CONTENT
BEDOMAGAZINE
14
ฉบับที่ 2 ปที่ 9 พฤษภาคม - กรกฎาคม 2565
BIODIVERSITY BIG DATA
4
แมลงโปรตีน BSF (Black Soldier Fly) ขุมทรัพย์สรางเศรษฐกิจ BCG
GI
6
กาแฟสวนยาหลวง หอมฟุงทั่วน่าน
BIOECONOMY
10
การเพิ่มมูลค่าและการพัฒนาการใชประโยชน์ทางตรง จากชุมชนไมมีค่า-ปาครอบครัว
INTERVIEW
12
ศ.ดร.ยุพา หาญบุญทรง และ ฉัตรสุดา ธิตินาสกุล พาคุณไปรูจักกับแมลงโปรตีน
COMMUNITY BIOBANK
16
กาแฟขี้ชะมด ซดนุ่มละมุนลิ้น
TRAVEL & NATURE
18 20
มาตะคลองประสงค์
NEW PRODUCTS
24
วิสาหกิจชุมชนตาลโตนด โหนด นา เล วิสาหกิจชุมชนขาวอินทรีย์บานสวายสอ
CAFE ECO
26
Lemon Me Farm จิบกาแฟในฟาร์มญี่ปุน Erabica Coffee กาแฟน่าน กาแฟดี
MENU TODAY
20
28
28
ดอกขจร หมี่กรอบขจาย
MUTELU
29
8 ตนไมมงคล
BULLETIN
30
ข่าวประชาสัมพันธ์ BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 3
3
9/8/2565 BE 16:26
BIODIVERSITY
จักรกฤษ ไชยสงคราม
แมลงโปรตีน BSF (Black Soldier Fly) ขุมทรัพยสรางเศรษฐกิจ BCG องค์ ก ารอาหารและเกษตรแห่ ง สหประชาชาติ (FAO) ได้ประเมินว่าภายในปี ค.ศ. 2050 ประชากร โลกจำะเพิ่ ม ขึ้ น จำาก 7,000 ล้ า นคน เป็ น 9,000 ล้านคน จำึงคาดว่าจำะมีความต้องการโปรตีนเพิ่ม มากขึ้นจำากปจำจำุบันอีก ร้อยละ 60 ซึ่งจำะก่อให้เกิด ป ญ หาเกี่ ย วกั บ ความมั่ น คงทางอาหาร ดั ง นั้ น แมลงจำึงเป็นแหล่งโปรตีนทางเลือกที่มีศักยภาพ ซึ่ ง หลายประเทศทั่ ว โลกก� า ลั ง ให้ ค วามสนใจำใน การผลิ ต โปรตี น จำากแมลงเพื่ อ ใช้ เ ป็ น อาหาร มนุษย์และอาหารสัตว์
ปี พ.ศ. 2559 BEDO ได้ร่วมกับมหาวิทำยาลัยขอนแก่น โดย ศ.ดร.ยุ พ า หาญบุ ญ ทำรง ส� า รวจและรวบรวมข้ อ มู ล บั ญ ชี รายการทำรัพยากรชีวภาพแมลงทำี่มีศักยภาพทำางเศรษฐกิจ ของประเทำศไทำย พบว่ามีแมลงทำี่เป็นอาหารมนุษย์และสัตว์ ทำี่มีศักยภาพในการพัฒนาเศรษฐกิจ จ�านวนกว่า 100 ชนิด เช่น จิ้งหรีด มดแดง จักจั่น แมลงดา แมลงมัน มวนล�าไย มวนเงาะ หนอนนก และแมลงโปรตีน BSF เป็นต้น และในปี พ.ศ. 2564 - ปัจจุบัน BEDO และมหาวิทำยาลัยขอนแก่น ได้ร่วมกันด�าเนินการถ่ายทำอดองค์ความรู้การผลิตและใช้ ประโยชน์แมลงโปรตีน BSF ให้แก่เกษตรกรในพื้นทำี่ภาค ตะวันออกเฉียงเหนือเพื่อช่วยในการลดต้นทำุนค่าอาหารสัตว์
แมลงโปรตีน BSF หรือแมลงวันลาย (Black Soldier Fly) มีชื่อ วิทำยาศาสตร์ Hermetia illucens L. เป็นแมลงสองปีก ล�าตัว สีด�าคล้ายตัวต่อ พบได้ตามธรรมชาติทำั่วไปในประเทำศไทำยและ ประเทำศอื่น ๆ ในเขตร้อนและเขตอบอุ่น อยู่ในอันดับ Diptera (แมลงทำี่มีปีก 2 ปีก) เช่นเดียวกับกลุ่มแมลงวัน แต่แมลงโปรตีน BSF เป็นแมลงทำี่ไม่เป็นพาหะน�าโรคและไม่เป็นศัตรูพืช ซึ่งคน ส่วนใหญ่มักจะเข้า ใจผิดคิดว่า เป็น แมลงรบกวนและเป็น พาหะ น�าโรคเช่นเดียวกัน แมลงวันหลังลาย (Flesh Fly) และแมลงวัน บ้าน (House Fly) แมลงโปรตีน BSF กับการพัฒนาเศรษฐกิจำฐานรากด้วยโมเดลเศรษฐกิจำ BCG Bioeconomy (เศรษฐกิจำชีวภาพ)
• •
ศักยภาพของแมลงโปรตีน BSF • •
เครื่องสําอาง
4
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 4-5
For Feed ใช้เป็นแหล่งโปรตีนทำดแทำนปลาป่นและกากถัว่ เหลือง ในการผลิตอาหารสัตว์ เช่น ไก่ หมู ปลา เป็นต้น For Food ตัวหนอนทำีเ่ พาะเลีย้ งจากฟาร์มทำีม่ รี ะบบการจัดการ ฟาร์มทำีด่ แี ละใช้เศษผักผลไม้หรือเศษอาหารจากร้านอาหารหรือ ห้างสรรพสินค้าเป็นอาหารเลีย้ งตัวหนอน สามารถน�าตัวหนอน ทำี่ได้มาผลิตเป็นแป้งส�าหรับทำ�าขนมหรือผงโปรตีนส�าหรับกลุ่ม รักษาสุขภาพ For Cosmetic น้ำมันสกัด BSF ส่วนใหญ่เป็นกรดไขมัน Lauric Acids ซึง่ เป็นสารต่อต้านอนุมลู อิสระ สามารถนำไปใช้เป็นส่วน ผสมผลิตเครือ่ งสำอางได้ For Medicine สาร antimicrobial peptide ช่วยทำำให้สตั ว์ทำี่ กิน BSF เป็นอาหาร มีภมู คิ มุ้ กันโรค และก�าลังมีการวิจยั เพือ่ น�า ไปใช้ผลิตสารต้านการอักเสบของบาดแผลในมนุษย์
Circular economy (เศรษฐกิจำหมุนเวียน)
Dispose Organic Waste มีการหมุนเวียนเศษเหลือจากการ แปรรู ป ผลผลิ ต การเกษตรหรื อ กากเหลื อ จากอุ ต สาหกรรมบาง ประเภทำ เช่น กากเบียร์ กากปาล์มและกากอ้อย เป็นต้น ขยะ อินทำรีย์จากครัวเรือนหรือห้างสรรพสินค้ามาใช้เป็นอาหารเลี้ยง แมลงโปรตีน BSF โดยปัจจุบันมหาวิทำยาลัยขอนแก่นได้ร่วมกับ LOTUS’S น�าผลิตภัณฑ์อาหารทำี่หมดอายุในการวางบนชั้นจ�าหน่าย
สินค้า (Food waste) จาก Hyper market หรือ Lotus’s go fresh ส่งต่อให้เกษตรกรผู้เลี้ยงแมลงโปรตีน BSF น�าไปใช้เป็นอาหาร เลี้ยงตัวหนอนโดยไม่มีค่าใช้จ่ายภายใต้ “โครงการกินได้ไม่ทำิ้งกัน”
Organic Fertilizer มูลและเศษอาหารทำี่เหลือจากการกินของ แมลงโปรตีน BSF สามารถน�าไปใช้เป็นปุ๋ยอินทำรีย์หรือผลิตดิน ปลูกพืชได้ Green economy (เศรษฐกิจำสีเขียว)
ในการผลิตโปรตีนจากแมลงโปรตีน BSF ใช้พนื้ ทำีแ่ ละน�า้ น้อยกว่าการ ผลิตโปรตีนจากแหล่งอื่นเป็นการใช้ทำรัพยากรอย่างคุ้มค่าและเกิด ประโยชน์อย่างสูงสุดและลดการปล่อย CO2 และการน�าเศษเหลือ จากภาคเกษตรและอุตสาหกรรมบางประเภทำ (Organic Waste) และเศษอาหารจากครัวเรือน หรือห้างสรรพสินค้า (Food Waste) มาใช้ในการผลิตแมลงโปรตีน BSF เป็นการลดการปล่อย CO2 จากกระบวนการก�าจัดขยะด้วยเช่นกัน
BEDO MAGAZINE
5
9/8/2565 BE 16:26
GI
วิจิตรา ศิริเธียรไชย
ปวีณ สมบูรณ์
กาแฟสวนยาหลวง หอมฟุงทั่วน่าน ย้อนไปในอดีต หมู่บ้านสันเจำริญ ต.ผาทอง อ.ท่าวังผา จำ.น่าน เป็นหนึ่งในถิ่นทุรกันดารที่ห่างไกล ความเจำริญ ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวเขามีชีวิตแร้นแค้น ยึดอาชีพหลักด้วยการท�าเกษตรกรรม ปลูกไร่เลื่อนลอย ถางปาปลูกข้าวและพืชผักเพื่อด�ารงชีพ และส่วนหนึ่งปลูกฝนเพื่อเป็นรายได้และ เพื่อบริโภค ต่อมาในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงเสด็จำเยี่ยมเยียนและทรงพระราชทานโครงการหลวงพัฒนา ชาวเขาในพระบรมราชานุเคราะห์ และพัฒนามาเป็นมูลนิธิโครงการหลวง ซึ่งน�าไปสู่การวิจำัยและการ พั ฒ นาเพื่ อ ค้ น หาพื ช ที่ ส ามารถน� า มาทดแทนการปลู ก ฝ น ได้ และพื ช ที่ มี ค วามเหมาะสมกั บ สภาพ ภูมิประเทศซึ่งเป็นภูเขาสูงนั่นก็คือ กาแฟ สายพันธุ์อาราบิก้า (Arabica)
6
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 6-7
ดอยสวนยาหลวง คื อ สถานทำี่ เ พาะปลู ก กาแฟมากทำี่ สุ ด ใน จังหวัดน่าน เป็นทำีต่ งั้ รกรากของชาวเมีย่ นซึง่ อพยพมาจากจีนตอนใต้ เมื่ อ ร้ อ ยกว่ า ปี ม าแล้ ว และทำี่ นี่ เ องเคยได้ ชื่ อ ว่ า เป็ น แหล่ ง ปลู ก ฝิ ่ น ทำี่ ใ หญ่ ทำี่ สุ ด ในประเทำศไทำยด้ ว ยเช่ น กั น แต่ วั น นี้ ภ าพจ� า ของ สิ่ ง ทำี่ เ ป็ น พิ ษ ภั ย ได้ จ างหายไปหมดสิ้ น แปรเปลี่ ย นเป็ น ภาพ ของไร่ ก าแฟทำี่ ช าวสั น เจริ ญ พร้ อ มใจกั น ปลู ก เป็ น พื ช เศรษฐกิ จ สร้ า งรายได้ ห ลั ก และสร้ า งชื่ อ เสี ย งให้ ก าแฟสายพั น ธุ ์ อ าราบิ ก ้ า ของดอยสวนยาหลวงเป็ น หนึ่ ง ในกาแฟชั้ น ดี ทำี่ มี คุ ณ ภาพสู ง ให้ ร สชาติ เ ข้ ม ข้ น หอมละมุ น เป็ น ทำี่ ติ ด อกติ ด ใจคอกาแฟจาก ทำั่ ว ทำุ ก มุ ม โลก
ด้ ว ยความสู ง เหนื อ ระดั บ น�้ า ทำะเล 1,600 เมตร ของดอยสวน ยาหลวง มี ส ภาพอากาศหนาวเย็ น อุ ณ หภู มิ เ ฉลี่ ย ตลอดทำั้ ง ปี 15-26 องศาเซลเซี ย ส เหมาะสมกั บ การเจริ ญ เติ บ โตของ ต้ น กาแฟ บนดอยแห่ ง นี้ จึ ง เต็ ม ไปด้ ว ยไร่ ก าแฟของชาวบ้ า น ในพื้ น ทำี่ ทำี่ ส ่ ง ต่ อ อาชี พ นี้ จ ากรุ ่ น สู ่ รุ ่ น คุ ณ เอก กิ ต ติ ศั ก ดิ์ ลี เ จริ ญ ศิ ริ ประธานวิ ส าหกิ จ ชุ ม ชนกลุ ่ ม แปรรู ป กาแฟสวนยาหลวง กล่ า วว่ า
BEDO MAGAZINE
7
9/8/2565 BE 16:26
ลักษณะเฉพาะของกาแฟสวนยาหลวง มีความหลากหลายของสายพันธุ์ เกิดการกลายพันธุ์ตามธรรมชาติ ท�าให้กาแฟมีความหลากหลาย
“คนทำั่ ว ไปรู ้ จั ก ดอยสวนยาหลวงจากการทำ่ อ งเทำี่ ย ว เชิ ง ชี ว ภาพ กาแฟเป็ น ตั ว เริ่ ม แต่ ก ารทำ่ อ งเทำี่ ย วเป็ น ตั ว น� า ให้ ค นเข้ า มาหาเรา ตอนนี้ ก ารทำ่ อ งเทำี่ ย วของ เราก็ เ ปิ ด รั บ นั ก ทำ่ อ งเทำี่ ย วบ้ า งแล้ ว แต่ อ าชี พ หลั ก ของเราร้ อ ยเปอร์ เ ซ็ น ต์ คื อ ปลู ก กาแฟ ปั จ จุ บั น เรา มี ส มาชิ ก ทำั้ ง หมด 77 ครั ว เรื อ น ต่ อ ครั ว เรื อ นจะมี ไ ร่ กาแฟ 4-5 แปลง การปลู ก กาแฟเราต้ อ งดู แ ลทำั้ ง ปี เริ่มเก็บผลผลิตได้เดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม บางทำี ก็ ย าวถึ ง มี น าคม ผ่ า นกระบวนการแปรรู ป ต่ า งๆ จะ ได้ ข ายในช่ ว งเมษายนเป็ น ต้ น ไป” “ลักษณะเฉพาะของกาแฟสวนยาหลวงมีความหลากหลาย ของสายพั น ธุ ์ เกิ ด การกลายพั น ธุ ์ ต ามธรรมชาติ ในพื้ น ทำี่ ทำ� า ให้ ก าแฟมี ค วามหลากหลาย แต่ เ ราจะ เลื อ กเฉพาะต้ น ทำี่ มี ทำ รงพุ ่ ม ผลดก แต่ ถ ้ า ต้ น ไหน โปร่ ง ข้ อ ห่ า ง ก็ จ ะก� า จั ด ทำิ้ ง แล้ ว ปลู ก ใหม่ กาแฟสาย พั น ธุ ์ ห ลั ก ทำี่ ป ลู ก บนดอยแห่ ง นี้ ป ริ ม าณเยอะทำี่ สุ ด คื อ คาติ ม อร์ เพราะให้ ผ ลผลิ ต ดก มี ค วามต้ า นทำานโรค เหมาะกั บ การปลู ก เพื่ อ อุ ต สาหกรรม ส่ ว นสายพั น ธุ ์ ทำิปปิก้า จะให้ผลผลิตน้อ ยแต่ไ ด้ร าคาทำี่ดีกว่า ให้รส ขมน้ อ ย มี ค วามหอมมากกว่ า นอกนั้ น ก็ จ ะเป็ น สาย พั น ธุ ์ ค าทำุ ย คาทำู ร ่ า และเบอบอน”
หากใครชอบกาแฟสายพันธุ์อาราบิก้า แนะน�าว่าคุณต้องได้ลอง สัมผัสกับรสชาติของกาแฟสวนยาหลวง เพราะคุณจะได้สัมผัสกับ ความหอม นุ่ม ให้กลิ่นรสของโกโก้ทำี่ชัดเจน ยิ่งถ้าเป็นคั่วกลางไป จนถึงคั่วเข้มพลันจะนึกไปว่าบาริสต้าผสมโก้โก้ลงไปในกาแฟแต่ แทำ้จริงแล้วเป็นรสชาติกาแฟล้วนๆ และถ้าทำ�าเป็นเมนูเย็นความ เข้มข้นของกาแฟทำี่ชูรสโกโก้จะยิ่งทำ�าให้เข้ากันได้ดีกับนมข้นหวาน และนมข้นจืด ให้รสชาติทำี่หมอมันอร่อยแบบเต็มปากเต็มค�า ทำุกวันนี้ผลิตภัณฑ์กาแฟสวนยาหลวงส่งจ�าหน่ายไปทำั่วประเทำศ มีขายทำั้งแบบเมล็ดสาร และเมล็ดทำี่คั่วส�าเร็จแล้ว สร้างรายได้ ให้กับคนในชุมชนเป็นอย่างดี หากเช้านี้คุณได้ดื่มกาแฟสักแก้ว ความอร่อยนั้นอาจจะมาจากกาแฟสวนยาหลวงก็เป็นได้
8
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 8-9
BEDO MAGAZINE
9
9/8/2565 BE 16:26
BIOECONOMY
ชัยรัตน์ บุญนาค
การเพิ่มมูลค่าและการพัฒนา การใช้ประโยชน์ทางตรง จากชุมชนไมมีคา-ปาครอบครัว ประเทำศไทำยมี ค วามหลากหลายทำางพรรณไม้ สู ง และมี ภู มิ ป ั ญ ญาเกี่ ย วกั บ การทำ�าเครื่องไม้ ทำ�าเครื่องดนตรีไทำย รวมถึงงานแกะสลักไม้ต่างๆ ทำี่มีชื่อเสียง ในความละเอี ย ดและงดงามเป็ น ทำี่ ย อมรั บ ระดั บ โลก ดั ง นั้ น จึ ง มี โ อกาสสู ง ทำี่ ไ ม้ ไ ทำยจะใช้ ผ ลิ ต ชิ้ น งานทำี่ มี คุ ณ ภาพ และลดการพึ่ ง พาการน� า เข้ า ไม้ จากต่ า งประเทำศเพื่ อ น� า มาเป็ น วั ต ถุ ดิ บ ในการผลิ ต ชิ้ น งาน ส� า นั ก งานพั ฒ นา เศรษฐกิ จ จากฐานชี ว ภาพ (องค์ ก ารมหาชน) หรื อ สพภ. ก� า หนดเป้ า หมาย ในการขั บ เคลื่ อ นพื้ น ทำี่ สี เ ขี ย วนอกเขตอนุ รั ก ษ์ ผ่ า นกิ จ กรรมชุ ม ชนไม้ มี ค ่ า ป่ า ครอบครั ว ด้ ว ยการเพิ่ ม ศั ก ยภาพให้ เ กษตรกร/ชุ ม ชน และพื้ น ทำี่ สี เ ขี ย ว ได้ อ ย่ า งเต็ ม ศั ก ยภาพ ทำั้ ง ในมิ ติ เ ศรษฐกิ จ และมิ ติ สิ่ ง แวดล้ อ ม ส่ ง เสริ ม และ สนับสนุนการใช้ประโยชน์จากชุมชนไม้มีค่า-ป่าครอบครัว ซึ่งมีศักยภาพทำั้ง การใช้ ทำ างตรง (Direct Use) และการใช้ ทำ างอ้ อ ม (Indirect Use) โดย แต่ ล ะภู มิ นิ เ วศจะมี รู ป แบบสั ง คมพื ช สั ง คมต้ น ไม้ แ ตกต่ า งกั น แต่ มี จุ ด ร่ ว ม เหมื อ นกั น คื อ รู ป แบบการปลู ก แบบผสมผสาน มี ชั้ น เรื อ นยอดของต้ น ไม้ 4-5 ระดั บ ซึ่ ง เป็ น เป้ า หมายเชิ ง หลั ก การของชุ ม ชนไม้ มี ค ่ า -ป่ า ครอบครั ว
10
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 10-11
เพื่ อ ทำี่ จ ะสามารถส่ ง มอบบริ ก ารระบบนิ เ วศจากพื้ น ทำี่ สี เ ขี ย ว (Ecosystem Services) ให้กับสิ่งแวดล้อม นั่นคือการใช้ประโยชน์ ทำางอ้ อ ม (Indirect Use) แต่ รู ป แบบการใช้ ทำ างอ้ อ มนี้ ต้ อ ง อาศั ย การผลั ก ดั น เชิ ง นโยบายและการมี ส ่ ว นร่ ว ม จึ ง จะเกิ ด เศรษฐกิ จ กั บ เกษตรกร/ชุ ม ชน ในขณะทำี่ ก ารใช้ ป ระโยชน์ ทำ าง ตรง (Direct Use) ได้ แ ก่ การใช้ เ ป็ น สิ น ค้ า และบริ ก าร ซึ่ ง มี ทำั้ง รูปแบบการผลิตขั้นแรกหรือขั้นปฐมภูมิ (Primary Production) อาทำิ อาหาร ยารั ก ษาโรค เป็ น ต้ น และการผลิ ต ขั้ น ทำี่ ส องหรื อ ขั้ น ทำุ ติ ย ภู มิ (Secondary Production) ทำี่ มี ก ระบวนการ แปรรู ป และพั ฒ นาเข้ า มาเกี่ ย วข้ อ ง อาทำิ เฟอร์ นิ เ จอร์ เครื่ อ ง ดนตรี จ ากไม้ ชิ้ น งานต่ า งๆ เป็ น ต้ น สามารถเกิ ด เศรษฐกิ จ ให้ กั บ เกษตรกร/ชุ ม ชนได้ ทำั น ทำี แนวคิดและรูปแบบการใช้ประโยชน์ ทางตรง (Direct Use) ในพื้นที่สีเขียว ชุมชนไม้มีค่า-ปาครอบครัว
จากศั ก ยภาพทำั้ ง ในเชิ ง ทำรั พ ยากรความหลากหลายทำางชี ว ภาพ และความรู ้ ทำ างวิ ช าช่ า งไม้ ข องคนไทำย ในปี ง บประมาณ พ.ศ. 2565 สพภ. จึ ง พั ฒ นารู ป แบบการใช้ ป ระโยชน์ ทำ างตรง (Direct Use) ในพื้ น ทำี่ สี เ ขี ย วชุ ม ชนไม้ มี ค ่ า -ป่ า ครอบครั ว
ในรู ป แบบเครื่ อ งดนตรี ส ากล กรณี ผลิ ต ภั ณ ฑ์ กี ต ้ า ร์ (Guitar) ไม่ใช้ไฟฟ้า เนื่องจากไม้ไทำย มีคุณสมบัติทำี่ใช้ทำดแทำน และ/หรือ ใช้ ทำ� า ชิ้ น งานคุ ณ ภาพเทำี ย บเทำ่ า ไม้ น� า เข้ า จากต่ า งประเทำศ ไม้ไทำยทำี่มีศักยภาพ ได้แก่ ไม้ขนุน ไม้จ�าปา ไม้มะค่า ไม้พะยูง สามารถน� า มาใช้ เ ป็ น ไม้ ด ้ า นหน้ า ด้ า นหลั ง ด้ า นข้ า ง และ ไม้ ต ะเคี ย น ไม้ รั ก เขา น� า มาใช้ เ ป็ น คอ และฟิ ง เกอร์ บ อร์ ด เป็ น ต้ น (อ้ า งอิ ง จากการศึ ก ษาของวิ รั ต น์ , 2560) และเมื่ อ พิ จ ารณามู ล ค่ า ตลาดของกี ต าร์ (Guitar) ไม่ ใ ช้ ไ ฟฟ้ า ย้ อ น หลั ง 3 ปี ระหว่ า งปี พ.ศ. 2562-2564 พบว่ า ประเทำศไทำย มี มู ล ค่ า การน� า เข้ า สะสม 3 ปี (Import) 348.36 ล้ า นบาทำ โดยน� า เข้ า จากสาธารณรั ฐ ประชาชนจี น มากทำี่ สุ ด และมี มู ล ค่ า การส่งออกสะสม 3 ปี (Export) 17 ล้านบาทำ โดยส่งออกไปยัง ประเทำศญี่ ปุ ่ น มากทำี่ สุ ด (อ้ า งอิ ง จากรายงานสถิ ติ ก รมศุ ล กากร, 2565 พิ กั ด ศุ ล กากร 92029000001, www.customs.go.th) ดั ง นั้ น เพื่ อ สร้ า งโอกาสทำางเศรษฐกิ จ ให้ กั บ เกษตรกร/ชุ ม ชนทำี่ ร่วมด�าเนินการชุมชนไม้มีค่า-ป่าครอบครัว สพภ. จึงมีแนวคิดทำี่ จะพั ฒ นาแนวทำางการใช้ ป ระโยชน์ ทำ างตรง (Direct Benefits) ในด้ า นผลผลิ ต ทำี่ ไ ด้ จ ากเนื้ อ ไม้ (Timber/Wood Products) ในรู ป แบบเครื่ อ งดนตรี ส ากล กรณี ผลิ ต ภั ณ ฑ์ กี ต าร์ (Guitar) เพือ่ เพิม่ มูลค่าและพัฒนาการใช้ประโยชน์ทำางตรงจากชุมชนไม้มคี า่ ป่ า ครอบครั ว และเป็ น การเพิ่ ม ทำางเลื อ กให้ กั บ ผู ้ บ ริ โ ภคภายใน ประเทำศ ตลอดจนสามารถลดการน� า เข้ า และเพิ่ ม ศั ก ยภาพให้ เป็ น สิ น ค้ า ส่ ง ออกในตลาดเฉพาะอี ก สิ น ค้ า หนึ่ ง ด้ ว ย
BEDO MAGAZINE
11
9/8/2565 BE 16:26
INTERVIEW
วิจิตรา ศิริเธียรไชย
ศ.ดร.ยุพา หาญบุญทรง และ ฉัตรสุดา ธิตินาสกุล พาคุณไปรูจักกับแมลงโปรตีน แมลงโปรตีน หรือ Black Soldier Fly (BSF) ชื่อนี้อาจำจำะดูใหม่ส�าหรับคนไทย แต่ส�าหรับประเทศในแถบ ยุโรปคุ้นเคยกับแมลงโปรตีนเป็นอย่างดี เพราะเป็นสัตว์เศรษฐกิจำที่สร้างมูลค่าและสร้างประโยชน์ให้กับ ทั้งคนและสัตว์ ด้วยการน�ามาเป็นแหล่งโปรตีนทางเลือกที่เป็นมิตรต่อทุกชีวิต ไม่มีพิษไม่มีภัย มีแต่ ประโยชน์ลว ้ นๆ ถึงจำะอยูใ่ นกลุม ่ เดียวกับแมลงวัน แต่แมลงโปรตีนชนิดนีไ้ ม่ได้สร้างความน่าร�าคาญหรือ ก่อให้เกิดเชื้อโรคแต่อย่างใด มีแต่จำะท�าคุณประโยชน์ด้วยการท�าหน้าที่ก�าจำัดซากอินทรีย์ เศษขยะเหลือ ทิ้งให้หมดไปจำากสภาพแวดล้อม และด้วยคุณสมบัติเฉพาะในตัวของแมลงโปรตีนที่มีทั้งโปรตีน ไขมัน กรดอะมิโนจำ�าเป็น มีสารต้านเชือ ้ จำุลน ิ ทรีย์ ทีส ่ ามารถน�ามาท�าเป็นอาหารคนและอาหารสัตว์ เป็นส่วนผสม ในการผลิตเครื่องส�าอาง และใช้ในการผลิตสารต้านการอักเสบของบาดแผลได้อีกด้วย
ศ.ดร.ยุ พ า หาญบุ ญ ทำรง นั ก กี ฏ วิ ทำ ยา ผู ้ เ ชี่ ย วชาญด้ า นแมลง แห่ ง คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิ ทำ ยาลั ย ขอนแก่ น ทำี่ ทำุ ่ ม เทำแรง กายแรงใจศึ ก ษาเกี่ ย วกั บ แมลงโปรตี น มาเป็ น เวลานาน เรี ย ก ว่ า เป็ น ผู ้ บุก เบิ ก คนส� า คั ญ ก็ ค งจะไม่ ผิ ด นั ก ทำ� า การศึกษาค้นคว้า และวิ จั ย จนวั น นี้ ส ามารถส่ ง ต่ อ องค์ ค วามรู ้ ด ้ า นการเพาะเลี้ ย ง แมลงโปรตีน ให้กับกลุ่มเกษตรกรทำี่สนใจเพาะเลี้ยงเพื่อเป็นการ ลดต้ น ทำุ น ในเรื่ อ งของอาหารสั ต ว์ และส่ ง เสริ ม สนั บ สนุ น ให้ กลุ ่ ม Start Up ริ เ ริ่ ม ธุ ร กิ จ การเพาะเลี้ ย งแมลงโปรตี น เพื่ อ มุ ่ ง หน้ า สู ่ โ ลกอุ ต สาหกรรมอาหารในอนาคตอั น ใกล้ นี้ “มหาวิ ทำ ยาลั ย ขอนแก่ น เราส่ ง เสริ ม ให้ ป ระชาชนเลี้ ย งจิ้ ง หรี ด มาก่ อนเมื่ อ ยี่ สิ บ กว่ า ปี ม าแล้ ว เพื่ อ เป็ น อาหารคน ในบริบทำของ อาหารสัตว์ แมลงโปรตีนมันมีโปรตีนสูงสามารถใช้แทำนปลาป่น กับกากถั่วเหลืองเพื่อผลิตเป็นอาหารสัตว์ ในต่างประเทำศใช้มา นานแล้วในยุโรป อเมริกา จนกระทำั่งปี 2560 EU เริ่มประกาศว่า แมลงโปรตีนสามารถใช้เป็นอาหารเลี้ยงสัตว์น�้า ปลา กุ้ง หอยได้ พอต้นปี 2565 ก็ประกาศอีกว่าสามารถน�าแมลงตัวนี้มาใช้ในการ เลี้ยงสัตว์ปีก หมู ไก่ ขยายในสัตว์เศรษฐกิจได้แล้ว สาเหตุทำี่เค้า เพิ่ ง ประกาศเพราะเค้ า ต้ อ งทำ� า การทำดลอง ผ่านการวิจัยมาแล้ว ว่ า สามารถเลี้ ย งได้ ไม่ มี ผ ลต่ อ สั ต ว์ เป็ น โปรตีนทำดแทำนกันได้”
12
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 12-13
“ส� า หรั บ ประเทำศไทำยเราทำราบว่ า แมลงมี บ ทำบาทำในสภาพ ธรรมชาติ ต ่ า งกั น เมื อ งไทำยไม่ รู ้ จั ก แมลงตั ว นี้ เ ลย ยั ง คงเลื อ ก ใช้ แ ต่ จิ้ ง หรี ด ในขณะทำี่ แ มลงโปรตี น ทำี่ ค นไทำยรู ้ จั ก กั น ว่ า เป็ น แมลงวั น ลายซึ่ ง เป็ น ศั ต รู พื ช แต่ ส มาชิ ก ในวงศ์ นี้ มี ตั ว หนึ่ ง ทำี่ เรี ย กว่ า Black Soldier Fly ตั ว ไม่ ล าย ไม่ เ ป็ น ศั ต รู พื ช ใดๆ เลย เกิ ด มาเพื่ อ ทำ� า หน้ า ทำี่ เ ป็ น เทำศบาล คอยจ� า กั ด ซากอิ น ทำรี ย ์ จากพื ช สั ต ว์ ทำี่ ต ายแล้ ว ออกจากสิ่ ง แวดล้ อ มเรา เพราะฉะนั้ น ประโยชน์ ข องเค้ า มี เ ยอะมาก” ศ.ดร.ยุ พ า แนะน� า ให้ เ ราทำ� า ความรู ้ จั ก กั บ แมลงโปรตี น โดย มหาวิ ทำ ยาลั ย ขอนแก่ น จั ด ทำ� า โรงเรื อ นต้ น แบบส� า หรั บ เพาะ เลี้ ย งแมลงโปรตี น โดยมี วั ต ถุ ป ระสงค์ เ พื่ อ ถ่ า ยทำอดองค์ ค วาม รู ้ ใ ห้ กั บ เกษตรกร เพื่ อ ไปลดต้ น ทำุ น ในการเลี้ ย งสั ต ว์ และให้ กั บ กลุ ่ ม สตาร์ ทำ อั พ เพื่ อ ผลิ ต เป็ น ผลิ ต ภั ณ ฑ์ ใ นการเลี้ ย งสั ต ว์ ทำ� า ให้ เกิ ด ผู ้ ป ระกอบการรายใหม่ โดยมุ ่ ง เน้ น การเลี้ ย งหนอน เพื่ อ ส่ ง ขายไข่ ห นอนให้ เ กษตรกร เป็ น การตั ด ทำอนเวลาในการเลี้ ย งให้ กั บ กลุ ่ ม เกษตรกร ปั จ จุ บั น นี้ พ บว่ า เกษตรกรและกลุ ่ ม สตาร์ ทำ อั พ ประสบปั ญ หาอาหารทำี่ น� า มาเลี้ ย งหนอนไม่ เ พี ย งพอ ซึ่ ง ปั ญ หาเหล่ า นี้ มี ทำ างแก้ ไ ข
“เราร่ ว มกั บ ทำางโลตั ส ซู เ ปอร์ ม าเก็ ต จั ด ทำ� า เป็ น โครงการ กินได้ไม่ทำิ้งกัน เค้าจะมี Organic Waste เยอะมากทำี่ต้องทำ� า ลาย เช่น ขนมปัง พืช เนื้อสัตว์ ฯลฯ ทำี่หมดอายุและอยู่ในสภาพดี ซึ่ ง ขยะเหล่ า นี้ จ ะถู ก ส่ ง มาถึ ง เราเพื่ อ กระจายให้ เ กษตรกร และ Start Up นำไปเลี้ ย งหนอน และสิ่ ง ทำี่ จ ะต้ อ งพู ด ต่ อ นั่นคือ พอเกษตรกรเลี้ยงหนอนได้เยอะ ก็ต้องขายเพื่อให้มีรายได้ เราต้ อ งออกกฎระเบี ย บว่ า อนุ ญ าตให้ ห นอนตั ว นี้ เ ป็ น องค์ ประกอบในการทำ� า อาหารเม็ ด ถ้ า วั น ข้ า งหน้ า พวกเขาเหล่ า นี้ มี ผลผลิ ต ทำี่ เ ยอะขึ้ น พวกเขาจะมี ต ลาดรองรั บ หรื อ ไม่ เราอยาก เข้ า ไปแชร์ ต ลาดอาหารสั ต ว์ เ พื่ อ ทำดแทำนปลาป่ น เราต้ อ งทำ� า ประชาสั ม พั น ธ์ ใ ห้ ค นรู ้ จั ก แมลงโปรตี น มากกว่ า นี้ ”
ส�าหรับประเทศไทยเราทราบว่าแมลงมีบทบาท ในสภาพธรรมชาติต่างกัน เมืองไทยไม่รู้จำัก แมลงตัวนี้เลย ยังคงเลือกใช้แต่จำิ้งหรีด ในขณะที่แมลงโปรตีน ที่คนไทยรู้จำักกันว่า เป็นแมลงวันลายซึ่งเป็นศัตรูพืช แต่สมาชิก ในวงศ์นี้มีตัวหนึ่งที่เรียกว่า Black Soldier Fly ตัวไม่ลาย ไม่เป็นศัตรูพืชใดๆเลย
BEDO MAGAZINE
13
9/8/2565 BE 16:26
คุณฉัตรสุดาเริ่มต้นหารีเสิร์ทจากต่างประเทศ ส่วนใหญ่ในยุโรป ถ้าเป็นเอเชียก็จะมีญี่ปุ่น สิงคโปร์ หลังๆก็มีอเมริกา ออสเตรเลีย โดยตีวงให้แคบลงว่า บิสิเนสโมเดลจะเริ่มต้นทำ�ำอะไรเป็นอันดับ แรก โดยเริ่มวางแผนธุรกิจ เขียนติดผนังกว้าง 3 เมตรด้วยกระดาษ เขียนแบบที่เคยใช้สมัยเป็นวิศวกร ณ ขณะนั้นเธอมีทางเลือกอยู่ 3 ทางคือ จิง้ หรีด ด้วงสาคู และแมลงโปรตีน และมาสรุปอยูท่ ี่ Black Soldier Fly ซึ่งหาข้อเสียได้ยากเสียเหลือเกิน ศ.ดร.ยุ พ า กล่ า วถึ ง เป้ า หมายในการทำ� ำ งานด้ า นแมลงโปรตี น ว่ า ทำ� ำ อย่ า งไรที่ จ ะให้ เ กษตรกรสามารถเพิ่ ม ผลผลิ ต และ ประสิ ท ธิ ภ าพในการเลี้ ย งแมลงโปรตี น และยั ง เน้ น ย้�้ำำ ว่ า อยาก ให้ ภ าครั ฐ ให้ ก ารสนั บ สนุ น ด้ า นงานวิ จั ย ซึ่ ง ควรมี อ อกมาอย่ า ง ต่ อ เนื่ อ งและต้ อ งส่ ง ต่ อ งานวิ จั ย ที่ ค าดหวั ง ไว้ คื อ ทำ� ำ อย่ า งไร ถึ ง จะสามารถเพาะเซลล์ แ มลงเพื่ อ ให้ ร องรั บ การผลิ ต ในภาค อุ ต สาหกรรมขนาดใหญ่ ไ ด้ สำ� ำ หรั บ ผู ้ ที่ ส นใจเพาะเลี้ ย งแมลงโปรตี น สามารถติ ด ตาม ข่ า วสารความเคลื่ อ นไหวได้ ที่ ห มวดแมลงอุ ต สาหกรรม คณะ เกษตรศาสตร์ มหาวิ ท ยาลั ย ขอนแก่ น หรื อ ติ ด ต่ อ ผ่ า นมา ทาง สพภ. หรื อ เบโด้ ได้ เ ช่ น กั น และหนึ่ ง ในผู ้ ที่ ส นใจ จน วั น นี้ ส ามารถนำ� ำ องค์ ค วามรู ้ ที่ ไ ด้ ม าต่ อ ยอดเป็ น Start Up ที่ โดดเด่ น ที่ สุ ด ในจั ง หวั ด ขอนแก่ น ณ เวลานี้ ก็ คื อ สุ ด าเอ็ น โท ฟาร์ ม โดยคุ ณ ฉั ต รสุ ด า ธิ ติ น าสกุ ล อดี ต วิ ศ วกรโยธาหญิ ง ที่ กำ� ำ ลั ง หลงใหลการเพาะเลี้ ย งแมลงโปรตี น และตั้ ง ใจมุ ่ ง หน้ า สู ่ เส้ น ทางนี้ อ ย่ า งจริ ง จั ง เธอล่ า วถึ ง จุ ด เริ่ ม ต้ น ในการหั น เหอาชี พ ครั้ ง สำ� ำ คั ญ ในชี วิ ต ว่ า “งานด้า นวิ ศวกรโยธาที่ ทำ�ำ ให้ บ ริษั ท ฯแห่ งหนึ่ง ตอนนั้นอยู่ฝ่าย พัฒนาธุรกิจ เราต้องหาข้อมูลเยอะมากในแต่ละโครงการ ซึ่งค้น
14
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 14-15
เราต้องลบภาพจำ�ำของคนให้ได้ คนอาจจะมองว่า แมลงโปรตีนหมายถึงแมลงวันลายหรือเปล่า พอพูดถึงคำ�ำว่า แมลง คนจะเริ่มรู้สึกรำ�ำคาญ ไม่น่าจะใช่ของกินสำ�ำหรับสัตว์เลี้ยงของเค้าแล้ว ยิ่งเป็นตัวอ่อน ตัวหนอน ยิ่งรู้สึกว่าสกปรก เราต้องลบภาพพวกนี้ออกให้ได้
พบว่าตัวเลขของประชากรที่เพิ่มขึ้นมันสวนทางกับอุตสาหกรรม การผลิ ต อาหาร ทำ� ำ ให้ เ รามองว่ า โปรตี น ทางเลื อ กน่ า จะเป็ น สิ่ ง ที่ สำ� ำ คั ญ ในการตอบโจทย์ นี้ พอมองเรื่ อ งอาหารมั น จะเกิ ด การขาดแคลนไม่ เ พี ย งพอ หวานก็ ม องว่ า อะไรจะมาช่ ว ยแก้ ปัญหา แสดงว่าเราจะต้องหาทางเลือกใหม่ให้กับคนในอนาคต มองเชิ ง ลึ ก ว่ า สิ่ ง ไหนที่ มี โ อกาสในอนาคต มี ป ระโยชน์ ส ามารถ ต่ อ ยอดได้ ห ลายอย่ า ง และที่ สำ� ำ คั ญ ต้ อ งตอบโจทย์ ท างด้ า น สิ่งแวดล้อมได้ด้วย ก็เลยกลายเป็นเรื่องแมลงโปรตีนว่าสามารถ ตอบโจทย์ นี้ ไ ด้ เรามองเห็ น มู ล ค่ า การเติ บ โตก็ เ ลยตั ด สิ น ใจ ทำ� ำ ฟาร์ ม นี้ ขี้ น มา”
“เราต้้องลบภาพจำของคนให้้ได้้ คนอาจจะมองว่่าแมลงโปรตีีน หมายถึึงแมลงวัันลายหรืือเปล่่า พอพููดถึึงคำว่่า แมลง คนจะเริ่่�มรู้้�สึึก รำคาญ ไม่่น่่าจะใช่่ของกิินสำหรัับสััตว์์เลี้้�ยงของเค้้าแล้้ว ยิ่่�งเป็็นตััว อ่่อน ตััวหนอน ยิ่่�งรู้้�สึึกว่่าสกปรก เราต้้องลบภาพพวกนี้้�ออกให้้ได้้ ว่่าแมลงโปรตีีนเค้้ามีีประโยชน์์จริิงๆ นะ นอกเหนืือจากประโยชน์์ เรามองเรื่่�องของสิ่่�งแวดล้้อมที่่�จะมาตอบโจทย์์ เพราะคนรุ่่�นใหม่่กัับ สิ่่�งแวดล้้อมเป็็นของคู่่�กััน สองคืือเรื่่�องมลภาวะ จุุดประสงค์์ของเรา คืือการเปิิดตััวเพื่่�อเป็็นอาหารของสััตว์์เลี้้�ยง ปััจจุุบันั นี้้�วััตถุุดิบิ สำหรัับ อาหารสััตว์์เลี้้�ยงมัันมีีข้อ้ เสีียค่่อนข้้างเยอะ และสุุดท้้ายที่่�ตััดสิินใจทำ คืือเรื่่�องของเทคโนโลยีี แมลงโปรตีีนนอกจากจะเป็็นอาหารสำหรัับ สััตว์์เลี้้�ยงได้้แล้้ว เค้้ายัังสามารถต่่อยอดไปเป็็นยา เป็็นส่่วนผสมของ เครื่่�องสำอาง เป็็นอาหารเสริิมสำหรัับมนุุษย์์ก็็ได้้ ในเมื่่�อทุุกอย่่าง มีีทางออกหมดเลย มีีตลาด ก็็เลยตััดสิินใจทำเลย” การก่่อตั้้�ง สุุดาเอ็็นโทฟาร์์ม เป็็นการจัับมืือร่่วมกัันของบุุคลากร 3 อาชีีพ ได้้แก่่ วิิศวกร แพทย์์ และสถาปนิิก ซึ่่�งเป็็นอาชีีพระดัับ หััวกะทิิ ลัักษณะการเพาะเลี้้�ยงเป็็นแบบชั้้�นแนวตั้้�ง โดยมีีกระบะ พลาสติิกทำหน้้าที่่�เสมืือนบ้้านหลัังน้้อยให้้กัับแมลงโปรตีีนเหล่่านี้้� โดยเริ่่�มต้้นวงจรชีีวิิตตั้้�งแต่่ ระยะไข่่ บ่่มควบคุุมอุุณหภููมิิให้้เหมาะ สม ซึ่่�งจะอยู่่�ที่่� 28-32 องศาเซลเซีียส พอโตได้้อายุุประมาณหนึ่่�ง ก็็นำมาขุุนจนเติิบโตเป็็นตััวเต็็มวััย มีีอายุุประมาณ 15-18 วััน ก็็ สามารถเก็็บไปเป็็นอาหารสััตว์์ได้้ทัันทีี หรืือจะเลี้้�ยงต่่อไปจนเป็็น
ดัักแด้้ ซึ่่�งช่่วงนี้้�จะไม่่กิินอาหารแล้้วจะเริ่่�มทำตััวให้้แห้้งเพื่่�อเปลี่่�ยน เป็็นตััวบิิน มีีปีีก จนถึึงช่่วงผสมพัันธุ์์�ตััวเมีียก็็จะวางไข่่ แล้้วก็็ตายไป ทั้้�งตััวเมีียและตััวผู้้� ราคาไข่ของแมลงโปรตีนมีตั้งแต่กรัมละ 40-50 บาท หนึ่งกรัมให้ ปริมาณ 20,000 กว่าตัว ซึ่งนอกจากจะขายไข่เป็นหลักแล้ว ยัง สามารถขายตัวอ่อนที่เป็นตัวดักแด้ให้นำ�ำไปเพาะต่อ จากนั้นก็ขาย มูลและซากที่ตายแล้วนำ�ำไปเป็นปุ๋ยได้ เรียกว่าสร้างรายได้ให้เกือบ ทุกช่วงวัย ปัญหาและอุปสรรคในการเลี้ยงแมลงโปรตีน คุณฉัตรสุดากล่าว ว่าเป็นเรื่องของอุณหภูมิ ถ้าอากาศร้อนเกินไปทำ�ำให้ตัวอ่อนอยู่ใน อาหารไม่ค่อยได้ การเติบโตจะช้า ต้องมีอุณหภูมิและความชื้นที่ เหมาะสม ถ้าอากาศร้อนเกินไปต้องช่วยด้วยการพลิกหน้าอาหาร โดยโรงเรือนที่ใช้เลี้ยงจะต้องเป็นระบบปรับอากาศแบบฟอกกี้ และ ควรจะมีมุ้งเพื่อกันศัตรูพวกมดและสัตว์เลื้อยคลาน การเก็บรักษาตัวอ่อนขึ้นอยู่กับวิธี ถ้าฟีซแช่แข็งสามารถเก็บได้หนึ่ง ปีถึงสองปี แต่ถ้าทำ�ำเป็นตัวอบสามารถอยู่ได้เกือบๆปี ผลิตภัณฑ์ ของสุดาเอ็นโทฟาร์มจะแบ่งเป็นสองแบบ แบบแรกคือใช้แมลง เพียวๆ เพื่อเป็น Exotic Pet อาหารสำ�ำหรับสัตว์เลี้ยงแปลกๆ เช่น เม่น ชูการ์ไรเดอร์ แพรี่ด็อก ซึ่งคาดว่าจะเริ่มวางจำ�ำหน่ายในช่วง เดือนกันยายนนี้ แบบที่สองคือต้องนำ�ำไปปรุงแต่งเพื่อเป็นอาหาร สัตว์เลี้ยงทั่วไป เช่น ไก่ หมู สัตว์ปีก แต่สำ�ำหรับฟาร์มแห่งนี้มุ่งเน้น ในการผลิตเป็นอาหารพวกสัตว์น้�้ำำ ปลาสวยงาม และนก แต่จะมา ในชื่อแบรนด์ว่าอะไร ฝากติดตามกันได้ทุกช่องทาง ที่เพจเฟสบุ๊ค อินสตราแกรม และติ๊กต่อก ในชื่อ sudaentofarm ในนั้นจะบอก ความเคลื่อนไหว รวมถึงการให้ข้อมูลและประโยชน์ต่างๆ จากแมลง โปรตีนอย่างชัดเจน
BEDO MAGAZINE
15
9/8/2565 BE 16:26
COMMUNITY BIOBANK
กาแฟขี้ชะมด ซดนุมละมุนลิ้น กาแฟ เครือ ่ งดืม ่ ทีค ่ รองใจำคนทัว ่ โลก ไม่วา่ จำะ อยู่ในซอกซอยไหนธุรกิจำร้านกาแฟมีให้เห็น กันอย่างดาษดื่น วันนี้มีโอกาสได้ไปเยือนถิ่น ปลูกกาแฟในจำังหวัดกระบี่ ที่นี่มีของดีเป็น กาแฟโรบั ส ต้ า ที่ ใ ห้ ร สชาติ เ ข้ ม ข้ น ถู ก ใจำคอ กาแฟสายฮาร์ ด คอ แต่ ที่ พิ เ ศษไปกว่ า นั้ น ยังเป็นแหล่งผลิตกาแฟขีช ้ ะมด สร้างเศรษฐกิจำ ชี ว ภาพให้ ค นในพื้ น ที่ วิ ส าหกิ จำ ชุ ม ชนศู น ย์ เรี ย นรู ้ ข องปรั ช ญาเศรษฐกิ จำ พอเพี ย ง บ้านดินแดง ต.ดินแดง อ.ล�าทับ จำ.กระบี่ โดยมี คุณพิศิษฎ์ เป็ดทอง ประธานวิสาหกิจำฯ เป็น ผูบ ้ ก ุ เบิกการผลิตกาแฟขีช ้ ะมดจำนเป็นทีร ่ จำ ู้ ก ั ในชื่อแบรนด์ Chamone
16
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 16-17
วิจิตรา ศิริเธียรไชย
กาแฟไม่ชอบน�้าเยอะแต่ชอบความชื้นมากกว่า ที่นี่มีดินเหนียวสีแดงที่กาแฟชอบ สภาพภูมิประเทศ เป็นเขาหินปูนซึ่งมีโพรงน�้า ช่วงหน้าแล้งดินจำะหดตัวท�าให้ มีโพรงอากาศดูดซับความชื้นจำากใต้ดินขึ้นมาได้ แล้งแค่ไหนกาแฟก็สามารถเจำริญเติบโตได้ กาแฟโรบัสต้าจำึงเป็นสายพันธุ์ที่ดูแลตัวเองได้เป็นอย่างดี เลี้ยงง่ายทนต่อโรค
ในการดํ า เนิ น งานด า นธนาคารความหลากหลายทางชี ว ภาพ ระดั บ ชุ ม ชน Community BioBank ได เ ก็ บ รวบรวมและ จดบันทึก ตนกาแฟโรบัสตาซึ่งเปนสายพันธุที่ไดรับความนิยม คิดเปน 20% รองลงมาจากสายพันธุอราบิกา พื้นที่เหมาะสมกับ การปลูกกาแฟสายพันธุนี้ตองเปนพื้นที่ที่มีอากาศชุมชื้น เชน ชุมพร ระนอง กระบี่ สุราษฎรธานี และนครศรีธรรมราช สำหรับ จังหวัดกระบี่มีพื้นที่ปลูกอยูใน 3 อำเภอคือ ลำทับ คลองทอม และปลายพระยา เฉพาะในชุ ม ชนลำทั บ มี จ ำนวน 100 ไร ไรละ 200 ตน การปลูกกาแฟสวนใหญมีลักษณะเปนสวนผสม มีตนกาแฟเปนหลักและปลูกผลไมแซม จําพวกกลวย ลองกอง มังคุด ทุเรียน สวนหนึ่งเพื่อเก็บกินมีเหลือก็ขายสรางรายได ใหกับครัวเรือน
คุณพิศิษฎเลาถึงคุณสมบัติที่ดีของพื้นที่ และตอดวยการเพาะ เลี้ยงกาแฟวาใชวิธีเพาะเมล็ด นับจากวัน ที่ปลูก สามารถเก็บ เกี่ยวผลผลิตไดตั้งแตปที่ 3 แตจะเต็มที่ในปที่ 4 เปนตนไป ใน รอบปกาแฟจะออกดอก เริ่มติดลูกในชวงมกราคม-กุมภาพันธ และสามารถเก็บเกี่ยวไดในเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม สําหรับ คอกาแฟที่ ช อบรสชาติ เ ข ม ข น ถึ ง ใจ โรบั ส ต า จึ ง เป น คํ า ตอบ ที่ ใ ช สํ า หรั บ คุ ณ แต ถ า ชอบความหอมละมุ น นุ ม ลิ้ น คุ ณ คง ต อ งลองสั ม ผั ส กั บ กาแฟขี้ ช ะมด กาแฟทางเลื อ กที่ ค งไว ซึ่ ง เอกลั ก ษณ
“ตำบลดินแดงเปนหนึ่งในพื้นที่ที่อุดมสมบูรณเหมาะแกการปลูก กาแฟ ความพิเศษของพื้นที่คือ ฝนตกน้ำแหง ฝนแลงน้ำขึ้น ซึ่ง เปนผลดีตอกาแฟซึ่งไมชอบน้ำเยอะแตชอบความชื้นมากกวา ที่ นี่ มี ดิ น เหนี ย วสี แ ดงที่ ก าแฟชอบ สภาพภู มิ ป ระเทศเป น เขา หิ น ปู น ซึ่ ง มี โ พรงนํ้ า ช ว งหน า แล ง ดิ น จะหดตั ว ทํ า ให มี โ พรง อากาศดูดซับความชื้นจากใตดินขึ้นมาได แลงแคไหนกาแฟ ก็สามารถเจริญเติบโตได กาแฟโรบัสตาจึงเปนสายพันธุที่ดูแล ตัวเองไดเปนอยางดี เลี้ยงงายทนตอโรค”
BEDO MAGAZINE
17
9/8/2565 BE 16:26
ชะมดจำะเลือกกินเฉพาะเมล็ดกาแฟสุกงอมสีแดง มีกลิ่นหอม รสชาติดี เท่านั้น เป็นสัตว์ช่างเลือกมาก ถ้ากลิ่นและรสชาติไม่ถูกใจำก็ไม่กินเลย เหมือนกับว่าเขาคัดเลือก กาแฟรสชาติดีมาให้เราแล้ว
“กาแฟขี้ชะมด มีที่มาจากประเทศอินโดนีเซียมาจากคําวา โกป ลูวะ โกป หมายถึงกาแฟ ลูวะคือชะมด เขาก็เลยเรียกกันวากาแฟขี้ชะมด แตถา ตามความเป น จริ ง สํ า หรั บ ประเทศไทยบ า นเราแท จ ริ ง แล ว คื อ กาแฟ ขี้ อี เ ห็ น ในตระกู ล ชะมดและอี เ ห็ น มี ทั้ ง สิ้ น 11 ชนิ ด แบ ง เป น ชะมด 5 ชนิด และอีเห็น 6 ชนิด ซึ่งอยูในบัญชีสัตวปาคุมครองและสัตวปาสงวน สามารถขออนุญาตเพาะพันธุได ที่เราเลี้ยงคืออีเห็นขางลายจํานวนทั้งสิ้น 40 ตัว ความพิเศษของอีเห็นขางลายคือกลิ่นตัวที่มีความหอมเหมือน เตยหอม ไมไดเหม็นสาบเหมือนที่หลายๆคนคิด” วิ ส าหกิ จ ฯ แห ง นี้ คื อ ศู น ย เ รี ย นรู สํ า หรั บ ผู ที่ ส นใจในการผลิ ต กาแฟ ขี้ชะมด ใหเ ขามาศึกษาดูงานกอนตัด สินใจทำธุรกิจ นี้เ พราะการเลี้ยง ชะมดมีตนทุนที่คอนขางสูงที่ตองจายเปนคาอาหารตลอดทั้งป ในหนึ่ง ปชะมดจะไดกินเมล็ดกาแฟสุกคาตนเพียงชวงเดียวเทานั้น ในรอบปที่ ผานมาวิสาหกิจฯ สามารถเก็บเกี่ยวกาแฟขี้ชะมดไดเพียง 8 วันเทานั้น จึงไมนาแปลกใจวาทำไมราคาของกาแฟขี้ชะมดจึงสูงถึง 20,000 บาท ตอกิโลกรัม ราคาขายตอช็อตอยูที่ 300 บาท ในขณะที่กาแฟโรบัสตา กิโลกรัมละ 600 บาท
ในรอบปีที่ผ่านมาวิสาหกิจำฯ สามารถเก็บเกี่ยวกาแฟขี้ชะมดได้เพียง 8 วันเท่านั้น จำึงไม่น่าแปลกใจำว่าท�าไมราคาของกาแฟขี้ชะมดจำึงสูงถึง 20,000 บาทต่อกิโลกกรัม ราคาขายต่อช็อตอยู่ที่ 300 บาท ในขณะที่กาแฟโรบัสต้ากิโลกรัมละ 600 บาท
กาแฟขี้ชะมดให้รสชาติทำี่นุ่มนวล แตกต่างจากการดื่มกาแฟโรบัสต้า อย่างสิน้ เชิง จากการวิจยั พบว่า ในกระบวนการหมักเมล็ดกาแฟในทำ้องของ ชะมด เมล็ดกาแฟจะมีรอ่ ง น�า้ ย่อยและเอนไซม์สามารถเปลีย่ นโครงสร้าง แป้ง น�้าตาล ทำ�าให้รสชาติกาแฟเปลี่ยนไป ตัวคาเฟอีนจะถูกย่อยให้มี โมเลกุลทำี่เล็กลง ทำ�าให้ร่างกายมนุษย์ดูดไปใช้ได้เยอะขึ้น โรบัสต้า 1 แก้ว กับขี้ชะมด 1 แก้ว ให้ความสดชื่นทำี่ต่างกัน กาแฟขี้ชะมดให้ความ สดชื่นทำี่มากกว่าเพราะเราได้รับคาเฟอีนทำี่เยอะกว่านั่นเอง ส�าหรับผู้ทำี่สนใจอยากจะลิ้มลองกาแฟขี้ชะมด ติดต่อไปได้ทำี่วิสาหกิจ ชุ ม ชนศู น ย์ เ รี ย นรู ้ ข องปรั ช ญาเศรษฐกิ จ พอเพี ย งบ้ า นดิ น แดง โทำร.086-2680192 หรือติดตามความเคลื่อนไหวได้ทำี่ Facebook Page : กาแฟขี้ชะมดล�้าทำับ กระบี่
“ผมจะเก็บกาแฟไดชวงเดือน พฤศจิกายน-มกราคม ชะมดจะเลือกกิน เฉพาะเมล็ด กาแฟสุ ก งอมสี แ ดง มี ก ลิ่ น หอม รสชาติ ดี เท า นั้ น เป น สั ต ว ช า งเลื อ กมาก ถ า กลิ่ น และรสชาติ ไ ม ถู ก ใจก็ ไ ม กิ น เลย เหมื อ น กั บ ว า เขาคั ด เลื อ กกาแฟรสชาติ ดี ม าให เ ราแล ว ตอนเลี้ ย งแรกๆ ผมทดลองแลว ใหกาแฟทุกวันแตเขาไมกินเลยเพราะไมถูกใจรสชาติ จนต อ งยอมมาให อ าหารตามปกติ การเลี้ ย งชะมดก็ ต อ งเรี ย นรู แ ละ ฝ ก สั ง เกตตลอดเวลา ในสวนผมจากกาแฟพั น กว า ต น มี ต น ที่ ช ะมด เลื อ กกิ น ร อ ยกว า ต น เท า นั้ น เอง”
18
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 18-19
BEDO MAGAZINE
19
9/8/2565 BE 16:27
TRAVEL & NATURE
วิจิตรา ศิริเธียรไชย
มาตะคลองประสงค์ เมื่ อ มี ก ว นชวนไปเที่ ย วกระบี่ สิ่ ง แรกที่ นึ ก ถึ ง คื อ การเที่ ย วเกาะพี พี สวรรค์ อี ก แห่ ง ของคนรั ก ทะเล เกาะลันตา เกาะปอดะ ทะเลแหวก และอีกหลากหลายเกาะ ได้ใช้ชีวิตแบบมีสไตล์ริมทะเล ล่องเรือด�าน�้า ดูปะการัง กินอาหารฟวชั่นเกๆ แต่กระบี่ยังมีมุมท่องเที่ยวแบบธรรมชาติสุดๆ ชีวิตแสนจำะเรียบง่าย แบบไม่ ต ้ อ งประดิ ด ประดอยใดๆ ทุ ก สิ่ ง ที่ เ ห็ น ทุ ก สิ่ ง ที่ สั ม ผั ส คื อ วิ ถี ข องคนในชุ ม ชนบ้ า นเกาะกลาง คลองประสงค์ ที่คุณสามารถท�าตัวกลมกลืนเหมือนว่าเป็นหนึ่งในชุมชน
ถ้ า คุ ณ เป็ น สายเขี ย วชอบเทำี่ ย วเชิ ง ชี ว ภาพแนะน� า ว่ า ให้ ไ ปทำี่ บ้ า นเกาะกลาง ต� า บลคลองประสงค์ อ� า เภอเมื อ ง นั่ ง เรื อ หัวโทำงจากฝั่งออกแม่น�้าไปเพียง 5 นาทำีเทำ่านั้น คุณจะได้สัมผัส กับอีกหนึ่งบรรยากาศ อีกหนึ่งวิถีของการทำ่องเทำี่ยว ด้วยศักยภาพ ของทำั้งคนในชุมชนและสถานทำี่ทำ�าให้ BEDO หรือ สพภ. ได้เล็ง เห็นถึงความส�าคัญในการทำี่จะผลักดันให้เป็นสถานทำี่ทำ่องเทำี่ยว เชิ ง ชี ว ภาพ จึ ง ได้ ร ่ ว มสนั บ สนุ น ในการจั ด งาน สั ก หอย ปล่ อ ยปู ดู น กเล เขเรื อ แลหวั น ตก มาตะคลองประสงค์ ขึ้ น เป็ น ครั้ ง แรก โดยมี จุ ด ประสงค์ ใ ห้ ค นในชุ ม ชนสามารถสร้ า งรายได้ จากการทำ่ อ งเทำี่ ย วและร่ ว มกั น พั ฒ นาทำรั พ ยากรชี ว ภาพ ให้ ค งอยู ่ ต ่ อ ไปอย่ า งยั่ ง ยื น
20
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 20-21
ไปเริ่ ม ต้ น ทำริ ป ทำ่ อ งเทำี่ ย วกั น ทำี่ ทำ ่ า เรื อ ขนาบน�้ า หรื อ ทำี่ รู ้ จั ก กั น ดี ใ นชื่ อ ลานปู ด� า ซึ่ ง เป็ น จุ ด ชมวิ ว ทำี่ ส บายตาทำี่ สุ ด ของเมื อ ง กระบี่ อยู่บนฝั่งก็สามารถมองเห็นไปถึงเขาขนาบน�้า ภาพของ ภู เ ขาสองลู ก ทำี่ ตั้ ง เด่ น ขนาบกั บ แม่ น�้ า กระบี่ อ ย่ า งลงตั ว จนกลาย เป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของเมือง และทำี่ลานปูด�ายังมี อนุสาวรีย์ นกออก หรื อ นกอิ น ทำรี ย ์ นกประจ� า ถิ่ น ซึ่ ง สั ต ว์ ทำั้ ง สองชนิ ด นี้ ได้แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ทำางธรรมชาติของเมืองนี้เช่นกัน
ที่นี่เป็นตลาดที่มีแต่ความน่ารัก เห็นถึงความจำริงใจำของผู้คน ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ที่เค้ารู้สึกภูมิใจำ ในบ้านเกิด แม้ว่าชุมชน จำะได้ไม่ได้มีสิ่งอ�านวยความสะดวก เทียบเท่าคนบนฝง แต่ผู้คนที่นี่ยังคง รักษาและสืบทอดเอกลักษณ์ท้องถิ่น ไว้ได้อย่างเหนียวแน่น
ก่อนทำี่จะนั่งเรือหัวโทำงไปเทำี่ยวยังบ้านเกาะกลางขอแวะชมทำัศนียภาพป่าชายเลน ทำี่ อ ยู ่ ใ กล้ เ มื อ งชนิ ด ทำี่ เ รี ย กว่ า เป็ น บ้ า นหลั ง เดี ย วกั น เรามาแวะกั น ทำี่ ส วนป่ า ประชารั ฐ พื้ น ทำี่ ชุ ่ ม น�้ า โลกทำี่ มี ทำ างปู น ซี เ มนต์ ใ ห้ เ ดิ น ลั ด เลาะชมธรรมชาติ เหมื อ นหลุ ด เข้ า ไปอยู ่ ใ นอี ก มิ ติ ห นึ่ ง ทำี่ นี่ มี อ ากาศสดชื่ น มากๆ เดิ น แล้ ว รู ้ สึ ก สบายใจ สบายตา เพราะพื้ น ทำี่ เ ต็ ม ไปด้ ว ยพื ช พรรณไม้ ส� า คั ญ ของป่ า ชายเลน อาทำิ เ ช่ น โกงกาง แสม ล� า พู ล� า แพน ตะบั น ตะบู น และอื่ น ๆ อี ก มากมาย เทำี่ ย วบนฝั ่ ง แล้ ว ก็ ไ ด้ เ วลาลงเรื อ ไปชมความงามของเขาขนาบน�้ า แบบใกล้ ชดิ ติดขอบเรือกันก่อน ภาพของภูเขาหินปูนสองลูกความสูงประมาณ 100 เมตร นั ก ทำ่ อ งเทำี่ ย วสามารถจอดแวะเดิ น เทำี่ ย วชมโถงถ�้ า ซึ่ ง มี หิ น งอกหิ น ย้ อ ย สวยงาม หรื อ เลื อ กทำี่ จ ะพายเรื อ แคนู ส� า รวจธรรมชาติ ข องป่ า ชายเลนรอบๆ ภู เ ขาก็ เ ป็ น อี ก หนึ่ ง กิ จ กรรมยอดฮิ ต แต่ ด ้ ว ยเวลาอั น จ� า กั ด เราและก๊ ว นจึ ง ได้ แต่ สั ม ผั ส กั บ ความงามแบบฉั บ ไว ก่ อ นทำี่ จ ะหั น หั ว เรื อ เพื่ อ มุ ่ ง หน้ า ไปยั ง บ้ า น เกาะกลางซึ่ ง ใช้ เ วลาไม่ น านก็ ม าถึ ง ยั ง ทำ่ า ของร้ า นอาหาร กระชั ง ขนาบน�้ า วิวซีฟู้ด ทำี่สามารถฝากทำ้องไว้ทำี่ร้า นดังนี้ได้เลยเพราะมีอาหารทำะเลแบบสดๆ เพิ่ ง ขึ้ น จากระชั ง มาเสิ ร ์ ฟ ลงจานให้ คุ ณ ได้ อิ่ ม อร่ อ ย
BEDO MAGAZINE
21
9/8/2565 BE 16:27
ชุ ม ชนบ้ า นเกาะกลาง คลองประสงค์ ประชากรส่ ว นใหญ่ เ ป็ น ชาวมุ ส ลิ ม ทำี่ ยั ง คงวิ ถี แ บบดั้ ง เดิ ม อาชี พ หลั ก คื อ การทำ� า ประมง บางส่วนทำ�าเกษตรกรรมปลูกข้าวสังข์หยด ข้าวนาปีทำี่ปลูกได้ปีละครั้ง เทำ่ า นั้ น เป็ น ข้ า วอิ น ทำรี ย ์ ทำี่ ใ ห้ คุ ณ ค่ า ทำางอาหารสู ง ด้ ว ยสภาพ ภูมิประเทำศทำี่โอบล้อมไปด้วยแม่น�้าและป่าชายเลน ทำี่นี่จึงมีลักษณะ เหมื อ นเกาะ จะเดิ น ทำางข้ า มถิ่ น ก็ ต ้ อ งอาศั ย เรื อ หั ว โทำงเป็ น หลั ก แต่ ห ากอยู ่ ใ นชุ ม ชนทำุ ก บ้ า นแทำบจะมี ม อเตอร์ ไ ซค์ ห รื อ จั ก รยาน เป็ น เครื่ อ งทำุ ่ น แรงเพราะถนนหนทำางค่ อ นข้ า งแคบ จึ ง แทำบจะ ไม่ เ ห็ น รถยนต์ เ ลยสั ก คั น บนเกาะ และการเทำี่ยวของเราครั้ง นี้ก็ต้อ ง อาศั ย มอเตอร์ ไ ซค์ พ ่ ว งข้ า ง ขั บ ซิ่ ง แวะชมทำุ ก ทำี่ ทำี่ น ่ า สนใจ
22
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 22-23
หนึ่ ง ในจุ ด หมายคื อ ตลาดปั น รั ก ษ์ มิ นิ ในงาน สั ก หอย ปล่ อ ยปู ดู น กเล เขเรื อ แลหวั น ตก มาตะคลองประสงค์ ทำี่ ค นในชุ ม ชน ร่ ว มแรงร่ ว มใจกั น จั ด ขึ้ น มาเพื่ อ ให้ เ ป็ น ทำี่ แ ลกเปลี่ ย นซื้ อ ขายผลิ ต ภั ณ ฑ์ ใ นชุ ม ชน มี ทำั้ ง ของกิ น และของใช้ โดยเฉพาะผ้ า ปาเต๊ ะ และผ้ า มั ด ย้ อ ม ซึ่ ง เป็ น ผ้ า พื้ น เมื อ งทำี่ มี ล วดลายสวยงามเป็ น เอกลั ก ษณ์ ข องคนในพื้ น ทำี่ ภ าคใต้ ทำี่ ยั ง คงมี ค นกลุ ่ ม หนึ่ ง ช่ ว ยกั น อนุ รั ก ษ์ ไ ว้ ไ ม่ ใ ห้ ห ายไปกั บ แฟชั่ น การแต่ ง กายสมั ย ใหม่ บางกลุ ่ ม ก็ ทำ� า เรื อ หั ว โทำงย่ อ ขนาดให้ นั ก ทำ่ อ งเทำี่ ย วได้ ซื้ อ ติ ด มื อ กลั บ ไป เป็ น ทำี่ ร ะลึ ก จนกลายเป็ น สิ น ค้ า OTOP ของจั ง หวั ด กระบี่ ทำี่ นี่ เ ป็ น ตลาดทำี่ มี แ ต่ ค วามน่ า รั ก เห็ น ถึ ง ความจริ ง ใจของผู ้ ค น ทำั้ ง เด็ ก และผู ้ ใ หญ่ ทำี่ เ ค้ า รู ้ สึ ก ภู มิ ใ จในบ้ า นเกิ ด แม้ ว ่ า ชุ ม ชนจะไม่ ไ ด้ มี สิ่ ง อ� า นวยความสะดวกเทำี ย บเทำ่ า คนบนฝั ่ ง แต่ ผู ้ ค นทำี่ นี่ ยั ง คงรั ก ษา และสื บ ทำอดเอกลั ก ษณ์ ทำ ้ อ งถิ่ น ไว้ ไ ด้ อ ย่ า งเหนี ย วแน่ น เราเห็ น รอยยิ้ ม ทำี่ เ ปี ่ ย มไปด้ ว ยความสุ ข แม้ จ ะอยู ่ ไ กลแต่ ก็ เ หมื อ นใกล้ ถ้ า มี ใ จและเข้ า ใจในวิ ถี ข องตน
BEDO MAGAZINE
23
9/8/2565 BE 16:27
NEW PRODUCTS
วิจิตรา ศิริเธียรไชย
ปวีณ สมบูรณ์
วิสาหกิจำชุมชนตาลโตนด โหนด นา เล
วิสาหกิจำชุมชนข้าวอินทรียบ ์ า้ นสวายสอ
สบู่เหลว ขวดละ 99 บาท
ข้าวทับทิมชุมแพร ถุงละ 90 บาท (หนึ่งกิโลกรัม)
ข้าวหอมมะลิขัดขาว ถุงละ 40 บาท (ครี่งกิโลกรัม)
น�้าตาลโตนดแว่น ถุงละ 100 บาท ข้าวหอมมะลินิล ถุงละ 90 บาท (หนึ่งกิโลกรัม) น�้าตาลโตนดผง ขวดละ 80 บาท
สบู่ก้อน ก้อนละ 100 บาท
น�้าตาลโตนดผง ถุงละ 200 บาท
ตาลโตนด ทรั พ ยากรชี ว ภาพที่ ถู ก นํ า มาแปรรู ป เป น นํ้ า ตาลโตนด ที่ใหความหวานนอยแตใหความหอมมากกวานํ้าตาลทราย เอาใจคน รักสุขภาพ และเนื้อสุกสีเหลืองของตาลโตนดยังพบสารสําคัญที่มีฤทธิ์ ในการยับยัง ้ แบคทีเรียทีท ่ ําใหเกิดผิวอักเสบจึงเกิดการแปรรูปเปนสบูก อ น และสบูเหลวจากตาลโตนด
24
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 24-25
วิสาหกิจชุมชนตาลโตนด ตําบลทาหิน อําเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา โทร.0812757156
ข้าวกล้องหอมมะลิ ถุงละ 40 บาท (ครึ่งกิโลกรัม)
บานสวายสอ หนึ่งในดินแดนที่มีการปลูกขาวพันธุดีของจังหวัดบุรีรัมย ดวย กระบวนการปลูกแบบอินทรียใ หความปลอดภัยอบอุน ใจในทุกมือ ้ อาหาร ขาวหอม อรอย เหนียวนุมนารับประทาน ผลิตเปนขาวคุณภาพตรานกกระเรียน มีทั้งขาว หอมมะลิแดง ขาวหอมมะลินิลสุรินทร ขาวหอมมะลิอินทรีย ขาวทุกสายพันธุ ที่ปลูกลวนมีสารตานอนุมูลอิสระในเมล็ดปริมาณสูง
วิสาหกิจชุมชนขาวอินทรีย บานสวายสอ ตําบลสะแกโพรง อําเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย โทร.0854193649, 0854943250
BEDO MAGAZINE
25
9/8/2565 BE 16:27
CAFE ECO
วิจิตรา ศิริเธียรไชย
ปวีณ สมบูรณ์
ERABICA COFFEE
LEMON ME FARM
ไปเที่ ย วสวนมะนาวกั น ไอ้ เ ราก็ ร ้ อ งยี้ สวนมะนาวจะมี อ ะไร น่่ า เที่่�ยวคะคุุ ณ นางบอกไปก่่ อ นๆ เดี๋๋� ย วรู้้�เอง ใจอ่่ อ นเดิิ น ตาม เพื่่�อสาวมาง่่ายๆ ล้้อหมุุนจากใจกลางกรุุงไม่่ถึึงชั่่�วโมงก็็มาถึึงจุุด หมายย่่ า นพุุ ท ธมณฑล นครปฐม ป้้ า ย Lemon Me Farm & Café บ่่งบอกอารมณ์์ชิิคๆ ขึ้้�นมาทัันทีี พอได้้ก้ ้าวเข้้ามาสู่่�ภายใน ความคิิ ด ของสวนมะนาวที่่�วาดไว้้ ก็็ เ ปลี่่�ยนไปทัั น ทีี นี่่�มัั น ฟาร์์ ม ญี่่�ปุ๊๊� น ญี่่�ปุ่่�นค่่ ะ คุุ ณ ขา ที่ ม าของคาเฟ่ กิ๊ บ เก๋ แ ห่ ง นี้ เ ริ่ ม ต้ น จากการเป็ น สวนมะนาว ปลูู ก มะนาวและแปรรูู ป เป็็ น น้้ ำ มะนาวพร้้ อ มดื่่�มและน้้ ำ มะนาว แช่่แข็็งส่่งขาย พร้้อมกัับขายต้้นมะนาวไปด้้วย แต่่เจ้้าของสวน แห่่งนี้้�ไม่่ใช่่เกษตรกรธรรมดา เขาผสานความรู้้�และความมุ่่�งมั่่�น ในการที่่�จะต่่ อ ยอดสวนมะนาวไปสู่่�ธุุ ร กิิ จ สิิ น ค้้ า เกี่่�ยวกัั บ มะนาว ทุุกชนิิดเพื่่�อการส่่งออกและสิ่่�งหนึ่่�งที่่�จะทำให้้ลููกค้้าจดจำสิินค้้า ได้้ ก็็ คืื อ “สถานที่่�” ไอเดีี ย ในการทำคาเฟ่่ ใ นสวนมะนาวก็็ เ กิิ ด เป็็น เลม่่อน มีี ฟาร์์ม แอนด์์ คาเฟ่่ จนเป็็นที่่�รู้้�จัักและกลายเป็็น จุุ ด เช็็ ค อิิ น เรีี ย กลูู ก ค้้ า ได้้ ทั้้� งคนเมืื อ งและคนในละแวกใกล้้ เ คีี ย ง เลม่ อ น มี ฟาร์ ม แอนด์ คาเฟ่ ดี ไ ซน์ เ น้ น ความมิ นิ ม อลเลื อ ก ใช้สีขาวและสีไม้อ่อนให้อาคารทรงหน้าจั่วนี้ดูเรียบง่าย สะอาด 26
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 26-27
จิบกาแฟในฟาร์มญี่ปุ่น
และน่ า นั่ ง ตามเทรนด์ ข องคาเฟ่ ยุ ค นี้ โดยมี ซุ ้ ม หน้ า จั่ ว ด้ า นหน้ า เป็นสิ่งดึงดูดก่อนจะเข้าสู่ตัวร้าน พื้นที่ด้านหน้าปลูกเป็นแปลง ดอกไม้ ห ลากหลายสายพั น ธุ ์ จั ด สวนสไตล์ ญี่ ปุ ่ น ให้ เ ป็ น จุ ด ถ่ า ย ภาพแบบชิวๆ ก่อนที่จะเข้าไปนั่งจิบกาแฟและเครื่องดื่มในร้าน โดยมี ฉ ากด้ า นหลั ง เป็ น สวนเลม่ อ นขนาดใหญ่ มาแล้ ว ไม่ สั่ ง เมนู ซิ ก เนเจอร์ ก็ เ หมื อ นมาไม่ ถึ ง ถิ่ น ฟาร์ ม เลม่ อ น มื้ อ เช้ า อย่ า งนี้ เ ริ่ ม ต้ น ด้ ว ยคาปู ชิ โ น่ ร ้ อ นสั ก แก้ ว เติ ม ความหวาน และความเปรี้ ย วนิ ด ๆ ด้ว ยเมอแรงค์เ ลม่อ นทาร์ต หน้า ตาและ สีสันละมุนสวยงามจนทำ�ำให้เราต้องสั่ง ได้ลิ้มลองแล้วก็ไม่ทำ�ำให้ ผิดหวัง ความหวานและรสเปรี้ยวของเล่ม่อนชัดเจนเต็มปากเต็มคำ�ำ ดี จ ริ ง ๆ ตามด้ ว ยเมนู เลม่ อ น ชี ส เค้ ก เลิ ฟ เวอร์ ที่ ใ ห้ ร สชาติ กลมกล่อ มถูกปากสาวกชีสเค้กอย่างแน่นอน
Lemom Me Farm & Café
3004 ต.คลองโยง อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม 73170 โทร.0830728285 เวลาบริการ : 9.00-18.00 น.
กาแฟน่าน กาแฟดี
มาเที่ยวเมืองน่าน เนิบ เนิบ ไม่มีใครไม่รู้จักร้านกาแฟ เอราบิก้า คอฟฟี่ Erabica Coffee ร้านกาแฟฮอตฮิตที่สุดของเมืองน่าน ที่ สายคาเฟ่ต้องมาเช็คอิน ดีงามทั้งกาแฟและสถานที่ อาคารหลัง ใหญ่ สู ง 3 ชั้ น สี เ หลื อ งอ่ อ นตั ด กั บ สี เ ขี ย วสไตล์ โ คโรเนี ย ล ที่ ไ ด้ แรงบั น ดาลใจมาจากเมื อ งหลวงพระบาง มี ก ลิ่ น อายความเป็ น European Style ผสมผสานเข้ า กั บ เฟอร์ นิ เ จอร์ สุ ด คลาสสิ ค เหมือนได้ย้อนกลับไปสู่ยุควิคตอเรียน ชั้นล่างเป็นโซนของกาแฟ อาหาร และเครื่องดื่ม ส่วนชั้น 2 เป็นที่จัดแสดงงานศิลปะที่เปิด โอกาสให้กับศิลปินที่ต้องการพื้นที่ของโลกศิลปะ ส่วนด้านหน้าสุด เป็นพื้นที่พิพิธภัณฑ์ที่เล่าประวัติของในหลวงรัชกาลที่ 9 กับกาแฟ พร้อมทั้งบอกเล่าเรื่องราวความเป็นมาของกาแฟในจังหวัดน่าน
กาแฟที่่�ปลููกในระดัับความสููง 1,400 เมตรขึ้้�นไปเพื่่�อให้้ได้้กาแฟ ที่่�มีีคุุณภาพดีีที่่�สุุด และคััดเฉพาะเมล็็ดเชอร์์รี่่�กาแฟที่่�สมบููรณ์์ที่่�สุุด เท่่านั้้�น และนำมาแปรรููปอย่่างพิิถีีพิิถััน ผ่่านกระบวนการผลิิตที่่� ได้้มาตรฐานสู่่�การเป็็นกาแฟที่่�มีีคุุณสมบััติิพิิเศษ มีีรสชาติิที่่�ดีีเป็็น เอกลัักษณ์์ของ Erabica โดยเฉพาะ มาเยืือนถึึงถิ่่�นกาแฟดีี ต้้อง ทำความรู้้�จัักกัับ Original Erabica Signature เมนููซิิกเนเจอร์์คััด สรรสุุดพิิเศษจากทางร้้าน เสิิร์ฟ์ มาในแก้้วมาร์์ตินี่่�ที่่�มี ิ คี วามกลมกล่่อม ระหว่่างอาราบิิก้้าคั่่�วเข้้มและน้้ำมะไฟจีีนที่่�คั้้�นจากผลมะไฟจีีนแห้้ง ผลไม้้พื้้�นถิ่่�นของเมืืองน่่าน ที่่�บาริิสต้้าจะทำการเสิิร์์ฟด้้วยเทคนิิค พิิเศษให้้มองกัันเพลิินๆ เจริิญในรสชาติิอย่่างแท้้จริิง ตามมาด้้วย เมนูู ฮอลแลนด์์ แพนเค้้ก สููตรสั่่�งตรงมาจากประเทศฮอลแลนด์์ที่่� เน้้นความสด ทำใหม่่แบบจานต่่อจาน เมนููนี้้�ได้้สััมผััสที่่�แปลกใหม่่ “เราตั้งใจทำ�ำร้านนี้ขึ้นมาด้วยความรักที่ต้องการทำ�ำอะไรสักอย่าง ในรสชาติิกาแฟที่่�ราดลงบนเนื้้�อเค้้กนุ่่�ม ละมุุนลิ้้�น เข้้ากัันดีีสุุดๆ เพื่อในหลวงรัชกาลที่ 9 และอยากทำ�ำอะไรให้กับเมืองน่าน บ้าน ใหม่ที่เราหลงรักและพร้อมประกาศให้โลกรู้ว่าเมืองไทยมีของดี ทริปการท่องเที่ยวเมืองน่านของคุณในครั้งหน้า อย่าลืมมาเปิด ไม่แพ้ใคร เพื่อเป็นการสร้างมูลค่าให้กับกาแฟน่าน เราเลือกเริ่ม ประสบการณ์กาแฟน่าน กาแฟดี ที่ Erabica Coffee แล้วคุณ ต้นจากจุดเล็กๆ เพียงจุดเดียวก่อนตามกำ�ำลังที่มี นั่นก็คือกาแฟ จะหลงรักเหมือนกับเรา ที่ดอยสวนยาหลวง โดยเลือกแต่กาแฟคุณภาพดีที่สุด ซึ่งเราเอง ก็ศึกษาและเรียนรู้ทุกกระบวนการของการผลิตกาแฟอย่างตั้งใจ และจริงจัง โดยมุ่งหวังที่จะพัฒนากาแฟของเราให้เป็นกาแฟที่ คนทั่วไปต้องกล่าวถึงในคุณภาพและเป็นที่ยอมรับในระดับสากล” Erabica Coffee : คุุณต้้อย เอกวริิษฐ์์ อริิยฉััตรเวคิิน เจ้้าของร้้านกล่่าวอย่่างภาค ภููมิิใจ และกาแฟคุุณภาพดีีที่่�สุุดที่่�คุุณต้้อยกล่่าวถึึงคืือ คััดเฉพาะ
36/1 ถนนรังสีเกษม ตำ�ำบลในเวียง อำ�ำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน โทร.0625599044 เวลาบริการ : 7.00-17.00 น.
BEDO MAGAZINE
27
9/8/2565 BE 16:27
MENU TODAY
เชฟเทเบิ้ล
ปวีณ สมบูรณ์
ดอกขจำร หมี่กรอบขจาย
5.ว่านรวยไม่เลิก
2.ต้นโปยเซียน
6.ว่านเศรษฐีเรือนใน
3.ต้นนางกวัก
7.ลิ้นมังกรแคระ
4.ต้นกวนอิม
8.กระบองเพชร
เซียน 8 องค์ มารวมกันอยู่ทำี่ชื่อต้นไม้ ต้ น นี้ หมั่ น รดน�้ า ดู แ ลให้ ดี ห ากวั น ไหนออกดอกเรี ย งกั น สวยงามครบ 8 ดอกเมื่อไหร่ แสดงว่าโชคลาภก�าลัง จะมาเยือน
วิธีทํา 1. นำหมี่เหลืองเลือกแบบเส้นแบนไปทำอดในน้ำมันร้อนๆ พอเหลืองได้ทำ่ีตักขึ้นสะเด็ดน�้ามัน พักไว้ในจาน 2. ต้มน้ำพอเดือด ใส่ดอกขจรทำีล่ า้ งสะอาดแล้วลงไป จากนัน้ ตักขึ้นแช่ในน�้าเย็นเพื่อให้ดอกคงความสด สีสันสวยงาม 3. ทำำน้ำยำ ด้วยการใส่น้ำปลา มะนาว น้ำตาลทำราย คลุก เคล้ า ให้ เ ข้ า กั น ชิ ม รสตามชอบ จากนั้ น ใส่ เ ครื่ อ งเคี ย ง หมูสับลวก มะเขือเทำศราชินี หอมแดง พริกขี้หนู พริก หวาน แครอทำ เพิ่มสีสันให้น�้าย�าดูน่ารับประทำานยิ่งขึ้น 4. วางดอกขจรบนเส้นหมี่ทำอดกรอบ ราดน้ำยำให้ทำั่วจาน
BEDO magazine_3-30.indd 28-29
1.ต้นวาสนา
ต้ น ไม้ ต ามความเชื่ อ ของจี น แค่ ชื่ อ ก็ บ ่ ง บอกว่ า ปลู ก แล้ ว คุ ณ จะมี ว าสนา ทำ� า อะไรก็ ดี ไ ปหมด และถ้ า ใครปลู ก แล้ ว ออกดอกสวยงาม เตรี ย มรอรั บ เรื่องดีๆ ได้เลย
เมนู ทำ านเล่ น จานนี้ หมี่ เ หลื อ งทำอดกรอบ ออนทำอปด้วยดอกขจรลวก ตามด้วยน�า้ ย�าสูตร แซ่บแบบไทำยๆ เข้ากันแบบคาดไม่ถึง
BEDO MAGAZINE
แม่มด
ส�าหรับใครที่เป็นสายเขียว ชื่นชอบการปลูกต้นไม้เป็นชีวิตจำิตใจำ และในขณะเดียวกันก็เป็นสายมูเตลู Mutelu ที่ ต ้ อ งมี สิ่ ง ยึ ด เหนี่ ย วจำิ ต ใจำที่ ท� า ให้ รู ้ สึ ก มี พ ลั ง ในการต่ อ สู ้ กั บ ชี วิ ต เรื่ อ งนี้ คุ ณ ไม่ ค วรพลาด เพราะเรามีต้นไม้สายมูมาแนะน�า นอกจำากจำะปลูกแล้วสวยเขียวสบายตายังส่งพลังบวกทางด้านจำิตใจำ อีกด้วยนะ
เมนูวันนี้มายกระดับผักพื้นบ้านให้สามารถ ขึ้นโต๊ะอาหารได้แบบเพิ่มมูลค่า ดอกขจร ทำี่ น อกจากจะให้ ด อกหอมแล้ ว ยั ง สามารถ น� า มาปรุ ง เป็ น อาหารได้ ห ลากหลายเมนู ทำอด ผัด แกง ต้ม ย�า ทำ�าได้แบบไม่ซ�้าวัน แต่ละเมนูให้ประโยชน์ ด้วยสรรพคุณของ ดอกขจรทำี่ช่วยในเรื่องของการขับถ่ายได้ดี มีไฟเบอร์เยอะ เหมาะส�าหรับสาวๆ เพราะ ช่วยบ�ารุงฮอร์โมนสตรี ช่วยขับโลหิต บ�ารุง ตับ ไต มากไปกว่านั้นช่วยถอนพิษเบื่อเมา และแก้อาการวิงเวียนได้ดีอีกด้วย
28
MUTELU
นิยมปลูกกันไว้หน้าบ้านเสมือนมีนาง กวั ก คอยกวั ก เงิ น กวั ก ทำองเข้ า บ้ า น อย่า งไม่ข าดสาย เหมาะมากส�า หรับ คนทำี่ทำ�าการค้า ช่วยเรียกทำรัพย์ได้ดีนัก
เป็ น ไม้ ก อทำี่ เ ลี้ ย งง่ า ย ตายยาก คน นิยมปลูกกันมากโดยเฉพาะพี่น้องชาว ไทำยเชื้อสายจีนทำี่นับถือเจ้าแม่กวนอิม เพราะมีความเชื่อว่าปลูกแล้วจะทำ�าให้ ชีวิตมั่งคั่ง ร�่า รวย
เป็ น พั น ธุ ์ ไ ม้ อ วบน�้ า ทำี่ เ ลี้ ย งง่ า ย ไม่ ต ้ อ ง ประคบประหงมกันมาก เขาดูแลตัวเอง ได้ดี ถ้าปลูกแล้วออกดอกเมื่อไหร่แสดง ว่าเจ้าของก�าลังจะมีโชค รับทำรัพย์แบบ รวยไม่เลิก มีลักษณะเป็นใบพุ่มสีเขียวเข้มตรงกลาง เป็นสีขาว เปรียบเสมือนเศรษฐีทำี่สง่างาม มีบริวารอยู่รอบเรือน นอกจากจะปลูก เพื่ อ ความสวยงามเป็ น ศรี แ ก่ บ ้ า นแล้ ว ต้ น ไม้ ต ้ น นี้ ยั ง ช่ ว ยเสริ ม ดวงเรื่ อ งการ เงินอีกด้วย ขนาดลำต้นเล็กกะทำัดรัดไม่เปลืองพื้นทำี่ เชื่อว่าปลูกเจ้าต้นนี้แล้วจะช่วยปัดเป่า สิ่งแย่ๆออกไปจากบ้าน ทำี่แน่ๆคือช่วย ฟอกอากาศอย่ า งน้ อ ยก็ ปั ด เป่ า อากาศ ไม่ดีออกไปได้แล้วหนึ่งอย่าง ติ ด อั น ดั บ ต้ น ไม้ ย อดนิ ย มทำี่ ค นฮิ ต ปลู ก จนกลายเป็ น กระแสไปแล้ ว แต่ โ ดย ความเชื่อการปลูกกระบองเพชรจะช่วย ทำ� า ให้ ค นในบ้ า นมี ค วามเจริ ญ ก้ า วหน้ า ในหน้าทำี่การงาน
BEDO MAGAZINE
29
9/8/2565 BE 16:27
BULLETIN
BEDO จัดกิจกรรม “15ปี BEDO ตำ�ำรับเศรษฐกิจชีวภาพชุมชน”
วัันที่่� 19 กรกฎาคม 2565 นายวราวุุธ ศิิลปอาชา รััฐมนตรีีว่่าการ กระทรวงทรััพยากรธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ให้้เกีียรติิเป็็นประธาน เปิิดงาน “ชุุมชนไม้้มีีค่่า-ป่่าครอบครััว2565” ภายใต้้แนวคิิด “15 ปีี BEDO ตำรัับเศรษฐกิิจชีีวภาพชุุมชน” โดยมีีนางสุุวรรณา เตีียรถ์์สุุวรรณ ผู้้�อำนวยการ BEDO พร้้อมด้้วยคณะผู้้�บริิหารและเจ้้าหน้้าที่่� ได้้ให้้การ ต้้อนรัับท่่านรััฐมนตรีีฯ พร้้อมคณะทำงาน โดยในงานยัังมีี ดร.วิิจารย์์ สิิมาฉายา ประธานคณะกรรมการ BEDO และคณะกรรมการ BEDO เข้้าร่่วมงาน ณ ลานอเนกประสงค์์ ชั้้�น 2 อาคารรััฐประศาสนภัักดีี ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ ถนนแจ้งวัฒนะ กรุงเทพฯ
สพภ.จัดงานวันคล้ายวันสถาปนา สำ�ำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน) ครบรอบ 15 ปี
วั น ที่ 12 กรกฎาคม 2565 สำ� ำ นั ก งานพั ฒ นาเศรษฐกิ จ จากฐานชี ว ภาพ (องค์การมหาชน) หรือ สพภ. จัดงานวันคล้ายวันสถาปนา ครบรอบ 15 ปี โดยมี น างสุ ว รรณา เตี ย รถ์ สุ ว รรณ ผู ้ อำ� ำ นวยการ สพภ. พร้ อ มด้ ว ย ดร.ธนิ ต ชั ง ถาวร รองผู ้ อำ� ำ นวยการ สพภ. นำ� ำ คณะผู ้ บ ริ ห าร เข้ า ร่ ว ม สั ก การะองค์ ท ้ า วมหาพรหม เพื่ อ ความเป็ น สิ ริ ม งคล ณ บริ เ วณศาล พระพรหม ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ แจ้งวัฒนะ กรุงเทพฯ
30
BEDO MAGAZINE
BEDO magazine_3-30.indd 30
9/8/2565 BE 16:27