ASML nu al plusminus 10 miljoen euro per jaar waard’, weten Dennis Groesbeek (links) en Tim Ummels. Foto: Com-magz

lles bijeen vergt het Return4Reuse center een investering van zo’n 4 miljoen euro in huisvesting en equipment. Daar komen salariskosten voor de bemensing van het center nog bij. Heel veel extra omzet levert het niet op. ‘Want we leveren nu wel meer diensten, maar minder nieuwe kisten. Maar het is goed voor het milieu. Het hoeft niet altijd te gaan om meer omzet en winst. Het is ook van belang dat je als bedrijf je maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt’, aldus Dennis Groesbeek, sinds 1 april de nieuwe algemeen directeur van Meilink.

deze semicon-oem’er. Dat programma is erop gericht de kisten, transporttools en service parts niet meer door de eindklant te laten weggooien, maar ze terug te halen naar Nederland en te hergebruiken voor een volgend transport. Het gaat om een stroom heen en terug van een zeer groot aantal klantspecifieke kisten, karretjes, pallets en tools om modules of machines mee vast te zetten en flenzen, doppen en pluggen om leidingen mee af te dichten. Een stroom afkomstig van de toeleveranciers van ASML – veelal over korte afstand binnen Noordwest-Europa – en een stroom van het Veldhovense bedrijf naar diens klanten – doorgaans over grote afstanden, van het ene naar het andere continent.

TERUGHALEN

10 MILJOEN EURO

De diensten waar hij het over heeft, levert de specialist in het verpakken en transporteren van industriële kapitaalgoederen aan ASML, in het kader van het Return4Reuse-programma van

Het complexe van deze logistieke dienstverlening, legt manager sales & marketing Tim Ummels van Meilink uit, zit ’m in het zeer grote aantal verschillende kisten, tools en parts. ‘Alleen

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

juni 2021

Groesbeek pakt er een blocnote bij om de diverse stromen voor zijn bezoeker te visualiseren. Grotere of kleinere modules gaan vanuit de cleanrooms van de system suppliers naar ASML, degelijk en stabiel verpakt en voorzien van alle benodigde service parts. Vervolgens worden de kleinere modules bij ASML in de cleanroom daar weer uitgepakt en verbonden met andere modules van andere leveranciers. Alle kisten, tools en parts die niet meer nodig zijn, gaan terug naar Meilink. Daarna worden ze getest, in nieuwe kisten geplaatst, voorzien van alle tools en parts en per vliegtuig naar de eindklant gestuurd. De grotere modules worden in Veldhoven alleen getest, gaan voorzien van alle tools en parts terug in de kist en ook per vliegtuig door naar de eindklant. Daar wordt al het materiaal samengebouwd tot een ASML chip- of meetmachine. Alle kisten, tools en parts gaan per boot weer naar Nederland. Daar komt een deel, na een eerste selectie in een speciaal logistiek centrum, terecht in het Return4Reuse center dat Meilink sinds 1 april in Schijndel in gebruik heeft genomen.

REINIGINGSMACHINE In dat 5.000 vierkante meter grote nieuwe center, dat nog wordt voorzien van een grade-2 cleanroom, wordt alles geïnspecteerd en gesorteerd. ‘Bij elk service part’, licht Ummels toe, ‘hoort een sheet die wij samen met ASML hebben opgesteld. Daarop staat in detail beschreven waarop wij dat onderdeel moeten testen. Dit soort caps’, wijst hij weer op de rvs-doppen op tafel (verpakt in doorzichtig roze plastic, een speciale kunststof die niet uitgast en zo de cleanroom niet vervuilt), ‘mogen niet gekrast zijn. Zijn ze dat wel, dan worden ze gerecycled; zijn ze dat niet, dan reinigen wij ze in een speciaal daarvoor aangeschafte reinigingsma-

chine. Vervolgens worden ze weer clean verpakt, voorzien van een label met het artikelnummer en schoon opgeslagen tot een systeemleverancier ze bestelt. Waarmee een nieuwe cyclus aanvangt.’

SPECIAAL ONTWORPEN Houten kisten gaan niet naar het center, maar naar de Meilink-vestiging even verderop aan deze Schijndelse straat. Sommige zijn voorzien van een gladde witte coating – ‘soms staan ze vol Chinese tekens en dan zijn ze makkelijker schoon te maken’ – , maar allemaal dragen ze het ASMLlogo. ‘Elke kist is speciaal door ons ontworpen en gebouwd voor een specifieke module. Dat doen we in nauwe samenspraak met de engineers van de betreffende module. Voor nieuwe modules, maar ook voor de omvangrijke installed base. Die komt op een gegeven moment, voor refurbishen en upgraden, terug naar Nederland. Voor een groot deel daarvan maken wij eveneens de kisten.’

NIET MEER ALS NIEUW De staat van de kisten, tools en parts die terugkomen, wordt steeds beter. ‘We draaien sinds juli vorig jaar mee in het Return4Reuse-programma’, verhaalt Groesbeek. ‘Toen kwam er veel beschadigd terug. Doppen en de pluggen werden bijvoorbeeld in eerste instantie gewoon in een kist gegooid, waardoor ze bekrast raakten. Nu worden er voor het retourneren van de parts speciale, door ons ontworpen kunststof bakken met speciale indeling meegestuurd, compleet met instructie. Daarin kunnen ze goed gescheiden van elkaar en stabiel worden opgeborgen.’

‘Kijk, deze oprijplank hoort bij deze kist’, wijst hij wat later tijdens de rondleiding door de productiehal. ‘Die is beschadigd geraakt en gaan we vernieuwen. Nee, helemaal als nieuw zien ze er na verloop van tijd niet meer uit. Een beetje zoals die’, wijst hij op een stapel kisten die gebruikt worden in de automotive, een sector die al veel langer vertrouwd is met retourstromen. ‘Sommi-

center. Dat hoort bij het ondernemen. Anders ben je per definitie te laat.’

‘GEKKENHUIS’ Ook rekent Meilink op retourstromen van andere hightech machinebouwers uit de regio, zoals Nearfield Instruments waarvoor het bedrijf eind vorig jaar het eerste metrologiesysteem heeft verpakt en verscheept van Delft naar Azië. De vooruitzichten zijn in elk geval gunstig, aldus Groesbeek. ‘We hebben in 2020 wel een dip gekend, vooral veroorzaakt door het feit dat er vanwege coronarestricties niet bij de klant geïnstalleerd kon worden. Maar die dip was veel kleiner dan we een jaar geleden verwachtten. Inmiddels is de orderintake al boven het niveau van 2019.’ Een raam in zijn werkkamer biedt uitzicht over de productievloer waar op allerlei plaatsen tegelijk medewerkers druk zijn met het verzagen en vertimmeren van houten balken en grote platen. ‘Het is een gekkenhuis’, verzucht hij met een trotse glimlach.

‘ELKE KIST IS SPECIAAL DOOR ONS ONTWORPEN EN GEBOUWD VOOR EEN SPECIFIEKE MODULE’ ge mensen vinden het maar raar dat de eindklant zijn machines, die hem tientallen miljoenen euro’s kosten, aangeleverd krijgt in gebruikte kisten. Maar ik denk dat het goed is dat we zo bijdragen aan het verminderen van afval.’

ONDERNEMEN En Meilink is, met de opening van het Return4Reuse center, helemaal klaar voor het ontvangen van retourstromen. Die zullen naar verwachting snel gaan groeien, dankzij de doorzettende omzetstijging bij ASML, maar ook doordat het aantal retourartikelen nog flink gaat stijgen. ‘De besluitvorming daarover bij ASML is nog niet helemaal rond, maar anticiperend daarop hebben wij toch alvast geïnvesteerd in het

• www.meilink.eu • www.asml.com/en/company/sustainability/ circular-economy

juni 2021

“Heembouw is net een echt bedrijf, doordat er mensen werken gaan er werkzaamheden goed en fout. Ze onderscheiden zich van de rest, op de manier waarop ze hier mee omgaan.”

Klantcijfer

8.0

Bosman van Zaal

Wij creëren plekken waar mensen willen zijn. Wij zien creatie als de optelsom van bedenken, maken en leveren. Daarom is Heembouw een ontwerpende bouwer met eigen architecten. Deze integrale aanpak zorgt ervoor dat ontwikkelaars, architecten, en bouwers nog nauwer samenwerken, zonder dat er verschillende bedrijfsbelangen spelen. De vraag van Bosman van Zaal was om een toekomstbestendig ontwerp voor een moderne productiefaciliteit met kantoor te creëren. In het ontwerp van Heembouw Architecten komt ontmoeten en samenwerken dichter bij elkaar. Het werkproces van Bosman van Zaal was het uitgangspunt voor het ontwerp. Daarnaast komt de bedrijfsidentiteit op een originele wijze tot uiting in het bedrijfslogo dat in de hoofddraagconstructie is verwerkt.

www.heembouw.nl

www.gronddatabank.nl

CO-CREATIE

YELLAX EN FEDET VERRIJKEN ARTIKELBEHEER VOOR ELEKTROTECHNIEK

BEEFINITY DEELT NU OOK BIJLAGEN Drie jaar geleden lanceerde Yellax samen met elektrotechnische oem’ers en system integrators BeeFinity. Dit biedt een oplossing voor een hoofdpijndossier in hun industrie: het producten artikelbeheer. Voorheen hield iedere partij zelfstandig meerdere databases en bibliotheken bij. Nu fungeert BeeFinity per bedrijf als centrale plaats voor geclassificeerde artikelgegevens. Deze digitale catalogus wint nog aan kracht door co-creatie: gebruikers profiteren van elkaar omdat ze zelf artikeldata kunnen invoeren en verbeteren. Nu zet Yellax samen met de Fedet-sectie Paneelbouw de volgende stap, door onder meer 3D-modellen toe te voegen.

DOOR HANS VAN EERDEN

Centrale artikeldatabase BeeFinity krijgt nu ook bijlagen, waaronder 3D-modellen voor paneelbouwautomatisering. Foto: Fedet ellax ondersteunt klanten in de elektrotechniek voor hebben we samen een proof of concept onten industriële automatisering bij het de handschoen op. Yellax en 2BA helpen gebruiwikkeld; dat project is inmiddels positief afgeoptimaliseren en automatiseren van kers producten te zoeken op basis van kenmerken rond. Nu zijn we deze uitbreiding op BeeFinity, hun ontwerpprocessen. Het verzorgt consultancy en zo nodig ook snel vervangende producten te voor het toevoegen van bijlagen, aan het bouwen. om ontwerpprocessen te verbeteren en biedt twee vinden. ‘Deze applicatie biedt engineers veel Intussen hebben we dat verbreed naar andere producten aan, Typical Manager en BeeFinity. voordelen’, zegt algemeen directeur Theo Klaastypen bijlagen, zoals handleidingen, UL-certifiTypical Manager is een platform voor het genesen van Yellax. ‘Hun leven wordt er eenvoudiger caten (voor de Amerikaanse markt, red.) en reren van projectdocumenten, zoals elektrotechdoor, de kwaliteit van productdata gaat omhoog instructievideo’s voor aansluiting of service.’ nische schema’s en plc-software, onafhankelijk en de beheertijd omlaag.’ De doorslaggevende van de softwareplatforms die klanten gebruiken. ‘truc’ is co-creatie. ‘We vergelijken volledig autoDe kwaliteit van deze output is afhankelijk van de matisch de data binnen de elektrotechnische VOORUITSTREVENDE PARTIJEN kwaliteit van de beschikbare data en daar zit ’m community. Algoritmes bepalen vervolgens de Klaassen is enthousiast over de samenwerking vaak de pijn. Er heerst in de markt brede onvrede meest betrouwbare technische gegevens. Hoe met Fedet. ‘Die is gelijkwaardig. Zij geven ons over de kwaliteit en beschikbaarheid van goede meer leden van de community bijdragen, hoe input vanuit de markt, terwijl wij via de koppeartikelgegevens, zoals technische data en prijsbeter de kwaliteit.’ ling met 2BA, voor engineering- en logistieke en levertijdinformatie, vanuit fabrikanten en data, in nauw contact staan met artikelfabrikanleveranciers. Bedrijven moeten daarom zelf het ten. Vanuit de sectie Paneelbouw zijn er drie karTOEVOEGEN BIJLAGEN artikelbeheer ter hand nemen en dat is een intentrekkers, VerAutomation, PIA Service en Inelvé. De volgende stap diende zich aan toen de sectie sieve bezigheid zonder veel toegevoegde waarde. Paneelbouw van Fedet (Federatie ElektrotechDie verdienen een compliment. Een initiatief Het vergt vele honderden uren beheer, terwijl de niek) vorig jaar contact zocht met Yellax. Een van zoals dit komt alleen van de grond als vooruitkwaliteit van data vaak ondermaats blijft. de focusgebieden van deze brancheorganisatie is strevende partijen laten zien dat zij bereid zijn digitalisering en data. Zo wil de Fedet-sectie hun data te delen. Iedereen werkt hieraan mee Paneelbouw de databeheersing in de sector veromdat artikelbeheer voor niemand een onderALGORITMES beteren met een open database die integreert met scheidende propositie is, terwijl iedereen er wel Waarom zou je het artikelbeheer niet centraal ERP- en engineeringpakketten. Klaassen: ‘Hun veel tijd aan kwijt is. Zeker in de huidige markt, organiseren, want dat is toch veel efficiënter? doel is zowel commerciële als technische inforVanuit deze gedachte werd BeeFinity geboren, met lange levertijden voor veel componenten, wil matie van componenten voor schakelen bestueen platform om productinformatie te beheren, je als engineer zoveel mogelijk data hebben.’ In ringspanelen van toonaangevende fabrikanten verrijken en koppelen aan andere systemen het derde kwartaal wil Yellax met de uitgebreide altijd compleet beschikbaar te hebben. Voor hen binnen een organisatie, zoals ERP. BeeFinity heeft versie van BeeFinity live gaan. is het erg waardevol dat er een open database een naadloze koppeling met online dataplatform komt, zodat de beheerskosten van de gehele keten 2BA, dat al miljoenen producten bevat, en werkt omlaag gaan. Zij wilden aan de artikeldata bijmet geclassificeerde data. Helaas zijn nog niet alle www.beefinity.com lagen gaan toevoegen, in eerste instantie 3Dfabrikanten in staat (of bereid) om goede techniwww.yellax.com modellen voor paneelbouwautomatisering. Daarsche data aan te leveren via 2BA. Hier pakt Yellax www.fedet.nl

• • •

juni 2021

ELEKTRIFICATIE

AAE PARTNER VAN START-UP ROCSYS IN DE SNELLE OPSCHALING PRODUCTIE VAN EV-OPLAADROBOT

ONTZORGEN OM TE ONTZORGEN Elektrisch rijden verovert de markt, niet alleen voor personenauto’s maar ook in het professionele en heavy-duty segment. Voor bedrijven met vloten van elektrische voertuigen gaat het opladen een uitdaging worden. ROCSYS wil hen ontzorgen met een veilige, ‘zachte’ oplaadrobot die automatisch de oplaadstekker in het voertuig kan steken. Testen met een eerste serie robots lopen, en opschaling van productie komt in zicht. Daarvoor kan machinefabrikant AAE uit Helmond op zijn beurt ROCSYS ontzorgen.

wordt geparkeerd, kan een robot(arm) de oplaadstekker nauwkeurig en behoedzaam in de socket (contrastekker) van het voertuig steken. Dat klinkt simpeler dan het is, benadrukt Bouman. ‘De robot gebruikt computer vision om de omgeving te herkennen, de positie van de stekker en de socket te bepalen en die in zes graden van vrijheid met elkaar te verbinden. Dat is technisch behoorlijk ingewikkeld. We zetten deep learning (een vorm van kunstmatige intelligentie, red.) in om de robot te trainen in het omgaan met verschillende weers- en lichtomstandigheden.’ Een klassieke, stijve industriële robot past hier niet. Dus werkt ROCSYS met soft robotics, om verschillende redenen. De robot moet intrinsiek mechanisch veilig zijn, omdat er mensen in de buurt kunnen komen. Ook moet de robot onverwachte bewegingen zonder schade kunnen opvangen, als er mensen in of uit een bus stappen, of als een truck wordt beladen. Daarom heeft ROCSYS een robot met ingebouwde elasticiteit ontwikkeld. ‘Ja, die is uniek’, stelt Bouman. ‘Wij zijn het enige bedrijf dat een werkend systeem heeft, met een zachte, flexibele robot die zelfs een hele zware kabel kan tillen en positioneren, op basis van slimme regeltechniek.’

PILOTS EN PARTNERS

Crijn Bouman (rechts) en Jos Hubers bij drie oplaadrobots: ‘In pilots draaien er nu enkele tientallen, volgend jaar gaan we richting de 100+, het jaar daarop naar enkele honderden en dan de duizendtallen.’ Foto: Sam Rentmeester

DOOR HANS VAN EERDEN

lektrische auto’s en bussen zijn inmiddels gemeengoed geworden. Dankzij de voortschrijdende accutechnologie komt nu ook voor de zwaardere voertuigen, zoals trucks en industrieel materieel, elektrificatie binnen bereik. Zo komen er naast vervoersmaatschappijen steeds meer industriële bedrijven met een vloot van elektrische voertuigen. Zij gaan ontdekken dat het opladen van die vloot een uitdaging is, voorspelt Crijn Bouman, ceo van de Delftse start-up ROCSYS. ‘Wij willen hen daarin ontzorgen.’ Bedrijven die met een elektrische vloot beginnen vragen zich af waar dat over gaat, zo heeft Bouman ervaren. ‘Maar spreek ik een eigenaar die al een tijdje een vloot heeft, dan komt die meteen

juni 2021

met een lijst aan issues. Voertuig vergeten op te laden, gebroken laadkabel, enzovoort. Dus als het opladen voor hen ontzorgd kan worden, is het ze dat geld waard. Een bus die ’s morgens niet kan uitrijden, leidt tot inkomstenderving.’ Voor voertuigen die autonoom rijden, dus zonder chauffeur, is het logisch dat bedrijven het opladen willen automatiseren. ‘Maar ook bij voertuigen met bestuurder, en dat geldt nu voor 90 procent van onze klanten, is onze oplossing interessant. Incidenten bij het opladen zijn soms heel kostbaar. Wij bieden betrouwbaarheid, voorspelbaarheid en lagere kosten van de totale operatie.’

De eerste versie van de laadrobot staat vast opgesteld bij een laadpaal, een volgende versie moet over een rail langs meerdere laadpalen rijden om verschillende voertuigen tegelijkertijd te kunnen bedienen. ROCSYS levert ook de software, die gekoppeld aan een fleet management-systeem het beheer van het opladen kan verzorgen. De robot is nog niet uitontwikkeld, meldt Bouman. ‘We zitten nu in het pilotstadium en leveren kleine series aan klanten voor het testen van de betrouwbaarheid en het optimaliseren van het product.’ Daarbij werkt ROCSYS nauw samen met fabrikanten van bussen, zwaar materieel en laadinfrastructuur. ‘Aan de productiekant willen we vrijwel volledig uitbesteden. Als hightech start-up die zich beweegt richting scale-up, focussen wij op het ontwikkelen en vermarkten van onze technologie. Voor alle meer generieke ondersteunende activiteiten, zoals fabricage en service, doen we een beroep op partners.’

ZACHTE ROBOT ROCSYS automatiseert het opladen van elektrische voertuigen met behulp van robottechnologie. Als een voertuig in de buurt van een laadpaal

SLIM VOORSTEL Op een offerteaanvraag reageerde onder meer hightech machinefabrikant AAE uit Helmond,

vertelt Bouman. ‘Zij toonden een proactieve houding en overtuigden ons dat ze snelheid en ondersteuning konden bieden.’ Het DNA van een start-up als ROCSYS past bij AAE, reageert Jos Hubers, die bij AAE als accountmanager voor Production Automation onder meer de automotive bestrijkt. ‘Zij moeten van alles tegelijk doen, een markt aanboren, een product ontwikkelen, de eigen organisatie uitbouwen. Wij konden hen goed ontzorgen door een module te bouwen en daarvoor ook engineering te doen. Met onze omvang kunnen we flexibel reageren op hun behoeftes en snel met elkaar schakelen in de communicatie. We hebben het bij ROCSYS ook gewonnen met een slim voorstel voor een stuk plaatwerk, dat de basis voor de beweging van de manipulator moet vormen. Door elastische scharnieren in het plaatwerk te construeren, hebben we de maakbaarheid verbeterd met behoud van de nauwkeurigheid.’ Bouman: ‘AAE heeft ook ontwerpsuggesties aangedragen voor het makkelijker assembleren van de robot.’ Een pluspunt was verder dat AAE al ervaring heeft met soft robotics. Hubers: ‘Wij werken zelf met cobots (robots die met mensen kunnen samenwerken, red.) en zetten die ook weg in de markt.’ Daarnaast was er natuurlijk het kostenaspect, vult Bouman aan. ‘Voor ons medium-volume product is dat heel belangrijk.’ Hubers: ‘Onze grootste technische uitdaging was inderdaad het vrij strakke kostenbudget. Vanwege de korte doorlooptijd van het project moesten we alles lokaal doen en was productie in lagelonenlanden geen optie.’

COMPLEET TOELEVEREN De eerste prototypes bouwde ROCSYS zelf. Bouman: ‘We zitten nu in een soort schuine las, waarbij we zelf nog een klein deel bouwen en AAE steeds meer doet. Het is de bedoeling dat zij de grotere series gaan bouwen. In de huidige fase van pilots bij diverse klanten draaien er enkele tientallen, volgend jaar gaat het richting de 100-plus, het jaar daarop naar enkele honderden en daarna duizendtallen. Wij rekenen erop dat AAE de capaciteit voor opschaling heeft.’ Dat is

‘WE WERKEN AAN EEN OFFERTE OM ONZE SCOPE TE VERGROTEN’

het geval, bevestigt Hubers. ‘Voor duizenden stuks per jaar. Dat geeft ons mooi een constante stroom in productie, waar we verder vooral veel pieken en dalen hebben omdat we veel specials maken. We staan nu op het punt de bouw van een tweede serie te starten. Daarnaast werken we aan een offerte om onze scope te vergroten: we kunnen tevens het elektropaneel en nog een aantal modules produceren; ook daarvoor willen we

een engineeringsslag maken om de maakbaarheid te verbeteren. Ons streven is om het complete systeem te assembleren en getest aan ROCSYS toe te leveren, desgewenst met drop shipments richting eindklanten.’

NORMALISATIE Opschaling is onontkoombaar, aldus Bouman. ‘De trend in de mainstream automotive is dat men robotladen als logische optie voor de langere termijn ziet. Wij zijn het enige bedrijf dat voor de hoge vermogens – nu tot 350 kilowatt, maar men is megawatt charging al aan het voorbereiden – een werkende, gerobotiseerde oplossing heeft.’ Daarom is het ook niet meer dan logisch dat ROCSYS zitting heeft in een internationale normalisatiecommissie voor robotladen. ‘Dat gaat over simpele, praktische zaken, zoals het klepje op de socket dat automatisch moet opengaan, zodat de robot dat niet hoeft te doen, en het communicatiesignaal waarmee je dat draadloos kunt managen. Andere partijen zitten nog in de researchfase, wij hebben het al gebouwd en kunnen met testrapporten en berekeningen laten zien waarom we het op een bepaalde manier hebben opgelost. Die grote broek trekken wij graag aan.’ Kortom, ROCSYS is er klaar voor om samen met AAE op te schalen. ‘Dit gaat zeker gebeuren wanneer de use case voor robotladen onvermijdelijk wordt.’

• www.rocsys.com • www.aaebv.com

Your Global Automation Partner

Uw Partner Voor de F&B Industrie

Betrouwbare werking door food & beverage geschikte behuizingen in hygiënische ontwerpen gemaakt van roestvaststaal of kunststof Robuuste componenten weerstaan de F&B standaard schoonmaak processen dankzij een hoge beschermingsgraad en chemische resistentie (IP69K, ECOLAB certificaten) Efficiënte productie controle en traceerbare productiestappen door klant specifieke track & trace oplossingen met RFID

www.turck.nl

juni 2021

PROCESVERBETERING

LAN HANDLING TECHNOLOGIES TREKT MET BOZ GROUP OP RICHTING CONFIGURE-TO-ORDER

VEEL VALT TE KOPIËREN, MAAR NÍET DIE KORTE DOORLOOPTIJD ‘Denk alleen al aan de cultuuromslag. Engineers houden nu eenmaal van ontwerpen en moeten wennen aan configureren. Ook hebben we onze supplychain flink moeten aanpassen. Schroefden we hier voorheen zelf subassemblies in elkaar, inmiddels kopen we modules zo compleet mogelijk in.’ Onder andere bij BOZ Group in Bergen op Zoom. De samenwerking met het metaalbedrijf kwam zo’n twee jaar geleden via via tot stand, vertelt Van de Wiel, waarbij de rondleiding bij BOZ Group de doorslag gaf. ‘We zagen er de “sparkling eyes”: als je ergens in gelooft, dan straal je dat uit. Daarnaast stelde BOZ ons voor ook eens met onze engineers langs te komen. Waarmee het bedrijf een optimalisatie van onze processen aanbood.’ Werkte BOZ voorheen voor tal van sectoren, vandaag de dag ligt de nadruk op agro, medisch en food. ‘Die focus heeft ons minder conjunctuurgevoelig gemaakt’, stelt managing director Corné van Opdorp, die verwacht dat de omzet voor dit jaar Corné van Opdorp (links) van BOZ Group en Kees van de Wiel van Lan Handling Technologies, in de hal van Lan Handling in Berkel-Enschot. uitkomt tussen de 18 en 20 ‘Onze kennis is over en weer onmisbaar om te komen waar we naartoe willen.’ Foto: Erik van der Burgt miljoen euro. ‘Veel hangt uiteraard af van de huidige schaarste qua grondstoffen. Toch zitten wij met DOOR JAN BROEKS Het maakt Lan Handling tot een specialist, vertelt rvs, dat voor ons een groot deel van de omzet Van de Wiel, met klanten wereldwijd. ‘We leveren bepaalt, nog aan de goede kant.’ onder andere een shuttle voor het laden en lossen oed voorbeeld doet volgen. Dus denkt van trays met pouches in een sterilisatieketel. Dat Kees van de Wiel geregeld aan de progebeurt volautomatisch, zonder dat daarvoor cesverbetering bij zijn vorige werkgever. GROEIEN IN DE BREEDTE elektronica in de ketel nodig is. En gaat het om ‘Kostte de productie van een installatie In de digitale fabriek van BOZ vormt precisiede handling van pouches met voeding voor huisons eerst drie maanden, uiteindelijk werden dat plaatwerk nog altijd de basis, vertelt Van Opdorp. dieren, dan zijn we wereldleider.’ twee weken. Vier dagen voor de totale productie, ‘Wel willen we groeien in de breedte. Sterker, dat Voor dit jaar verwacht Van de Wiel met Lan daarna zes dagen testen. En dat alles zonder voormoeten we wel, met de behoeften van klanten als Handling uit te komen op een omzet van tussen raad, volledig gestandaardiseerd en gemaakt met Lan Handling. Die vragen van ons een ander de 60 en 70 miljoen euro. ‘Lan Handling is een formaatdelen.’ Die mate van standaardisatie, proces, een andere rol als toeleverancier.’ Het zijn relatief klein bedrijf, maar dat heeft z’n voorvertelt Van de Wiel, daar wil hij ook naartoe met dan ook volledige transporthandlingsystemen, delen: een kleinere omvang biedt ruimte om Lan Handling Technologies. die BOZ inmiddels voor Lan Handling propragmatisch te sturen. Bovendien zit de groei bij De basis staat in elk geval, hier in het energieduceert. Van Opdorp: ‘We hebben voor Lan ons niet direct in meer mensen. Wél in het verneutrale bedrijfspand in Berkel-Enschot, langs Handling de stap naar volledige montage gezet. beteren van de processen.’ de noordrand van Tilburg. Dit is de locatie waar Inclusief het testen van de systemen, waarvoor Lan Handling producthandlingsystemen maakt wij op onze locatie testkasten hebben. Via ons voor de voedings- en verpakkingsindustrie. In de kan de module rechtstreeks naar de transporteur.’ MODULES COMPLEET INKOPEN tweede, kleinere vestiging in het Noord-HollandVan de Wiel denkt tevreden terug aan dat ene Het is dan ook die standaardisatie waar Lan se Halfweg produceert het bedrijf voor diezelfde project, begin dit jaar. ‘Het was het eerste shipHandling sinds een jaar of vijf werk van maakt. sectoren geautomatiseerde end-of-line systemen. Eenvoudig is die transitie niet, vindt Van de Wiel. ment waarbij producten van BOZ via de trans-

Standaardisatie is waar Lan Handling Technologies naar toewerkt. Zodanig, dat de producent van handling- en end-of-line systemen voor de voedingsmiddelenindustrie aan de slag kan met het eerste project op basis van configure-to-order. De voorspelbaarheid neemt toe, de doorlooptijd wordt korter. Zo ook bij metaalbedrijf BOZ Group, dat er als toeleverancier van Lan Handling voor zorgt dat complete modules direct naar de eindklant kunnen.

juni 2021

porteur direct naar onze eindklant gingen. Zo werd bij ons een non-value added deel weggehaald. Erg prettig natuurlijk. Dat transport toont aan hoe snel BOZ voor ons heeft kunnen opschalen.’

EXTRA PRODUCTIEHAL Mede om aan de vragen van Lan Handling te kunnen voldoen, huurde BOZ er vorig jaar een extra productiehal bij. Het biedt ze in Bergen op Zoom letterlijk de ruimte, vertelt Van Opdorp. ‘In de ene hal richten we ons op eenvoudige montage, in de andere hal hebben we ons proces opnieuw lean ingericht. Zo hebben we er onder

‘BIJ ONS IS EEN NON-VALUE ADDED DEEL WEGGEHAALD’

andere een systeem van Kardex Remstar geplaatst voor de logistiek. Ook gaan we onze frontoffice verder digitaliseren.’ Toch is dat alles niet het belangrijkste van de samenwerking met Lan Handling, vindt Van Opdorp. ‘Lan Handling bestaat 50 jaar, wij zitten tegen dat jubileum aan. Uitwisseling van al die jaren ervaring en kennis is

onmisbaar om te komen waar we naartoe willen. Projecten voor Lan Handling reiken voor ons verder dan assemblage. Elektronica, pneumatiek: neem dat maar eens over. Daarom hebben LanBOZ produceert inmiddels engineers al bij ons complete systemen voor gewerkt, en zijn onze Lan Handling Technologies. mensen ook bij Lan Foto: Photography Koolen geweest.’ Zodra de coronamaatregelen het toelaten, komt die uitwisseling van personeel wat betreft Van Opdorp weer op gang. Ook Van de Wiel denkt er zo over. ‘Zo heel lang werken we nog niet samen. In dat opzicht is er ruimte voor verdere verbetering.’

OP AFROEP Met BOZ als een van de toeleveranciers is het aan Lan Handling om de modules te koppelen. ‘Als LEGO-stenen dus’, zo omschrijft Van de Wiel het proces, ‘waarbij de besturingssoftware de samenhang bepaalt. Die software schrijven wij zelf. En dat blijven we ook doen. We werken weliswaar in een niche, maar beseffen maar al te goed dat onze apparatuur nagemaakt kan worden. Maar onze software? Dat is een ander verhaal.’ Een groot deel van de productie verloopt bij Lan Handling binnenkort via model-based definition, waarbij veel informatie besloten ligt in een 3D-model. Lengte, hoogte, breedte: dergelijke ‘vaststaande’ parameters bieden Lan Handling

én partners de nodige flexibiliteit. Engineering-to-order komt er nauwelijks nog aan te pas, in plaats daarvan krijgt r&d een steeds grotere rol. Inmiddels gaat voor Lan Handling het eerste standaardproject via configure-toorder verlopen, zegt Van de Wiel. ‘Dat maakt alles veel beter voorspelbaar. Werken we met BOZ nu nog op basis van forecasting, binnenkort kunnen we hopelijk toe naar een samenwerking op afroep. Commercieel heeft die werkwijze zijn voordelen, want is het eens niet zo druk, dan kun je juist dan de planning opzetten.’ Maar het belangrijkste: ‘Doordat de voorspelbaarheid zo sterk toeneemt, wordt de doorlooptijd veel korter. Machines zijn te kopiëren, die korte doorlooptijd niet. Dat is een USP. En daar werken we graag samen met BOZ naartoe.’

• www.lanhandling.com • www.bozgroup.nl

Op zoek naar een CAM-oplossing? ®

Ontdek de voordelen van hyperMILL en schakel over op de beste CAM-software voor al uw 2.5D-, 3D-, 5-assige, frees-draai-, HSC- en HPC-bewerkingen.

www.openmind-tech.com

juni 2021

MICHAEL Michael Sprehe is marketingmanager & business developer bij Mainblades. Mainblades is een roboticabedrijf uit Den Haag en ontwikkelt drones.

www.mainblades.com

COVID ALS KATALYSATOR VOOR LUCHTVAARTINNOVATIE De coronapandemie heeft een enorme impact op de wereldeconomie. Een industrie die bijzonder hard is getroffen, is uiteraard de luchtvaart. Omdat iedereen in de survivalmode staat, heeft innovatie op korte termijn veel te lijden in deze branche. Jarenlang heeft een grote vraag naar reizen, geholpen door gemakkelijke toegang tot krediet, luchtvaartmaatschappijen in staat gesteld uitgebreid aan hun innovatie te werken. Nu er echter aan alle kanten op de budgetten wordt bezuinigd, is innovatie een nevenactiviteit geworden. Het is dan ook geen verrassing dat luchtvaartmaatschappijen op dit moment aarzelen om in nieuwe technologieën te investeren of nieuwe procedures toe te passen. Maar is dat de juiste mentaliteit? Wat als de huidige omstandigheden precies het juiste moment zijn om innovatie bovenaan de agenda te zetten? Als de coronacrisis ons één ding heeft geleerd, is het dit: uit tegenspoed ontstaan kansen. Het heeft gezorgd voor een landschap dat vooral de voordelen van digitale en geautomatiseerde processen bewijst. Terwijl luchtvaartmaatschappijen wanhopig proberen te herstellen, verdubbelen technologiebedrijven hun inspanningen om met innovatieve oplossingen te komen, om operaties efficiënter en veiliger te maken.

Ons roboticabedrijf Mainblades in Den Haag is daarvan een voorbeeld. Mainblades, opgericht in 2017, ontwikkelt automatische, op AI gebaseerde drones die worden gebruikt om visuele inspecties uit te voeren aan vliegtuigen. Momenteel gebeurt dit nog altijd via een handmatig, tijdrovend en kostbaar proces. Wat ingenieurs soms enkele dagen kan kosten, kan een drone in enkele uren doen met een veel grotere nauwkeurigheid. Nu zoveel vliegtuigen aan de grond staan, is de noodzaak hoog om ze operationeel beschikbaar te houden en tegelijkertijd de onderhouds-, reparatie- en revisiekosten te verlagen. Het verbeteren van de operaties met robots is plots veranderd van een ‘nice to have’ in een cruciale strategie om te overleven. Ofschoon de budgetten krap waren, hebben luchtvaartmaatschappijen hun hangars meer dan ooit opengesteld voor het gebruik van dergelijke innovatieve technologieën. Zal de grootste crisis in de luchtvaart de katalysator zijn voor op de lange termijn gerichte innovatie? Eén ding is zeker: bedrijfsleiders die verder kijken dan overleven, die oog hebben voor kansen die de crisis creëert, zullen in een sterkere positie verkeren om ten volle te profiteren van een economisch herstel. Zoals een oude Chinees zegt: ‘Als de wind van verandering waait, bouwen sommige mensen muren, anderen windmolens.’

Embedded Systems • EMBEDDED SOFTWARE • ELEKTRONICA • PROGRAMMEERBARE LOGICA • SYSTEEM ENGINEERING

Internet of Things (IoT) • APP • CLOUD • CONNECTIVITY & CYBER SECURITY

Diensten • PRODUCTONTWIKKELING • DETACHERING • CONSULTANCY • PRODUCT LIFECYCLE MANAGEMENT • SOFTWARE ONDERHOUD • PROJECT MANAGEMENT

Partner in ontwikkeling Embedded Systems & IoT

Heeft u plannen voor een intelligent product? Heeft u behoefte aan kennis en ervaring van een specialist in embedded systeem & IoT ontwikkeling? Ontdek de mogelijkheden met Inspiro.

Mr B M Teldersstraat 4, 6842 CT Arnhem - The Netherlands +31 (0)26 361 2729 info@inspiro.nl www.inspiro.nl

juni 2021

PRODUCTIESTRATEGIE

ACAL BFI GAAT VOOR EV-CHARGING – VAN DE KLEINSTE COMPONENT TOT AAN EEN VOLLEDIG LAADSTATION

‘KAARTEN NOG NIET GESCHUD IN MARKT VOOR LAADTECHNOLOGIE’ Voor Acal BFi draait het al een tijdje niet alleen meer om de distributie van elektronische componenten. Een partner zijn in oplossingen, dat is waar het bedrijf naar eigen zeggen naartoe wil. Zo ook vanuit de vestiging in Eindhoven, waar de focus inmiddels ligt op de laadtechnologie voor elektrisch vervoer. Lokaal inzetten met een breed aanbod, zo luidt bij Acal BFi het devies, gesteund door de gezamenlijke slagkracht van alle bedrijven binnen de discoverIE Group. ‘We verkorten de time-to-market bij de klant, zodat die zijn cashflow anders kan inzetten.’

DOOR JAN BROEKS

ijfers zeggen veel, ook als het gaat over het tempo waarmee de markt voor elecVan links naar rechts: Robert Ermers, Pieter-Jan Rovers en Stefan van Lanen. Vanuit Acal BFi zetten zij in op de laadtechnologie voor elektrisch tric vehicle (EV) charging zich vervoer. ‘De laadpaal wordt een commodity en de markt ligt open.’ Foto: Bart van Overbeeke ontwikkelt. Stefan van Lanen, salesmanager bij Acal BFi in toekomst ook aan boten en vliegtuigen. We kunEindhoven, scrollt door de presentatie op het aan het net. ‘Opslag van energie wordt steeds nen als producent het laden van al die vervoersgrote scherm in de vergaderzaal en komt uit bij belangrijker. Dus springen wij daarop in, met middelen faciliteren, met producten die rechteen bondig overzicht met wat gegevens. ‘Kijk: de sub-assemblies voor producenten van laadstreeks vanuit de fabriek naar de markt gaan.’ doelstelling van het Klimaatakkoord in 2030. stations. En als het dan gaat om die chargers: daar Willen we die dat jaar halen, dan moeten er in willen we uiteindelijk naartoe, met de levering Nederland 1,7 miljoen laadpalen staan. Zover is van complete laadoplossingen.’ SUPPLY CHAIN UIT HANDEN het nog lang niet.’ Reken maar dat diezelfde laadMet de stap naar subsystemen en complete charNu zoveel partijen in de wereld van elektrisch paal meer en meer de standaard wordt in ons gers verschuift de rol van Acal BFi, zegt managing vervoer stappen, is een producent van laadoplosstraatbeeld, vertelt Robert Ermers, salesengineer director Pieter-Jan Rovers. ‘Van distributeur van singen er veel aan gelegen zijn product tijdig op bij Acal BFi. ‘De laadpaal wordt een commodity componenten worden we steeds meer een partde markt te brengen. ‘Toch is juist die snelheid al en de markt ligt open. De kaarten zijn nog niet ner in oplossingen. Dat is voor ons relatief nieuw, gauw een issue’, zegt Ermers. ‘Want hoe zorg je geschud.’ al hebben we de capaciteit om die rol goed in te zelf voor alle kwaliteitscontroles? Hoe verzorg je vullen.’ Waarmee hij doelt op de internationale zelf de benodigde goedkeuringen? Hoe richt je slagkracht van de discoverIE Group waartoe Acal een supplychain in, met daarbij de garantie dat STAP NAAR SUBSYSTEMEN BFi behoort. ‘Juist met alle bedrijven binnen onze materialen tijdig voorradig zijn? Al die aspecten Geen toeval dus dat ze bij Acal BFi inzetten op groep kunnen we een eindproduct zoals een de wereld van het laden van elektrisch vervoer. nemen wij een producent uit handen. Vanuit charger ontwerpen, ontwikkelen en produceren.’ Het bedrijf blijft de markt bedienen met elektroonze groep verkorten we de time-to-market bij En dat bovendien voor een brede markt, vult Van nische componenten zoals het altijd al deed, al de klant. Die kan daardoor z’n cashflow anders Lanen aan. ‘De markt van elektrisch vervoer gaat is daar inmiddels ook de stap gezet naar subinzetten, zich richten op de corebusiness en verder dan alleen de auto. Denk aan heavy-duty systemen. Denk aan AC/DC-converters, vertelt zichzelf meer onderscheiden.’ verkeer en bussen. Aan treinen. En voor de nabije Ermers, bedoeld voor het laden én terugleveren Dezelfde voordelen gelden volgens Rovers min of

juni 2021

meer voor wie zoekt naar kant-en-klare laadstations, waar bij wijze van spreken alleen nog het klantlogo op hoeft. ‘Ik denk dan bijvoorbeeld aan de vastgoedsector, die bij nieuwbouwprojecten laadpalen op het parkeerterrein plaatst. Van de technologie in een laadpaal weet zo’n partij doorgaans weinig. Maar dat is niet erg, want die technologie verzorgen wij.’ Maar hoe zit het dan met alles wat met diezelfde charger-technologie gepaard gaat, zoals betalingsverkeer, onderhoud en installatie? ‘Dat doen wij niet zelf ’, vertelt Rovers, ‘dus zoeken we daarvoor integrators, die zijn er genoeg.’ Hoe groot de markt van laadoplossingen de

tische beïnvloeding te verminderen, red.). Dat is allemaal te realiseren, al moet het voor de klant qua prijs wel te behappen blijven. Daarom is het zaak een zo groot mogelijk volume te creëren, en aan een standaardproduct pas aan het eind maatwerk toe te voegen. Met alle bedrijven binnen onze groep kan dat.’

TRACKRECORD Ooit, zo weet Rovers nog goed, bracht je als bedrijf louter producten op de markt. ‘Die tijd is voorbij. Het komt er nu veel meer op aan de markt te kennen. Te weten wat er speelt, wat een markt drijft. Je moet de taal spreken; alleen dan word je gesprekspartner.’ Voor de markt van het laden van elektrisch vervoer is dat volgens hem niet anders. ‘Juist dan is het fijn als je als groep al een flink trackrecord hebt. Daarmee laten we zien dat we samen met alle zusterbedrijven behalve van techniek ook veel weten van wat er komt kijken bij logistiek en bevoorrading. We hebben als Acal BFi weliswaar geen groot bevoorraad magazijn, maar zijn wel bereid én in staat

‘IN DEZE TIJD VAN CORONA KUNNEN WIJ BOUWEN OP HUBS WERELDWIJD’

komende jaren ook wordt, de vraag naar maatwerk blijft. Rovers: ‘Een oplossing moet passen – qua vermogen, formaat en software. Ook hebben we te maken met aspecten als de warmtehuishouding en shielding (afschermen om elektromagne-

DOCHTER VAN DISCOVERIE Het Nederlandse kantoor van Acal BFi bevindt zich pal naast vliegveld Eindhoven. Vandaar dat de Brainport-regio even in gedachten komt, wanneer managing director Pieter-Jan Rovers spreekt van ‘de lokale markt bedienen’. Maar nee, lokaal blijkt hier Nederland, zo geeft Rovers lachend aan. ‘Dat krijg je ervan als je deel uitmaakt van een internationale groep.’ Het is dan ook het discoverIE-concern dat er als moeder voor zorgt dat ze hier vanuit Eindhoven met zo’n dertig man de markt voor EV-charging breed kunnen bedienen, samen met zusterbedrijven als Myrra, Noratel en Variohm. ‘Samen zetten we breed in op de markt van powerconversie’, stelt salesengineer Robert Ermers. ‘Ontwikkelen, produceren en distribueren van componenten vanaf pcb-niveau tot aan een fast ultra-rapid DC-station: dan heb je het over het gehele spectrum.’

• www.acalbfi.com dat voor klanten in te regelen.’ Zo ook nationaal, met resources wereldwijd, zegt Ermers. ‘We hebben een kapitaalkrachtige moeder. Daardoor kunnen we een klant hier in Nederland relatief eenvoudig volgen wanneer hij de grens overgaat. In deze tijd van corona, waarin leveringszekerheid een issue is, kunnen wij bouwen op hubs wereldwijd. Dat biedt zekerheid, voor de klant én voor onszelf.’

Bij Bax Metaal draait alles om vooruitgang. Niet omdat we nooit tevreden zijn, of dat we goed nooit goed genoeg vinden.

WE GELOVEN SIMPELWEG IN DOORPAKKEN. Maar het is het ook belangrijk om soms stil te staan. Vooral bij momenten die ertoe doen. Samen met onze partners hebben we namelijk iets moois neergezet. Letterlijk. Een nieuw pand waar onze collega’s de komende jaren met veel plezier kunnen groeien. Een open en transparante werkplek. Dat is wat we zijn en waar we ons goed bij voelen. Ruimte om te groeien en mooie projecten te creëren voor ons en onze klanten. U bent van harte welkom om een kijkje te komen nemen. De koffie staat zoals gewoonlijk klaar.

BAXMETAAL.NL

ENGINEERING. LASERPARTS. SAMENSTELLING. FINISH. ASSEMBLAGE.

Elskensakker 17 | Bergeijk T +31(0)497 555 393 | info@baxmetaal.nl

juni 2021

UIT DE MARKT ULTIMAKER WIL DE ‘APPLE’ VAN HET 3D-PRINTEN WORDEN Tot nog toe, zo observeert Jürgen von Hollen, sinds 1 januari ceo van Ultimaker, kreeg de 3D-printerklant ondersteuning van zijn leverancier tot en met het maken van de eerste print. ‘Daarna werd hij min of meer aan zijn lot overgelaten. Deze technology push-gedreven marktbenadering was geen probleem voor de technologisch goed onderlegde first movers. Maar nu komen er steeds meer klanten die geen ervaring hebben met additive manufacturing-technologie, er misschien zelfs enige angst voor hebben. Die willen we ook op een goede manier bedienen. Zodat ze ook de verwerkingstappen ná die eerste print goed kunnen zetten. Maar zodat ze ook goed begrijpen welke flexibiliteit die technologie kan bieden. De coronacrisis heeft aangetoond hoe belangrijk 3D-printing kan zijn voor het overwinnen van grote sourcingsproblemen. Veel managers doorgronden nog niet hoe deze enabling technologie hen in zo’n situatie kan helpen.’ Die grote groep van onervaren industriële klanten is voor 80 pro-

cent nog niet bereikt, zo schat Von Hollen. Het Nederlandse Ultimaker wil graag de brug naar deze klanten slaan en ze de oplossingen bieden die ze, elk in hun specifieke situatie, met hun eigen processen en manieren van werken, nodig hebben. Maar Ultimaker kan al die specifieke wensen niet alleen invullen, aldus de geboren Zuid-Afrikaan. ‘Daarom, in de geest van de open, typisch Nederlandse manier van samenwerken, hebben we een platform gecreëerd waarop elke leverancier zijn oplossing aan die van ons kan toevoegen. Software, materialen en ook hardware. Denk bijvoorbeeld aan een luchtfilter dat in een bepaald land aan een specifieke standaard moet voldoen die juist door een leverancier uit dat land, goed bekend met de lokale vereisten, via ons platform kan worden geleverd. Het moet een global platform worden dat ook heel lokale oplossingen biedt. Ultimaker, als beheerder van het platform, is er dan om de kwaliteit te bewaken. Zoals een Apple dat voor zijn platform doet.’

Nieuw is nauw samenwerken met partners voor Ultimaker bepaald niet. ‘Wij hebben nu een snelgroeiend ecosysteem van plusminus 400 partners: salespartners, leveranciers van filamenten en specifieke software. Maar dat ecosysteem willen we met dit platform veel proactiever uitdragen, zodat de klant begrijpt dat hij bij ons terecht kan voor zeer complete, geïntegreerde oplossingen en daarvoor niet zelf de gefragmenteerde AM-markt hoeft af te struinen.’ Oplossingen die, als het om software gaat, desgewenst als as a service geleverd worden. ‘We overwegen het servicemodel uit te breiden naar de hardware, om ook die kleine klant met een beperkte cashflow, waarvoor een printer een grote investering kan zijn, aan ons te binden.’ De nieuwe strategie moet voor Ultimaker, met het hoofdkantoor in Utrecht, de weg bereiden naar snelle – ‘vooral organische’ – groei. ‘De 3Dprintingmarkt groeit wereldwijd nu met 20 à 30 procent per jaar. Wij willen sneller gaan. We behalen nu de helft van onze omzet in Europa,

Ceo Jürgen von Hollen. Foto: Ultimaker

maar willen ons markaandeel in de VS, goed voor meer dan 50 procent van de wereldmarkt, substantieel vergroten. Voorts is de verwachting dat de Aziatisch-Pacifische markt de komende vijf jaar met 30 tot 40 procent per jaar zal groeien. Ook daar willen we bij zijn.’ Die ambitie waarmaken kost veel geld, maar Von Hollen heeft alle vertrouwen in grootaandeelhouder NPM Capital. ‘Dit is een langetermijninvesteerder die ons steunt in de realisatie van onze strategie voor de komende vijf jaar.’ www.ultimaker.com

Be green and talk about it

Al weer bijna vijf jaar werken we nu in ons prachtige bedrijfspand; dat gebruik maakt van warmtepompen, 90 zonnepanelen en een natuurlijke isolatie op het dak heeft. KTR wil echter wereldwijd groen worden. Daarom zijn we gestart met “KTR Green Company”.

KTR goes green

Papierrecycling

Positive energy

Lees er meer over Onze weg naar duurzaamheid.

Nieuw concept Een duidelijke win-win situatie.

KTR Frankrijk Een gebouw dat leeft en ademt.

We gaan op een transparante manier verslag doen over duurzame projecten en acties van KTR wereldwijd.

Telefoon 074 255 3680

juni 2021

ktr.com/nl

VARIASS PLUKT VRUCHTEN VAN INVESTERINGEN IN COBOTS EN DATA-INTEGRATIE Het begon een aantal jaar geleden met VERA – Variass Eerste Robot Arm. Inmiddels zijn voor het handelen, testen en voor verbindingstechnieken naast een soldeercobot ook andere oplossingen ontwikkeld, te weten cobots die ‘pakken’, schroeven, lijmen, testen en herstellen. ‘Veel handmatige zaken hebben we omgezet naar cobots met het oog op duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Als je relatief eenvoudige of repeterende handelingen eruit haalt, brengt dat de functie van medewerkers op een hoger niveau’, zegt directeur Henk Smid. ‘Voor het aanbrengen van zestig schroefjes in lijn heb je geen technische medewerker nodig, daar kan een cobot prima ondersteunen. Uiteindelijke doel is de productkwaliteit en het proces verbeteren. Waar de mens misschien vergeet een schroefje aan te draaien, slaat de cobot er niet één over.’ Cobots helpen ook een ander probleem op te lossen: de schaarste aan technisch personeel. En, zodra medewerkers hun aanvankelijke angst dat ze door robots en cobots hun baan kwijtraken weten te over-

winnen, is ook sprake van sociale innovatie. ‘Medewerkers zien dat hun functie vakinhoudelijker wordt en dat we door het automatiseren van taken extra werk binnenhalen’, aldus Smid. Dankzij de samenwerking tussen robotarm en medewerker verlopen werkprocessen sneller en verkort dit de doorlooptijd van het productieproces. ‘Zo kun je groei realiseren met je bestaande mensen’, zegt Smid. ‘Plus je kostprijs verlagen. Dat haalt klanten over om meer bij ons te gaan doen in plaats van dat ze eventueel naar lagelonenregio’s trekken. Zo verdient de investering zich terug.’ Per cobot voor een bepaalde toepassing is die zo’n 50.000 euro, met een terugverdientijd die schommelt tussen de twee en vier jaar. ‘Er is al een voordeel te behalen wanneer de cobot repeterende werkzaamheden uitvoert vanaf vijftig stuks’, verklaart Smid. ‘Met dergelijke innovaties willen we de voorsprong die we hebben behouden.’ Hetzelfde geldt voor het dataintegratieplatform dat Variass ontwikkelde en implementeerde in

Variass zet cobots onder meer in voor service en herstel. Foto: Variass

samenwerking met spin-off Arkoni. Waar de cobots medewerkers op de productievloer fysiek ondersteunen, doet het data-integratieplatform dat door indirecte simpele taken te automatiseren en bij complexere taken decision support te bieden. ‘Cobotisering, 3D-printing, digitaal produceren. Nu informatie veel sneller digitaal beschikbaar is, kun je sneller verbeteringen doorvoeren, wat allemaal bijdraagt aan optimalisatie van

het proces.’ Niet alleen Variass zelf maar ook klanten profiteren hiervan. ‘Bij ontwikkelingen kunnen we rekening houden met hoe een product wordt geproduceerd en parallel werken met een digital twin. Door zowel de kwaliteit als het proces te verbeteren, ontstaat een beter product tegen een lagere kostprijs. Dat is bij SMT al lang standaard, bij cobotisering kunnen we dat nog verder ontwikkelen.’ www.variass.nl

De maakindustrie verandert. Verandert u mee? U vraagt zich misschien af, ‘waarom zou ik investeren in een modern ERP’? Het antwoord: ‘omdat de maakindustrie verandert’. Nieuwe businessmodellen, samenwerkingsverbanden, producten, (internationale) locaties en regelgeving moeten worden ondersteund, oudere technologie vormt dan vaak een belemmering. Trends als cloud, internet of things, smart customization en big data bieden kansen en voordelen. Maar alleen indien u moderne technologie toepast. Profiteer daarom van het beste van twee werelden: Infor Cloudsuite Industrial (Syteline) ERP in de multi tenant cloud en 20 jaar implementatie ervaring in de maakindustrie van Quartess; de Nederlandse Infor Gold Channel Partner voor de maakindustrie. Infor Cloudsuite Industrial (Syteline) ERP: Dé toekomst voor de maakindustrie.

Quartess | www.quartess.eu | 0488 470 165 | sales@quartess.eu

juni 2021

WE Wij hebben meer dan 40 jaar ervaring, en de motivatie om uw visie op Smart Factory werkelijkheid te laten worden.

CREATE Wij kennen de markt, en onze focus ligt op het ontwerpen van productie-IT oplossingen die de markt eist.

SMART FACTORIES Wij hebben een duidelijke visie op de zelfregulerende fabriek, en creëren een echte meerwaarde voor onze gebruikers.

UIT DE MARKT LIVE DOOR DE WERKPLAATS Alsof je werkt met Outlook: een mailtje versturen en daarmee een taak wegwerken, terwijl de geadresseerde met de mail een taak ontvangt en weet wat hij te doen heeft. Zo simpel is het in feite, zegt Henk Kremers over Work Cell Operations (WCO), een nieuw product van Fastems. Kremers is geautoriseerde dealer voor Fastems, het Finse familiebedrijf dat automatiseringsoplossingen biedt voor de maakindustrie. Fastems verkoopt onder andere MMS, manufacturing management software – de laatste jaren al dan niet virtueel via de cloud – en is groot geworden in de pallet- en robotautomatisering. En dat is waar WCO op voortborduurt, aldus Kremers. Hij komt regelmatig bij bedrijven en

ziet ze worstelen met het accuraat afhandelen van binnenkomende orders. ‘Veel bedrijven vinden het lastig om het ERP-systeem op een goede manier te koppelen aan de concrete werkzaamheden in de fabriekshal. En dan proberen ze op allerlei manieren die twee aan elkaar te knopen, met ingewikkelde programma’s en processen of dure ICT’ers. Vaak werkt dat niet. Of bijvoorbeeld alleen voor machines die ook daadwerkelijk op het ERP-systeem zijn aangesloten. Maar dat hebben lang niet alle bedrijven.’ Met WCO, aldus Kremers, kunnen allerlei zaken – zoals planning, toolmanagement, work cue en orderuitvoering – heel simpel worden uitgevoerd. En dat kan gewoon op de telefoon of de tablet. ‘Je voert de taak in, en je kunt live zien wat er

gedaan moet worden. In de werkplaats krijgt de heftruckchauffeur op zijn device door wat hij moet doen. Hij voert zijn taak uit, vinkt het af, en het ver- Work Cell Operations borduurt voort op de Manufacturing Management Software van Fastems. Foto: Fastems dwijnt van zijn scherm. Vervolgens Het product kan eigenlijk alles, komt het bij de zager, die weet hoe behalve factureren.’ en wat hij moet doen. Ook daar verWCO is in Nederland op dit dwijnt het na de werkzaamheden. moment daadwerkelijk bij een eerste Met een druk op de knop gaat het klant geïmplementeerd, aldus Krenaar de volgende positie. Als een mers. Een aantal andere zitten tegen klant belt, kun je live zeggen hoe het het bestellen aan. ‘Het begint dus te met de order staat en wanneer het lopen. Ik verwacht dat WCO dit jaar geleverd kan worden.’ een flinke boost krijgt. Het gaat heleEn ook andersom, zegt Kremers: stel dat een order om wat voor reden dan maal over Industrie 4.0 en de papierook vertraging oploopt, kun je direct loze fabriek. Dat spreekt bedrijven aan.’ de klant bellen dat het later komt. ‘Je www.fastems.com hebt continu zicht op waar je staat.

POST EN DEKKER EN YELLAX PARALLEL AAN DE SLAG VOOR DE OEM’ER Machinebouwers slimmer, ‘modulairder’ en efficiënter laten werken. Met die doelstelling slaan Post en Dekker en Yellax de handen ineen. Beide bedrijven helpen oem’ers bij hun systeemarchitectuur richting smart customization dan wel configure-to-order, en begeven zich daarmee in hetzelfde speelveld. ‘Toch doen we dat ieder op een ander onderdeel’, vertelt Eric-Jan Dekker, mede-eigenaar van Post en Dekker. ‘Waar Yellax meer is gericht op industrial automation, is onze basis vooral de mechanica. We zijn dus veel eerder complementair aan elkaar dan dat we elkaars concurrenten zijn. Door onze kennis te bundelen, kunnen we ons samen richten op mechatronica. Multidisciplinair dus, waar bij steeds meer oem’ers behoefte aan is. Veel van

hen hebben de pilotfase van hun route naar configure-to-order inmiddels wel gehad. Vraagstukken zijn complexer geworden, en daar springen Yellax en wij op in.’ Volgens Dekker zit de meerwaarde van de samenwerking ’m onder andere in samen versnellen voor de klant. Met een integrale werkwijze – ‘je kunt niet alles zelf ’ – en in een bredere en daardoor geloofwaardige aanpak. Namens Yellax kijkt ook mede-eigenaar en algemeen directeur Theo Klaassen er zo tegenaan. ‘We brengen de besturingstechnische, elektrotechnische en mechanische views samen in één mechatronische benadering. Heel anders dan zoals het nu doorgaans verloopt, waarbij we voor een project ná elkaar werken. Of, wanneer we er wél gelijktijdig aan werken, veel

It all begins with a beating heart. We believe that every new life deserves the best start, driven by a reliable heart. That’s why we create the beating heart of electronics: PCBAs. Find your beating heart at:

rework hebben. Denk hierbij aan het ontbreken van één structuur en dezelfde taal voor de verschillende disciplines. Of aan de benodigde extra coördinatie. Juist door systeemarchitectuur multidisciplinair te benaderen, kunnen we efficiënt parallel aan elkaar aan de slag. En zorgen we er zo voor dat decomposities van beide bedrijven elkaar niet uitsluiten en onze gezamenlijke kennis wordt geborgd.’ Smart customization, modulariseren, configureren: het zijn termen waarover volgens Dekker inmiddels veel is geschreven. ‘Aan ons om die theorie behapbaar te vertalen naar de praktijk.’ Hoe dat gaat uitpakken, blijkt de komende tijd, wanneer Post en Dekker en Yellax samen aan de slag gaan voor BluePrint Automation dat verpakkingsmachines maakt.

Dekker ziet ernaar uit: ‘Blueprint Automation wil hierin met ons optrekken en heeft aangeboden dat we onze ideeën toetsen aan het platform van het bedrijf. Waar dat toe leidt? Ik verwacht dat we daarover na de zomer meer kunnen vertellen.’ Waar het kort gezegd op neerkomt, vertelt Klaassen, is dat zowel Yellax als Post en Dekker nadrukkelijk kijken naar de waarde voor de klant. ‘Zelf zijn wij de afgelopen drie, vier jaar flink gegroeid, met de focus op standaardisatieprojecten. Het heeft ons gemaakt tot de kennispartner die we inmiddels zijn. Die ontwikkeling maakt dat we juist nu kunnen bijdragen aan een samenwerking als deze.’ www.postendekker.nl www.yellax.com

RR Mechatronics kan dankzij Isah ERP Software beslissingen nemen op basis van realtime data. Kijk op de achterpagina

Maak het met Isah.

+31(0)24 352 5666 | www.eprpartner.com

juni 2021

29-03-2021 17:38

ADVERTORIAL

EXPERIMENTEN MET ROBOTS

DE NIEUWE MEDEWERKER Beenen en studenten van Windesheim zijn druk aan de slag om fabrieken slimmer, sneller en veiliger te laten produceren. In samenwerking met onze partner Omron, ontwerpen wij een tooltop voor AMR (Autonomous Mobile Robot).

DE ZELFRIJDENDE ROBOT Een AMR is een robot die zichzelf kan navigeren door een fabriekshal met behulp van camera’s en slimme sensoren. Als de AMR een opdracht krijgt kan hij zelf de optimale route bepalen terwijl hij alle obstakels vermijdt. Beenen heeft een tooltop ontworpen voor de AMR die flexibel is in hoogte en daarmee goederen van verschillende hoogtes kan oppakken en leveren. De tooltop is voorzien van alle benodigde veiligheidsfuncties en zo ontworpen om gestandaardiseerde kratten op te pakken. Deze AMR is in staat om via ons BMS (Beenen Manufacturing Suite) zelfstandig door het warenhuis en/of fabriekshal te rijden. Het BMS verkrijgt automatisch informatie en data vanuit de fabriek en kan vervolgens opdrachten genereren voor de AMR .

VAN ROBOT NAAR AMR In de afgelopen jaren hebben robots belangrijke ontwikkelingen doorgemaakt. In het begin hadden robots een vaste plek en verrichtten vanaf die locatie hun werkzaamheden. Voorbeelden zijn lasro-bots of assemblage robots. Daarna volgden robots die zich ook door de ruimte konden bewegen en voor een deel de (gevaarlijke) heftrucks konden vervangen. Deze ‘Automated Guided Vehicles’ vinden hun weg via bakens die in de vloer of wand zijn aange-bracht. De AGV’s rijden over vaste routes en waren voor die tijd een goede vervanging van de hef-trucks. Het systeem was niet heel variabel en had beperkingen. De werking van een AMR berust deels op de toepassing van zogeheten lidarsensoren. Deze senso-ren kunnen afstanden meten en de ruimte in beeld brengen. Deze nieuwe sensortechnologie zit tegenwoordig ook op de iPhone 12. Door heel veel van deze metingen uit te voeren en de resulta-ten op te slaan, ‘leert’ deze robot hoe een bepaalde omgeving eruit ziet. Wanneer hij voldoende is ingeleerd, kan hij opdrachten uitvoeren, zoals het transporteren van een krat van bijvoorbeeld een transportband naar het magazijn. Wanneer de AMR een obstakel tegenkomt zoekt hij automatisch een andere route.

AMR IN DE FABRIEK De AMR kan met behulp van verschillende tooltops voor meerdere doeleinden worden ingezet. Deze tooltop is ontworpen om kratten te verplaatsen, maar AMR’s kunnen nog veel meer! Denk aan het oppakken van pallets, het vervoeren van goederen tussen productielijnen en er kan zelfs een cobot op gezet worden om de operators in de fabriek te assisteren. De voordelen voor het inzetten van AMR’s zijn talrijk! Ze krijgen automatisch opdrachten binnen, verminderen het risico op ongevallen in de fabriek en zijn veelzijdig door de verschillende tooltops die erop gezet kunnen worden.

Voor extra informatie over de AMR’s of het automatiseren van fabrieksprocessen verwijzen wij u graag door naar onze website: www.beenen.nl

SAMENONDERNEMEN Link Magazine signaleert fusies, allianties en overnames in de industrie. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

OVERNAMES

ALLIANTIES

WATERBEHANDELING

INNOVATIE

Aalberts neemt Sentinel Performance Solutions over

Beenen sluit zich aan bij innovatiecentrum Perron038

Aalberts in Utrecht heeft zich versterkt met de overname van het Britse Sentinel Performance Solutions. Sentinel, dat zo’n 60 medewerkers heeft en ongeveer 20 miljoen pond per jaar aan omzet genereert, is gespecialiseerd in het reinigen en onderhouden van verwarmings- en koelingssystemen in duurzame gebouwen. Dit doet het

bedrijf door de waterkwaliteit te optimaliseren. Sentinels toevoegingen, filters en beschermlagen optimaliseren de temperatuur, wat energie bespaart. Het huidige managementteam van Sentinel blijft behouden, een overnamesom meldt Aalberts niet. www.aalberts.com www.sentinelprotects.com

Perron038 heeft er een vijftiende partner bij, nu ook systeemintegrator Beenen zich heeft verbonden aan het innovatiecentrum voor de maakindustrie in de regio Zwolle. Beenen, zelf gevestigd in de stad Zwolle, richt zich als industrieel automatiseerder op data intelligence, robotica en vision technologie. Het zijn volgens het bedrijf precies

die drie thema’s die ook belangrijk zijn voor de andere partners van Perron038. Integratie van technologie en mens, jong talent enthousiast krijgen voor de techniek: als nieuwe partner van Perron038 wil Beenen er mede aan gaan bijdragen. www.beenen.nl www.perron038.nl

FOODINDUSTRIE

DIGITALISERING

Tony’s Chocolonely maakt nu écht zelf z’n repen

Siemens en Google Cloud werken samen voor AI

Een eigen chocoladefabriek, dát ontbrak er nog aan voor Tony’s Chocolonely. Tenminste, tot voor kort. Want met de overname van familiebedrijf Althaea-De Laet Int. heeft de Amsterdamse chocoladefabrikant nu ook een eigen chocoladefabriek. Althaea-De Laet Int. in België produceert al chocoladerepen voor Tony’s Chocolonely sinds de start van het bedrijf. Met de overname hoopt Tony’s

sneller te innoveren en flexibeler te zijn bij de ontwikkeling van nieuwe producten. Eerder kondigde het bedrijf de bouw van een chocoladefabriek in Zaandam aan. Mede vanwege de coronacrisis liep die vertraging op, al moet Tony’s Chocolonely Chocolate Circus er in de komende jaren alsnog komen. www.tonyschocolonely.com www.althaea.be

Bedrijven helpen om het potentieel van kunstmatige intelligentie (AI) beter te benutten. Met dat doel zijn Siemens en Google Cloud een samenwerking aangegaan. Waar veel bedrijven volgens Siemens nu nog vastzitten in AI-pilotprojecten, moet de samenwerking met Google Cloud ze in staat stellen om fabrieksprocessen daadwerkelijk te optimaliseren met AI. Technologie

van Google Cloud voor datacloudbeheer en AI wordt daartoe geïntegreerd in het Digital Industries Factory Automation-portfolio van Siemens, wat volgens de twee bedrijven moet gaan leiden tot onder andere een verbeterde productiviteit op de werkvloer. www.siemens.nl www.cloud.google.com

CONTACTLOOS MEETINSTRUMENT EENVOUDIGE & SNELLE VORMMETINGEN Binnenkort in de showroom

juni 2021

Leave the thinking to us Are you at a loss when it comes to controlling the power of our brushless motors and drive systems? Not a problem. Our motion control modules and software will do the thinking for you. They are easy to install, intelligent, and precise in operation. Find out more: epos.maxongroup.nl

Precision Drive Systems

SMARTGELEVERD GEÏNVESTEERD Link Magazine bericht over de levering van of de investering in smart technologie en de toegevoegde waarde daarvan voor de gebruiker. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

ELEKTRIFICATIE

GELEVERD

Ook SHV geeft Lightyear een miljoenenboost

METAAL

Trumpf voorziet Eikhout van lasersnijsysteem Bij Eikhout Metaalwerken in Waalwijk hadden ze al een CO2-lasersnijmachine van Trumpf, bedoeld voor grotere plaatdelen. Toch kon het bedrijf met alleen die machine niet vooruit, nu juist het afgelopen jaar het aantal aanvragen en opdrachten flink toenam. Dus heeft Eikhout nu ook een TruLaser 3030 fiber van Trumpf. Net als een

TruStore-magazijn, een LiftMaster Compact en een PartMaster voor het afrapen van snijdelen. Samen zorgt dat alles voor een geautomatiseerd lasersnijsysteem, wat bij Eikhout naast een hogere output moet leiden tot kortere doorlooptijden. www.eikhoutmetaalwerken.nl www.trumpf.com

GEÏNVESTEERD HIGHTECH

Sioux opent locatie in Apeldoorn Sioux Technologies heeft er een vestiging bij in Apeldoorn. Het van origine Eindhovense hightech bedrijf bevindt zich sinds kort in het Oak Building, op Apeldoorns hightechcampus aan de Oude Apeldoornseweg. Daarmee onderstreept Sioux Technologies de doelstelling om de komende vijf jaar in West- en Oost-

Nederland te groeien van vijftig naar meer dan honderd medewerkers. Apeldoorn is daarvoor een ‘perfecte uitvalsbasis’, zo laat het bedrijf in een persbericht weten. Sioux Technologies is naast Apeldoorn gevestigd in Delft, Mijdrecht, Nuenen en met meerdere locaties ook in Eindhoven. www.sioux.eu

Kreeg het eerder dit jaar al een investering van 40 miljoen euro, inmiddels heeft Lightyear nog eens 20 miljoen euro ontvangen. Lightyear is producent van elektrische consumentenauto’s met zonnepanelen op het dak, de eerste klant moet eind dit jaar in de auto rondrijden. Het extra bedrag voor Lightyear

komt voort uit een strategische samenwerking met het Nederlandse familieconcern SHV, dat onder meer technisch dienstverlener ERIKS tot de eigen groep kan rekenen. Ook Mammoet, gespecialiseerd in het hijsen en transporteren van zwaar materieel, valt onder SHV. www.lightyear.one, www.shv.nl

FOOD

Kipster ontvangt kapitaal voor verdere groei Pluimveehouder Kipster krijgt van Brightlands Agrifood Fund een groeikapitaal. Daarmee moet Kipster, dat in 2017 in Venray zijn eerste boerderij bouwde en naam maakte als producent van het eerste commerciële klimaatneutrale ei ter wereld, ook internationaal doorbreken. Brightlands Agrifood Fund wordt beheerd door Brightlands Venture Partners, omvat 20,1 miljoen euro en heeft Rabobank en

LLTB als partners. ‘Wij investeren omdat we vinden dat het Kipsterconcept het verdient om wereldwijd te worden opgeschaald’, zo laat fondsmanager Kim de Boer in een persbericht weten. Kipster heeft eerder al afspraken gemaakt om in onder andere de VS, Engeland, Frankrijk en Duitsland boerderijen te bouwen. www.kipster.nl www.brightlandsventurepartners.com

Proces-Scan Bent u ook benieuwd of er binnen uw proces: • Mogelijkheden tot automatisering zijn? • Processen te verbeteren zijn? • Eventueel robotisering toe te passen is? • De kwaliteit/betrouwbaarheid constanter of beter kan? • Een efficiëntieslag mogelijk is? • Een versnelling mogelijk is met het huidige machinepark?

Wij brengen voor u de mogelijkheden in kaart! Neem contact op voor een vrijblijvende analyse.

www.sandersmachinebouw.nl CONSULTANCY

RESEARCH

PRE-ENGINEERING

ENGINEERING

MANUFACTURING

ASSEMBLY

TESTING

COMMISSIONING

SERVICE

VISION

ROBOTICS

juni 2021

UIT DE MARKT ‘SLUIT JE AAN, DAN HEBBEN WE ZO HONDERD KLANTEN VOOR JE’ Begin maart dit jaar trad Exact als service provider toe tot het zogeheten Smart Connected Supplier Network (SCSN), een datastandaard die het uitwisselen van informatie in de toeleverketen efficiënter maakt, waardoor bedrijven makkelijker, sneller en betrouwbaarder data kunnen delen. Voor de klanten van Exact Online betekent het dat zij automatisch bestellingen kunnen uitwisselen met andere aangesloten partijen op het netwerk, ongeacht het ERP-systeem dat zij gebruiken. Naast een tijdsbesparing op de administratie, worden zo ook levertijden verkort en fouten door handmatige afhandeling voorkomen. Een dergelijke automatisering in de supplychain kan leiden tot 8 procent meer omzet en 7 procent minder kosten, stelt Exact. Hoewel Exact in vergelijking met andere softwareleveranciers relatief laat is met de introductie, heeft Exact Online een belangrijk voordeel, zegt Pieter Hamans, senior commercial product manager bij de Delftse softwareleverancier. ‘Het is

een cloudoplossing, al onze klanten gebruiken hetzelfde type software. Als een bedrijf zich wil aansluiten, gaat hij naar de site, klikt op de button ‘Exact Online’ en is aangemeld. Hij hoeft dus niet zelf software te installeren. Dat gaat de adoptie ongetwijfeld vergroten.’ Op dit moment is het aantal berichten beperkt tot bestellingen doen en verkooporders ontvangen, maar de gebruiksmogelijkheden worden snel uitgebreid. ‘Denk aan het versturen van technische tekeningen, stuklijsten opvragen of prijslijsten inlezen. We willen zo veel mogelijk berichten beschikbaar maken, om zo veel mogelijk klanten te bedienen.’ Na een eerste gecontroleerde release maken inmiddels drie bedrijven gebruik van de nieuwe dienst van de Delftse softwareleverancier, waaronder MCB. ‘We hebben veel softwaredeelnemers uit de metaal en machinebouw en ook heel veel klanten in de elektronicabranche. Dat is een sterk argument richting leveranciers: sluit je aan, dan hebben we zo honderd klanten voor je’, aldus

De cloudoplossing van Exact Online bespaart klanten vooral veel tijd. Foto: Exact

Hamans. ‘Het aantal bestelregels in de elektronica gaat al snel richting de honderd. Dus als je niet langer een pdf hoeft over te typen, maar direct in je systeem kunt inlezen, dan scheelt dat veel tijd.’ De eerste reacties zijn positief. ‘We horen vooral terug dat het klanten tijd bespaart, dat was precies de

bedoeling’, vertelt Hamans. ‘Uiteraard is het streven dat het aantal klanten nog sterk gaat stijgen en dat we eind dit jaar zo’n vijftig bedrijven in de lucht hebben. En volgend jaar willen we nog eens honderd bedrijven online brengen.’ www.exact.com

uw partner in paneelbouw

• Productie in Nederland én Slowakije • Gecerti ceerd voor Amerikaanse en Canadese markt (UL508A) • Enkel stuks en seriematig • Lean georganiseerd en uiterst kostenef ciënt

juni 2021

0492 74 75 00

info@vandoren.nl www.vandoren.nl

APEX DYNAMICS BIJ TESTEN AUTONOME RACEAUTO’S Apex Dynamics is sponsor van het studententeam van University Racing Eindhoven (URE). Dat was mede de reden dat het bedrijf uit Helmond dit voorjaar aanwezig was op de testdag van URE in Lelystad. De testdag stond in het teken van het autonoom rijden van de – elektrische – auto. University Racing Eindhoven behoort tot de oudste studententeams van de TU/e. Bij het bouwen van de elektrische raceauto’s – in beginsel elk jaar één – gaat het om de technologische innovatie, het teamwork en de ‘passie voor engineering’, zoals het op de site van URE heet. Elk jaar is er een nieuwe lichting studenten (elke keer in

totaal zo’n vijftig) betrokken bij het team en verantwoordelijk voor de auto. Met behulp van de technische vaardigheden van elk van de studenten bouwt het team aan een nieuwe versie van een hightech elektrische raceauto in Formule-stijl. Afgelopen jaren zijn al vijftien auto’s gebouwd, die in totaal 87 races hebben gereden in de zogeheten Formula Student Wedstrijden, ’s werelds grootste engineeringontwerpcompetitie. Apex Dynamics – leverancier van onder andere tandwielkasten, tandheugels en rondsels – mocht als sponsor van URE dit voorjaar kijken hoe de raceauto het er vanaf bracht op een circuit in Lelystad. Het team heeft dit jaar ingezet op een volle-

PROJECT VOOR ZELFRIJDENDE SHUTTLES GESTART Op de Terhills-site in Eisden, daar waar ooit het terrein van de plaatselijke steenkoolmijn lag, ging onlangs een innovatieproject voor zelfrijdende shuttles van start. Als het aan de Limburgse investeringsmaatschappij LRM, onderzoekscentrum Flanders Make en vervoermaatschappij De Lijn ligt, rijden de shuttles er eind 2022 zonder veiligheidssteward

rond over een traject van 2,5 kilometer. Het Europees Fonds voor regionale Ontwikkeling (EFRO) en de Vlaamse overheid ondersteunen Smart Mobility Terhills, zoals het project heet. www.lrm.be www.flandersmake.be www.delijn.be

dig autonome auto – een raceauto zonder coureur. Dat was mede ingegeven vanwege corona: er waren geen onderlinge races met andere teams mogelijk. Zo kon het team toch nog oefenen. Want het doel bleef: straks weer kunnen racen tegen andere studententeams. Op de testdag reed de auto daarbij deels zelfstandig en werd deels op afstand bestuurd door het team. Er werd in Lelystad een parcours uitgezet, waarop de zogeheten autocross-missie kon worden uitgevoerd. Daarbij reed de auto een onbekend parcours en werd er gebruik gemaakt van de vehicle state estimator. Op die manier werd de staat van de auto ingeschat, alsmede de snelheid en de

acceleraties. Continue metingen leidden zo tot betere controles en die zorgden voor snellere rondetijden. Verder werd de noodstop geoefend. De raceauto bevat een pneumatisch systeem, waarmee de wagen in een fractie van een seconde tot stilstand kan worden gebracht. Volgens directeur Thom van Oss van Apex Dynamics past het sponsoren van URE precies in de ambitie van het bedrijf, dat naar eigen zeggen gelooft in innovatie. Het team van studenten heeft technische knowhow en gedrevenheid en bewerkstelligt vooruitgang door innovatie. ‘Het zijn de innovators van morgen.’ www.apexdyna.nl/nl www.universityracing.nl

CLOUDPLATFORM IXON BIEDT GEA MEER GRIP Nadat GEA al gebruikmaakte van de vorige versie van IXON Cloud, heeft het bedrijf nu de stap gezet naar de nieuwste versie van het platform. Het zorgt volgens GEA, als leverancier in de procesindustrie vooral gericht op food, voor een gebruikersbeheersysteem dat meer overzicht en controle biedt. Vandaar

dat GEA’s Refrigeration-divisie inmiddels bij elk project een IXrouter betrekt, wat samen met IXON Cloud moet leiden tot 24/7-service voor de klant. Via een VPN-verbinding kan GEA op afstand PLCproblemen bij de klant oplossen. www.gea.com www.ixon.cloud

NIEUW ECOSYSTEEM ELEKTRISCHE VRACHTWAGENS Samen met EVBox Group en ENGIE wil Mercedes-Benz Trucks toe naar een compleet ecosysteem voor elektrisch vervoer. Het systeem moet laadoplossingen voor vrachtwagendepots gaan omvatten, en vormt daarmee een aanvulling op de gezamenlijke levering van elektrische vrachtwagens. Terwijl Mercedes-Benz Trucks voor de klant tot een gebruikersprofiel komt, verzor-

gen EVBox Group en ENGIE de analyse van klantdeposito’s. Samen moet dit leiden tot een infrastructuur en energievoorziening op maat. Ook nemen EVBox Group en ENGIE het onderhoud aan de laadstations op zich, naast advies en technische trainingen. www.mercedes-benz-trucks.com www.evbox.com www.engie.nl

Waag de sprong… kom verder…

25 MILJOEN VOOR GROENERE ROTTERDAMSE HAVEN Met een subsidie van bijna 25 miljoen euro heeft de EU onlangs bijgedragen aan de verdere ontwikkeling van de Rotterdamse haven. Onder leiding van Havenbedrijf Rotterdam zet een internationaal samenwerkingsverband van 45 bedrijven, kennisinstellingen en havens daar in op duurzame en slimme logistiek. De EU-subsidie is bedoeld voor pilots en demonstratieprojecten. Als partner binnen het samenwerkingsver-

Samen met ons!

band draagt TNO bij aan de realisatie van demonstraties en brengt de mogelijkheden en kansen voor de betrokken partijen in kaart. www.portofrotterdam.com www.tno.nl

AGENDA ONLINE Een actuele agenda van uiteenlopende industriële events vindt u op www.linkmagazine.nl

www.wjadvocaten.nl

anders | durven | denken

juni 2021

LEVEN ER BOUWPLANNEN, UITBREIDINGSPLANNEN EN/OF INVESTERINGSVRAAGSTUKKEN? Wat de reden voor uw nieuwbouw ook is, Remmers Bouwgroep zet haar kennis en ervaring in om samen met u te kijken naar wat er nodig is om uw ambities te realiseren.

Wilt u kennismaken? T • 013 572 93 00 www.remmersbouwgroep.nl

UIT DE MARKT

PERSONALIA Steffan Smit

AI-BEDRIJF BREIDT PERSONEELSBESTAND SNEL UIT BrainCreators, specialist in digitale inspecteurs, heeft zeven nieuwe medewerkers aangesteld. De uitbreiding van het team past binnen de strategie van BrainCreators dat recent een transformatie onderging van een consultanDe nieuwkomers. Foto: Braincreators cy- naar een SaaS-producten realiseren van nieuwe, intelligenorganisatie. Daarnaast maakt Brainte digitale inspecteurs. BrainCreaCreators een sterke (internationale) tors is in 2016 opgericht door groei door. De nieuwe medewerkers drie ondernemers die elkaar in de zullen zich voornamelijk bezigjaren 90 leerden kennen via de houden met machine learning, deep opleiding Artificial Intelligence aan learning, software-ontwikkeling, de Universiteit van Amsterdam. sales, marketing en design. Als www.braincreators.com onderdeel van het BrainCreatorsteam werken ze aan het ontwikkelen

is sinds 1 mei manager operations bij met system Samen developerGroup Post EVBox en Dekker en ENGIEinwil Amsterdam. MercedesSmit was al Benz Trucks projectleider toe naar eenbij het bedrijfecosysteem en blijft dievoor functie ook vercompleet elektrisch managementfunctie Hetnieuwe systeem moet laadopvullen; zijn vervoer. omvat 0,3voor fte. ‘Als manager operations lossingen vrachtwagendepots geef omvatten, ik leiding aan projectleiders. gaan enonze vormt daarmee Dan helpt het als zelfgezamenlijke één van die een aanvulling opikde projectleiders blijf, daardoor nóg meer levering van elektrische vrachtwafeeling houd Mercedes-Benz en zo eerder ervaarTrucks hoe we gens. Terwijl ons de werk kunnen optimaliseren.’ Smit voor klant tot een gebruikersprovoegt naarverzorgen eigen zeggen een nuchtere fiel komt, EVBox Group toe aandehet managementteam, dat enkijk ENGIE analyse van klantdepoverderSamen bestaatmoet uit Eric-Jan sito’s. dit leiden tot een Dekker en infrastructuur en energievoorziening Eelco Post. Smit: ‘Zelf blijf ik dicht bij opdemaat. Ookgericht nemen operatie, op EVBox de juisteGroup mix van enmensen, ENGIEtools het en onderhoud de ambitie in aan een realistilaadstations opDeze zich,stap naast advies en sche planning. is een mooie technische formalisatietrainingen. van een proces dat ik www.mercedes-benz-trucks.com samen met Eric-Jan en Eelco al enige www.evbox.com tijd doorloop en die de ambities van www.engie.nl Post en Dekker duidelijk maakt.’ De overgang van een lopend bedrijf naar een jonge start-up pakt voor de

betrokkenen niet altijd uit zoals gehoopt. Nadat hij er pas een half jaar in dienst was, vertrekt Jos Maas nu al bij Nearfield Instruments. Maas was ceo bij het halfgeleider-metrologiebedrijf, daarvoor werkte hij bij Phenom. Ook r&d-manager Lex Molenaar, eerder werkzaam bij RR Mechatronics, verlaat Nearfield Instruments. Additive Industries in Eindhoven, producent van 3Dmetaalprinters, heeft Mark Massey toegevoegd aan het managementteam. Massey wordt chief commercial officer en gaat zich onder andere richten op de sales & marketingstrategie. FPT-VIMAG heeft drie nieuwe bestuursleden. Naast Stephan van Sante – directeur Gühring Nederland – treden ook Hugo Oude Reimer van het gelijknamige familiebedrijf en David Bender van Bendertechniek toe tot het bestuur van de brancheorganisatie.

Mechatronics® Yaskawa registered trademark in 1972 Wist u dat de term Mechatronics ruim 50 jaar geleden door Yaskawa is bedacht en in 1972 is geregistreerd als trademark? Mechatronics staat voor integrale oplossingen voor onze klanten. Systeemdenken zit in ons DNA en we bieden een productportfolio wat daar goed op aansluit. Een high performance servosysteem of een robot? Een matrix frequentieregelaar of een conventionele frequentieregelaar? U kunt ook kiezen uit verschillende platformen voor machinebesturingen en motion control. Klantgericht, betrouwbaar en resultaatgericht. Dat is Yaskawa.

Yaskawa Benelux BV · Brainport Industries Campus 1 · 5657 BX Eindhoven · +31 40 289 5500 · info.nl@yaskawa.eu.com · www.yaskawa.nl

juni 2021

isah.com

Specialist in hoogwaardige medische analyse instrumenten Wereldwijd marktleider in het geautomatiseerd meten van bloedbezinking

BESLISSINGEN BASEREN OP REALTIME DATA?

Continue focus op R&D, groei en verdere ontwikkeling

RR MECHATRONICS MAAKT HET MET ISAH Sinds ruim een jaar werkt RR Mechatronics voor de ontwikkeling, productie en service van haar medische instrumenten met de Business Software van Isah. Directeur Jan Buis: “De samenwerking met Isah is voor ons een essentiële stap geweest om de verdere groei en ontwikkeling van ons bedrijf mogelijk te maken. Wij kunnen nu realtime informatie uit het pakket halen en ongelooflijk veel beter analyseren wat er in het bedrijf gebeurt. Onze besluitvorming wordt feitelijker gevoed en we kunnen beslissingen baseren op realtime data. Daarbij is Isah een fijne partner gebleken, met een openheid en eerlijkheid die ons aanspreekt en een pragmatisme wat erg goed bij ons past!”

Lees het verhaal van RR Mechatronics op blog.isah.com/rrmechatronics

Jan Buis Directeur

Maak het met Isah.