ในเมืองที่ทุกอย่างเร่งรีบและรวดเร็วและเวลามีค่ากว่าทองคำ� กลับยังหลงเหลือ พาหนะที่เชื่องช้าเช่นนี้ได้ มันกลายเป็นดังลานพักสำ�หรับการเฝ้ามองผู้คนที่แลดูมีชีวิต จริงๆ มากกว่าในอาคารระฟ้ารอบๆ นักธุรกิจหนุ่มผู้หนึ่งเดินออกจากตลาดหุ้น ฮั่งเส็ง ปลดปมเนคไท และทิ้งตัวลงพิงผนังไม้ที่พลิกไปมาได้อย่างหมดแรง หญิงสาว ผู้มีใบหน้าคล้ายนางแบบที่ผ่านการ Cast งานจนระโหยโรยแรง วางกระเป๋าหลุยส์ วิตตอง ไว้ข้างตัวและจ้องมองเวิ้งหน้าข้างหน้าอย่างไม่มีจุดหมาย อาม่าวัยเกินเกษียณ จูงมือหลานชายพร้อมกระเป๋าคิตตี้ตระเวณหามุมสงบ เรือจ้างที่มีราคาตั๋วเพียง ห้าสิบเซนต์ในยามนั้นให้ความรู้สึกไม่ต่างจากเรือเมล์ในนวนิยายเรื่องเอกของ มรว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ที่บรรจุความหลากหลายของผู้คนไว้ หลายชีวิตคือชื่อ นวนิยายเรื่องนั้น การคงอยู่ของพาหนะพ้นยุคอาจไม่ใช่เรื่องแปลกของคนที่นี่ บนฝั่งฮ่องกง รถรางโบราณยังคงทำ�หน้าที่ซื่อสัตย์ของมัน มันวิ่งไปมาเหมือนดังภาพประกอบ ภาพยนตร์สีตุ่น เสียงระฆังจะดังมาแต่ไกลก่อนเข้าเทียบป้าย ค่าโดยสารห้าสิบเซนต์ อีกเช่นกัน หย่อนมันลงในกล่องข้างคนขับแล้วเราจะได้เดินทางสู่อดีตกาล หากเราจะ มองว่า ประเทศไทยเป็นศูนย์รวมแห่งวัฒนธรรมอุษาคเนย์ เป็นศูนย์กลางแห่งอาหาร อันหลากหลายของเอเชีย และยังเป็นจุดตัดระหว่างวัฒนธรรม จีนและอินเดีย ฮ่องกง ก็คือศูนย์รวมแห่งวัฒนธรรมจีนโพ้นทะเล หรือที่เราเรียกว่า นานยาง เป็นศูนย์กลาง แห่งอาหารจีนและเป็นจุดตัดระหว่างวัฒนธรรม จีนและอังกฤษ ในช่วงเวลาที่ญี่ปุ่น ยึดครองประเทศจีนโดยเฉพาะเซี่ยงไฮ้ เหล่าผู้มีอันจะกินและผู้ทรงอิทธิพลทั้งหลาย ล้วนล่าถอยสู่ฮ่องกง และเมื่อญี่ปุ่นเข้ายึดฮ่องกงอีกรอบในช่วงสงครามเอเชียบูรพา ผู้คนเหล่านี้ก็โยกย้ายสู่มาเก๊าที่ปลอดสงคราม (และนั่นทำ�ให้มาเก๊าสะสมและ ประกาศตนผ่านทุนจากบ่อนและสิ่งผิดกฏหมายต่างๆ ในเวลาต่อมา) หลังสงครามสงบฮ่องกงกลับมาคึกคักอีกครั้ง ก่อนจะพบกับความไม่แน่นอน ผ่านการปกครองระบอบใหม่ที่มีเสียงเรียกน่ากลัวว่าคอมมิวนิสต์ การหลบหนีออก นอกประเทศเกิดขึ้นอีกครั้งก่อนปี 1997 ที่ฮ่องกงจะผลัดจากอ้อมอกของอังกฤษสู่จีน ครานี้พวกเขาเดินทางไปไกลถึง แคนาดาและสหรัฐอเมริกา ก่อนจะพบว่าไม่มีความ น่ากลัวดังที่คาด นโยบายหนึ่งประเทศสองระบอบจากมันสมองของ เติ้ง เสี่ยว ผิง ทำ�ให้ทุกอย่างกลับสู่ปกติในเวลารวดเร็ว ทว่าการโยกย้ายอย่างไม่หยุดยั้งนั้นทำ�ให้ คนฮ่องกงมีเครือข่ายความสัมพันธ์ที่กว้างไกลและซับซ้อนกับชาวจีนทั่วโลกติดตามมา เวลาไม่กี่สิบปี อาจเปลี่ยนแปลงอะไรได้มากแต่คงไม่มากเท่าฮ่องกง ประธาน เหมา เจ๋อ ตุง ที่เคยเป็นดังปีศาจร้ายที่หลอกหลอนทุนนิยมสำ�หรับคนรุ่นก่อน ในวันนี้ได้กลายเป็นดังพระเจ้าแห่งโลกทุนนิยมสำ�หรับคนปัจจุบัน แกลเลอรี่ไฮเอนด์ แถบ จิม ซา จุ่ย อวดรูปปั้นของเหมาในปีกของนางฟ้า ภาพวาดของเหมาเป็นฉาก
หลังนานาให้กับองค์ประกอบอื่น เหมาในทุกอิริยาบทถูกทำ�ซ้ำ�และผลิตใหม่โดยเหล่า ศิลปินจีนค่าตัวแพงเหล่านั้น นี่เป็นการลอกคราบอันเจ็บแสบและนึกไม่ถึง โปสเตอร์ ติดฝาผนังตลอดแนวสถานีรถไฟเซนทรัลนำ�เสนอรายการคอนเสิร์ตของศิลปินชั้นนำ� ทั่วโลกแทนอุปรากรจีน รายการแสดงที่ศูนย์วัฒนธรรมแห่งชาติริมทะเลอัดแน่นด้วย โปรแกรมชั้นนำ�ไม่ต่างจาก Royal Albert Hall ริมแม่น้ำ�เทมส์กลางกรุงลอนดอน ร้าน Mac Store ในอาคาร IFC หรือ International Finance Centre มีคนเดิน เข้าเลือกหาไอโฟน รุ่นใหม่ราวแจกฟรี ลูกคิดไม่มีให้เห็นอีกต่อไปตามร้านชั้นนำ�เว้นแต่ ในร้านขายของเก่า โทรทัศน์หลอดไม่มีให้เห็นอีกต่อไปเว้นแต่ในร้านขายของเก่า ชุดกี่เพ้าไม่มีใครใส่ให้เห็นอีกต่อไปเว้นแต่ในสตูดิโอถ่ายภาพ ตำ�ราภาษาจีนของขงจื้อ และเล่าจื้อไม่มีปรากฏในร้านขายหนังสือเว้นแต่ฉบับภาษาอังกฤษสำ�หรับ นักท่องเที่ยวเท่านั้น เกาะเล็กๆ แห่งนี้ได้มุ่งหน้าสู่ความรุ่งโรจน์และความเร้าใจโดยไม่มีความกังวลต่อ ระบอบการปกครองและความผันผวนทางการเมืองอีกต่อไป อันที่จริงแล้ว สิ่งที่ทำ�ลาย ฮ่องกงและคนฮ่องกงนั้นหาใช่ความผันผวนจากน้ำ�มือมนุษย์หากแต่เป็นความผันผวน จากธรรมชาติต่างหาก สิ่งนั้นได้แก่ พายุไต้ฝุ่น ในปี 1926 พายุไต้ฝุ่นทำ�ลายอาคาร ทั้งในฝั่งเกาลูนและฮ่องกงไปกว่าครึ่งเมือง การปรากฏตัวของมันนั้นมีความศักดิ์สิทธิ์ กว่าโองการสวรรค์ รถไฟใต้ดินหยุดวิ่ง รถรางหยุดเคาะระฆัง รถแท๊กซี่จอดสนิทราว ไร้เครื่องยนต์ เรือข้ามฟากเข้าท่า เครื่องบินงดออกเดินทางและผู้คนหมกตัวอยู่ในบ้าน พร้อมกับอาหารและพุ่งสายตาไปที่จอโทรทัศน์ซึ่งรายงานระดับความรุนแรงของพายุ ที่เคลื่อนเข้าใกล้ชนิดนาทีต่อนาที ช่วงเวลาขณะนั้นแม้แต่ร้าน 7-11 คู่บ้านคู่เกาะ (เพื่ออรรถรสควรอ่านออกเสียงว่า ชับ สับยัด)ก็กลายเป็นดินแดนร้างเช่นกัน ชั้นวางสินค้าในร้านจะเหลือเพียงแต่ความว่างเปล่าทั้งนั้น สินค้าเก่าถูกกวาดซื้อ จนหมดส่วนสินค้าใหม่ก็ไม่อาจเดินทางมาถึงได้ และแล้วเมื่อประกาศเตือนภัยถูกยกเลิก ทุกอย่างก็กลับคืนสู่สภาวะปกติ ผู้คน ควงแขนออกจับจ่ายตามถนนที่เจิ่งด้วยน้ำ� ร้านเหล้าแถบหวั่น จ๋าย ยกป้ายออกตั้ง ร้านค้าดึงมู่ลี่เหล็กขึ้นเผยให้เห็นวินโดว์ดิสเพลย์แสนงาม แมคโดนัลด์เปิดไฟสว่าง ต้อนรับผู้ที่เลี่ยนลิ้นจากอาหารกล่อง พนักงานท่าเรือข้ามฟากดึงโซ่เพื่อให้สะพาน ทอดสู่ท่าได้ทำ�งาน ผมหยิบเหรียญในมือหยอดลงใส่เครื่องและเดินผ่านเครื่องกั้นไป อีกราวสิบห้านาทีเรือ Star Ferry ลำ�นี้จะพาผมไปสู่ฝั่งตะวันตกของเกาลูน ส่วนหนึ่ง ของฮ่องกง ดินแดนที่ไม่มีวันหลับใหลแม้ว่ามันจะอ่อนเพลียมากเพียงใดก็ตาม
DONT
67