nego unitu. Zdecydowałam się użyć „ustawienia systemowego” (ang. systemic constellation) jako metody, która jest wykorzystywana do rozwiązywania konfliktów na poziomie współpracy w terapii i coachingu w firmach oraz w dziedzinach zarządzania. Ta metoda jest również wykorzystywana w filmie, za jej pomocą można sprawdzić, czy scenariusz działa na poziomie emocjonalnej logiki; jest też stosowana w terapii rodzinnej. Byłaby to więc alternatywna i eksperymentalna metoda opowiedzenia historii opartej nie na tekście, ale doświadczeniu fizycznym ludzi biorących udział w ustawieniu. Czy to ta sama metoda, która w terapii jest nazywana metodą Berta Hellingera?
Hellinger był jednym z jej głosicieli. W Polsce wszyscy mówią o Hellingerze, kiedy wspominam o „ustawieniu systemowym” (niem. systemische Aufstellung). Przed Hellingerem, który rozwinął to podejście w latach 80., inni terapeuci, jak terapeutka rodzinna Virginia Satir, pracowali nad trójwymiarowym portretem rodziny. Podejście Hellingera stało się bardzo kontrowersyjne. Działa ono na zasadzie ponownego odegrania pewnych ról. Grupa osób spotyka się, jedna z osób przedstawia konflikt, jest z nimi również terapeuta, który prowadzi i koordynuje spotkanie. Jedna osoba z grupy odgrywa osobę, której dotyczy konflikt. Reszta osób reprezentuje wszystkich tych, którzy są w rzeczywistości częścią tego konfliktu. Tworzą więc ustawienie, opierając się zarówno na wsparciu osoby prowadzącej, jak i własnych odczuciach związanych z konkretnymi rolami.
— PATRZĘ NA TO, CO WSPÓLNE W JĘZYKU FOTOGRAFICZNYM, JAK I NA TO, CZEGO TAM NIE MA —
Sama również wzięłaś udział w takiej sesji?
Tak, tutaj w Warszawie, to była otwarta sesja. Byłam zaskoczona sposobem, w jaki ludzie opisywali własne uczucia – zastanawiałam się, jak to możliwe, że są tak pewni tego, co czują, reprezentując dane osoby, których nigdy nie spotkali, i nie posiadając żadnej szerszej perspektywy danego konfliktu. Kiedy sama wzięłam udział w takiej sesji, byłam również zaskoczona własnymi odczuciami. Pomyślałam, że byłoby ciekawie znaleźć konkretny dom i spróbować odkryć jego historię oraz „życie”, korzystając z tej metody. To sposób na animację budynku. Na początek potrzebne byłyby ogólne informacje. Postanowiłam w końcu, że będzie to modernistyczna willa, bo ma dłuższą historię, mieszkali w niej różni ludzi, poza tym stwarza idealne warunki do życia danej rodziny. W pewien sposób chciałabym spojrzeć na budynek jak na osobę, sportretować jego doświadczenia i prześledzić, w jaki sposób idealne warunki z jego początków zostały przystosowane do praktycznych potrzeb wynikających z życia. Ciekawe jest obserwowanie, jak niektóre z domów zostały podzielone na mniejsze mieszkania, ponieważ potrzebna była przestrzeń do życia. Ta sama terapeutka, którą poznałam, uczestnicząc w sesji, będzie pracowała podczas projektu związanego z willą.
100
Susane Burner: bez tytułu, wideo, DV, 5:30 min, 2003, instalacja w Hotel Kleiner Riesen, Koblenz
notes 73 / 12.2011–01.2012 / czytelnia
Jakie są podstawowe cele tego eksperymentu?
Pomysł jest po części związany z projektem, nad którym pracuję razem z Nicolettą Lambertucci – teoretykiem sztuki i wykładowcą w Goldsmith College w Londynie. Zastanawiałyśmy się nad tym, w jaki sposób sztuka zazębia się z wiedzą – czy wiedza jest integralna ze sztuką, a jeśli tak, to w sposób dydaktyczny czy niedydaktyczny? Można stworzyć dokument i poprzez niego nauczać ludzi. Jednak to wyzwanie dla wiedzy, żeby poprzez dzieło sztuki objawiła się w sposób organiczny. Tak więc ten projekt mógłby być eksperymentalnym sposobem zdobywania wiedzy na dany temat i transmitowania jej. Mógłby to być fizyczny sposób doświadczania budynku. Duża część mojej pracy jest również związana z atmosferą. W czasie podróży lubię zwiedzać budynki i poznawać ich atmosferę, doświadczać ich, również poprzez spotkania z ludźmi. Lubię doświadczać architektury. Znalazłaś już odpowiednią willę?
Nie. Przez chwilę myślałam nawet nad blokiem mieszkalnym – ale tam pojawiłoby się dużo historii, zbyt wiele, by można je opowiedzieć. Szukam willi, która oryginalnie została zaprojektowana dla jednej rodziny. Interesują mnie
notes 73 / 12.2011–01.2012 / czytelnia
101