link Magazine 2020, #02 by henjuitgevers.nl

DE VERBINDING TUSSEN TECHNOLOGIE, MARKT EN MENS NEDERLANDSE INDUSTRIE:

ÉÉN VOOR ALLEN

april 2020 | nummer 2 | jaargang 22

LELY IN MAASLUIS WIL MEER COLLABORATIVE MANUFACTURING GEGEVENS DELEN VOELT KWETSBAAR VOOR FAMILIEBEDRIJF VOOR SEMICON IS HET GISSEN WAAROM VERGUNNING CHINA UITBLIJFT ‘AFWIJZING SOMS DOOR INFORMATIE VAN INLICHTINGENDIENSTEN’

THEMA GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?)

DURK-JAN NEDERLOF VAN BOSCH REXROTH

‘TOENEMENDE CONCURRENTIE VRAAGT OM CULTUURVERANDERING’

Gemakkelijk aansluiten en compact inbouwen

Servo systeem De nieuwe serie servo-aandrijvingen CMMT-AS en servomotoren EMMT-AS zijn makkelijk in te zetten voor zowel dynamische bewegingen als nauwkeurige positionering. Aan te sturen via o.a. EtherCAT, ProďŹ net, Ethernet/IP en Modbus/TCP

Your motion pneumatic | electric | Our solution

www.festo.com/nl

NEDERLANDSE INDUSTRIE:

ÉÉN VOOR ALLEN

14 THEMA DE VERBINDING TUSSEN TECHNOLOGIE, MARKT EN MENS

‘GEGEVENS DELEN VOELT KWETSBAAR VOOR FAMILIEBEDRIJF’

49 OVER HIGHTECH STARTERS EN HUN INNOVATIES, FINANCIERINGSPROBLEMEN EN ANDERE UITDAGINGEN

Met onder meer een verhaal over start-up Storro, dat een antwoord biedt op de gevaren van de cloud. Digitalisering is een must om competitief te blijven, maar brengt ook risico’s met zich mee. Daarom versleutelt, versnippert en verspreidt Storro die data op een slimme manier.

EXPORT VOOR SEMICON-BEDRIJVEN IS HET GISSEN WAAROM VERGUNNING CHINA UITBLIJFT

‘AFWIJZING SOMS VANWEGE INFORMATIE VAN INLICHTINGENDIENSTEN’ Diverse Nederlandse semicon-bedrijven wachten nog altijd op een vergunning voor export van hun equipment naar China. Officiële reden voor het uitblijven is dat die producten, nodig voor het maken van chips, ook zouden kunnen dienen voor militaire doeleinden. Gevraagd naar verklaringen, hult het ministerie zich vooral in nevelen.

PRODUCTIVITEIT PLATFORM PRODUCTIVITEIT BIJ LELY IN MAASLUIS

Lely, producent van onder meer melkrobots, spreekt tot de verbeelding. Begin februari leidde director operations Gerlof van den Haak zo’n 25 managers rond tijdens een bijeenkomst van het Link-platform Productiviteit. ‘We moeten veel meer naar collaborative manufacturing. Als eenling stel je niet veel voor, wij zijn een deel van de keten.’

GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?) Als je middenin de industrie zit, lijken vernieuwingen soms maar langzaam te gaan. Heuse digital factories zijn nog schaars. Waarom is de interesse in het mkb voor bijvoorbeeld IIoT en digital twin tanende en is 3D-printing wel een serieuze productietechnologie geworden? We beschouwen een reeks (in potentie) belangrijke technologieën: waarom is die ene applicatie nu al mature, terwijl die andere volkomen uit de gratie is geraakt en het afwachten is of het ooit nog goed komt?

#2/20

STRATEGIE

Masévon zet met strategie en forse investeringen in op groei ‘We focussen op langetermijnklanten die zelf ook investeren’

ORGANISATIE MANAGING DIRECTOR DURK-JAN NEDERLOF VAN BOSCH REXROTH:

Minkels investeert door optimalisatie en uitbreiding fabriek en nieuw portfolio Met mass customization en mondiale aanwezigheid het verschil maken

‘TOENEMENDE CONCURRENTIE VRAAGT OM CULTUURVERANDERING’ Bosch Rexroth doet een scala aan projecten in de wereld. Omdat de concurrentie in de markt fors is toegenomen, moeten de zes bedrijfsonderdelen van de businessunit Large Projects waar dergelijke opdrachten worden uitgevoerd meer één worden, en commerciëler. Aan DurkJan Nederlof de taak de benodigde cultuuromslag te bewerkstelligen.

INFORMATIETECHNOLOGIE

TNO-onderzoek: voor industriële b2b-platforms is waakzaamheid geboden Voorkom dat alle macht bij platformeigenaar terechtkomt

Column Hugo Raaijmakers van PA Consulting De platformeconomie: verzet is kansloos

ZIE VERDER PAGINA 5

april 2020

GET CONNECTED! Your Smart Factory

TruConnect kan u helpen uw processen te optimaliseren en maakt de weg vrij naar uw Smart Factory. Afnemende seriegroottes en meer variatie maakt het steeds moeilijker om overzicht en controle te houden op de kosten. Door veel indirecte processen zal u steeds meer inspanning moeten leveren. Hier liggen de kansen. TRUMPF heeft de tool om uw systemen aan elkaar te koppelen. TruConnect is de nieuwe TRUMPF technologie om alle koppelingen binnen uw bedrijfsproces te optimaliseren, zowel bedrijfsbreed als individueel. Zelfs bij kleine series is het lonend. www.trumpf.com/s/en-truconnect

WE LEREN ELKAAR NU MARTIN ÉCHT KENNEN

EN VERDER:

12 33

UIT DE MARKT PROCESOPTIMALISATIE Nieuw systeem Schaeffler ziet storingen maanden van tevoren aankomen Condition monitoring kan beter, eenvoudiger en sneller

SWITCH Door de energietransitie drogen verdienmodellen op Welke nieuwe modellen ontwikkelen bedrijven?

PROCESVERBETERING PLM Xpert ondersteunt groeistrategie van Equinox MHE met PRO.FILE ‘Orderwaarde ietsje omlaag, aantal orders omhoog’

PROCESVERBETERING ERIKS zet met klant in op additive manufacturing ‘Ideeën die al jaren liggen, kunnen nu ineens uitgevoerd worden’

PROCESAUTOMATISERING Netwerkmodule Turck verzamelt signalen direct op de transportbaan ‘Last-minute motor toevoegen is in een halfuurtje gebeurd’

PROCESVERBETERING Schneider Electric helpt wasmachines Vartex zuiniger en duurzamer te maken ‘Wij benutten expertise opgedaan bij het helpen van andere klanten’

STRATEGIE Acal BFI faciliteert draadloze en veilige internetverbindingen ‘Wij bieden de componenten én de specialistische kennis’

MARKETING Phoenix 3D Metaal investeert extra marketing, juist nu Rubberpersen zorgt voor hogere reinigbaarheid en lagere tco

PRODUCTONTWIKKELING Multiprotocol-drive van Nidec communiceert met diverse plc’s Gemaakt voor gemak

COLUMN Waarom duurt de zoektocht naar een vaccin zo lang?

75 87

UIT DE MARKT (vervolg) AGENDA

We hadden begin deze maand de verjaardag willen vieren van de vriendin van mijn vorig jaar overleden vader. Haar 100e. Ze is dus van net na de Spaanse grieppandemie van 1918, maar de Tweede Wereldoorlog heeft ze als volwassen meid meegemaakt. De huidige crisis vindt ze ‘erger en enger’, vertelde ze me over de telefoon. Ze woonde in de oorlog in Rotterdam-Zuid en daar was na het bombardement op de ‘rechter Maasoever’ – hoe cynisch – ineens volop werk voor de duizenden werklozen. De huidige vijand veroorzaakt, net als de Duitsers toen, veel leed. Het virus schept echter geen banen. Zodra de besmettings-, opname- en IC-pieken achter de rug zijn, zal de economische impact hard aankomen. Het is geweldig dat overheden wereldwijd samen met banken veel (gecreëerd) geld in de economie pompen. Maar 4.000 euro voor een winkelier die niets meer verkoopt, een ruimhartige regeling voor die honderdduizenden zzp’ers en het ‘oprollen’ van de aflossing van leningen voor het mkb - het zal de recessie hooguit wat minder diep maken. Weliswaar wordt de industrie niet zo hard geraakt als de horeca en de reisbranche, maar ook in onze hightech zullen er klappen vallen. Dat is zonder meer erg. Elke crisis biedt kansen, zo ook deze, misschien wel juist door de diepte ervan. Er komt veel talent beschikbaar, als werknemer of als ondernemer, vol energie, op een – na de coronacrisis – goeddeels braakliggende markt. De cloud zal door het virus een forse boost krijgen, want de overlevers zullen bovengemiddeld ondernemingen zijn met flexibele, want gedigitaliseerde supply chains, producten en processen. 3D-printbedrijven zullen ineens dé second source blijken waarnaar veel ondernemingen straks op zoek gaan. Een – nu nog wat kwijnend – businessmodel zal aan populariteit winnen. Immers, twee van de grootste problemen die ik nu van ondernemers hoor, zijn toeleververstoringen en cashflowtekorten. Juist servitization/circulariteit biedt dan uitkomst, op allerlei verschillende manieren. Refurbishen bijvoorbeeld maakt minder afhankelijk van kwetsbare toelevering ver weg. En door maandelijks kleine fees te betalen, speel je werkkapitaal vrij. En ook de aarde vaart er wel bij. Oneindig groeien op een planeet met een hoe dan ook begrensde capaciteit, was altijd al een contradictio in terminis. Ten slotte, bedrijven leren elkaar nu écht kennen. Ik weet niet hoe het u vergaat over de telefoon of in online meetings, maar ik proef meer solidariteit dan ooit. Onder de huidige druk wordt het ondenkbare mogelijk. Klanten die hun toeleveranciers gratis aan onderdelen helpen voor de beademingsapparatuur van een andere klant; machines uit showrooms die kosteloos ter beschikking worden gesteld omdat de klant nú capaciteit nodig heeft; ketenpartners die zonder enige juridische onderlegger, zonder het ook maar één seconde over geld te hebben, samen keihard aan de slag gaan voor een vaccin. Het zou mooi zijn als straks, als de adrenaline van de eerste schok is verdwenen, die saamhorigheid beklijft. Als klanten betalen als ze dat kunnen (negeer het slechte voorbeeld van bedrijven als Douglas en Carglass), als toeleveranciers geduld oefenen als ze zelf solide genoeg zijn. Zo lossen we de gezondheidscrisis op en maken we de economische minder diep. Voor nu kijk ik met u uit naar een herstel à la NTS China en een intelligente open-up waarin de risicogroep in quarantaine blijft en de rest weer snel op de eigen werkplek aan de slag gaat. En ik wens u veel sterkte, wijsheid en – bovenal – gezondheid toe. MARTIN VAN ZAALEN Hoofdredacteur Link Magazine

COLOFON Magazine

COLOFON

Link Magazine is een managementblad over eigentijdse vormen van samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven, (semi-)overheid, universiteiten en hogescholen. Link Magazine verschijnt zesmaal per jaar.

JAARGANG 22, NUMMER 2, APRIL 2020 UITGEVER H&J Uitgevers Mireille van Ginkel Bosscheweg 76 5151 BE Drunen (010) 451 55 10 06 51 78 41 97 uitgever@linkmagazine.nl www.linkmagazine.nl

RAAD VAN ADVIES ing. P.A.M. van Abeelen (ISAH), J. Beernink MSc (Golden Egg Check), ing. D.M. van Beers (Festo BV), J.C.A. Buis MBA (RR Mechatronics), ing. B. Draaijer (V en M Regeltechniek), F.M. Eisma (Trumpf Nederland), ir. R. van Giessel (voormalig ceo Philips CFT), H. Gijsbers (Thermo Fisher), ir. M.H. Hendrikse (NTS-Group, HTSM-boegbeeld), ing. J.B.P. Hol (Legrand Group), ir. T.J.J. van der Horst (TNO), ir. M.W.C.M. van den Oetelaar (Bosch Rexroth), dr. ir. M. Peters, dr. ir. D.A. Schipper (Demcon), E. Severijn (Siemens PLM Software Benelux), J.A.J. Slobbe (VMI), H.G.H. Smid (Variass Group), ir. W.W.M. Smit MMC (DBSC Consulting), ir. H.H. Tappel (Bronkhorst High-Tech), W.B.M. van Wanrooij (IBN Productie), ir. S.J. Wittermans (ASML) HOOFDREDACTIE Martin A.M. van Zaalen EINDREDACTIE Pim Campman, Lucy Holl, Wilma Schreiber redactie@linkmagazine.nl AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Jan Broeks, Tom Cassauwers, Jos Cortenraad, Hans van Eerden, Emo van Halsema, Hugo Raaijmakers, André Ritsema COVERFOTO Bart van Overbeeke GRAFISCHE VORMGEVING Primo!Studio, Delft DRUK Veldhuis Media, Raalte

martin.vanzaalen@linkmagazine.nl @MartinvanZaalen #linkmagazine.nl ABONNEMENTEN u 71,95 exclusief BTW per jaar ADVERTENTIE-EXPLOITATIE John van Ginkel john.vanginkel@linkmagazine.nl (010) 451 55 10, 06 53 93 75 89 VOLGEND NUMMER Het eerstvolgende nummer van Link Magazine verschijnt 12 juni. Het thema van dit nummer is: ‘Zijn familiebedrijven toekomstbestendig genoeg?’ ISSN 1568 - 1378 Niets uit Link Magazine mag worden overgenomen of gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. Deze april-uitgave is geproduceerd in een periode waarin de realiteit voor in artikelen opgevoerde bedrijven ingrijpend kan zijn veranderd. Deze uitgave is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Desondanks is het mogelijk dat informatie niet aan die nieuwe realiteit is aangepast. Daarvoor en voor eventuele onjuistheden kan de uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden.

april 2020

Dit katern is door de redactie met de grootste zorg samengesteld. Door de snelheid van de ontwikkelingen is echter niet uit te sluiten dat onderdelen van de berichtgeving inmiddels door de actualiteit zijn ingehaald.

BUSINESS AS VERY UNUSUAL De artikelen in dit katern laten zien hoe de industrie, in buitengewoon lastige omstandigheden, werkt om de impact van het coronavirus te minimaliseren. Dit door de arbeidsomstandigheden van de medewerkers zo veilig mogelijk te maken, te zorgen dat de toeleverketens blijven functioneren, te waken dat de cashflow op orde blijft en te werken aan oplossingen: voor het tekort aan beademingsapparatuur en testsystemen en – van het allergrootste belang voor de langere termijn – voor de ziekte zelf. Door te werken aan een vaccin. En ten slotte, door alvast na te denken over de lessen die we kunnen leren uit deze immense crisis. Illustratie: Josje van Koppen

DOOR PIM CAMPMAN, LUCY HOLL, WILMA SCHREIBER EN MARTIN VAN ZAALEN

VEILIG EN EFFICIËNT DOORWERKEN Welke maatregelen hebben bedrijven genomen om mensen veilig door te laten gaan? Wat willen bedrijven blijven of anders doen na de crisis?

‘ONZE NET GELANCEERDE WEBSHOP BIEDT UITKOMST’

‘IT IS OP ORDE EN DAT KOMT NU HEEL GOED VAN PAS’

Bij automatiseringsspecialist Balluff in Den Bosch is het als bij zo vele bedrijven: wie thuis kan werken, werkt thuis. ‘Onze verkopers doen dat normaal gesproken ook al. Die zitten verspreid door het hele land’, verklaart Erik in ’t Groen, general manager. ‘Zelf zit ik op kantoor met twee medewerkers van de binnendienst, op gepaste afstand van elkaar. De communicatie is het grootste probleem. Je bent driekwart van de dag met elkaar aan het bel-

Communiceren is belangrijker dan ooit, aldus Marco Leeggangers, operations director van sensorintegrator Sentech in Nieuwkuijk. Met de medewerkers die in onzekerheid zitten. Met de klanten die willen weten of er geleverd kan worden. Met de toeleveranciers die aangeven waar eventuele bottlenecks zitten. Sentech is maanden geleden gestart met actie ondernemen. ‘We zagen dat China op slot dreigde te gaan. We zijn meteen in onze supply chain gaan kijken waar de risico’s zaten en hebben extra voorraden aangelegd.’ Nu is er

len. Niet bepaald ideaal. Elke medewerker heeft een filmpje gemaakt thuis om te laten zien dat iedereen gezond is en bereikbaar via mail en telefoon. Het geheel hebben we op onze site, op LinkedIn en op YouTube gepost.’ Geluk bij een ongeluk is dat Balluff net per 1 maart een digitaal productenplatform gelanceerd heeft. ‘Onze webshop biedt klanten de mogelijkheid al onze producten te checken en te bestellen.’

CORONA-VIRUS: KATALYSATOR VOOR E-LEARNING ‘As major disasters strike our society, homeworking is becoming a welcome refuge, and the corporate office is no longer in existence.’ Dat stond een jaar of tien geleden al in de strategische studie ‘The Smart Workplace in 2030’ van Johnson Controls. Han Mesters, sector banker zakelijke dienstverlening bij ABN AMRO, haalt het citaat over thuiswerken als toevluchtsoord aan in zijn publicatie ‘Corona-virus wordt katalysator voor e-learning’ (https://insights. abnamro.nl/) Het corona-virus geeft een grote

april 2020

boost aan de Nederlandse private opleidingssector, zo verwacht de bank. Medewerkers moeten zo veel mogelijk vanuit hun eigen huis werken. Tienduizenden bedrijven vragen werktijdverkorting aan. Mensen gooien hun arbeidsroutines noodgedwongen radicaal om. Han Mesters: ‘Werkgevers vragen hun werknemers om hun arbeidstijd op te vullen met e-learning.’ En dat geldt voor zowel white collar- als blue collar-beroepen. Aanbieders winnen aan kwaliteit, werkgevers reorganiseren hun opleidingsbeleid.

een crisisteam dat elke dag start met een online overleg. Zo’n 70 procent van de mensen werkt thuis. Sentech heeft de laatste jaren sterk gedigitaliseerd en geautomatiseerd en dat komt nu uitstekend van pas. Uitgangspunt één bij Sentech: we beschermen onze mensen. En punt twee: we zorgen dat de productie door kan gaan. Op de productievloer werken de medewerkers op afstand van elkaar. Mensen die thuis werken krijgen tips en advies om dat ergonomisch te doen. ‘We merken nu dat thuiswerken kan, dat het werkt.’

‘BENIEUWD HOE DE PRODUCTIVITEIT ZICH ONTWIKKELT’ Directeur Paul van Abeelen van softwarebedrijf Isah in Den Bosch is benieuwd hoe – met al zijn mensen op afstand – de productiviteit zich zal ontwikkelen. Met name hoe de consultants de klanten op afstand kunnen ondersteunen. ‘Momenteel hebben we geen andere keuze. Maar het zou goed kunnen zijn dat blijkt dat veel van onze programmeurs en consultants gemakkelijk structureel een deel van de week – de helft of 30 procent bijvoorbeeld – van huis

uit hun werk kunnen doen. Nee, ik heb er geen behoefte aan mijn mensen te kunnen controleren, of ze daadwerkelijk aan het werk zijn. Dat heb ik vijftien jaar geleden al los gelaten. Mijn personeel bestaat vrijwel uitsluitend uit hbo’ers en academici. Die hoef je niet te controleren op hun inzet.’

ONLINE KAN, MAAR HET IS NIET HELEMAAL IDEAAL Aandrijfspecialist KTR Benelux in Hengelo volgt de lijn van moederbedrijf KTR Systems in Rheine, stelt vestigingsleider Hans Hagedoorn. Dat betekent geen dienstreizen of extern bezoek. Interne meetings en trainingen zijn gecanceld. Digitaal werken heeft intern een grote vlucht genomen. ‘Ook na de coronacrisis gaat dit zeker onze werkwijze beïnvloeden en zal het aantal fysieke interne meetings afnemen.’ Judith Heikoop van IME Medical Electrospinning in Waalre merkt de effecten op alle vlakken, in de omzet, in de contacten met belangrijke klanten in de wereld. Leveranciers zijn soms deels gesloten. ‘Maar

ik ben onder de indruk hoe snel we zijn overgeschakeld op online zaken doen. Als je met partijen een goede, jarenlange relatie hebt, krijg je ook virtueel van alles voor elkaar. Maar op lange termijn is het uiterst belangrijk om elkaar af en toe te zien.’ Dat laatste vindt Hans van Wijngaarden van Xyall (apparatuur voor automatische tumordissectie) in Eindhoven ook. ‘Een workshop die we half februari in China zouden hebben, is niet doorgegaan. In het lab kan niet makkelijk samengewerkt worden. Alles moet online of telefonisch. Dat maakt het moeizamer om vorderingen te boeken.’

NOODZAAK VOOR ONLINE AANKOOPPLATFORMS In veel landen zijn veel autoshowrooms door de COVID-19-maatregelen gesloten. ‘Dat vergroot de behoefte aan een compleet, effectief online aankoopproces, aldus Pedro Pacheco, senior research director bij Gartner. ‘Op dit moment bieden de meeste oem’ers en autodealers in grote markten als de Verenigde Staten, China en Duitsland geen optimaal end-to-end online verkoopkanaal. Ze moeten platforms voor directe verkoop opzetten waarop gebruikers in slechts drie klikken

een auto kunnen kopen. Met alle mogelijke opties erbij.’ En die auto-industrie is maar één voorbeeld. Nu traditionele kanalen en operaties worden getroffen door de corona-uitbraak, wordt de waarde van digitale kanalen meteen duidelijk, aldus Gartner. Het is een wake-up call voor organisaties die veel oog hebben voor de dagelijkse business en te weinig voor het investeren in digitaal zakendoen en hun weerbaarheid op lange termijn.

KENNISWERKERSREGELING EN DAN IN AANGEPASTE VORM? Wordt de tijdelijke Kenniswerkersregeling uit 2009 nieuw leven ingeblazen? Deze regeling werd tijdens de wereldwijde kredietcrisis ingericht om kenniswerkers zo veel mogelijk te behouden, aangezien ze na de crisis weer hard nodig zouden zijn. Hoewel gedurende de kredietcrisis de vraag naar producten en diensten inzakte, winsten terugliepen en ontslagen aan de orde van de dag waren, is de coronacrisis van een andere orde, stelt Egbert-Jan Sol van TNO in Eindhoven. Hij inventariseert momenteel bij bedrijven aan welke maatregelen zij behoefte hebben en wat in hun ogen zinvol is. ‘We kijken

naar drie aspecten. Allereerst of we mensen die nu vanwege werktijdverkorting thuis zitten online cursussen kunnen bieden in het licht van smart industry. Daarnaast de overweging om de productie terug naar eigen land te halen, voor meer Nederlandse en Europese productsoevereiniteit. Met daarbij uiteraard de vraag of dat kostentechnisch wel een goed idee is. Tot slot vragen we bedrijven in hoeverre zij interesse hebben in publiekprivate samenwerkingen die bijdragen aan Green Deals.’ Binnenkort wordt bekeken of een Kenniswerkersregeling met aangepaste insteek opportuun is.

NAUWERE BANDEN GESMEED Codema, leverancier van oplossingen op maat voor de tuinbouw, kijkt inmiddels alweer vooruit. Het is lastig geweest op Chinese kantoor, maar ‘de lente is in aantocht en de economie in China herstelt langzaam. Bedrijven die deze epidemie kunnen overleven, zullen uiteindelijk een robuustere groei inluiden. Ze

zijn dieper in de harten van de mensen geworteld. De bloemenindustrie luidt een nieuw tijdperk in, naar een meer gereguleerde markt, meer gestandaardiseerde productie en teelt en meer verkoop- en distributiekanalen.’ Door wat er samen is doorstaan, zal de relatie tussen bedrijven nauwer zijn, verwacht Codema.

LOGISTIEK Hoe lossen bedrijven logistieke problemen in de keten op?

ALLE ZEILEN BIJZETTEN IN TOELEVERKETEN Logistieke problemen te over. Medtech-oem’ers als Demcon en Philips en toeleveranciers als Nijdra en tbp moeten alle zeilen bijzetten om hun toeleverketen voldoende gevuld te krijgen. De digitalisering blijkt uitkomst. Grote distributiebedrijven als itsme weten exact waar welke (elektronica)componenten beschikbaar zijn en hebben – tot op zekere hoogte – ook het inzicht in alternatieven. Ook helpt het dat bedrijven uit compleet andere sectoren bijdragen: DAF doneert duizend ruiterwismotoren voor de aandrijving van beademingsapparaten. Nijdra, die een module levert voor een diag-

noseplatform van de Amerikaanse oem’er Hologic waarmee in 24 uur 1.150 moleculair diagnostische tests op het SARS-CoV-2-virus gedaan kunnen worden, krijgt ook van alle kanten hulp. DMG MORI bijvoorbeeld heeft een draai-freescombinatie uit de showroom gehaald en direct geleverd. Een andere klant, Philips, waaraan Nijdra toelevert voor röntgenapparaten, stuurt Nijdra’s Italiaanse suppliers-in-lockdown een brief, om voor het bedrijf uit Middenbeemster toch aan de slag te gaan, met het gewenste effect.

Hoe zorgt ’s wereld grootste achtbaan fabrikant Vekoma ervoor dat alles op rolletjes loopt? Kijk op de achterpagina

Maak het met Isah.

LEES VERDER OP PAGINA 9

april 2020 25-03-2020 7 10:29

Maatwerk voor onze maakindustrie

Ontmoet Wouter. Hij werkt voor onze projectexpediteur Varekamp Project

zorgt hij voor rimpelloze transporten met vlekkeloze begeleiding. Zekerheid,

Services. Wouter organiseert de wereldwijde speciale transporten van Varekamp.

snelheid en veiligheid staan hoog in het vaandel van Varekamp. Alles is maatwerk.

Op maat uitgevoerde transport opdrachten voor de Nederlandse maakindustrie.

Rotterdam is vaak de uitvalsbasis en de wereld is het speelveld. Wouter komt overal

Wouter beheerst dit bijzondere vak tot in detail. Met zijn team van specialisten

en weet voor elk type projectlading de juiste oplossing.

Heeft u een transportuitdaging? Neem contact op met Wouter via vpservices.com/contact of bel 010 - 4367 717

Varekamp Project Services is onderdeel van

BUSINESS AS VERY UNUSUAL VERVOLG VAN PAGINA 7

DICHTER BIJ HUIS SOURCEN AAE in Helmond had, vanwege de lockdown in Maleisië waar het bedrijf een vestiging heeft, problemen met de toelevering voor de modulen voor ASML. Maar de Eindhovense systeembouwer heeft dat kunnen oplossen door dichterbij huis te gaan sourcen, al is het tegen een hogere prijs. Ook andere ondernemingen worden geconfronteerd met het uitblijven van toelevering

uit Azië en wenden zich tot Europese leveranciers. Zo zien Europese staalleveranciers de vraag fors toenemen, mede omdat in Italië producenten van lange producten (staf-, beton- en draadstaal) hun productie volledig hebben moeten stilleggen. Met als resultaat, lange en onzekere levertijden en stijgende staalprijzen: een warmgewalste ton coil staal kost begin april al gauw 500 US dollar.

SCHREEUWEND TEKORT AAN BOOTCAPACITEIT Gelukkig is China weer aan het werk gegaan. TE Connectivity meldt eind maart al dat de eigen productiecapaciteit in het Aziatische land alweer op 90 procent zit. NTS Shanghai meldt begin april zelfs ‘de beste forecast ooit’ voor de Chinese vestiging. Transport is echter een ander, groot logistiek probleem. Wekenlang konden schepen uit Europa hun lading niet kwijt in corona-geplaagd China. En dus kwamen die ook niet meer terug. Met een enorme onbalans tot

gevolg: een overaanbod aan westbound bootcapaciteit en een schreeuwend tekort eastbound. Het duurt nog wel een aantal weken voordat de verhouding weer enigszins herstelt zijn, verwacht de Rotterdamse cargadoor MSC. Tegelijk is de kiloprijs van luchtvracht gestegen naar 10 euro, opgelegd door luchtvaartmaatschappijen die blij zijn dat ze met hun vliegtuigen nog een béétje business kunnen maken.

BEDRIJVEN KUNNEN HUN SPULLEN NIET AFLEVEREN Eenmaal in de (lucht)haven van bestemming en overgeslagen naar vrachtauto’s zijn de logistieke problemen nog niet achter de rug. Veel (Europese) landsgrenzen laten trucks nog altijd maar mondjesmaat door, hoe dan ook met flinke vertraging.

En bij de eindbestemming kan menig componentenleverancier zijn spullen niet kwijt, omdat er niemand van Expeditie bereid is ze aan te nemen, ook al zitten ze bij Productie erom te springen.

OPSCHALEN, DIE PRODUCTIE Maar, als een oem’er of modulebouwer erin slaagt de benodigde onderdelen en assemblies in huis te halen, hij heeft er alleen wat aan als hij de machinecapaciteit en menskracht beschikbaar heeft. Philips heeft voor de productie van beademingsapparatuur een aantal vertrouwde contract manufacturers in de arm geno-

men voor een ramp-up naar een vier keer hogere capaciteit. Tegelijk is er een consortium van toonaangevende industriële technologiebedrijven van onder meer uit Airbus, BAE Systems, Ford en de Formule 1raceteams aan de slag gegaan met de productie van die apparatuur, net als stofzuigerbedrijf Dyson.

3D-PRINTEN BIEDT HIER EN DAAR UITKOMST En lukt het écht niet om materiaal binnen te krijgen dan blijkt de 3Dprinter soms nog uitkomst te bieden. Zo maken engineers werkteke-

ningen van mondkapjes en delen die in open source. Verschillende bedrijven uit de Brainport zijn er meteen mee aan de slag gegaan.

FINANCIËN Hoe zit het met de financiële consequenties en maatregelen?

NIJDRA: BETALING ZAL OOK NU WEL LUKKEN Dat alle leveringen ook netjes en op tijd betaald gaan worden, daarover heeft Dennis van Dijk van systeem supplier Nijdra, momenteel druk met de toelevering van onderdelen voor platforms voor het tests op corona, geen twijfel. ‘We werken al jaren voor deze Duitse klant. Hij

heeft altijd op tijd, binnen veertien dagen betaald. Dat zal nu ook gebeuren. Maar stel dat dat toch tegenvalt, dan reken ik erop dat we snel en zonder bureaucratie gebruik kunnen maken van de financiële steunregelingen die onze overheid heeft afgekondigd.’

OVERHEID EN BANKEN ZET TAL VAN INSTRUMENTEN IN Om door deze crisisperiode heen te komen kan onder andere gebruik gemaakt worden van verschillende instrumenten van overheid én banken: verruiming van de werktijdverkorting, deeltijd-WW, uitstel van diverse belastingafdrachten én uitstel van bancaire aflossingen. Voorts is de

Borgstellingsregeling Midden- en kleinbedrijf verruimd: als de financieringsbehoefte wordt veroorzaakt door de gevolgen van het coronavirus, is de overheid bereid om borg te staan voor een groter deel van de financiering.

TWIJFEL OVER TIJDIG BETALEN Maar dit kan niet elke ondernemer geruststellen. Een machinebouwer laat weten te aarzelen of hij de machines die klaar staan voor uitlevering aan zijn klanten wel op transport zal zetten. ‘Want wie garandeert mij dat ik betaald wordt? Misschien heeft die klant maar net genoeg cash om zijn personeel te betalen en moet ik als leverancier langer op mijn geld wachten.’ Unilever betaalt sneller, maar er zijn ook retailbedrijven die hun betalingstermijn eenzijdig verlengen naar veertig tot zestig dagen. ‘Jammer, maar logisch, want ook die zijn, net als alle ondernemers, nu bezig zijn met werkkapitaaloptimalisatie’, aldus David Kemps van ABN Amro. ‘Wij hopen met onze

ruimere regelingen de voorwaarden te scheppen waaronder klanten hun leveranciers tijdig blijven betalen.’ LEES VERDER OP PAGINA 11

april 2020

Aandrijving en besturing voor alle typen sluisdeuren Sinds jaar en dag is Bosch Rexroth uw partner voor aandrijf-

een ef ciĂŤnte combinatie van technologieĂŤn. In combinatie met

en besturingstechniek. Wij helpen U graag met de keuze voor

een passend serviceconcept, pro teert u van maximale

een optimaal aandrijfconcept: hydraulisch, elektrisch, of met

beschikbaarheid van uw installatie. We Move. You Win.

Bosch Rexroth BV www.boschrexroth.nl

VERVOLG VAN PAGINA 9

SERVITIZATION KAN POPULAIRDER WORDEN

KREDIETVERZEKERAARS ZIJN TERUGHOUDEND

Voor de financiering van onder meer kapitaalgoederen kan op de wat langere termijn servitization als businessmodel aan populariteit winnen, verwacht Ed Nijssen, hoogleraar bij de vakgroep ITEM van de TU/e. ‘Je verkoopt of koopt immers geen machine en mogelijk wat service, maar rekent af per uur productie of op basis van output. Er is dus sprake van een constante cashflow, voor klant en leverancier.’ Nu in de huidige coronacrisis digitalisering het sleutelwoord blijkt, zou dit servitization zo maar eens naar een hoger plan kunnen tillen. Doordat bedrijven bij servitization al hun suppliernetwerk op orde hebben en

Tegen niet-betalende klanten kunnen bedrijven zich normaal gesproken verzekeren bij een kredietverzekeraar. Een woordvoerder van kredietverzekeraar Atradius meldt dat ‘de monitoring’ is verscherpt’. Met ander woorden: ‘Verzekeraars zijn terughoudend met het dekken van nieuwe opdrachten’, aldus Igor Meijs van Freelance Factoring in het FD. De enige uitweg – willen er niet complete ketens omvallen – is dat schuldeisers hun betaaltermijn

enorm oprekken. Juist daarom heeft ook Atradius een aantal voorwaarden van de Modula-polis – 80 procent van de industriële bedrijven is via die polis verzekerd – juist versoepeld. De verzekerde ondernemer mag zonder toestemming van Atradius met zijn klant een latere betaling van de factuur overeenkomen, zelfs tot na het verstrijken van de betalingstermijn, mits dat uitstel niet langer dan 60 dagen na het verstrijken van de betalingsstermijn is.

veel meten en optimaliseren, kunnen zij makkelijk de volgende stap zetten en de loop sluiten, oftewel circulair gaan. ‘De meeste bedrijven zitten echter nog niet op maturity level van prestatiecontracten en dergelijke, en kijken nog erg korte termijn. Maar als aanvullende overheidsmaatregelen voor circulair volgen of de grondstofprijzen en de kosten van CO2-uitstoot gaan serieus omhoog, dan zouden bedrijven wel eens kunnen moeten versnellen’, aldus Nijssen.

OPLOSSINGEN Hoe draagt de industrie bij aan (medische) oplossingen in deze coronacrises?

IN SNELTEMPO WERKEN AAN VACCIN, ANTILICHAAM EN MEDICIJN Wereldwijd werken farmabedrijven en onderzoeksinstellingen zich een slag in de rondte om een effectief vaccin te vinden. In Seattle (VS) doet Moderna zelfs al tests op nietbesmette jonge vrijwilligers. Elders nog niet, al wordt her en der wel progressie gemeld, ook in ons land. Janssen Vaccins in Leiden verwacht in september met testen op mensen te beginnen. Om kostbare tijd te winnen start de dochter van Johnson & Johnson, vooruitlopend op de uitslagen en op eigen risico, de productie alvast op, zodat het vaccin reeds begin 2021 ingezet kan worden. Positief is dat grote farmabedrijven willen samenwerken, waaronder Pfizer (VS) en BioNTech (Duitsland) dat binnenkort met een partner in China met klinische tests

begint. Ook het Duitse CureVac zou op de goede weg zitten. De regeringTrump zou de farmaceut veel geld hebben geboden voor de exclusieve rechten. Duitsland en de EU, dat CureVac een financiële injectie van 80 miljoen euro gaf, staken daar een stokje voor. Erasmus Medisch Centrum en Universiteit Utrecht hebben een ‘eerste veelbelovende stap’ gezet richting een antilichaam. Een antilichaam voorkomt dat iemand die besmet is daadwerkelijk ziek wordt; een vaccin – de betere optie – beschermt tegen infectie, en een medicijn vergroot de kans op genezing. Voor alle drie geldt, volgens de World Health Organization (WHO), dat het nog minstens anderhalf jaar gaat duren voordat vaststaat dat de middelen oké zijn.

PRODUCTIE BEADEMINGSAPPARATUUR DRASTISCH OMHOOG Philips zegde 1.000 beademingsapparaten en 1.000 patiëntbewakingssystemen toe. De eerste honderd van beide werden eind maart geleverd. Of de rest afkomt, is een vraagteken nu de VS schermen met een ‘oorlogswet’ die de export van onder meer beademingssystemen verbiedt. Niettemin is de Amerikaanse Philips-tak Respironics uit alle macht bezig de productiecapaciteit (meer dan) te verdubbelen. Ook Demcon macawi respiratory systems trekt alles uit de kast om de nood

aan beademingsapparatuur te lenigen. Het ministerie van VWS deed medio maart een klemmend beroep op de Enschedese ontwikkelaar en producent van modules (die eindklanten in hun functionele beademingssystemen integreren) om zo snel mogelijk complete apparaten te gaan maken en leveren. Demcon zette in razend tempo een tweede productielijn neer om aan de vertienvoudigde vraag te kunnen voldoen.

OVERAL KOMEN MONDKAPJES EN ANDERE DISPOSABLES VANDAAN Mondkapjes en -maskers, veiligheidshandschoenen en -brillen, beschermende kleding, et cetera; de vraag daarnaar was aanvankelijk vele malen groter dan het aanbod. Mede dankzij Nederlandse ondernemingen werd het beter. Zo doneerden drie Chinese airliners via partner KLM 170.000 mondkapjes en 100.000 handschoenen, wisten twee Eindhovense techbedrijven, NTSGroup en Sioux, via hun vestigingen in China opgeteld maar liefst 140.000 mondkapjes te regelen, en popte het Dutch Corona Mask-initiatief op dat het hightech ecosysteem wil mobiliseren om meer maskers te gaan maken. Op wereldschaal

doen grootmachten als Intel, Huawei en Alibaba stevige duiten in het zakje. In ons land zijn ook kleinere partijen die minder te doen hebben, met het maken van mondkapjes gestart. Onderzoekers van TU Delft ontwikkelden een verbeterde reinigingsmethode voor professionele FFP2mondmaskers. Door een kwartier blootstellen aan een temperatuur van 121 graden, zijn die maximaal vijf keer te hergebruiken. Ook GreenCycl (Van Straten Medical/CSA Services) in De Meern haalt maskers op, inspecteert ze en stopt ze in laminaatzakken, die worden gesteriliseerd op 121 graden.

GELS EN SPRAYS VOOR DESINFECTIE Desinfectiemiddelen zijn hard nodig. DSM produceert 130.000 liter desinfectiegel die de Limburgse chemiereus gratis ter beschikking stelt aan (zieken)zorginstellingen. De Lieshoutse bierbrouwer Bavaria leegt de biertanks bij horecagelegenheden die voor langere tijd op slot zitten en

‘brouwt’ uit dat bier – met toevoeging van glycerine, dat uitdroging van de handen voorkomt – een desinfecterende spray. Ook die wordt gratis onder ziekenhuizen, huisartsenpraktijken en zorginstellingen verspreid.

TESTEN OP BESMETTING Om grip te krijgen op de coronacrisis is het opschroeven van de testcapaciteit van groot belang. Het Chinese medicijnbedrijf 3DMed heeft zogeheten PCR-kits ontwikkeld waarmee is aan te tonen of iemand

besmet is met COVID-19. Dankzij bemiddeling van Oost NL en transporteur iSHIP heeft 3DMed is contact gelegd met de Nederlandse overheid. Een eerste batch van deze testen is begin april geleverd.

april 2020

UIT DE MARKT LENZE ORGANISEERT DIGITALE BEURS: RONDLOPEN IN VIRTUELE STAND MET NIEUWE MOTORLIJN

Marc Vissers van Lenze. Foto: Bart van Overbeeke

Vanwege de coronacrisis kan Lenze geen klassikale trainingen meer geven. Wat de Duitse machine-automatiseerder deed besluiten alle online trainingen gratis te gaan aanbieden. ‘Want wij vinden het onze verantwoordelijkheid onze klanten te ondersteunen waar we maar kunnen – altijd en nu al helemaal’, aldus Marc Vissers, marketing strategy coordinator in de regio EMEA West. Vissers werkt al een tijdje niet meer alle dagen op kantoor in Den Bosch, maar thuis in zijn home office (in Rosmalen). Veel collega’s idem dito. ‘Het kantoor blijft bezet, de mensen daar werken in aparte ruimten, ver genoeg van elkaar. En we zijn net zo goed bereikbaar als normaal’, vertelt hij in het beeldbelcontact (via MS Teams) met Link. Niet in alle opzichten ideaal, vindt hij: ‘Je mist het non-verbale contact en dit vergt wat andere communicatievaardigheden. Maar het spaart reiskosten

uit, je kunt veel strakker plannen – nu een meeting in Groningen, over een uur in Maastricht, bij wijze van spreken. Dat fysieke meetings blijven, staat voor mij vast. Maar dat diegenen die nu noodgedwongen digitaal moeten communiceren het blijven doen als deze tijd van forced isolation voorbij is; daarvan ben ik wel overtuigd.’ Om de contacten binnen de Lenzefamilie en met klanten zo goed mogelijk te houden, is het bedrijf actiever op social media dan ooit. In ‘Facts’n’Coffee’-posts worden weetjes uitgewisseld, in LinkedIn ‘Friday posts’ en podcasts laten experts van binnen en buiten hun licht schijnen over automatiseringskwesties én maatschappelijke thema’s, Lenze@home toont thuiswerksituaties. Verder organiseert Lenze op de eigen website digitale beurzen. ‘De Hannover Messe, verpakkingsbeurs Interpack, de Logimat in Stuttgart; allemaal geskipt of uitgesteld. Op het Indumation netwerk-event in Leuven, waaraan we drie weken geleden nog deelnamen, kwam slechts de helft van het verwachte publiek af. Het is nu wel de tijd je af te vragen: “Wat doen we wel en niet meer?” Deze coronacrisis leert ons dat het bottomline om de gezondheid en het welzijn van mensen gaat.’ En daar meent Lenze een bijdrage aan te kunnen leveren, ook al omdat veel voedselverwerkende bedrijven behoren tot de klantenkring. Begin mei introduceert Lenze op zijn website een nieuwe, efficiënte motorlijn die qua ontwerp compleet aan de nieuwe, aankomende ErP-richtlijnen

Operational excellence bij ’s werelds grootste achtbaan fabrikant Vekoma. Hoe ze het doen? Lees het op de achterpagina

april 2020 2

Maak het met Isah.

voldoet, claimt Vissers, waarbij ErP staat voor Energy related Products. Vooruitlopend daarop geeft hij nu nog niet de details, behalve dan dat die lijn de ‘m550-serie’ heet en vanuit eigen ontwikkeling wordt geproduceerd. ‘Daarin ging het erom uit te vogelen of we met technologieën die wij in huis hebben de aandrijftrein totaal anders, vernieuwend kunnen aanvliegen’, zegt hij. ‘Tegelijk hiermee integreren we deze in onze Easy System Designer en Drive Solution

Designer-tool met bestaande technologie in het proces. Wie zich inschrijft voor onze ‘beurs’ of ‘webtalks’ krijgt een gratis kaartje dat toegang geeft tot onze ‘stand’; daar kun je dan virtueel rondlopen en digitaal in gesprek gaan met ons.’ Dat alles om (potentiële) klanten te ondersteunen om de coronacrisis te overleven, of liever: er juist beter uit te komen. Of dat lukt, weten we later, waarin misschien wel een andere etiquette geldt. ‘Als wij elkaar over drie maanden weer eens tegenkomen, schudden we dan nog de hand?’ www.lenze.com

DE TIEN AI-GEBODEN Kunstmatige intelligente (AI) en machine learning komen steeds dichterbij, ook voor bedrijven in de (maak)industrie. Met de data uit de processen en de productie slimmer en goedkoper werken, dat wil natuurlijk elke ondernemer. Maar hoe begin je daarmee? Waar moet je op letten, en hoe breng je de verschillende disciplines binnen je onderneming op een goede manier bij elkaar? DEUS is een jong Nederlands bedrijf, dat antwoord probeert te geven op dergelijke vragen. Het deed onderzoek bij een aantal Nathalie Post: ‘We brengen in kaart wat de succesfactoren van machine learning zijn.’ Foto: DEUS grote (Nederlandse) bedrijven, die zich al langere tijd met AI en machine learning bezighouden – manier kunt insteken. We proberen waaronder TomTom, DSM en Shell. in kaart te brengen wat de succesDie vraaggesprekken leidden tot een factoren zijn en hoe Nederlandse boekje met tien inzichten, door bedrijven daarvan kunnen leren. Het DEUS met een knipoog ‘De 10 gebo- ontbreekt vaak nog aan een goed den’ genoemd. Elk van die inzichten beeld van het totale plaatje van eerste (zoals: zorg voor een interdiscipliidee tot complete uitwerking. Eén naire omgeving, ga samenwerkingsvan de grote uitdagingen is de vraag verbanden aan, train je mensen hoe een bedrijf de verschillende goed) is gekoppeld aan de concrete disciplines bij elkaar brengt en op ervaringen van één van de deelneeen goede manier laat samenwerken. mende bedrijven, en bevat praktiHet onderzoek moet daar verstansche tips. Het Engelstalige boekje is dige antwoorden op geven.’ – gratis – te downloaden op de Voor wie zijn de uitkomsten van dit website van DEUS. onderzoek – die Post ergens rond of Het bedrijf – gestart begin dit jaar – vlak na de zomer verwacht – interesgaat op dit moment nog een stap sant? ‘Voor alle bedrijven die veel verder: ‘We doen nu onderzoek bij data verzamelen tijdens het producgrote ondernemingen die voorop tieproces, maar die nog niet goed lopen met AI in de Verenigde Staten weten wat je daarmee kunt. Want en Israël’, zegt Nathalie Post, head of aan data alleen heb je niets. Je moet strategy bij DEUS. Namen mag ze er als onderneming voor zorgen dat helaas niet noemen, maar het gaat die data meerwaarde opleveren. En om grote techbedrijven, onder dus wil je weten hoe je die gegevens andere in Silicon Valley. ‘Aan de hand kunt en moet inzetten om het proces van die gesprekken willen we meer te optimaliseren. We willen graag inzicht krijgen hoe je als bedrijf handvatten.’ machine learning op een praktische www.deus.ai/10-commandments

25-03-2020 10:29

IDEEËNGENERATOR MOET KOPPELING LEGGEN TUSSEN SMART MAINTENANCE EN DUURZAAMHEID De smart industry draait om slimme producten, slimme processen én slimme businessmodellen. Helemaal ‘smart’ wordt het als die worden ingezet om maatschappelijke uitdagingen zoals de verduurzaming op te pakken. Zo verdiept Egbert-Jan Sol, cto TNO Industrie en programmadirecteur Smart Industry, zich al geruime tijd in het probleem van de schaarser wordende grondstoffen. Efficiënter gebruik is mogelijk, bijvoorbeeld door verlenging van de levensduur van de machines en installaties waarin ze zijn verwerkt en uiteindelijk ook het hergebruik ervan. Predictive maintenance, gebaseerd op big data die met sensoren uit de assets worden gehaald, is een van de recepten. De bouwers van die machines en installaties, of gespecialiseerde dienstverleners, kunnen daarvoor nieuwe diensten en businessmodellen ontwikkelen – onder de noemer servitization. Denk aan het betalen voor beschikbaarheid of gebruik, in plaats van betalen voor eigendom. Als het eigendom bij de bouwer blijft, maakt dat revisie of hergebruik eenvoudiger. Zo ligt een circulair businessmodel in het verschiet. Sol opperde om het onderwerp in te brengen in de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) van onderzoeksfinancier NWO waarvoor inmiddels 25 ‘routes’ gedefinieerd zijn. Meerdere daarvan bieden aanknopingspunten: naast Smart Industry en Circulaire Economie is dat ook Logistiek en Transport in een energieke, innovatieve en duurzame samenleving. Bij een onderzoeksagenda hoort natuurlijk financiering; de belangrijkste regeling is ‘Onderzoek op Routes door Consortia’. Dat gaat om serieus geld, van een half tot tien miljoen euro, voor grote, meerjarige programma’s. Om daarvoor een goed doordacht en breed gedragen voorstel te genereren, kan eerst een tussenstap worden gezet met de NWA Ideeëngenerator. Die ‘moedigt out-of-thebox denkers aan creatieve, spannende en innovatieve onderzoeksideeën in de praktijk te brengen die relevant zijn voor het NWA-program-

ma’. Voor een goed idee is 50.000 euro weggelegd. Een tweetrapsraket dus. Trap 1 is het indienen van een voorstel voor de NWA Ideeëngenerator. Wordt dat gehonoreerd, dan volgt stap 2: met het toegekende geld een voorstel voor een groot meerjarig NWA-onderzoeksproject indienen bij de Nationale Wetenschapsagenda. Sols idee bleef enige tijd liggen, totdat Ed Nijssen het oppakte. De hoogleraar technologiemarketing aan de TU Eindhoven doet al langer onderzoek naar servitization en communiceert daarover met de industrie, onder meer via rondetafelsessies met Link Magazine. Hij heeft nu een voorstel geformuleerd waar dergelijke rondetafelsessies en ook een survey onder industriële bedrijven deel van uitmaken. ‘In de smart industry community is er wel consensus over de stappen van smart maintenance naar servitization naar duurzame business. De vraag is hoe die stappen het beste gezet kunnen worden. En zijn er misschien nog andere (mogelijk betere) routes naar duurzaamheid? Wat is uiteindelijk nodig voor de transformatie naar een circulaire economie? De Ideeëngenerator kan een eerste aanzet tot beantwoording geven.’ Voor dat idee is inmiddels de nodige support, onder meer van ondernemersorganisatie voor de technologische industrie FME en het World Class Maintenance netwerk. TNO doet mee en Link Magazine stelt zijn netwerk open, bijvoorbeeld voor het uitvoeren van een survey onder de lezers van Link met de vraag waar zij kansen zien liggen. Voor het ter perse gaan van deze Link waren Nijssen en Sol nog bezig het voorstel voor de NWA Ideeëngenerator (‘trap 1’) verder uit te werken en er kernpartners bij te betrekken. Volgens de vanwege de coronacrisis al opgeschoven planning komt er na indiening en beoordeling uiterlijk begin juli bericht over de honorering van ingediende ideeën. Wordt vervolgd. www.wetenschapsagenda.nl, www.tno.nl, www.tue.nl

FAULHABER toepassingen

Dynamiek en kracht. Een kwestie van technologie. Met FAULHABER aandrijfsystemen voor protheses verlegt u de grenzen voor mensen met een handicap. faulhaber.com/bxt/nl

WE CREATE MOTION

april 2020

OF, EN ZO JA WANNEER, WORDEN TECHNOLOGIEËN ALS AI, 3D-PRINTING EN AR/VR ECHT MATURE?

THEMA

INSTAPPEN OF (NOG) NIET?

GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?)

We leven in een tijd van extreme disruptie. Zowat elke technologie die een rol kan spelen in de coronavirusbestrijding wordt in sneltreinvaart volwassen. Dankzij ongekende een-

wingen soms maar langzaam te gaan. Bonds-

Als je middenin de industrie zit, lijken vernieu-

dracht en toewijding in toeleverketens krijgen die in no-time een gerespecteerde plek in de markt. Maar toch, zoals alle innovaties volgen ook deze de bekende Gartner hype cycle. De vraag is dan: wat precies bepaalt het tempo? In dit artikel komt een aantal technologieën aan bod die een grote impact (kunnen) hebben op de industrie. Wanneer zijn artificiële intelligentie, cloud computing en 3D-printing echt mature en komt AR/VR ooit zover? Het instapmoment hangt voor ondernemers van tal van factoren af.

kanselier Merkel lanceerde Industrie 4.0 alweer zeven jaar geleden, maar de heuse digital factories zijn nog schaars. De belangstelling binnen het mkb voor voorwaardelijke technologieën als IIoT en digital twin is tanende en volwassen worden vergt nog jaren, bevestigt Gartner. Anderzijds is 3D-printing in menig bedrijf een serieuze productietechnologie geworden en de business cloud een vanzelf-

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

ilbert van der Heiden is een van de 2000 analisten over wie Gartner wereldwijd beschikt. Hij heeft zich gespecialiseerd in innovaties op het gebied van application services, on prem, hosted, cloud en as-a-service. Hij plaatst aan de hand van vragen die hij krijgt van klanten – leveranciers en gebruikers – een nieuwe applicatie op de hype cycle. Voorts gebruikt hij interactions, data over bijvoorbeeld het aantal vragen dat is gesteld over een specifieke applicatie en de aard van die vragen. Ook voert hij onder gebruikers en leveranciers surveys uit, lijsten van maximaal twaalf vragen. Ten slotte benut hij de informatie die de sentimentmanagers van Gartner hem desgevraagd verstrekken over het sentiment rond een applicatie en de ontwikkeling daarin over het afgelopen jaar.

NIET WAARMAKEN

sprekendheid. In dit thema beschouwen we

De scherpe piek in het typische golfpatroon van de hype cycle-lijn wordt bepaald door gewekte verwachtingen van een product of (IT-)dienst, die vervolgens niet kunnen worden waargemaakt. ‘Verwachtingen zijn veelal gebaseerd op beperkte ervaringen’, weet Van der Heiden. ‘Als die positief zijn, groeit de behoefte aan zo’n dienst of product. Gaat de groei harder dan de capaciteit van het op dat moment nog beperkte aantal leveranciers, dan stijgt de kans dat er zaken misgaan. Er ontstaan fouten in het product, klanten moeten langer wachten dan is toegezegd, er zijn onvoldoende gekwalificeerde medewerkers voor de implementatie. Daarnaast zijn er producten of diensten die initieel veel beloften hebben gecreëerd, maar die in de praktijk niet waarmaken. In beide gevallen raakt de innovatie in een val, in de trough of disillusionment. Voordat het zover is, hebben echter vaak al meerdere leveranciers geconcludeerd dat het product of de dienst commercieel interessant is en nemen het in hun aanbod op. In de overtuiging dat zij de innovatie wél betrouwbaar en schaalbaar kunnen leveren, zodat de vraag weer aantrekt. Wat vaak ook gebeurt.’

een reeks voor de industrie (in potentie)

TEMPO VERSCHILT STERK

Het tempo waarmee een innovatie over de hype cycle gaat, kan per land verschillen: ‘China was een volger in de adoptie van traditionele productietechnologieën, maar is snel met digitale technologieën als cloud en 5G’, constateert analist Gilbert van der Heiden. Foto: Gartner

april 2020

Het karakter van de markt en van het product bepalen het tempo waarin innovaties zich over de hype cycle-lijn bewegen. ‘Is de concurrentie groot dan nemen leveranciers van een technologie meer risico. Dan wordt bijvoorbeeld een nieuwe app, waarmee je je kunt onderscheiden in de markt, eerder toegepast. Maar op sterk gereguleerde markten, zoals de medisch-technologische, adopteren leveranciers en gebruikers innovaties normaal gesproken bedachtzamer en langzamer. Grote oem’ers kunnen met hun marktcommunicatie en schaalbare productiecapaciteit innovaties sneller ‘hypen’. Zonder dat gaat het vaak trager. Crowdsourcing bijvoorbeeld zit al lang op de weg omhoog. De verwachtingen ervan nemen maar langzaam toe, min of meer in het tempo waarin kwaliteit en kwantiteit van het aanbod toenemen.’ Ook ziet Van der Heiden dat het tempo

belangrijke technologieën. We beantwoorden aan de hand van gesprekken met mensen uit het veld de vraag waarom die ene applicatie nu al mature is, terwijl die andere volkomen uit de gratie is geraakt en het afwachten is of het er ooit nog goed mee komt.

• ‘De toepassing van intelligentie in producten en diensten zal verder toenemen in elke industrie, inclusief de hightech.’ • ‘Bewustwording en kennisdeling is een eerste stap in de adaptatie van AI.’ • ‘Servitization zal de komende jaren een driver zijn voor ambient intelligence-toepassingen.’ • ‘Producten controleren op een scheef zittend etiket kan ook zonder AI.’

per land kan verschillen: ‘China was een volger in de adoptie van traditionele productietechnologieën, maar is snel met de toepassing van digitale technologieën als cloud en 5G.’

NAAR DE CLOUD Cloud, 3D-printers, cobots… De technologieën die Gartner tien jaar geleden nog duidde als hypes, zijn bij Connect Group misschien nog niet ‘standaard’, maar worden wel als volwassen gezien – rijp om te worden toegepast, aldus Ron van Gils, businessunitmanager van de Veldhovense vestiging van de fabrikant van printed circuit board assemblies (pcba’s), modules en kabelbomen. ‘Die nieuwe productietechnologieën zien wij zeker niet meer als hypes, maar als noodzakelijke middelen om de kosten en kwaliteit van onze productie beheersbaar te houden.’ Zo staan werkinstructies van complexe samenstellingen inmiddels niet meer op papier maar op

een iPad; de operator kan inzoomen als hij meer details nodig heeft. ‘Medewerkers werken altijd met de laatste instructies die via wifi van onze server komen. Alleen de complexe samenstellingen worden digitaal aangeboden, de rest staat nog op papier. De overgang naar digitaal heeft tijd nodig, want we hebben ontzettend veel verschillende producten en liefst 1.600 mensen die de productiestappen uitvoeren.’ De instructies staan nog niet in de cloud. ‘Ons netwerk komt daar meer en meer in terecht, maar wanneer alles erin zit, durf ik niet te voorspellen. Ons MRP (Manufacturing Resource Planning, red.) draait op SAP. Zodra die naar de cloud gaat, gaat een heel groot deel over.’

KLEINE SERIES NOG HANDMATIG Connect digitaliseert niet alleen de informatiestromen, ook staan intussen op meerdere productielocaties 3D-printers, om kleine onderdelen of productietools te maken. En steeds meer repetitief werk wordt geautomatiseerd, ook met cobots. Van Gils: ‘Wanneer en in welke processen we nieuwe technologie implementeren, hangt sterk af van het product, het ontwerp en de aantallen. Voor hoogvolume producten, zoals pcba’s en kabels voor de automotive, is de automatisering al ver doorgevoerd. Maar we maken ook heel veel kleine series. Veel van die werkzaamheden zijn nog niet goed te automatiseren; die voeren we handmatig uit, maar efficiënt, snel, tegen relatief lage kosten en met een geringe investering. Zodra volumes toenemen, zullen we waar mogelijk ook dat werk met de nieuwe technologieën automatiseren.’

AI: STAP VOOR STAP Ook artificiële intelligentie (AI) lijkt voor de industrie geen hype meer, maar volwassen is ze ook nog niet. Toepassingen blijven vooralsnog veelal op pilotniveau hangen, vertelt Martijn Elkink, business operations manager van Singa, een Achterhoeks ingenieursbureau dat industriële klanten helpt bij het toepassen van AI in hun processen. ‘Het is technisch al mogelijk om op basis van data-analyse en AI de instellingen van machines in de installed base te optimaliseren, volledig automatisch. Het systeem leert dan van de productiefouten die de machine maakt en vertaalt dat naar verbeterde instellingen: daardoor is er minder stilstand en een hogere productie en rendement. Voor eindklanten is het vaak nog wel een stap om de machinebouwer die data te verschaffen. Zo’n traject moet je stap voor stap met hen doorlopen. Eerst offline machinedata verzamelen, dan analyseren en aan de hand daarvan je klant suggesties doen voor het beter instellen van zijn machine. Je moet eerst vertrouwen winnen, pas daarna kun je de stap zetten naar het online vergaren en geautomatiseerd optimaliseren. En pas weer daarna kun je voor die service geld vragen en een verdienmodel creëren.’

Illustratie: Josje van Koppen

HERKENNEN WAT OKÉ IS

STRATEGISCH ACTIEPLAN AI

Het gebruik in de industrie van AI voor kwaliteitscontrole ‘neemt een vlucht’, formuleert Elkink. ‘We gebruiken voor die toepassing veelal machine vision in combinatie met de AI-vorm deep learning. We trainen een neuraal netwerk in het herkennen welk product in orde is en welk niet. Het doel is een zelflerend kwaliteitscontrolesysteem te realiseren dat zeer nauwkeurig en snel complexe controles kan uitvoeren. Zo hebben wij een klant die machines maakt die met heet water onkruid verdelgen. Vision en deep learning wordt toegepast om verschillende typen onkruid te herkennen en te bepalen hoeveel water nodig is voor de bestrijding. Hoe groter de dataset, hoe nauwkeuriger en efficiënter de machine onkruid kan bestrijden.’ Het uitrollen van deze vorm van AI stuit vaak op het ontbreken van goed gelabelde datasets. ‘De grote bedrijven beschikken daar dikwijls wel over en draaien pilots om goed in beeld te krijgen hoe en waar de technologie de meeste toegevoegde waarde oplevert. Mkb’ers zitten nog in de oriëntatiefase en kloppen om die reden bij ons aan.’ Ook komt Elkink bedrijven tegen die overwegen deep learning in te zetten voor kwaliteitscontrole waar dat helemaal niet nodig is. ‘Producten controleren op een scheef zittend etiket kan ook zonder AI.’

Alles overziend verwacht Elkink dat AI de komende vijf jaar een volwassen plek krijgt in de industrie. Ter stimulatie lanceerde FME – samen met een kerngroep van onderwijsinstellingen en bedrijven als ASML, NXP, Philips en ook Singa – een landelijk AI-platform en werd een Strategisch Actieplan AI opgesteld. Een eerste stap is dat de Nederlandse AI Coalitie, waar Singa eveneens deel van uitmaakt, workshops voor industriële ondernemers verzorgt. ‘Om de ondernemers duidelijk te maken welke kansen AI hun bedrijf kan bieden. Bewustwording en kennisdeling is een eerste stap.’ Het actieplan maakt onderdeel uit van het Smart Industry-programma.

NOG IN HET STEILE DEEL: AMI Hebben cloud computing en 3D-printing hun weg naar menig industrieel bedrijf inmiddels wel gevonden, andere technologieën zitten nog in het steil oplopende deel van de hype cycle. Zoals ambient intelligence (AmI): intelligentie in systemen die met sensors data uit een omgeving halen (sense). Aan de hand daarvan stellen intelligente modellen bepaalde diagnoses (think), waarna – allemaal volautomatisch – actie (act) wordt ondernomen om die omgeving aan te passen. LEES VERDER OP PAGINA 17

april 2020

creating machines together

together we create the best industrialized mechatronic solutions

www.m-t-a.nl

THEMA GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?) VERVOLG VAN PAGINA 15

Een klassieke thermostaat is geen vorm van ambient intelligence. Een systeem dat in een ruimte de temperatuur afstemt op de persoonlijke voorkeuren van de bewoner, dat ziet dat die maar een kwartiertje blijft en zo energiekosten bespaart, is dat wel. AmI is een ‘onzichtbare’ technologie, waarin drie andere technologieën samenkomen: IoT-sensortechnologie, cloud computing en AI.

DATA CORRELEREN Qua maturiteit is AmI minder ver dan die drie andere, maar er is belangstelling voor, constateert Wouter Teeuw, lector ambient intelligence aan Saxion Hogeschool in Enschede. ‘Wij krijgen veel vragen van ondernemers die in hun processen data kunnen vergaren, maar niet goed weten hoe ze daarmee iets zinnigs kunnen doen. Wij hebben projecten lopen waarin machines met ambient intelligence de kwaliteit van producten monitoren en verbeteren. Projecten met bedrijven als Scania, Bronkhorst, Pentus Moulding, Euromolding, Thales, MPM en Nijhuis Water Technology. Voor Scania werken we aan het monitoren van de onderhoudsstatus van de carriers die de trucks-in-aanbouw over de productielijn vervoeren. Door data uit het carrier-systeem te correleren aan storingsmeldingen wordt geprobeerd uitval te voorspellen en te voorkomen.’

DE HYPE CYCLE: WAAR LEVENSCYCLUSFASE EN MARKTVERWACHTINGEN ELKAAR ONTMOETEN Gartner ontwikkelt jaarlijks ruim honderd hype cycles voor verschillende technologische domeinen, om klanten inzicht te geven in het huidige maturity-niveau en toekomstig potentieel van innovaties die voor hun sector relevant zijn. Wáár een innovatie een plek krijgt op de hype cycle, wordt bepaald aan de hand van enerzijds marktsignalen die iets zeggen over het verwachtingsniveau (expectations, verticale as) en anderzijds de tijd (time, horizontale as) die verstrijkt op weg naar maturity. Horizontaal is de hype cycle onderverdeeld in vijf stadia. De eerste, Innovation Trigger, markeert een periode van snel toenemende belangstelling voor de innovatie. Gedurende de Peak of Inflated Expectations krijgt de innovatie veel media-aandacht, afficheren ondernemingen zich er graag mee en willen investeerders die in hun portfolio. Tijdens de Trough of Disillusionment melden media meer negatieve ervaringen en

SERVITIZATION ALS DRIVER

AR/VR: VOORAL EXPERIMENTEEL

Maar het zijn dus wel allemaal nog pilots van Teeuws lectoraat, of afstudeerprojecten van studenten. Buiten de maakindustrie ziet hij al tal van commerciële toepassingen van AmI. ‘Als ik morgenochtend in mijn auto stap, geeft Google Maps automatisch aan hoelang ik er over doe om naar Enschede te rijden. Maar op vrijdag doet het

Ook augmented en virtual reality en de gecombineerde vorm – mixed reality – hebben nog tijd nodig om volwassen te worden. Volgens Gartner zijn ze dat op korte termijn, maar Christian Suurmeijer vindt dat nog wat te optimistisch. Zijn bedrijf, de Almelose vestiging van het Amerikaanse Benchmark ontwikkelaar/producent van machines, apparaten en modules voor de industrial, medical en avionics markt, gebruikt die technologie in de eigen processen en in producten voor klanten. Vooral in het reviewen van het design van machines die te duur of te groot zijn voor 3D-printen, wordt nu af en toe mixed reality gebruikt. Maar op andere vlakken wordt er vooralsnog alleen geëxperimenteerd, zo maakt de innovation consultant duidelijk.

‘ER ZIJN PRODUCTEN OF DIENSTEN DIE INITIEEL VEEL BELOFTEN HEBBEN GECREËERD, MAAR DIE IN DE PRAKTIJK NIET WAARMAKEN’

systeem dat niet, omdat het weet dat ik dan elders werk. Social media weten je interesses te achterhalen en reageren daarop met een gepersonaliseerd aanbod.’ Servitization zal de komende jaren een driver zijn voor ambient intelligence-toepassingen in de industrie. ‘En natuurlijk ook andersom: door die technologie komen dergelijke businessmodellen van de grond. Multinationals zullen een impuls geven. Maar ook innovatieve start-ups. Ik ken een die geuren op de markt brengt om koopgedrag of reinheid te stimuleren, of vandalisme te ontmoedigen. Onzichtbaar. Als je daar AI aan hangt, is dat ook een vorm van ambient intelligence.’

INSTRUEREN OPERATORS ‘Wij zouden AR/VR graag toepassen voor het instrueren van onze assemblage-operators. Nu lezen ze op schermen de instructies, interpreteren die en gaan dan zoeken naar waar in het werkstuk ze die moeten toepassen. Dat is erg foutgevoelig. De elektronica die we maken kan gelukkig heel goed en snel getest worden, maar voor de mechanica ligt dat veel lastiger. Het zou mooi zijn

raakt de innovatie bij leveranciers en gebruikers snel in diskrediet. Tijdens de Slope of Enlightenment wint ze weer aan populariteit, maar nu op een meer solide basis: eerder opgedane ervaringen zijn vertaald in verbeteringen van de innovatie en het productieproces. Het Plateau of Productivity, ten slotte, markeert de periode waarin de innovatie geaccepteerd is en breed wordt toegepast.

als er een systeem zou komen dat de operator uitrust met een Hololens (de mixed reality-bril van Microsoft, red.). Die hem, via een informatielaag over de realiteit heen, wijst waar hij die schroef moet plaatsen en waarschuwt als hij er een vergeet. Dat zou in de assemblage veel tijd en geld besparen. Maar zover zijn we nog niet’, aldus Suurmeijer. ‘Alle achterliggende bedrijfssystemen met tpd-data (technical product documentation, red.) omzetten naar het gewenste AR/VR-format, zodanig dat instructies snel geprogrammeerd en wijzigingen snel doorgezet kunnen worden, is vooral een uitdaging.’

HOLO-HELMET-PLATFORM Ook voor applicaties die Benchmark voor klanten ontwikkelt en bouwt, kan AR/VR veel toegevoegde waarde bieden, is zijn overtuiging. ‘Wij engineeren en produceren hier bijvoorbeeld allerhande meetinstrumenten. Als je die, in plaats van met een touchscreen, zou kunnen uitrusten met een AR/VR-systeem dan kan de meetkundige in het veld in één oogopslag de te meten objecten én de meetresultaten zien.’ Voor zo’n toepassing verwacht Suurmeijer met de Hololens 2 een behoorlijke stap te kunnen zetten. ‘Wij hebben die meetapplicatie met de eerste versie Hololens wel uitgetest, maar stuitten toen op nogal wat kinderziekten. Die zullen er in de opvolger wel uit zijn.’ Anticiperend daarop heeft Benchmark een Holohelmet-platform ontwikkeld: een helm voorzien van allerlei sensoren die als add-on van de Hololens 2 kan dienen. ‘Je zou bijvoorbeeld een therLEES VERDER OP PAGINA 18

april 2020

THEMA GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?) VERVOLG VAN PAGINA 17

mal imager in de helm kunnen integreren, zodat de gebruiker heel gemakkelijk allerlei warmtebronnen om hem heen kan detecteren. Dat had nu, bij het controleren van mensen op coronabesmetting, misschien een uitkomst kunnen zijn.’

RISICO’S DELEN Maar zulke toepassingen zijn in de eerste plaats afhankelijk van het op de markt komen van die Hololens 2. Volgens Suurmeijer een zeer complex apparaat en de grootste r&d-investering in de historie van Microsoft. ‘Komt die breed beschikbaar, naar verwachting eind dit jaar, dan hebben wij al gauw nog een jaar nodig voordat er een commercieel product is. En daar moet dan een klant voor zijn. Dit type innovaties ontwikkelen wij samen met de klant om de risico’s te delen.’ Voor de medisch-technologische sector, waarvoor Benchmark ook werkt, staan Suurmeijer fascinerende toepassingen voor ogen, maar die vragen nog meer geduld: ‘Bijvoorbeeld in de operatiekamer waar de chirurg met AR/VR, gevoed met MRI-beelden, in het lichaam van de patiënt kan kijken en zo heel nauwkeurig invasieve chirurgie kan uitvoeren. Maar voordat zo’n applicatie de markt bereikt, zijn we zeker vijf jaar verder.’

FOUT VOORSPELLEN? De geluiden van experts uit het veld maken duidelijk dat de tijd tot volwassenheid van innova-

april 2020

ties soms anders ingeschat wordt dan door Gartner. Fout voorspellen doen ze bij Gartner echter nauwelijks, stelt analist Gilbert van der Heiden. ‘Wij geven bij het opstellen van een innovatieprofiel aan hoeveel jaar die nodig heeft om mature te worden, waarbij we heel goed specificeren waarom we dat denken. Die voorspelling stellen we elk jaar bij. Dus compleet ernaast zitten we zelden.’ Toch is hij al een paar keer verrast, door technologieën die niet in het hart van zijn expertiseveld liggen. ‘Het gebruik van 3D-printing in de industrie is bijvoorbeeld veel sneller gegaan dan ik had verwacht. Bij artificiële intelligentie in diensten daarentegen, gaat het langzamer dan je zou denken op basis van de interesse van eindgebruikersorganisaties en de investeringen van leveranciers. Niettemin zal de toepassing van intelligentie in producten en diensten verder toenemen in elke industrie, inclusief de hightech. Van patroonherkenning en geautomatiseerde response, zoals veel robotic process automation, tot holistische analyse en het voorspellen van gedrag – predictive analytics – in combinatie met machine learning voor preventief onderhoud van apparatuur. Daarnaast zal deze intelligentie steeds meer ingebakken worden in producten van allerlei formaten die onafhankelijk of in relatie tot elkaar kunnen interacteren met de omgeving en zich aanpassen – zoals de zelfrijdende auto’s die we al kennen en die straks gemeengoed zijn.’

Servitization zal de komende jaren een driver zijn voor ambient intelligencetoepassingen in de industrie. ‘En natuurlijk ook andersom’, verwacht lector Wouter van Teeuw van Saxion. Foto: Com-magz

• www.gartner.com • www.connectgroup.com • www.saxion.nl/onderzoek/smart-industry/ ambient-intelligence • www.bench.com/almelo-the-netherlands

Wij zijn Nidec Netherlands Uw partner in aandrijven en besturen

SOFTSTARTERS FREQUENTIE REGELAARS GELIJKSTROOM REGELAARS

SERVOREGELAARS

GENERATOREN AC MOTOREN

MOTOR REDUCTOREN

PROJECTEN

Nidec Netherlands! Nidec is wereldleider in de productie van elektromotoren, generatoren en frequentieregelaars. Innovatie is ons dagelijks werk. Onze mensen brengen u verder met frisse, vernieuwende ideeÃ«n. Neem contact met ons op over uw aandrijfvraagstuk.

THEMA GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?)

UIT DE WOLKEN, TERUG NAAR HUIS – MET HYBRIDE OPLOSSINGEN

EDGE COMPUTING 2.0 Het werd een hype, edge computing, maar in feite deden bedrijven daar natuurlijk al aan: in eigen huis data bewerken en opslaan, voor proces- en bedrijfsbesturing. Toen verscheen de cloud en verschoven ze massaal hun rekenwerk en dataopslag naar datacentra ver weg. Maar intussen keren ze op hun schreden terug. Voor het besturen van (tijd)kritische processen is de cloud te ver weg en de veiligheid niet te garanderen. Het kan allemaal slimmer en efficiënter met edge computing 2.0 en hybride cloud-edge-oplossingen. De spullen zijn er nu voor, zeggen de leveranciers. Nu de klandizie nog.

André Hiddink, productmanager IT bij Rittal Nederland: ‘Ja, iedereen was doorgeslagen richting de cloud. Daar komen ze nu weer op terug.’ Foto: Rittal

DOOR HANS VAN EERDEN

e cloud is het hart van de digitale communicatie-infrastructuur, letterlijk en figuurlijk ver weg. De ‘edge’ is juist de rand, waar mensen en organisaties met het netwerk verbinding leggen, dus letterlijk en figuurlijk dicht bij huis. ‘Ja, iedereen was doorgeslagen richting de cloud. Nu komen ze daar veelal weer op terug.’ Dat zegt André Hiddink, productmanager IT bij Rittal Nederland in Zevenaar. Rittal levert systemen voor behuizing, stroomverdeling, koeling en monitoring voor de IT (computerruimtes en datacenters) en de industrie (besturingskasten).

MICRO-DATACENTERS ‘Toen de cloud een jaar of acht geleden opkwam, bestond er eerst scepsis over het buiten de deur plaatsen van de IT-gegevens, maar de cloud heeft zich bewezen met een enorm goede infrastructuur en beschikbaarheid. De impact van de data die worden gegenereerd, is echter sterk gegroeid en de cloud kan daar slechts tot op zekere hoogte invulling aan geven. Als data het beleid van een

april 2020

bedrijf bepalen, is het dan handig om alle data in de cloud te hebben? Bedrijven zoeken nu driftig een evenwicht: wat kan in de cloud en wat houden ze thuis? De cloud is generiek, maar wil je iets specifieks, zoals high-end procescalculaties, dan kun je dat toch beter in eigen huis doen.’ Omdat industriële processen of medische operaties realtime moeten worden bestuurd, dus zonder de latency (vertraging) die een verbinding met de cloud altijd oplevert. Of omdat de security van medische gegevens (patiëntendossiers) of financiële data in de cloud en tijdens communicatie over het netwerk toch onvoldoende gegarandeerd lijkt te zijn. Veel gaat alsnog naar de cloud, dus de eigen hardwarebehoefte (in afzonderlijke IT-ruimtes) kan met wel 70 procent afnemen, schat Hiddink. Rittal speelt er op in met hybride cloudoplossingen, waar microdatacenters bij horen. ‘Dat zijn compacte, gesloten behuizingen met efficiënte koeling, noodstroomvoorziening, blussing en monitoring, en ook nog eens geluidsisolerend. Daarmee kunnen bedrijven hun IT-infrastructuur flexibel inrichten en hoeven ze niet meer te investeren in die speciale IT-ruimtes. Zo gaan we naar een nieuwe edge.’

De SiteManager van B&R beveiligt onderhoud op afstand. Foto: B&R

kunnen voorbewerken) en Controlling (industriële plc’s). Die industriële plc’s communiceren met de werkvloer voor het bewaken van processen en met bovenliggende systemen als MES en ERP voor de werkvloeroverstijgende besturing in de cloud. Zo zijn edge computing en cloud computing geen concurrenten, stelt René Blaschke, productmanager voor industrieel IoT bij B&R. ‘Ze leven juist in symbiose met elkaar. In een internet of things (IoT) met miljoenen aansluitingen kan edge computing helpen om de complexiteit in de hand te houden.’ Daarbij verdwijnt volgens Blaschke het traditionele onderscheid tussen de IT en de OT. ‘Dat komt door de voortschrijdende digitalisering en de integratie van machines met connected sensoren en software.’

SECURITY-HUIVER

DECENTRALE INTELLIGENTIE

Het toenemende aanbod van intelligente edgeproducten helpt industriële mkb’ers, signaleert Tak. ‘Veel eindgebruikers staan nog wantrouwig tegenover de cloud. Ze kijken alleen naar hun interne bedrijfsvoering en willen met de buitenwereld slechts losse files delen. Willen ze in de toekomst toch verbinding met de cloud, dan kunnen wij met onze producten meegroeien in hun behoefte. Maar alles wat aan databewerking

Niet alleen voor de IT, ook voor de OT (operationele technologie) van de industrie bieden leveranciers steeds meer intelligente edge-producten. Zo introduceerde B&R vorig jaar compacte aandrijvingen met geïntegreerde versterker en besturing voor decentrale inzet, en krachtige industriële pc’s voor mobiele toepassingen. ‘Het zorgt ervoor dat centrale besturingskasten niet te groot worden en past in de voortschrijdende modularisering van machines en productielijnen. Die worden meer en meer opgebouwd uit standaardmodules die elk hun eigen intelligentie aan boord hebben, zodat de centrale besturingsopbouw en benodigde bekabeling bij assemblage beperkt blijven’, verklaart ceo Hans Wimmer. B&R levert edge-oplossingen op drie niveaus, vertelt Piet Tak, directeur van B&R Industriële Automatisering in Breda. Dat zijn Connect (i/o voor het oppikken van signalen uit al dan niet intelligente sensoren), Embedded (plc’s die data

Een hybride cloudoplossing van Rittal in de vorm van een microdatacenter met een compacte, gesloten behuizing. Foto: Rittal

in de edge gebeurt, bespaart op de kosten voor datatransmissie naar en dataopslag in de cloud.’ En wil een machinebouwer toch onderhoud op afstand aanbieden, dan heeft B&R daar ook een oplossing voor. ‘Dat is de SiteManager, een kleine box die naast de plc op de machine wordt geplaatst en met een firewall en digitale toegangs-

‘WIL JE IETS SPECIFIEKS, DAN KUN JE DAT TOCH BETER IN EIGEN HUIS DOEN’

2019 directeur van EPLAN Nederland en nu director cloud business op het Duitse hoofdkantoor van EPLAN. ‘Mijn visie is dat in de productie veel edge computing zal plaatsvinden, maar dat we in de voorafgaande engineeringfase naar cloud computing gaan. Omdat er in de productie wel altijd toegang tot engineeringinformatie nodig is, zal de informatie-uitwisseling tussen cloud en edge goed geregeld moeten zijn.’ EPLAN heeft een open cloud-engineeringplatform ontwikkeld, waarop het al een aantal EPLAN-apps aanbiedt. Het EPLAN Data Portal, dat al tien jaar bestaat, wordt erin geïntegreerd. In de toekomst kunnen ook andere engineering serviceproviders er hun apps aanbieden. Op dit moment heeft EPLAN een hybride oplossing, waarin het platform samenwerkt met on premise EPLAN-software die nog niet allemaal voor cloudgebruik geschikt is.

Piet Tak, directeur van B&R Industriële Automatisering: ‘Veel eindgebruikers staan nog wantrouwig tegenover de cloud.’ Foto: B&R

IN CONTROL sleutels voorkomt dat iemand ongeoorloofd op een machine kan inbellen. Die SiteManager is ook te gebruiken voor het veilig uitvoeren van software-updates.’ Uiteindelijk ontkomt ook de mkb’er volgens Tak niet aan de cloud. ‘Als je in een keten zit en waarde wilt toevoegen, moet je snel kunnen beslissen op basis van data die worden gedeeld.’

OPEN CLOUD-ENGINEERINGPLATFORM Als het aan EPLAN ligt, gaat software voor (elektrotechnische) engineering naar de cloud. Dat stelt Harold van Waardenburg, tot 1 oktober

‘Dat gaat wel komen. Onze klanten kunnen nu hun ontwerpen maken op hun eigen EPLANsysteem en die in de cloud delen met partners. Die kunnen de ontwerpen vervolgens in eigen huis bewerken en weer in de cloud plaatsen. Zo doen ze aan co-engineering. Klanten blijven in control over wat ze in een veilige omgeving willen delen en wat niet. Bijvoorbeeld anderen naar ontwerpen laten kijken zonder de onderliggende data te delen. Of snel deelschema’s, zoals voor een voedingscircuit of een motorschakeling, genereren vanuit online bibliotheken – als een laagdrempelige instap voor de automatisering

van engineering.’ De hybride oplossing is een tussenvorm, benadrukt Van Waardenburg. ‘Wij zijn klaar voor de cloud als de klant er klaar voor is.’ Software gaat dus – als het aan EPLAN ligt – naar de cloud, veel hardware blijft in de edge en wordt daar steeds intelligenter.

• www.rittal.nl • www.br-automation.com • www.eplan.nl

april 2020

THEMA GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?)

BEDRIJVEN ZIJN NOG VOORAL MET TESTWERK BEZIG

5G KAN OOK INDUSTRIE VERSNELLEN 5G is lang niet enkel een verhaal van snelle smartphones. De nieuwe generatie mobiel internet biedt een heel aantal kenmerken die digitalisering van de industrie kan versnellen. Zo kan het honderdduizenden IoT-devices op een plant met elkaar verbinden, zonder haperingen en meer dan dertig keer sneller dan 4G. De industrie is echter nog wat afhoudend. DOOR TOM CASSAUWERS

e raffinaderij van Shell in Rotterdam telt maar liefst 160.000 kilometer aan pijpleidingen. Indrukwekkend zou je zeggen, maar ook een nachtmerrie om te inspecteren. Daarom kijken ze nu naar 5G. Via supersnelle verbindingen, aangeleverd door KPN en Huawei, zenden ze videobeelden van inspectiecamera’s door naar de cloud. Daar sporen machine learning-algoritmen automatisch roestvlekken op en sturen onderhoudsteams de weg op om die te verhelpen. 5G is hot vandaag de dag. Het staat helemaal in de actualiteit, vanwege bezorgdheid over geopolitiek, gezondheid en antennes. Maar vaak wordt daarbij vergeten dat 5G minder een verhaal is van smartphones en consumenten en veel meer van grote bedrijven en industriële toepassingen. 5G verbindt dus de industrie en de economie, en biedt zo kansen, maar ook uitdagingen.

TU/e-hoogleraar Sonia Heemstra de Groot: ‘Industriële technologie heeft soms een levensduur van enkele decennia, dus als je investeert in een draadloze verbinding, dan doe je dat voor de lange termijn. De industrie is conservatiever dan de wereld van de draadloze communicatie.’ Foto: Bart van Overbeeke

DRIE GROTE VOORDELEN ‘Tot nu toe richtte mobiele communicatie zich vooral op telefoons’, begint Sonia Heemstra de Groot, hoogleraar aan de TU/e en directeur van het Centre for Wireless Technology. ‘Aanvankelijk ging dat bij systemen zoals 2G over het versturen van je stem. Maar vanaf 3G betrof dat ook mobiel internet. 5G heeft op zijn beurt kenmerken die vooral nuttig zijn voor bedrijfstoepassingen, onder andere voor de industrie.’ Zo biedt 5G drie grote voordelen, bovenop 4G, die Heemstra de Groot in een driehoek plaatst. ‘Ten eerste heb je hogere datasnelheden. Op pieken gaat dat tot 10 gigabit per seconde. Maar uiteindelijk zit dit in het verlengde van 4G. Ten tweede heb je de massive machine-type communications. Dat betekent dat je heel veel apparaatjes of IoT-devices via een 5G-netwerk kunt verbin-

april 2020

den, tot 1 miljoen per vierkante kilometer. Een derde pilaar heet ultra-reliable and lowlatency communications. Dat betekent dat een 5G-verbinding heel betrouwbaar moet zijn, en dus niet hapert, en dat het een geringe vertraging op het signaal heeft. We moeten gaan van ongeveer 30 milliseconden latency onder 4G naar 1 milliseconde onder 5G.’

INZETTEN OP 5G Die drie pilaren van 5G tonen onmiddellijk waar de kansen voor de industrie liggen, bijvoorbeeld voor videotoepassingen. ‘4G gaf ons te weinig capaciteit om videobeelden in voldoende hoge kwaliteit door te sturen om roest op te sporen’, stelt solutions director Jurjen Veldhuizen van Huawei over het project met Shell in Rotterdam. ‘Daarom gebruiken we in Rotterdam een 5Gnetwerk, en geen 4G.’ En ook de tweede en derde pilaar zullen in de toekomst cruciaal blijken in

industriële contexten. ‘Als je een kritisch industrieel proces wilt monitoren en besturen, zoals een robotarm die een erg precieze handeling moet uitvoeren, met precisie tot op de microseconde, dan wil je niet dat er vertraging op dat signaal zit. Maar je kunt ook massaal je fabriek verbinden met sensoren, en de hele productieketen volgen’, stelt Heemstra de Groot. 5G belooft zo de industrie helemaal te verbinden en digitaal te maken. En daarom zetten heel wat spelers er ook op in. In Duitsland kopen industriële bedrijven zoals Siemens en Bosch bijvoorbeeld draadloos spectrum, vroeger enkel het terrein van de grote mobiele providers. En ook in de Benelux dringt 5G door in de productieprocessen. In Rotterdam is er de Shell-raffinaderij. En in België gebruikt de fabriek van de Zweedse multinational Atlas Copco een 5G-ready netwerk om machines en autonome voertuigen draadloos te verbinden.

TESTBED

CONSERVATISME

Niettemin blijft het nog vaak bij testcases. In Nederland en België zijn 5G-netwerken nog niet publiek beschikbaar, en daarnaast moet de technologie erachter nog een ontwikkeling doormaken. Een nieuwe versie van de 5G-standaard, die deze zomer uitkomt, zal bijvoorbeeld pas de echt lage latencies laten zien. Bedrijven testen nu vooral uit welke toepassingen 5G mogelijk maakt. ‘We zijn net begonnen’, vertelt Jan-Willem Neggers, directeur van High Tech Campus Eindhoven, die recentelijk ook een broedplaats inhuldigde voor 5G. ‘Nu moeten we de use-cases oplijnen en uittesten. Daarom hebben we ook dit testbed opgericht, en het gaat direct snel. Ik denk dat we in de nabije toekomst ruimte tekortkomen in onze broedplaats.’ High Tech Campus Eindhoven werkt samen met de gemeente Eindhoven en bedrijven zoals Ericsson en Vodafone, om bedrijven te laten experimenteren met 5G, en te kijken waar het nuttig voor hen is. ‘De cases die we hier uittesten, gaan van autonome wagens tot drones’, vertelt Neggers. ‘Want die vereisen heel betrouwbare verbindingen met weinig vertraging. Maar hetzelfde principe geldt in de hightech industrie. ASML en Philips testen hier ook de productie van hightech hardware. Als je een YouTubefilmpje kijkt en er zit wat vertraging op, dan is er geen man overboord, maar wanneer je een kritiek productieproces verbindt, moet die connectie erg betrouwbaar zijn.’

Er zijn genoeg uitdagingen te overwinnen voordat 5G overal in het hightech ecosysteem doordringt. ‘De industriële wereld vertoont altijd een zekere terughoudenheid tegenover dit soort nieuwe technologie’, vertelt Heemstra de Groot. ‘Industriële technologie heeft soms een levensduur van enkele decennia, dus als je investeert in

latency nodig hebt, is 5G nuttig. Maar in overige gevallen werkt een ander netwerk even goed. Een sensor die elk halfuur kleine hoeveelheden data verstuurt, vereist bijvoorbeeld geen 5G.’

NEDERLAND ACHTEROP Niettemin voorziet 5G wel in een behoefte. ‘Wifi schiet vaak nog tekort in bedrijfscontexten’, vertelt Veldhuizen. ‘Er zijn gevallen bekend waarbij havenbedrijven investeren om kranen via wifi te verbinden, maar wanneer er dan een groot schip de haven binnenvaart, met een eigen wifi-netwerk, verstoort dit de verbinding. Daarnaast heeft 5G ook voordelen op het gebied van latency en betrouwbaarheid tegenover 4G.’ Er is dus nog werk aan de winkel, maar de toekomst in de industrie ziet er voor 5G veelbelovend uit. ‘Nederland loopt een beetje achter, maar in heel wat landen is 5G er al’, zegt Heemstra de Groot. ‘In de komende maanden tot jaren ga je de echte implementatie van deze systemen zien in de industriële wereld.’

‘WANNEER JE EEN KRITIEK PRODUCTIEPROCES VERBINDT, MOET DE CONNECTIE ERG BETROUWBAAR ZIJN’

• www.tue.nl • www.hightechcampus.nl • www.huawei.com

PHOENIX 6020 FIBERLASER Dynamisch lasersnijden op groot formaat

• • • • •

Hoge snijkwaliteit voor plaatdiktes tot 30 mm Beschikbaar in 3, 4, 6, 8 en 10 kW voor dynamisch snijwerk Zoomfunctie voor maximale snelheid en kwaliteit Plaatgroottes tot 6 x 2 m Tafelwisseltijd 48 seconden (2,5 ton)

BEND

Phoenix FL-6020 combineert hoge snijdynamiek met goede rentabiliteit. Deze snelle fiberlaser kan gekoppeld worden aan de nieuwste MOVit TAS automatisering voor nog meer productiviteit.

PUNCH

We help you bring bare metal to life: lvdgroup.com.

LASER

BRING BARE METAL TO LIFE

INTEGRATE

een draadloze verbinding, dan doe je dat voor de lange termijn. De industrie is conservatiever dan de wereld van de draadloze communicatie.’ Ook zijn concurrerende netwerken, zoals wifi of Sigfox, reeds aanwezig in de industrie. ‘Afhankelijk van de applicatie zul je 5G combineren met andere netwerken’, stelt Heemstra de Groot. ‘Als je een verbinding met hoge capaciteit of lage

SHEET METALWORKING, OUR PASSION, YOUR SOLUTION

april 2020

THEMA GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?)

SIEMENS DIGITAL INDUSTRIES WERKT MET KLANTEN EN PARTNERS AAN DIGITALISERING PRODUCTIE

EEN HOOG DOEL STELLEN, IN KLEINE STAPPEN ERNAAR TOE De hele wereld mag het hebben over smart industry. In de praktijk van alledag komen er nog steeds vooral klantorders binnen die niet per se met vergaande digitalisering in de industrie te maken hebben, is de ervaring van Siemens Digital Industries. Bedrijven hoeven ook niet meteen hun complete productieproces of de supply chain van voor tot achter op z’n kop te zetten. Als ze maar wel over digitalisering nadenken en daadwerkelijk beginnen. Samen met partners is Siemens steeds meer bij digitaliseringsprojecten betrokken.

Siemens maakt als strategiepartner deel uit van de driehoek producent-partner-Siemens. Technologisch kan er al heel veel of komt het er aan. Maar hechte samenwerking is nodig om te kijken naar de beste klantspecifieke oplossing. Foto’s: Siemens

vende kracht achter de digitale transformatie in de maak- en procesindustrieën’, meldt de website.

DOOR LUCY HOLL

iemens Digital Industries is onderdeel van het wereldwijd opererende technologieconcern Siemens, met zo’n 385.000 medewerkers actief in de sectoren industrie, infrastructuur, mobiliteit, energie en gezondheidszorg in circa 190 landen. In Nederland is de softwaretak (the virtual world) van Digital Industries onlangs verhuisd van Den Bosch naar Brainport Industries Campus in Eindhoven. De hardwaretak (the real world) zit in Den Haag. Al doet die tweedeling er in de praktijk voor de klanten weinig toe: zij komen met hun vragen en Siemens geeft daarop een integraal antwoord. Alles draait bij Siemens om het mee-realiseren van de digital enterprise van de klant: denk aan bedrijfsprocessen als r&d, ontwerp, protobouw en testen tot en met optimale productie en service. ‘In nauwe samenwerking met onze partners en klanten vormen we de drij-

april 2020

TRANSITIE Zitten we inderdaad in een grootschalige transitie? Dat nog niet helemaal. Een jaar of zeven geleden kwam bondskanselier Angela Merkel in Duitsland met haar Industrie 4.0-visie. Siemens is daar toen vrij snel op ingehaakt. Maar gelet op de vragen die Siemens nu krijgt, zijn dat verhoudingsgewijs nog maar weinig grote digitaliseringskwesties. Het is nog steeds meer van ‘Die plc is aan vervanging toe’, ‘De aandrijving moet anders’ of ‘Ik wil snel dit of dat product geleverd krijgen’. Bedrijven kijken toch nog vooral naar hun eigen, losstaande processen. De complete integratie binnenshuis en in de keten moet nog op gang komen. In sommige segmenten van de industrie worden absoluut stappen gezet. Neem een groot aantal hightech spelers in Brainport Eindhoven.

• De complete integratie van processen binnens-

huis en in de keten moet nog op gang komen. • De rol van de mens is en blijft essentieel. • Samenwerking producent-solution partner-

technologiepartner essentieel voor beste klantspecifieke oplossing. • Wie weet wat hij wil, kan daadwerkelijk stappen zetten. • Er is niet één antwoord of één manier bij digitaliseringsprocessen.

Siemens heeft daar momenteel de rol van consultant in een project waarin vier bedrijven werken aan een complex product voor de chipindustrie: online integratie en samenwerking zijn cruciaal om het voor elkaar te krijgen. Het is een samenspel van meerdere bedrijven. Siemens draagt eraan bij dat het geheel uiteindelijk werkt. Met zoiets als de volop gehypete digital twin is het hetzelfde verhaal: digital twins – het samenvoegen van de virtuele en de echte wereld – worden voorzichtig en nog maar op kleine schaal ingezet. Siemens gebruikt het zelf binnenshuis bijvoorbeeld om klantapplicaties te bouwen. Een voorbeeld zijn de robotiseringoplossingen voor de industrie zoals de Delta Picker, die inmiddels volledig virtueel ontwikkeld en gebouwd is. In een geheel andere sector, de tuinbouw, werkt Siemens aan een digital twin voor het optimaliseren van het gebruik van grondstoffen tijdens de teelt: veel technologische innovaties krijgen daarin een plek. Nog een voorbeeld: Siemens is sinds 2005 technologiepartner van Red Bull Racing, het F1-team van coureur Max Verstappen. De afgelopen jaren zijn de eigenschappen van de raceauto sterk geëvolueerd. Wekelijks vinden er aan de auto honderden designaanpassingen plaats. Dag in, dag uit worden data uit tientallen componenten omgezet in informatie met als doel Verstappen wereldkampioen te maken. Zo veel aanpassingen zouden zonder de door Siemens ontwikkelde product lifecycle management-software nooit mogelijk zijn in zo’n korte tijd.

ZELFDE TAAL SPREKEN Digitalisering, het koppelen van ‘alles aan alles’, begint met standaardisatie. Siemens ziet OPC UA, een leveranciers- en platformonafhankelijk communicatieprotocol, als basisvoorwaarde voor digitalisering. Het protocol zorgt enerzijds voor de verticale verbinding naar hoger gelegen systemen en anderzijds voor machine to

machine-communicatie. In de productieketen moet dezelfde taal gesproken worden, te beginnen bij de machines op de eigen werkvloer. Vervolgens gaat het over het aan elkaar koppelen van die machines en processen. En dan kan er volop gecommuniceerd worden, in het eigen bedrijf en in de keten. De data-uitwisseling kan beginnen, processen kunnen worden geoptimaliseerd. Essentieel is en blijft daarbij de rol van de mens. Elk veranderingsproces begint met een telefoontje: zullen we eens met elkaar in gesprek gaan? Siemens maakt als strategiepartner deel uit van de driehoek producent-partner-Siemens. De partner realiseert de gekozen oplossingen met producten en applicaties van Siemens en eventueel andere fabrikanten. In het verleden stond Siemens veel meer op afstand van de producent en leverde vooral de spullen, om het simpel te zeggen. Nu is er intensiever contact in de driehoek om knowhow uit te wisselen en te zoeken naar de meest geëigende oplossing voor een klant als het gaat om elektrificatie, automatisering en digitalisering. Technologisch kan er al heel veel of

DIGITALISERING BEGINT MET STANDAARDISATIE

komt het er aan. Maar hechte samenwerking is nodig om te kijken naar de beste klantspecifieke oplossing. Onderling vertrouwen en openheid zijn daarbij heel belangrijk om verder te komen. En ook essentieel, of het nu een groot bedrijf betreft of een mkb’er: de klant moet weten waar hij naartoe wil. ‘Oké, hier verdien ik nu mijn geld mee’, kan de klant denken. ‘Maar als ik de ontwikkelingen in de markt en in de wereld zie, dan zouden we deze nieuwe richting op moeten gaan.’ De call for change, de noodzaak om te verande-

VAN BUZZ TOT BUSINESS Siemens publiceerde onlangs de whitepaper ‘Internet of Things – from buzzword tot business case: how to accurately calculate the ROI of IoT initiatives’. Internet of Things is een buzzword: IoT zal op magische wijze alle uitdagingen rondom digitalisering oplossen, zo lijkt het soms. Bedrijven voelen dat ze ‘iets’ moeten met IoT, erin investeren om hun productie verder te optimaliseren of nieuwe businessmodellen te omarmen. Maar hoe kunnen we dat slim doen, hoe loont het echt, vragen velen zich af. In een survey van Siemens geeft 80 tot 90 procent van de respondenten aan dat ze niet goed een ROI van IoT weten te berekenen. Om vooral niet achter te lopen op de concurrent, beginnen ze maar zonder een goede

ren, moet op tafel komen. Wie weet wat hij wil, kan daadwerkelijk stappen zetten.

OP ORDE Moet je dan per se snel en uitgebreid digitaliseren? Veel belangrijker is die genoemde standaardisatie: zorg op de eerste plaats dat je je eigen processen op orde brengt en waar mogelijk automatiseert. En start gewoon met die ene Smart industry vraagt flexibiliteit, durf en nieuwe manieren van werken van management machine in de producen werkvloer. tielijn. Begin klein en zet stappen die meteen resultaat laten zien, een start-up gelijkende artificial intelligence en internet of things als veelmethode. Siemens kan roepen dat het al haar belovend te boek. De consumentenwereld kent klanten op al haar markten wil helpen om volleinmiddels talloze toepassingen van IoT, van slimdig de omslag te maken. Maar dat werkt niet. me horloges en fietsen tot deursloten en koelHet hoeft niet zo hoogdravend. Heb als bedrijf kasten die aan de smartphone gekoppeld zijn. De een duidelijke, integrale visie op digitalisatie en industrie volgt in haar eigen tempo. Daar verwerk er gestaag en in eigen tempo aan gebaseerd loopt de introductie van IoT meer organisch dan op uitdagende doelen, zodat het bedrijf mee revolutionair, maar het gaat wel steeds sneller. opstoomt richting het digitale tijdperk. Denk Een jaar of tien geleden werd binnen Siemens groot en zet kleine stappen. nog niet eens over AI of edge computing gesproZo hadden medewerkers van Siemens het met ken. Siemens ontwikkelde een tijd geleden een een producent in de food&beverage over een eerste AI-module: voorheen was daar wellicht bestaande plc-aansturing waarmee iets moest jaren over gedaan, nu lag de module er binnen gebeuren. Het gesprek kwam op de gewenste negen maanden. flexibiliteit. Wat bleek: de producent wil toe naar Siemens zette een aantal jaren geleden ook vol in steeds meer customization, en dus zijn straks op de cloud via MindSphere, het cloudgebaseerkorte omsteltijden op de werkvloer nodig. Met de, open IoT-besturingssysteem om producten, dat streven in het achterhoofd kan hij nu al de productiemachines, productiesystemen en locajuiste keuzes maken. ties met elkaar te verbinden. Daarin is veel geïnSiemens heeft als wereldwijde organisatie een vesteerd qua geld en energie. Momenteel ligt de goede kijk op wat er speelt. Nieuwe technoloaandacht van Siemens sterk op edge computing. gieën en applicaties buitelen over elkaar heen. Niet alle data hoeven de cloud in. In de edge, Een doorsnee bedrijf is vooral bezig de vele dichter bij huis, zijn data-analyses en -opslag orders de deur uit te krijgen en kan nooit volledig vaak veiliger en sneller te realiseren. Ook hier op de hoogte zijn van nieuwe ontwikkelingen. zijn keuzes essentieel, welke data willen we in de cloud analyseren en waar kan met de edge ruimschoots worden volstaan? ORGANISCH Nog even terug naar de Gartner-hypes. Jaren geleden al stonden trends als machine learning, FLEXIBILITEIT Conclusie: smart industry zit in de fase van pioniers en early adaptors. De mogelijkheden om de virtual en de real world met elkaar te verbinden zijn oneindig, maar bedrijven moeten een en ander wel willen en kunnen implementeren. Het vraagt flexibiliteit, durf en nieuwe manieren van business case. En vervolgens mislukt een aanzienlijk werken van management en werkvloer. Laat deel van de digitaliseringspogingen, geven ze aan. bedrijven zichzelf een hoger doel voor de lange Koplopers die het goed aanpakken en een heldere focus termijn stellen om iedereen op korte termijn hebben, zien daarentegen een duidelijke payback, aldus bewust te krijgen. Siemens heeft wereldspelers als de Siemens-publicatie. BMW, ASML en DAF als klant. Kleine partijen Het gaat ook niet alleen om één strikte ROI gebaseerd kunnen veel leren van de digitaliseringsprocessen op cash flow, in de traditionele zin van het woord. Kijk bij die grote bedrijven en het vertalen naar hun vooral naar het scala aan mogelijke uitkomsten. Aan situatie, waarbij zij schaalvoordeel hebben, ofwel nieuwe technologie zijn per definitie risico’s verbonden minder complexe organisaties en processen. Er is en de positieve effecten volgen vaak pas op langere niet één antwoord of één manier. Maar wie de termijn. eerste stappen nu zet, werkt over een aantal jaren daadwerkelijk in een digital factory. Download de publicatie via: sie.ag/2yae9p0 (verkorte link)

• new.siemens.com/nl april 2020

THEMA GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?)

IBM: COMBINATIE QUANTUM COMPUTING, AI EN 5G ZAL DE HIGHTECH INDUSTRIE RADICAAL VERANDEREN

EFFECTIEVERE MEDICIJNEN, CIRCULAIRE MATERIALEN, BETERE BESLISSINGEN De komende jaren gaat quantum computing zorgen voor een vele malen grotere rekenkracht. Die technologie kan gekoppeld worden aan kunstmatige intelligentie, gevoed door steeds meer en betere data, geanalyseerd met steeds slimmere algoritmes. Voeg daar de bandbreedte van 5G aan toe en er ontstaat een combinatie die de samenleving – en zeker ook de hightech industrie – ingrijpend zal veranderen. Een gesprek met IBM Fellow Heike Riel.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

eike Riel is een veelvuldig onderscheiden natuurkundige. Ze geeft leiding aan het Science & Technology-team van IBM’s lab in Zürich waar onderzoek gedaan wordt naar tal van technologieën die op de hype-cycli van Gartner zijn terug te vinden. Volgens haar is de huidige, snelle opkomst van kunstmatige intelligentie te danken aan drie factoren: big data, computerkracht en algoritmes. ‘Artificiële intelligentie (AI) bestaat al vijftig jaar, maar heeft met het toenemen van de rekenkracht van microprocessoren en de beschikbaarheid van data enorm aan waarde gewonnen. Tot dusver is, in lijn met de Wet van Moore, het aantal transistors op een chip ongeveer elke twee jaar verdubbeld – en daarmee het aantal calculaties per seconde en per dollar. De transistoren zijn veel kleiner gemaakt en ook de architectuur van de chips is aangepast, opdat ze bij een steeds hogere rekensnelheid niet steeds meer energie zouden gaan verbruiken. Dankzij die verbeteringen zijn computers nu in staat in korte tijd de grote hoeveelheid beschikbaar gekomen, gelabelde data te verwerken, conform specifieke, steeds slimmere algoritmes. Die drie trends hebben AI een enorme boost gegeven en interessant gemaakt voor allerhande toepassingen, ook voor de hightech industrie. Ze hebben ook veel jonge, getalenteerde mensen aangetrokken, wat de ontwikkeling van AI-toepassingen verder heeft versneld.’

wél herbruikbaar zijn. Nu zijn dat nog veelal vezelversterkte kunststoffen die aan het eind van hun levensduur niet te recyclen zijn. Ook kun je met AI processen steeds beter beheersen doordat grote hoeveelheden data, afkomstig van tal van sensoren in een industrieel proces, snel en correct zijn te interpreteren.’ Met die informatie kunnen productieprocessen worden geoptimaliseerd en energiezuiniger worden gemaakt. ‘Nu zijn voor het Het aantal toepassingsmogelijkheden van AI zal de komende tien jaar met quantum comoptimaal laten functio- puting verder worden vergroot, aldus Heike Riel. ‘Daarmee kun je bijvoorbeeld heel nauwkeurig voorspellen wat het effect van een bepaald molecuul geneesmiddel op een molecuul neren van complexe systemen als hoogovens weefsel in het menselijk lichaam zal zijn en of dat tot genezing zal leiden.’ Foto: IBM zeer goed opgeleide veel veranderen. Een medisch specialist bijvooroperators nodig, met vele jaren ervaring. Die experts worden schaarser en dan is het een uitbeeld kan onmogelijk alle wetenschappelijke litekomst als AI minder ervaren mensen kan onderratuur bijhouden die hem zou kunnen ondersteunen, omdat daarmee ook een zeer grote hoesteunen bij het vaststellen van een diagnose of veelheid, onderling interacterende parameters het kiezen van een behandeling. AI kan uit alle goed geïnterpreteerd kan worden.’ literatuur die informatie destilleren die voor zijn beslissing relevant is.’

BETERE KETENSAMENWERKING RADICAAL VERANDEREN Die toepassingen zullen de komende jaren geavanceerder worden en de hightech industrie radicaal veranderen, aldus Riel. ‘Onder meer door het ontdekken van nieuwe materialen, die bijvoorbeeld de werking van batterijen fors verbeteren. Of waaruit robuuste bladen voor grote windturbines kunnen worden geproduceerd die

april 2020

Maar AI kan ook helpen de samenwerking in de toeleverketen te verbeteren, vervolgt ze. ‘De internationaal opererende industrie heeft te maken met talloze, voortdurend veranderende milieu-, veiligheids- en handelsregels. Met kunstmatige intelligentie kan heel snel worden nagegaan welke toeleverancier compliant is met al die regels. Ook in de medische technologie zal de komende jaren

INNERLIJKE STRUCTUUR Het aantal toepassingsmogelijkheden van AI zal de komende tien jaar door quantum computing verder worden vergroot, aldus Heike Riel. Er zijn heel veel vraagstukken die met de klassieke computers niet kunnen worden opgelost, omdat ze te complex zijn. ‘Om bijvoorbeeld het gedrag van materialen exact te doorgronden, moet je diep in

de moleculen kijken, naar de innerlijke structuur van de verschillende atomen, de elektronen die om de atoomkern heen draaien en hoe die met elkaar, volgens de wetten van de quantummechanica, interacteren. Het accuraat berekenen van de elektronenstructuur en het gedrag ervan vergt enorm veel rekenkracht, veel meer dan nu beschikbaar is. Tot nog toe lieten onderzoekers daarom veel parameters weg, dat vereenvoudigde

Of wat in een batterij de impact van het ene molecuul materiaal op het andere zal zijn en of dat gaat zorgen voor een betere opslag van elektriciteit.’

PRIJS- EN RISICOANALYSE Quantumcomputers kunnen zorgen voor veel betere investeringsbeslissingen. ‘Risicomanagement speelt een centrale rol in ons financieel systeem. In de toekomst kan quantum computing zorgen voor een veel betere prijs- en risicoanalyse. Vandaag zijn de zogeheten Monte Carlo-simulaties de gebruikelijke methode om risico’s te berekenen. Die vragen echter veel rekenkracht en het analyseren van complexe portfolio’s kan dagen zo niet weken duren. Wij hebben een quantumalgoritme ontwikkeld en getest waarmee dat analysewerk veel sneller kan worden uitgevoerd.’ Daarmee zijn in plaats van een miljoen samples er slechts tienduizend nodig voor een vergelijkbaar resultaat. Dus zijn veel betere assessments mogelijk en kunnen in de toekomst veel beter onderbouwde beslissingen worden genomen, direct aan de vergadertafel in de directiekamer.

‘MET AI KUN JE PROCESSEN STEEDS BETER BEHEERSEN’

de wiskundige vergelijking om toch tot hypotheses te kunnen komen.’ Met quantumcomputers kun je al die quantummechanische interacties in een molecuul wel tot in detail doorrekenen. ‘Dan valt bijvoorbeeld heel nauwkeurig te voorspellen wat het effect van een bepaald molecuul geneesmiddel op een molecuul weefsel in het menselijk lichaam zal zijn en of dat tot genezing zal leiden.

MEER OVER HEIKE RIEL Heike Riel is als wetenschapper bekend geworden vanwege haar inspanningen om met natuurkundige wetmatigheden de grenzen van de informatietechnologie te verleggen. Ze is een IBM Fellow, de hoogste technische onderscheiding die IBM kent, en hoofd van de Science & Technology-afdeling van IBM Research in Zürich. Riel heeft veel prijzen gewonnen voor haar wetenschappelijke en technologische prestaties en heeft meer dan 140 peer-reviewed publicaties en ruim 50 patenten op haar naam staan.

• researcher.watson.ibm.com/researcher/ people.php

industriële bedrijf te verduurzamen. ‘Het bepalen van de meest optimale en daarmee meest energie-efficiënte route voor een verkoper als die langs vijftien bestemmingen moet, lijkt eenvoudig maar is met klassieke computertechnologie niet mogelijk. Daarvoor is het aantal combinatiemogelijkheden simpelweg te groot. Met de nieuwe technologieën kan dat wel. Evengoed kun je daarmee talloze, circulaire materiaalstromen tracken en tracen, veilig gedocumenteerd met blockchaintechnologie.’

VERDUURZAMING De combinatie van quantum computing, AI en 5G zal het ook gemakkelijker maken om het

• www.research.ibm.com

Partner in Strategische R&D Productontwikkeling Speciaalmachinebouw Prototypebouw Onze klanten zijn vooruitstrevend in hun markt en leveren producten waarbij hoge eisen worden gesteld aan nauwkeurigheid en betrouwbaarheid. Zij bevinden zich voornamelijk in hightech sectoren, zoals medisch, luchten ruimtevaart, semicon en food.

heeft de wil en het vermogen om uw probleem op te lossen

www.trios.nl

april 2020

THEMA GARTNER-HYPES OP WEG NAAR VOLWASSENHEID IN DE INDUSTRIE(?)

MET EIGEN IT-INFRASTRUCTUUR OPTIMALISEERT VARIASS PROCES, PRODUCT EN KLANTWAARDE

‘NIET LANGER EERST PRODUCEREN EN DAN PAS FOUT ONTDEKKEN’ Zo’n drie jaar geleden verplaatste Variass zijn Innovation Centre naar het naastgelegen pand om nog meer focus op innovatie te krijgen, uiteraard zonder de connectie met de business te verliezen. Hiervoor heeft het bedrijf ook vier data-innovators in dienst. Die hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van een jaloersmakende vernieuwing: een IT-architectuur voor de complete organisatie. ‘In onze Variass Service Bus kunnen we nu alle data realtime ontsluiten.’

één druk op de knop het verbeterpotentieel inzichtelijk hebben.’

EERSTE STAP ‘Het klinkt allemaal makkelijk, maar het is echt een superinnovatie waaraan jaren van visie-ontwikkeling, onderzoek en deeltesten voorafgegaan zijn’, glundert Kortman. ‘Met deze architectuur hebben we de eerste stap richting een digital backbone gezet.’ Naast de eigen architectuur gebruikt Variass de Microsoft-applicatie Power BI (business intelligence) om de uitkomsten te visualiseren. Variass is een van de deelnemers en oprichters van het Innovatiecluster Drachten (ICD), dat onder andere focust op het innoveren van IT-processen. ‘Wij delen onze inzichten met de andere oem-clusterleden, waaronder Philips, ZiuZ en BD Kiestra. Zodoende kunnen we van elkaar leren en innovaties versnellen’, aldus ceo Henk Smid.

LASTIG MAAR VOORDELIG

V.l.n.r. Hendri Kortman, Nico van der Dussen (operations manager, niet bij het gesprek aanwezig), Koen Kijk in de Vegt, Henk Smid en Arnold Veenstra. Fotograaf Ronald Lowijs maakte de foto's vóór de coronacrisis.

DOOR WILMA SCHREIBER

ariass ontwikkelt, assembleert, industrialiseert en produceert elektronische en mechatronische hightech oplossingen voor zijn klanten. De data-innovators hebben dit proces versneld en geoptimaliseerd. Tot voor kort was Variass, net als andere maakbedrijven, functioneel en daardoor in feite suboptimaal georganiseerd. ‘Je hebt te maken met machinemodules, softwarepakketten en/of afdelingen die niet met elkaar communiceren. Dat maakt overzicht houden over al die stapjes lastig’, zegt innovation manager Hendri Kortman. ‘Er komen steeds meer nieuwe communicatiestandaarden en ook de productieprocessen zelf worden ingewikkelder, onder meer door miniaturisatie en de integratie van functies. Dan kan een wijziging in het ene deel van een machine een groot effect hebben op een ander deel.’

april 2020

ÉÉN DRUK OP DE KNOP Die lokale modules hebben nóg een nadeel. ‘Om bij de data te komen, moet je langs al die machines, die allemaal een eigen interface en communicatieprotocol hebben. Om die data te kunnen combineren, is een digital backbone nodig. Voordat je de data vervolgens kunt analyseren, moet je ze eerst opschonen’, zegt Kortman. Als machines los van elkaar opereren, moeten de productiesystemen bovendien gevoed worden met informatie. Reden voor Variass om een eigen dataarchitectuur te ontwikkelen, de Variass Service Bus. ‘Dit centrale netwerk brengt data bij elkaar en maakt het mogelijk data uit meerdere bronnen samen te voegen’, weten Arnold Veenstra en Koen Kijk in de Vegt, data-innovator bij Variass en ontwikkelaars van deze architectuur. ‘Dataanalyse was voorheen veel handmatig werk, het kostte uren voor je een analyse klaar had. Nu kunnen we alle data realtime ontsluiten en brengen we de analyse naar de werkvloer waar ze met

Vanuit data een bedrijfsproces verbeteren is lastig. ‘Daar heb je bedrijfskennis, analytisch vermogen en technologische kennis voor nodig. We signaleren afwijkingen of patronen in data en ontwikkelen algoritmes of programma’s om data te analyseren. De kunst is te achterhalen welke data waardevol kunnen zijn voor de sturing van het bedrijf ’, verklaren Veenstra en Kijk in de Vegt. ‘Eigenlijk schrijven we elke dag tientallen kleine proofs of concept, die vaak tot niets leiden. Maar het gaat om dat ene stukje dat wel interessant of in de toekomst bruikbaar is.’ De voordelen van realtime informatie zijn legio. ‘Als we een last minute productwijziging doorvoeren, is deze een seconde later beschikbaar bij de machine. Door data te ontsluiten en slimme

‘EIGENLIJK SCHRIJVEN WE VEEL KLEINE PROOFS OF CONCEPT, DIE VAAK TOT NIETS LEIDEN’

algoritmes te gebruiken, kun je tevens risico’s voorspellen. Dit feed forward-mechanisme is de grote kracht van data. Het is niet langer eerst produceren en dan pas ontdekken dat het fout gaat’, stelt Kortman. Zo ontwierp Variass een assemblability tool. ‘Die voorspelt de mate van assembleerbaarheid van een nieuw product dat we nog

van data over levertijden, buffers en dergelijke’, stelt Kijk in de Vegt. ‘En door historisch verbruik en toekomstige trends te combineren, kunnen we klanten helpen hun forecasting te verbeteren en zo de keten aan te sturen. Dat resulteert in lagere voorraden en een zo kort mogelijke levertijd.’ Verder werkt Variass aan automatische data-analyses voor cost engineering en value engineering.

nooit gezien hebben. Op basis daarvan kunnen we de risico’s naar de klant terugkoppelen en kan die het product aanpassen voordat we gaan produceren. Waar nodig ondersteunen we ook bij het redesign van het product, waarbij we uiteraard onze productiekennis integreren.’

DATA UIT DE COMPLETE KETEN Doel van de nieuwe architectuur is dus: op basis van data de producten van klanten verbeteren en het eigen proces optimaliseren. Hiervoor moet alle informatie uit de productie gekoppeld worden aan informatie uit de complete keten – van fabrikant, leverancier tot klant. Kortman: ‘Alle componenten en producten worden gevolgd, zodat duidelijk wordt welke tot verstoring leiden. Dat is belangrijke input voor procesoptimalisatie en life cycle management. In de toekomst willen we ook data van de eindgebruiker toevoegen.’ Op basis van analyse van kwaliteitsdata van het handsolderen, ontwikkelde Variass zelf een soldeercobot die tot 0,1 millimeter nauwkeurig componenten kan solderen. Smid: ‘Dit mooie voorbeeld van effectief datagebruik heeft geleid tot innovatie in het productieproces. Daarmee is het soldeerproces verbeterd en kunnen we een constante, hogere kwaliteit realiseren voor klanten.’

BETER AANSTUREN Door de nieuwe architectuur hanteert Variass twee selectiecriteria bij nieuwe investeringen: beste oplossing en open structuur. Kortman: ‘We

DATA AS A SERVICE Op basis van data uit het handsoldeerproces ontwikkelde Variass zelf een cobot die tot 0,1 millimeter nauwkeurig componenten kan solderen.

willen platformonafhankelijk zijn. Voorheen moest software te koppelen zijn aan ons ERPsysteem. Nu is de enige voorwaarde dat het een open datastructuur betreft; dan kunnen we alle software en hardware zonder problemen koppelen aan de Variass Service Bus, die uiteraard voldoet aan de veiligheidsstandaarden. Als bedrijven ervoor open staan, kunnen we inpluggen op hun data en ook die meenemen in onze analyses. Het ene bedrijf is daar echter terughoudender in dan het andere. Wel merken we de laatste jaren dat leveranciers wat opener worden.’ Met behulp van modellen die al die data analyseren, is Variass in staat klanten diverse extra services te bieden. ‘We kunnen bijvoorbeeld voor leveranciers logistieke profielen opstellen, zodat ze de keten beter kunnen inrichten aan de hand

De volgende stap is artificial intelligence inzetten bij datamanagement, wat zal leiden tot nieuwe businessmodellen. ‘Data as a service, oftewel nieuwe producten en dienstverlening die verder gaan dan toegevoegde waarde leveren. Bijvoorbeeld door, naast het product, ook data mee te leveren, zoals informatie over verbeterpunten van producten’, aldus Kortman. Voorwaarde is wel dat de data van klanten gekoppeld worden. ‘Dan zijn er nog wel wat beren op de weg, zoals cybersecurity en concurrentieoverwegingen. Planningssystemen delen en dergelijke is doorgaans niet zo’n probleem, maar dit gaat om intellectueel eigendom.’ Dat vergt vertrouwen, waarbij Variass als verlengstuk en partner van de klant wil optreden. ‘Uiteindelijk hebben we een gemeenschappelijk belang: een product succesvol maken. Vroeger was cash king, nu zijn data king. En wel de juiste data om proces, product en klantwaarde te optimaliseren’, besluit Smid.

• www.variass.nl

april 2020

EXPORT

VOOR SEMICON-BEDRIJVEN BLIJFT HET GISSEN WAAROM EXPORTVERGUNNING CHINA UITBLIJFT

‘AFWIJZING SOMS VANWEGE VERTROUWELIJKE INFORMATIE VAN INLICHTINGENDIENSTEN’ Het mag dan nu wat ondergesneeuwd zijn geraakt, feit is dat diverse Nederlandse semicon-bedrijven nog altijd wachten op een vergunning voor export van hun equipment naar China. Officiële reden voor het uitblijven is dat die producten, nodig voor het maken van chips, ook zouden kunnen dienen voor militaire doeleinden. De vraag is dan waarom export van andere producten zoals elektronenmicroscopen, zonder welke evenmin chips geproduceerd kunnen worden, geen hinder ondervindt van Buitenlandse Zaken. Gevraagd naar een verklaring, hult het ministerie zich vooral in nevelen. ‘Het aantal aanvragen dat binnen acht weken wordt afgehandeld, is stabiel. Er vindt geen registratie plaats per type goederen of sector.’ Een EUV-systeem in de eindfase van de assemblage. Foto: ASML

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

en verzoek tot een interview met experts van het ministerie van Buitenlandse Zaken over het exporteren van hightech-apparatuur naar China wordt niet gehonoreerd met een persoonlijk gesprek, en de doorvraagmogelijkheden die dat biedt. Het mondt uit in een uitvoerige mailwisseling met Chris Bakker en Jeroen van Dommelen (CB/JvD), woordvoerders van de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. MvZ: Klopt het dat wanneer een klant in China direct of indirect betrokken is bij onderzoek aan quantum computing er geen exportvergunning voor producten voor de chip-ontwikkeling/ -productie gegeven wordt? CB/JvD: ‘Nee. Elke vergunningaanvraag wordt op zijn eigen merites beoordeeld, conform de procedure geduid in het Wassenaar Arrangement.’

ONWENSELIJKE DOELEINDEN MvZ: De nabijheid van research op het gebied van quantum computing is een criterium voor afwijzing of kan dat zijn? Zo ja, waarom? CB/JvD: ‘Elke vergunningaanvraag wordt beoordeeld op een aantal factoren. Het kenmerk van dual-use-goederen is dat ze zowel een civiel als militair eindgebruik kennen (conventioneel of

april 2020

bij de productie van massavernietigingswapens). Nederland wil niet bijdragen aan de ontwikkeling of productie van massavernietigingswapens waar dan ook ter wereld, en staat geen militair eindgebruik toe dat niet voldoet aan de acht EUcriteria. Hiervoor zullen vergunningaanvragen worden afgewezen indien de goederen niet louter voor civiel gebruik worden ingezet. Nauwe verwevenheid van een eindgebruiker met bijvoorbeeld een militair onderzoeksinstituut kan een reden zijn om een vergunningaanvraag af te wijzen. Dat kan ook gelden voor research op het gebied van quantum computing, wanneer er aanwijzingen zijn dat de onderzoeksresultaten gebruikt zullen worden voor onwenselijke doeleinden. Ook wordt meegewogen of er een risico bestaat op omleiding van de goederen naar een programma van zorg in een derde land. Uiteindelijk is elke beoordeling een risico-inschatting. Op basis van een beoordelingskader worden aanvragen toe- dan wel afgewezen bij bepaalde risico’s. Dit kan per eindbestemming verschillen. Vanzelfsprekend is een dergelijke beoordeling ook onderhevig aan ontwikkelingen in de tijd.’

RISICOBEOORDELING MvZ: Veel semicon-bedrijven hebben reeds een installed base in China waarmee onderdelen van het productieproces van hoogwaardige chips kunnen worden uitgevoerd. Waarom was de levering daarvan destijds geen probleem en nu wel?

CB/JvD: ‘Elke vergunningaanvraag op gecontroleerde goederen binnen de semiconductorketen wordt beoordeeld op case-by-case basis.’ MvZ: Waarom kunnen elektronenmicroscopen, onontbeerlijk voor de kwaliteitscontrole van hoogwaardige chips, wel zonder problemen geëxporteerd worden naar Chinese klanten, zelfs al zijn dit researchinstellingen? CB/JvD: ‘Dat hangt af van de controlestatus van het goed in kwestie, in casu staat het op de EU dual use control-lijst – onderdeel van het Wassenaar Arrangement – en is dus wel of geen exportvergunning vereist, en van de uitkomst van de risicobeoordeling van de betreffende transactie.’

ONDERHOUDSCONTRACT MvZ: Is het type klant – commercieel bedrijf of (door de overheid gefinancierde) researchinstelling – een criterium? Geldt voor de één of de ander een grotere kans op afwijzing/goedkeuring? CB/JvD: ‘Bij de beoordeling van een aanvraag voor een exportvergunning van dual-use-goederen wordt altijd gekeken naar de combinatie van exporteur, aard van het goed, land van bestemming, eindgebruiker en eindgebruik. Het kan dus een rol spelen of een eindgebruiker een overheidslaboratorium is dat betrokken is bij defensieonderzoek of een commercieel bedrijf dat bijvoorbeeld beursgenoteerd is en veel samen-

werkingsverbanden met westerse bedrijven heeft. Het is echter niet zo dat het één automatisch leidt tot een afwijzing en het ander tot een toewijzing. Dat wordt per geval beoordeeld, waarbij alle relevante aspecten worden meegewogen. Dat kan bijvoorbeeld ook zijn of er een onderhoudscontract is gesloten met de Nederlandse exporteur die de goederen dus nog regelmatig gaat onderhouden en in sommige gevallen kan zien wat er mee is gebeurd.’ MvZ: De vergunningprocedure houdt in dat binnen zes weken na aanvraag een vergunning al dan niet verleend moet worden. Die periode kan verlengd worden met nog eens zes tot acht weken. Kan het voorkomen dat die termijn overschreden wordt? Zo ja, wordt de klant dan altijd verteld binnen welke termijn uitsluitsel volgt? CB/JvD: ‘De standaard behandelingstermijn is acht weken, met een eventuele verlenging van nog acht weken. Die kan opgeschort worden als de exporteur incomplete of onvoldoende informatie heeft aangeleverd. Informatie die ontbreekt kan verschillend van aard zijn, bijvoorbeeld een gelegaliseerde eindgebruikersverklaring of aanvullende informatie over de goederen of het (mogelijke) eindgebruik. De behandeltermijn kan inderdaad verlengd worden. Het merendeel van de aanvragen (80 procent) wordt binnen een termijn van acht weken behandeld.’

STABIEL MvZ: Is dat percentage de afgelopen twee jaar gedaald? Wat is het percentage voor semicon-

gerelateerde goederen; wat voor hightech goederen in het algemeen? CB/JvD: ‘Het aantal aanvragen dat binnen acht weken wordt afgehandeld, is stabiel, nadat het de afgelopen jaren is toegenomen door verbeteringen en investeringen in de behandelketen. Er vindt geen registratie plaats per type goederen of sector.’ MvZ: Wat is jullie rol als in Nederland gevestigde bedrijven producten willen leveren aan Huawei en daar meer dan 25 procent Amerikaanse technologie in verwerkt is? CB/JvD: ‘Voor de vergunningverlening in Nederland is een eventuele Amerikaanse oorsprong van een deel van de technologie niet relevant. Nederland maakt eigenstandige afwegingen. Voor een bedrijf kan vanwege de deminimis-regel in de Verenigde Staten – als meer dan 25 procent VS-technologie in een product aanwezig is – een VS-vergunning vereist zijn. Maar dat is dus geen onderdeel van een Nederlandse beoordeling en de eigen verantwoordelijkheid van het bedrijf.’

AFWIJZINGEN NIET PUBLIEK MvZ: Voor hoeveel semicon-gerelateerde producten zijn de afgelopen twee jaar geen vergunningen verleend? Welke typen van producten betrof dat (bijvoorbeeld lithografische apparatuur, depositieapparatuur, inspectieapparatuur, chemicaliën)? CB/JvD: ‘De publiek beschikbare informatie staat in het maandoverzicht van verleende vergunningen op de website (zie hieronder, red.), en alge-

mene informatie is te vinden in het jaarlijkse Wapenexportrapport. Een overzicht van afgewezen vergunningen is niet publiek, omdat we daarmee inzicht verschaffen in onze kennispositie.’ MvZ: Je bedoelt welke kennis de Nederlandse overheid ziet als internationaal onderscheidend? Welke criteria gelden daarvoor? Krijgen de betrokken ondernemingen volledig inzicht in de gemaakte afwegingen voor afwijzing? CB/JvD: ‘Met bedrijven wordt gedeeld op welke grond een vergunning is afgewezen en wordt een toelichting verstrekt. In sommige gevallen is een afwijzing gebaseerd op vertrouwelijke informatie van de inlichtingendiensten. In die gevallen kan de exporteur slechts in beperkte mate worden geïnformeerd over de redenen van afwijzing. Een overzicht van afwijzingen wordt niet gepubliceerd, omdat dit inzicht kan verschaffen in de informatiepositie van de inlichtingendiensten.’

Maandoverzichten met (geanonimiseerde) • vergunningaanvragen die zijn toegewezen, zijn te

• •

vinden op www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ exportcontrole-strategische-goederen/ documenten en dan klikken op ‘maandelijkse rapportage uitvoer dual-use-goederen’. Op www.linkmagazine.nl staan interviews met semicon-leveranciers die om onduidelijke redenen wel of juist geen exportvergunning krijgen. www.wassenaar.org

THE INTEGRATOR.

COMMITTED TO YOUR RESULT. De kunst van het simpel houden met de modernste technologie. ALS HET GAAT OM: Machine-automatisering

Procesautomatisering

Hygiënisch ontwerp

Service & onderhoud

Motion control

www.vse.nl

april 2020

Transforming companies into industry leaders. Passionate, Together & Challenging

Betrouwbaar, deskundig, innovatief en persoonlijk Dat zeggen onze klanten. Pulse maakt productie-, handels- en servicebedrijven toekomstbestendig door bedrijfsprocessen te optimaliseren met het Microsoft Dynamics 365-platform. Daarmee stellen wij klanten in staat om toonaangevend te zijn in hun industrie. Daag ons uit!

Pulse heeft ruim 200 klanten in de volgende branches: Bouwtoelevering Machine- en apparatenbouw Groothandel en distributie Automotive Metaal Kunststof en chemie

www.pulse.nl Noorderpoort 21, NL 5916 PJ Venlo Hanzeweg 1a, NL 7418 AW Deventer

+31 (0)88 â&#x20AC;&#x201C; 424 28 28

info@pulse.nl

Control your future

PROCESOPTIMALISATIE

NIEUW SYSTEEM SCHAEFFLER ZIET STORINGEN MAANDEN VAN TEVOREN AANKOMEN

CONDITION MONITORING KAN BETER, EENVOUDIGER EN SNELLER Waarom monitoren zo veel producenten hun machines zo weinig? Die vraag spoorde Schaeffler aan tot de ontwikkeling van Optime, een condition monitoring systeem waarop honderden sensoren binnen enkele uren te installeren zijn. Via de ‘stoplichtmethodiek’ wordt vervolgens duidelijk hoe de machine erbij staat en of actie vereist is. Indien gewenst, worden de gegevens in een IoT-hub tot in detail geanalyseerd om de uitvalsoorzaak van een specifieke elektromotor te achterhalen. DOOR WILMA SCHREIBER

at producenten zo weinig monitoren, heeft verschillende redenen. Doorgaans ligt het technisch niveau van meetsystemen niet hoog genoeg, is monitoring duur en neemt installatie van sensoren al snel uren in beslag omdat die geprogrammeerd moeten worden en er vaak ook kabels moeten worden gelegd. ‘Met Optime richten we ons op grote fabrieken waar aandrijvingen actief zijn en ventilatoren, pompen en dergelijke cruciaal zijn’, stelt Jan Heuvelman, salesmanager Benelux bij Schaeffler in Barneveld. ‘Van alle draaiende delen heeft circa de helft geen monitoring nodig. De andere helft wel, en daarvan wordt met de bestaande systemen een klein aantal belangrijke machines gemeten. De rest gebeurt handmatig, door monteurs die langs de machines lopen. Dat deel kan met Optime worden voorzien van continue en automatische monitoring – tegen de helft van de kosten.’ Optime is een aanvulling op twee andere monitoringsystemen van Schaeffler, ProLink en SmartCheck.

DRAADLOOS EN GOEDKOPER Het nieuwe systeem is draadloos en maakt het voor bedrijven betaalbaar om de meeste roterende bedrijfsmiddelen in een productieomgeving te monitoren. Bovendien kan de Optime-sensor letterlijk binnen één dag op honderden assets

worden geïnstalleerd. Via de sensoren gaat de informatie naar de gateway en vervolgens voor nadere analyse naar een IoT-hub, het zogeheten Schaeffler Expert Diagnostic & Guidance Center. De Optime meet onder andere veelvoorkomende storingen als trillingen, temperatuur, cavitatie in een pomp, uitlijnfouten en uitval van lagers. Met de speciaal voor dit doel ontwikkelde app is een sensor binnen enkele minuten met een mobiele telefoon via NFC (near field communication, een contactloze communicatiemethode, red.) te activeren.

RAZENDSNELLE INSTALLATIE De gebruiker krijgt de resultaten van de metingen gepresenteerd in een app en ziet op zijn pc of smartphone aan de hand van de stoplichtmethodiek (groen, oranje, rood) in welke conditie een machine verkeert. ‘Zo komen eventuele storingen tot wel maanden van tevoren aan het licht en kun je meteen actie ondernemen voor de meeste kritische machines. Die staan boven aan de lijst. Ook kun je de voor jou meest kritische meetpunten ingeven’, aldus Heuvelman. Het installeren van de Optime gaat razendsnel. ‘Ik was met een groep van honderd man in onze fabriek in het Duitse Schweinfurt en iedereen had de sensor binnen enkele minuten met de app geïnstalleerd. Dat is echt de grootste USP en een groot verschil met andere oplossingen.’

ZELFCONFIGUREREND NETWERK

De sensoren sturen de gegevens door naar de gateway; van daaruit belanden ze in de IoT-hub van Schaeffler voor nadere analyse.

Veel goedkopere systemen bieden maximaal 1kHz bij het verzenden van gegevens. ‘De draadloze Optime is tot 5 kHz leverbaar. En hoe hoger het aantal

Via de stoplichtmethodiek zijn de resultaten van de metingen makkelijk af te lezen op de smartphone of pc. Foto’s: Schaeffler

kHz hoe meer de gebruiker kan meten,’ verklaart Heuvelman. Aan één gateway kunnen circa zeventig sensoren gekoppeld worden en het netwerk kan met gemak dertig gateways en duizend sensoren aan. ‘Dit zogeheten mesh network is zelfconfigurerend en beheert de datatransmissie en het batterijgebruik van de apparaten. Dit gebeurt onafhankelijk van het IT- of lokale netwerk van de klant. Het meest ideaal is dat de gateway centraal in de fabriek staat en alle sensoren daar direct hun informatie aan doorgeven. Afhankelijk van de lay-out en de omgeving kan

‘EVENTUELE STORINGEN KOMEN TOT WEL MAANDEN VAN TEVOREN AAN HET LICHT’

de afstand tussen twee sensoren of een sensor en een gateway twintig tot honderd meter zijn.’ Naast de standaard gebruikersinformatie via de stoplichtmethodiek kunnen klanten ook gebruikmaken van de expertservice van Schaeffler. ‘Door de gegevens te analyseren, kunnen we detailinformatie verschaffen over dat lagerpunt of die ventilator en zo specifiek die ene elektromotor eruit lichten en de uitvalsoorzaak aangeven. Met als voornaamste doel uiteraard het voorkomen van ongeplande stilstand, productie-uitval en omzetverlies.’ Inmiddels heeft Schaeffler de eerste Optime-systemen geleverd aan oem’ers.

• www.schaeffler.nl april 2020

INFORMATIETECHNOLOGIE

TNO-ONDERZOEK: VOOR INDUSTRIËLE B2B-PLATFORMS IS WAAKZAAMHEID GEBODEN

VOORKOM DAT ALLE MACHT BIJ PLATFORMEIGENAAR TERECHTKOMT Grote Amerikaanse internetbedrijven als Google en Amazon maken in de b2c megawinsten met de handel in data, producten en diensten van derden. Daarmee concentreren marge en macht zich steeds meer bij een handvol giganten. De vraag is nu of dat ook het level playing field in de b2b kan gaan frustreren. TNO deed er onderzoek naar en concludeert: ‘De b2b-platformmarkt in Europa staat er goed voor, maar EU-actie is dringend noodzakelijk.’ Vergroten van het bewustzijn bij industriële ondernemers is een van de aanbevelingen.

• ‘Een ‘winner takes all’-situatie voor industriële

b2b-platforms is op korte termijn minder waarschijnlijk.’ • ‘Ketens zullen veranderen in netwerken, waarin de macht over meer participanten verspreid raakt dan bij b2c.’ • ‘Bedrijven die al hun data en IT-systemen bij één cloudleverancier hebben zitten, kunnen daar zeer afhankelijk van worden.’ • ‘Geef mkb de mogelijkheid om nauw samen te werken aan platforms of smart connected producten.’

markt achten Stolwijk en consorten het minder waarschijnlijk dat op korte termijn zo’n ‘winner takes all’-situatie voor industriële b2b-platforms ontstaat. ‘De b2b-markt is meer gefragmenteerd. Je ziet bijvoorbeeld platforms ontstaan die als intermediair willen fungeren. Trivest en Tradecloud bijvoorbeeld, stroomlijnen voor klanten en hun leveranciers het inkoopproces door orderdata te delen en zogenoemde value added data services aan te bieden. In de vliegtuigbouw en de automotive zijn platforms ontstaan die het logistieke proces tussen de oem’er en de toeleveranciers automatiseren. Ook in de OT-sfeer (OT staat voor operational technology, red.) zie je initiatieven, bijvoorbeeld van partijen die als intermediair fungeren tussen de gebruiker van een productiemachine en degene die voor het onderhoud moet zorgen.’ Een Amazon of Uber opereren in korte, samenhangende ketens, terwijl een industrieel b2b-platform actief is in een lange, gefragmenteerde keten TNO-onderzoeker Claire Stolwijk: ‘Het is van groot belang om aandacht te schenken aan de middellange- en langetermijnstrategie van platforms waarop de gebruiker geen zeggenschap heeft over het gebruik van zijn big data.’ Foto: Com-magz

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

ber en Amazon zijn natuurlijk allang geen gewone intermediairs meer. De dienstverlening van deze platformbedrijven gaat veel verder dan vragers en aanbieders van taxiritten of producten koppelen. Bij dat koppelwerk vergaren deze platforms heel veel data over de vragers en aanbieders, en eigenen die zich ook toe. Daarmee verbeteren ze hun service en – omdat ze over schijnbaar oneindig diepe zakken met geld beschikken – dat tegen een prijs onder die van de markt. Taxichauffeurs en ook veel productleveranciers moeten een (steeds groter) deel van hun marge afstaan. Geld dat ze niet meer kunnen steken in innovatie van hun producten of diensten, in casu in het versterken van hun concurrentiepositie.

april 2020

LEVEL PLAYING FIELD BORGEN Nu zijn dit business platforms die zich – vooralsnog – in de b2c begeven. De vraag is echter of er ook industriële b2b-platforms kunnen ontstaan, die evenzeer het level playing field kunnen frustreren en de facto voor zichzelf een monopoliepositie creëren. Daarnaar heeft Claire Stolwijk, samen met enkele collega-onderzoekers van TNO, onderzoek gedaan. In hun rapport ‘Industrial B2B platforms: The race Europe cannot afford to lose’ formuleren zij een aantal beleidsmaatregelen en technische maatregelen, die de nationale en Europese politiek en industriële bedrijven kunnen nemen om dat gelijke speelveld te borgen.

VERSCHILLEN B2C EN B2B Gezien de verschillen tussen de b2b- en b2c-

PLATFORMS: SUPPLY CHAIN-OPLOSSING IN CRISIS Industriële b2b-platforms hebben zo hun nadelen, maar ook grote voordelen, die juist in de huidige coronacrisis een uitkomst kunnen blijken te zijn. Eén van de problemen waarmee veel machinebouwers en systeemleveranciers kampen, is het gebrek aan componenten die ergens achter een landsgrens zijn blijven steken of waarvan de productie achterstand heeft opgelopen. Een platform als SAP Ariba Discovery helpt inkopers en leveranciers elkaar te vinden en zo vertraagde uitleveringen of capaciteitsproblemen te minimaliseren. SAP biedt gratis toegang tot Ariba voor 90 dagen sinds medio maart.

• service.ariba.com

met klanten en diverse specialistische toeleveranciers. ‘De toenemende complexiteit van de technologie vraagt om meer specialisten, die dankzij de digitalisering steeds gemakkelijk met elkaar kunnen samenwerken. Ketens zullen veranderen in netwerken, waarin de macht juist meer verspreid raakt over meer participanten dan in de b2c.’

WAAKZAAM BLIJVEN Toch is het zaak de ontwikkelingen goed te blijven monitoren, aldus Stolwijk. Want ketens kunnen dan wel veranderen in netwerken van wederzijds afhankelijke (technisch) specialisten, op de middellange tot lange termijn zou dezelfde ‘concurrentiedynamiek’ – met slechts enkele grote spelers zoals in de b2c – ook in de b2b kunnen ontstaan. ‘De macht zal dan terechtkomen bij degenen die de platformarchitectuur en datastromen beheersen. Snelle groei van winsten voor de platformeigenaren is mogelijk, omdat investeringen in innovatie en de risico’s die daarmee gepaard gaan voor rekening van de platformgebruikers komen. Die dragen met hun producten en diensten aan het platform bij en genereren ook nog eens – gratis – data voor de platformeigenaar – die daarmee voor zichzelf nieuwe kansen kan creëren. Het is daarom van groot belang om aandacht te schenken aan de middellange- en langetermijnstrategie van platforms waar de gebruiker geen zeggenschap heeft over het gebruik van zijn big data.’

DATAPLATFORMS In hun rapport onderscheiden de TNO-onderzoekers, naast de businessplatforms met hun rol als intermediair tussen vraag en aanbod, dataplatforms. Dat zijn cloudplatforms, maar ook platforms die decentrale architecturen (waarbij de data op meerdere locaties worden opgeslagen) aanbieden. Door de digitalisering brengen steeds meer industriële bedrijven (al) hun data naar de cloud, in casu naar de servers van partijen als Google, Microsoft Azure en Amazon Web Services. Deze trend kan een extra impuls krijgen als servitization aan populariteit gaat winnen. Dat verdienmodel is gefundeerd op het verlenen van diensten aan de hand van geanalyseerde data van de klant van de platformgebruiker.

GEMAKKELIJK MAAR GEVAARLIJK Maar daarmee komt wel heel veel concurrentiegevoelige data in handen van enkele grote, vooral Amerikaanse, bedrijven. Die worden geacht Amerikaanse overheidsdiensten toegang tot die data te verschaffen, als die – met de Cloud Act (Clarifying Lawful Overseas Use of Data Act, 2018) in de hand – aankloppen. ‘Daar komt bij dat bedrijven die al hun data en IT-systemen bij één cloudleverancier hebben zitten, daar zeer afhankelijk van kunnen worden. Als afscheid nemen heel lastig en kostbaar wordt, kan die leverancier gemakkelijk prijsverhogingen opleggen of eenzijdig de leveringsvoorwaarden verslechteren.’ Industriële ondernemers, concludeert het TNO-rapport, participeren vooral in b2bplatforms vanwege hogere efficiency en groei, minder op basis van een langetermijndigitaliseringstrategie. ‘Bedrijven vinden zo’n oplossing

EU INVESTEERT TWEE MILJARD IN EUROPESE DATA PLATFORMS Medio februari presenteerde Thierry Breton, EU-commissaris voor de Interne Markt, zijn nieuwe EU-gegevens- en AI-strategie, waarin hij de nadruk op de ontwikkeling van Europese dataplatforms legt. Hij kondigde aan dat de Europese Commissie twee miljard euro investeert in de ontwikkeling van gemeenschappelijke EU-gegevensplatforms. Op dezelfde dag organiseerden TNO en het Joint Institute for Innovation Policy (JIIP) in Brussel een workshop met Europarlementariërs en industriële belanghebbenden, als vervolg op de onlangs gepubliceerde studie ‘Industrial B2B platforms: The race Europe cannot afford to lose’. Belangrijkste conclusies van de TNO/JIIP-workshop zijn onder meer de noodzaak om intersectorale initiatieven voor gegevensuitwisseling te bevorderen, om de digi-

veel gemak opleveren en – in eerste instantie – niet duur. Maar het gevaar van vendor lock-in ligt wel op de loer.’

MAATREGELEN Deze situatie, aldus Stolwijk, vraagt om maatregelen. Ze denkt bijvoorbeeld aan het faciliteren van decentrale data-architecturen of het verruimen van de keuze aan cloud-aanbieders. En aan meer bewustzijn binnen de industrie van de voor- en nadelen van industriële b2b-platforms. In februari, bij de lancering van de EU-datastrategie ‘A European strategy for data’, organiseerden TNO, het Joint Institute for Innovation Policy (JIIP, een samenwerkingsverband van de onderzoeksinstituten TNO, Tecnalia, VTT en Joanneum Research) en Europarlementariërs in Brussel een workshop over b2b-platforms. Centraal in de discussie met de politici – en in de EU-strategie – stond het creëren van een level playing field, waarop actoren controle hebben over de data; individuen over hun persoonlijke data en industriële bedrijven over de nietpersoonlijke co-generated industrial data. Zodat ze daar zelf business mee kunnen maken. Neem de machinebouwer die de data van de installed base met behulp van artificial intelligence analyseert en vertaalt in een predictive maintenanceadvies aan de klant.

EUROPESE CLOUD Een belangrijk instrument in het creëren van een gelijk speelveld is een Common European industrial (manufacturing) data space, een gedecentraliseerde cloud, gebaseerd op een set van afspraken voor identificatie, authenticatie en autorisatie, dus over de wijze waarop data via die

tale Europese soevereiniteit te waarborgen en om het mkb, als ruggengraat van de Europese industrie, te bevorderen. Reinhold Achatz, cto van ThyssenKrupp en voorzitter van de International Data Spaces Association (IDSA): ‘Als aankomende, wereldwijde standaard voor gegevensuitwisseling heeft IDSA het potentieel om het fundament te vormen voor platforms op basis van Europese waarden en om gegevenssoevereiniteit aan te brengen bij kunstmatige-intelligentie-toepassingen en bij GAIA-X.’ Het Duitse GAIA-X-initiatief, waar Nederland bij is aangehaakt, bouwt voort op de inzet van de IDSA om een Europese cloud- en data-infrastructuur te creëren.

• www.ec.europa.eu cloud gedeeld worden. De International Data Spaces Association beheert die. Het moet industriële bedrijven een Europees cloud-alternatief geven dat niet in handen is van een of enkele grote partijen die met die data oneerlijk concurrentievoordeel kunnen creëren. En dat dus ook niet onderhevig is aan de Amerikaanse Cloud Act, maar wel aan EU-wetgeving als de AVG en de marktverdragen binnen de EU. Voorts moet er geïnvesteerd worden in het versterken van de Europese capaciteiten voor het hosten, verwerken en gebruik van data. En er moet duidelijkheid komen over de gebruiksrechten van de co-generated industrial data.

RUIMTE AAN MKB Tegelijk wordt benadrukt dat er volop ruimte moet worden geboden aan initiatieven vanuit het mkb, per saldo de motor van de Europese economie. Claire Stolwijk: ‘Het mkb moet de mogelijkheid krijgen om nauw samen te werken aan platforms of smart connected producten. Ook directe concurrenten moeten in publiekprivate samenwerkingsverbanden vrijelijk kunnen experimenteren met platformoplossingen. Hier in Nederland heeft bijvoorbeeld het fieldlab Smart Connected Supplier Network zijn waarde wel bewezen.’

• www.tno.nl/scsn • www.tno.nl

Onbalans in de b2c-platform economie. Bron: Netzoekonom.de

april 2020

VERDIENMODEL

SWITCH Door de energietransitie drogen verdienmodellen op. Rubriek over bedrijven die hun competenties benutten voor nieuwe verdienmodellen.

ELEKTRIFICATIE AUTOMOTIVE BIEDT IHI HAUZER KANSEN IN BRANDSTOFCELMARKT

De hoogvolume coatingproductiemachine van IHI Hauzer met de bipolaire platen,

IHI Hauzer Techno Coating in Venlo, specialist in PVD-coatingmachines (PVD staat voor physical vapour deposition), legde zich de afgelopen jaren toe op de ontwikkeling van een beschermende coating voor rvs bipolaire platen. Deze platen vormen een kerncomponent in brandstofcellen, nodig voor aandrijving van auto’s op waterstof. Vanwege de omgeving waarin de platen functioneren, moeten deze corrosiewerend zijn en een goede elektrische geleiding hebben. ‘Voorheen werden de platen gecoat met dure edelmetalen, zoals goud. Voor prototypes is dat prima, maar niet voor massaproductie in de automotive, waar ze elke cent uitknijpen’, stelt Joris Ummels. Hij is als salesmanager verantwoordelijk voor de brandstofcelmarkt. ‘Dankzij onze coatingoplossing is een vergelijkbare performance te behalen tegen aantrekkelijke kosten.’ Net voor kerst is de eerste machine verkocht. Aanleiding voor de innovatie was een verwachte daling binnen de tribologische tak (wrijvings- en slijtagereductie, red.) van Hauzer als gevolg van de economische situatie in de automobielindustrie. ‘Als er minder auto’s gemaakt en verkocht worden en er dus minder geïnvesteerd wordt, moet je wat als bedrijf. We onderzoeken dan ook continu nieuwe markten’, vertelt Ummels. Hauzer was al sterk vertegenwoordigd in de automobielindustrie. ‘We hebben wereldwijd meer dan 500 machines in het veld staan, waarvan 180 automotivegerelateerd. Een industrie die hoge eisen stelt aan productiekwaliteit, reproduceerbaarheid, performance en duurzaamheid.’ Ook voor de coating ligt de lat hoog. ‘Deze moet zich voor de minimale levensduur van 5.000 uur goed houden in een brandstofcel, onder voor ons onbekende condities.’

april 2020

eenmaal op de invoer en eenmaal uitvergroot. Foto: IHI Hauzer

Reden voor Hauzer om samen te werken met gerenommeerde Duitse onderzoeksinstituten, waar de coating onder verschillende condities werd getest en gevalideerd. ‘Hiervoor hebben we platen gecoat voor een minibrandstofcel. Die is blootgesteld aan een zogeheten accelerated stress test van 500 uur om te zien of de coating stabiel en geschikt was. Als hij die test redt, haalt hij in theorie ook de gewenste 5.000 uur – equivalent aan 350.000 gereden kilometers.’ De vooruitzichten zijn veelbelovend. ‘We hebben een goede standaard ontwikkeld. Waterstof is, zeker de afgelopen drie jaren, een hot topic. De auto’s zijn al te koop, het wachten is op de infrastructuur van tankstations en het op grotere schaal opwekken van schone waterstof ’, zegt Ummels. ‘Als je bedenkt dat er 400 platen in een brandstofcel gaan, dan zijn er voor de verwachte productie van 1 miljoen auto’s in 2030 bijna een half miljard gecoate platen nodig. Dat maakte voor ons deze businesscase ijzersterk.’

• www.hauzer.nl

COLUMN HUGO

Hugo Raaijmakers is global head of platform innovation bij PA Consulting in Utrecht. Hij benadrukt steeds weer de noodzaak voor bedrijven om innovatie te omarmen en zo de concurrentie voor te blijven.

• www.paconsulting.com

DE PLATFORMECONOMIE: VERZET IS KANSLOOS Sinds de lancering van Amazon.nl praten we in Nederland eindelijk over platforms. Amazon staat al jaren in de top-5 van meest waardevolle bedrijven ter wereld, maar nu pas lijkt hier door te dringen wat dat eigenlijk betekent. Het Platform Business Model van Amazon is zo krachtig, dat iedere organisatie gedwongen wordt erop te reageren. Het platformmodel maakt nadrukkelijk gebruik van technologie- en netwerkeffecten en is daardoor veel beter schaalbaar en kostenefficiënter dan andere businessmodellen. Het platformmodel kan in korte tijd waarde creëren voor de participanten van het platform en heeft de potentie om concurrentie uit te sluiten in een businessdomein. Als een platform besluit zich op een nieuwe sector te richten, heeft het bij voorbaat al grote voorsprong op iedere traditionele organisatie – zelfs al leek die markt al lang geleden verdeeld en uitgespeeld. Drie jaar geleden nam Amazon de Amerikaanse supermarktketen Whole Foods over. Het aandeel Ahold zakte meteen ruim 7 procent. Logisch, want het Amazon-platform beschikt over unieke ervaring met digitale technologie. Mede daardoor heeft het veel meer kennis over individuele klanten en kan het nieuwe en veel betere diensten leveren. Bovendien is het een wereldwijde speler met een ongekend kapitaal en met zeer goed renderende bedrijfstakken in andere sectoren, waardoor Amazon in staat is moeiteloos met iedereen te concurreren. In vrijwel iedere sector duiken nu vergelijkbare brancheoverkoepelende platforms op waar traditionele spelers zich in

hun eentje niet mee kunnen meten. In de maakindustrie zien we bijvoorbeeld samenwerkingsverbanden met IBM Watson (artificial intelligence) of met Microsoft Azure (cloud), die de bestaande, voornamelijk hardwaregerelateerde, businessmodellen vele malen flexibeler en dynamischer maken. Als traditionele speler in zo’n markt ontkom je er niet aan: je zult je positie moeten bepalen. In feite heb je maar vier opties: 1. Neem de leiding. Een platform orchestrator brengt vele spelers samen in een model dat in hoog tempo meer waarde creëert dan elk van de individuele deelnemers ooit alleen zou kunnen doen. 2. Doe mee. Een platform participant sluit zich aan bij een platform waarbinnen de deelnemers elkaar exponentieel versterken. 3. Draag bij. Een voorbeeld hiervan is een licentieverstrekker die zijn kernactiviteiten aanbiedt bij bestaande platforms, zodat zijn product of dienst een integraal onderdeel wordt van het platform. Denk bijvoorbeeld aan Google Maps, dat nu onderdeel is geworden van de Uber-app. 4. De laatste optie die je rest is de opkomst van de platformeconomie te negeren. Dat is het begin van het einde. In je eentje concurreren tegen platforms is niet vol te houden. De hoogste prioriteit is nu voor iedereen, in elke sector, om zo snel mogelijk te bepalen welke positie de eigen organisatie het beste kan innemen in de platformeconomie. Als een platform in jouw branche eenmaal een bepaalde grootte heeft bereikt en besluit dat er voor jou geen plaats meer is, ben je simpelweg te laat en is het heel snel einde oefening.

Passion for Industrial automation

Engineering | Panelenbouw | Kabelassemblage

VHE is uw partner in industriële automatisering met de disciplines engineering, panelenbouw en kabelassemblage. Wij bedienen onze innovatieve klanten vanaf de allereerste engineering, via prototypen tot en met efficiënte repeterende productie. Deliver what we promise | Together | Fast & Flexible www.vhe.nl

april 2020

ORGANISATIE

TOENEMENDE CONCURRENTIE NOOPT BOSCH REXROTH TOT CULTUURVERANDERING BIJ LARGE PROJECTS

PROACTIEVER, COMMERCIËLER EN MONDIALE STERKTES BETER BENUTTEN

Managing director Durk-Jan Nederlof: ‘Als de klant meer vraagt dan eerder afgesproken, moeten we duidelijk maken wat dan de voorwaarden zijn. Het mag allemaal wel wat commerciëler.’ Foto: Bart van Overbeeke

april 2020

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

Aandrijvingen voor het openen en sluiten van de megasluisdeuren in het nieuwe Panamakanaal. De hydrauliek voor simulatoren die automobilisten het autonoom rijden laten ervaren. Of een systeem dat de grasmat uit een stadion schuift en in delen verticaal opslaat. Zo maar een paar projecten van Bosch Rexroth. Omdat de concurrentie in de markt fors is toegenomen, moeten de zes bedrijfsonderdelen van de businessunit Large Projects waar dergelijke opdrachten worden uitgevoerd meer één worden, en commerciëler. Aan Durk-Jan Nederlof de taak de daarvoor benodigde cultuuromslag te bewerkstelligen.

osch Rexroth Nederland bestaat uit de nationaal opererende businessunit Sales en de businessunit Large Projects die internationaal actief is, met sinds 1 november Durk-Jan Nederlof als managing director en senior vice president. Aangesteld om de ‘wereldwijde markten bedrijfsoriëntatie’ van deze businessunit te versterken. Wat allereerst de vraag oproept wat onder ‘large projects’ precies verstaan moet worden.

UITEENLOPENDE VORMEN Nederlof, afkomstig van Damen Shiprepair & Conversion in Rotterdam, is vertrouwd met fysiek zeer omvangrijke zaken. Maar ‘large’ blijkt niet uitsluitend die betekenis te hebben. Het leveren van de aandrijving van de liftjukken voor de Pioneering Spirit een paar jaar geleden, waarmee die enorme catamaran nu complete booreilanden van zijn staanders tilt, was zeker een large project. ‘Maar het kan ook gaan om een klus van een veel kleinere omvang. In alle gevallen houdt deze businessunit van Bosch Rexroth zich bezig met het projectmatig ontwikkelen, engineeren en bouwen van complexe, klantspecifieke aandrijfsystemen’, definieert hij.

SIMULATOREN VOOR BMW Het eindresultaat van die projecten kan wel zeer uiteenlopende verschijningsvormen aannemen. Vandaar dat de businessunit is onderverdeeld in een aantal afdelingen. Zo kent Large Projects de afdeling Testing waar systemen gerealiseerd worden voor het testen van zaken als meubels, banden en vliegtuigen. Machines die met trillingen en door op andere wijze krachten uit te oefenen de effecten van twintig jaar gebruik laten zien, in een tijdsbestek van enkele weken of maanden. Daarnaast is er de afdeling Motion die onlangs grote simulatoren heeft geleverd aan Renault en BMW BIJNA TOT STILSTAND waarmee deze bedrijven ervaringen van automobilisten met het autonoom rijden kunnen vergaren. Vanwege de coronacrisis ligt de Bosch Rexroth-vestiging in Italië sinds eind maart volkomen stil. Elders loopt het werk steeds langzamer door, vertelt Durk-Jan Nederlof begin april. ‘Ook bij ons komen projecten tot stilstand, met name internationaal. Er zijn nog geen orders geannuleerd, maar wij verwachten wel een stagnatie. Het hele industriële proces komt geleidelijk aan bijna tot stilstand. De grote vraag is hoe lang het gaat duren voordat we weer door kunnen.’

MEGADEUREN Belangrijk is verder het onderdeel Marine & Offshore dat onder meer bezig is met hydrauliek voor een piling barge, een soort hei-installatie op zee. De afdeling Civiele Techniek ontwikkelde en bouwde de aandrijving voor de megadeuren van de sluizen in het nieuwe Panamakanaal en ook de aandrijfsystemen van de Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg. Dan is er nog de afdeling

• Alle projecten van Bosch Rexroth zijn klantspecifiek en bevatten aandrijftechnologie. • ‘Afspraken over prijs, planning en risico’s kun je alleen maken als er over en weer vertrouwen is.’ • ‘We moeten meer toe naar het actief aanbieden van service level agreements.’ • ‘Excellence op Sales en Large Projects kan alleen als de onderlinge samenwerking optimaal is.’

Stage Technology die configuraties voor haar rekening neemt waarmee toneeldelen gelift kunnen worden, geschikt voor theaters aan land en aan boord van cruiseschepen. Stadia Pitch ten slotte ontwikkelt en maakt constructies die delen grasmat uit een stadion schuiven en verticaal opslaan, onder ideale klimaatomstandigheden. ‘Een groeimarkt, nu voetbalstadions steeds meer multifunctioneel worden’, is Nederlofs overtuiging. Het generieke van al die projecten is dat ze klantspecifiek zijn en aandrijftechnologie bevatten. Tegenwoordig is dat niet meer uitsluitend hydrauliek, maar betreft het ook elektrohydraulische en elektromechanische aandrijvingen, voor als het ook met minder vermogen kan. ‘In bestaande opstellingen wordt voor een refit de hydrauliek nogal eens vervangen door een hybride aandrijving. Die zijn compacter, schoner en energiezuiniger.’

VERTALEN IN GROEI De meeste typen large projects zet Bosch Rexroth al jaren in de markt. Dat gebeurde tot nog toe vanuit diverse vestigingen van het concern, die daarin helemaal los van elkaar opereerden. In 2017 is besloten die activiteiten onder te brengen in één businessunit, met het hoofdkwartier in Boxtel en voorts kennis- en productiecentra in China, de VS (Houston en NYC), Tsjechië en het Duitse Lohr am Main. De reorganisatie van de businessunit is nu een feit, hoog tijd die te vertalen in groei. Vandaar de aanstelling van Ron van den Oetelaar, als vice president Technical, en van Durk-Jan Nederlof.

VERTROUWEN WINNEN Nederlof heeft als taak meegekregen de organisatie proactiever en commerciëler te maken. ‘Want de wereld verandert. Voorheen was Bosch Rexroth een van de weinige leveranciers van grote hydraulische systemen. Inmiddels is de concurrentie toegenomen en kun je niet meer volstaan met te wachten tot de klant belt. We moeten hem op gaan zoeken, zijn markt en behoeften goed leren kennen en vervolgens een relatie opbouwen, vertrouwen winnen.’ Dat laatste is steeds belangrijker want de klant is kritischer geworden. ‘Projecten zijn gericht op het ontwikkelen van klantspecifiek maatwerk, van iets wat nog niet eerder gemaakt is. Daar zijn per definitie risico’s aan verbonden. Voorheen werden die risico’s volledig bij de klant neergelegd, in de verkoopvoorwaarden. Maar die wil dat begrijpelijkerwijs niet meer en is gekomen met zijn inkoopvoorwaarden. Die passen nooit op elkaar, dus moet je afspraken maken over prijs, planning en risico’s. Afspraken die je alleen kunt maken als er over en weer vertrouwen is.’

LEES VERDER OP PAGINA 41

april 2020

ALL SHAPES. ALL SIZES. ALL COLORS. www.br-automation.com/PowerPanel

< < < < <

PLC + HMI = Power Panel C-Series Pure HMI = Power Panel T-Series For I/O, drives and safety POWERLINK | Ethernet | USB | CAN | RS232 | RS485 4.3" | 5.7" | 7" | 10.1"

VERVOLG VAN PAGINA 39

CULTUUROMSLAG Het bewerkstelligen van die cultuuromslag, zorgen dat de mensen op een andere manier met elkaar en de klant gaan communiceren, is voor Nederlof een flinke uitdaging. ‘Het zou mooi zijn als we hier, naast onze Brabantse bescheidenheid, ook de kunst verstaan om de kwaliteit van onze bijzondere, excellente mensen en technologie actief uit te dragen. Dat we iets overnemen van die Rotterdamse grote mond en de wereld laten weten waartoe we in staat zijn. En dat we tegelijkertijd niet verder gaan dan de klant vraagt. Of dat we, als die meer vraagt dan eerder afgesproken, duidelijk maken wat dan de voorwaarden zijn. Het mag allemaal wel wat commerciëler.’

HELE ORGANISATIE Zorgen dat de businessunit proactiever wordt en beter wordt in het opbouwen van een vertrouwensrelatie, geldt niet alleen voor Sales, maar voor de hele organisatie. ‘Ook voor de serviceafdeling. We moeten meer toe naar het actief aanbieden van service level agreements, van pakketten om de klant te ontzorgen, zodat hij bijvoorbeeld gedurende de komende twintig jaar geen omkijken meer heeft naar het onderhoud van die sluisdeuraandrijving.’ Daartoe worden veel systemen tegenwoordig uitgerust met software en sensoren die het mogelijk maken het functioneren ervan op afstand te monitoren en desnoods over te nemen en bij te stellen.

Durk-Jan Nederlof: ‘We moeten meer toe naar het actief aanbieden van service level agreements, van pakketten om de klant te ontzorgen.’

SAMENWERKING BEDRIJFSONDERDELEN Het veranderen van de cultuur zit ook besloten in de rol die Durk-Jan Nederlof heeft in het versterken van de samenwerking tussen de zes bedrijfsonderdelen van de businessunit. ‘Elke vestiging heeft zijn eigen technologische sterktes – Marine & Offshore bijvoorbeeld heeft in Boxtel zijn zwaartepunt. Dergelijke lokale sterktes willen we veel meer globaal benutten. Waarbij elke vestiging zelf de kennis inbrengt van de lokale regelgeving, het vergunningenstelsel en het eigen netwerk van klanten en leveranciers. Zo willen we de gezamenlijke technologische en commerciële footprint veel beter benutten. En dankzij alle digitale communicatiemiddelen die we ter beschikking hebben, is het tegenwoordig ook veel gemakkelijker om mensen verspreid over de wereld samen te laten werken aan één project.’ Voorts heeft het versterken van de samenDEEP SPACE EN DEEP SEA werking van Large Projects met die andere businessunit van Bosch Kracht, koppel en robuustheid zijn belangrijke voorRexroth Nederland, delen van hydrauliek. Hier twee voorbeelden van hoe Sales, zijn volle aanBosch Rexroth met ‘vloeistofkracht’ enorme massa’s dacht. ‘Excellence op veilig en precies verplaatst, voor het verkennen van beide gebieden wordt deep space en deep sea. als essentieel Hydrauliek is handig voor ruimtevaart, bijvoorbeeld als beschouwd voor een onderdeel van NASA’s missie Juno die Jupiter gaat duurzame, winstgevenverkennen. De grondstations van NASA’s Deep de bedrijfsactiviteit. Space Network (DSN) onderhouden constant conDat kan alleen als ook tact met de ruimtesonde. Daartoe zijn drie satellietdie onderlinge samenschotels van 70 meter lang strategisch rond de aarde werking optimaal is.’ geplaatst; deze ontvangen gegevens en afbeeldingen en verzenden opdrachten naar Juno. Krachtige hydraulische motoren zorgen voor de fijne positionering van deze schalen. Het verkennen en aanboren van metalen, aardolie en aardgas, het opwekken van hernieuwbare energiebronnen en het leggen van kabels voor internet of voor offshore windparken vereisen allemaal werkzaamheden op grote diepte van de oceanen. Voor zulk onderwaterwerk zijn complexe hightech systemen nodig, waarbij een breed scala aan elektrohydraulische systemen een rol speelt. Standaard hydraulische systemen die oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor gebruik op het land, kunnen worden aangepast om de enorme druk en corrosieve omstandigheden te weerstaan en efficiënt te werken op verschillende dieptes.

VERGROTEN INNOVATIEVERMOGEN Het versterken van een proactieve, commerciële houding en het intensiveren van de interne samenwerking moet ook het innovatievermogen van de businessunit Large Projects vergroten. Immers, oog en oor hebben voor de (verborgen) behoefte van de klant ligt vaak aan de basis van innovaties.

En door intern beter samen te werken, is de kans groter dat een oplossing die voor de ene klant ontwikkeld is, ook een oplossing blijkt te zijn voor klanten elders, in andere markten. Ook zal een intensievere uitwisseling van ideeën en ervaringen resulteren in meer eigen innovaties, zonder een directe klantvraag, verwacht Durk-Jan Nederlof. ‘In tal van situaties’, illustreert hij, ‘is elektriciteit nodig, maar geen netaansluiting beschikbaar. Zalmen worden veelal op zee gekweekt. Voor het toevoegen van zuurstof of voedsel wordt nu elektriciteit opgewekt met dieselgeneratoren. Die draaien continu. Wij hebben een slimme besturingstechnologie ontwikkeld die ervoor zorgt dat de generator alleen een batterij laadt als dat nodig is, als er voldoende stroomvraag is. De rest van de tijd staat hij stil. Die oplossing is ook relevant voor vliegvelden waar nu generatoren continu draaien voor de stroomvoorziening van vliegtuigen, of in havens voor de stroomvoorziening van schepen.’

‘WE MOGEN WEL IETS OVERNEMEN VAN DIE ROTTERDAMSE GROTE MOND’

KENNISINTENSIEF De nieuwe businessunit is onderdeel van Bosch Rexroth, een bedrijf met meer dan 32.000 mensen op de loonlijst, van wie het leeuwendeel werkzaam is in Europa. Het is een kennisintensieve onderneming die in 2018 ruim 5 procent van de omzet van 6,2 miljard euro in r&d investeerde.

• www.boschrexroth.com april 2020

PROCESVERBETERING

PLM XPERT ONDERSTEUNT GROEISTRATEGIE VAN EQUINOX MHE MET PRO.FILE

‘ORDERWAARDE IETSJE OMLAAG, AANTAL ORDERS OMHOOG’ De opmars van e-commerce en pakketdiensten, die tijdens de coronacrisis alleen maar versnelt, biedt Equinox MHE mooie kansen voor groei, ook buiten Europa. Wel moet de leverancier van intralogistieke sorteersystemen daarvoor nog flinke stappen maken in procesbeheersing en kostenefficiëntie. Wat ook gebeurt. Zo werd met de hulp van PLM Xpert het PLM-systeem PRO.FILE ingevoerd, en gaat Equinox met de nieuwe modulaire LR-Sorter de weg naar configure to order op. ‘Nu al zien we de potentie om de doorlooptijd van maanden tot weken te verkorten.’

DOOR PIM CAMPMAN

‘W

e zitten hier nog maar net’, zegt Denny van Veen. De marketeer van Equinox MHE doelt op het pand dat onlangs in Hillegom werd betrokken. Met een werkplaats van 2.600 en kantoorruimte van 750 vierkante meter heeft het bedrijf heel wat meer armslag dan voorheen. En die is meer dan welkom. ‘Omdat we hier grotere voorra- Denny van Veen (links) en Ben van der Meer: ‘Met de LR-Sorter besparen we erg veel kosten, zonder in te leveren op klanttevredenden gaan aanhouden, kunnen we de doorheid, integendeel.’ Foto: Danny de Jong looptijden verkorten. En we hebben nu de ruimte om onze systemen volledig, of de hele drastisch minder tijd bezig bij de klant. Dat gaat BINNEN EEN MAAND UITLEVEREN grote in modules, op te bouwen en te testen. Tot straks binnen een week lukken, denken wij.’ Omdat nagenoeg alles wat Equinox bouwt en dusverre zijn we daar on site bij de klant soms levert maatwerk is, gaat er veel tijd en geld zitten een paar maanden zoet mee. Die best grote sysin engineering, inkoop (‘zonder inkoop geen SOFTWARE-ACHTERGROND temen staan daar in de weg, zeker in draaiende machine, wij produceren niets zelf ’), assemblage Equinox is een systeemintegrator van sorteeropwarehouses. Dan moet de klant er omheen werlossingen voor distributiecentra en magazijnen. en sales & service. Van Veen: ‘Daar komt bij dat ken, wat natuurlijk lastig is en voor hem prijzig Met hoofdzakelijk klanten in de retail (fashion) sorteersystemen een commodity worden en de kan uitpakken. Door dat hier te doen, zijn we en in de groeimarkten e-commerce en pakketverterugverdientijd korter moet zijn omdat ze eerder werking. Het bedrijf startte dertig jaar geleden als worden vervangen dan voorheen. En met de ontwikkelaar van warehouse-managementsystegroei in e-commerce en de omnichannel aanpak men, nog steeds een sterke poot (zie kader). van retail maken bedrijven meer gebruik van SOFTWARE IN LITOUWEN Rond 2004 trok het ook de engineering, onderdethird party logistics, 3PL en 4PL. In die sterk leninkoop en assemblage van de sorteersystemen fluctuerende markten moeten ze snel kunnen zelf naar zich toe. ‘Dankzij onze softwareachterschakelen. Een flexibel en vlot te installeren Equinox MHE bestaat uit twee takken: softwareontgrond’, zegt Van Veen, ‘is het integreren van alle systeem is ons antwoord.’ wikkeling en een maakbedrijf. Laatstgenoemde heeft equipment die bij het sorteren van goederen Equinox moet dus toe naar standaardisatie en Hillegom als thuisbasis (60 medewerkers). De vestikomt kijken een sterk punt van ons.’ modularisatie. En doet dat ook: vorig jaar werd ging in het Litouwse Kaunas (circa 100 medewerkers) Die goederen kunnen van alles zijn: pakketjes en een 100 procent configureerbare sorter gelanis gespecialiseerd in softwareontwikkeling. Een van ook kledingstukken, in de range van klein (vanaf ceerd, bestaande uit een standaardpakket aan de softwareproducten waar Equinox succes mee 70 bij 70 millimeter) tot middelgroot (maximaal bouwblokken, die zodanig ‘gestapeld’ kunnen heeft, is het warehouse-managementsysteem dat – 600 bij 400 millimeter). ‘Ook voor partijen die worden dat aan de specifieke klantbehoefte wordt vaak gelinkt aan het ERP-systeem van de klant – de een zeer grote diversiteit aan spullen naar heel voldaan. flow regelt en controleert van inkomende tot uitgaanveel eindklanten versturen, hebben wij een pasDe voordelen zijn talrijk en groot, zegt Denny de goederen in distributiecentra en magazijnen. sende oplossing.’ van Veen. De LR-Sorter bestaat uit minder en zo

april 2020

veel mogelijk identieke onderdelen. Afmetingen, framework, beplating; het is allemaal eender. Dat scheelt veel tijd in engineering, sales, inkoop, assemblage en installatie. En het is makkelijker om voldoende voorraad aan te leggen van componenten die hard lopen, zodat uitleveringen sneller en meer orders in dezelfde tijd verstouwd

gebaat bij een continue stroom orders en niet bij grote, eenmalige klappers waarvoor je al het andere werk on hold moet zetten’, licht Van Veen toe. ‘Dus is het goed voor ons de orderwaarde een beetje naar beneden te halen en het aantal orders te vergroten. Bij die grote systeemintegratieprojecten praat je al snel over miljoenen, bij de LRSorter over enkele tonnen.’ Waarmee hij niet wil zeggen dat Equinox de integratietak vaarwel zegt. ‘Dat zit in ons bloed, kunnen we goed. Maar zulke projecten doen we tot nu toe vrijwel alleen in de Benelux. Onze ambitie gaat verder: de komende jaren zetten we met ons configureerbare platform in op wereldwijde groei.’

‘

‘ONZE AMBITIE IS DE LR-SORTER BINNEN EEN MAAND NA CONTRACTTEKENING UIT TE LEVEREN’

GEEN EILANDJES MEER

kunnen worden. ‘Dat alles bespaart erg veel kosten, zonder in te leveren op klanttevredenheid, integendeel. Onze ambitie is de LR-Sorter binnen een maand na contracttekening uit te leveren. Onze ervaringen bij de eerste klanten sterken ons in de overtuiging dat dit gaat lukken.’

CONTINUE ORDERSTROOM De LR-Sorter heeft nog een gunstig effect, gek genoeg omdat er een niet heel hoog prijskaartje aan hangt. ‘Een maakbedrijf van onze omvang is

Met de LR-Sorter gaat Equinox van engineering to order (ETO) naar configure to order (CTO). Cruciaal daarvoor was de implementatie van de basisconfiguratie van PRO.FILE voor productdatamanagement, vertelt mechanical engineer Ben van der Meer. ‘Vóór de implementatie werden de stuklijsten handmatig bijgehouden en revisiebeheer ontbrak. De afdelingen waren eilandjes die hun eigen zaakjes regelden en eigen lijstjes bijhielden, data werden simpelweg gekopieerd van de ene naar de andere afdeling. Kortom: er was geen solide systeem waarin de juiste data ingevoerd, actueel gehouden en betrouwbaar beheerd

worden én dat transparant is voor alle afdelingen. Waardoor fouten in het systeem slopen en kostbare tijd, die veel beter aan nuttiger zaken besteed had kunnen worden, wegvloeide in het corrigeren van al die fouten – met ondertussen een groot risico op spaaklopen.’

KANTELPUNT Dat is – of wordt nog – rechtgezet. Ben van der Meer: ‘We zijn nu zo ver dat we de data van mechanical engineering opgeschoond en gestroomlijnd hebben en één systeem hebben waarin iedereen zijn data inbrengt en beheert; voor electrical engineering loopt dat nog. Daar zit al veel winst in; een verschil van dag en nacht met hoe het voorheen ging. Met PRO.FILE beschikken we over een tool waarin de kennis die tot nu toe in de hoofden van medewerkers zat, overdraagbaar en altijd actueel is. De uitvoer van mechanical en electrical engineering, de stuklijsten uit PRO.FILE, zijn de input voor alle andere afdelingen, van inkoop tot en met assemblage bij de klant.’ Equinox professionaliseert, en dat vraagt wat extra’s. Denny van Veen: ‘We zitten op het kantelpunt van relatief klein naar groot. Van hoog tot laag is er commitment dat doorbijten uiteindelijk zal leiden tot groei en succes.’

• www.equinoxmhe.com • www.plmxpert.nl • www.pro-file.com/nl

Zestig jaar SMC

DIENSTBAARHEID

RESPECT

DESKUNDIGHEID

SMC Corporation bestaat zestig jaar. In die periode is SMC succesvol gegroeid tot wereldwijd marktleider in pneumatische systemen en erkend specialist in industriële automatisering. In zestig jaar is er veel veranderd, behalve de bedrijfscultuur van SMC. Die is nog steeds gebaseerd op zes Japanse kernwaarden: dienstbaarheid, respect, deskundigheid, aandacht, continuïteit en eergevoel.

AANDACHT

CONTINUÏTEIT

EERGEVOEL

U kunt op ons blijven rekenen. Of het nu gaat om deskundig productadvies, een veilige machine, een energie-efficiënte productielijn, het ontwerp van een besturingskast of een praktijkgerichte training. SMC is u graag van dienst.

www.smc.nl

april 2020

PROCESVERBETERING

ERIKS ZET MET KLANT IN OP ADDITIVE MANUFACTURING

‘IDEEËN DIE AL JAREN LIGGEN, KUNNEN NU INEENS UITGEVOERD WORDEN’ Wie er eenmaal mee begonnen is, wil niet meer anders. Productieonderdelen maken met 3D-printers heeft de toekomst, zo zegt industrieel dienstverlener ERIKS. Het werkt namelijk sneller, goedkoper en biedt de (maak)industrie veel meer mogelijkheden. ‘We kunnen onderdelen maken die voorheen niet te maken waren.’

• ‘Juist de mensen op de werkvloer weten wat

ze graag veranderd willen zien.’ • Bezoek van het additive manufacturing-team

levert tien tot vijftien verbeteringen op. • ‘Op basis van site-scans kunnen we toepas-

singen gezamenlijk ontwikkelen en printen.’ • ‘We bieden additive manufacturing aan op

hetzelfde hoge niveau als andere technieken.’

de 3D-printers. Maar er moest meer mogelijk zijn.’ En dat bleek het afgelopen jaar ook wel tijdens de bezoeken van het nieuwe 3D-printteam aan de verschillende productievestigingen van ERIKS in het land. Die bezoeken leverden uiteindelijk een groot aantal nieuwe hulpmiddelen en assemblagetools op – inclusief een besparing van zo’n 350.000 euro. Een eyeopener, noemde algemeen directeur Sander Splinter dat bij de presentatie van de uitkomsten. ‘De grootste besparing komt doordat we met 3D-printen onze productie leaner en efficiënter hebben kunnen inrichten.’ Wie zich in de (maak)industrie aan additive manufacturing heeft overgegeven, wordt steeds enthousiaster, is de overtuiging bij ERIKS.

DOOR ANDRÉ RITSEMA

elf waren ze bij ERIKS ook nog wel wat verbaasd: dat een rondje langs tien van de eigen locaties in een jaar tijd een groot aantal nieuwe producten én een besparing van 350.000 euro opleverde. En dat niet alleen: het zorgde ook nog eens op een snelle manier voor betere onderdelen. Zo werd direct het nut, de noodzaak en meerwaarde van 3Dprinting, in casu additive manufacturing, bevestigd. Tijd dus voor een nadere kennismaking met deze tool van de toekomst. Want, daarvan is ERIKS inmiddels wel overtuigd: wie zich in de (maak)industrie aan additive manufacturing heeft overgegeven, wordt steeds enthousiaster.

GROTE VOORDELEN De voordelen zijn groot, zo zegt Job van de Sande, hoofd techniek van de productdivisie Afdichtings- & Rubbertechniek: additive manufacturing werkt voor kleine series in de regel vaak sneller, is goedkoper en biedt meer mogelijkhe-

april 2020

den. ‘We kunnen op de computer een complex onderdeel ontwikkelen, met een ingewikkeld binnenwerk of iets wat voorheen uit verschillende onderdelen bestond. 3D-printers produceren dit vervolgens in één keer als geheel. We kunnen nu dingen maken die voorheen niet mogelijk waren – of die heel veel tijd en geld kostten.’ ERIKS heeft als industrieel dienstverlener inmiddels al ruim tien jaar ervaring met rapid prototyping en 3D-printing. Dankzij de inzet van Ultimaker S5 Pro Bundles-printers kan ERIKS klanten ondersteunen bij het sneller, beter en makkelijker ontwerpen, ontwikkelen en printen van industriële componenten.

3D-PRINTTEAM Dat proces van ontwikkelen en vervaardigen moest sneller en beter kunnen, vonden ze in Alkmaar. En dus werd er zo’n twee jaar geleden vol ingezet op additive manufacturing, waar de industrie in toenemende mate mee aan de slag gaat. Van de Sande: ‘Na verloop van maanden maakten we nieuwe tools en eindproducten met

EENDAAGS BEZOEK Van de Sande legt uit hoe het additive manufacturing-team te werk ging – en gaat. Het team komt één dag langs op de locatie. Daar wordt het gekoppeld aan verschillende medewerkers, variërend van productiemedewerkers tot teamleiders.

ADDITIVE MANUFACTURING/ 3D-PRINTEN Wat verstaat ERIKS nu precies onder additive manufacturing? ‘In de industrie worden de termen additive manufacturing en 3D-printen door elkaar heen gebruikt’, zegt Van de Sande, hoofd techniek van de productdivisie Afdichtings- & Rubbertechniek – en één van de experts binnen ERIKS op dit terrein. ‘Richting onze klanten hebben we het meestal over 3D-printen, omdat dit de meest gebruikte term is. Onderling spreken we vaker over additive manufacturing. In wezen is het hetzelfde: je ontwikkelt een machineonderdeel in 3D op de computer en print dat vervolgens – ook 3D – uit. Dat product wordt laagje voor laagje opgebouwd; vandaar de term additive manufacturing.’

Na een korte uitleg gaat men in groepjes de hele productie langs om te kijken wat waar gebeurt en wat eventueel beter zou kunnen. ‘We vragen de mensen: waar lig je wakker van? Wat kan er veiliger? Wat zie je hier? Klopt dit zo of kan het anders en beter? En hoe zou dat dan moeten volgens jou? Juist de mensen op de werkvloer weten wat er speelt en wat ze erg graag veranderd willen zien.’ Onder begeleiding van het additive manufacturing-team schrijft elk groepje tien tot vijftien kansen en mogelijkheden op, compleet met foto’s. ‘En dat gaat snel hoor. Het idee van de ene productiemedewerker lokt een ander idee van zijn collega uit. Heel leuk en goed om te doen.’

ALLES IN KAART Daarna komt de hele groep weer bij Dankzij de inzet van Ultimaker-printers kan ERIKS klanten ondersteunen bij het sneller, beter en makkelijker ontwerpen, ontwikkelen en elkaar om alles in kaart te brengen: printen van industriële componenten. Foto’s: ERIKS welk idee is haalbaar? Welk product levert geld op? Welke tool zorgt voor een veiliger werkomgeving? ‘Op een whiteboard KENNISOPBOUW VOLLEDIG GEVALIDEERD schrijven we de top-5 aan ideeën van elk groepje Volgens Van de Sande zijn klanten tot dusver De nieuwe Clean Manufacturing Facility van en ranken die op basis van haalbaarheid. En daaronder de indruk van de snelheid waarmee nieuERIKS, eind vorig jaar geopend, speelt een na voeren we ze vanaf nummer 1 gezamenlijk we onderdelen ontwikkeld, gemaakt en geplaatst belangrijke rol in het geheel. Want om voor de uit.’ kunnen worden. ‘Soms liggen bij henzelf ideeën voedingsmiddelenindustrie te printen, gebruikt In dit traject, dat gemiddeld drie tot zes maanden al jaren te wachten op uitvoering. En die kunnen ERIKS gecertificeerde materialen en is het volleduurt, worden tien tot vijftien verbeteringen we dan gewoon binnen een paar weken ontwikdige proces gevalideerd volgens de EC 1935/2004 ontwikkeld. De eerste concepten worden geprint kelen en leveren. Daar staan ze van te kijken. En norm. De kritische onderdelen kunnen geassemen direct verstuurd naar de gebruikers. Elke twee het levert ze geld op. We hebben berekend dat een bleerd worden in een ISO klasse 6 cleanroom. weken belt het team met de teamleider op de klant gemiddeld in zes maanden tot wel 50.000 ‘We kunnen van het ruwe materiaal tot en met locatie om de voortgang door te nemen, feedback euro kan besparen door het toepassen van sitehet eindproduct aantonen waar het vandaan te vragen en eventuele hobbels weg te nemen. Als scans en samen ontwikkelen van deze productiekomt en waarmee het in aanraking is geweest. het product klaar is, wordt het gepresenteerd aan Ook hebben we aangetoond dat alles waarmee medewerkers en management – en kan er direct het materiaal in aanraking komt, geen nadelige mee gewerkt worden. effecten heeft op de voedselveiligheid. Klanten De werkwijze heeft veel weg van het Joint Improkunnen al onze producten en onderdelen dus vement Program (JIP) van ERIKS, beaamt Van zonder problemen gebruiken.’ de Sande. Ook dan komt een team over de vloer Van de Sande ziet ernaar uit om straks als dat bij de klant om de productieprocessen te onderweer mogelijk is, bij meer klanten over de vloer zoeken en concrete verbetervoorstellen te doen. te komen. ‘We zijn er al een tijdje mee bezig en Bij Heineken werd vorig jaar een succesvolle pilot hebben al bij verschillende foodklanten trajecten gedraaid met het programma – dat dit jaar bij lopen.’ Hij verwacht dat met de mogelijkheid meer klanten een vervolg zal krijgen. van voedselveilig printen dit jaar zeker enkele tientallen klanten gebruik zullen maken van een ERIKS-teambezoek. ‘Wij zijn erg enthousiast over SITE-SCANS het juist samen op zoek te gaan naar de beste Er is ook veel interesse bij klanten voor additive oplossing. Het maakt dat de klant concurrerenmanufacturing, zegt Van de Sande. En dat komt der kan zijn, sneller en veiliger kan werken. Ik goed uit, want ERIKS gaat er nadrukkelijk de boer mee op, in eerste instantie naar de mro- en geloof echt in de toegevoegde waarde van addititools. We moedigen overigens de klanten aan de oem-klanten in de food, farma en transportve manufacturing.’ eenvoudige onderdelen zelf te ontwikkelen en te sector. Of, zoals algemeen directeur Splinter het printen. Gezamenlijk kunnen we dan de comeerder formuleerde: ‘Met additive manufacturing plexere zaken aanpakken. Dat leidt tot kennisPRAKTISCHE ZAKEN kunnen we onze klanten beter ondersteunen opbouw aan beide kanten en een mooie samenEn ten slotte, zo zegt Van de Sande, is ook aan bij het sneller en met meer ontwerpvrijheid werking. Want we willen het vooral graag samen verschillende praktische zaken gedacht. Elk provervaardigen van onderdelen dan bijvoorbeeld doen.’ duct is voorzien van een artikelnummer, versiemet spuitgieten. Op basis van data-analyse en een Van de Sande benadrukt wat Splinter ook zegt: nummer en een logo. En die zijn opgenomen in bezoek aan hun productiefaciliteiten kunnen we dat het niet per se gaat om het gebruikmaken van de online catalogus van ERIKS. ‘Een klant hoeft vaststellen welke onderdelen geschikt zijn om te additive manufacturing. ‘Soms is bijvoorbeeld niet langer tijden te zoeken als hij een nieuw printen. Op basis van deze site-scans kunnen we een CNC-bewerking beter, soms additive manuonderdeel nodig heeft. Hij zoekt het logo, geeft de gekozen toepassingen gezamenlijk ontwikkefacturing. Waar het om gaat, is dat we additive het nummer aan ons door en heeft binnen drie len en printen. Hiermee garanderen we kwaliteit, manufacturing op hetzelfde hoge niveau kunnen minuten de bestelling geplaatst. Zo gemakkelijk de mogelijkheid om het te reproduceren én aanbieden als de andere technieken. Zo kan de kan het zijn.’ betrouwbaarheid van de onderdelen volgens de klant zelf de keuze maken, nadat wij hem de specifieke industriële standaarden.’ mogelijkheden aan de hand hebben gedaan.’ www.eriks.nl/am

‘MET 3D-PRINTEN HEBBEN WE ONZE PRODUCTIE LEANER EN EFFICIËNTER INGERICHT’

•

april 2020

PROCESAUTOMATISERING

NETWERKMODULE TURCK VERZAMELT SIGNALEN DIRECT OP DE TRANSPORTBAAN

‘LAST-MINUTE MOTOR TOEVOEGEN IS IN EEN HALFUURTJE GEBEURD’ FS Solutions in Goor, leverancier van totaaloplossingen, onderdelen en modulaire systemen voor procesautomatisering en intern transport, werkt voor het automatiseringsdeel samen met Turck in Zwolle. Decentrale aansturing via een netwerkmodule blijkt vele voordelen te hebben boven conventioneel bekabelen. DOOR WILMA SCHREIBER

S Solutions richt zich op de food-, intralogistiek-, farma-, tabak- en fast moving consumer goods-markt. Dankzij de modulaire opbouw is elk systeem naar wens van de klant samen te stellen. Doorgaans kiest het bedrijf per opdrachtgever voor samenwerking met installateurs die de automatisering op een conventionele manier invullen: het bekabelen van machines vanuit een centrale schakelkast. Dat kost veel tijd, stelt Gerjan Woelders, automation systems engineer bij Turck. ‘En als er flexibel of snel geschakeld moet worden, heeft dat grote impact. Wellicht moet er iets in de kast aangepast of uitgebreid worden en vervolgens bij de bekabeling. Wanneer het dan uurtje-factuurtje is, gaat het hard.’

SYSTEEMDENKEN Volgens Woelders wordt systeemdenken dan ook steeds belangrijker: niet alleen componenten verkopen, maar een totaaloplossing bedenken. ‘Wij werken met decentrale aansturing via een netwerkmodule, een industrieel ethernet. Dat betekent dat we zo veel mogelijk uit de schakelkast trekken en op de transportband zetten. Die netwerkmodule doet dus meer dan signalen van sensoren verzamelen en deze op het netwerk zetten; het is in feite een mini-controller.’ Samen met FS Solutions werd gekeken naar een slimme inrichting van de automatiseringsoplossing. ‘Dat je die in geval van last-minute wijzigingen, bijvoorbeeld een extra motor of module toevoegen, toch

nog snel kunt aansluiten’, verklaart Woelders. ‘En dat kan met ons systeem omdat het modulair is opgebouwd. Met connectoren Doordat alles stekkerbaar is, zijn motoren snel en eenvoudig aan te sluiten. Foto’s: Turck maak je simpel een aftakking van de voedingskabel naar de Turck ook over de te gebruiken motoren. ‘We nieuwe motor en je voegt hem toe in de software. leveren die niet zelf, maar hebben wel kennis van Dat is in een halfuurtje gebeurd. Ander voordeel oplossingen in de markt die aansluiten bij ons is dat je een stuk minder kabels in de kabelgoot decentrale concept. De aansturing van motoren hebt en de gestandaardiseerde schakelkast hetmoet passen bij onze module’, stelt Woelders. Als zelfde blijft.’ voorbeeld noemt hij de motoren van Lenze of SEW. ‘Daarbij is de snelheidsregeling in de motor zelf geïntegreerd. Die hoef je dus niet meer in de ALLES STEKKERBAAR kast te plaatsen. Motoren van SEW worden Bij een klant van FS Solutions werd eerst één bovendien met een protocol aangestuurd, dat transportband gebouwd en daarna gefaseerd we toevoegen aan de software van de netwerkverder opgebouwd, waarbij Turck de schakelkast module. Dat is onze toegevoegde waarde, want standaardiseert voor bijvoorbeeld zes banen. met hardware alleen kom je er niet meer.’ Woelders: ‘Daarbij is de schakelkast steeds exact FS Solutions gebruikt de netwerkmodule puur in hetzelfde gebleven, ook als er een motor bij de fabriekshal als operational technology (OT). Er geplaatst wordt. Waar voorheen alle sensoren en zijn echter meer mogelijkheden, aldus Woelders. kabels richting die kast gingen, worden nu alle ‘Je zou de module ook kunnen gebruiken om signalen direct op de transportband verzameld informatie in de lijn te genereren en met IT die en gaat er nog maar één netwerkkabel naar de data al dan niet in cloudgebaseerde systemen te kast.’ Sensoren detecteren bijvoorbeeld of er een pakketje aanwezig is of dat er sprake is van een verzamelen en te analyseren. Ook hier voorziet opstopping. Turck voert alles stekkerbaar uit met Turck in volledige oplossingen inclusief edge connectoren, ook in de kast. ‘Daardoor is een gateways voor de ontsluiting van alle relevante onderdeel vervangen een fluitje van een cent. data.’ Bijvoorbeeld door een vibratiesensor op Twee stekkers vervangen, andere erop en weer een motor te plaatsen om het gedrag van de aangaan. Zo wordt stildrijving te volgen voor conditioning monitoring. stand tot een mini‘Je weet dan van tevoren: volgende week is die mum beperkt. Die motor kapot.’ Of die toepassing wenselijk is, paar stekkers insteken hangt af van de inrichting van het productiezou je zelfs door een proces. ‘Bij FS Solutions is vervanging van een technische man kunmotor snel geregeld en dat maakt de stilstand nen laten doen, je hebt minimaal. Maar wanneer vervanging tijdsinteneigenlijk geen installasief is en de productie uren stil komt te liggen, is teur of programmeur het voorspellen van uitval wel belangrijk. Dan nodig’, zegt Woelders. gaan we van OT zeker richting IT.’

OT ÉN IT De netwerkmodule fungeert als mini-controller op de lijn.

In het geval van FS Solutions adviseerde

• www.turck.com • www.fssolutions.nl april 2020

ADVERTORIAL

GOVERS ACCOUNTANTS/ADVISEURS PASSIE VOOR DE FINANCIËLE PERFORMANCE VAN BEDRIJVEN IN DE MAAKINDUSTRIE

QLTC EN UW ACCOUNTANT EN BELASTINGADVISEUR U bent actief in een industriële en hightech omgeving en stelt hoge eisen aan uw leveranciers van goederen en diensten. U verwacht van uw toeleveranciers goederen en diensten van uitstekende kwaliteit en een hoge leverbetrouwbaarheid. U wilt dat ze hun knowhow up to date houden, en state-of-the-art oplossingen bieden. En dat alles tegen een redelijke prijs. Het is onze ervaring dat dit evengoed geldt voor de diensten van accountants en belastingadviseurs.

e zijn een middelgroot kantoor – met een historie van meer dan 90 jaar – in het hart van de Brainport-regio. We hebben een sterke focus ontwikkeld op ondernemingen in de toeleverketens van semicon, automotive, energy & infrastructure, industrial, food processing en medical. We ondersteunen oem’ers, 1st en 2nd/3rd-tier suppliers, start-ups en scale-ups in hun groeiambities. Onze klanten behoren tot de top in hun sector, of wij ondersteunen hun ontwikkeling daarnaartoe. Dat doen we door een grote kennis van hun bedrijfsactiviteiten en van de supply chains waarin ze actief zijn. Door accountancy en belastingadvies in te bedden in de strategische context van onze klanten. Door een actieve oriëntatie op de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen met aantrekkelijke verdienmodellen, gebruik makend van fiscale faciliteiten. Door een continue focus op productiviteit en performanceverbetering. Uitgangspunten zijn het leveren van een hoge toegevoegde waarde en het realiseren van een aantrekkelijk rendement.

Wij helpen ondernemersdromen realiseren. Benieuwd wat we voor u kunnen doen? Neem contact op met: • Paul Mencke via + 31 (0) 6 10 92 37 30 of mail via mencke@govers.nl • Harm Kolen via +31 (0) 6 51 46 72 51 of mail via kolen@govers.nl

COVID-19 Wij willen klanten in de specifieke fase waarin ze zich bevinden bijstaan met concrete adviezen. Door het coronavirus is uw blik waarschijnlijk tijdelijk meer gericht op de korte termijn dan op de lange termijn. En meer op voorraad- en cashmanagement dan op uitbreidingsinvesteringen. We kijken met u vooruit naar de ontwikkelingen in de keten, begeleiden u bij knelpunten en de daarbij komende uitdagingen.

Govers Accountants / Adviseurs Beemdstraat 25 5653 MA Eindhoven Tel. +31 40 2 504 504 www.govers.nl

FLINK bericht over de wereld van starters en hun innovaties, financieringsproblemen en andere uitdagingen. De naam, FLINK, haakt natuurlijk aan bij die van dit magazine, maar duidt bovenal op een wezenlijke karaktereigenschap van elke startende hightech ondernemer waar de interesse van (formal) investors naar uitgaat – meer nog dan naar de innovatie in kwestie: heeft de starter doorzettingsvermogen, weet hij mensen voor zich te winnen met zijn overtuigingskracht, durft hij beslissingen te nemen?

IN DEZE FLINK: 51 DeltaQ komt naar Nederland 53 Korte berichten met onder meer: - Make Next stimuleert inspirerende starters - A.S. Watson wil duurzamer logistiek centrum 54 ITS levert beeld bij slecht zicht

‘Je data in de cloud zetten is niks anders dan het opslaan van je gegevens op servers van een externe partij’, schetsen Daniel Weststeijn (links) en Friso Stoffer. ‘Daarmee kan die partij jouw data eenvoudig misbruiken. En dat gebeurt op grote schaal, door hackers en overheden.’ Foto: Com-magz

START-UP STORRO BIEDT ANTWOORD OP DE GEVAREN VAN DE CLOUD

VERSLEUTELEN, VERSNIPPEREN EN VERSPREIDEN Digitalisering is een must om competitief te blijven, maar kan er ook voor zorgen dat IP juist in handen komt van de concurrent. Want als een uitbesteder data deelt met zijn toeleveranciers, gebruikt hij hier serviceproviders voor: dikwijls cloudpartijen die door hun grootschalige, centrale opzet en door de wetgeving waaronder ze vallen kwetsbaar zijn voor diefstal en het lekken van vertrouwelijke informatie. Start-up Storro helpt deze risico’s te beheersen. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

e doorgaande digitalisering van de industrie brengt met zich mee dat er digitale files worden gecreëerd waarin alle productspecificaties zijn opgenomen en soms ook al de data van het bijbehorende productieproces. Met als voordeel dat producten en processen eerst grondig getest kunnen worden

voordat ze fysiek worden geproduceerd of geïmplementeerd. Deze ontwikkeling zorgt voor een flinke verhoging van de efficiëntie en effectiviteit, maar vergroot ook de risico’s op bedrijfsspionage en datalekken.

vestigingen van één bedrijf, maar ook tussen klanten en toeleveranciers. Giga- en terabytes aan data waarin de complete IP besloten ligt. Dat versturen, vertellen Friso Stoffer en Daniel Weststeijn, respectievelijk oprichter en marketingmanager van Storro, gaat per definitie via een serviceprovider. ‘Je data in de cloud zetten is niks anders dan het opslaan van je gegevens op servers van een externe partij’, schetst Weststeijn. ‘Daarmee kan die partij – en eenieder die toegang krijgt tot haar servers – jouw data eenvoudig misbruiken. En dat gebeurt op grote schaal. Veel bedrijven zijn zich hier onvoldoende van bewust. Die doen zaken met een leverancier, omdat ze Henk daar goed kennen en vertrouwen. Maar van de dienstverlener die ertussen zit, zijn zij zich vaak nauwelijks bewust.’ ‘Het gevaar komt daarbij niet alleen van hackers, maar in toenemende mate ook van Chinese, Russische en Amerikaanse overheidsdiensten die actief jagen op industriële kennis’, sluit Stoffer aan. ‘De meeste, grote clouddiensten vallen onder ambigue wetgeving zoals de Amerikaanse Patriot Act.’

BLINDE VLEK Die digitalisering vergt dat steeds meer data opgeslagen en verstuurd worden, tussen diverse

LEES VERDER OP PAGINA 51

april 2020

ADVERTORIAL

VEEL VOORDELEN BINNEN DE ONE-STOP SHOP VAN OREEL

DE SCHOONHEID VAN LASERLASSEN De techniek van het laserlassen kent veel voordelen ten opzichte van het handlassen. Zoals kostprijs, nauwkeurigheid, snelheid en betrouwbaarheid. Oreel Metal Components & Assemblies in Hallum biedt deze voordelen van laserlassen als onderdeel van zijn one-stop shop voor oem’ers.

inds de aanschaf van een laserlascel in 2014 en een tweede in 2019 heeft Oreel zich ontwikkeld tot een specialist in laserlassen. Maar het Friese bedrijf beperkt zich niet tot dit specialisme. Het wil zijn klanten juist ontzorgen door een groot aantal bewerkingen van producten in staal, roestvaststaal en aluminium in eigen huis uit te voeren. Het scala aan bewerkingen omvat niet alleen lasersnijden en -lassen maar ook verspanen, walsen en buigen, aangevuld met nabehandelingen en logistieke diensten. Dit vereenvoudigt de logistiek voor klanten; ze hoeven niet meer een keten van specialisten voor hun product te organiseren. Bovendien kan een one-stop shop, zoals die Sytse Oreel: ‘Laserlassen brengt de kwaliteit voor de klant naar een hoger niveau.’ Foto: Jaap Spieker van Oreel, de kortste doorlooptijd waar machines en apparaten letterlijk en figuurlijk schoon moeten zijn, denk aan de bieden en zo oem’ers helpen om hun producten af te leveren met een korte time-to-market. Dat is tegenwoordig een cruciale succesfactor in de vraaggedreven markt, waar afnemers hygiëne. Een laserlas is gladder en biedt minder aangrijpingspunten voor verontreinigineen product op maat voor de prijs en de levertijd van standaard verwachten. gen.

VOORDELEN Laserlassen is dus niet het enige specialisme van Oreel, maar wel een aansprekende bewerking met veel voordelen, vertelt directeur Sytse Oreel enthousiast. ‘Je krijgt er een prachtige las mee, waarvoor nauwelijks nabewerking nodig is. Dat bespaart op de kosten, en ook de levertijd, vergeleken met handlassen. Je hoeft alleen eventuele verkleuring weg te poetsen. Esthetisch is het daardoor vergelijkbaar met een zetting. Bovendien heb je een geringe warmte-inbreng in het product, dat daardoor minimale krimp en vervorming vertoont. Met laserlassen leg je een prachtige rechte las en kun je hoge snelheden halen, tot 5 centimeter per seconde. In bepaalde gevallen kan het zelfs een alternatief zijn voor complexe buigingen.’ De nauwkeurigheid van het laserlassen zit ’m vooral in de precisie waarmee de lasmallen worden gemaakt. ‘Wij doen dat in eigen beheer en zijn er erg bedreven in. Met 3D-modellen kunnen we ook voor heel grote producten die toleranties halen.’ Het feit dat laserlassen nauwelijks krimp veroorzaakt, draagt daar eveneens aan bij.

STERK EN SCHOON Voor veel bestaande klanten zet Oreel het laserlassen al in en het heeft er nieuwe klanten mee gewonnen. In eerste instantie moeten die vaak een drempel over, merkt Sytse Oreel. ‘Ze twijfelen aan de sterkte van het product. Maar als ze het eenmaal voor hun product hebben gezien, erkennen ze de voordelen. Wij hebben nog nooit kwaliteitsproblemen gehad in de ruim twee jaar dat we ermee werken. Laserlassen is een mooi constant proces, zonder variatie en kans op zwakke plekken; een laserlas is juist betrouwbaarder dan een handlas.’ Kansen voor deze productietechniek ziet Oreel onder meer in de automotive, de medische, de food- en de meubelindustrie. Met dank aan het esthetische aspect. Zeker in de food,

DUURZAME INVESTERING Laserlassen is per definitie een hooggeautomatiseerd, gerobotiseerd proces. ‘We programmeren offline en downloaden het programma naar de cel’, vertelt Sytse Oreel tot slot. Ook voor de andere bewerkingsprocessen zet Oreel in op automatisering. ‘We zijn met onze shopfloor control module in ons ERP systeem inmiddels zover dat alle werkinstructies via beeldschermen naar de operators gaan. Zo kunnen we papierloos werken, snel wisselen van producten ook kleine series efficiënt produceren.’ Het past allemaal in de one-stop shop van Oreel. ‘En in ons streven om te investeren in duurzame productietechnieken en software met het oog op de continuïteit van ons 165 jaar oude familiebedrijf.’

INTERNATIONALE PRIJZEN

RANSOMWARE

VERVOLG VAN PAGINA 49

VERSLEUTELEN EN VERSNIPPEREN De Hengelose start-up Storro heeft specifiek voor deze problemen een oplossing ontwikkeld: een applicatie die de gebruiker installeert op zijn eigen computer. Hiermee wordt een bestand automatisch versleuteld – lokaal en niet in de cloud – met sleutels waarover alleen de gebruiker beschikt. Vervolgens wordt de file opgedeeld in kleine snippers van enkele kB’s tot een paar MB. Weststeijn: ‘Die versleutelde snippers worden vervolgens verspreid opgeslagen over de servers van verschillende Nederlandse cloudaanbieders. Met een paar van die losse, versleutelde chunks kan iemand die kwaad wil niets. Voor de encryptie maken we gebruik van wereldwijd grondig gereviewde algoritmes. Om ervoor te zorgen dat de ontvanger de snippers weer kan samenvoegen tot één bestand en kan openen, krijgt hij een persoonlijke sleutel die alleen te gebruiken is als hij beschikt over de juiste credentials en onze

‘JE KUNT ALTIJD TERUG NAAR EEN VERSIE VAN DE DATA DIE NIET DOOR RANSOMWARE IS VERSLEUTELD’

programmatuur. Met ons product worden data en sleutels dus altijd decentraal, bij meerdere partijen opgeslagen, versnipperd en verspreid. Er is geen centrale autoriteit meer die overal bij kan, wat megalekken voorkomt. De cloud, maar dan vertrouwd.’

Voor het vastleggen van gebruikersrechten en hoe de losse datadeeltjes weer moeten worden samengevoegd tot één leesbaar document, gebruikt Storro blockchaintechnologie, gaat Weststeijn verder. De bescherming bij uitstek tegen manipulatie door kwaadwillenden en ransomware. ‘Blockchaintechnologie zorgt namelijk voor een niet-manipuleerbare audit trail: zodra een wijziging in het versleutelde bestand wordt opgeslagen, is deze zichtbaar voor iedereen die over de juiste sleutel beschikt. Dus als een toeleverancier iets verandert aan een digitale producttekening of de productieparameters, is dat voor de uitbesteder meteen zichtbaar. Maar ook als een file wordt gedeeld met iemand zonder bevoegdheid. En, omdat de blockchain append only is, kan de historie niet worden gewijzigd. Zo kan te allen tijde worden teruggegaan naar een versie van de data die niet door ransomware is versleuteld. Dat stelt veel klanten gerust vandaag de dag.’ ‘Onze private blockchain’, vervolgt Stoffer, ’is ook veel sneller dan de publieke blockchain van een bitcoin of ethereum. Een betaling met bitcoin kan makkelijk een half uur vergen, zoveel tijd is nodig om de transactie te verifiëren bij de tienduizenden peers in het netwerk. Voer je een wijziging door in onze blockchain, dan hoeft dit alleen te worden gecommuniceerd met de direct betrokken partijen. De snelheid van werken in grote bestanden is ook erg hoog: alleen gewijzigde data-chunks hoeven te worden gesynchroniseerd. Een groot voordeel, daar complete files tegenwoordig vele terabytes groot zijn en uitgewisseld moeten worden met partijen in verre landen, over vaak trage verbindingen.’

EERST NEDERLAND Het product waarmee Storro in 2017 de markt op ging, was in feite een proof of concept, om daarmee zo veel mogelijk terugkoppeling van klanten te verwerven. ‘Veiligheid stond altijd centraal in ons businessmodel, maar snelheid bleek minstens zo belangrijk voor de klant. En er bleek een grote behoefte aan veel opslagcapaciteit. Daarom hebben we, als laatste uitbreiding, de decentrale cloudopslag toegevoegd, bij drie verschillende Nederlandse cloudleveranciers’, aldus Daniel Weststeijn. Omdat die laatste toevoeging pas enkele maanden beschikbaar is, heeft Storro vooral nog

KORT TECHNOLOGIEBEDRIJF DELTAQ KOMT NAAR NEDERLAND DeltaQ, opgericht in Brussel, betreedt de Nederlandse markt. Het technologiebedrijf heeft een SaaS-dienst (software as a service) ontwikkeld waarmee gebouwbeheersystemen predictive en real-time worden geoptimaliseerd. Dat kan een verhoogd gebouwcomfort, meer duurzaamheid en een flinke

energiebesparing geven. DeltaQ gebruikt machine learning om de bestaande gebouwsturing automatisch en real-time te verbeteren. Daarbij wordt rekening gehouden met de specifieke eigenschappen van het gebouw, de weersvoorspellingen, de (verwachte) bezetting, et cetera.

Storro ontstond in 2012, als informeel samenwerkingsverband van vier vrienden, onder wie Friso Stoffer. Drie van hen studeerden computer science, alleen Stoffer heeft met financial engineering een minder hard-technische achtergrond. In 2015 is het partnerschap geformaliseerd in een BV die sinds 2017 op de markt actief is. Aandeelhouders, in casu financiers, zijn participatiemaatschappij OostNL en twee privépersonen. ‘Néderlanders’, benadrukt Stoffer. Het bedrijf heeft met zijn technologie voor ‘gedistribueerde, versleutelde opslag en vertrouwelijke uitwisseling van data’ inmiddels verschillende internationale prijzen ontvangen. Zo won het in 2018 de World Tour Start-up Battle van Fujitsu en werd het datzelfde jaar verkozen in de wereldwijde scale-up top-5 Security & Privacy op het SXSW tech-festival in de VS. En vorig jaar verwierf het een plek in de top-3 van de European Innovator of the Year.

• www.storro.com mkb’ers als klant, waaronder een fabrikant van e-bikes en een fraudeonderzoeksbureau. Dat naast partijen als een ministerie, een grote gemeente (voor een veilige data-uitwisseling tussen politie, justitie en gemeente) en een Japanse elektronicaproducent. De komende tijd hoopt het bedrijf bij meer grote bedrijven voet aan de grond te krijgen. ‘Eerst in Nederland. Met hun referenties gaan we dan Europa in.’

AVG ALS DRIVER Daarbij heeft Storro niet alleen de industrie als markt voor ogen, maar ook bijvoorbeeld de medische sector die veel (medische) persoonsgegevens in de cloud opslaat. Friso Stoffer: ‘Wij willen heel graag een maatschappelijk relevant bedrijf zijn en bijdragen aan het beschermen van de privacy van de consument. Een eerste stap daarin is dat hackers en partijen als Google en Microsoft geen toegang krijgen tot dit soort informatie. Onze technologie zorgt ervoor dat alleen de data-eigenaar en expliciet geautoriseerde partners toegang hebben. Zo vormen de Europese AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming, red.) en de publieke bewustwording omtrent dit thema belangrijke drivers van onze business.’

De operationele kosten dalen door het lager aantal interventies en de verminderde noodzaak tot handmatig ingrijpen. DeltaQ heeft het over een besparing van 10 tot 40 procent van de energiekosten. DeltaQ ondersteunt een scala aan bestaande en nieuwe gebouwbeheersystemen en communicatieprotocollen en kan onder meer BNP Paribas, Sodexo en AON tot zijn klanten rekenen. DeltaQ heeft de ambitie om de wijze waarop kantoorgebouwen beheerd worden revolutionair veranderen. Het wil besparingen op het energie-

verbruik en reductie van de CO2footprint van de gebouwmarkt versnellen en maximaliseren. Het bedrijf bestaat ruim een jaar en maakt na een aantal geslaagde projecten in België nu de stap naar Nederland. ‘We zijn verheugd de Nederlandse markt te betreden. Onze technologie kan in grote mate bijdragen aan het terugdringen van de emissies van kantoren’, aldus Matthijs De Deygere, co-founder en ceo van DeltaQ.

• www.deltaq.io april 2020

KORT MAKE NEXT GEEFT RUIM BAAN AAN INSPIRERENDE STARTERS In Duitsland zijn er zo’n 60.000. In Zuid-Afrika zelfs meer dan 100.000. Mijnschachten, in feite liftschachten van soms wel meer dan twee kilometer diep waardoor (voorheen) de koempels naar beneden werden gebracht, en de steenkolen of ertsen omhoog. En die kunnen wederom een bron van energie worden. De Schotse start-up Gravitricity wil overtollige duurzame energie van windmolens en zonnepanelen op respectievelijk winderige en zonnige dagen gebruiken om gewichten van meer dan 10.000 ton omhoog te takelen. Om de energie die daarvoor nodig is weer vrij te laten komen door de gewichten te laten zakken, op dagen dat het windstil en bewolkt is of als er in de buurt een groot energieslurpend event gaande is. En dat, aldus ondernemer Charlie Blair, vrijwel zonder energieverlies. Veel minder dan bij de alternatieven voor het stabiliseren van het elektriciteitsnet zoals het vliegwiel of de batterij. Met een nagenoeg onderhoudsvrije levensduur van 25 tot 50 jaar. Die laatste informatie heeft hij ongetwijfeld opgestoken van Huisman.

Huisman ontwerpt en produceert sinds 1929 onder meer scheepskranen en boorinstallaties voor de markten voor duurzame energie voor offshore wind en geothermie, olie en gas en civiele werken, en weet dus alles van hijswerk. Blair mocht zijn voordracht houden op het hoofdkantoor van ‘Overtollige’ duurzame energie kan opslagen worden door er gewichten mee op te takelen.. Foto: Huisman Huisman in Schiedam. Huisman ondersteunt de slag, aldus Blair. Later willen Gravistart-up met kennis, een wereldwijd thermo-akoestisch systeem bouwen tricity en Huisman verder opschalen netwerk en met het bouwen van dat met behulp van geluid restwarmmet de bouw van een commercieel, een tien meter hoog prototype van te van bedrijfsprocessen omzet in uitbreidbaar systeem van 20 MW 250 kW. Daarmee moeten potentiële koele lucht. Zo creëert het bedrijf via een reeks van projecten in het klanten verleid worden te investeren een airco die nauwelijks elektriciteit Verenigd Koninkrijk, het vasteland in deze nieuwe vorm van energieopverbruikt. van Europa, Zuid-Afrika, Australië IME is een ontwikkelaar en bouwer en Noord- en Zuid-Amerika. van elektrospinningtechnologie Hij deed zijn verhaal als gastspreker voor de regeneratieve geneeskunde; op het event van het Make Next Link Magazine publiceerde in de Platform (MNP) dat eind februari in juni-uitgave van vorig jaar een uitde gebouwen zonder gas kunnen, of Schiedam gehouden werd. Dit MNP gebreid artikel over de onderneming er energie kan worden opgewekt en biedt de toekomstige generatie zelfuit Waalre (en zie ook de Zuidhoe een constante binnentemperascheppende maakbedrijven toegang Nederlandspecial bij dit nummer). tuur gerealiseerd kan worden. tot de netwerken, kennis en expertise Met Sound Energy en IME is het De winnaars krijgen een award en van de initiatiefnemers, ASML, aantal bedrijven in de Make Nexteen (duurzame) teamprijs van Huisman, Thales, Vanderlande en de accelerator nu op zeven gekomen. 2.500 euro. Ze kunnen bijdragen aan Stichting TechnologieRating. Met als Eerder kregen al een plek Bond oplossingen voor de klimaatdoelen, doel hen te helpen in hun ontwikkeHigh Performance 3D Technology ze bouwen aan hun netwerk, het is ling naar wereldspelers. Het event op (oem van 3D-print tools, Enschede), leerzaam en bovendien maken ze 28 februari startte met een Challenge Lightyear (zonne-energie aangekennis met een bedrijf dat wereldMeeting waar twee bedrijven een dreven auto’s, Helmond), SMART leider is op het gebied van logistiek, pitch gaven, om toegelaten te worden Photonics (fotonica, Eindhoven) en detailhandel en health & beauty. A.S. tot de MNP Virtuele Accelerator. VitalFluid (plasmawater reactoren, Watson op zijn beurt ontmoet welSound Energy en IME slaagden Veldhoven) en EMR (ontwikkelaar licht interessante werknemers-voorbeide met vlag en wimpel. Sound van hoognauwkeurige chirurgische de-toekomst. Wanneer de Logistics Energy maakt gebruik van het robots, Eindhoven). Energy Challenge daadwerkelijk verschijnsel waarbij een buis gaat kan worden gehouden, is (door de ‘fluiten’ als je deze verwarmt. De golf www.makenextplatform.nl coronacrisis) nog niet bekend. van geluid ontstaat door een tempewww.huismanequipment.com ratuurverschil en wordt thermowww.gravitricity.com akoestiek genoemd. De Enschedese www.werkenbijaswatson.nl/ www.soundenergy.nl start-up Sound Energy wil een www.ime-electrospinning.com energychallenge

A.S. WATSON WIL DUURZAMER LOGISTIEK CENTRUM A.S. Watson Health & Beauty Benelux wil verder verduurzamen en minder CO2 uitstoten. Dat geldt ook voor het logistiek centrum van het moederbedrijf van drogisterijketens Kruidvat en Trekpleister in Heteren. A.S.Watson heeft daarom start-ups, ondernemers, studenten en onderzoekers opgeroepen om met duurzame oplossingen en ideeën te komen. Zij kunnen meedoen aan de Logistics Energy Challenge over het verduurzamen van de gebouwen, de logistieke processen en het transport van het logistiek centrum. Provincie Gelderland ondersteunt de challenge. Met de nieuwe kennis en mogelijkheden uit deze challenge (alles is openbaar) wil de provincie bijdragen aan het verduurzamen van de logistieke sector. Deelnemers kijken bijvoorbeeld of

•

• • • • •

april 2020

KORT RIJZENDE STER ITS LEVERT BEELD BIJ SLECHT ZICHT Met namen als Photonis, ZiuZ, Horus en XPAR Vision kent NoordNederland al een mooi aantal bedrijven die zich bezighouden met vision- en sensortechnologie. Een rijzende ster is ITS (Innovative Technical Solutions) in Groningen. ITS ontwikkelt en produceert geavanceerde cameratechnologie voor waarneming in complexe omgevingen. Voorbeelden zijn nachtzicht-

Demonstrator van het sensorfusieplatform van ITS.

camera’s en thermische camera’s (waarmee bijvoorbeeld ‘warme’ personen in het donker zijn te detecteren). Defensie is op dit moment de belangrijkste markt; dat is het werkterrein van Wiebe Koopmans Bleeker, die in 2017 als salesmanager aantrad en inmiddels ook algemeen directeur is. ‘Overal waar ik kwam in die markt was de vraag of wij compacte, laagvermogen thermische camera’s konden ontwikkelen. We hadden al iets op de plank liggen en dat hebben we weer opgepakt. Dat is de Vipera geworden, die we dit jaar hebben gelanceerd.’ Daarnaast ziet ITS kansen in de security en de industrie, bijvoorbeeld voor machine vision. ‘Voor de eisen die de automotive stelt zijn wij nog wat klein. We tellen nu tien medewerkers, van wie zes engineers.’ ITS begon in 2012 als spin-off van

Photonis in Roden, specialist in fotosensortechnologie, en legde zich eerst toe op consultancy en projectontwikkeling. In 2016 stapte de Groningse investeerder Albert Jan Postma, directeur van het Freiaconsortium van opleidingsbedrijven, in en verschoof de focus naar eigen producten. Dat zijn meestal geen eindproducten maar zogeheten camera cores die camerabouwers in hun complete systemen kunnen inbouwen. ‘Recent heeft Nedinsco uit Venlo een core van ons geïntegreerd in hun OTUS-camera (op militaire voertuigen, voor nachtzicht en slecht zicht, red.). Wij hebben hen geholpen met het indesignen van onze camera. Andere klanten zijn nu ook klaar om een camera van ons te integreren en hebben daarvoor al demonstrators gemaakt.’ Daarnaast heeft ITS een sensorfusieplatform ontwikkeld, dat verschillende beeldsensoren kan integreren en algoritmes voor gecombineerde beeldverwerking laat draaien. ‘Low latency’ is hier het sleutelbegrip, aldus Koopmans: ‘De beelden kunnen met minimale vertraging worden aangeleverd, voor real-time gebruik.

De recent gelanceerde Vipera thermische camera core van ITS is bedoeld voor integratie in eindproducten voor automotive, industrie en defensie. Foto’s: ITS

Dat is bijvoorbeeld interessant voor driver vision.’ De afgelopen twee jaar is ITS in omzet verdubbeld en die lijn wil Koopmans doortrekken. ‘We hebben er de producten voor. Er zijn weinig andere clubs in de wereld die zo’n complementair technologieportfolio hebben. Met onze camera’s dekken we het gehele spectrum af, van zichtbaar licht tot kort- en langgolvig infrarood. Kleine aantallen kunnen we zelf maken, de rest besteden we uit. We zijn alleen nog wel afhanke-

uw partner in paneelbouw

• Productie in Nederland én Slowakije • Gecerti ceerd voor Amerikaanse en Canadese markt (UL508A) • Enkel stuks en seriematig • Lean georganiseerd en uiterst kostenef ciënt

april 2020

0492 74 75 00

info@vandoren.nl www.vandoren.nl

NOVAVOLT SOLAR WORDT ONDERDEEL VAN KOOLEN INDUSTRIES lijk van bedrijven die er eindproducten mee maken. Van ons eigen portfolio kunnen we nu niet helemaal leven, dus doen we ook nog betaalde ontwikkelopdrachten.’ Zoals ITS die eerder al deed voor bijvoorbeeld TNO, de Nationale Politie en noordelijke bedrijven als ZiuZ en Horus. Voor een niet nader te noemen bedrijf ontwikkelde ITS een kortgolvige infraroodcamera. ‘We hebben er een paar gebouwd, het wachten is nu op de series. Die camera telt slechts 64 bij 64 pixels, maar haalt met 1.000 frames per seconde wel een zeer hoge snelheid.’ Nieuwe ontwikkelingen die zich aandienen zijn toepassing van de camera’s van ITS voor virtual reality (VR) en de combinatie van vision en artificial intelligence voor productiebewaking. ‘Daarvoor wordt hier in Noord-Nederland vaker de samenwerking gezocht.’ Voor een buitenlandse klant ontwikkelde ITS al een sensorfusiecamera die bediend kan worden door middel van eye tracking geïntegreerd in een VR-bril.

• www.its-hightech.nl • www.elninjo.nl

Het schone-energieconglomeraat Koolen Industries heeft voor ruim vijf miljoen euro zonnepaneleninstallatiebedrijf NovaVolt Solar Energy overgenomen. Het Apeldoornse bedrijf is zes jaar actief is op de Nederlandse markt en verzorgt het gehele kooptraject van advies tot plaatsing en service; de klanttevredenheidsscore op klantenvertellen.nl is 9,4. NovaVolt Solar wordt onderdeel van Energy Experience Group van Koolen en is het vijfde bedrijf binnen dat cluster. Waaronder BonGo Solar, dat de afgelopen jaren duizenden zonnepanelen heeft geïnstalleerd. Met als klap op de vuurpijl 1.750 panelen bij verwarmingsfabrikant Remeha in Apeldoorn. ‘Onze klanten zullen profiteren omdat ze nu kunnen kiezen of ze hun zonnepanelen zonder voorinvestering willen kopen bij NovaVolt, of in één keer aan willen schaffen bij zusterbedrijf BonGo Solar’, zegt Hans Bouhof, ceo van Energy Experience Group. ‘Dit maakt het makkelijker om zogenoemde ‘prosumers’ te worden. Dit zijn mensen die naast het produceren van hun eigen elektriciteit, deze ook terugverkopen aan

het net’, aldus John Grollé, general manager NovaVolt Solar. Op dit moment heeft slechts 10 procent van de Nederlandse woningen zonnepanelen geïnstalleerd, volgens Holland Solar. Maar NovaVolt zet vol in op zonne-energie. Foto: NovaVolt er wordt verwacht dat de markt de komende jaren flink zal groeien. leveren. Dit past goed bij onze missie ‘Door de middelen van NovaVolt en van schone en betaalbare energie BonGo Solar te combineren, kunnen voor iedereen’, aldus Kees Koolen, we snel opschalen en ons aandeel in ceo van Koolen Industries. BonGo deze snelgroeiende markt vergroten’, Solar en NovaVolt kijken nu ook zegt Bouhof. BonGo Solar en Novanaar uitbreidingsmogelijkheden Volt gaan nauw samenwerken om buiten Nederland, zoals Spanje, elkaars groei te ondersteunen. De Frankrijk en Zweden. overname helpt beide bedrijven om NovaVolt is als zonne-energiebedrijf de zonne-industrie beter te begrijpen. al zes jaar actief op de Nederlandse Naarmate zonne-energie populairder markt en verzorgt het gehele kooptraject van advies tot plaatsing van wordt, zullen consumenten ook de zonnepanelen. Het bedrijf doneert prijzen zien dalen. ‘De zonnepanevoor elke verkochte installatie aan leninstallatie-industrie groeit, waareen natuurbeschermingsfonds. door schaalvoordelen belangrijker worden. Met deze overname kunnen we de kosten verlagen en tegelijkerwww.koolenindustries.com, tijd oplossingen van betere kwaliteit www.novavolt.nl

• •

Smart Factory Solutions by Mitutoyo www.mitutoyo.nl www.mitutoyo.be

april 2020

ADVERTORIAL

ITSME LANCEERT COMPLEET ONLINE PLATFORM – SHOP, SITE EN SERVICE

DIGITAAL ÉN PERSOONLIJK Dit voorjaar heeft itsme zijn nieuwe online platform gelanceerd. Daarmee kan de technische dienstverlener alle klanten een complete, gepersonaliseerde service bieden. Het digitale platform verzorgt een naadloze integratie van de verschillende communicatie- en transactiekanalen – van site en webshop tot nieuwsbrief, e-mail en telefoon – met achterliggende informatiesystemen zoals ERP, CRM en PDM. Dit past in de ontwikkeling van marktleider itsme tot een onafhankelijke technische toeleverancier van producten, diensten en complete oplossingen.

Het nieuwe digitale platform van itsme geeft klanten maximaal inzicht in de logistiek van hun supplies.

Persoonlijk contact en digitalisering gaan bij itsme hand in hand.

In de industriële wereld is transparantie ook voor technische dienstverleners het ‘nieuwe normaal’. Machinebouwers en industriële eindgebruikers willen online alle informatie kunnen vinden over de benodigde supplies en die eenvoudig kunnen bestellen. Als consument krijgen ze online steeds meer service en gemak aangeboden; als professional verwachten ze ook van hun ‘groothandel’ meer toegevoegde waarde. Zoals de mogelijkheid om open bestellingen in te zien en zelf te wijzigen. Met een nieuw digitaal platform kan itsme tegemoetkomen aan de zeer uiteenlopende eisen en verwachtingen van zijn grote verscheidenheid aan industriële klanten.

UITGEBREID EN GEBRUIKSVRIENDELIJK De technische dienstverlener voor elektrotechnische en mechanische componenten en systemen heeft in de afgelopen maanden succesvol zijn platform geïntroduceerd in de vijf landen waar die actief is: Nederland, België, Duitsland, Spanje en Roemenië. Het nieuwe platform is een portal die zeer veel online functionaliteit in zich verenigt. Gebruikers vinden er een uitgebreide technische productcatalogus met handige zoeken vergelijkfuncties, relevante informatie over diensten en oplossingen, productnieuws en klantsuccesverhalen. Bijzonder gebruiksvriendelijk zijn de vele optionele self-service-mogelijkheden die het My Centers-deel van het platform biedt.

WERKPROCESSEN VEREENVOUDIGD Met My Centers vereenvoudigt itsme de dagelijkse werkprocessen voor machinebouwers en industriële eindgebruikers. Ze kunnen er bijvoorbeeld orderbevestigingen, leverdata en orderhistorie inzien, afleverbonnen en facturen downloaden, en inschrijven op nieuwsbrieven en productnieuws. Ook kunnen ze de complete supporthistorie volgen, inclusief de interne itsme-communicatie; of het nu online, per e-mail of telefonisch wordt afgehandeld, alles staat in CRM. ‘Dit is 100% gedreven door de behoefte van de machinebouw en de industrie en past in onze missie, ‘making you succeed’’, zegt algemeen directeur Henk Oude Brunink.

GEPERSONALISEERDE SERVICE De klant kan de digitale dienstverlening geheel volgens eigen wens inrichten. Zo biedt itsme volledig gepersonaliseerde service. Om dit mogelijk te maken, integreert het platform de diverse communicatiekanalen met de onderliggende bedrijfsinformatiesystemen, zoals ERP, CRM en PDM. En dat biedt gebruikers nog veel meer opties. Zo kunnen ze op het platform hun magazijnbeheer automatiseren, eigen workflows definiëren (bijvoorbeeld met bestelbudgetten en

-autorisaties per medewerker), beperkte bedrijfscatalogi inrichten of artikelmatching uitvoeren (artikelbestanden matchen met de database van itsme).

PERSOONLIJK CONTACT ‘Al die mogelijkheden zijn erop gericht de dagelijkse bezigheden van onze klanten te vereenvoudigen’, verklaart marketingdirecteur Gijs Werner. ‘Ik ben er echt van overtuigd dat dit voor klanten gaat bijdragen aan minder en eenvoudiger werk en ook minder fouten. De eerste terugkoppelingen zijn heel positief ’, vult Oude Brunink aan. Digitalisering gaat bij itsme niet ten koste van het persoonlijke contact, benadrukken beiden. ‘Wij bedienen alle klanten, ook hen die gewend zijn om alles telefonisch af te handelen. We blijven klanten te woord staan en in de ogen kijken. Waar dat door digitaal contact niet meer nodig is, zetten wij onze mensen in op de zaken waar zij goed in zijn. Bijvoorbeeld voorkomen dat een order een rood stoplicht krijgt. Gebeurt dat toch, dan gaat onze competente binnendienstmedewerker er meteen achteraan. Zo’n situatie lossen we zo snel mogelijk op, door met leveranciers te gaan bellen of klanten alternatieven aan te bieden.’

‘PEACE OF MIND’ De combinatie van gestroomlijnde digitale communicatie en persoonlijk contact komt bij uitstek van pas in hectische tijden, zoals nu de coronacrisis. ‘Klanten kunnen online de beschikbaarheid van kritische componenten inzien, orders uitstellen of juist naar voren halen. Afhankelijk van de afspraken kunnen ze zelfs orderregels annuleren. Zo’n actie wordt automatisch een ticket in het CRM-systeem, klanten hoeven er niet meer voor te bellen. Wij willen helpen hun risico’s te verkleinen. Met onze gecombineerde persoonlijke en digitale werkwijze bieden wij onze klanten ‘peace of mind’.’

itsme Nederland Steurweg 2 4941 VR Raamsdonksveer T +31 (0)162 48 42 00 E info@itsme.eu I www.itsmenederland.nl

PROCESVERBETERING

SCHNEIDER ELECTRIC HELPT VARTEX’ WASMACHINES 32 PROCENT MEER OUTPUT TE BEHALEN

‘CO-DEVELOPMENT RESULTEERT IN EFFICIËNTE EN DUURZAME OPLOSSINGEN’ Schoon textiel is van groot belang, zeker in ziekenhuizen en hotels. Vartex levert hiervoor de industriële wasmachines. Om wasfouten te voorkomen en het wasproces inzichtelijker, eenvoudiger, zuiniger en bovenal duurzamer te maken, ging het bedrijf de samenwerking aan met Schneider Electric. De nieuwste Vartex wasmachines zijn nu uitgerust met een human-machine interface, die de bediening vergemakkelijkt en veel informatie biedt.

DOOR MARTIN VAN ZAALEN

chneider Electric doorloopt met bestaande en nieuwe relaties een intensief en iteratief proces van co-development. Zo ook met Vartex Laundry Technology. Dit familiebedrijf, ontwikkelaar en leverancier van onder meer industriële wasmachines, wilde het wasproces voor de klant inzichtelijker, eenvoudiger en duurzamer maken, vertelt Sander van Dasselaar, vice president industry van Schneider Electric Belgium & Netherlands. Inzichtelijker doordat de eindklant – bedrijven die het linnengoed wassen voor onder andere hotels en ziekenhuizen – kan nagaan of de was ook bacteriologisch juist gereinigd is. Eenvoudiger doordat de operator zonder moeite het juiste wasprogramma kan selecteren. En duurzamer door de juiste hoeveelheid water, energieverbruik en chemicaliën op elkaar af te stemmen.

GEBRUIKSVRIENDELIJKE HMI Ondanks de expertise van operators en engineers kwam het nog te vaak voor dat een bepaalde batch niet op het optimale programma werd gedraaid. Vartex had reeds inzicht in welke wasmachine-instellingen voor welk wasgoed de beste zijn en wilde die vertaald zien naar een gebruiksvriendelijke HMI (human-machine interface). Hiervoor had het een plc nodig om de in de HMI ingevoerde opdrachten correct te laten uitvoeren door de machine. Vartex wilde de klant tevens meer managementinformatie bieden, om inzichtelijk te maken of er lang genoeg gewassen is en hoeveel energie, water en chemicaliën zijn verbruikt. Daarnaast wilde Vartex met deze managementinformatie het onderhoud beter kunnen voorspellen en efficiënter kunnen uitvoeren.

KENNISCARROUSEL In gesprekken met de klant daarover bracht Vartex – vanzelfsprekend – zijn kennis in van het wasproces. ‘Zij hebben een diepgaand inzicht in welke instellingen nodig zijn om bijvoorbeeld het

linnengoed van een ziekenhuis juist te reinigen, en welke instellingen afdoende zijn voor het linnengoed van een hotel. In het eerste geval Sander van Dasselaar van Schneider Electric Belgium & Netherlands: ‘Met de nieuwe moet bijvoorbeeld war- technologie zijn de klanten van Vartex in staat 32 procent meer output te behalen met mer en langer gewassen hetzelfde aantal machines.’ Foto: Schneider Electric worden dan in het tweede goed van pas. Alles is erop gericht om de operator geval. Wij hebben vervolgens onze kennis en steeds het meest optimale programma te laten expertise ingebracht, onder meer opgedaan bij kiezen. Daardoor worden minder chemicaliën het oplossen van – tot op zekere hoogte – vergeverbruikt en wordt slijtage van het wasgoed voorlijkbare procesvraagstukken bij andere klanten. komen. Tegelijk krijgt hij alle actuele informatie Zo werken we ook veel voor de zuivelindustrie. over de voortgang om mogelijke storingen te Een zuivelfabrikant wilde bijvoorbeeld de machivoorkomen. Met deze nieuwe technologie blijken nes en leidingen zo efficiënt mogelijk reinigen, de klanten van Vartex in staat 32 procent meer alvorens van het ene product over te gaan op het output te behalen met hetzelfde aantal machines.’ Een optimalisatie die verder zijn beslag krijgt dankzij de data die vanuit de plc naar de cloud ‘ALLES IS EROP GERICHT worden gebracht en via een dashboard inzichtelijk worden gemaakt in het Vartex Laundry OM DE OPERATOR Intelligence systeem. STEEDS HET MEEST

OPTIMALE PROGRAMMA TE LATEN KIEZEN’

andere. Gebruikelijk was om bij elke switch met veel chemicaliën en veel heet water lang te spoelen. De vraag was hoe dit efficiënter en duurzamer kon. Het antwoord werd gegeven met de EcoStruxure Clean-In-Place Advisor, een softwareoplossing voor kwaliteitsmanagement van deze zogeheten clean-in-place activiteiten. Deze aanpak was ook relevant voor het vraagstuk van Vartex.’

32 PROCENT MEER WASBEURTEN Samen met genoemde zuivelfabrikant zijn per switch reinigingsspecificaties opgesteld, die Schneider Electric vertaalde naar een plc-programmering en een intuïtieve HMI. ‘Ook met Vartex hebben we dat gedaan en daarbij kwam onze ervaring met andere applicaties elders heel

TRACK & TRACE Met dat systeem kan Vartex beter inspelen op de markt, die steeds hogere eisen stelt. ‘Ziekenhuizen zien nu al graag dat gewassen linnengoed voorzien is van een label met daarop de specificaties van het gebruikte wasprogramma. Een volgende stap is het ontwikkelen van een track & tracemodule waarover Schneider Electric inmiddels met de klant van gedachten wisselt’, aldus Van Dasselaar. ‘Mochten er bijvoorbeeld in een ziekenhuis besmettingsproblemen optreden, dan kan nagegaan worden of lakens of kleding conform voorschrift gewassen zijn. En zo niet, welke wasbeurt het dan betreft en waar die zich bevindt, zodat die kan worden teruggehaald. Ook dit is wederom een prachtig voorbeeld van hoe kennis van beide ondernemingen leidt tot duurzame en efficiënte oplossingen.’

• https://youtu.be/rusnUiUB37E • www.se.com/nl april 2020

PRODUCTIVITEIT

PLATFORM PRODUCTIVITEIT

‘GEGEVENS DELEN MET SUPPLIERS? DAT VOELT KWETSBAAR VOOR FAMILIEBEDRIJF’ • ‘We moeten veel meer naar collaborative

Lely, producent van onder meer melkrobots, spreekt tot de verbeelding. Jaarlijks krijgt het bedrijf ongeveer 6.000 gasten over de vloer in Maassluis, al zal dat dit jaar niet het geval zijn. Begin februari kwamen zo’n 25 ondernemers en managers uit de industrie naar Lely voor een bijeenkomst van het platform Productiviteit van Link Magazine. Director operations Gerlof van den Haak leidde ze rond. Hij vertelde heel open over de gang van zaken binnenshuis en in de supply chain. ‘We moeten veel meer naar collaborative manufacturing. Als eenling stel je niet veel voor, wij zijn een deel van de keten.’

Director operations Gerlof van den Haak leidt zijn gasten rond over de productievloer van Lely: ‘De melkrobot is een standaardproduct, maar wel één met vele opties: er zijn 700 verschillende configuraties.’ Foto’s: Sam Rentmeester

DOOR LUCY HOLL

lanten die een Lely Astronaut voor automatisch melken aanschaffen, worden op hun wenken bediend. Ze kunnen erop rekenen dat hun nieuwe melkrobot binnen acht weken draait in de stal. Ze mogen zelfs tot vier weken voor installatie hun configuratiewensen nog aanpassen. De dealers, meer dan 190 Lely Centers wereldwijd, kunnen tot vier weken voor levering de leverdatum van een order alsnog verschuiven. Die Lely Centers zijn merendeels zelfstandig ondernemers, elf zijn er van Lely zelf. In de supply chain kraakt en steunt het af en toe om het allemaal voor elkaar te krijgen. Gerlof van den Haak, sinds najaar

april 2020

2018 director operations bij Lely noemt een voorbeeld: ‘Veel van de franchisenemers schoven om diverse redenen eind 2019 orders door naar 2020. Dan kun je de melkrobots wel alvast gaan maken, maar is dat handig gezien mogelijke aanpassingen in de configuratie? Deze onverwachte verschuiving in ons orderboek heeft wel tot wat uitdagingen in onze toeleverketen geleid.’

OPSLAG AAN DE LIJN Vlaggenschip van Lely is de melkrobot Astronaut A5. Deze wordt op order geassembleerd. Daarnaast zijn er de ‘supermarktproducten’, waaronder mestrobots en voersystemen die wel op voorraad worden gemaakt, is tijdens de rondleiding te zien. Alles is strak geordend, er zijn duidelijke

manufacturing; als eenling stel je niet veel voor.’ • In de supply chain kraakt en steunt het af en toe om het allemaal voor elkaar te krijgen. • ‘Met zijn allen zorgen dat die veehouder zijn robots krijgt, daar ligt een grote uitdaging.’ • We willen een nog kortere doorlooptijd en meer snelheid in de keten, want tijd zorgt voor verspilling.’

markeringen waar gelopen, gereden en gewerkt kan worden. ‘Het lijkt hier wel een heel groot, licht magazijn’, zegt een van de deelnemers. ‘Ja, een magazijn waar hier en daar ook nog productie is’, lacht Van den Haak. Er is opvallend veel opslag aan de lijn, weet hij. Dat moet veranderen. Hij gaat er later die avond op in. De doorlooptijd in de eigen assemblage is anderhalf, twee dagen. De melkrobot wordt in achttien werkstations in elkaar gezet en aan het eind uitgebreid functioneel getest. De eindklant kan uitpakken, aansluiten en draaien. Het is een standaardproduct, maar wel met vele opties: er zijn 700 verschillende configuraties. Elk werkstation omvat een aantal vastomlijnde bewerkingen die, afhankelijk van de vraag, op elkaar zijn afgestemd. De inhuur van uitzendkrachten is meestal 25 procent, bij piekproductie 50 procent. So far, so good.

DUIZENDEN COMPONENTEN Elke robot telt bij benadering 3.000 componenten, waarvan één tiende deel een levertijd heeft van meer dan acht weken. Lely heeft 265 first tier suppliers, waaronder BOZ Group, Würth, Festo en Kasteel Metaal en veel second tiers daaronder. Sommige bedrijven leveren een paar componenten, voor sommige componenten zijn er meer leveranciers. ‘We moeten met zijn allen zorgen dat die veehouder zijn robots krijgt, daar ligt een grote uitdaging’, zegt Van den Haak. De dealers moeten de geproduceerde robots geplaatst zien te krijgen en geld hebben voor de voorfinanciering. De vele toeleveranciers moeten op tijd hun spullen leveren. ‘Nu met het Coronavirus monitoren we heel intensief. Stel dat drie suppliers echt een issue krijgen, dan krijgen wij en onze andere 262 toeleveranciers dat dus ook.’ Historische verkoopgegevens vormden tot voor kort de basis van de forecasts en inkooporders. ‘Met zo veel toeleveranciers en 3.000 onderdelen per robot is dat lastig’, aldus Van den Haak. Dus is er inmiddels een veel beter Sales & Operations Planning-proces (S&OP): de elf verkoopclusters halen informatie uit het veld over de behoefte in de komende twaalf maanden en komen steeds weer met voortschrijdende prognoses. De afdelingen Sales, Operations en Finance zitten maandelijks bij elkaar: hoe reageren we op een dalende of juist hogere vraag? Accepteren we een langere levertijd, bijvoorbeeld omdat sommige robots na levering toch nog een tijdje bij dealers blijven staan? Daar komt een masterplan uit. ‘De afdelingen communiceren nu veel beter. We hebben een

LELY: INTERNATIONAAL FAMILIEBEDRIJF In juni zouden The Lely Future Farm Days weer gehouden worden. Dat is nu uitgesteld naar oktober. Daarop presenteert het bedrijf zijn innovaties. Bestuursvoorzitter André van Troost onthulde in een interview met Het Financieele Dagblad onlangs al een belangrijke introductie: een mestbewerkingsmachine, die de mestkringloop rond moet maken en een oplossing biedt voor het stikstofprobleem. Lely heeft er vijf jaar aan gewerkt. De machine zal de uitstoot van emissies ‘met 50-plus procent reduceren’, aldus Van Troost in het FD. Lely, ruim zeventig jaar oud, is een internationaal familiebedrijf, dat innovatieve oplossingen biedt voor alle mogelijke werkzaamheden in de koeienstal: van melken tot reinigen. En het geeft advies voor het slim inrichten

gemeenschappelijk doel, wat erg heeft geholpen in de kwaliteit van de beslissingen. We hebben een stabiel schema, met een beetje overcapaciteit. Dat geeft meer duidelijkheid in de keten.’

KAARTEN TEGEN DE BORST Twaalf maanden vooruitkijken is best lang, klinkt het vanuit de gasten. ‘Wij hebben ook prognoses voor een jaar, maar wel met drie maanden echt vast.’ En, reageert een ander, wat moet je met die prognoses als de veehouders en dealers vier weken voor levering doodleuk de configuratie kunnen veranderen of de leverdatum opschui-

van het melkveebedrijf met gebruik van managementsystemen. De focus ligt op een duurzame, winstgevende en aangename toekomst voor de agrisector. Lely zit op 600 miljoen euro jaaromzet, met 1.800 medewerkers van wie 1.000 in Nederland. Er zijn zo’n 1.600 patenten en 6 procent van de omzet gaat naar r&d. Lely heeft productielocaties in Maassluis en in Pella in de Amerikaanse staat Iowa, waar ongeveer één zesde van de hoeveelheden van Maassluis worden geassembleerd. Er zijn 3 r&d-locaties. Lely heeft 23.000 klanten in vijftig landen en daar komen elk jaar wel een stuk of twee landen bij. ‘Maar de groeipotentie zit ’m niet zo zeer in nieuwe landen, maar vooral in marktconversie. Het is een traditionele sector. In veel landen moeten veehouders nog overtuigd raken van de vele voordelen van geautomatiseerd melken.’

ven? ‘Als je je melkrobot toch heel snel geleverd krijgt, waar maak je je dan druk om als veehouder?’ Nog een reactie: ‘Sommige franchisehouders houden vast hun kaarten tegen de borst door al die geboden flexibiliteit qua levertijden.’ Ja, daar moeten we met die franchisehouders goed over in gesprek, stelt Van den Haak. De gasten dubben nog wat verder: wat voor incentive is er überhaupt voor die dealers om een goede inschatting van hun vraag te geven? ‘Misschien moet je met slots gaan werken’, komt de LEES VERDER OP PAGINA 61

april 2020

VERVOLG VAN PAGINA 59

suggestie. Ook daar denkt Gerlof van den Haak over na, reageert hij. ‘Net als in de automotive. De showroom kijkt in het systeem wanneer de auto in de fabriek van de band af kan komen. Waarom zouden wij het hier anders doen? Voor de vee-

‘HET GAAT ER NIET OM WIE HET GROOTSTE DEEL VAN DE TAART KRIJGT, MAAR DAT WE SAMEN DIE TAART GROTER MAKEN’

houder is vooral belangrijk dat hij weet wanneer hij zijn robot exact krijgt. Als hij weet dat het in week 18 op dag 3 is, is dat waardevoller dan dat we zeggen dat het ergens in week 14 of 15 wordt.’ En de Lely Centers willen ook echt wel betrouwbaar leveren. Dus als ze hun slots niet tijdig reserveren, gaat het voorbij. Ze willen geen ‘nee’ verkopen. ‘Oké, snap ik, maar dan reserveert een dealer lekker zestig slots voor zichzelf en neemt er uiteindelijk maar veertig af ’, oppert een deelnemer. ‘Daar zit je met je capaciteit. Is er dan een boeteclausule? Hoe kom je met zo veel verschillende partijen ooit tot een echt betrouwbare S&OP?’ Het blijft lastig. Maar terug naar hoe het nu gaat: de Lely-clusters geven de forecasts af, niet de dealers. Die clusters werken voor meerdere franchisers en kennen hun pappenheimers. Uit de zaal komt nog wel een idee: ‘Misschien moet je identieke full option machines gaan bouwen en die later softwarematig op klantwens configureren.’

STROOMLIJNEN Lely gaat op dit moment uit van een maximale productiecapaciteit. ‘Binnenkort gaan we de montagewerkzaamheden goed analyseren: hoe lang doen we nu precies over alle handelingen en wat betekent dat voor de verdeling over de werkstations? We willen ook kijken hoe we de continue innovaties en aanpassingen van de melkrobot vanuit engineering beter kunnen stroomlijnen richting productie. Gaan we dan bovendien onze interne logistiek verder verbeteren en steviger samenwerken in de supply chain, dan kan ons weekaantal ongetwijfeld omhoog.’ Van den Haak wil meer officiële samenwerkingsovereenkomsten met leveranciers sluiten. ‘De toeleverketen is vorig jaar al veel efficiënter gaan functioneren. De overdue supplies, de achterstallige voorraden, zijn sterk afgenomen. We gaan beter om met ons werkkapitaal. We willen een nog kortere doorlooptijd en meer snelheid in de keten, want tijd zorgt voor verspilling.’ Daarvoor is niet alleen die forecast van Lely

cruciaal. Van den Haak wil toe naar geïntegreerde forecasting, waarin Lely en zijn toeleveranciers over en weer veel meer informatie vroegtijdig delen. En naar just-in-time en just-in-sequence delivery, zodat niet die enorme voorraden naast de assemblagestations staan. Dat betekent intern en extern beter samenwerken, bedrijfsprocessen afstemmen, informatie delen en systemen koppelen. ‘En bovenal vraagt het vertrouwen. Durven we gegevens te delen? Dat moet groeien, het voelt kwetsbaar, zeker voor familiebedrijven. Publieke organisaties zijn veel meer gewend om informatie openbaar te maken. Maar het komt.’

GROTE TAART Toch zit er op een of andere manier altijd een spanningsveld tussen een oem’er en zijn toeleveranciers, klinkt het vanuit de deelnemers. Komt dat omdat een oem’er bang is om te vast te zitten aan zijn suppliers? Of denkt hij dat die financieel misbruik maken van gevoelige bedrijfsinformatie? Er is toch een aardige taart te verdelen, er is voor iedereen genoeg. Van den Haak: ‘En bedenk: het gaat er niet om wie het grootste deel van de taart krijgt, het gaat erom dat we samen die taart groter maken. Ik wil echt naar collaborative manufacturing. Als eenling stel je niet veel voor, Lely is een deel van een keten en we hebben die keten nodig om onze doelen te bereiken.’ Een toeleverancier (niet van Lely) reageert: ‘Oké, ik wil best investeren in mensen en machines, maar wat voor commitment krijg ik terug van oem’ers?’ Van den Haak: ‘Suppliers zijn en blijven natuurlijk ondernemers, inclusief hun eigen ondernemersrisico. Maar wij willen onze keten zo veel mogelijk van informatie voorzien voor verstandige beslissingen.’ Lely doet natuurlijk aan risicospreiding en kan zoals gezegd meerdere toeleveranciers voor dezelfde onderdelen hebben; dat is ook goed om onderling scherp te blijven. ‘Kasteel Metaal en BOZ Group, leveranciers van onze frames, zitten hier vanavond gewoon naast elkaar’, wijst Van den Haak. ‘Ze bijten elkaar echt niet.

PLATFORM PRODUCTIVITEIT Het platform Productiviteit, begin 2019 opgericht door Link Magazine, is bedoeld om ondernemers en managers op een ongedwongen manier met elkaar te laten praten over verbeteringen in hun productieprocessen en de supply chain. De leden knopen daar graag een bedrijfsbezoek aan vast. Dit keer treedt Gerlof van den Haak van Lely op als gastheer. Bedrijven als Matas Electronics, Knapen Trailers, itsme, Vencomatic Group, FMI Instrumed, Boers & Co, Wila, JAZO, Timmerije, BOZ Group en Lely maken deel uit van het platform Productiviteit.

We hadden ontwerpproblemen waar ze ook gezamenlijk aan gewerkt hebben. Zij beslissen ieder voor zich om nieuwe lasrobots te kopen of niet, om meer mensen in te huren. Dat doen ze niet als de vraag onvoorspelbaar fluctueert. Dus daar willen we veel meer in faciliteren door hen optimaal te informeren. Het vraagt een stevige cultuurverandering, bij ons en in de keten.’

• www.lely.com

april 2020

ADVERTORIAL

MEVI BEDENKT, ONTWIKKELT EN PRODUCEERT PARTS, MODULES EN MACHINES Ze beheren al meer dan 50 jaar de volledige supply chain en zijn daardoor in staat om opdrachten van het eerste concept tot aan de uiteindelijke implementatie te realiseren. Dit doet het familiebedrijf met 125 mensen op 4 locaties, waarvan twee in Nederland, één in België en één in Tsjechië. Ze zijn daarbij gespecialiseerd in lage volumes en hoge complexiteit in onder andere de markten: • High-end machinebouw • Printing “We gaan niet als klant en leverancier met elkaar om, maar • Ruimtevaart echt als partners. cards komt niet voor niets al 16 jaar bij • Medisch ons over de vloer. De adviseurs spreken onze taal en • Semicon denken mee over de langetermijnstrategie. Ze kennen niet alleen de machines en software, maar ook onze mensen. Dat werkt heel prettig. Bovendien zijn de oplossingen die ze leveren onmisbaar in onze organisatie. Zonder Siemens NX™ kunnen wij de producten van vandaag de dag gewoonweg niet produceren.”, aldus Koen in ’t Ven, Director Sales & Operations bij Mevi.

1 DE UITDAGING Bij Mevi is geen dag hetzelfde. Waar sommige organisaties 1 product telkens optimaliseren, ontwikkelt en produceert Mevi dagelijks nieuwe producten. De uitdaging daarbij is zorgen dat een nieuw product zo snel en goed mogelijk wordt geprogrammeerd, zodat het machinepark van Mevi efficiënt en effectief ingezet kan worden. Bovendien worden de aangevraagde producten steeds complexer: te complex zelfs om aan de machine zelf te programmeren. Het vanachter een computer programmeren moet dan wel zo snel en efficiënt mogelijk verlopen zodat de vakmensen van Mevi hun kostbare tijd maximaal kunnen inzetten.

2 STRATEGISCHE DRIJFVEREN EN AANPAK

3 HET RESULTAAT

• Mevi zocht de ultieme combinatie tussen vakmanschap en automatisering. De arbeidsmarkt wordt steeds krapper en vakmensen zijn steeds moeilijker te vin- • den. Om maximaal rendement te behalen en concurrentievoordeel te behouden, • wilde Mevi software zoveel mogelijk inzetten voor standaardwerkzaamheden. Zo kunnen ze de kennis en kunde van hun vakmensen inzetten in de gebieden waarvoor software nog niet klaar is. Op die manier kan de complexiteit van de werkzaamheden toenemen zodat ze aansluiting houden bij veranderende klantvragen. Daarbij is communicatie ook erg belangrijk. Hoe deel je data met elkaar? En hoe zorg je ervoor dat er zo min mogelijk handelingen nodig zijn om te schakelen tussen het ene en het andere softwarepakket? Software mag nooit een beperkende factor zijn. We implementeerden Siemens NX™ CAD-CAM voor ontwerp, programmeren en simulatie. Met dit product kunnen het engineering team en de CAM-programmeurs aan de alsmaar toenemende complexiteit van onderdelen en samenstellingen blijven voldoen en de klantverwachtingen zelfs overtreffen. Dit draagt bij aan een hogere efficiëntie en effectiviteit van de productieprocessen. Maar de oplossing wordt niet alleen op de productievloer, maar door bijna de volledige organisatie gebruikt. Zo gebruikt het sales- en offerteteam CAD-CAM bijvoorbeeld om een snelle simulatie te maken en voortrajecten op die manier scherper te stellen.

Mogelijkheid tot het produceren van complexe producten Verhoogde efficiëntie Effectievere inzet van mensen en machines

cards PLM Solutions BV De Maas 22A 5684 PL Best Nederland cards PLM Solutions Bvba C-Mine 12 3600 Genk België Solution Partner Smart Expert

Digital Industries Software

T +31 (0)499 37 19 90 T +32 (0)89 20 17 38 E info@cardsplmsolutions.com I www.cardsplmsolutions.com

STRATEGIE

MASÉVON ZET MET STRATEGIE EN FORSE INVESTERINGEN IN OP GROEI

‘WE FOCUSSEN OP LANGETERMIJNKLANTEN DIE ZELF OOK INVESTEREN’

Artist’s impression van de nieuwbouw die in augustus klaar en ingericht moet zijn. Illustratie: Skill Architectuur

De kosten gaan voor de baten uit. Dat gezegde is zeker van toepassing op Masévon Group, zeker in het huidige, ongewone tijdsgewricht. Het bedrijf investeert fors in talent, equipment en extra vierkante meters. Dat geeft handen en voeten aan de strategie waarvoor het bedrijf in nauwe afstemming met klanten heeft gekozen. Een gesprek met het voltallige managementteam, over de aanleiding, de actualiteit en de ambities. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

p de werkvloer van de productiehal van Masévon Technology in Hardenberg staat een forse, platte kist. Er ligt een groot freesstuk in: een aluminium schijf van zo’n anderhalve meter diameter en ongeveer tien centimeter dik, vol met uitsparingen, gaten en gaatjes. Het blijkt een module te zijn voor een productiemachine voor een Duitse semiconklant.

ALLES ONDER ÉÉN DAK Het freeswerk voor deze tool, schetst cco Elgar van der Bij, is onder heel speciale reinheidseisen gedaan bij Tuin Mechanical Parts, onderdeel van Masévon Group. Vervolgens is er in Hardenberg nog een aantal componenten aan toegevoegd waarna een externe meetspecialist de tool heeft nagemeten om te checken of alle afmetingen tot op de micron nauwkeurig volgens spec zijn. ‘Straks als in augustus onze nieuwe productiehal aan de overkant van de weg klaar en ingericht is, kunnen we dit werk compleet daar doen, in het nieuwe bedrijf dat we daar vestigen: Masévon Advanced Systems. Dan hoeven we dergelijke werkstukken niet meer te verplaatsen. Eigenlijk komen dit soort opdrachten – we krijgen ze van verschillende klanten – dus net iets te vroeg.’

WEDERZIJDS VERTROUWEN Toch heeft Masévon Group (bestaande uit Vernooy Vacuüm Engineering, Masévon Technology, Tuin Mechanical Parts en Haarhuis Advanced Constructions, waar nu dus Masévon Advanced Systems bij komt) de laatste tijd veel werk aangenomen, waarbij eisen op het gebied van groot, nauwkeurig en extreem clean bij elkaar komen. Klanten gunnen Masévon de opdrachten, omdat ze geloven in de strategie die de groep heeft geformuleerd en die zich materialiseert in de nieuwbouw. Er is vertrouwen dat Masévon de complete klus weet te klaren. En dat sterkt Masévon in de overtuiging dat de investering in nieuwbouw, equipment en mensen zal worden terugverdiend.

BREDER OPSTELLEN Het formuleren van de strategie was het resultaat van een proces dat in feite al tien jaar geleden startte, verhaalt dga Henk Kieft. Het was de tijd waarin zijn groep van bedrijven nog vrij sterk leunde op de solarmarkt. Die verdween naar China en dus was het een tijdlang niet eenvoudig de fabrieken goed gevuld te krijgen. ‘We wilden niet meer van één of twee markten afhankelijk zijn, maar ons breder gaan opstellen.’ Die ambitie werd in de jaren daarna vormgegeven, eerst geleidelijk en daarna versneld, in min of meer hetzelf-

• Klanten hebben vertrouwen dat Masévon de

complete klus weet te klaren. • ‘We hebben trends, behoeften en eigen compe-

tenties geconsolideerd in vier kernkwaliteiten.’ • ‘Met een hoog niveau van reinheid en vacuüm

technologie spelen we in op toenemende eisen in diverse markten.’ • ‘In het Eindhovense is de competitie om de juiste mensen veel zwaarder dan hier.’

de tempo waarin de directie uitbreidde: van alleen Kieft naar het team van vijf man – allen aanwezig bij het interview, meest recentelijk versterkt met de komst van manager operations Niek Mustert.

ONTWIKKELTRAJECT Coo Björn Wesselink schetst het ontwikkeltraject van de strategie: ‘Met een aantal eerste gedachten zijn we in gesprek gegaan met de leiding van de vier bedrijven waaruit de groep op dat moment bestond, met elk hun eigen sterktes en eigen markten. Vernooy beschikt bijvoorbeeld over zeventig jaar hands-on ervaring met vacuümtechnologie, met name in de coatingmarkt. Vervolgens hebben we onderzocht in welke markten welke trends spelen – internet of things, elektrificatie, duurzame energie, steeds kortere doorlooptijden... En ook welke behoeften er leven – verkorting van de doorlooptijd, meer engineeringen productiecapaciteit en kunnen focussen op LEES VERDER OP PAGINA 65

april 2020

Vlakbodem 10

3247 CP Dirksland

the Netherlands

+31 187 602 744

www.tbp.nl

info@tbp.nl

tbp levert ook aan de medische sector Electronics Manufacturing Services (EMS)

VERVOLG VAN PAGINA 63

core – en met welke van onze gezamenlijke competenties we daarop een antwoord zouden kunnen bieden. Die hebben we geconsolideerd in vier kernkwaliteiten van de groep, waarna we geïnventariseerd hebben welke investeringen vereist zijn om die goed in de markt te kunnen zetten.’

STEEDS DOORONTWIKKELEN De vier kerncompetenties waarop de strategie van Masévon Group gebaseerd is, zijn: cleanliness, vacuümtechnologie, operational excellence en manufacturing excellence. Cto Tijs Teepen: ‘Daar onderscheiden we ons nu al mee in de markt, maar de wereld om ons heen staat niet stil. Dus ontwikkelen wij die competenties voortdurend door. In samenwerking met de klant vergaren we steeds meer kennis en ervaring. Dan lijkt het veel dat 70 procent van ons werk build to print is. Maar dat zijn grotendeels vervolgopdrachten van klussen die eerder zijn binnengekomen als build to spec.’

van Carl Zeiss en zelfontwikkelde en -gebouwde vacuümovens (waarin ‘tot op het molecuul’ kan worden nagemeten of een werkstuk werkelijk schoon is).

MEER CAPACITEIT Dat die investeringen zullen gaan renderen, is de overtuiging van het voltallige managementteam van Masévon Group, onder leiding van Henk Kieft. ‘Met een hoog niveau van reinheid en vacuümtechnologie spelen we niet alleen in op een toenemende eis vanuit de semicon’, duidt Tijs Teepen. ‘Vanuit de farmacie worden die eisen al veel langer gesteld. En ook in de medische technologie groeit die behoefte.’ ‘En we zijn ervan

INVESTEREN

‘WE WILLEN NIET MEER VAN ÉÉN OF TWEE MARKTEN AFHANKELIJK ZIJN’

‘Deze strategie’, vervolgt Van der Bij, ‘hebben we vervat in een roadshow waarmee we, nu twee jaar geleden, een flink aantal bestaande en nieuwe klanten zijn langsgegaan.’ De reacties gaven aanleiding tot het finetunen van de strategie. En tot investeren. Van heel veel uren, maar ook miljoenen euro’s in alleen al de machinerie die in de nieuwbouw komt te staan. Waaronder een kolossale, extreem nauwkeurige Burkhardt+Weber freesmachine waarin werkstukken van ruim twee bij twee meter gefreesd kunnen worden. Op de bouwplaats van de nieuwe hal is reeds de zwaar gefundeerde put zichtbaar waarin het 82 ton wegende gevaarte zijn plek krijgt. Ook krijgt de nieuwe hal een (zelf ontwikkelde) cleanroom, opgetrokken uit uitsluitend glas en rvs (‘want dat gast niet uit’), uitgerust met een meetmachine

overtuigd dat we met onze klanten een langetermijnrelatie aangaan’, vult Kieft aan. ‘Wij focussen op relaties met een langetermijnperspectief, met oem-klanten die zelf ook bereid zijn flink te investeren, in geld, tijd en kennisoverdracht. Dat stelt ons in staat het geïnvesteerde steeds weer opnieuw in te zetten, daarvan te leren en ons zo steeds verder te verbeteren. Het is voor nieuwe klanten reden met ons in zee te gaan. En voor onze bestaande klanten reden met ons business te blijven doen. Meer business, want met de nieuwbouw breiden we onze capaciteit ook flink uit.’

HARDENBERG ALS VOORDEEL Maar is de locatie in, of all places, Hardenberg, tegen de Duitse grens aan, net onder Drenthe, geen nadeel? Integendeel, zo wordt duidelijk gemaakt. Kieft: ‘In onze regio, grofweg de vierhoek Hardenberg-Enschede-Zwolle-Meppel, wonen circa 1,4 miljoen mensen, staan meerdere hogescholen en een technische universiteit. Daarin zijn wij een zeer aantrekkelijk hightech bedrijf dat mensen in zelfsturende teams snel veel verantwoordelijkheid geeft. Een bedrijf waarvoor technici hier blijven of – als ze in Eindhoven of Delft gestudeerd hebben – voor terugkomen. In het Eindhovense is de competitie om de juiste mensen veel zwaarder dan hier. De beschikbaarheid van technisch hoogwaardig personeel is voor nieuwe klanten een van de doorslaggevende redenen geweest om met ons in zee te gaan.’ En de reistijd tot Hardenberg dan? ‘Als je weet dat je lang moet rijden voor een overleg, zorg je wel dat je je heel goed voorbereidt. Dan ben je veel effectiever’, analyseert Van der Bij het vaardig.

‘OVERORGANISEREN’ De strategie, met de inzet van de vier kerncompetenties, moet resulteren in groei. Daarvoor biedt de nieuwbouw, waarvoor Masévon zelf als hoofdaannemer optreedt, voldoende ruimte. Er komen in totaal zeventig werkplekken. De bedoeling is die geleidelijk aan te vullen. Maar het tempo waarin wordt niet bepaald door de gerealiseerde groei, maar is in de eerste plaats afhankelijk van het aantal gekwalificeerde mensen dat het bedrijf weet aan te stellen, van de mate waarin het zichzelf weet te ‘overorganiseren’, zoals Henk Kieft het duidt. De kosten gaan immers voor de baten uit. Masévon Group heeft momenteel 180 mensen in dienst – tegen 140 in 2018 – en er zijn 20 vacatures. In 2019 is een omzet gerealiseerd van 50 miljoen euro, 20 procent meer dan in 2018.

• www.masevon.com

MET Z’N VIJVEN Op de foto van links naar rechts: Björn Wesselink, Niek Mustert, Henk Kieft, Tijs Teepen en Elgar van der Bij. Het managementteam van Masévon Group staat opgesteld in het skelet van de nieuwbouw, voor de verdiepte fundering voor de extreem nauwkeurige freesmachine van Burkhardt+Weber. Dat dit team voltallig het gesprek met Link Magazine over de strategie aangaat, is ingegeven door het feit dat die strategie door hen vijven gezamenlijk ontwikkeld is. Met eenieders inbreng vanuit de eigen expertise en verantwoordelijkheid, aldus Teepen. Een doorlopende afstemming die eigenlijk uit nood – lees: ruimtegebrek – is geboren, maar een zegening is gebleken. ‘We zitten hier nu met zijn vieren in één ruimte, alleen Henk heeft een eigen kamer. Straks in de nieuwbouw hebben we vanzelfsprekend ruimten voor even geconcentreerd werken of dat lange telefoongesprek, maar we delen er weer één kamer.’ Foto: Com-magz

april 2020

PRODUCTIESTRATEGIE

MINKELS INVESTEERT DOOR OPTIMALISATIE EN UITBREIDING FABRIEK EN NIEUW PORTFOLIO

MET MASS CUSTOMIZATION EN MONDIALE AANWEZIGHEID HET VERSCHIL MAKEN De almaar groeiende behoefte aan datacentercapaciteit legt Minkels, leverancier van totaaloplossingen voor datacenters, geen windeieren. Om die groei bij te benen en het marktaandeel verder te vergroten, werd de locatie Veghel fors vergroot en verbouwd, wordt het bedrijfsproces verder geoptimaliseerd en is een nieuw smart productportfolio ontwikkeld. ‘Door middel van mass customization vertalen wij een klantspecifieke behoefte in een oplossing, met een time to market en wereldwijde verkrijgbaarheid die onze markt verlangt.’

DOOR PIM CAMPMAN

e datacentersector een groeimarkt noemen is een understatement. Gedreven door de onstuitbare opmars van social media, streaming video en webconferenties – bij uitstek de laatste weken –, smart industry (internet of things, big data, artificial intelligence, machine learning) en 5G, schieten overal ter wereld nieuwe datacenters als paddenstoelen uit de grond. Amsterdam telt er al ruim zestig, die zo veel stroom gebruiken dat afgelopen jaar tijdelijk een bouwstop werd afgekondigd om overbelasting van het elektriciteitsnet te voorkomen.

TOTAALOPLOSSINGEN Minkels – en inwonende zuster Cortexon – varen wel bij die nauwelijks te stillen honger naar meer datacentercapaciteit. Mede omdat beide sinds 2012 deel uitmaken van het Franse Legrand, vertelt Minkels-ceo Christiaan van Terheijden. ‘Tot dan waren we sec een kastenleverancier, met klanten in Nederland en Centraal-Europa.

Marcel van de Sande van Cortexon (links) en Christiaan van Terheijden van Minkels: ‘Binnen Legrand zijn we uitgegroeid tot een leverancier van totaaloplossingen voor datacenters met een mondiale presence.’ Foto: Bart van Overbeeke

Binnen Legrand zijn we uitgegroeid tot een leverancier van totaaloplossingen voor datacenters met een mondiale presence en is Minkels een wereldwijd merk geworden.’ De portfolioverbreding, de toegang die Legrand biedt tot de wereldmarkt en de enorme vraag naar dataprocessing vertalen zich in een fraaie volume- en omzetgroei, zegt Van Terheijden zonder cijfers te noemen. ‘Tegenwoordig hebben we global key accounts, die over de hele wereld datacenters hebben die er hetzelfde uitzien. Maar de regelgeving, normeringen enzovoort verschillen per land. Daar hebben wij heel veel kennis in opgebouwd, en dat betaalt zich uit.’ Equinix, met 205 datacenters in 25 landen (op

ASSEMBLEREN DICHT BIJ DE KLANT Minkels ontwikkelt en produceert alle serverbehuizingen in Veghel, voor assemblage ligt dat nogal eens anders. ‘Systemen voor klanten ergens ver weg hier in elkaar zetten, zou vooral veel lucht verplaatsen zijn’, zegt ceo Christiaan van Terheijden. ‘In die gevallen verschepen we de systemen in onderdelen naar Legrand-fabrieken in bijvoorbeeld New York, Los Angeles of Wuxi (China), waar dan de assemblage plaatsvindt.’ In de datacenterdivisie van Legrand is Minkels een

april 2020

belangrijke schakel, maar niet de enige. Ook spelers als ServerTech, Raritan, Starline en Modulan behoren ertoe. Door samen op te trekken, kan Minkels (potentiële) klanten betere en completere totaaloplossingen bieden. Bij het beursgenoteerde Legrand (jaaromzet 6 miljard euro, actief in 138 landen) werken 36.000 mensen. Bij Minkels/Cortexon zijn dat er 256, van wie 173 in Veghel.

vijf continenten) de grootste datacenterorganisatie ter wereld, is zo’n global account. ‘Wij leveren niet alleen aan hun datacenter in Amsterdam, maar bijvoorbeeld ook aan die in Londen, Parijs, San Francisco en Hongkong. Global presence, local excellence’, aldus de Minkels-ceo.

ALLES GEÏNTEGREERD De plant in Veghel is binnen de datacenterdivisie van Legrand het centre of excellence voor kasten, behuizingen en overige inrichting van een datacenter. Van Terheijden: ‘Stonden er vroeger alleen kasten in onze showroom, nu staan er kasten en corridors waarin van alles geïntegreerd is.’ Zoals PDUs (power distribution units), UPS (uninterruptable power supply), de connectiviteit/ bekabeling en de in eigen huis ontwikkelde koeloplossing aisle containment. ‘Daarmee kunnen datacenters tot 45 procent energie besparen’, aldus Marcel van de Sande, businessunitmanager van Cortexon. De Minkels-zuster ontwikkelt, produceert en assembleert klantspecifieke behuizingen voor oem-klanten. Van de Sande: ‘Anders dan Minkels hebben wij geen eigen producten; er komt bijvoorbeeld ASML of Philips op te staan.’ De productie en assemblage lopen mee in de Minkelsflow. Cortexon beschikt over een ESD-veilige ruimte voor de inbouw van elektronica, een cleanroom (ISO-klasse 7) en nieuwe kantoor-

we zo ingericht dat er in flow kan worden gewerkt: van volautomatisch plaatstaalmagazijn naar CNC-machine, naar kantbank, dan poedercoaten en ten slotte assemblage. Dit leidt tot kortere doorlooptijden en efficiëntere, hoogkwalitatieve productie.’

ruimtes. Van Terheijden: ‘Uit de producten die Cortexon samen met zijn klanten ontwikkelt, komen noviteiten die we kunnen toepassen in Minkels-producten.’

DRAAIEN BINNEN EEN MAAND De afgelopen jaren werd fors geïnvesteerd. De fabriek kreeg er 3.000 vierkante meter vloeroppervlak bij (totaal nu 12.000 vierkante meter). En er kwamen nieuwe CNC-machines, een volautomatische buig-unit en een state-of-the-art poedercoatlijn. ‘De markt verandert: volumes worden groter en aan toeleveranciers worden steeds hogere eisen gesteld. Zo is de druk op de levertijden enorm toegenomen en de outlook sterk verkort. Voorheen zagen we grote projecten vijf, zes maanden van tevoren aankomen, nu is dat vaak nog maar vier tot zes weken. Neem die telecomprovider die ruimte heeft gehuurd in een co-locatie datacenter en graag wil kiezen voor Minkels – mits hij maar over een maand kan draaien! Daar moet de gehele toeleverketen zich in voegen en wij moeten die keten zo flexibel ingericht hebben dat de spullen er binnen drie, vier weken staan én dat alles werkt.’

NIEUW KASTENPLATFORM MODULAIR PLATFORM Die snelheid en efficiency worden ook gehaald door in te zetten op flexibiliteit en mass customization. ‘Daar is onze hele meerwaarde op gebaseerd’, zegt Van Terheijden. ‘Dankzij ons brede en complete portfolio en de flexibele, klantorder-

‘DE DRUK OP DE LEVERTIJDEN IS ENORM TOEGENOMEN EN DE OUTLOOK STERK VERKORT’

ZELF DOEN Vandaar dat Minkels het maakproces vergaand geflexibiliseerd en mensarm geautomatiseerd heeft, en het poedercoaten zelf is gaan doen. ‘Door ruimtegebrek besteedden we stukken productie uit. Nu doen we dat alleen nog om de echt grote pieken op te vangen. In principe loopt straks alles door de fabriek in Veghel. Die hebben

len. Die softwaretool is geïntegreerd met onze CAD-modellen en verbonden met ons ERP-systeem. Daar komt een bill of material uit, waarna volautomatisch een productieorder voor de fabriek wordt aangemaakt.’

gestuurde fabriek zijn wij in staat uit standaardcomponenten proposities aan te bieden die aan de specifieke klantbehoefte tegemoetkomen. We hebben een productconfigurator ontwikkeld, waarmee we klantspecifieke wensen, on site bij de klant, snel in een passend ontwerp kunnen verta-

Een grote stap voorwaarts in mass customization is het nieuwe kastenplatform Nexpand, dat nu wordt uitgerold. Het platform is 100 procent modulair, en dankzij slim engineeren werd het aantal componenten vergeleken met de voorgaande generatie fors verminderd. ‘Nexpand is voor en door onze klanten ontwikkeld’, zoals de ceo het uitdrukt. ‘In het begin van het ontwikkeltraject hebben we klantensessies gehouden en tussentijds evaluaties.’ Met een zeer goed resultaat, zegt hij: ‘Nexpand voldoet optimaal aan waar de datacenterwereld nu behoefte aan heeft. Het platform is smart, sustainable, solid en secure.’ Minkels trekt er hard aan het Nexpand-portfolio verder in zijn maakproces te implementeren. Van Terheijden: ‘Een uitdaging, zeker, maar we denken die goed te kunnen managen. Op basis van de verwachte vervangingsvraag leggen we een voorraad aan voor producten van de voorgaande generatie. Als organisatie die – durf ik te zeggen – smart industry compliant en future proof is, gaan wij die hobbel nemen.’

• www.minkels.com • www.cortexon.com • www.legrand.com

Ook in deze tijden staat de betrouwbare E-Shop van Pilz voor gegarandeerde productie en leveringen; makkelijk met snelle levertijden; duidelijke communicatie; desgewenst kundig en passend advies; persoonlijke nazorg.

Bestel snel en eenvoudig in onze E-Shop www.pilz.nl april 2020

STRATEGIE

ACAL BFI FACILITEERT DRAADLOZE EN VEILIGE INTERNETVERBINDINGEN

‘WIJ BIEDEN DE COMPONENTEN ÉN DE SPECIALISTISCHE KENNIS’ Acal BFI, gekend als leverancier van elektronische componenten, profileert zich meer en meer als partner voor het ontwerpen en bouwen van draadloze verbindingen. ‘Internet of Things is prachtig, de mogelijkheden eindeloos, maar de ontwikkelingen zijn voor de meeste bedrijven niet bij te houden’, zegt business development manager John Boudewijns. ‘Daarnaast is beveiliging een permanente uitdaging. Wij gaan voor de totaaloplossing.’

DOOR JOS CORTENRAAD

he Internet of Things (IoT) gaat de volgende fase in. De komende jaren worden miljarden en miljarden apparaten uitgerust met chips en sensoren waarmee ze verbinding maken met het internet.

ONZEKERE TIJDEN Ook Acal BFI heeft direct te maken met de gevolgen van het coronavirus. Zo is er sinds begin maart een explosieve vraag naar componenten en elektronische onderdelen voor beademingsapparatuur. Medische centra wereldwijd breiden hun capaciteit uit. Pieter-Jan Rovers, eind maart: ‘We kunnen nu nog alles leveren, ook omdat we werken met leveranciers wereldwijd. Er zijn nog geen productiestops gemeld en ook met transport en distributie zijn er nog geen problemen. Hoe de dag van morgen eruitziet, durf ik echter niet te voorspellen. We zetten alle zeilen bij om onze klanten te beleveren.’ Acal BFI maakt deel uit van DiscoverIE, een wereldwijd opererend concern met 4.500 medewerkers dat ook zelf elektronische componenten ontwerpt, fabriceert en distribueert. Acal BFI levert aan ruim 20.000 klanten en telt ruim 500 medewerkers van wie er ruim 30 in Eindhoven werken.

• www.discoverieplc.com • www.acalbfi.com 68

april 2020

Pieter-Jan Rovers (links) en John Boudewijns: ‘Het liefst zitten we aan tafel bij de klant om een IoT-ontwerp compleet te maken: hardware, software en bijbehorend managementsysteem.’ Foto: Bart van Overbeeke

Bovenop de ongeveer 70 miljard apparaten wereldwijd die dat al kunnen, zoals koelkasten, cv-ketels, telefoons en slimme meters. ‘De vaart komt er langzaam in, zeker als het 5G-netwerk wordt uitgerold. Met nog meer bandbreedte en ongekende mogelijkheden. Voor de zelfrijdende auto, de drones, maar ook voor onbemande fabrieken, geautomatiseerde landbouw, logistieke systemen, gezondheidszorg en energievoorziening’, zegt Pieter-Jan Rovers, managing director van Acal BFI in Eindhoven. ‘Slimme en zelflerende apparaten worden met elkaar en met het internet verbonden, bieden nieuwe technische mogelijkheden en veranderen verdienmodellen.’

COMPLEXITEIT STIJGT The sky is the limit. ‘Ja’, zegt business development manager John Boudewijns, sinds vorig jaar weer terug op het oude nest in Eindhoven na een langdurig dienstverband bij Lantronix, ‘maar de complexiteit is enorm en wordt elke dag groter. Duizenden verschillende componenten moeten overal presteren, apparaten moeten connecten met netwerken van verschillende providers en fabrikanten met uiteenlopende protocollen. Als

jij met je smartphone de grens overgaat, is het niet de bedoeling dat de internetverbinding uitvalt. De hard- en software in je telefoon moet dan naadloos kunnen omschakelen naar de systemen in dat land.’ Dat geldt ook voor alle andere apparaten die verbonden worden met het net. Ze moeten overal en te allen tijde functioneren en de gegevens moeten onbereikbaar blijven voor onbevoegden. Dat betekent uitgekiende systemen bouwen met de juiste stabiele componenten.

KENNIS BINNENHALEN Acal BFI heeft zich de laatste jaren toegelegd op de distributie van juist die componenten die IoT mogelijk maken. Door de acquisitie van diverse producenten van sensoren, power supplies, bekabeling en magnetica is het bedrijf opgeschoven in de keten. ‘Ons moederbedrijf heeft fors geïnvesteerd in overnames’, zegt Pieter-Jan Rovers. ‘We doen daardoor veel meer dan standaard distributie. Belangrijk, want we hebben nu een bepalende rol in de ontwikkeling en fabricage én hebben de specialistische kennis binnengehaald.’ Producenten van componenten weten precies hoe de technologie zich ontwikkelt, wat de markt

vraagt. ‘Onze klanten weten dat IoT kansen biedt, willen innoveren, mee met de innovaties. Maar hoe? Zeker de kleinere bedrijven die dergelijke technische kennis niet in huis hebben, zoeken daarvoor een externe partij. Aan een leverancier van componenten of systemen hebben ze niet genoeg. Ze willen maatwerk, deskundig advies, producten én inbedrijfstelling. Wij hebben dat nu allemaal in huis, gebundeld in een expertisecentrum. Tien specialisten van onze Europese vestigingen werken hierin samen.’

deze systemen, nu en in de toekomst, geschikt te maken voor communicatie en zijn proactief. Het liefst zitten we aan tafel bij de klant om een IoT-ontwerp compleet te maken: hardware, software en bijbehorend managementsysteem.’

VEILIGHEID Naast storingsvrij werkende systemen eist de klant veiligheid. ‘Een issue dat steeds belangrijker wordt’, weet Boudewijns. ‘Hoe meer apparaten verbonden zijn met het net, des te groter de risico’s. Hacks zijn aan de orde van de dag. Kijk naar

AANHAKEN John Boudewijns bevestigt dat een groeiend aantal klanten meer verwacht en dat veel bedrijven de mogelijkheden niet eens kennen, omdat de technologische ontwikkelingen zo hard gaan. ‘Power supplies worden kleiner, sensoren gevoeliger, chips kunnen meer data verwerken en versturen.’ Ter illustratie noemt hij de solarsystemen om apparaten te voeden op plekken waar geen elektriciteit is. Interessant voor boeren die hun werktuigen, gewassen of dieren willen monitoren. Of het aansturen van productiemachines, waarvoor grote databestanden snel verwerkt moeten worden. Het uitlezen van data van windmolenparken op zee of zonnepanelen in de woestijn. ‘Wat een jaar geleden niet kon, is nu wel mogelijk. En 5G gaat nog een extra boost geven. Alleen moeten de systemen daar wel op kunnen aanhaken. Dat vergt aanpassingen en vernieuwing. Onze mensen weten precies wat er speelt in hun vakgebied. Ze ondersteunen om

technologie in huis.’ De meest recente stap van Acal BFI is de intensieve samenwerking met Sierra Wireless, een van de grootste spelers ter wereld op het gebied van draadloze oplossingen. ‘Geen eenvoudige componentenbouwer maar een pionier in het bouwen van draadloze oplossingen met enorm veel kennis’, aldus Rovers, ‘De ideale samenwerkingspartner. We hebben al diverse grote projecten afgerond. Daaruit blijkt dat we een rol kunnen spelen in het compleet ontwerpen van draadloze toepassingen waarmee we een treetje hoger klimmen in de keten. En tegelijk natuurlijk de componenten leveren. Zo snijdt het mes aan twee kanten.’

MEDISCH

‘MOMENTEEL GAAT HET HEEL HARD IN DE MEDISCHE WERELD’

Universiteit Maastricht of Medisch Centrum Leeuwarden. Data moeten veilig zijn. Ook daarvoor hebben we de specialisten en de juiste

Bij Acal BFI in Eindhoven werken momenteel dertig mensen. Pieter-Jan Rovers verwacht de komende jaren beheerst te groeien. ‘Momenteel gaat het heel hard in de medische wereld. Diagnose- en behandelapps winnen snel terrein, sensoren spelen een grote rol bij het monitoren van patiënten, ook thuis.’ Verder ziet hij snelle groei in de vervoerssector en energie, nu de olie vaarwel wordt gezegd en elektriciteit duurzaam wordt opgewekt. Uitdaging is de productie van batterijen en kleine accu’s die snel worden opgeladen en een lange levensduur hebben. ‘De recente acquisitie van Noratel en Variohm zijn daarom mooie stappen. Specialisten in accu’s, transformators en andere componenten voor de powersupply en in sensors. Deze strategie van overnames en verwerving van kennis houden we vast.’

Hoogwaardige elektronica producten voor intelligente machines en apparaten Protonic ontwikkelt en produceert industriële elektronica voor OEM’ers en heeft hiervoor alle kennis in huis. • Research • Engineering • Productie info@protonic.nl | www.protonic.nl

april 2020

ADVERTORIAL

MAINTENANCE 4.0 De komst van Industry 4.0 zorgt voor meer innovatie en vooruitgang, maar ook voor meer druk op het productieproces. De kosten van ongeplande stilstandtijd in de productie-industrie kunnen hoog oplopen. Om ervoor te zorgen dat machines en onderdelen operationeel blijven moet een juiste onderhoudsstrategie gekozen worden. Beenen BV zorgt bij klanten voor een verschuiving van correctief onderhoud naar preventief en voorspellend onderhoud.

e correctieve onderhoudsstrategie die bij de meeste klanten van Beenen nog gehanteerd wordt zorgt ervoor dat assets maximaal benut worden en er geen preventieve onderhoudskosten zijn. Wanneer er plotseling rook uit de machine komt is het duidelijk dat de maximale levensduur bereikt is. Echter, de totale kosten van een reparatie blijken vaak hoger dan van een geplande onderhoudsbeurt. Ongeplande stilstand zorgt ervoor dat productiepersoneel naar huis wordt gestuurd, monteurs moeten overwerken en klanten worden teleurgesteld.

VOORSPELLEND ONDERHOUD BIEDT OPLOSSING Voorspellend onderhoud is meestal gebaseerd op de actuele conditie van machines, ook wel Condition-Based Maintenance (CBM) genoemd. Het voordeel ten opzichte van een Time-Based Maintenance (TBM) strategie is dat over-maintaining niet nodig is. Wanneer de levensduur van machines een grote variantie heeft zullen veel machines te vroeg onderhouden worden. Een klant van Beenen met meer dan 250 robotarmen geeft hierin een goed voorbeeld. ‘Elke robotarm maakt een unieke beweging met een unieke grijper wat resulteert in een grote variantie in levensduur’ zegt Wiljan Vos, Data Consultant voor Beenen. ‘Robots na 5 jaar vervangen terwijl ze nog 5 jaar kunnen produceren is natuurlijk weggegooid geld en daarom is overgestapt naar de CBM strategie.’ Hoe eenvoudige voorspellend onderhoud ook klinkt op papier – en hoe aanlokkelijk de voordelen ook zijn – er komt nogal wat kijken bij het goed implementeren van de verschillende tools en methodieken. Voordat voorspellend onderhoud een oplossing kan bieden is het noodzakelijk over geschikte data te beschikken. Sensor data van machines worden gecombineerd met Event Logs, SCADA data en onderhoudshistorie om de conditie van een machine te bepalen. Door intensief samen te werken met software-en maintenance engineers weten analisten hoe ze de data moeten interpreteren. Vos: ‘Met alleen data scientists of alleen maintenance engineers ga je er niet komen, een samenwerking is noodzakelijk.’ Door de intensieve samenwerking met klanten en de uitgebreide analyses van machines en data wordt er veel nieuwe kennis vergaard. Kennis die weer wordt gebruikt om het huidige productieproces te kunnen verbeteren. Dit blijkt uiteindelijk zeer nuttige bijvangst van een CBM project. Vos: ‘We hebben geholpen

het reparatieproces te verbeteren en ook hebben we meer inzicht gekregen in de werking van robotarmen en zijn we nu in staat hier optimalisaties uit te voeren.’

MACHINE LEARNING Het detecteren en identificeren van fouten in robotarmen wordt in eerste instantie door analisten gedaan. Machine Learning zorgt er daarna voor dat afwijkingen automatisch gesignaleerd kunnen worden. Dit kan het overschrijden van een simpele threshold zijn maar ook uitkomsten van complexe of statistische berekeningen. Naar verloop van tijd zal het systeem meer afwijkingen kunnen ontdekken en nog waardevoller zijn. ‘Je moet niet denken dat na implementatie elke fout ruim van tevoren geïdentificeerd kan worden. Om het proces van voorspellend onderhoud te verbeteren is nu eenmaal veel data en tijd nodig’ zegt Vos. Monteurs raken langzamerhand vertrouwd met het nieuwe systeem die voor een cultuur omslag zorgt. De overgang van correctief naar preventief werken vereist een andere mindset bij monteurs, maintenance engineers en productiepersoneel. Hier tegenover staat uiteindelijk een hogere machine beschikbaarheid tegen lagere onderhoudskosten.

Meer weten: www.beenen.nl

MARKETING

PHOENIX 3D METAAL INVESTEERT EXTRA IN MARKETING, JUIST NU

RUBBERPERSEN ZORGT VOOR HOGERE REINIGBAARHEID EN LAGERE TCO Phoenix 3D Metaal gaat de komende tijd extra investeren in marketing. Om het – nog relatief onbekende – metaalbewerkingsproces rubberpersen, waarin het bedrijf specialist is, meer top of mind te maken bij engineers. Extra accent in de communicatie krijgt de goede reinigbaarheid van de geperste metaaldelen. DOOR MARTIN VAN ZAALEN

einigbaarheid is een van de belangrijkste USP’s van het rubberpersen. Op die manier geproduceerd plaatwerk heeft per definitie hoeken met een vrij grote radius en is daardoor gemakkelijk schoon te houden. Niet voor niets heeft rubberpersspecialist Phoenix 3D Metaal in Eindhoven veel klandizie in de food en medische technologie. Zo perst het plaatdelen voor Romaco Kilian, een Duitse fabrikant van pillenproductiemachines. En het levert plaatwerk aan Pharmafilter, producent van afvalverwerkingsmachines in ziekenhuizen, eveneens juist omdat het door de ronde vormen goed is schoon te houden, schetst dga Bernard van der Poel. ‘Voor ziekenhuizen is het nu belangrijker dan ooit dat ze alles waar ze mee werken goed kunnen vrijhouden van bacteriën en virussen. En dan moet plaatwerk geen krappe hoeken hebben waar je met reinigingsmiddel nauwelijks bij kan.’

NOG ONBEKEND Dat voordeel van de nog relatief onbekende metaalbewerkingstechnologie die Phoenix toepast, wil hij de komende periode nadrukkelijker gaan communiceren. In technische opleidingen is voor het dieptrekken wel veel aandacht, weet Van der Poel. Dat is een technologie waarvoor een onderen een bovenmal nodig is. Bij het rubberpersen kan worden volstaan met een ondermal. Daar bovenop wordt een metalen plaat gelegd die vervolgens door een krachtige pers met een groot rubber blok in de vorm gedrukt wordt, legt hij

uit. ‘Veel design- en engineeringbureaus nemen die technologie niet mee in hun ontwerp, simpelweg omdat ze er Dga Bernard van der Poel: ‘Veel engineersbureaus nemen rubberpersen niet mee in hun ontwerp, niet bekend simpelweg omdat ze er niet bekend mee zijn.’ Foto: Phoenix 3D Metaal mee zijn. Dus Dan kun je er ook de prijs voor vragen die het zijn ze zich ook niet bewust van de voordelen van verdient. Ook zijn de kosten van rubberperswerk de reinigbaarheid. Die voordelen vertalen zich bij kleine series lager doordat er dus maar één naar veiligheid voor de gezondheid en ook naar dure mal nodig is.’ een lagere tco door lagere schoonmaakkosten. Daarnaast kunnen met onze technologie ronde

‘UITSCHUIVEN’ OMZET

‘MET NAME DE REINIGBAARHEID VAN ONZE PRODUCTEN ZOUDEN WE IN ONZE COMMUNICATIE MEER KUNNEN AANZETTEN’ vormen worden gemaakt die meer esthetische waarde hebben. Als een innovatief apparaat veel hoogwaardige technologie bevat, moet het aan de buitenkant die high-end uitstraling wel hebben.

THUISWERKEN: MINDER PRETTIG, MAAR HET WERKT WEL Bij Phoenix werken de productiemensen, de planners en een deel van de engineers op het bedrijf. Veel anderen werken van huis uit. Bernard van der Poel werkt deels thuis en heeft er een gemengd gevoel bij. ‘Voor eerste gesprekken met klanten, bij de start van projecten, moet je elkaar toch echt in de ogen kunnen kijken, de lichaamstaal goed kunnen lezen. Ik wil klanten ook graag ons bedrijf laten zien, onze productieprocessen, juist omdat die vaak vreemd voor ze zijn. Maar ken je

elkaar al langer en zit je wat verder in een traject als het vooral om afstemming van lopende zaken gaat, dan werkt de telefoon of die conference call net zo effectief, terwijl het reistijd scheelt. Het zou best kunnen dat ik in de toekomst, zeker in contact met de designbureaus waar veel jonge mensen zitten die gemakkelijker van die digitale communicatie gebruikmaken, vaker op afstand ga vergaderen.’

Bernard van der Poel heeft, anticiperend op enkele maanden met minder omzet, inmiddels contact opgenomen met zijn marketingbureau om de verschillende USP’s nog eens goed in de markt te zetten. ‘Met name die reinigbaarheid van onze producten zouden we in onze communicatie meer kunnen aanzetten. Enige extra marketing kan zinvol zijn. Misschien komt het doordat bij veel bedrijven nu meer wordt thuisgewerkt, maar we merken wel dat het aantal aanvragen en de kwaliteit ervan wat is afgenomen.’ Ook constateert hij dat orders ‘uitschuiven’. ‘Sommige klanten moeten pas op de plaats maken. Soms doordat ze toeleverproblemen hebben en daardoor niet verder kunnen. Maar Lely bijvoorbeeld, waaraan wij plaatwerk leveren voor hun mestrobots, heeft de supply chain heel goed voor elkaar en verwacht daardoor op korte termijn weinig last. We zien echter ook partijen waarbij de uitlevering stagneert omdat installatie op de eindklantlocatie nu niet mogelijk is.’ Van der Poel is echter wel optimistisch. ‘Ik denk dat voor ons de ramp-up vrij snel zal gaan. Zodra klanten weer kunnen gaan produceren, zullen ze ons weer vinden. Wij zijn immers het enige bedrijf in dit deel van Europa dat de voordelen van het rubberpersen kan bieden.’

• www.phoenix3dmetaal.com april 2020

PRODUCTONTWIKKELING

MULTIPROTOCOL-DRIVE VAN NIDEC COMMUNICEERT MET DIVERSE PLC’S

GEMAAKT VOOR GEMAK Bij Nidec willen ze het de klant graag gemakkelijk maken. Dus ging het bedrijf, dat zelf geldt als ‘koploper in elektrische aandrijftechniek’, aan de slag met een bijzondere uitvoering van de eigen drives. Communiceren met een plc van AllenBradley of van Siemens: een Nidec-drive met multiprotocol-aansluiting doet het allebei, op hetzelfde moment. En dat scheelt, vooral voor de machinebouwer met een internationale blik, aldus twee gesprekspartners van Nidec. DOOR JAN BROEKS

e beste en grootste aandrijfleverancier van Nederland worden. Ziedaar de ambitie van Nidec Netherlands. Stellig is-ie zeker, weet ook technical support engineer Julian Kok, al vat die ene zin volgens hem goed samen waar ze in Sliedrecht voor staan. ‘We maken processen voor de klant graag zo eenvoudig mogelijk. En daar werkt iedereen binnen

BUNDELING VAN SPECIALISMEN De geschiedenis van Nidec gaat terug tot 1973, het jaar waarin Shigenobu Nagamori in een schuurtje in Japan start met de ontwikkeling van harddisk-drivemotoren. Nu, 47 jaar later, telt Nidec in totaal zo’n 110.000 medewerkers en geldt het bedrijf als ’s werelds grootste producent van elektromotoren. Van uitvoeringen voor consumentengoederen tot motoren voor de zwaarste industriële toepassingen. Hoe veelzijdig ook, Nidec beseft dat je vooral moet focussen op je eigen specialisme, met de klant centraal. Zo ook bij Nidec Netherlands in Sliedrecht, dat in 2017 ontstond na het samengaan van twee bedrijven die zelf al naamsbekendheid hadden: LeroySomer en Control Techniques. Waar Leroy-Somer geldt als specialist in motoren en generatoren, richt Control Techniques zich op frequentie-regelaars en servotechniek. Ieder z’n eigen markt: mede dankzij die focus onderscheidt Nidec Netherlands zich, volgens sales engineer Martijn Rijneveld. ‘Wat is voor de klant de juiste manier? Daar kom je alleen achter wanneer je snel de diepte in kunt.’

• www.nidec-netherlands.nl 72

april 2020

‘Het doel van de klant is vaak al snel duidelijk. Maar de weg erheen, met de beste oplossing, daar voegen we waarde toe’, aldus Martijn Rijneveld en Julian Kok. Foto’s: Sam Rentmeester

het bedrijf aan mee, vanaf een gedetailleerd uitgewerkte offerte tot en met een goed ingepakte aflevering.’ Een gesprek over frequentieregelaars en servotechniek: dat gaat al snel de diepte in. Zo ook begin maart, op bezoek bij Nidec Netherlands. Er komen veel technische specificaties voorbij – maar wel telkens gekoppeld aan wat de klant eraan heeft. Want die klantspecifieke benadering is uiteindelijk leidend bij alles wat Nidec doet, vertelt sales engineer Martijn Rijneveld. ‘Het doel van de klant is vaak al snel duidelijk. Maar de weg erheen, met de beste oplossing, daar voegen we waarde toe. Dus praten we met de klant niet alleen over ons product, maar denken we vooral mee over de totale integratie. We leveren technische producten, maar doen meer dan dat.’

PLUG & PLAY Luisteren naar waar de klant behoefte aan heeft en daarop anticiperen. Een voorbeeld daarvan zijn de voorgemonteerde schakelpanelen, waarin een Nidec-regelaar onderdeel is van een plug & play-oplossing. Krijgt een klant voor een aandrijving met groot vermogen onverhoopt te maken met stilstand, dan beperkt Nidec die met een snelle levering van panelen tot slechts enkele uren, claimt Kok. En wat geldt voor een standaardproduct, is ook van toepassing op het ruime aanbod aan frequentie- en servoregelaars.

Kok pakt er een rek bij met meerdere drives, regelaars uit de Digitax HD-serie van Nidec. Elk veertig millimeter breed, wat behoorlijk compact is. ‘Een bewuste keuze; met de geringe ruimte in een besturingskast gaan we het liefst voor eenvoud.’ En voor aansluitgemak, vertelt Kok, wijzend naar de bovenkant van de rij regelaars. ‘De klant hoeft maar één Digitax aan te sluiten op de voeding, daarna kan hij de rest van de drives met verbindingsbruggetjes doorlussen. Dat bespaart inbouwtijd en ruimte en werkt veel overzichtelijker dan allerlei kabels. Dat doorlussen geldt overigens ook voor het communicatienetwerk.’

MEERDERE PROTOCOLLEN Communicatie blijkt een belangrijk aspect. Want hoewel Nidec zelf geen bovenliggend besturingssysteem maakt, heeft het bedrijf wel te maken met de gescheiden werelden van de diverse plcfabrikanten. Met uitvoeringen voor elk protocol had Nidec er weliswaar al de drives voor in huis, maar toch bleef de vraag of dat voor sommige situaties niet anders kon: praktischer en rendabeler voor de klant. Kok wijst op een drive in het rek, de Digitax HD M750. Deze regelaar heeft een ethernet-poort met daarop meerdere protocollen die tegelijkertijd actief kunnen zijn. Als de drive via Profinet met bijvoorbeeld een Siemens-plc communiceert, via ethernet/IP, kan hij dat op hetzelfde

247TAILORSTEEL.COM Op maat gesneden metalen platen, buizen en kantdelen online Topkwaliteit voor een eerlijke prijs

24/7 online bestellen via uw assistent: Sophia®

Betrouwbare levering binnen 48 uur

Flexibele aantallen vanaf 1 stuk

Registreer snel en bespaar kosten en tijd!

WWW.247TAILORSTEEL.COM

moment ook met een plc van Allen-Bradley. De M750 combineert daarmee beide werelden, vertelt Rijneveld. ‘Een unieke combinatie. Tel daar Modbus TCP/IP én onze eigen realtime ethernetcommunicatiebus voor onderlinge communicatie

‘DE KLANT KAN MET ÉÉN DRIVE ALLE KANTEN UIT’

bij op en de klant kan met één drive alle kanten uit.’ De Digitax HD is ook verkrijgbaar met standaard etherCAT aan boord. ‘Met een optiemodule communiceert deze regelaar ook via CANopen, DeviceNet en Profibus.’

ÉÉN REGELAAR OP VOORRAAD De Digitax HD M750 biedt uitkomst voor fabrikanten die hun machines wereldwijd leveren, aldus Kok. ‘Siemens in Europa, Allen-Bradley in de Verenigde Staten: met de M750 valt het onderscheid weg. Een fabrikant hoeft dus nog maar één type regelaar op voorraad te houden. Dat is gunstig voor aftersales en voor onderhoud, omdat de

Martijn Rijneveld (links) en Julian Kok van Nidec, met tussen hen in de Digitax HD-serie. Het multiprotocol – de grijze aansluitingen aan de bovenkant van de Digitax – is zichtbaar boven het zwarte gedeelte. ‘Daarmee hoeft de klant nog maar één type regelaar op voorraad te houden.’

drive merkonafhankelijk werkt. Bovendien is het trainen van medewerkers op de kennis van producten van meerdere merken niet meer nodig.’ Naast de Digitax-serie hebben ook de M700drives van Nidec – gericht op de zwaardere industriële toepassingen – een multiprotocoluitvoering. Daardoor kan bijna elke fabrikant een motor aansturen met deze regelaar, vertelt Rijneveld. ‘Ongeacht in welke markt. Met zo’n

toepassing onderstrepen we waar het Nidec om gaat: bedrijven helpen om waar mogelijk kosten te besparen en processen efficiënter in te richten.’ Volgens Kok is rendement niet de enige drijfveer. ‘Uiteindelijk gaat het een machinebouwer vooral om z’n eigen machine. Daar moet de engineer zich op richten, niet op het verbinden en doorgronden van meerdere servosystemen. Die focus is waardevol, voor elk bedrijf.’

april 2020

COLUMN EMO

Emo van Halsema is chief inspiration officer van Datamole. Datamole analyseert met machinelearning en artificial intelligence onder meer grote hoeveelheden data die worden gegenereerd door sensoren in machines en apparaten zoals melkrobots, spuitinstallaties, laboratoriumapparatuur en elektronenmicroscopen.

• www.datamole.cz

WAAROM DUURT DE ZOEKTOCHT NAAR EEN VACCIN ZO LANG? Het duurt naar verwachting nog zeker een jaar tot anderhalf jaar voordat er een goed werkend vaccin tegen het coronavirus is ontwikkeld. Zoveel tijd is nodig, omdat er heel veel moet worden getest en data moeten worden verzameld en geanalyseerd. Het verzamelen en analyseren van data, dat is precies waar mijn bedrijf Datamole zich mee bezighoudt. Al richten we ons niet op vaccinontwikkeling, maar voornamelijk op de food- en agrimarkt: het stelt me wel in staat goed te doorgronden wat die zoektocht zo complex maakt. De foodsector is sterk in beweging. Consumenten kiezen steeds vaker voor duurzame producten, gebaseerd op plantaardige in plaats van dierlijke eiwitten. Voedingsmiddelenbedrijven doen veel onderzoek om die transitie van dierlijk naar plantaardig mogelijk te maken. Dat proces vergt de nodige iteratieslagen en dus tijd. Een recente ontwikkeling, waarin ik veel investeer, is een zogeheten high throughput screening-systeem voor vloeibare voedingsmiddelen. Daarmee kan een laboratorium veel experimenten tegelijk te doen: allerlei belangrijke zaken worden gemeten, zoals reologische en chemische eigenschappen en kleur. De gegenereerde data worden geanalyseerd met algoritmes ontwikkeld door Datamole. Ook de farmaceutische industrie gebruikt high throughput screening bij het zoeken naar nieuwe medicijnen. Met laboratoriumrobots kan – geautomatiseerd – snel veel worden geprobeerd, in de hoop dat er af en toe een resultaat met perspectief tussen zit. Dat vergt tijdrovende analyses van de grote hoeveelheden gegenereerde data, om zo de meest kansrijke oplossingsrichtingen in kaart te brengen. Vervolgexperimenten kunnen dan gerichter gedaan worden. Deze

cyclus van veel en geautomatiseerd experimenteren, analyseren en vervolgens gerichter nieuwe experimenten doen, versnelt het onderzoekstraject aanzienlijk. Toch vraagt het nog behoorlijk wat tijd. Nieuwe vaccins ontwikkelen kan ook via computersimulaties. Hiermee beschrijf je precies hoe iets werkt, zoals de complexe interacties tussen eiwitten (een virus is een eiwitstructuur met genetisch materiaal) en bijvoorbeeld geladen deeltjes (ionen). Voor voedingsmiddelen hebben we hier ervaring mee bij Datamole. Deze modellen worden echter vaak heel groot en complex, omdat het beschrijven van alle belangrijke interacties tussen eiwitten ingewikkeld is. Het aantal mogelijke interacties en chemische condities wordt al snel te groot voor de rekenkracht van de binaire computer, zelfs met de snelste supercomputers. Dus moeten onderzoekers keuzes maken wat ze wel en niet in de modellen meenemen. De komst van quantumcomputers zal de ontwikkeling van medicijnen enorm versnellen. Die zijn bijna oneindig veel sneller: alle interactiemogelijkheden kunnen tegelijkertijd berekend worden. Met de aanwezige data-expertise bij Datamole zou ik vanzelfsprekend graag steun verlenen aan die langdurige queeste naar de oplossing van het grote coronavraagstuk, maar wij zijn nu eenmaal actief in andere markten. Duidelijk is wel dat het oplossen van de coronapandemie veel tijd kost. Een goede, wereldwijde samenwerking zou zaken zeker enorm kunnen versnellen! Ook voor wetenschappers is samenwerken niet altijd makkelijk... Wie betaalt en wie krijgt de credits? Maar het gebeurt wel steeds meer en beter.

Promoting ideas. Building on experience. Remaining curious.

Industriële sensoren. Uw wensen zijn onze inspiratie. Uw processen verbeteren is onze doelstelling. Wij delen onze kennis en ervaring, en staan altijd open voor nieuwe ideeën. Samen denken we een stap vooruit en creëren we nieuwe mogelijkheden voor een succesvolle toekomst. Innovatie is onze passie – en daarmee uw concurrentievoordeel. Meer informatie: www.pepperl-fuchs.com

Your automation, our passion.

april 2020

UIT DE MARKT VIRO BREIDT UIT NAAR ZWOLLE, VOOR MARKT EN MENSEN Ingenieursbureau VIRO heeft sinds 1 januari ook een vestiging in Zwolle. Daar werken nu twee softwareontwikkelaars en drie mechanical engineers, onder leiding van branchemanager Dirk van der Bijl, met vanuit de hoofdvestiging in Hengelo ondersteuning van systeem- en softwarespecialist Theo de Vries. Vanuit de nieuwe locatie wil VIRO zich vooral richten op de markt van de machine- en apparatenbouw. ‘Machines worden intelligenter, de softwarecomponent erin neemt steeds verder toe, en daarmee de complexiteit. Wij willen onze klant ondersteunen bij het beheersen daarvan en bij het realiseren van zo veel mogelijk functionaliteit in die software’, duidt De Vries die een softwareafdeling in Hengelo leidt. Die markt hoopt VIRO niet alleen te vinden in Zwolle en directe omgeving, maar ook in Flevoland, het zuidelijke deel van Drenthe en Friesland en het noordelijk deel van de Randstad. ‘Die regio bedienen we nu nog vooral vanuit andere vestigingen. Voor de samenwerking met de klant is het wenselijk als we in de buurt zitten. Bovendien biedt deze regio kansen waar we beter op kunnen inspelen met een vestiging in Zwolle. Dat geldt met name als we samen met de klant in een proces van co-development zitten, waarbij

we met teams werken op zowel onze locatie als bij de klant. Maar ook als we onze mensen detacheren is het natuurlijk veel prettiger als die niet helemaal uit Hengelo, Groningen of Arnhem hoeven te komen’, aldus Van der Bijl. Het interview met de twee VIRO-mensen wordt via een conference call afgenomen, mede vanwege de coronacrisis. ‘Het zou zeker kunnen zijn dat we gedurende deze periode ontdekken dat we eigenlijk veel vaker en meer op deze manier op afstand zouden kunnen samenwerken. En misschien dat de klant ook ontdekt dat de moderne communicatietechnologie in bepaalde situaties een goede oplossing biedt. Maar als je samen met hem een nieuwe machine in bedrijf moet stellen, dan lukt dat niet via Skype’, formuleert De Vries. VIRO kiest niet alleen vanwege de machinebouwmarkt voor de extra vestiging in Zwolle, maar ook voor het aanbod ter plaatse van goed opgeleide technische mensen. VIRO is op zoek naar talent in en rondom Zwolle. ‘Wij zijn aantrekkelijk voor kandidaten die hun carrière willen vormgeven zonder daarvoor te hoeven verhuizen. Hier zit genoeg talent. We onderhouden reeds goede contacten met hogeschool Windesheim en willen dat vanuit de nieuwe vestiging verder intensiveren’, zo

KPN ONTSLUIT 5G EN ULTRA WIDE BAND OP BIC KPN heeft een tweede locatie van zijn Industry 5G Fieldlab geopend op Brainport Industries Campus (BIC) in Eindhoven. Hightech maakbedrijven die klant zijn van KPN dan wel op BIC zijn gevestigd, kunnen kennismaken met de voordelen van 5G én concrete smart industry-projecten (use cases) opzetten met de nieuwe generatie mobiele netwerken. Naast 5G indoor (outdoor laat nog een paar jaar op zich wachten) stelt KPN tevens de 3,5 GHz frequentie beschikbaar, die bij uitstek geschikt is om use cases met veel bandbreedte te testen. Verder combineert KPN 5G met UWB (Ultra Wide Band), dat onder meer wordt gebruikt om objecten op de fabrieksvloer en in magazijnen realtime te volgen met een nauwkeurigheid van dertig centimeter of minder. 5G indoor maakt

use cases mogelijk op vlakken als virtual en augmented reality voor productiebesturing, autonome agv’s (automated guided vehicles) en 4Kcameratoepassingen voor kwaliteitsen veiligheidsdoeleinden. Het betrouwbaar en met een heel kleine vertraging in het netwerk kunnen ontsluiten van grote aantallen draadloze sensoren gaat een belangrijke rol spelen bij verdere uitrol van internet of things. Het op BIC gevestigde High Tech Software Cluster gaat met hulp van KPN de eerste projecten opzetten. Verder wordt de samenwerking gezocht met andere Smart Industry Fieldlabs en partijen op BIC. Het eerste Industry 5G Fieldlab van KPN, gevestigd in Pernis, richt zich op de procesindustrie. www.brainportindustriescampus.com, www.kpn.com

De locatie van Viro in Zwolle. Foto: VIRO

stelt Van der Bijl. De Vries voegt eraan toe dat Perron038, het innovatiecentrum voor de maakindustrie, Zwolle extra interessant maakt. ‘Dat is een broedplaats van jong ondernemerschap waar technici samen met jong talent van de hogeschool werken aan uitdagende hightech opdrachten. Met onze vestiging in Zwolle sluiten we makkelijker op Perron038 aan.’

Het is de bedoeling dat de vestiging Zwolle dit jaar gaat groeien. ‘Voorwaarde is wel dat we goede mensen vinden met de juiste technische achtergrond. We willen de klant, door het beschikbaar hebben van capaciteit en expertise, graag flexibiliteit bieden. Maar het leveren van kwaliteit staat centraal en daarom willen we beheerst groeien.’ www.viro.nl

GROTE ORDER VOOR VDL VAN TENNET Netwerkbeheerder TenneT heeft bij VDL Network Supplies 104 Wintrack hoogspanningsmasten besteld. Een Wintrack bestaat uit twee 60 tot 80 meter hoge stalen pilaren, waar de elektriciteitskabels op een zodanige manier ingehangen en doorgevoerd worden dat het beeld in het landschap rustiger en het magneetveld kleiner is dan bij de traditionele vakwerkmasten. De masten gaan stroom transporte-

ren van de windparken die dit en volgend jaar voor de Zeeuwse kust worden gerealiseerd. De masten worden gebouwd bij VDL KTI in het Belgische Mol. De order heeft een waarde van enkele tientallen miljoenen euro’s. VDL Network Supplies heeft de afgelopen jaren ruim 500 hoogspanningsmasten aan TenneT geleverd. www.vdlnetworksupplies.nl, www.tennet.eu

DENKEN. april 2020

UIT DE MARKT TWEE ONTBRAAMMACHINES VOOR KEIZERS METAAL De klant vroeg er om, en dus kon Keizers Metaal eigenlijk niet anders: het bedrijf uit Haaksbergen schafte dit voorjaar voor zo’n anderhalve ton twee nieuwe Q-Fin-machines aan. Daarmee kunnen metalen onderdelen en plaatwerk ontbraamd, geslepen en afgerond worden. ‘Je krijgt er echt betere producten door’, zo zegt bedrijfsleider Elvis Euverman van Keizers Metaal. Het Twentse bedrijf bestaat sinds 1989 en heeft veertig medewerkers in dienst. Keizers Metaal is gespecialiseerd in plaat- en buislaseren, kanten en in framebouw – met name voor klanten in een straal van vijftig kilometer rondom het bedrijf. Helemaal onbekend waren ze in Haaksbergen overigens niet met Q-Fin, want er staat al sinds 2015 een kleiner exemplaar van zo’n ont-

braammachine. ‘We willen naar nog meer klanttevredenheid, én we willen onze horizon verbreden’, aldus Euverman. ‘Dat was de reden dat we het besluit hebben genomen twee nieuwe machines aan te schaffen. Eén om de oude te vervangen en één keer de grote variant, waar we metaalproducten tot een omvang van maar liefst 1.200 millimeter kunnen bewerken. Het is een extra service aan onze bestaande klanten en het biedt ons mogelijkheden om nieuwe klanten binnen te halen.’ De machines worden gemaakt en geleverd door Q-Fin Quality Finishing Machines in het Brabantse Bergeijk. Dat werd in 2012 opgericht en is gespecialiseerd in dergelijke machines en in systemen die het slijpstof afzuigen. De machines zijn vooral bedoeld om de randen van de

Keizers heeft twee nieuwe Q-Fin-machines aangeschaft. Foto: Q-Fin

bewerkte producten bij te slijpen en af te ronden, zegt Euverman. ‘Als je dat niet doet, bladdert de poedercoating sneller af. We werken onder andere voor een fabrikant van kinderspeeltoestellen. Je kunt je voorstellen wat het betekent als die binnen een paar jaar gaan roesten. Dat wil je natuurlijk niet. Bovendien zijn

afgeronde onderdelen vanzelfsprekend veiliger dan producten met scherpe randen.’ Om plaats te maken voor de nieuwe machines, heeft Keizers Metaal de bedrijfshal opnieuw ingericht. De (drie) lasers zijn netjes achter elkaar gezet – en daar achter staan nu de Q-Fin’s. ‘De medewerkers kunnen zo de onderdelen van de lasers laten afbramen en waar nodig laten afronden op één van de twee Q-Fin’s.’ En wat verwacht Euverman ervan? ‘Juist omdat we ook groter plaatwerk kunnen leveren, denk ik dat er zeker nieuwe klanten bij komen. Sterker nog: ik heb al een fabrikant gesproken die liet weten dat hij werk voor ons had als we de grote Q-Fin zouden gaan gebruiken. Dus dat klinkt goed. Daarmee kon ik ook wat gemakkelijker naar de directeur om de investering financieel rond te krijgen.’ www.keizersmetaal.nl

GESTRUCTUREERD WERKEN, JUIST IN CRISISTIJD Bij Post en Dekker engineers en consultants in Amsterdam hebben ze snel kunnen schakelen in de coronacrisis, meldt directeur Eric-Jan Dekker. De projecten lopen vooralsnog gewoon door, al kan hij niet te ver vooruitkijken. ‘Ik verwacht niet dat alle r&d-budgetten bij klanten later dit jaar gehandhaafd blijven.’ Wat Post en Dekker op dit moment vooral helpt, is de gestructureerde manier van werken. ‘Al meer dan tien jaar besteden we 10-15 procent van onze tijd aan de ontwikkeling van de eigen organisatie. Wij zijn een ontwikkelclub en willen beter worden in het ontwikkelproces: sneller, effectiever, voorspelbaarder en meer datagebaseerd. Elk jaar voeren we daar kleinere of grotere interne projecten voor uit; dat leggen we vast in onze toolkit en implementeren we in onze manier van werken. Sommige dingen daarin zijn heel technisch: welke tools en middelen hebben we nodig? Andere zijn meer procesmatig: hoe kunnen we nog beter samenwerken, hoe moeten we teamontwikkeling aanpakken? Ook analyseren we waar klanten mee worstelen in hun producten systeemontwikkeling en wat hun behoeften zijn; daar toetsen we onze roadmap aan.’ Een concreet resultaat is de ‘Configure-to-Order rode loper’, waarin Post en Dekker zijn jarenlange ervaring met configure-to-order-trajecten heeft vastgelegd in een gestruc-

tureerde aanpak. Rode draad is het modulair opbouwen van het product- of systeemontwerp. Dat moet het configureren van orders met standaardmodules in meerdere varianten mogelijk maken en het tijdrovende, dure en risicovolle klantspecifiek engineeren juist zo veel mogelijk uitbannen. ‘Veel klanten worstelen met de vraag hoe ze hun volgende generatie productplatform modulair kunnen opzetten. Als ze met ons in zee gaan, doen we dat volgens onze aanpak die bewezen succesvol is.’ Op de Configure-to-Order rode loper zet Post en Dekker samen met de klant vier stappen. ‘We beginnen met analyseren: wat heeft hij tot nu toe verkocht, wat denkt hij te gaan verkopen en wat zijn de gebruikersspecificaties daarvoor? Op basis daarvan bepalen we de doelstellingen voor het modulaire platform, in termen van kostprijs, doorlooptijd, of bijvoorbeeld het percentage ‘te configureren aanvragen’, de zogeheten ‘groene orders’. In de volgende stap specificeren we de architectuur voor dat nieuwe platform. Daarvoor vertalen we gebruikersspecificaties naar functionele specificaties. Op basis van historische datasets onderzoeken we scenario’s voor verschillende architecturen, om te kijken of die voldoen aan de doelstellingen. Dat is nodig omdat er bij de keuzes tegengestelde belangen kunnen liggen; productie bijvoorbeeld wil in het ontwerp soms andere modulegren-

zen trekken dan logistiek of verkoop. Deze stap is heel krachtig, want er moeten ingrijpende ontwerpbeslissingen worden genomen.’ In stappen drie en vier wordt het ontwerp uitgewerkt en vervolgens geïmplementeerd in een productconfigurator. Modulariseren is geen doel op zich, benadrukt Dekker. ‘Je wilt dat je productplatform beter gaat presteren, uitgedrukt in bedrijfsmatige doelstellingen voor doorlooptijd, benodigde engineering, kostprijs, reactietijd naar klanten, enzovoort. Die doelstellingen moet je smart formuleren in key performance indicators, bijvoorbeeld 80 procent van de orders moet voor 90 procent kunnen worden geconfigureerd. Als de productconfigurator voor een nieuw

platform enige tijd heeft gedraaid, moet je die kpi’s gaan evalueren. Halen we die tachtig procent? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kan het nog beter?’ De eerste projecten zijn inmiddels uitgevoerd en de werkwijze bevalt goed, zegt Dekker. ‘We horen ook van klanten dat we heel gestructureerd werken. Dat geldt voor onze Configure-to-Order rode loper, maar ook voor onze reguliere ontwikkelprocessen. Alles is digitaal goed vastgelegd en dat geeft vertrouwen dat we heel goed op afstand met de klant samenwerken in een team waarvan de meeste leden nu vanuit huis werken.’ blog.postendekker.nl/rode-loperconfigure-to-order

KUNNEN. april 2020

UIT DE MARKT SELO VERSNELT EN VERBREEDT AUTOMATISERINGSSLAG, JUIST NU Selo ontwikkelt en bouwt klantspecifieke machines voor food processing voor multinationals en kleinere gespecialiseerde bedrijven over de hele wereld. Het bedrijf heeft twee vestigingen in Nederland: Hengelo (Selo, foodprocessingmachines) en Oldenzaal (Omori Europe, verpakkingsmachines). Om de klantspecifieke speciaalmachines steeds meer te kunnen opbouwen uit gestandaardiseerde modules en zo steeds meer configure to order te gaan werken, besloot Selo te investeren in een nieuw ERP-systeem (Ridder IQ) en parallel daaraan in het PLM-systeem van PRO.FILE. De coronacrisis werkt als katalysator. ‘Nadat het stof van alle slechte berichten was neergedaald, hebben we besloten juist nu gas te geven. Sommige zaken stagneren, klanten zijn afwachtender en daardoor komt er tijd vrij’, verklaart directeur Willibrord Woertman. ‘Dat was een extra impuls voor het PLM-stuk en verder gaan we nu ook een deel van de proces engineering automatiseren in een SMAP3D-pakket. Van daaruit kunnen we recht-

streeks 3D-modellen maken vanuit de P&ID’s, iets wat in het verleden gescheiden gebeurde.’ Voorafgaand aan de implementatie stelde Selo een blauwdruk op voor de inrichting van de systemen. ‘Je moet je artikelen gaan vastleggen conform een specifieke notatie en specifieke werkprocessen. Daarom hebben we ervoor gekozen om het ERP- en PLM-traject parallel op te starten. Dat betekent nu een hoop huiswerk, maar je merkt dat we nu dichter bij de praktijk komen waardoor bepaalde keuzes in de blauwdruk zijn aangepast.’ Zodra de inrichting vaststaat, gaat de uitrol van ERP en PLM fullspeed ahead; SMAP volgt later. ‘Komend jaar zal moeten blijken of we alles goed doordacht hebben en gaan we hopelijk de vruchten ervan plukken.’ Met de nieuwe systemen hoopt Selo nog beter gebruik te kunnen maken van de automatisering. ‘Je ziet nu in deze crisissituatie dat hoe meer je automatiseert, hoe flexibeler je bent. Medewerkers kunnen vanuit huis in de systemen, de gegevens worden

Willibrord Woertman. Foto: Com-magz

goed geborgd en iedereen weet zeker dat hij in de laatste versie werkt’, aldus Woertman. ‘Het is heel plezierig dat het systeem dat voor ons bewaakt als je op afstand zit en niet naast je collega.’ Hoewel ook Selo door de zure corona-appel heen moet bijten, heeft het bedrijf het geluk actief te zijn in de voedingsmiddelenmarkt, die deels afhankelijk

is van de machines en de service die Selo levert. ‘Relatief gezien hebben we veel werk. We hebben vorige week via Skype zelfs nog een project in Rusland verkocht. Daarnaast loopt het onderhoud gewoon door, klanten hebben die machines nodig om aan de basisbehoeften van de consument te kunnen voldoen.’ www.selo.com

A matter of productivity When a technological innovation has reached the plateau of productivity, you want to make sure the entire production process runs smoothly. When working together with Kepser, you can increase the manufacturability of complex constructions, speed up work preparation through smart automation and ensure advantageous prices by o ering optimum logistics solutions. Want to learn more? www.kepser.nl

april 2020

BOERS & CO KIEST BIJ UITBREIDING OPNIEUW VOOR LIFTEN HÄNEL Boers & Co FijnMetaal Groep in Schiedam bestaat uit drie zelfstandige bedrijven die onderling nauw samenwerken: Fijnmechanische Industrie (FMI), Mechatronica Industrie (MTI) en Plaatwerk Industrie (PWI). Wegens uitbreiding van de activiteiten, onder meer met het reinigen van cleanroomartikelen, kwam begin april, tegen het bestaande pand aan, nieuwbouw gereed van 2.000 vierkante meter voor de assemblage van producten. Door meer productie, een groter assortiment en meer gereedschappen ontstond bij Boers & Co behoefte aan meer opslagruimte voor gereedschappen en gereed product. Net als in 2011 viel de keus op Hänel in Alblasserdam, dat intralogistieke oplossingen levert waaronder paternosterkasten en plateauliften (VLM, vertical lift module). ‘Destijds hebben we twee plateauliften gekocht voor FMI, daar komt er nu één bij plus één voor MTI, sinds drie jaar onderdeel van ons bedrijf ’, vertelt Ronald Koot, ceo bij Boers & Co. ‘Bij FMI gebruiken we de lift voor gereedschap en voor gereed product, bij MTI voor halffabricaten, waaronder veel kleine componenten die tot voor kort in rekken lagen opgeslagen.’ Het betreft wederom plateauliften, ook wel lean liften genoemd, omdat ze de hoogte van het pand benutten en daardoor slechts een klein vloeroppervlak beslaan. De liften worden geleverd met twee werkopeningen,

om gescheiden ruimten met elkaar te kunnen verbinden, eventueel verdeeld over verdiepingen. ‘Personeel hoeft dan niet op en neer te lopen en kan sneller picken. Dat is ergonomischer en levert tijdwinst op’, aldus Pieter Smith, rayonmanager bij Hänel. Onderdelen en gereed product liggen beneden, de assemblage gebeurt boven. ‘De laden van de liften zijn onderling uitwisselbaar, handig als je een keer hogere producten hebt’, stelt Koot. ‘Ook de TechRacks® met cleanroomartikelen kunnen in de lift om te worden gereinigd op de bovenverdieping die onder overdruk staat. Producten hoef je dus niet meer in en uit te pakken, ze gaan zo vanuit de cleanroom verpakt in plastic naar de klant.’ De liften worden geleverd met de MP14-besturingsunit, voorzien van het warehousemanagementsysteem HänelSoft dat is aangesloten op het ERP-systeem van Boers. ‘Vooraf leveren we MP14-demo-units inclusief software, zodat de klant het proces kan simuleren en de interface met het ERP-systeem kan testen. Als de liften komen, is de testfase achter de rug en kan de klant meteen live. Dat scheelt veel bloed, zweet en tranen’, zegt Smith. Voor Koot was de koppeling met ERP een eis. ‘Voor gereedschap was dit al het geval, maar we wilden vanuit het ERP-systeem ook de lift kunnen aansturen en onze voorraad kunnen monitoren’, zegt hij. ‘Voortaan kunnen we

BEURS ADVANCED ENGINEERING NAAR OKTOBER De vakbeurs Easyfair Advanced Engineering in Antwerpen is vanwege de coronacrisis doorgeschoven naar 21 en 22 oktober van dit jaar. De locatie blijft hetzelfde: de Antwerp Expo. De beurs zou in eerste instantie eind mei zijn. Omdat volgens de organisatie ‘de gezondheid en het welzijn van de exposanten, bezoekers en medewerkers de hoogste prioriteit heeft’, is nu besloten de beurs in oktober te laten plaatsvinden. Het besluit was ‘een moeilijke knoop om door te hakken’, aldus marketing event manager Jeroen Arnouts van het organiserende Easyfairs, mede omdat alle drukwerk en promotiemateriaal al klaarlagen.

Een telefonische rondgang langs de exposanten en partners maakte duidelijk dat oktober vooralsnog de beste optie is. Advanced Engineering besteedt aandacht aan zaken als smart connectivity, Industrie 4.0 en innovatieve ontwikkelingen. Vorig jaar trok de beurs een kleine 1.800 bezoekers. Dit jaar hadden zich al 105 exposanten aangemeld, waarvan verschillende met vestigingen in Nederland. Tijdens de twee dagen zullen zo’n zestig sprekers lezingen verzorgen. Het thema van de beurs blijft onverminderd: Make your products future proof. www.ae-expo.be/nl/

opdrachten invoeren in het ERP-systeem, een voordeel nu de klant steeds meer kleine aantallen vraagt. Elke week een pakketje van tien, dat betekende veel werk om die uit de stellingen naar beneden te halen. Nu is het een kwestie van ingeven in het systeem.’ Onderscheidend aan HänelSoft is dat het systeem volledig webgebaseerd is waardoor geen client software meer benodigd is. Data-uitwisEfficiënte intralogistiek bij Boers & Co, waarbij producten direct na high-end reiniging verpakt worden in de juiste batches en korte tijd seling met een opgeslagen in de Hänel lean liften. Foto: Michel de Groot bovenliggend systeem kan plaatsvinden via het zogeheten meer voor te maken, het gebeurt nu SOAP-protocol dat realtime comautomatisch. Dat gaat ons helpen.’ municatie mogelijk maakt met de De bestaande Hänel-liften bij Boers HänelSoft-database. Koot is vooral te & Co worden omgebouwd, waarbij spreken over de extra functionaliteide oude besturing wordt vervangen ten en het gebruikersgemak. ‘Neem door de nieuwste MP14-besturing. de synchronisatie van de voorraad. ‘Die twee liften staan er al acht jaar, Stel, wij maken producten per honmaar zijn eenvoudig te upgraden en derd, maar de klant wil batches van kunnen zo weer jarenlang mee. De 25, dan moet je wel zeker weten dat total cost of ownership is daardoor die er zijn. Daarnaast kun je ook laag, iets waar onze klanten van ingeven dat het ERP-systeem op profiteren’, besluit Wim Mirer, gezette tijden de voorraad telt, makvestigingsdirecteur bij Hänel. kelijk voor hardlopende artikelen. www.boers.nl Ook hier hoef je geen aparte lijstjes www.haenel.nl

DOEN. april 2020

SMARTGELEVERD GEÏNVESTEERD Link Magazine bericht over de levering van of de investering in smart technologie en de toegevoegde waarde daarvan voor de gebruiker. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

LASERTECHNOLOGIE

TECHNISCHE DIENSTVERLENING

BySmart Fiber van Bystronic: Haak heeft primeur

Alten opent kantoor in Groningen

Machinebouwer Haak Production & Engineering Solutions in Gorredijk heeft als eerste bedrijf in Nederland de nieuwe fiberlaser BySmart Fiber van Bystronic in gebruik genomen. Haak ziet de trend dat steeds meer constructiedelen in machines die vroeger verspaand werden, nu met plaatmateriaal worden gemaakt. De nieuwe BySmart Fiber met 4 kW

laserbron en een bed van 3.000 mm × 1.500 mm is drie keer zo snel als de oude fiberlaser van Haak. Bovendien is de snijkwaliteit beter. De nozzle-wisselaar maakt betrouwbare, onbemande productie in de toekomst mogelijk. Recent werd tevens geïnvesteerd in twee vijfassige bewerkingsmachines. www.haakbv.nl, www.bystronic.nl

wie 88 procent ingenieur), heeft al langer kantoren in Amstelveen, Apeldoorn, Capelle aan den IJssel en Eindhoven. De Franse Alten Group telt meer dan 32.500 ingenieurs in 25 landen. www.alten.nl

ELEKTROTECHNIEK

Gimv neemt meerderheidsbelang in AME

SCHEEPSBOUW

Grote marineorder levert ruim 100 Nederlandse bedrijven werk op Voornamelijk Nederlandse bedrijven leveren een bijdrage aan de bouw van de HNLMS Den Helder, het nieuwe bevoorradingsschip van de Koninklijke Marine van bijna 200 meter lang. Het is inzetbaar in zeer bedreigende situaties, in de strijd tegen drugshandel, bij het beheersen van vluchtelingenstromen en bij het bieden van noodhulp. De combinatie van diesel-

Alten heeft in Groningen zijn vijfde Nederlandse vestiging geopend. Het technisch advies- en ingenieursbureau besloot hiertoe om dichterbij de (potentiële) klanten en de arbeidsmarkt in het noorden van het land te zitten. Alten Netherlands, dat circa 750 medewerkers telt (van

motoren, rompvorm en schroefontwerp vermindert het brandstofverbruik. Omdat de Defensie Materieel Organisatie (DMO) de kennis en vaardigheden voor het ontwerpen en bouwen van marineschepen in Nederland wil behouden, werd het bouwcontract niet elders in Europa uitbesteed. De totale projectbegroting is 375 miljoen euro. www.defensie.nl

Investeringsmaatschappij Gimv heeft een meerderheidsbelang verworven in het Eindhovense Applied Micro Electronics (AME). Dat bedrijf (40 miljoen euro jaaromzet, 250 medewerkers) ontwikkelt en produceert innovatieve elektronische modules voor internationale oem-klanten. Daarbij richt het zich op de technologiegebieden power conversion, sensing & actuating en internet of things. Voorbeelden van toepassingen zijn stroomconversie-

systemen, bewegingsregelaars, veiligheidssystemen en human machine interfaces. Het Smart Industries-team van Gimv en het managementteam van AME zien volop groeipotentieel, mede gezien markttrends als de snel toenemende elektrificatie van de samenleving, automatisering en de (hyper)connectiviteit van apparaten. www.gimv.com, www.ame.nu

Van concept tot eindproduct, wij regelen het voor u Confed ontwerpt, innoveert en ontzorgt. Engineering en ontwikkeling

Kabelassemblage, kabelconfectie en

Protoshop

paneelassemblage

PCB assemblage

Inkoop en logistiek

Modulebouw

Life cycle management

Seriematige assemblage

april 2020

Vind ons

op www .confed. of bel 03 eu 3-454134 0

ABI. INNOVATIE IN UITVOERING. De kracht van het idee blijkt uit de realisatie. Als specialist op het gebied van aandrijvingen, motion control en robotics weten we waar we het over hebben. Of het nu om standaard oplossingen of specialistisch maatwerk gaat: alles begint met DENKEN. In een zo vroeg mogelijk stadium. Wat is de werkelijke vraag? Welke oplossing sluit hier perfect op aan? En dat dan tot in de puntjes uitvoeren. Dat is wat we het best KUNNEN, als familiebedrijf met bijna 100 jaar ervaring. De dienstverlening van ABI gaat van advisering tot realisatie. Inclusief naadloos aansluitende begeleiding en professionele trainingen. En altijd vanuit bevlogen vakmanschap. Dat is waar we het voor DOEN.

AANDRIJVINGEN - MOTION CONTROL - ROBOTICS

www.abi.nl februari 2020

SAMENONDERNEMEN Link Magazine signaleert fusies, allianties en overnames in de industrie. Voor meer informatie: www.linkmagazine.nl

OVERNAMES

MACHINEBOUW

METAALINDUSTRIE

Geurtsen Groep heeft Gemini Techniek uit Haaksbergen overgenomen. Het bedrijf is gespecialiseerd in het ontwerpen en bouwen van vul-, doseer- en reinigingsmachines voor met name de verf- en laksector en verzorgt het onderhoud en

Geurtsen Groep neemt Gemini Techniek over

Smit Abcoude in handen van VOF Metaalbewerkingsbedrijf Smit uit Abcoude is overgenomen door het Verenigd Ondernemers Fonds (VOF) en ondernemer Dick Weijman. Het bedrijf maakt complexe precisie-onderdelen van metaal en kunststof voor markten als de bouwtoelevering, jachtbouw en machinebouw. Onder de vleugels

van VOF blijft Smit een zelfstandige entiteit. Door de krachten te bundelen met twee eerdere VOF-overnames, Drameco en metaalbedrijf Van Wijngaarden, kan VOF zijn meer dan honderd opdrachtgevers meer toegevoegde waarde bieden. www.verenigdondernemersfonds.nl www.smitbv.eu

ALLIANTIES SEMICON

CITC heeft vanaf de start fieldlab-status

KOUDETECHNIEK

Unica acquireert PCT Koudetechniek Technisch dienstverlener Unica heeft zijn bedrijvennetwerk uitgebreid met PCT Koudetechniek uit Deurne. PCT (35 medewerkers) is voornamelijk actief in de foodsector en verzorgt de complete engineering, fabricage, montage, installatie, serviceverlening en losse

de service voor geleverde machines. De Geurtsen Groep nam in 2016 machinefabriek Westerhof uit Denekamp over en in 2017 Servicegroep BST uit Hengelo. De groep telt nu zo’n 200 medewerkers. www.mfgeurtsen.nl

leveringen van koudetechniek. Het bedrijf ontwikkelt ook software voor de besturing en visualisatie van koel- en vriesinstallaties. Unica nam begin maart al meet- en regelspecialist Numan & Kant over. www.unica.nl

Het Chip Integration Technology Center (CITC), dat begin maart in Nijmegen startte, mag zich een Smart Industry Field Lab noemen. Fieldlabs zijn locaties waar maakbedrijven en onderzoeksorganisaties samen slimme oplossingen voor de industrie ontwikkelen, testen en implementeren, en tevens bijdragen aan nieuwe educatieve

programma's. In het CITC gaat het om chipfabrikanten, testen packagingbedrijven, materiaalleveranciers, softwareontwikkelaars, fotonicabedrijven en onderzoeksinstellingen, waarbij het accent ligt op samen innovatieve chipintegratietechnologie ontwikkelen. www.citc-netherlands.com

RADAN Software systemen voor plaatwerk • • • • •

Webshop voor plaatwerk 2D/3D CAD en ontvouwen CAM voor buigen, snijden en ponsen MRP en systeemintegratie Shopfloor control

Make it smarter | nl.radan.com

april 2020

UIT DE MARKT HYPE SMART CLOTHING WORDT BELANGRIJKE MARKT VOOR CONNECT Connect Group past de Gartner hypes van de jaren tien (zie het themaverhaal op pagina 14) niet alleen toe in zijn processen, maar ook in producten die het voor klanten ontwikkelt en produceert. Zo heeft het bedrijf samen met onder meer imec, de brandweer van Parijs en Sioen Industries (wereldmarktleider in gecoat technisch textiel en beschermende kleding) een pak met geïntegreerde sensoren ontwikkeld dat het aantal brandwonden bij brandweerlieden drastisch moet verlagen. ‘Die lopen veelvuldig brandwonden op, omdat ze zo gedreven zijn een brand te blussen en mensen te redden. Door de adrenaline voelen ze dan niet dat ze brandwonden krijgen. Een systeem dat objectief bepaalt dat de temperatuur te hoog wordt en met een geluid waarschuwt, kan dan helpen’, schetst Bart Allaert, manager advanced technologies van Connect Group in het Belgische Ieper en nauw betrokken bij de ontwikkeling van het pak. Imec ontwikkelde een dun sensorsysteem dat in het textiel geïntegreerd kan worden en via een speci-

aal ontworpen geleidend lint communiceert met de centrale processorunit. Connect ontwikkelde de hard- en software van het complete systeem met focus op de robuustheid, betrouwbaarheid en energiezuinigheid van de elektronica. ‘De sensoren in de mouwen van het pak en de behuizing moeten bestand zijn tegen vervuiling en hoge temperaturen. Speciale aandacht ging naar de powerconsumptie: het systeem moet gedurende minimaal twintig interventies van elk twintig minuten kunnen blijven functioneren op dezelfde batterijen. Dus hebben we gekozen voor ultra low energy IC’s.’ Parijse brandweermannen hebben het pak, door Gartner geschaard onder de noemer smart clothing (een productsegment waarvoor het bureau reeds volgend jaar een wereldomzet voorziet van ruim 2 miljard dollar), al met succes getest. Ook ondergingen de pakken zelf een zeer extreme robuustheidstest waarbij ze acht seconden lang werden blootgesteld 1200°C. ‘Het elektronisch systeem bleef feilloos werken.’ Toch is het nog niet klaar voor serie-

Een slim pak moet brandweerlieden waarschuwen voor te hoge temperaturen. Foto: Connect Group

productie: ‘De flat cables die door het pak lopen, blijken nogal stug dus gaan we op zoek naar dunnere bedrading die meer comfort biedt. En de data die tijdens een interventie verzameld worden, bijvoorbeeld over de temperatuurontwikkeling, worden nu lokaal in de elektronica opgeslagen. We gaan werken aan een draadloze oplossing’, aldus Allaert die aangeeft dat er nog meer verbeteringen kunnen worden aangebracht voordat de productie kan starten. ‘Maar het pak komt er zeker.’ Hij verwacht dat Connect de opge-

bouwde kennis van smart clothing breder kan gaan inzetten. ‘Denk aan pakken voor mensen die in diepvriezers werken; ook vrieskou kan brandwonden veroorzaken. We hebben onlangs het pak gepresenteerd aan brandweerlieden, ook uit Nederland, en aan andere potentiële klanten en hebben al verschillende aanvragen ontvangen. Smart clothing wordt een belangrijke markt voor ons.’ www.connectgroup.com/nl/news/ beschermende-kledij-metingebouwde-sensoren

ZORGVERZEKERAARS VGZ EN CZ VERGOEDEN ANTI-BEDPLAS-WEKKER VAN LIFESENSE GROUP Oopsie Heroes, een kinderproduct ontwikkeld door het Eindhovense IoT-technologiebedrijf LifeSense Group, wordt nu 100 procent vergoed door de Nederlandse zorgverzekeraars VGZ en CZ. LifeSense Group heeft de krachten gebundeld met Nederlandse zorgverzekeraars om een gemeenschappelijk doel te bereiken: het stigma van kinderbedplassen wegnemen en gezinnen over de hele wereld in staat stellen om urineverlies uit te bannen. Door de vergoedingsmogelijkheid is de technologie van Oopsie Heroes nu beschikbaar voor alle gezinnen in Nederland. ‘We kondigen trots aan dat na gericht en consistent teamwork ons kinderproduct nu 100 procent wordt vergoed. We kijken ernaar uit om onze wereldwijde impact uit te breiden door oplossingen te bieden aan meer gezinnen in Nederland’, zegt Valer Pop, ceo van LifeSense Group. ‘Deze fantastische kans betekent dat veel klanten van VGZ

en CZ nu een Oopsie Heroes plaswekker kunnen kopen. Daarnaast onderzoeken we nu de vergoedingsmogelijkheden samen met andere Nederlandse verzekeraars.’ Oopsie Heroes is ontwikkeld samen met meer dan honderd kinderen in Nederland, met als doel bedplassen te voorkomen. Oopsie Heroes bestaat uit een kleine en comfortabele sensor die eenvoudig aan elk ondergoed of pyjamabroekje kan worden bevestigd. Als het kind ’s nachts een ‘Oopsie Moment’ heeft, stuurt de sensor een onschadelijk, op audio gebaseerd signaal naar het mobiele apparaat waarop de Oopsie Heroes-app draait. De app maakt het kind dan wakker zodat het op tijd naar het toilet kan gaan. De klanten van de Oopsie Heroes-set ontvangen een sensor, stickervellen en een tablet. LifeSense Group heeft meer e-health-oplossingen. Naast Oopsie Heroes zijn dat Carin en Wil. Deze oplossingen ondersteunen mensen

die lijden aan urineverlies. Zo bestaat Carin voor vrouwen uit drie onderdelen: mooi ondergoed gemaakt van verschillende textiele materialen, waaronder Goretex-achtige lagen voor de urineopvang. Als tweede De Oopsie Heroes is bedoeld om bedplassen te voorkomen. een flexibele sensorlaag die Foto: LifeSense Group het urinevervoor het urineverlies. Voor Carin is lies meet. En dan het kleine, slimme een heel sterk algoritme ontwikkeld. device dat de vrouw makkelijk aan Via de app op de smartphone krijgt de slip vastklikt en dat vastlegt of de de vrouw informatie vanuit het vrouw zit of juist loopt, hoest of device plus een gepersonaliseerde lacht bij urineverlies. Het analyseert training. welke spieren en vezels binnen de www.lifesense-group.com bekkenbodem verantwoordelijk zijn

april 2020

UIT DE MARKT TOPMAN MARC HENDRIKSE VAN NTS-GROUP STOPT PER 1 AUGUSTUS 2020 Marc Hendrikse, ceo van NTSGroup in Eindhoven, legt zijn functie per 1 augustus 2020 neer, zo heeft hij zijn raad van commissarissen laten weten. Wie hem opvolgt, wordt binnenkort bekend. NTS ontwikkelt, maakt en assembleert complexe (opto-)mechatronische systemen en modules voor grote internationale hightech machinebouwers. Hendrikse stond in 2005 mede aan de basis van het huidige NTS. Als directeur van Te Strake was hij destijds een van de architecten achter de fusie met Nebato. Later werd dat NTS-Group. Vanaf eind 2007 was hij ceo van het bedrijf dat de afgelopen jaren sterk groeide tot een omzet van zo’n 280 mln. euro in 2019, onder meer als gevolg van een overname van hightech bedrijf Norma in 2016. Met circa 1.700 medewerkers wereldwijd, van wie ongeveer 1.050 in Nederland, is NTS een van de grotere werkgevers in de hightech sector. Marc Hendrikse over zijn vertrek:

‘De komende jaren is beheersbare groei van belang voor een toeleverancier van de hightechindustrie zoals NTS. Onze klanten groeien en verwachten dat hun leveranciers in datzelfde tempo meegroeien. Dat is niet altijd even makkelijk, omdat je dat gecontroleerd moet doen en voldoende winstgevend wilt blijven. Verdere integratie met Norma vraagt de komende twee jaar nog steeds aandacht van het management. Met deze groei en ontwikkelingen in het vooruitzicht, heb ik gemeend dat het nu, na 15 jaar leidinggeven aan dit prachtige bedrijf, tijd is het stokje over te dragen.’ Toevallig was Hendrikse ook één van de geïnterviewden in een artikel in Link Magazine van februari dit jaar over complexiteit in de keten. ‘De complexiteit is enorm toegenomen op meerdere fronten’, zei Marc Hendrikse daarbij. ‘Onze machines en modules zijn ingewikkelder geworden en hebben meer functionaliteiten dan ooit tevoren. De snel-

SERVITIZATION-IMPLEMENTATIE: B2G GEEFT HELE EIGEN DYNAMIEK Hightech bedrijf Thales Nederland is actief in de business-to-government (b2g). En dat geeft een heel andere dynamiek bij het inrichten van een servitization-businessmodel, schetst Berend Jongebloed, productmanager services op de vestiging in Hengelo. ‘De bereidheid van de klant – in ons geval is dat over het algemeen een marine – om het onderhoud van de radarsystemen die wij hen geleverd hebben aan ons over te laten, hangt sterk samen met politieke keuzes.’ En die keuzes zijn lang niet altijd puur financieel gebaseerd. ‘Het kan onder de streep aantoonbaar beter zijn voor de klant ons het onderhoud te laten doen, omdat het meer uptime oplevert tegen lagere kosten. Toch kan hij ervoor kiezen dat zelf te doen, in eigen land, door eigen mensen, om redenen van werkgelegenheid, om regionaal-economische redenen.’ Maar er spelen nog meer sector-eigen factoren die de ruimte voor servitization bepalen. ‘In de aerospace geldt dat er geen vliegtuig de lucht in gaat zonder door de vliegtuigbouwer gecertificeerd onderhoud. Dat de oem’er dichter

april 2020

op het onderhoud zit, is voorgeschreven door internationale wetgeving. In de marine heeft ‘drijven’ de allerhoogste prioriteit, pas daarna komt het varen en vechten waarvoor onze radars nodig zijn. Daarom is onze rol in het onderhoud van onze systemen niet bij wet vastgelegd.’ De vraag of een systeem door de fabrikant in eigendom kan worden gehouden, wordt in deze sector ook op andere gronden beantwoord dan in bijvoorbeeld de machinebouw, aldus Jongebloed. ‘Eigendom betekent een grote verantwoordelijkheid en daarmee een grotere aansprakelijkheid. Mochten er tijdens gevechtshandelingen verkeerde beslissingen worden genomen omdat jouw systeem haperde, dan kan dat voor je bedrijf grote gevolgen hebben.’ Kortom bij het inrichten van het servitization-businessmodel maakt Thales allerlei sector-eigen afwegingen. ‘Wij volgen daarvoor nauwgezet de praktijkervaringen van de Amerikanen en de Britten die wereldwijd veel meer en intensiever bij missies betrokken zijn dan Nederland.’ www.thalesgroup.com

heid waarmee we moeten reageren op marktveranderingen, is gestegen. Daarbij komt dat wij in omvang zijn gegroeid en zijn geïnternationaliseerd. Die sterke groei geldt net zo goed voor onze klanten. Functies zijn opgesplitst. We hebben over en weer met steeds meer mensen te maken.’ Saskia van Walsum, voorzitter van de RvC van NTS, onderstreept hetgeen Marc Hendrikse tot heden heeft Marc Hendrikse. Foto. NTS Group neergezet. ‘Hij is leidend geweest achter de mans als aandeelhouder van NTS ontwikkeling van het bijzondere ligt er een toekomst voorhanden met bedrijf NTS dat we vandaag kennen veel duurzaam groeipotentieel. De en de geheel eigen marktpositie. opvolger van Marc zal zich kunnen Daarbij heeft hij veel energie gestopt in de samenwerking tussen bedrijven concentreren op beheersbare groei, waarbij nog meer nadruk gelegd in de Nederlandse hightechindustrie wordt op ontwikkeling van onderen het wereldwijde aanzien dat de scheidende en strategische klantsector heeft, waarvan NTS mede proposities. heeft geprofiteerd.’ Met het solide www.nts-group.nl commitment van de familie Winter-

TECHNOLOGIETRENDS VAN DE TOEKOMST ICT-journalist Martijn Vet bracht onlangs het boek ‘Wie niet tech is, is gezien’ uit bij New Business Publishing. Hij beschrijft helder en compleet zes niet te missen technologietrends. Vet geeft tal van toepassingen die er nu al zijn en vertelt wat ons nog te wachten staat. Aan bod komen: robotisering, big data, artificial intelligence, blockchain, internet of things en virtual en augmented reality. www.nubiz.nl

ACCENTURE LIJFT ONTWERPBUREAU VANBERLO IN Industrieel ontwerpbureau VanBerlo is overgenomen door Accenture. Bij het Eindhovense VanBerlo werken meer dan negentig ontwerpers aan oplossingen die fysieke objecten combineren met digitale diensten als kunstmatige intelligentie, IoTsensoren en data-analyse. Van Berlo zal deel uitmaken van Accenture

Industry X.0, dat bedrijven helpt om door het toepassen van digitale technologieën nieuwe bedrijfsmodellen te ontwikkelen. Die verbeteren en versnellen het ontwerpen maakproces van producten en diensten. www.accenture.nl, www.vanberloagency.com

PERSONALIA Richard Visser is het nieuwe gezicht

en de drijvende kracht van Holland Semiconductors, dat op 1 januari 2019 ontstond door de integratie van de brancheverenigingen BCSEMI NL en High Tech NL. In het cluster is de gehele semiconductorwaardeketen in ons land vertegenwoordigd.

delijk voor de automotive, dat sinds de overname van Freescale (in 2015) NXP’s grootste divisie is. De huidige ceo, Richard Clemmer, nam in december 2008 het stokje over Frans van Houten, de huidige ceo van Philips. Clemmer blijft als strategisch adviseur aan NXP verbonden.

Dirk de Bilde is sinds 1 maart ceo van

John Baekelmans is de nieuwe ceo

Pieter Six, nazaat van de bekende

Siemens Nederland, in aanvulling op zijn rol als managing director van de operating company Digital Industries in Nederland. Adam Middleton is nu ceo van Siemens Energy. De Bilde volgt Hans Winters op die Siemens na 12 jaar gaat verlaten. Winters blijft tot 31 mei een adviserende rol vervullen.

van Rombit, leverancier van digitale oplossingen voor maritieme diensten, haventerminals en petrochemische fabrieken. Hij was tot voor kort vice president system & software solutions bij imec.

17e eeuwse kunstverzamelaar – en mecenas van Rembrandt – Jan Six, is de nieuwe ceo van LED-technologiebedrijf Seaborough in Amsterdam.

De Utrechtse 3D-printing specialist Ultimaker zet fors in op wereldwijde groei, reden waarom het leiderschapsteam met vier personen versterkt is: Sebastiaan Verhaar is de nieuwe chief commercial officer, Mariska van IJzerloo is chief people officer. Siebe Beintema is tot chief information officer benoemd en Paul Heijmans tot leider van de afdeling r&d-applicatiesoftware.

Boudewijn Tans is aangesteld als chief

financial officer van Koolen Industries, het Nederlandse conglomeraat dat fors investeert in bedrijven die innovatieve toepassingen ontwikkelen en bouwen die de overgang naar duurzame energie mogelijk maken.

De Singaporees Benjamin Loh wordt voorgedragen om Chuck del Prado op te volgens als ceo van ASM International. Loh bekleedde managementposities bij tal van bedrijven. Tot de overname door Kulicke & Soffa was hij bestuursvoorzitter van ex-Siouxbedrijf Liteq. Marc van Heyningen is de nieuwe

Kurt Sievers is voorgedragen als

nieuwe ceo van NXP Semiconductors. Hij werkt sinds 1995 bij NXP (toen nog Philips Semiconductors). Sinds 2009 is hij binnen de NXP-board verantwoor-

chief operations officer van Damen Shipyards Group. Hij is Jan-Wim Dekker opgevolgd, nu chief commercial officer. Van Heyningen werkte in diverse managementposities bij het

Amerikaanse bouwen engineeringconcern Fluor. Margot Weijnen is terug bij de

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), nu als lid van de raad van bestuur en voorzitter van het domein Toegepaste en Technische Wetenschappen. Weijnen is hoogleraar Process & Energy Systems Engineering aan de TU Delft en wetenschappelijk directeur van het brede kennisplatform Next Generation Infrastructures. Toekomstig astronaut Mindy Howard wordt een van de belangrijkste ambassadeurs voor Female Tech Heroes, een initiatief van High Tech Campus Eindhoven. Howard neemt het stokje over van voormalig eurocommissaris Neelie Kroes. Howard wordt in 2023 de eerste Nederlandse vrouw die naar de ruimte gaat en dan met een commerciële ruimtevlucht. Female Tech Heroes wil vrouwen enthousiasmeren over techniek. Intussen zijn er 2.000 leden.

april 2020

AGENDA 6 JUNI 2020 BUSINESS SOFTWARE EVENT (VAKBEURS + EXPO) – VELDHOVEN Experts op zowel de expo als in het congresprogramma nemen de bezoekers mee in de laatste innovaties op het gebied van software-/IT-integratie en bieden tools om zelf aan de slag te gaan met digitalisering. Zie: www.business-software-event.nl

17 JUNI 2020 SYSTEM ARCHITECTING CONFERENCE – ’S-HERTOGENBOSCH Derde editie van waarin systeemarchitecten, wier beslissingen een nieuw product kunnen maken of breken, succesvolle en mislukte projecten samen delen. Zie: www.sysarch.nl

18 JUNI 2020 VIRTUAL (R)EVOLUTION (EVENEMENT) – VELDHOVEN Biedt inzicht in de mogelijkheden van virtual, augmented en mixed reality in de (maak)industrie bij trainingen, in het ontwerpproces, bij verkooptrajecten, in het onderhoud en bij productielijnen. Content makers, software- & hardwarebedrijven en andere deskundigen op dit gebied, profileren hun bedrijf voor ongeveer 800 bezoekers uit de industrie.

Met uitgebreid lezingenprogramma. Zie: www.virtual-revolution.nl

23 JUNI 2020 VERSPANEN 2020 (EVENT) – VELDHOVEN Kennis- en netwerkevent voor de verspanende industrie met als motto optimale proceszekerheid met sensoren en data. Over de kosten en de baten van het inzetten van sensoren en het analyseren van de data. Zie: https://mikrocentrum.nl/ evenementen/themabijeenkomsten/ verspanen/

23-24 JUNI 2020 AGRIFOOD INNOVATION EVENT – VENLO Event met conferenties op de gebieden vertical farming, healthy nutrition en 3D-printing. Met gerenommeerde sprekers uit onder meer Duitsland, Frankrijk, Singapore en Nieuw-Zeeland. Zie: www.agrifoodinnovationevent.com

23-25 JUNI 2020 EMPACK (VAKBEURS) – UTRECHT Event over de toekomst van verpakkingstechnologie. Hier wordt de totale verpakkingsketen van materiaal, technologie, machines en verpakkingen gepresenteerd onder één dak. Zie: www.empack.nl

1-4 SEPTEMBER 2020 TECHNISHOW EN ESEF MAAKINDUSTRIE (VAKBEURS) – UTRECHT De vakbeurs op het gebied van industriële productietechnieken, verwerking en bewerking van metalen, kunststoffen, toebehoren en hulpmiddelen (TechniShow) en de vakbeurs op het gebied van toeleveren, uitbesteden, productontwikkeling en engineering (ESEF) onder één dak. Zie: www.technishow.nl, www.maakindustrie.nl

9-10 SEPTEMBER 2020 MAIN INDUSTRY (VAKBEURS) – GRONINGEN Op deze vakbeurs voor smart industry en maintenance ziet u de nieuwste trends op het gebied van industrie 4.0, technologie en innovatie, engineering en installatie, materialen, onderdelen en gereedschappen, assetmanagement, software en energiebeheer. MAIN Industry is hét platform voor de maakindustie in Noord-Nederland. Zie: www.mainindustry.nl

15 SEPTEMBER 2020 ZIE2020 (CONGRES) – DORDRECHT Holland Instrumentation richt met het jaarcongres ‘ZIE’ haar pijlen op mensgerichte technologie. Technologie die complexe taken eenvoudiger maakt

Door de coronacrisis worden veel evenementen gecanceld of op andere data gehouden. Check voor de meest actuele informatie de genoemde websites.

zodat medewerkers sneller leren, minder fouten maken en op een gezonde, efficiënte manier werken. Zie: www.hollandinstrumentation.nl

29 SEPTEMBER-2 OKTOBER 2020 WORLD OF TECHNOLOGY & SCIENCE 2020 (WoTS) – UTRECHT WoTS 2020 integreert vijf branches: World of Automation, World of Laboratory, World of Motion & Drives, World of Electronics en World of Industrial Processing. Iedere branche richt zich met interactieve beursprojecten en aansprekende, actuele seminarthema’s op haar eigen bezoekersdoelgroepen. Zie: www.wots.nl

29 OKTOBER 2020 ENGINEERING EVENT SAFETY (EVENT) – DEN BOSCH Het evenement geeft deelnemers waaronder fabrikanten, installatiebedrijven, ontwerpers en gebruikers praktische antwoorden op hun vragen over machineveiligheid. Zie: www.safetyevent.nl

Accelerating your process

INTUITIVE AUTOMATION by Lenze.

From idea to production. Intelligent and connected – moving towards the smart factory. Discover digital engineering by Lenze. www.Lenze.com

april 2020

isah.com

Een van de grootste achtbaanfabrikanten ter wereld 350 medewerkers aangestuurd vanuit het hoofdkantoor in Vlodrop

DOOR INZICHT STUREN OP RESULTATEN?

Focus op operational excellence

VEKOMA MAAKT HET MET ISAH Al meer dan 15 jaar wordt Vekoma voor haar projectmanagement, logistieke processen en financiële verslaglegging ondersteunt door de Business Software van Isah. COO Joop van Doorn: “Dankzij de engineeringintegratie van Isah kunnen wij de perfecte flow van engineering naar productie realiseren: efficiënt, foutloos en betrouwbaar. Bovendien geeft Isah ons waardevolle stuurinformatie over de manier waarop onze processen verlopen. Deze inzichten kunnen wij gebruiken om continu procesverbeteringen door te voeren. Isah is voor ons een van de bepalende factoren gebleken in de groei die wij de afgelopen jaren als bedrijf hebben kunnen realiseren.”

Lees het verhaal van Vekoma op blog.isah.com/vekoma-rides

Joop van Doorn COO bij Vekoma

Maak het met Isah.