Gdyby dziś pokazywać twoją pracę Jeszcze trochę, miałaby ona dużo bardziej polityczny wymiar niż wtedy, gdy powstała, czyli 13 lat temu...
W Polsce pytają mnie tylko o tę pracę. Kiedy przygotowywałam swój katalog do wystawy w Zamku Ujazdowskim, to specjalnie w nim jej nie umieściłam. Ale dlaczego?
W Polsce jestem kojarzona tylko z nią. Innych tu nie znają. Ale czy macie na myśli to, że miałaby taki wymiar w kontekście moich nowszych prac ? Nie, w takim szerszym – społeczno-ekonomiczno-politycznym.
No, zawsze się coś dzieje nie tak. Dzisiaj w tej rzeczywistości po kryzysie…
Dzisiaj łatwo powiązać napiętą gumę z napięciem pośladków przez maklerów giełdowych. Może zacznijmy od tego, że po 2005 r. moje prace często dotykają polityki i socjologii, ale to nigdy nie jest pierwszy plan. Wyłuskuję tematy, ludzi, którzy są najbardziej narażeni na efekty działań polityków. A najszybciej i najdotkliwiej odczuwają je najuboższe warstwy społeczne. Gdyby dziś zrobić wystawę twoich prac zebranych, to bez względu na twoje intencje byłaby ona mocno krytyczna, w sensie komentowania zjawisk, które dziś w większym stopniu niż wcześniej są zauważalne, poruszające, stają się widocznym dla wszystkich problemem…
Daję widzowi jakieś elementy, poukładane tak, że mogę założyć zakres możliwych interpretacji. Cieszy mnie, kiedy ktoś odkrywa w nich coś nowego. Moje filmy są na pewno coraz bardziej krytyczne. Przez wiele lat częściej wystawiałaś za granicą niż w Polsce. Dlaczego?
Po prostu częściej mnie tam zapraszają. W Warszawie mieszkam, ale kiedy tutaj przyjeżdżam, to zamykam się w pracowni. Poza tym tutaj jestem postrzegana głównie jako artystka wideo, chociaż prace wideo robię tak średnio co dwa lata. Dosyć dużo czasu zajmuje mi przygotowanie do nowego filmu. Te moje najnowsze prace wideo są właściwie na pograniczu dokumentu. Ktoś mógłby nawet powiedzieć, że to dokument, ale nie jest to klasyczny wywiad, że ktoś pyta, ktoś odpowiada. Jest to wciąż film artystyczny, choć nie występują w nim aktorzy, ale realni ludzie. Ja na żywo eksploruję ich doznania, uczucia, wrażenia, marzenia. Nigdy nie przygotowuję ich do wypowiedzi przed kamerą ani nie mówię wcześniej, o czym dokładnie będzie rozmowa. Oczywiście bardzo by chcieli dostać napisane kwestie, których mogliby się nauczyć na pamięć, ale ja nie ułatwiam im pracy. A potem bardzo długo odcinam się od tych emocji, żeby zrobić miejsce dla innych. Ostatni projekt filmowy, podczas którego pracowałam z uchodźcami, zatrzymał mnie w tym temacie na dłuższy czas. Związał mnie z moimi „aktorami” na dłużej.
Agnieszka Kalinowska, Zabezpieczenie, I, 2008, 30 cm x 25 cm x 130 cm; szary papierowy sznurek, fot. Alistar Overbruck, dzięki uprzejmości Galerii nachst St. Stephan, Wiedeń
To są poszukiwania informacji, poszukiwania wiedzy na temat tych ludzi, bo nie wiadomo o nich za wiele. Czegoś można się dowiedzieć z telewizji czy pra-
sy, ale jeśli chodzi o medialny przekaz, to grupy stojące najniżej w hierarchii... Niewiele się o nich pisze czy mówi, bo są one najmniej interesujące dla ludzi, którzy rozdają karty, a jeśli już się o nich wspomina, to informacje o nich podawane są jednowymiarowo. Dlatego w moich pracach ci ludzie sami przekazują nam wiedzę o sobie, sami o sobie opowiadają. Mają możliwość zaprezentowania czegoś więcej niż tylko suchych faktów. W Nowym Jorku zrobiłam taki projekt z doormenami pracującymi w luksusowych budynkach przy Central Parku. Nie są tylko odźwiernymi, zajmują się właściwie wszystkim. Na przykład podawaniem pogody – jeśli zadzwoni ktoś z góry, jeden z lokatorów, oni informują, jaka jest pogoda na dole. Są na każde skinienie. Prawie każde... Dostarczają pocztę, zajmują się ochroną, oczywiście otwierają drzwi, ale tak naprawdę są ludźmi, którzy wiedzą wszystko o wszystkich lokatorach, nawet najintymniejsze rzeczy. Są wnikliwymi obserwatorami ludzi. Nikt w Stanach nie wierzył, że uda mi się do nich dotrzeć i wydobyć jakieś informacje. Oczywiście konstytucja gwarantuje wolność wypowiedzi, ale wiadomo, że gdyby doorman podał kogoś do sądu za ograniczanie jego swobody obywatelskiej, bo zakazuje udzielania wypowiedzi, to z pewnością straciłby
26
notes 70 / 09–10.2011 / czytelnia
Na czym polegają takie przygotowania do prac wideo?
notes 70 / 09–10.2011 / czytelnia
27