0—30
0—31
ZDOBYWCY SŁOŃCA
ZIEMIE PODWÓJNIE ODZYSKANE
9.03–29.04 Łódź, Atlas Sztuki, ul. Piotrkowska 114/116 www.atlassztuki.pl
Swój najnowszy projekt filmowy Zdobywcy słońca Anna Baumgart zrealizowała z Andrzejem Turowskim, historykiem awangardy i krytykiem sztuki. Projekt odtwarza drogę pociągu agitacyjnego, który w 1920 roku przez Polskę miał dotrzeć do Berlina, by wspomóc Niemiecką Partię Komunistyczną i zawieźć na Zachód idee rewolucyjne. Książka Andrzeja Turowskiego, Parowóz dziejów, to integralna część projektu — instalacji tekstowo-obrazowej, która sytuuje się nie tylko na marginesie gatunków, ale także na obrzeżach wielkiej narracji o sztuce i polityce. Igra z nimi. Parowóz dziejów nie jest ani rozprawą naukową ani fikcją literacką, a Zdobywcy słońca nie są ani dokumentalnym filmem historycznym, ani też fabularnym. Spotkanie naukowca i artystki owocuje hybrydyczną wypowiedzią artystyczno-naukową na temat genealogii polskiej awangardy, pełną nawiązań do historii i historii sztuki, w której z niezbędną swobodą i swadą łączą oni i przekraczają liczne gatunki, profanują świętości. Turowski w swoim tekście, a Baumgart w swoim filmie dowodzą, że mamy dziś do czynienia nie tyle z odwróceniem relacji, w której rzeczywiste zdarzenia stają się fikcyjne, a fikcyjne rzeczywiste, ile z zawieszeniem samego rozróżnienia na fakt i fikcję, i podkreślają znaczenie wyobraźni tak dla tworzenia narracji o charakterze historycznym, historyczno-artystycznym, artystycznym, jak wreszcie politycznych i społecznych utopii. To w istocie dzieło o odwadze wyobraźni artystycznej i badawczej.
3.03–13.05 Warszawa, Galeria Zachęta, pl. Małachowskiego 3 www.zacheta.art.pl
W jaki sposób sztuka wpływa na rzeczywistość? Czy rzeczywiście na nią wpływa? Ziemie podwójnie odzyskane to prezentacja trzech projektów artystycznych: Bogdana Łopieńskiego, Andrzeja Tobisa i Krzysztofa Żwirblisa. Fotografie pierwszego z nich odsyłają nas do I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu w 1965 roku. Ponad czterdziestu artystów zaproszonych do udziału w imprezie zaprojektowało, a potem w koprodukcji z technikami i robotnikami z miejscowego Zamechu wykonało kilkadziesiąt ogromnych, metalowych form przestrzennych. Z kolei Muzeum społeczne Krzysztofa Żwirblisa to projekt w pewnym sensie peryferyjny. Nawet jeśli rozgrywa się w Warszawie, to jego bohaterami nie są pomniki, historyczne budynki, spektakularne wydarzenia — lecz mieszkańcy. Artysta zmienia się w animatora, dziennikarza, organizatora, który namawia ludzi do pokazania swych kolekcji, opowiedzenia własnych historii, zorganizowania własnego festiwalu, spotkania, spaceru, wspólnej projekcji. Wreszcie Andrzej Tobis pokaże fragment serii fotografii Cykl A–Z (Gabloty edukacyjne). Każde ze zdjęć opatrzone zostało polsko-niemieckim hasłem i numerem indeksu z wydanego w 1954 roku słownika polsko-niemieckiego. Większość zdjęć została zrobiona na Górnym Śląsku, gdzie artysta mieszka, czyli w przestrzeni pomiędzy językami, pomiędzy czasami i systemami, pomiędzy chłodnym obiektywizmem zastanego kadru oraz ignorującym go polskim/niemieckim hasłem/ podpisem.
0—30 Z wystawy Zdobywcy słońca: Anna Baumgart, Zdobywcy słońca, kadr z filmu, 2012
0—31 Z wystawy Ziemie podwójnie odzyskane: Bogdan Łopieński, I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, fotoreportaż, 1965, dzięki uprzejmości artysty
No74 / orientuj się
42—43