Luik 1: Het feodalisme
In de nacht van 4 augustus 1789 komt de Franse Assemblée nati onale in crisisberaad bijeen. Na de bestorming van de Bastille op 14 juli zijn overal in Frankrijk onlusten uitgebroken. Boeren vergrijpen zich aan de eigendommen van hun leenheren, de Kerk en de koninklijke domeinen. De geest van de Revolutie is uit de fles. De Assemblée was al bezig met de voorbereidingen voor de Déclaration des droits de l’homme et du citoyen, het filosofische hoogtepunt van de Revolutie. Maar het haastwerk dat de Revolutionaire parlementariërs deze nacht onder druk van de onlusten voortbrengen, is misschien wel net zo belangrijk. Zij nemen het Décret relatif à l’abolition des privilèges aan, het ‘decreet met betrekking tot de afschaffing van de privileges’. Artikel 1 verklaart ferm: ‘L’Assemblée nationale détruit entièrement le régime féodal’: de Nationale Vergadering vernietigt in zijn totaliteit het feodale systeem.7 Marxistische historici hebben deze gebeurtenis geïnterpreteerd als de machtsgreep van de bourgeoisie tegenover de tot dan toe dominante adel. In zijn recente boek The Great Demar cation zet de Amerikaanse historicus Rafe Blaufarb zich tegen deze interpretatie af.8 Hij begrijpt het Decreet van 4 augustus als een constitutionele omwenteling. In de decennia voorafgaand aan de revolutie was er een debat onder juristen geweest over de vermenging van private eigendom en publieke macht. Met het decreet maakte de Assemblée in één klap een einde aan dat debat. Voortaan zou er een heldere scheidslijn lopen tussen private eigendom en publieke macht, tussen ‘property’ en ‘power’. Blaufarb legt uit dat de Revolutionairen een dubbele feodale knoop probeerden te ontwarren. Enerzijds was private
11
