Ny Vahiny - Joske van Breugel

Joske van Breugel joskevanbreugel@icloud.com

Master of Landscape Architecture Academy of Architecture Amsterdam December 2021

Afstudeercomissie Maike van Stiphout (mentor) Lodewijk van Nieuwenhuijze Maidie van den Bos

Toegevoegde leden tbv tentamen Roel Wolters Robbert Jongerius

Afdelingshoofd landschapsarchitectuur Maike van Stiphout (tot 2018) Hanneke Kijne (vanaf 2018)

Vanille, het zwarte goud, het op een na duurste specerij ter wereld. 80% van de wereldwijde vanilleteelt, is in handen van Madagaskar. Maar ondanks deze positie op de wereldmarkt verkeerd Madagaskar in slechte economische omstandigheden. 93% van de bevolking leeft van minder dan twee dollar per dag, 40% is ondervoed en door klimaatverandering word zowel de bevolking als de vanilleteelt bedreigd.

Als landschapsarchitect ben ik geïnteresseerd in natuurlijke processen maar vooral in de onbalans die is ontstaan door menselijke invloeden. In dat kader las ik de Voedselzaak, een onderzoeksrapport van de Volkskrant naar een van de grootste vraagstukken ter wereld: Hoe voeden we 10 miljard monden in 2050? Drie grote wereldproblemen namelijk bevolkingsgroei, klimaatverandering en afname van de biodiversiteit resulteren in een vierde probleem afname van de landbouwproductiviteit.

Een van de hardst getroffen landen is Madagaskar, een uniek eiland dat we ook wel het achtste continent noemen. De vanilleteelt van Madagaskar vind voor het overgrote deel plaats in de

Noordoostelijke regio Sava. Een gebied met een mozaïek landschap van natuur typologieën en dat het leefgebied vormt van diverse endemische soorten (soorten die nergens anders ter wereld voorkomen). Deze regio heeft een zeer nat klimaat en ligt op de cycloon route vanuit de Indische oceaan. Het is een afgelegen kwetsbaar landschap waar 80% van de bevolking onder de armoedegrens leeft en voor het overgrote deel afhankelijk is van de grootste economie van Madagaskar, Vanilleteelt.

Door me te verdiepen in het landschap en de exotische vanille kwam ik er achter wat nodig is om de teelt in stand te houden en de leefkwaliteit te vergroten. Want ook al hoort de de vanilleteelt hier niet thuis, het vormt de hefboom naar een duurzame toekomst in de regio Sava. Ik stel een nieuwe symbiose voor om de exotische vanilleteelt op duurzame circulaire wijze te integreren in het landschap. Een nieuw mozaïek van landgebruik waarbij het huidige systeem van voedselproductie en vanilleteelt wordt getransformeerd door minimaal 50% van het landoppervlak met tropische regenwouden te herstellen.

- MICHELANGELO -

Het grootste gevaar voor de meesten van ons is niet dat ons doel te hoog is en we missen het, maar dat het te laag is en we het bereiken.

Samenvatting (NL)

De ruimtelijke weerslag van de nieuwe symbiose is opgebouwd uit vijf ontwerp tools: kwekerijen, kanalen, sawahhs, plantages en tropisch regenwoud. Samen zorgen ze ervoor dat het landschap en ecosysteem weer in balans komen. Een landschap waar vanille geoogst kan worden, er voedselzekerheid is en waar een exoot de motor draaiende houd. Maar vooral ook een landschap met een hogere kwaliteit van leven dat zichtbaar word in het modeldorp.

De nieuwe symbiose Ny Vahiny heeft een grote impact op zowel het landschap als de bewoners ervan, het heeft tijd nodig om te veranderen. Het aanleggen en volledig operationeel stellen van de cultuurkant van het modeldorp duurt 10 jaar. Voor het tropisch regenwoud betekend het dat pas na 80 jaar, een mensenleven, het bos weer volledig is hersteld. Maar stel dat over 10 jaar het modeldorp als voorbeeld kan fungeren, er vanaf dan ieder jaar 5 nieuwe dorpen worden opgestart, dan kunnen over 75 jaar alle vanilleplantages in het district Sambava zijn omgevormd naar de duurzame symbiose Ny Vahiny.

Vanilla, the black gold, the second most expensive spice in the world. 80% of the world’s vanilla cultivation, is in the hands of Madagascar. But despite this position in the world market, Madagascar is in poor economic conditions. 93% of the population lives on less than two dollars a day, 40% is malnourished and climate change is threatening both the population and vanilla cultivation.

As a landscape architect I am interested in natural processes but especially in the imbalance created by human influences. In this context, I read the Food Issue, a research report by the Volkskrant about one of the biggest issues in the world: How to feed 10 billion mouths in 2050? Three major world problems namely population growth, climate change and decline in biodiversity result in a fourth problem decline in agricultural productivity.

One of the hardest hit countries is Madagascar, a unique island that we also call the eighth continent. The vast majority of Madagascar’s vanilla cultivation takes place in the northeastern

region of Sava. An area with a mosaic landscape of natural typologies and which forms the habitat of various endemic species (species that do not occur anywhere else in the world). This region has a very wet climate and lies on the cyclone route from the Indian Ocean. It is a remote fragile landscape where 80% of the population lives below the poverty line and depends largely on Madagascar’s largest economy, Vanilla cultivation.

By immersing myself in the landscape and the exotic vanilla, I found out what is needed to sustain the cultivation and increase the quality of life. Because even though the vanilla cultivation does not belong here, it is the lever to a sustainable future in the Sava region. I propose a new symbiosis to integrate the exotic vanilla cultivation into the landscape in a sustainable circular way. A new mosaic of land use that transforms the current system of food production and vanilla cultivation by restoring at least 50% of the land area with tropical rainforests.

- MICHELANGELO -

The greatest danger for most of us is not that our aim is too high and we miss it, but that it is too low and we reach it.

Samenvatting (ENG)

The spatial impact of the new symbiosis is composed of five design tools: nurseries, canals, sawahhs, plantations and tropical rainforest. Together, they bring the landscape and ecosystem back into balance. A landscape where vanilla can be harvested, there is food security and where an exotic species keeps the engine running. But above all a landscape with a higher quality of life that becomes visible in the model village.

The new symbiosis Ny Vahiny has a great impact on both the landscape and its inhabitants, it needs time to change. The construction and full operation of the cultural side of the model village will take 10 years. For the tropical rainforest, it means that only after 80 years, a human lifetime, will the forest be fully restored. But suppose that in 10 years the model village can serve as an example, from then on 5 new villages are started each year, then in 75 years all vanilla plantations in the district of Sambava can be transformed into the sustainable symbiosis Ny Vahiny.

plantifolia

Proloog

Harun Yahya is de pseudoniem van Adnan Oktar. Een publicist die de evolutietheorie ontkent. Maar in mijn ogen raakt hij met de hierboven staande quote juist de essentie van de evolutietheorie. Alle soorten op de planeet passen zich aan op het landschap. Aan de plek waar ze de meeste kwaliteit uit het leven kunnen halen. Doordat het landschap constant veranderd door vormende krachten, dwingt het soorten ertoe de strijd om het bestaan te voeren. Natuurlijke selectie met soms extinctie tot gevolg.

Als landschapsarchitect ben ik geïnteresseerd in natuurlijke processen maar vooral in de onbalans die is ontstaan door menselijke invloeden. Daarnaast vind ik het boeiend hoe wij kijken naar de natuur, naar inheemse soorten en exoten. Hoe soorten zich aanpassen op hun omgeving, hoe wij als dominante soort de wereld hebben veroverd en hoe wij zijn gaan beoordelen wie waar thuis hoort.

Inheems vs exoot. Wie accepteren we wel en wie niet. Als een land in oorlog is erkennen we de mensen: die ‘gegronde vrees’ hebben voor vervolging op grond van ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde etnische of sociale groep, en die in het eigen land geen bescherming krijgen, als politiek vluchteling.

Maar als je opzoek gaat naar een hogere kwaliteit van leven bijvoorbeeld omdat er in je thuisland geen voedsel is, noemen we je een economische vluchteling. Een ‘niet-echte’ vluchteling. Maar wat is het verschil met de migrerende flora en fauna soorten die de strijd om het bestaan voeren door zich aan te passen en te verplaatsen naar nieuwe leefgebieden?

- HARUN YAHYA -

I always wonder why birds stay in the same place when they can fly anywhere on the earth. Then I ask myself the same question.

Voorwoord

Als persoon kan ik niet de wereld veranderen, dat kan niemand. Maar als we met alle bewoners van deze aardbol een klein stukje aanpassen, kunnen we binnen één generatie wel degelijk een verschil maken.

En dat is hard nodig. In een tijd dat er nog altijd miljarden mensen honger leiden, maken de rijkste onder ons er een spel van om als eerste de ruimte te bereiken. Een oneerlijke strijd om het bestaan.

In dit afstudeerwerk breng ik mijn fascinaties samen. De onbalans in natuurlijke processen door menselijke invloeden en inheems vs exoot. Met als doel een ontwerp antwoord op een veranderende wereld, vol van natuurlijke selectie maar zonder extinctie tot gevolg.

Want wie zijn wij om te mogen oordelen wie waar thuis hoort.

Senegal

Sven Torfinn

Volgens de verwachting van de Verenigde Naties groeit de wereldbevolking van 7,8 miljard mensen in 2020 naar 9,8 miljard in 2050. Tegelijkertijd zullen de gevolgen van klimaatverandering heviger worden en zal de ecologische balans door afname van biodiversiteit verder worden verstoord. Deze drie belangrijke ontwikkelingen zullen samen resulteren in grote voedsel te korten.

De groei van de bevolking zal naar verwachting het groots zijn in Afrika met een verdubbeling van 1,2 miljard nu naar 2,5 miljard bewoners in 2050. Daarnaast zal de klimaatverandering in dit continent het hardst voelbaar zijn door oprukkende woestijnen, langere droogte periodes en meer overstromingen.

Dat de gevolgen het hardt voelbaar zullen zijn in Afrika is extra schrijnend omdat ze op het eerste oog het minst hebben bijgedragen aan de klimaatverandering.

Veel meer mensen op veel minder vruchtbare grond, terwijl onder de Sahara nu al 1 op de 3 bewoners ondervoed is en moet zien te overleven met een landbouwsector die ernstig verwaarloosd is.

Als er niets veranderd aan deze situatie zullen steeds meer bewoners van het Afrikaanse continent zich genoodzaakt voelen om de gevaarlijke overtocht richting Europa te maken, waar ze als economisch vluchteling worden aangemerkt.

Het lijkt er misschien op dat wij van de ramp, waar met name afrika op af stevend, niet zo veel zullen gaan merken, maar schijn bedriegd. Als er niets gaat veranderen zullen wij straks misschien geen koffie meer drinken en worden cacao, vanille en andere specerijen peperduur. Wij zullen de gevolgen gaan voelen van een snel veranderende wereld.

voedselzaak

Bevolkingsgroei

Volgens de verwachtingen zal de grootste bevolkingsgroei plaats vinden in Afrika. De bevolking gaat hier zeer waarschijnlijk verdubbelen van 1,2 miljard naar 2,5 miljard mensen.

De belangrijkste reden van deze groei is een mooie vrolijke ontwikkeling, betere gezondheidszorg. Het zorgt voor lagere kindersterfte en hogere levensverwachting.

Betere gezondheidszorg z o gr t roov galere ksredni t e r ft e en hogere levensverwachting

Klimaatverandering

Het klimaat veranderd contstant maar het is het tempo waarin dat zorgen baart. Het tempo word versnelt door toe doen van de mensheid, mileuvervuiling. De gevolgen zijn het hardst te voelen rondom de evenaar waar hitte en droogte voor verwoestijning zorgen.

Daarnaast bevinden zich tussen de kreeftkeerring en steenbokskeerring de cycloonroutes die nu al voor grote natuurrampen zorgen. Door de klimaatverandering zullen de uitingen en gevolgen van de clyonen heviger worden met alle gevolgen van dien.

Biodiversiteit

De biodiversiteit neemt wereld wijd af. Sinds 1970 is er een gemiddelde afname van 68% in de populatiegrootte van zoogdieren, vogels, amfibieën, reptielen en vissen.

Rond de evenaar, in de tropische regenwouden, is de soorten diversiteit het grootst. Maar mede door klimaatverandering en bevolkingsgroei word de biodiversiteit juist hier het hardst geraakt.

Dieren, planten én mensen: we zijn allemaal afhankelijk van de biologische diversiteit. Alle organismen op aarde zijn met elkaar verbonden, in een onderling afhankelijk ecosysteem waarin ze allemaal hun eigen rol hebben. De onbalans die steeds verder ontstaat leidt onderanderen tot plaag en ziektevorming met natuurrampen als gevolg.

We zijn allemaalafhankelijk van d e b i o l o giehcs tietisrevid

Landbouw

In principe is er genoeg voedsel op aarde om de bevolking te voedel. Maar de verdeling is ongelijk. In de rijke landen is er een overvloed terwijl in afrika nu al 20% aan granen moet imporeren.

Door de verwachte bevolkingsgroei zou er in 2050 drie keer zoveel granen nodig zijn ten opzichte van 2010. Dit is vrijwel onmogelijk door dat de productiviteit van het continent nu al achterloopt. Door klimaatverandering en afname van de biodiversiteit zal dit enkel verder teruglopen.

Droogte en plaagdieren bedreigen voedselzekerheid

afname meer dan 25%

afname tussen 15% en 25%

afname tussen 5% en 15%

stabiel tussen +5% en -5%

toename meer dan 5%

Volkskrant, 2019

De planeet dreigt onze voedselproductie niet meer aan te kunnen. We overvragen de natuurlijke hulpbronnen zoals zoet water, grond en schone lucht onevenredig. Voedselproductie is hierdoor een belangrijke aanjager van de opwarming van de aarde.

Als we doorgaan met het huidige misbruik van onze planeet in combinatie met de bevolkingsgroei, stijgende welvaart en de groeiende vraag naar voedsel, dan lopen we het risico om de draagkracht van de aarde te overstijgen. Dit zullen we terugzien in een stijgende zeespiegel, verdwijnen van bossen, het verdere verlies van biodiversieit op zowel het land als in het water. Het ecosysteem raakt uit balans waardoor de natuurlijke kringlopen, die ook van de mensheid van levensbelang zijn, in gevaar komen.

Enkele jaren terug schreef een gerenommeerde gezelschap van internationale wetenschappers een artikel in het vakblad Nature. Ze beschreven dat als we niets doen, door voedselproudctie de milieubelasting met nog eens 50 tot 90% zal toenemen tot 2050.

Het artikel van het gezelschap onderzoekt vijf gebieden waarop we de grenzen naderen: de uitstoot van broeikasgassen, land- en watergebruik, de bemesting met stikstof en fosfaat. Vernieuwend aan dit artikel was de berekening van het effect dat maatregelen om de bedreiging af te wenden zouden kunnen hebben. Zoals anders gaan eten, verspilling tegen gaan en nieuwe technologieën toepassen.

De Volkskrant heeft samen met wim de Vries, hoogleraar milieusysteemanalyse van Wageningen UR en medeauteur van het Nature-artikel, de resultaten van die rekensommen op een rijtje gezet.

Uit het overzicht komt goed en slecht nieuws naar voren. Om te beginnen met het goede nieuws, de milieubelasting van onze voedselproductie kunnen we terugbrengen tot binnen acceptabele marges. Het slechte nieuws is: daarvoor moeten we wel echt alles uit de kast halen en de vraag is of dat haalbaar is.

De onderzoekers hebben twee scenario’s doorgerekend om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De landbouw zorgt voor 18-20% van de uitstoot, twee derde hiervan is afkomstig van de veehouderij. De vuistregel is dan ook: minder vlees eten.

Het eerste scenario is gebaseerd op het Healthy Global Diet van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Dat voorziet in maximaal 43 gram rood vlees (rund en varken) per dag.

Een stap verder gaat het flexitarische dieet. Dat schrijft maximaal 100 gram rood vlees per week voor en 175 gram kip.

Ter vergelijking: de gemiddelde Nederlander consumeert nu 735 gram vlees per week: 485 gram rood vlees en 250 gram kip.

Doordat de vraag naar voedsel toeneemt, zal er ook een toename zijn in het grond gebruik. Bijna 40% van de bodem op aarde is in gebruik voor voedselproductie. 66% is grasland voor vee en van wat over blijft is 11% in gebruik voor de productie van veevoer. Landbouw is een van de belangrijkste oorzaken van ontbossing. Elke minuut verdwijnen 30 voetbalvelden aan bos wereldwijd.

Om te voldoen aan de vraag naar landbouwgrond moeten we er voor zorgen dat de opbrengst van bestaande landbouwgronden word verhoogt. Dat kan door goed management: betere rassen, op maat toegesneden bemesting en grondbewerking, beheersing van ziekten en plagen. Tegengaan van verspilling levert ook een bijdrage: hoe minder van de oogst op het land verloren gaat en hoe minder we weggooien, hoe minder we hoeven te verbouwen.

Water wereldwijd, op de ene plek hebben we te weinig op andere is het er in overvloed. Voor miljarden mensen dreigt toegang tot schoon drinkwater te verdwijnen of is al verdwenen. Zoetwatervoorraden raken uitgeput. De vraag naar zoet water zal alleen maar toenemen met 1% per jaar. In 2050 zullen we dus zo’n 30% extra zoet water nodig hebben.

Verreweg de grootste waterslurper is de landbouw: 70 procent van het totaal, voornamelijk voor irrigatie. Op nummer twee staat de industrie met 20 procent. Huishoudens zijn goed voor 10 procent. De sleutel tot minder waterverbruik in de landbouw is betere irrigatie: druppel bevloeiing bijvoorbeeld in plaats van spuit installaties. Ook het beter benutten van regenwater en het aanleggen van wateropslagfaciliteiten kunnen een bijdrage leveren.

Stikstof is het belangrijkste element in kunstmest. Een belangrijke speler voor bemesting van de bodem om voedsel te produceren. Tussen 1962 en nu is het gebruik gegroeid met 110 miljoen ton. Slechts de helft van de stikstof in kunstmest word opgenomen door de bodem. De rest gaat verloren in de lucht in de vorm van ammoniak of lachgas of spoelt als nitraat uit naar het grondwater.

Ammoniak veroorzaakt verzuring (zure regen), wat leidt tot een afname van biodiversiteit. Lachgas draagt bij aan het broeikaseffect. Nitraat

is schadelijk voor het drinkwater en vloeit uiteindelijk af naar zee waar het voor dode zones zorgt doordat het een overmaat aan algengroei veroorzaakt, waardoor ander zeeleven onmogelijk wordt.

De toepassing van stikstof kan worden verminderd door (kunst- en dierlijke) mest efficiënter in te zetten volgens de vier R’s: the right rate, the right time, the right place en the right type (de juiste hoeveelheid, het juiste moment, de juiste plek en het juiste type).

Fosfaat is het broertje van stikstof en ook een belangrijk bestanddeel van kunstmest Een verschil met stikstof is dat fosfaat niet wordt uitgestoten naar de lucht. Het komt voornamelijk in het milieu terecht door bodemerosie. Dat levert vooral problemen op in zoet water: fosfaat is een belangrijke oorzaak van de groei van blauwalg.

Als op het land meer fosfaat wordt aangebracht dan het kan opnemen, stijgt het gehalte geleidelijk in de bodem. Daardoor stijgt ook de afvoer van fosfaat naar het oppervlaktewater. Omgekeerd daalt het

gehalte maar langzaam als je minder op het land brengt dan de plant gebruikt.

Fosfaat voorraden op de wereld zijn eindig. In het meest optimistische scenario kan het gebruik van fosfaat tot binnen veilige marges worden teruggeduwd. Door niet méér te bemesten dan nodig en te recyclen.

Maar om de voedselproductie te verhogen is vooral in Afrika veel extra mest nodig. Dat zal dan elders gecompenseerd moeten worden.

Om de verschillende effecten van voedselgroepen te kunnen vergelijken zijn deze geïndexeerd. De voedselgroep met de grootste voetafdruk (*) is op 100% gezet. Zo is en een oogopslag te zien op welke vlakken de groepen goed of slecht scoren.

B broeikasgassen

L landgebruik

Z zoet water

S stikstof

F fosfaat

* 100%

In 2018 schreef ik een paper over veranderende landschappen en haar bewoners. Veranderingen die ontstaan door natuurlijke processen die in onbalans zijn geraakt door menselijke invloeden. De bewoners van het landschap, soorten, passen zich op het landschap aan. Op de plekken in het landschap waar ze de meeste kwaliteit uit het leven kunnen halen en waar ze zich thuis voelen.

Op de derde dag schiep god de planten, op de vijfde dag de vissen en vogels, op de zesde dag de zoogdieren en op de zevende dag de mens. (Gen 1, Bijbel) Deze theorie vormde 2000 jaar lang de basis van ons bestaan. In 1859 komt Charles Robert Darwin met zijn boek ‘On the Origin of species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for life’ zijn theorie over de ontstaansgeschiedenis van soorten door middel van natuurlijke selectie. Geen enkel organisme is vanuit het niets neergedaald op aarde, maar alles dat wat nu leeft op deze aarde is onderdeel van een wordingsgeschiedenis.

Op dit moment komen ongeveer 1,5 miljoen wetenschappelijk beschreven flora en fauna soorten voor op aarde. Dit aantal zou nog vele male hoger moeten zijn met alle soorten die wij nog niet ontdekt hebben. Darwin stelt dat alle flora en fauna inclusief de mens zich razendsnel voortplant. Om te kunnen overleven levert ieder individu de strijd om het bestaan en zal proberen zich te evalueren naar een variëteit met passende eigenschappen voor het landschap.

Maar het landschap is constant aan verandering onderhevig, door vormende krachten. Deze krachten worden gevormd door: Tektoniek (Duwende kracht onder het landschap), Zee (Golvende kracht op het vlakke land), Wind (Luchtige kracht die het landschap vormt), Leven (Levende kracht in het landschap), Mens (Menselijke kracht in het landschap), Rivieren (Stromende kracht in het landschap) en IJs (Koude kracht uit het verleden). Het is een proces dat al miljoenen jaren aan de gang is. Met de uitstoot van schadelijke stoffen die de effecten van klimaatverandering versterken beïnvloeden we dit proces op onnatuurlijke wijze. De verandering van het landschap dwingt soorten ertoe de strijd om het bestaan te voeren. Natuurlijke selectie met soms extinctie als gevolg.

Soorten, de bewoners van het landschap, moeten mee evalueren om te kunnen overleven. De veranderingen in het landschap dragen daardoor ook bij aan de balans van de soorten op aarde. Variëteiten met gunstige eigenschappen zullen overleven, de minder gunstige zullen de strijd om het bestaan verliezen. Dit noemen we natuurlijke selectie. Het uitsterven van soorten is nauw verbonden met natuurlijke selectie. variëteiten met minder gunstige eigenschappen zullen uitsterven, extinctie. De strijd om het bestaan zal echter doorgaan tussen de variëteiten met positieve eigenschappen. Door de natuurlijke selectie die hierdoor plaats vind zullen er nieuwe variëteiten ontstaan waardoor het proces oneindig door zal gaan.

We kunnen er vanuit gaan dat variëteiten die zijn uitgestorven niet zullen terugkeren op aarde. Dit vanwege de strijd om het bestaan, waarin de variëteit simpelweg niet de juiste eigenschappen kende. Nieuwe variëteiten zullen eerst specifiek op een plek de strijd om het bestaan uitvoeren om zich daarna geografisch te verspreiden naar uiteindelijk de gehele wereld. Het is een proces dat zeer traag kan verlopen en waarbij het door water sneller gaat dan over land.

Bewoners van het landschap

De natuur is opgebouwd met ecosystemen welke bestaan uit verschillende soorten planten en dieren. Ieder individu binnen een ecosysteem heeft invloed op het andere, alles hangt met elkaar samen. Als een soort wegvalt kan de hele keten van het ecosysteem instorten.

Een voorbeeld van een variëteit die niet langer de gunstige eigenschappen heeft om te overleven in het Nederlandse landschap is de Europese rivierkreeft (Astacus astacus). De enige bekende plek waar deze variëteit in Nederland nog voorkomt is in een vijver op een landgoed van het Geldersch Landschap nabij Arnhem. Het is een van de meest bedreigde diersoorten in Nederland. Zonder ingrijpen zal de populatie niet overleven.

De Europese rivierkreeft dreigt in Nederland uit te sterven gezien het niet de gunstige eigenschappen heeft om te kunnen overleven in vervuild water. Het lijkt erop dat de Amerikaanse rode rivierkreeft de variëteit is die de strijd om het bestaan gaat winnen en de plek van de Europese rivierkreeft gaat innemen. Deze variëteit draagt een schimmelziekte met zich mee welke het proces van extinctie voor de Europese rivierkreeft versneld, gezien deze hier niet tegen is opgewassen. De Amerikaanse rode rivierkreeft bestempelen we echter middels de Unielijst als een invasieve exoot, een soort die hier niet thuis hoort en bestreden dient te worden. Dit terwijl hij een gat van wegvallende soort uit het ecosysteem opvult.

Planten, dieren en andere organisme die sinds de laatste ijstijd op een plek voorkomen noemen we een inheemse soort. Planten, dieren en andere organisme die niet van nature op een plek voorkomen noemen we een exoot. Wanneer deze exoot schadelijk is voor de natuur noemen we ze een invasieve exoot. De schade die invasieve exoten binnen de Europese unie aanrichten bedraagt per jaar 12 miljard euro.

In 2015 heeft de Europese unie het Exotenverdrag opgesteld met als onderdeel de Unielijst, hierop staan op dit moment 51 invasieve dier en plantsoorten. Om een soort op de lijst te krijgen dient deze in de gehele Europese Unie uitheems te zijn, in minimaal 2 lidstaten zich te kunnen vestigen en verspreiden en negatieve gevolgen hebben voor de biodiversiteit en/of ecosysteemdiensten.

In het exotenverdrag zijn vooral artikel 17 en 19 interessant om bij stil te staan. In artikel 17 staat beschreven dat soorten die, ten tijde van het opstellen van de Unielijst, zich in een land nog niet hebben gevestigd dienen te worden bestreden op het moment dat deze word waargenomen. Artikel 19 beschrijft dat soorten die ten tijde van het opstellen van de Unielijst zich in een land al hebben gevestigd dienen te worden bestreden indien nog mogelijk, dan wel in te dammen en de populatie te beheersen. Lidstaten van de Europese Unie kunnen soorten voordragen voor de lijst door te voldoen aan de zojuist genoemde eisen en een risicoanalyse te laten uitvoeren. Door de lidstaten word eens in de zoveel tijd gestemd over de voorgedragen soorten om ze wel of niet op te nemen.

In 2015 is door België de Japanse duizendknoop voorgedragen. Een soort die ook in Nederland voor grote problemen zorgt door zijn woekerende eigenschap waarmee hij zowel bovengronds als ondergrond infrastructuren vernield. De soort is tegen gehouden en niet opgenomen op de Unielijst. De soort zou al zo algemeen voorkomen dat het financieel niet mogelijk zou zijn om de al bestaande biotopen te beheersen volgens Artikel 19.

De Unielijst gaat dus eigenlijk helemaal niet over soorten waarvan de mens vind dat deze een bedreiging vormen voor de natuur. Het is een lijst waarover we oordelen door te kijken naar de financiële en economische gevolgen voor de mens. Opnieuw proberen we de flora en fauna te beheersen, te kaderen. Terwijl de migratie van soorten een natuurlijk proces is: de strijd om het bestaan en natuurlijke selectie. We doen soms voorkomen dat flora en fauna een last is, een blok aan ons been dat ons niet financieel of economisch ondersteunt. Maar het draagt in grote mate bij aan het kwaliteit van ons leven op aarde. De flora en fauna levert baten welke we ecosysteem diensten noemen en te onderscheiden zijn in vier categorieën: productie diensten, regulerende diensten, culturele diensten en ondersteunende diensten.

Dat de mens soorten beoordeeld op basis van hun leefgebied rondom het Holoceen kan geen stand houden. Alle soorten op de aarde zijn onderdeel van een wordingsgeschiedenis. Ze vormen een systeem dat 29 door de evolutie van een minuscule cel zich heeft ontwikkeld tot de 1.250.000 soorten die de aarde rijk is. Gelijk aan de ontwikkeling staat verandering. Iedere verandering zorgt voor een reactie in de flora en fauna waarin constant individuen de strijd om het bestaan voeren. Exoten zijn dan misschien nieuwkomers, maar ze horen in mijn ogen bij de veranderingen van het landschap.

Van de mensheid hebben we geaccepteerd dat variëteiten migreren. Met ons paspoort kunnen we in de basis vrij rondreizen over de gehele wereld. Bij dier en plantsoorten accepteren we dit niet. We discrimineren ze op basis van hun verre voorouders die wel of niet gedurende het holoceen voorkwamen op een plek.

Niemand zou het recht mogen hebben om te bepalen dat er grenzen zijn, dat soorten ergens wel of niet thuis horen. Als mensheid zijn we slechts een minuscuul puntje in het systeem.

De evolutietheorie van Darwin is in wetenschappelijke kringen al lang en breed omarmd. Daarbuiten wordt deze nog lang niet overal geaccepteerd. Kinderen krijgen overal ter wereld nog vaak een van de religieuze scheppingsverhalen te horen inplaats van de wetenschappelijke wordingsgeschiedenis. Het zegt iets over de kijk van de mens naar het landschap. Lang niet iedereen ziet het als een systeem dat al miljoenen jaren veranderd en zich blijft ontwikkelen.

We proberen het juist te kaderen. Daarmee zijn we in de 15e eeuw begonnen door landschappen schilderend vast te leggen op doeken. Nu gaan we hierin nog veel verder. We stellen streefdoelen op met de bepaling hoe ‘natuur’ eruit moet zien en welke soorten er wel of niet mogen voorkomen. Dit terwijl de mens een van de 1.250.000 soorten flora en fauna in het systeem is, die middels de strijd om het bestaan zijn ontstaan.

Girl and Baobabs, MadagascarKen Thorne

Grondwana

Veronderstelde tektonische platen

Moderne graticule

Hedendaagse kustlijn

Het achtste continent: Madagaskar

Madagaskar is het op vier na grootste eiland ter wereld en heeft al 60 miljoen jaar geografisch gezien geen contact gehad met andere continenten. 160 miljoen jaar geleden begon het super continent Gondwana uit elkaar te bewegen. Het splitste zich af van Afrika en Antarctica. Zo’n 88 miljoen jaar geleden maakte Madagaskar zich ook los van ZuidAzië. Door de langdurige solitaire ligging heeft de flora en fauna zich zeer lokaal geëvolueerd en is tussen de 80% en 90% endemisch.

Madagaskar is een van de ontwikkelingsland waar mijn fascinaties als landschapsarchitect samen komen. De vier wereldwijde problemen waar we momenteel voor staan komen hier tot uiting.

170 miljoen jaar geleden 162 miljoen 88 miljoen jaar100 miljoen jaar geleden

jaar geleden 135 miljoen jaar geleden jaar geleden 60 miljoen jaar geleden

Bevolkingsgroei

In Madagaskar zal de bevolking, met 195% groei, in 2050 bijna verdubbeld zijn. De groei van de bevolking en daarmee de verstedelijking zal vooral rondom de hoofdstad Antananarivo en langs de oostkust plaats vinden. De toch al geringe economie zal onzekerder worden en de druk op landbouwgronden en tropisch regenwoud zal toenemen.

Klimaatverandering

Madagaskar kent een divers landschap met klimaat verschillen van tropisch in het noordoosten tot woestijn in het zuiden. Klimaatverandering zorgt ervoor dat er meer cyclonen vanuit het oosten het land bedreigen en door temperatuur stijging dreigt verdere verwoestijning. Bewoners worden kwetsbaarder voor rampen met overstromingen, extreme hitte en erosie. Daarnaast vormt het een bedreiging voor de gezondheid en de al zwakke economie.

Bevolkingsdichtheid 2020 0 - 24 25 - 249 250 - 999 1.000 - 9.999 > 10.000

Blootstelling per regio’s aan klimaat gevaren laag gemiddeld sterk heel sterk

Biodiversiteit

De flora en fauna van het eiland Madagaskar is uniek als gevolg van de tientallen miljoenen jaren geïsoleerde ligging waardoor het zich grotendeels onafhankelijk heeft ontwikkeld van het vasteland Afrika. Dit is ook het grootste gevaar voor de biodiversiteit. Het landschap veranderd in hoog tempo en tropisch regenwoud slinkt drastisch, soorten kunnen zich niet zo snel aanpassen waardoor extinctie dreigt.

Landbouwproductiviteit

Madagaskar is een van de armste landen ter wereld. Ongeveer 93% van de bevolking moet met minder dan twee dollar per dag rondkomen. De belangrijkste economische sector in Madagaskar is landbouw welke constant onder druk staat door cyclonen, droogte en sprinkhanenplagen. Naast rijst voor voedselproductie is vanille het belangrijkste product. In het noordoosten van Madagaskar, de regio Sava, wordt ongeveer 80% van de wereld oogst in vanille geproduceerd.

Door de zeer hoge prijs van vanille (meer waard dan zilver) wordt steeds meer tropisch regenwoud opgeslokt voor de plantages en stijgt de criminaliteit door overvallen en diefstal.

Ecoregio’s van Madagaskar

Landgebruik

bos

laagland bos subhumid bos

droog loofbos

mangrove natuurreservaat

extensieve landbouw

intensieve landbouw succulente bos stekelig struikgewas

Veranderend landschap

Landschappen veranderen constant door vormende krachten. Deze natuurlijke processen worden beïnvloed door klimaatverandering. Het is een fenomeen van alle tijden maar nog nooit veranderde het klimaat zo snel als nu.

In 2015 ondertekenden 195 landen het klimaatakkoord waarin werd afgesproken om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 2 graden Celsius. In het worst case scenario zal de aarde tot wel 7 graden opwarmen. Het zal er toeleiden dat grote delen van de wereld onbewoonbaar worden en er miljarden mensen, dieren en planten zullen moeten migreren naar andere delen van de wereld.

De opwarming van de aarde zorgt voor een kettingreactie van gevolgen die van invloed zijn op zowel mens, dier als plant. Madagaskar is zeer kwetsbaar voor extreme weersomstandigheden, in de afgelopen 20 jaar zijn de gebeurtenissen verdrievoudigd naar: 35 cyclonen, 8 overstromingen en 5 periodes van ernstige droogte met een schade van $ 1 miljard. Het gevolg is beïnvloeding van voedselzekerheid, volksgezondheid, milieubeheer, levenskwaliteit, drinkwatervoorziening en irrigatie.

Klimaatclassificatie van Köppen

maaiveld droog klimaat (B) gematigd klimaat (C) tropisch klimaat (A)

Geïsoleerd landschap

De enorme diversiteit aan landschappen op Madagaskar is bepalend voor het grote aantal soorten. Hier wordt door een caleidoscoop aan habitats variërend van woestijn, koraalriffen tot tropisch regenwoud vijf procent van alle bekende soorten op aarde gevonden.

Deze verbazingwekkende hoeveelheid flora en fauna is het gevolg van de geïsoleerde ligging van het eiland Madagaskar. De evolutietheorie van Darwin, de strijd om het bestaan met natuurlijke selectie tot gevolg, heeft hier afgezonderd afgespeeld waardoor 80% - 90% van de flora en fauna endemisch is. Deze soorten komen nergens anders ter wereld voor. Doordat de strijd geïsoleerde heeft afgespeeld maar het klimaat nu in hoog tempo veranderd ligt voor veel soorten extinctie in het zicht, omdat ze zich niet in het hoge tempo kunnen aanpassen.

Het tropisch regenwoud, met een belangrijke functie in het opslaan van CO2 op wereldniveau, is voor 90% verloren gegaan door ontbossing voor landbouwgebieden en de daaruit voort vloeiende verwoestijning.

In 1859 publiceerde Charles Robert Darwin het boek ‘on the Orgin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life’. Het beschrijft het ontstaans verhaal van de duizenden soorten op aarde met natuurlijke selectie als belangrijkste mechanisme.

Erfelijke genen van een dier worden overgedragen op de jongen van dat dier; als een dier een bepaalde eigenschap heeft waardoor dat beter kan overleven dan een andere soort, heeft dat dier meer kans om jongen te baren en dus ook die goede eigenschap door te geven aan die jongen. Dit noemen we natuurlijke selectie, de strijd om het bestaan.

De soorten in Madagaskar moeten zich in rap tempo aanpassen aan het veranderende klimaat en leefomgeving. Soorten die dit niet doen worden zeldzamer en zeldzaamheid is de aankondiging van extinctie.

mangrove

Ecoregio’s van Madagaskar droog loofbos

laagland bos succulente bos

subhumid bos stekelig struikgewas

natuurreservaat

Exotisch landschap

Ondanks dat de flora en fauna van Madagaskar zo uniek is, vormt de exotische klimplant vanille een van de belangrijkste economische factoren van het land. Na Saffraan is het de duurste specerij ter wereld en wordt dan ook wel het zwarte goud genoemd. 80% van de wereldwijde handel in vanille, is in handen van Madagaskar. Maar ondanks deze positie op de wereldmarkt verkeerd Madagaskar in zeer slechte economische omstandigheden. 93% van de bevolking leeft van minder dan twee dollar per dag en 40% is ondervoed.

Vanille is ’s werelds meest arbeidsintensieve landbouwgewas. Het kan tot wel 3 jaar duren voordat na aanplanting de eerste bloemen op de vanille orchidee verschijnen. De inheemse habitat van deze soort komt enkel in Mexico voor. Daar wordt vanille bestoven door de bij ‘Melipona beecheii’, deze natuurlijke bestuiver kan buiten Mexico niet overleven. Door handbestuiving kan vanille ook in Madagaskar geteeld worden. De bloeiperiode van vanille is slechts 24 uur per jaar en als in die tijd de bloem niet met de hand bestoven is, verwelkt de bloem zonder vruchten te produceren.

De wereld positie die Madagaskar heeft in de vanille teelt is kwetsbaar. Klimaatverandering is een bedreiging voor de teelt en laat de waarde van vanille stijgen. De waarde stijging gaat gepaard met criminaliteit zoals diefstal en overvallen. Steeds meer boeren voelen zich hierdoor genoodzaakt om de Vanille te oogsten voordat deze volledig rijp is en dit gaat ten kosten van de kwaliteit.

Extinctie van het landschap

Het landschap van Madagaskar veranderd. Klimaat verandering is van invloed op het endemische landschap met gevolgen voor de economische positie. De slechte economische omstandigheden zorgen ervoor dat beschadigde infrastructuren niet goed onderhouden kunnen worden. Het minimale wegennetwerk en het bijna volledig ontbrekende treinnetwerk zetten het toerisme onder druk.

Madagaskar kent een geweldig grote potentie om toerisme als economisch bron te gaan benutten. De endemische kwaliteiten, de teelt van vanille (80% wereld markt) en het beschermen van het tropisch regenwoud zouden als drager moeten fungeren in het opzetten van ecotoerisme. Klimaatverandering is de dynamiek waarop veranderingen kunnen worden opgestart. Het moet namelijk anders om Extinctie van Madagaskar te voorkomen.

Relatie tussen bos en armoede

veel bos, weinig armoede

veel bos, veel armoede

weinig bos, weinig armoede

laa weinig bos, veel armoede

In het noordoosten ligt een van de weinige ongeschonden tropische regenwouden ter wereld. De armoede is hier relatief laag.

Afname van het tropisch regenwoud in Madagaskar

Toeristische hotspots

Het toerisme heeft een zowel positieve als negatieve impact op Madagaskar. Het ondersteunt de economie maar vervuild het klimaat.

Infrastructuur weg weg (regenseizoen gesloten)

stad vlieg verbinding

De infrastructuur is minimaal. Veel wegen zijn in het regenseizoen en in de periode daarna niet begaanbaar. Treinen en boten hebben potentie.

Vohemar Sambava

Sava

De tropische regenwouden zijn de longen van de aarde doordat ze zuurstof produceren en daarnaast Koolstofdioxide opslaan. Ze zijn een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering.

Het is een unieke biotoop met een ongekende rijkdom aan flora en fauna. Toch verdwijnt iedere twee seconden een voetbalveld aan bos. Landbouw is verantwoordelijk voor 80% van de wereldwijde ontbossing.

Sava is de regio waar vanille, het zwarte goud, wordt geteeld. Het heeft een oppervlakte vergelijkbaar met de provincie Noord-Brabant en is goed voor 80% van de wereldwijde productie. Als de teelt hier verloren gaat door klimaatverandering zullen wij de gevolgen merken in onze boodschappenmand door vanille die peperduur word.

Andapa Antalaha

Klimaatverandering is de wereldwijde dynamiek waarop veranderingen kunnen worden opgestart.

Wereldwijde klimaatverandering

Vanille teelt is de belangrijkste economische sector voor Madagaskar maar staat onder druk door klimaatverandering. Het zwarte goud zorgt voor ontbossing van tropische regenwouden.

Economische sector vanille

Vanille is een exoot. Dit is het kantelpunt om een keuze te maken, doorgaan met de teelt en profiteren van het economisch belang of stoppen en versterken van het endemische landschap en haar unieke ecosystemen.

Darwin beschrijft in de evolutie theorie de positie van de mens, wij zijn 1 van de 1,75 miljoen soorten op aarde. Vanille hoort van origine niet thuis in het landschap van Madagaskar, het is een exoot. Het heeft geen natuurlijke bestuiver en kan daardoor niet op zich zelf overleven. Maar waarom zien wij de mens niet als de natuurlijke bestuiver van Vanille? Vanille zit al meer dan een eeuw in het sociaal-culturele systeem van Madagaskar. Het is nu het moment om deze positie te versterken en de potentie die het heeft te benutten.

Stoppen Versterken

Wat is de ruimtelijke impact op het endemische landschap en de vanilleproductie door: bevolkingsgroei, klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit.

Kan toerisme helpen om de vanilleproductie aan te passen aan nieuwe omstandigheden en wat zijn de ruimtelijke gevolgen ervan?

Andry Rajoelina President van MadagaskarSamuel Ball

De vreemdeling

De titel van mijn project, Ny Vahiny, is onder andere het Malagasy woord voor de vreemdeling En dat ben ik, voor het land Madagaskar nog steeds.

Op 30 maart 2020 zou ik op reis gaan om een locatie bezoek te brengen aan Madagaskar. Met als doel het verkennen van het landschap en de endemische soorten die het rijk is, te zien hoe de vanille groeit en wordt verwerkt maar misschien wel bovenal te ervaren hoe de Malagasy bevolking leeft.

Een aantal dagen voor mijn vertrek sloot Madagaskar haar grenzen. Door Covid-19 heb ik nooit kunnen vertrekken.

Ik vond andere methodes uit om het landschap, de vanille en de bevolking te leren kennen. Tal van nieuwsartikelen, reisverslagen en video’s heb ik bekeken. Maar misschien wel de belangrijkste verhalen kwamen van de Malagasy vrouwen Leoncine en Francine. Hun verhalen over de natuur, het eten, de cultuur en bovenal de vanillelwekerij van Leoncine haar familie zijn van grote waarden voor mijn project geweest.

Door hun verhalen voelde ik me geen vreemdeling meer. Ooit komt de dag dat ik voet op Malagasy bodem mag zetten en hun trots op hun thuisland mag gaan voelen.

Het zwarte goud

Portret van Edmond Albius, circa 1863Onbekend

Kaping van een slavenschip op de westkust van MadagaskarM.H.J. Ray

Watercolor illustrations of Vanilla Planifolia.Aaron Apsley

Vanilla planifolium

Noord-Amerika

MesoaMerica

Vanilla planifolia, de wetenschappelijke naam van Vanille. Een plant die van oorsprong uit Mesoamerica komt, grotendeels het huidige Mexico. Door de laatste Aztekenleiders in de 16e eeuw geschonken aan de spanjaarden. De peulen bleken een zeer lucratieve en onmisbare smaakmaker te worden in de moderne keuken.

Met slavenij schepen werd de plant in de 18e eeuw geïntroduceerd in Madagaskar waar het op grote werd geteeld voor de rijke in westerse landen die toen al verzot waren op Vanille.

De vanille-orchidee is een tot 15 m lange klimplant met vingerdikke, vlezige stengels en witte, tot ranken omgevormde luchtwortels. Het is een hemi-epifyt en groeit op een forofyt, een draagplant die hij nodig heeft voor fysieke ondersteuning, maar verder niet aantast. De planten dragen pas na drie jaar voor het eerst bloemen in schermvormige trossen.

25˚ van de evenaar

80% luchtvochtigheid

hellingen

opkroning forofyt 4 meter

1500 mm neerslag per jaar

minimaal wind

21˚c - 32˚c geen onderbegroeiing

0 - 600 meter boven zeeniveau bodemleven

oostzijde met ochtendzon

organische mulch

Goede drainage

50% schaduw

forofyt minimaal 10 meter toepassen in boslandbouw

De vanille-orchidee is geen gemakkelijke plant. De plant groeit alleen 25 graden ten noorden en ten zuiden van de evenaar. Vraagt om een luchtvochtigheid van 80%. Groeit alleen goed op hellingen zodat water goed kan wegvloeien, een goed en gezond bodemleven die zorgt voor drainage. De vanille-orchidee houdt namelijk niet van natte voeten. De forofyt, de draagplant die zorgt voor fysieke ondersteuning, moet minimaal 10m hoog zijn en 4 meter worden opgekroond. De orchidee voet zich onder andere met 1500mm neerslag per jaar zonder periodes van droogte. Hij houdt niet van wind en heeft graag een omgevingstemperatuur tussen de 21 en 32 graden. De plant groeit enkel op Oosthellingen van 0600 m boven zeeniveau, waar het geniet van de ochtendzon. Door de scherpe middagzon rond de evenaar zou hij anders verbranden. De vanilleorchidee groeit het lieftst de helft van de dag in de schaduw, zonder onderbegroeiing die organische stoffen bij zijn wortels wegnemen. Een positieve kwaliteit van de Vanille-orchidee is dat hij zijn draagplant, de forofyt, niet aantast en daardoor zeer goed toe te passen is in een boslandbouw systeem.

En als er aan al deze eisen van de vanille-orchidee wordt voldaan zijn we er nog niet. Er is namelijk maar 1 natuurlijke bestuiver, de bij Englossa Viridissima, die de bloemen bevrucht. Maar deze bijensoort komt alleen voor in Mexico en kan in Madagaskar niet overleven. Daar komt nog bij dat deze bij slechts 1 op de 100-1000 bloemen bestuift waardoor hij niet betrouwbaar is voor een teeltproces. En al helemaal niet omdat de bloemen van een vanille-orchidee slechts 1 dag per jaar bloeit en dan het beste tussen 8.00 en 11.00 in de ochtend kunnen worden bestoven.

De bestuiving vind daarom met de handplaats. Een revolutionere uitvinding van de 12 jarige slaaf Edmond Albius in de 18e eeuw.

Englossa Viridissima

The Vanelloe (Epidendrum Vanilla)Mark Catesby

Gouden economie

Madagaskar heeft een kwetsbare economie. Het is een van de armste landen ter wereld waar 93% van de bevolking onder de armoedegrens leeft en moet rondkomen van minder dan twee dollar per dag. Het land kent een grote diversiteit aan klimatologische omstandigheden die gepaard gaan met grote problemen als cyclonen, droogtes, erosie, bosbranden en sprinkhanenplagen. Zo’n 80% van de beroepsbevolking werkt in de agrarische sector en word dagelijks geconfronteerd met deze moeilijke omstandigheden. Maar ook politieke instabiliteit, corrupte en de sterke focus op de korte termijn maken het land minder aantrekkelijk voor binnen- en buitenlandse investeerders.

Het belangrijkste export product van het land is Vanille. In het noordoosten van Madagaskar wordt ongeveer wordt ongeveer 80% van de wereldoogst in vanille geproduceerd. Het is bijzonder hoe een exotische plant zo’n belangrijke betekenis heeft gekregen voor dit land. Vanille is een luxe product wat met name richting westerse landen word geëxporteerd. Daarmee zou Madagaskar zich als een van de armste landen ter wereld kunnen verbinden met de rijkste.

Vanille teelt

De vanille-orchidee is ’s werelds meest arbeidsintensieve landbouwgewas en naast saffraan de duurste specerij ter wereld. Het kan tot 3 jaar na het aanplanten duren voordat de eerste bloemen verschijnen.

De teelt vind plaats op beboste, licht hellende grond die niet te nat is en voldoet aan de specifieke eisen van de vanille-orchidee.

Het beoogde teeltgebied wordt vrij gemaakt van begroeiing. Dit wordt gedaan door de planten te rooien dan wel te snoeien, maar zeker niet verbrand. Het plantmateriaal zal in een later stadium van de teelt namelijk dienen als organische meststof.

Het teeltgebied wordt ingedeeld en uitgezet. De afstand tussen de rijen met vanille-orchideen bedraagd 2,5 meter. De afstand tussen de planten in de rij is 2 meter. Tussen de rijen in wordt het eerder gesnoeide plantmateriaal uitgestrooid.

Om de toekomstige vanille plantage te beschermen ten hevige regenval, worden er op de helling, boven de plantage greppels gegraven. De greppels functioneren als een drainage die het water wegvoeren. De rijke humuslaag op de plantage blijft hierdoor beschermd tegen uitspoelen.

In het uitgezette teeltgebied worden forofyten aangepland. Dit zijn de draagplanten waarlangs de klimmende vanille-orchideen kunnen gaan groeien. De aanplant vind plaats van september tot november.

Er zijn in het huidige teeltsysteem twee veelvoorkomende soorten forofyt. Links de ‘Melia azedarach’, een snel groeiende soort die niet veel bladeren vormt. Rechts de ‘Gliricidia sepium’ groeit ook snel maar ontwikkelt daarnaast ook veel bladeren die gebruikt kunnen worden als organische meststof.

Het forofytplantmateriaal wordt klein aangeplant als stokken. Deze zijn 1,5 meter hoog en een dikte van 5 cm. Om de sapstroom te bevorderen worden beide uiteinde schuinafgesneden.

Het plantgat voor de forofyten is 20x20 cm en heeft een diepte van 30 vm. Het is belangrijk dat onder in het plant gat losse grond word aangebracht waarop het plantmateriaal rust.

Voor een goede drainage worden er tussen de rijen met plantgaten worden afwateringsgeulen van 20x20 cm gegraven.

De plantgaten worden gevuld en bedekt met het eerder gesnoeide groenafval. Later wordt de vanille in deze organische laag geplant.

De vanilleplantages worden aangelegd op hellingen. De rijen met plantgaten worden daarom niet strak in een lijn aangelegd maar volgen de hoogte-contourlijnen. Bij steilere delen word het uitspoelen tegen gegaan met een beschoeiingsrand.

De boomsoort “Gliricidia sepium” wordt beschouwd als de meest geschikte forofyt omdat hij robuust en niet gevoelig is voor plagen of ziektes en veel organisch materiaal produceert. Deze soort wordt vaak gebruikt als monocultuur op plantages aangepland.

Het is echter beter om de forofyten in een permacultuur aan te planten. Op kleine schaal wordt dit zeer minimaal toegepast door de boomsoort “gliricidia sepium” te combineren met boomsoort “Melia azedarach”.

Ongeveer twee maanden na het planten worden de jonge scheuten aan de boom verwijderd. Hierdoor krijgen de twee hoofdscheuten meer energie. De opkroning is dan ongeveer 1,2 meter.

Vijf maanden na het planten worden de twee hoofdscheuten teruggezet tot een lengte van 20 cm. De forofyt krijgt hierdoor de vorm van een kapstok.

Acht en elf maanden na het planten worden de nieuwe zijscheuten opnieuw verwijderd.

Het snoeiafval wordt als mulch op de voet aangebracht om uitdroging van de grond door winderosie te voorkomen.

Tussen de rijen met forofyten wordt flemingia gezaaid op een afstand van 50 cm, daartussen word nog een rij maïs gezaaid. De verscheidenheid aan soorten bevordert de gezondheid van de gewassen en vermijdt het gebruik van pesticiden.

Van volwassen gezonde, sterke en groene vanilleplanten worden nieuwe stekken gehaald. Een volwassen plant is 15 meter lang en heeft een steel van 8-10 mm dik.

De stekken worden met beide uiteinden aan elkaar gewikkeld. De opkweek van de vanille-orchideen vind vaak elders plaats hangend aan een stuk bamboe kunnen ze gemakkleijk en zonder te beschadigen naar de plantage worden gebracht.

Van de stekken wordt een centimeter afgesneden en de eerste 4-5 bladeren worden verwijderd.

De stekken worden zeven tot vijftien dagen in de schaduw gedroogd.

De stekken worden na het droog proces opgehangen en vastgebonden in de forofyten die de vorm van een kapstok hebben. Als een deel van de stek boven de boom uitkomt, wordt het omgebogen naar beneden en vastgebonden. Zo groeit de Vanille mee met de groei van de boom.

Wanneer het vanillestokje zo lang gegroeid is dat het de grond raakt, worden de bladeren die in de humus reiken verwijderd.

De vanille word met veel aandacht behandeld. De luchtwortels worden tot een halve centimeter afgesneden. Planten aan de voeten van de orchidee worden verwijderd, maar bewaard als organische meststof.

Nadat de maïs is geoogst wordt het rest materiaal van de plant gebruikt als organische meststof. Ook de Flemingia struiken die tussen de rijen in is geplant worden na een jaar gesnoeid tot ongeveer 3-4 cm boven de grond.

Dit materiaal wordt in stukken van ongeveer 10 cm gehakt en na het drogen verspreid over de vanilleplantage als mulchlaag.

één dag per jaar kunnen de bloemen worden bestoven. Dit kan het beste tussen 08:00 en 11:00 uur. Een vanilleplant heeft vijf tot acht bloemtrossen met elk zes tot tien bloemen.

Tijdens de twee maanden na de bevruchting, worden de ondermaatse of beschadigde peulen verwijderd. De voeding en energie kan hierdoor naar de goede peulen voor een hoger resultaat.

De goede peulen worden vervolgens ten minste 15 dagen voor de verwachte oogst getatoeëerd. Het merkteken bestaat uit letters en symbolen die niet langer zijn dan 2 cm en 4 mm breed. Hierdoor wordt diefstal en verkoop van de vanille tegen gegaan.

Teelt

De plantage 3-4 jaar

Bestuiving 1 dag per jaar

Blancheren 1-3 minuten

Oogsten na 9 maanden

Drogen in de zon 45-90 minuten

Sorteren

Uitzweten 12-72 uur

Drogen in de schaduw 10-15 dagen

Sorteren in de zon

Stomen onder een deken 10-21 dagen

Bewerking

Verfijnen 20-80 dagen

Sorteren & classificeren

Verfijnen & Sorteren 20-40 dagen

Kwaliteit controle Opslag

Meten & bundelen

Export

Van groen naar zwart

De aanleg van de plantages heeft tijd nodig. De forofyten moeten eerst de tijd krijgen om te groeien en ook de vanille-orchidee heeft zijn tijd nodig. De periode waarin echt hard gewerkt moet worden is de bloeiperiode aan het begin van het regenseizoen rond oktober/november. Zoals eerder benoemd moet de vanille met de hand worden bestoven. Met een ganzenveer of een stokje wordt het ‘rostellum’ van de plant kapot gemaakt en worden de pollen en het stigma met elkaar gemengd. Wanneer de bloem niet is bevrucht, zal deze meteen verwelken. Een gigantisch karwei dat in twee maanden klaar moet zijn.

Als het bevruchten goed is gegaan ontstaan er een soort groene bonen in de vorm van een sperzieboon aan de plant. Deze kunnen vanaf juli worden geoogst, maar dan ben je er nog niet. Om de vanille de geur te geven, moet deze eerst fermenteren. Hiervoor wordt de vanille eerst in de hete stoom of heet water gelegd, waarna ze in rijstzakken in de zon worden gelegd. Wanneer de vanille voldoende is gefermenteerd wordt ze gedroogd. Dit gebeurd afwisselend in de zon en de schaduw, maar de precieze manier is het geheim van de producent en wordt eigenlijk nooit gedeeld met buitenstaanders.

Aan het einde van het hele proces, dat van het moment van bevruchting tot het moment van verkoop wel 15 maanden duurt, wordt de vanille gesorteerd op kwaliteit. Van 4 kilo vanille bonen wordt uiteindelijk 1 kilo vanille gemaakt en slechts een klein deel hiervan (ongeveer 15%) haalt de selectie om te mogen worden verkocht ‘qualité Gourmet’. Het overige gedeelte wordt ‘rode’ vanille genoemd en wordt gebruikt om een extract mee te maken.

THE PROBLEM VANILLA AS LEVERAGE

Joske van Breugel // December 2020

THE VANILLA CHAIN IS UNEVENLY DISTRIBUTED AND IS THREATENED BY CLIMATE CHANGE. 80,000 FARMERS, 80% OF THEM IN THE SAVA REGION, GROW 3719 TONS OF VANILLA PER YEAR IN MADAGASCAR.

BILLIONS OF CONSUMERS AT THE END OF THE CHAIN ENJOY THE SCENT AND TASTE OF VANILLA. AND IN THE MIDDLE? THERE ARE A HANDFUL OF VANILLA GIANTS WHO BENEFIT FROM KEEPING THE PURCHASE PRICE OF VANILLA INHUMANELY LOW. AS A RESULT, THE VANILLA FARMERS LIVE IN POVERTY, RESULTING IN CHILD LABOR AND A LOT OF CRIME.

De zwarte kant

De vanilleketen is ongelijk verdeeld en wordt bedreigd door klimaatverandering. 80.000 boeren, waarvan 80% in de Sava regio, verbouwen onder moeilijke omstandigheden in Madagaskar. Miljarden consumenten aan het einde van de keten genieten van de geur en smaak van vanille.

En in het midden? zijn er een handvol vanillegiganten die profiteren van het onmenselijk laag houden van de aankoopprijs van vanille. Meer dan 75% van de vanilleboeren in Madagaskar verdient minder dan 1,60 euro per dag. Dat is geen inkomen waarmee je een gezin kunt onderhouden, zelfs niet in Madagaskar.

Daardoor leven de vanilleboeren in armoede en kunnen kinderen vaak niet naar school. 20.000 kinderen in de regio Sava werken in illegale omstandigheden op plantages, omdat hun ouders te weinig verdienen voor een leefbaar inkomen.

De armoede en het lonkende waardevolle product vanille resulteren in criminaliteit. Naar schatting is in 2018 10% van de vanilleoogst gestolen. In 2019 steeg de diefstal van zowel groene als zwarte vanille met bijna 50%. Vanilleboeren proberen hun plantages dag en nacht te beschermen. Aanvallen gaan geregeld gepaard met veel geweld en soms zelfs de dood tot gevolg. Een vanilledief kan 3-4 jaar gevangenisstraf krijgen.

Sava: de vanille regio

De Noordoostelijke regio van Madagaskar

In het Noord-oosten van Madagaskar ligt de vanilleregio Sava. De regio is ongeveer vijf keer zo groot als de Nederlandse provincie Noord-Brabant. 80% van de vanilleteelt in Madagaskar vindt hier plaats. Als de teelt van vanille hier verloren gaat door klimaatverandering zullen wij de gevolgen merken in onze boodschappenmand doordat vanille peperduur word.

Manantenina bushfire.Onbekend

Vanilla fever .Natalie Bertrams Route Nationale 5.Onbekend

CO 2 vervuilend koken.Ades

Drought and poverty.Tsiory Andriantsoarana

Kwetsbaar landschap

Het landschap van Sava is kwetsbaar. De regio ligt zeer afgelegen. 80% van de bevolking leeft onder de armoedegrens van 1,6 euro per dag. Het heeft een grote landbouwsector die niet duurzaam is. En vrijwel iedereen kookt op houtskool en dat vormt samen met brandlandbouw de belangrijkste reden van ontbossing. Daarnaast is de regio sterk afhankelijk van de inkomsten van Vanille.

Infrastructuur en vanilleteelt

stad met vliegveld stad vanille plantages onverharde wegen verharde wegen

stad met vliegveld en haven Schaal 1 : 800 000 N

Oost 0-800 meter

Dicht vochtig groenblijvend bos

Oost 0-800 meter

Secundair bos

Oost 0-800 meter

Beboste savanne

Oost 0-800 meter Savanne

Oost 800-1800 meter

Dicht vochtig groenblijvend bos

Oost 800-1800 meter

Secundair bos

Oost 800-1800 meter

Savanne

West 0-800 meter

Dicht droog bos en secundair bos

West 0-800 meter

Beboste savanne

West 0-800 meter

Savanne

Mozaiek landschap

Sava is een mozaïek landschap van natuur typologieën, het heeft door Unesco 1 beschermd maritiem gebied. Het vormt het belangrijkste voortplantingsgebied voor Bultruggen in de Indische oceaan. Sava kent daarnaast 9 nationale parken beschermd door Unesco op land. Hier zijn tal van endemische soorten te vinden waaronder de Zijdesifaka, de Helmvanga, de Rode vari, het Vingerdier en het zeer gewilde rosehout van de Dalbergia.

Propithecus candidus

Oost +1800 meter

Dicht vochtig groenblijvend bos

Sambrirano 0-800 meter

Dicht vochtig groenblijvend bos

Sambrirano 0-800 meter

Secundair bos

Sambrirano 0-800 meter

Savanne

Sambrirano 0-800 meter

Teelt en secundair bos

Megaptera novaeangliae

regenwoud

Laagland

Laagland

Dalbergia louvelii

Varecia rubra

Daubentonia madagascariensis

Veranderend landschap

De regio ligt aan de oostzijde van de centrale bergkam en kent een tropisch klimaat. Het is gevoelig voor cycloon impact omdat het op een route vanuit de Indische oceaan ligt. Het landschap en de impact is aan het veranderen, door de opwarming van de aarde en zeewater zullen cyclonen in intensiteit toenemen en vaker gaan voorkomen. Er zal meer neerslag gaan vallen, de kans op overstromingen neemt toe en de kustlijn word bedreigd door de stijgende zeespiegel.

> 2000 m

1800 - 2000 m

1200 - 1500 m

900 - 1200 m 600 - 900 m

1500 - 1800 m 300 - 600 m

0 - 300 m

rivieren

Het rode landschap

De bodem van Sava bestaat voor een groot deel uit rood kleurige Ferralsols. Zonder bosvegetatie wordt de nutrienten kringloop van Ferralsols onderbroken. De bodem spoelt met regenval uit en na 1 jaar landbouw op dit type bodem heeft het 10-30 jaar nodig om te herstellen. Langs de kust bestaat de bodem uit regosols. Deze is rijk aan slib en daardoor zeer geschikt voor boom en heester teelt. Langs de kust zijn daardoor grote palmolie plantages te vinden.

Ferralsols

Ferralsols Leptosols Nitisols

Fluvisols

Luvisols Cambisols Gleysols Regosols

Beleving van het landschap

Madagaskar is een uniek eiland met een grote diversiteit aan landschappen en een endemische flora en fauna. Ontstaan door de geisoleerde ligging van het eiland. Maar juist die isolatie zorgt er ook voor dat toerisme hier nog onderontwikkeld is.

In mijn zoektocht of toerisme kan bijdragen aan een veranderingen in de vanillesector analyseerde ik welke typen toeristen Madagaskar bezoeken. Ze zijn onder te verdelen in drie groepen: de exclusieve toeristen, de ecotoeristen en de avonturiers. Voor allen is er genoeg te beleven en kennen een gigantisch groeiperspectief.

Zelf kon ik niet afreizen naar dit unieke land door Covid-19. Maar juist die pandamie heeft laten zien hoe toeristische gebieden er uit zien zonder toerisme. Hoe steden en landschappen weer adem konden gaan halen.

Het bracht mij het besef dat de transitie in de vanillesector geen traditioneel toerisme nodig zou moeten hebben. Maar een nieuwe vorm van toerisme waar je kan ontdekken, beleven en herinneringen maken.

Proeven en ruiken zijn de belangrijkste zintuigen die daar voor nodig zijn. En dat verbind vanille en toerisme met elkaar. Want juist de geur en de smaak zijn de kracht van vanille.

Extinctie van het landschap

Natuurlijk systeem

Tropische regenwouden zijn de rijkste en oudste natuurgebieden op aarde. Ze bevatten een enorme biodiversiteit. Ze zijn de longen van onze aarde en zijn tevens een bron voor voedsel en medicijnen. Meer dan de helft van alle regenwouden op aarde is in de afgelopen 50 jaar verdwenen door toedoen van de mens.

In de regio Sava ligt het tropisch regenwoud Marojejy, onderdeel van de Regenwouden van de Atsinanana. In totaal bestaat het gebied uit zes nationale parken die sinds 2007 deel uitmaken van de Werelderfgoedlijst.

Sinds 30 juli 2010 staan deze regenwouden op de Rode Lijst van bedreigde werelderfgoederen. Met als redenen: illegale houtkap en de illegale jacht op bedreigde lemuren.

Aan de hand van een serie dwarsporfielen van het landschap van het district Sava, neem ik jullie mee in de afbraak van het natuurlijk systeem.

Oerbos

Ooit was het landschap van het district Sava volledige begroeid met verschillende typen tropisch regenwoud. Vol met tal van endemische soorten die door de afgezonderde geografische ligging geisoleerd zijn geevolueerd.

In de 16e eeuw vonden de eerste ontginningen plaats in de regio door de Betsimisaraka. Deze bevolkingsgroep waren van oorsprong handelaren, piraten, vissers en landbouwers. Langs de kust bouwden ze kleine nederzettingen. Daaromheen werden de eerste delen ontbost om ruimte te maken voor landbouw.

18 e eeuw

In de 18e eeuw werden de eerste vanille plantages aangelegd vanwege het gunstige klimaat in de regio. Achter de eerste bergrug, waar de vanille beschut van zeewind kan groeien, is dan al zo’n 20% van het regenwoud verdwenen.

1950

Vanaf de jaren 50 in de vorige gaat het pas echt hard. Tegen die tijd is al zo’n 50% van het regenwoud verdwenen en loopt de aanleg van vanilleplantages gestaag op. Daarnaast begint ook brandlandbouw het landschap te verwoesten.

De ontbossing gaat vanaf dan hard. Aan het begin van de 20e eeuw groeit de vraag naar vanille sigificant met als belangrijkste moter CocaCola. Voor een nieuwe smaak van het populaire drankje wordt een grote claim gelegd op het aantal vanillepeulen, de prijs loopt op waardoor steeds meer boeren land platbranden om Vanilleplantages aan te leggen. Er is inmiddels nog maar zo’n 10% van het regenwoud over en naast de kaalslag zien we ook dat een andere negatieve trend hier zijn plek in neemt: een monocultuur van palmboom plantages langs de kust.

Natter regenseizoen + extremen

7 - 8 mm per jaar

De gemiddelde temperatuur zal stijgen met 2-4 c tegen 2100

4828 km kustlijn kwetsbaar door zeespiegelstijging

Overstromingen door cycloonintensiteit

Impact op klimaatverandering

Door de kaalslag van het landschap is het extra gevoelig voor klimaatverandering. Door langere en nattere regenseizoenen die alleen maar zullen toenemen, neemt erosie van het landschap toe. Plantages worden daar mede door verwoest.

Door zeespiegelstijging is de kust, waar juist hogere bevolkingsdichtheden te vinden zijn, kwetsbaar. Ieder jaar stijgt de zeespiegel hier gemiddeld met 7 - 8 mm.

Door opwarming van de aarde stijgt de gemiddelde temperatuur op land wat nadelige gevolgen heeft voor de vanille-orchideeen en hittestress creeert.

De regio Sava ligt op één van de cycloonroutes vanuit de Indische oceaan. De opwarming van de aarde zorgt er tevens voor dat het zeewater opwarmt. Het warmere zeewater zorgt voor grotere cycloon impact met overstromingen tot gevolg.

Naast afbreuk van het natuurlijk syteem staat ook het cultuurlijk systeem onder druk. De vanilleplant zit verweven in een krachtenveld van problemen die door cultuur zijn ontstaan. Dit is goed te zien in gehele vanille proces in relatie tot het landschap.

Cultuurlijk systeem

Groene bonen

Om te beginnen met het teelt proces van de groene bonen. Er zijn in Madagaskar 80.000 vanilleboeren. Na aanplant van een vanille orchidee duurt het 3 tot 4 jaar voordat deze voor het eerst gaat bloeien. Na de intensieve handbestuiving die maar op 1 dag per jaar kan plaats vinden kunnen de groene bonen na 9 maanden worden geoogst. Hiervoor krijgen de vanilleboeren ongeveer €35 per kg voor. Slechts 2% van de eindwaarde.

De vanilleboeren zijn te vinden in het cultuurgebied dat het verst is verwijderd van de kust tegen de tropische regenwouden aan.

De waarde van vanille en de zeer hoge armoede in de regio zorgen voor toenemende criminaliteit. Het gevolg is dat boeren hun vanille eerder oogsten om de dieven voor te zijn wat resulteert in achteruitgang van de kwaliteit en uiteindelijk de prijs.

Zwarte bonen

De groene bonen worden vervolgen overgenomen door zo’n 6.000 handelaren. Zij zetten 480.000 productie medewerkers aan met het fermentatieproces aan het werk. Hiervoor worden de bonen zo’n 3 minuten geblancheerd. Daarna kunnen de bonen tussen de 12 en 72 uur uitzweten. Hierna worden ze gedroogd in de zon om daarna voor 10 tot 21 dagen gestoomd te worden onder wollen dekens. Daarna volgt er een afwisselend proces van drogen in de zon en schaduw waarbij ze worden gesorteerd naar kwaliteit en grote. De zwarte bonen die na dit proces het resultaat zijn worden door de handelaren verkocht aan de export bedrijven. Hiervoor ontvangen rond de €530 per kg. Ongeveer 26% van het eindwaarde.

Dit deel van het proces vindt plaats achter de eerste bergrug waar een grote kaalslag te zien. Een landschap dat steeds verder wordt verwoest door brandlandbouw, in Malagasy Tavy genoemd. Een systeem dat voor twee doeleinden wordt gebruikt. Om houtskool te winnen dat op grote schaal wordt gebruikt voor het koken. En om de grond vruchtbaar te maken voor landbouw. Een systeem dat zichzelf in stand houd doordat de grond steeds opnieuw wordt uitgeput.

Door de branden komt ook meer CO2 vrij dat klimaatverandering verder stimuleert. Deze beïnvloeden de landbouwopbrengsten waardoor de vraag naar landbouwvelden alleen maar toeneemt.

in de zon 90 minuten stomen in dekens 10-12 dagen

sorteren in de zon drogen in de schaduw 10-15 dagen

sorteren en classificeren

Het Tavy landschap breidt alleen maar verder uit het binnenland in en vergroot hierdoor de afstand tussen de vanilleboeren en de exporteurs langs de kust. De keten word verder uit elkaar geduwd en de positie van de handelaren in het midden neemt toe.

€530 per kg (26%)

handelaren

productie medewerkers

Export bourbon

In madagaskar zijn 33 exportbedrijven actief die 9900 kwaliteit controleurs in dienst hebben. Bij de exportbedrijven vind de verdere verfijning plaats. Ze worden verder gedroogd en uitgesorteerd. Er vinden controles plaats op basis van reuk en kwaliteit voordat ze worden verpakt en geëxporteerd naar het buitenland. En als wij de vanille uiteindelijk kopen in de supermarkt betalen we in verhouding €2050 per kg.

Aan de kust is de waarde van vanille het beste te zien. Tussen 2015 en 2017 steeg de waarde met bijna 600%. Er is hier dan ook meer ‘luxe’ te vinden. Niet het gooi zoals in Nederland maar wel gemetselde woningen met 2,3 soms zelfs 4 bouwlagen. Maar de prijswaarde fluctuerend de laatste jaren hevig mede door klimaatverandering, El Niño en cycloonimpact.

verfijnen 20-80 dagen

meten en bundelen

reukcontrole

opslag

kwaliteitcontrole

€2050 per kg (100%) 33 exporteurs

9.900 kwaliteit controleurs

De problemen van de regio Sava zitten hem niet alleen in de natuurlijke en cultuurlijke systemen, maar ook bij het individu, de huidige vanilleboer. Het economisch verdienmodel is uit balans waardoor geen enkele boer een duurzaam leefbaar inkomen heeft.

Een leefbaar inkomen is een inkomen waarmee iemand zijn basisbehoeften kan bekostigen, zoals voedsel, fatsoenlijke huisvesting, kleding, medische zorg, scholing en transport. Door te lage prijzen die de industrie betaald aan de boeren kunnen zij nauwelijks in hun eerste levensbehoeften voorzien, laat staan duurzaam produceren. Daar komt bij dat veel ontwikkelingslanden lange tijd weinig tot geen investeringen hebben gedaan in landbouwtechnologie, waardoor bedrijfsvoering verre van economisch rendabel zijn.

Met behulp van Fairtrade International heb ik berekend wat voor de huidige bedrijfsvoering van een Malagasy vanilleboer de referentieprijs is.

Een huishouden van een vanilleboer bestaat uit 2 volwassenen en 3 kinderen die wonen in een klein huisje. Met een landbouw areaal dat bestaat uit 0,35 hectare vanille plantage, ongeveer 385 planten, en daarnaast nog 1,2 hectare Tavy, brandlandbouwgrond. Per kg groene vanille zou een boer ruim €386 euro per kg moeten krijgen voor groene bonen. Dit staan in schrijnend contrast met de huidige €35 euro per kg die hij krijgt.

De huidige vanilleboer

Verleden

En dat is te zien in de ruimtelijke weerslag van het landschap. Waar in het verleden een nederzetting aan de kust te vinden was met een zelfvoorzienend landbouw areaal en in de rand van het regenwoud vanilleplantages waar de vanille groeide in de inheemse beplanting.

Sambava

Indische oceaan

Heden

Het huidige landschap van Sava is ontbost. Het regenwoud is met de teelt van vanille terug gedrongen diep in de binnenlanden. De brandlandbouw heeft een gapend gat geslagen en breidt zich steeds verder uit in het resterende regenwoud. De vanille geteeld in randen van het regenwoud en de export in Sambava worden steeds verder uit elkaar getrokken en daarmee ongelijker.

Indische oceaan

Negatieve toekomst

En als we niets veranderen is dit het toekomst beeld. Een kaalgeslagen verwoest landschap dat regenwoud zal terugdringen naar enkel beschermde nationale parken en waar er geen bescherming meer is voor de teelt van Vanille die daardoor bloot word gesteld aan de grillen van het klimaat.

Sambava

Indische oceaan

An aerial view of the village of Belambo.

Tommy Trenchardlly

Een nieuwe symbiose

Tsy misy ala tsy misy rano tsy misy vary without the forest there will be no more water without water, there will be no more rice

Ny Vahiny

Ik stel een nieuwe symbiose voor. Een mozaïek van landgebruik. Het huidige system van voedselproductie en vanilleteelt transformeren naar een duurzame circulaire wijze. Die symbiose kan ontstaan door het tropisch regenwoud terug te brengen naar minimaal 50% van het landoppervlak. Ik ben ervan overtuigd dat dit mogelijk is en kan. Het regenwoud is van wereldbelang in het opslaan van CO2 en het behoud van soorten. Maar het regenwoud is ook lokaal van groot belang. De vanille heeft de bomen als forofyt nodig om in te groeien en het landbouwsysteem, de natuurlijke vegetatie om de bodem vruchtbaar te houden en te beschermen tegen het klimaat.

Er is een trendbreuk nodig. We zitten nu op het punt dat we kunnen toekijken hoe een land verder word verwoest of we kunnen nog bij buigen en terug gaan richting een landgebruik waarvan minimaal 50% tropisch regenwoud is.

oceaan

Positieve toekomst

Er ontstaat door het concept een nieuw toekomst perspectief die vertaalt in de ruimtelijke weerslag laat zien dat er duurzame symbiose tussen regenwoud landbouw en vanille een landschap kan laten herstellen.

Sambava

Indische oceaan

Mijn voorstel is om met de trendbreuk waarmee de symbiose Ny Vahiny in gang word gezet ook het economisch perspectief van de vanilleboer te transformeren.

De plantages krijgt een schaalvergroting naar 2,75 hectare met 1100 vanille planten. Door de vergroting van het areaal kan de teelt van vanille worden gecombineerd met noten en fruitbomen. Die zorgen voor een diverser dieet, maar bootsen ook een natuurlijk bladerdak na. De brandlandbouw word ingewisseld voor het duurzame SRI rijstteelt systeem gecombineerd met garnalen en vis die het land bemesten. Het huidige landbouwareaal kan hierdoor worden gehalveerd naar 0,6 hectare.

De transformatie zorgt voor een balans tussen alles wat leeft op het land en in het water. Het is de symbiose tussen regenwoud, vanille en landbouw. Dat resulteert in een leefbaar inkomen referentieprijs van bijna €28 voor zwarte bonen Daarvoor krijgen de handelaren nu €530

De duurzame symbiose zal er voor zorgen dat er een eerlijke prijs bij de boer komt waarmee ze een leefbaarinkomen hebben en daarnaast het regenwoud word hersteld.

In de berekening van het leefbaarinkomen is het fermitatieproces en het arbeid dat daarbij komt meegenomen.

De

Vahiny vanilleboer

Het ruimtebeslag

Het ruimtebeslag van de coöperatie ziet er ver volgens als volgt uit: 22 hectare vanilleplantage, 35,4 hectare sawahhs en 0,32 hectare leefomgeving voor de huishoudens. De cultuurlijke aspecten vragen om bijna 92 hectare ruimte. Voor een goede symbiose herstellen we het tropisch regenwoud naar tenminste 50% van het landgebruik wat dus nogmaals 92 hectare betekend.

Duurzaam landschap

District Sambava

De ruimtelijke weerslag van de symbiose Ny

Vahiny is uitgewerkt tot een ontwerp in drie schaalniveaus. Die van de regio, de coöperatie en ingezoomd tot het individu.

Het grootste schaalniveau, de regio, richt zich op het district Sambava.

Sambava.Rasamy

Om het landschap te herstellen met de symbiose Ny Vahiny zijn er vijf ontwerptools nodig. De eerste zijn de kwekerijen die op de slib rijke Regosols langs de kust een plek krijgen. De biodiverse kwekerijen vervangen de monocultuur van palmolie plantages.

Blauwe aders, kanalen, gaan het landschap verbinden. Ze vormen de transportlijn waarover de bomen van de kwekerijen vervoerd kunnen worden

naar hun bestemming in het binnenland. Het is een laagdrempelige infrastructuur die de dorpen verbind met de stad aan de kust. Maar vormt ook de waterafvoer van de toenemende regenval door klimaatverandering.

Achter de eerste bergrug komen de dorpen. Hier komen de sawahs, plantages en regenwouden samen en versmelten de ontwerptools tot de symbiose Ny Vahiny.

regenwoud plantage sawah

Ala mando Zanatany Tanimbary

Vijf ontwerptools

sawah Tanimbary blauwe ader kwekerij

Sambava

Fantsona Taniketsa

Taniketsa : De kwekerij

Langs de kust, op de rijke regosols word de monocultuur van palmboomplantages verruild voor biodiverse kwekerijen. Op deze kwekerijen worden bomen en heesters opgeteeld in drie catogoirien. Cultuur soorten zoals annanas, mango en avocado. Deze soorten zijn uiteindelijk bestemd voor de plantages. Het zijn noten en fruit soorten die de malagasy bevolking kent en nu al onderdeel uitmaakt van hun eetcultuur. Daarnaast worden er endemische soorten geteelt. Deze zijn bestemd voor het herstel van het tropisch regenwoud. De derde catogorie zijn productiebomen zoals het zeer gewilde rosehout dat nu op grote schaal illegaal gekapt word. Het vormt een belangrijk verdien model voor dit ruimtelijke component. Dicht bij de kust en de stad vormen de kwekerijen nieuwe werkgelegenheden.

Fantsona : De blauwe ader

De blauwe aders zijn een belangrijke laagdrempelige infrastructuur die de stad verbind met de bevolking in het binnenland. Het vormt de transport lijn waarover de bomen en heesters van de kwekerijen worden verplaatst. Maar vormt vica versa ook een belangrijke afvoerlijn om het overtallige regenwater dat meer en meer zal gaan vallen af te voeren. Voor de blauwe aders is canal del pangales het voorbeeld. Dit langste kanalensysteem ter wereld dat een stukje zuiderlijker in Madagaskar te vinden is, vormt een belangrijk op zich zelf staand ecosysteem. Het water kan door de aansluiting op de grote rivieren tevens als uitbreiding van he onderwater leven worden gezien in de vorm van paaiplekken.

Tanimbary : De Sawahh

Op de sawahhs word de rijst geteelt volgens het SRI systeem. Dit systeem is door een fransman in Madagaskar bedacht maar word nog te weinig toegepast en heeft vooral in Indonesie een grote ontwikkeling doorgemaakt.

Volgens dit systeem worden de rijstplanten heel nauwkeurig geplant in een grid van 25x25cm. Hierdoor is minder plantmateriaal nodig en kunnen ze voluit groeien met een hogere oogstopbrengst. Eveneens anders dan traditioneel word het water tijdens het groeiproces grotendeels weg gepompt om wortelgroei en bodemleven te stimuleren. Na de oogst worden de velden bevloeid en krijgen de garnalen en vissen de kans op de planten resten op te eten. De uitwerpselen vormen een natuurlijke vorm van bemesting. De kringloop tussen rijst, vis en nutrienten is belangrijk om de grond vruchtbaar te houden.

Deze duurzame manier van telen zorgt er tevens voor dat de planten niet gaan rotten en reduceert de uitstoot van Methaan. Deze stof is 4x zo vervuilend als stikstof. Rijst is momenteel dan ook een van onze meest vervuilende gewassen ter wereld.

Zanatany : De plantage

Op de plantages groeit de vanille in cultuurbomen zoals mango, avocado, lychee en jackfruit. Doordat de planten verder uitelkaar worden geplant kunnen in de rijen Cash crops worden toegevoegd. Denk hierbij aan soorten als koffie en cacoa planten.

Tussen de rijen kunnen eenjarige gewassen zoals zoete aardappel en cassave worden geteelt. De plantresten na de oogst dienen als organische mulch voor de vanille planten.

De woningen op de rand van de plantage hebben vrij zicht op wie er aan komt. De grote luifel zorgt voor extra leefruimte tijdens het regenseizoen en is daarnaast belangrijk voor het vormen van schaduw in het droog proces van Vanille.

Door de woningen te voorzien van duurzame cooking stoves kan ontbossing voor het produceren van houtskool ver worden gereduceerd. Dit is een ontwikkelingsproject die al gaande is in Madagaskar.

Ala mando : Het regenwoud

Het kronendak van de plantage vormt een vloeiende overgang naar het regenwoud. Om het regenwoud en de plantages te beschermen tegen ongewenste gasten word er botanisch prikkeldraad geplaatst. Deze bestaat uit diverse soorten inheemse heesters die zeer doornrijk zijn en daarmee ondoordringbaar voor de mens. Voor kleine zoogdieren en vogels vormt het juist een belangrijke ecologische verbindingszone. Deze is belangrijk op ziekte en plagen te voorkomen op de plantages door een evenwichtig ecosysteem.

Als extra beschermings element worden op de plantages ganzen toegevoegd. Deze waakse dieren zullen alarm slaan bij ongewenste indringers.

Het modeldorp

Nosiarina, de locatie

Drie van de vijf ruimtelijke ontwerptools komen samen in het modeldorp Ny Vahiny. Een dorp dat komt te liggen op de hellingen achter de eerste bergrug, op de kruising van bestaande en toekomstige infrastructuur. De locatie ligt naast een bestaand dorp waar metname in de begin periode kan worden aangesloten op voorzieningen en werkgelegenheid. Door de positie in het landschap kan het modeldorp vanaf hier als inspirerend voorbeeld gaan fungeren voor de omgeving.

Het ontwerp voor het modeldorp is opgebouwd vanuit de ruimtelijke ontwerptools. Deze zijn mede voortgekomen vanuit vier programma’s van eisen: vanille, voedselteelt, huishoudens en regenwoud.

Programma van eisen: Vanilleteelt

De vanille planten willen geen natte voeten en vragen om een goede drainage, de plantages groeien enkel op oosthellingen en vragen om goede bescherming om de angst voor diefstal weg te nemen.

Om die reden worden de plantages aan de bovenzijde van de oosthellingen gepositioneerd.

Programma van eisen: Voedselteelt

Voor de voedselteelt wordt een combinatie gezocht tussen rijstvelden, garnalen-, visteelt, noten- en fruitbomen.

De rijstvelden, sawahhs, worden aan de voet van de bergrug geprojecteerd. Hier kunnen ze fungeren als teelt ariaal voor rijst, garnalen en vissen, maar ook gebruikt worden als waterbuffer.

Op de vanilleplantages ontstaat een dubbelteelt met fruit en notenbomen die eveneens als forofyt fungeren voor de vanilleplanten.

Het voedingsdieet van de malagasy huishoudens worden door de combinatie van voedselteelten verbreedt.

Programma van eisen: Huishoudens

Tussen de plantages en de sawahhs in krijgen de huishoudens een plek. De dorpen krijgen een plek achter de eerste bergrug in het district Sambava. Hierdoor liggen ze in de luwte van zeewind.

Voor het modeldorp is een positie nabij een bestaand dorp en infrastructuur van belang. Evenals de ligging nabij de rivier voor een goede afkoppeling van de waterbuffers en aansluiting van de toekomstige natte infrastructuur.

Programma van eisen: Regenwoud

Het herstellen van het regenwoud is van belang om CO2 op te slaan en de opwarming van de aarde af te remmen. Maar bovenal zorgt het voor verbindingen in de leefgebieden van tal van soorten flora en fauna en een goede balans in het ecosysteem. Door die ook te verbinden met de kroontoppen van de vanilleplantages ontstaat er een balans die kan voorzien in plaag en ziekte bestrijding.

Het regenwoud wordt nabij het modeldorp herstelt aan de westzijde van de bergtop.

Het dorp Ny Vahiny

Het economische programma vertaalt in ruimtebeslag met de bijbehorende eisen die de symbiose vormen tussen regenwoud, vanille en landbouw hebben ruimtelijke kwaliteit gekregen in het modeldorp Ny Vahiny. Om inzichtelijk te maken wat de ruimtelijke kwaliteit is in dit ontwerp zoom ik in op drie verschillende deelgebieden in.

Ruimtelijk ontwerp: De plantage

Referenties Lo-tek architecture

Om het economisch programma te vertalen naar een ontwerp met ruimtelijke kwaliteit heb ik me laten inspireren door Lo-tek Architecture. Een ontwerp beweging die de kracht en symbiose uit de filosofie en architectuur van native bevolkingsgroepen haalt en opnieuw inzet om duurzame, klimaatbestendige ingrepen te doen.

Voor de plantage en de overgang naar het regenwoud heb ik me verdiept in de kitamba bostuinen van de Chagga bevolking in Tanzania. Deze tuinen vervangen het natuurlijke bladerdak met vele soorten bananen en worden bewaterd door kanalen. Het vormt een weelderig boslandbouw systeem met een symbiose van eenjarige, meerjarige gewassen en vee, die het natuurlijke habitat van regenwoud nabootst.

Voor de positionering van de huishoudens heb ik de Apete bos-eilanden van de Kayapo bevolking in Brazilië gebruikt als inspiratiebron. Deze gebruiken vuur om cirkelvormige stukken regenwoud te verbranden die worden omgevormd tot landbouwdorpen.

Kihamba forest gardens.Julia Watson

Kihamba forest gardens.Julia Watson

Apete forest islands.Julia Watson

Kihamba forest gardens.Julia Watson

Kihamba forest gardens.Julia Watson

Woningen

Ontwerp

In de uitwerking van de plantage wordt ruimte geboden aan een optimale hoeveelheid vanilleorchideeën, die door de boeren te telen is, gecombineerd met voedselbomen die de ruimte hebben om goed te kunnen uitgroeien. Hierin wordt een plantafstand van 10 meter gehanteerd waardoor de kronen elkaar ligt gaan kussen en zorgen voor schaduw over de orchideeën.

Doordat de afstand tussen de orchideeën is vergroot ontstaat er tussenruimte waar andere gewassen en vee kan worden gehouden zonder dat ze de groei en kwaliteit van de vanille beïnvloeden. Hier kunnen groenten worden verbouwd zoals yam, cassave en zoete aardappel. Het loof kan als organische materiaal worden gebruikt voor bemesting van de vanille.

In het modeldorp is ruimte voor 8 plantages van 2,75 hectare, deze worden van elkaar gescheiden door drainage kanalen. Een minimale maar functionele scheiding.

Om de plantage te beschermen tegen ongewenste indringers wordt deze omzoomt met botanisch prikkeldraad, inheemse heester soorten zoals Carissa. Door de doornen word deze ondoordringbaar voor de mens. Voor kleine zoogdieren en vogels ontstaat er juist een veilige ecologische verbindingszone. Deze doornrijke bossage vormt ook de overgang naar het regenwoud als extra beschermslaag voor de achterzijde van de plantage.

randpad

hersteld regenwoud botanisch prikkeldraad

voor drainage en visuele scheiding tussen plantage

Ruimtelijk ontwerp: De sawahh

Palayan rice terraces.Julia Watson

Palayan rice terraces.Julia Watson

Palayan rice terraces.Julia Watson

Referenties Lo-tek architecture

Voor de Sawahhs heb ik mij laten inspireren door de Palayan Rijst terrassen van Ifugao bevolking in de Filipijnen. Het zijn de meesters in het vormen van terrassen. Op de stijle bergtoppen met hellingen tot 70 graden, hebben zij meer dan tweeduizend jaar geleden terrassen aangelegd. Hier word regenwater opvangen gefilterd en gezuiverd alvorens het gecontroleerd verder richting de oceaan word afgevoerd. Een zeer innovatief model voor ecologische rijstteelt.

Daarnaast heb ik gekeken naar de Subak rijst terrassen van de Subak bevolking in Balie. De term Subak verwijst zowel naar het rijst terrassen systeem als de zelfsturende boeren coöperaties die water- en plant schema’s delen. Traditionele subak rijstvelden zijn de meest biodiverse en productieve agrarische systemen die de mens kent. Door gebruik te maken van lokale nutriënten kringlopen en seizoensgebonden regenval, produceren de Subak al duizenden jaren rijst op de schaal van stroomgebieden.

Palayan rice terraces.Julia Watson

Subak rice terraces.Julia Watson

Ontwerp

Aan de voet van het modeldorp krijgen de sawahhs hun plek. Er zijn drie typen sawahhs. Op de stijle hellingen stijler dan 1:2 komt natuurlijke vegetatie die als stapstenen dienen voor de ecologie.

Op hellingen tussen 1:2 en 1:5 komen waterbuffers waarin regenwater word vastgehouden. In dit water worden garnalen en vissen geteelt. Dit water is van belang voor het voeden van het derde typen de rijstvelden.

De rijstvelden worden aangelegd op hellingen van 1:5 en flauwer. De rijstteelt word gecombineerd met garnalen en visteelt die met elkaar een duurzaam landbouwsysteem vormen.

Trappen en dijkjes maken de lager gelegen sawahhs toegankelijk vanaf de doorgaande ontsluitingsweg RN5a. De sawahhs boven de RN5a zijn enkel over de dijkjes vanaf het toegangspad naar de plantages te bereiken. Dit om de toegangen naar de plantages minimaal te houden.

Ruimtelijk ontwerp: De huishoudens

Referenties Lo-tek architecture

Voor de inzoom dat zich richt op het leefgebied en de leefkwaliteit van de huishoudens heb ik de huidige woningen en principes uit het boek ‘the barefoot architect’ als inspiratie genomen.

Daarnaast heb ik op basis van mijn eerdere analyses materialen gezocht die vanuit het landschap beschikbaar zijn en bruikbaar als bouwmateriaal.

Houses with thatched roofing of ravinala on low piles in Sambava.

Palmhout

Slib

Raffia

Ontwerp

De huishoudens komen op de knooppunten van de plantages. Op deze knooppunten zijn ook de toegangen vanaf de RN5a te vinden. De woningen vormen een beschermingslint op een besstaande hoogtelijn. Op verschillende plekken waar het talud flauwer is ontstaan er grotere vlaktes an buiten ruimte die gebruikt kunnen worden tijdens het fermitatieproces. Waar de ruimte groot genoeg is kan ook een school, kerk of ander maatschappelijk gebouw een plek krijgen.

Het water waarmee de plantages van elkaar worden gescheiden en droog gehouden lopen rondom de woningen. Met een zuiveringsinstallatie kan dit worden omgezet naar bruikbaar water voor levensonderhoud.

Tussen de woningen door zijn op de knooppunten toegangen tot de plantages te vindennWoningen

Plantage

Het bladerdak zorgt voor schaduw

crops

Noten en fruit bomen

botanisch prikkeldraad

Woning opgetild van maaiveld met vrij zicht over de sawahhs. Grote luifel voor fermentatie proces

Perspectief

Tsy misy ala tsy misy rano tsy misy vary without the forest there will be no more water without water, there will be no more rice

Ny Vahiny

Ik stel een nieuwe symbiose voor. Een mozaïek van landgebruik. Het huidige system van voedselproductie en vanilleteelt transformeren naar een duurzame circulaire wijze. Die symbiose kan ontstaan door het tropisch regenwoud terug te brengen naar minimaal 50% van het landoppervlak.

Ik ben ervan overtuigd dat dit mogelijk is en kan. Het regenwoud is van wereldbelang in het opslaan van CO2 en het behoud van soorten. Maar het regenwoud is ook lokaal van groot belang. De vanille heeft de bomen als forofyt nodig om in te groeien en het landbouwsysteem, de natuurlijke vegetatie om de bodem vruchtbaar te houden en te beschermen tegen het klimaat.

Het regenwoud gecombineerd met een duurzaam samenlevingssysteem voor zowel vanilleteelt als landbouw vormen samen de symbiose Ny Vahiny.

Door deze symbiose wordt er aan 14 van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties een bijdrage geleverd. Een grote stap naar het einde van extreme armoede, ongelijkheid, onrecht en klimaatverandering.

De reiziger

Ny Vahiny: de reiziger, een van de betekenissen van het woord. Als reiziger bouw je herinneringen op, ontdek je en vooral beleef je een plek. En zonder massa toerisme te promoten zijn dit wel ontzettend belangrijke ingrediënten om bewustwording te creëren over een bijzondere exoot in een endemisch landschap.

Ik ben nog altijd de vreemdeling, de tweede betekenis van het woord Ny Vahiny. Door Covid-19 kon ik niet afreizen naar Madagaskar. Maar ik vond nieuwe manieren om het landschap van de regio Sava te ontdekken en te beleven.

Tijdens mijn onderzoek voerde ik diverse gesprekken met Francine en Leoncine, twee Malagasy vrouwen die in Nederland wonen. Ze vertelden mij verhalen over de cultuur, het landschap en het leven daar. Ze brachten mij de kennis die ik miste omdat ik niet de reiziger kon zijn.

De box

Het bracht me tot de Ny Vahiny box. Een box met een exoot die reist naar de vreemdeling. Een box waarmee ontdekt en beleeft kan worden maar ook herinneringen kunnen worden gemaakt.

In de box waar je een abonnement op kan nemen zit iedere keer een ander vanille product, mede afhankelijk van het seizoen. Er zit uitleg in over waar het vanilleproduct die keer vandaan komt en wat er met de opbrengsten zal worden gedaan. Denk aan duurzame kookpotten, een zonnepaneel, een waterpomp of het aanschaffen van schoolproducten.

Maar er zit ook altijd nog iets extra’s in. Een link naar het muzikale schouwspel van de bultruggen in de baai van Antongil. Of een bijzondere smaakcombinatie in een recept zoals vanille met Noordzee krab.

De box kan zowel richting particulieren als bedrijven, met name horecabedrijven. Zij kunnen een duurzaam product aanbieden met een verhaal. En andersom vloeit het geld rechtstreeks terug naar de boeren die daarmee hun leefkwaliteit kunnen vergroten. Een win win situatie.

Ny Vahiny

Financiering

De Symbiose Ny Vahiny draagt op grote schaal bij aan de ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Logischerwijs zal de wereldbank daarom een belangrijke financiële inbreng moeten hebben op de uitvering van de grootschalige landschappelijke ingrepen. Niet alleen in de vorm van leningen maar met name ook in het aansturen van trainingen en het geven van adviezen. Want met de veranderingen van het landschap zal ook het leven van de bewoners veranderen. De vijf ontwerptools hebben op het tropisch regenwoud en de kanalen na hun eigen verdienmodel. Investeringen die vanuit het hoofdfonds Ny Vahiny zijn gefinancieerd kunnen daardoor worden terugbetaald waardoor er steeds nieuwe projecten kunnen worden opgestart en uiteindelijk ook de lening van de Wereldbank kan worden afgelost.

Maar ook wij als consument kunnen iets doen en hebben ook een morele plicht. Met een abbonoment op de Ny Vahiny box ontdekken, beleven en maken we herinneringen via een bijzondere exoot. Maar zorgen we ook voor een stukje financiering die direct terecht komt op de plantages.

Het laatste element van mijn afstudeerwerk gaat over de tijd. Want ik ben me ervan bewust dat mijn ontwerpvoorstellen groot zijn, veel impact hebben maar vooral ook tijd nodig heeft om te kunnen ontstaan.

Iedere tool is van betekenis in het ontwikkelperspectief maar ze kennen allemaal hun eigen tijdsperspectief. Als we volgend jaar beginnen met het aanleggen van het modeldorp dan kan deze over 10 jaar volledig operationeel zijn, de cultuurkant.

Hiervoor zijn nodig de Taniketsa waar bomen eerst 5 jaar moeten opgroeien alvorens ze op de Zanatany gepland kunnen worden. Hier is nogmaals 5 jaar nodig voordat de zwarte vanille peulen verkocht kunnen worden. In de tussentijd kunnen de Fantsona en Tanimbary worden aangelegd. Voor het regenwoud betekend het dat pas na 80 jaar, een mensenleven lang, er weer spraken is van een primair bos.

Maar als over 10 jaar het modeldorp Ny Vahiny als voorbeeld fungeert en er ieder jaar met de aanleg van 5 nieuwe dorpen kan worden gestart. Dan kunnen over 75 jaar alle vanilleplantages in het district Sambava worden omgevormd naar de duurzame symbiose NY Vahiny.

Ontwikkelperspectief

Nathalie Bertrams

Epiloog

Rapportages

Fairfood International & CNV Internationaal. (2016). Bittersweet Vanilla. In The unsavoury story of vanilla farmers in Madagascar’s Sava Region.

Catholic Relief Services. (2013). Revitalizing vanilla in Madagascar: Report on a Feasibility Study to Enhance Small Farmer Participation in the Vanilla Value Chain (ISBN-13: 978-1-61492-120-2).

Food and Agriculture Organization of the United States. (2009). Vanilla: Post-harvest Operations.

Department of Agricultural Economics and Rural Development University of Goettingen. (2019). Socio-economic, land use and value chain perspectives on vanilla farming in the SAVA region (north-eastern Madagascar): the Diversity Turn Baseline Study (DTBS). (ISSN 1865-2697).

Boeken

Anthony, L. (2017). The Aliens Among Us. Yale University Press.

Austin, D. & Bradt, H. (2017). Madagaskar (12de editie). Bradt Travel Guides.

Austin, D. & Garbutt, N. (2014). Madagaskar Wildlife (4de editie). Bradt Travel Guides.

de Rek, W. (2018). De kleine Darwin. Uitgeverij Atlas Contact.

Ham, A., Filou, E. & Ranger, H. (2016). Madagaskar (8ste editie). Lonely Planet.

Havkin-Frenkel, D. & Belanger, F. C. (2019). Handbook of Vanilla Science and Technology (2de editie). Wiley Blackwell.

Pauli, G. (2017). Blauwe economie (4de editie). Nieuw Amsterdam.

ten Bos, R. (2019). Extinctie. Boom.

Tyson, P. (2013). Madagaskar - the eighth continent. Bradt Travel Guides.

van Rijn, F. (2014). De dikke baobab (2de editie). Elmar B.V.

Laws, B. (z.d.). 50 planten die de geschiedenis veranderd hebben (1ste editie). Librero Nederland B.V.

Lengen, J. (2007). The Barefoot Architect (1ste editie). Shelter Publications Inc.,U.S.

van Eekelen, E. (2020). Building with Nature: Creating, Implementing and Upscaling NatureBased Solutions. nai010.

Watson, J. (2022). Julia Watson. Lo-TEK, Design by Radical Indigenism: Lo-Tek; Design by Radical Indigenism. Taschen Gmbh.

Websites De Volkskrant. (z.d.). De Voedselzaak. Geraadpleegd januari 2020, van https://www. volkskrant.nl/kijkverder/2018/voedselzaak/

Madagaskar maps. (z.d.). The soil maps of Africa. Geraadpleegd januari 2020, van https://esdac.jrc. ec.europa.eu/ESDB_Archive/EuDASM/Africa/lists/ s1_cmg.htm

Nguyen, J. (z.d.). Climate Change and its Effect on Madagaskar. Madagaskar Story Map. Geraadpleegd januari 2020, van https://www.arcgis.com/apps/ MapJournal/index.

Madagaskar Biodiversity Cente. (z.d.). An insectfocused approach to conservation. Geraadpleegd januari 2020, van https://www.Madagaskarbio.org/ research.html

Reel, M., & Real, E. (2019, 17 december). Vanillanomics. Bloomberg. https://www. bloomberg.com/features/2019-economics-ofvanilla-markets-Madagaskar/

Symrise Vanilla. (2016, 29 januari). VanillaSustainable cultivation. https://vanilla.symrise. com/sustainable-cultivation

UN enviroment programme. (2009, 5 juni). Vital Forest Graphics. GRID-Arendal. https://www.grida. no/resources/5130

Bronnen

United Nations Sustainable Development. (2019, 6 mei). Nature’s Dangerous Decline “Unprecedented”. https://www.un.org/ sustainabledevelopment/blog/2019/05/naturedecline-unprecedented-report/

Reef resilience network. (2020, 10 februari). Madagaskar - Duurzaam levensonderhoud | Reef veerkracht. https://reefresilience.org/nl/casestudies/Madagaskar-sustainable-livelihoods/

O’Reilly, F. (2018, 4 september). Precious as Silver, Vanilla Brings Cash and Crime to Madagascar. The New York Times. Geraadpleegd op 26 september 2022, van https://www.nytimes.com/ interactive/2018/08/30/world/africa/madagascarvanilla.

System of Rice Intensification - Madagascar. (z.d.). Geraadpleegd op 26 september 2022, van http://sri. ciifad.cornell.edu/countries/madagascar/index.html

Integrated agriculture-aquaculture: A primer. (z.d.). Geraadpleegd op 26 september 2022, van https://www.fao.org/3/Y1187E/y1187e27. htm#TopOfPage

Filmmateriaal Netflix. (2020, 17 april). Our Planet | Forests. YouTube. https://www.youtube.com/ watch?v=JkaxUblCGz0

Summerill, M. & Gunton, M. (2011). Madagaskar. Bristol, United Kingdom: BBC Natural History Unit. undefined. (2014, 6 juli). Vanilleanbau in Madagaskar. YouTube. Geraadpleegd op 26 september 2022, van https://www.youtube.com/ watch?v=c6BYFiRn3GQ

undefined. (2009, 4 november). Climate change: Madagascar - by Nature Video. YouTube. Geraadpleegd op 26 september 2022, van https:// www.youtube.com/watch?v=B3keZgpX4wU

Voice of Vanilla documentary fundraising from Maureen Lee Maloney on Vimeo. (z.d.). Geraadpleegd op 26 september 2022, van https:// player.vimeo.com/video/342144261

Botanische symbiose van de Ny Vahiny plantage.Maidie van den Bos

Met speciale dank aan

Maike van Stiphout (mentor) Lodewijk van Nieuwenhuijze (comissielid) Maidie van den Bos (comissielid)

Franciene Leoncine

Hanneke Kijne Mildred van der Zwan Marit Janse

Lindsey van de Wetering Hanna Prinssen Liza van Alphen

Lejla Duran

Thijs

Job en Ingrid Bastijn en Anne Ger en Nicole

Dit afstudeerproject was niet mogelijk geweest zonder hun steun op de juiste momenten. Met veel plezier kijk ik terug op de tijd dat ik mocht studeren aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam met in het bijzonder mijn afstuderen. Hoe zwaar de opleiding ook was, ik zou het zo weer opnieuw doen.

Vanilla

Nathalie

The greatest danger for most of us is not that our aim is too high and we miss it, but that it is too low and we reach it.

MICHELANGELO