Atrakcyjne i wręcz uwodzicielskie wizualnie prace przy uważniejszym spojrzeniu nie tylko ujawniają jego silne poczucie humoru, ale i bardzo głębokie zaangażowanie w problemy polityczno-społeczne. Jako świadek powojennego szalonego bumu ekonomicznego na Zachodzie, absurdów zimnej wojny i wojny w Wietnamie czy gorzkiego rozczarowania lewicowymi ideologiami, od połowy lat 60. po chwilę obecną Bayrle pokazuje świat współczesny, podkreślając jego najbardziej powszechne, a jednocześnie chore cechy: nadprodukcję, nadkonsumpcję, nadmierną eksploatację i zanieczyszczenie środowiska czy przeludnienie. Te procesy, z każdym dniem nabierające tempa, odbijają się echem w hipnotycznych wzorach, które Thomas Bayrle tworzy, wykorzystując z zadziwiającą graficzną precyzją motywy ciał i maszyn, prawdziwych i sztucznych pejzaży. Pojedyncze rysunki, grafiki, tapety, odzież, rzeźby czy wszystko to połączone razem składa się na prace, które wyrażają ducha naszych czasów, dokładnie odzwierciedlają uwodzicielską, a zarazem destruktywną siłę kapitalistycznej cywilizacji. Thomas Bayrle (ur. 1937 r.) – otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. Prix Arts Electronica w Linz i Cologne Art Prize. Dzieła Bayrle’a były pokazywane na ponad 30 indywidualnych wystawach i ponad stu wystawach zbiorowych, w tym tak ważnych wydarzeniach artystycznych jak Documenta III, VI i XIII w Kassel i licznych biennale na całym świecie. Helke Bayrle (ur. 1941 r.) – pracuje razem z Thomasem Bayrle. 0–18
PAMIĘĆ OBRAZÓW 3.09–23.09 Poznań, Galeria Miejska Arsenał, Stary Rynek 6 www.arsenal.art.pl
Filmy i fotografie Alicji Karskiej i Aleksandry Went podsuwają odbiorcy obrazy, które mimo że widziane po raz pierwszy, wydają się znajome, bo odsyłają do naszej własnej pamięci obrazów. W splocie wzajemnych relacji miejsc, obrazów i pamięci można sytuować większość prac obu artystek. Ukazują one mechanizm nakładania się obrazów na miejsca, które potem powracają już tylko w formie obrazów. Utrwalone na filmowych lub fotograficznych kadrach zostają przekształcone w obrazy wchłaniające pamięć innych obrazów. Oglądając powolne, filmowe narracje lub serie zdjęć z urzekającymi wizualną urodą obrazami, wpadamy w pułapkę zastępowania pamięci tymiż obrazami. W ich najnowszym filmie zatytułowanym Młyniska (2011) oglądamy obrazy wpisujące się w dwie różne wersje mitycznych wyob-
rażeń narosłych wokół dwu różnych utopii. Ogrodowa sielskość i surowy industrializm przenikają się w obrazach uruchamiających wizualne imaginarium na temat mitycznej rajskości i technologicznych fantazji. Alicja Karska (ur. 1978 r.) i Aleksandra Went (ur. 1976 r.) – absolwentki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku; są artystkami multimedialnymi, autorkami instalacji, książek artystycznych, cykli fotograficznych, realizacji wideo i filmów. Wspólnie zrealizowały kilkanaście wystaw indywidualnych, m.in. w Fundacji Profile w Warszawie, Galerii BWA w Olsztynie Galerii Miejskiej w Gdańsku (2010), Artists House w Tel Awiwie, CSW Zamku Ujazdowskim w Warszawie.
0—18 Alicja Karska, Aleksandra Went: Młyniska, kadr z filmu
0–19
ANATOMIA SAMOLOTU do 22.09 Warszawa, Galeria Propaganda, ul. Foksal 11/1 www.galeriapropaganda.com
Impulsem do powstania najnowszego cyklu obrazów Włodzimierza Pawlaka były wydarzenia z 10 kwietnia 2010 roku. Katastrofa smoleńska stała się pretekstem do poszukiwań odpowiedzi na pytanie, czy sztuka współczesna, a przede wszystkim malarstwo abstrakcyjne, może rezonować wydarzenia polityczne i funkcjonować w społecznym kontekście. Cykl geometrycznych obrazów, które można również nazwać „analizą przystawalności trójkątów”, jest rozwijającą się opowieścią, a jednak oddala się od wszelkiego rodzaju narracji. Pierwszy z obrazów przedstawia jedynie białą sylwetkę samolotu na uwodzicielsko czerwonym tle. Jego forma została zgeometryzowana, sprowadzona do prostego szkicu przywołującego na myśl papierową zabawkę dziecka, figurę origami. Jest to też, nie pierwsza u Pawlaka, wariacja na temat barw narodowych. Wyseparowany trójkąt samolotu na kolejnych obrazach zostaje zmultiplikowany, zamknięty w siatki „tablic dydaktycznych”, przeformułowany. Figura geometryczna staje się jednym z elementów układanki, jej magiczne znaczenie zaczyna przeważać nad dosłownym rozumieniem. Włodzimierz Pawlak (ur. 1957 r.) – skończył Wydział Malarstwa warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Na trzecim roku studiów związał się z Gruppą – jedną z najbardziej wywrotowych formacji artystycznych tamtego okresu. Jak pisze Anda Rottenberg: „do roku 1988 twórczość Pawlaka interweniowała w polskie realia społeczne i polityczne, a jego pełne brutalności i szyderstwa, nonszalanckie malarstwo drażniło kpiną z uświęconych kanonów i wartości”.
0—19 Włodzimierz Pawlak: Notatka
No78 / orientuj się
40—41