SCN 1-2010

SCN

jaargang 12 | nr. 1 | 2010

shopping centre news winkelcentra: planning, realisatie, exploitatie

Westfield

Brittannia rules Thema

Marketing , decoratie en illuminatie

Hoe is het met‌

Wijnegem?

The Bank, Amsterdam Nijsten over wijziging van huurprijzen winkelruimte Magdus over f.o.c.’s

Show stopper

MK Illumination ontwikkelt creatieve en individuele belichtingsconcepten, die Uw geslaagde marktoptreden ondersteunen en het gekozen competitievoordeel zeker stelt – Uw klanten beleven een onvergetelijke inkoopbelevenis met betoverende flair.

MK Illumination, de complete aanbieder.

shoppingcentre@mk-illumination.com www.mk-illumination.com

inhoud

in dit nummer

colofon Shopping Centre News is het Nederlandse vakblad voor iedereen die beroepsmatig met winkelcentra te maken heeft. Ontwikkelaars, beleggers, managers, consultants, researchers, gemeenten, retailers, makelaars, toeleveranciers en anderen blijven met scn geïnformeerd over alle ontwikkelingen in winkelcentrumland.

Marketing, decoratie en illuminatie Redactioneel intyro Giele communiceert Promotions by Maureen Verlichting als succesfactor Dino-mania

23 24 25 27 28

jaargang 12 (2010), nr. 1 • 44 pp. redactie

Postbus 3032, 1270 ea Huizen t 035-523 31 82 • f 035-525 98 61 redactie@scnews.eu advertenties

Mirjam van der Veer t 035-523 98 32 • f 035-525 98 61 sales@scnews.eu

columns 7 15 33

abonnementen

foto: mk illumination

Verwaaijen Van der Kamp Appetizer for the mind

westfield londen

NIEUWS Poorten naar Chinatown Enquête voor het perfecte centrum Slim shoppen ICSC Solal awards Kloosterveste in aanbouw

projecten The Bank Borgele Aalmarkt Leiden Meerrijk Westfield Londen Fame in Lichtenvoorde Projecten kort Eemplein Amersfoort

6 8 9 11 38

visies en reviews 4 16 16 17 18 34 36 36

Shopping Centre NEWS verschijnt zes keer per jaar. Een abonnement kost slechts € 82,50 per kalenderjaar, exclusief btw (voor Europa € 95 en rest van de wereld € 105). Per jaargang 2010 is er voor bepaalde lezersdoelgroepen de mogelijkheid een gratis cc-abonnement aan te vragen. Zie voor de voorwaarden onze website www.scnews.eu > over scn > abonnementen. Met een abonnement mist u niets van wat er speelt in winkelcentrumland. Bovendien krijgt u toegang tot het besloten deel van de scn-website, met onder meer het artikelenarchief (pdf ) en het fotoarchief.

U geeft u op als abonnee met een email aan abonnementen@scnews.eu.

U kunt ook gebruikmaken van het formulier op onze website, tabje ‘reageer’, keuze ‘aanvragen abonnement’. uitgever / hoofdredacteur

Factory outlet centres Hoe gaat het met… Wijnegem?

John Nijsten over huurprijswijziging

10 12 30

Edwin Brugman gedrukte / verspreide oplage

2500/2400 ex. vormgeving en prepress

rubrieken Personalia Beurzen en congressen In the pipeline Servicepagina

Jeroen van Heemskerck Düker @Hyperion Almere 11 32 39 45

druk

Thieme, Almere issn

1571 9243

scn 1 | 2010 3

nieuws

Kroonenberg Groep transformeert bankgebouw in kantoren en multifunctionele ruimte

Gedurfde binnenstadsontwikkeling in Amsterdam The Bank. Dat is simpelweg de huidige naam van de voormalige ABN-AMRO-vestiging in het centrum van Amsterdam. Dit dominante pand, een creatie van vader en zoon Ouëndag met assistentie van Berlage, kijkt uit op het Rembrandtplein en omvat het blok van Herengracht, Utrechtsestraat, Rembrandtplein en Amstelstraat.

Het is – vanuit de oorspronkelijke bestemming – een naar binnen gekeerd gebouw en daarom een hele uitdaging voor Kroonenberg Groep en architect Kees Rijnboutt het om te turnen naar de nieuwe bestemming: kantoren en multifunctionele ruimte.

4 scn 1 | 2010

S

hopping Centre News nam een kijkje bij de bouwwerkzaamheden in het oude bankgebouw, begeleid door Paul Bremmer, hoofd commercieel beheer vastgoed, en hoofd projectontwikkeling Olaf Nieuwenhuis. Beiden zijn in dienst bij Kroonenberg Groep.

Wat als eerste opvalt, is de massaliteit van het gebouw. En het gebruik van beton uit de jaren ’30. Veel beton. Dit maakt de aanpassing van het gebouw naar z’n nieuwe bestemming behoorlijk arbeidsintensief. Paul Bremmer: ‘Zo moest de kluis van dik gewapend beton verwijderd worden om een meer open ruimte te creëren. Maar daardoor krijgen we ook prima mogelijkheden voor winkels, die we zowel aan de zijde van de Utrechtstestraat als de Amstelstraat kunnen plaatsen.’

Olaf Nieuwenhuis: ‘Het open karakter bereiken we ook door het toevoegen van grote raam- en entreepartijen. Als je straks door de arcade loopt, dan zie je op -1 de mensen winkelen en op het bel-etageniveau de bezoekers van de horeca achter hun cappuccino zitten. Daarachter gaan dan de roltrappen omhoog het kantorendeel van het gebouw in.’

The Bank meet in totaal ruim 40.000 m2 bvo, waarvan 25.000 m2 bestemd voor kantoorruimte en 6000 à 7000 m2 voor multifunctionele invullingen, zoals retail, horeca en leisure. Paul Bremmer: ‘Er is al 2000 m2 verhuurd aan Marqt, een bijzonder versmarktconcept dat helemaal in deze buurt past en in het concept van The Bank. Marqt zal van deze oppervlakte circa 270 m² als horeca exploiteren.’

Locatie The Bank ligt aan de rand van het Amsterdamse hoofdwinkelcentrum en via de Amstelstraat komen bezoekers van het centrum bij onder meer De Stopera, het Waterlooplein, maar ook bij de nieuwe publieksmagneet van Amsterdam, de Hermitage terecht. Het Rembrandtpleingebied is door de gemeente ook aangepakt. Dit in navolging van een

Olaf Nieuwenhuis en Paul Bremmer van Kroonenberg Groep

initiatief van eigenaren en ondernemers. Het nieuwe Rembrandtplein heeft een meer open karakter en het beheerniveau komt op een hoog niveau te staan. invulling Hoe ziet Kroonenberg Groep de verdere invul-

ling van The Bank? Olaf Nieuwenhuis: ‘The Bank heeft door de nieuwe indeling enorm veel flexibiliteit gekregen, een aspect dat huurders zeker zal aanspreken. Dat samen met de nieuwe uitstraling maakt The Bank bijzonder.’ Paul Bremmer: ‘Bovendien is deze locatie uniek als het om pure ruimte gaat. We kunnen een retailer met 3000 m2 helpen, dat vind je nergens in de binnenstad. Maar ook met minder. Qua branchering kijken we naar een voortzetting van de winkels zoals die in de Utrechtsestraat te vinden zijn. Winkels die zo bijzonder zijn dat ze zelf trekkracht hebben en hier een gebundelde trekkracht genereren voor het gehele concept. Bijvoorbeeld concept- en flagshipstores.’

•

Meer informatie: pbremmer@kroonenberg.nl • www.thebankamsterdam.nl

scn 1 | 2010 5

nieuws

De poort naar China

O

nder begeleiding van Chinese trommelaars, leeuwendansers, vuurwerk en muziek openden op 28 januari burgemeester Van Aartsen en de Chinese ambassadeur Zhuang Jun de Chinese poorten in de Haagse Wagenstraat.

De poorten vormen nu de officiĂŤle entree tot de Haagse Chinese buurt. De aanwezige wethouders zijn trots op de komst van de poorten. “De komst van de poorten accentueert de honderdjarige handelsrelatie die de hofstad en China hebben. En het zet aan tot een nog intensievere relatie in de toekomst. Den Haag is nu ook letterlijk voor Chinese bedrijven the gateway to business in Europaâ€?, aldus wethouder Henk Kool.

De Chinese poorten zijn tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de ondernemers, verenigd in de Stichting Chinatown. De Chinese architecte Momoko Cai van kow en bouwbedrijf Shanghai Tayjuan Company zijn in de arm genomen voor het ontwerp en de bouw van de poorten.

Prijsvraag en ontwerp Belang-

rijkste uitgangspunt voor de Chinese poorten is de authenticiteit. Om dit te

6 scn 1 | 2010

kunnen waarborgen moeten het ontwerp en de toe te passen materialen van Chinese origine zijn. De gemeente Den Haag heeft kow en bam gevraagd om samen met hun Chinese relaties een besloten prijsvraag te organiseren, waarbij de winnaar niet alleen tekent voor het ontwerp maar de poorten ook zal realiseren. Met behulp van het Chinese architectenbureau hsa werden door kow vijf kandidaten geselecteerd. Tijdens een symposium in Het Magazijn is door een internationale jury het ontwerp van Momoko Cai voor Shanghai Taiyuan tot winnaar verkozen. Momoko Cai werkt inmiddels voor de vestiging in Shanghai van kow. De jury roemde de ontwerpprincipes van feng shui; balans en een goede chi (menselijke energiestroom) en het toepassen van bewerkt natuursteen.

aangepast en zijn de toe te passen materialen getest. De fundering en het constructieve frame voerde een Nederlandse aannemer uit. Met de Nederlandse en Chinese partijen is een bouwmethodiek ontwikkeld waarbij de Chinese delen op een betrekkelijk eenvoudige en snelle wijze kunnen worden gemonteerd op en aan de Nederlandse constructie. De voorwaarden en de kosten van de realisatie zijn in 2007 vastgelegd in een overeenkomst tussen de gemeente Den Haag en Taiyuan.

Ondanks dat de tienduizend bewoners en ondernemers in Chinatown overwegend positief stonden tegenover de komst van de Chinese poorten, volgde er een bezwaarprocedure, waardoor het tot november 2008 duurde voordat de definitieve bouwvergunning kon worden verleend.

Chinese poort, Nederlandse regelgeving Het ontwerp, de construc-

Uitvoering Uit de aanbesteding voor

tie en de toe te passen materialen moesten voldoen aan Nederlandse wet- en regelgeving en werden getoetst in een reguliere bouwvergunning. Om hieraan te voldoen is, in samenwerking met de ontwerpster, door kow het ontwerp

realisatie van het Nederlandse constructieve deel kwam Habo Heijdra naar voren. Terwijl in Den Haag de beton- en staalconstructie tot stand kwam, werd in verschillende delen van China gewerkt aan de Chinese delen. In de natuursteen delen die als schillen om de construc-

column

verwaaijen Weg met dat gezeur!

I

k ben er klaar mee, de winter, de sneeuw en al die mensen die informeren of wij ook zo’n last van de crisis hebben. Of wij ook mensen een nieuwe kans om zichzelf te ontplooien hebben kunnen bieden. Of we ook lean and mean zijn. Het gaat niet meer over nieuwe leuke projecten maar over overleven. Red je het nog een beetje? Alsof je vraagt naar het welbevinden van je 83-jarige schoonmoeder die net weduwe is geworden. Of bij je dochter informeert die nog tien boeken voor haar lijst moet lezen in de twee weken voor haar eindexamen. Nou, ik kan u vanuit de grond van mijn hart meedelen dat het met mij en mijn bedrijf meer dan uitstekend gaat.

tieve kolommen zouden worden aangebracht werden op ambachtelijke wijze Chinese draken uitgehakt. De twaalfhonderd onderdelen van de houten dakconstructie werden als een driedimensionale puzzel in elkaar gezet, zonder lijm of spijkers. Daarna haalde men de constructie weer uit elkaar om in Nederland op dezelfde wijze te kunnen worden opgebouwd. De kow vestiging in Shanghai begeleidde en controleerde de productie van de Chinese constructiedelen.

Samen met de komst van de Chinese onderdelen kwamen ook twaalf ambachtslieden uit China naar Nederland, elk met hun specifieke kennis en kunde.

Na inzegening door een Tao priester en onder toeziend oog van kow hebben deze vaklieden in twee maanden tijd de Chinese poorten afgebouwd en decoratief afgewerkt.

In een internationaal samenwerkingsverband zijn daarmee de eerste Chinese toegangspoorten op het Europese vaste land gerealiseerd en is de band tussen China en Den Haag versterkt.

•

Ik snak echter naar goed nieuws, naar mooie winkelcentra die opgeleverd worden en niet kampen met leegstand bij de start. Ik verlang naar nieuwe winkelketens die de straat opfleuren en waarvan je denkt: “Goh, da’s een aardig concept zeg. Nooit aan gedacht!” Kortom, ik ben in een Jeugdjournaal stemming. Naast gesomber of de dip een V of W is, wil ik weer goed nieuws hebben. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat het zo goed gaat met het bioscoopbezoek in Nederland. Los van de 3D- kaskrakers die nu toevallig uitzijn, wil men weer lekker kunnen wegdromen. Even weg van het gezeur.

Daarom stel ik een drie maanden durende pauze voor waarin alleen maar fijn, vrolijkmakend en feestelijk nieuws gebracht mag worden. Dus veel aandacht voor de factory outlets die het zo goed doen en waar je struikelt over de glunderende klanten. Waar zowel het aantal bezoekers als de bestedingen stijgt. Veel aandacht voor C&A dat uit een dalletje is gekropen en het weer redelijk doet. Ruime aandacht voor die geslaagde opening van het noodwinkelcentrum dat in plaats komt van het recent afgefikte wijkwinkelcentrum. Laat vooral de tevreden Jumbo-klanten aan het woord die blij zijn dat hun oude supermarkt van formule is veranderd. Of een verhaal over de feestelijke opening van de 330e Aldi, de 217e Action of de 31e Mooi! “Oplevering van bestrating keurig op tijd, ondanks winterweer.” Etcetera, etcetera.

En na die drie maanden is het volop lente, is de crisis al weer achter ons en komt het goed nieuws weer met bosjes op ons af. Althans dat hoop ik.

•

Jeroen Verwaaijen directeur onderzoek Strabo bv verwaaijen@strabo.nl

scn 1 | 2010 7

research Roemer Warners, student bouwkunde aan de TU Delft, wendde zich tot Shopping Centre News met het verzoek mee te werken aan zijn afstudeeronderzoek. Dit onderzoek zal via een enquête op internet gehouden worden. Doet u ook mee?

Een perfect winkelcentrum

B

ouwkundestudent Roemer Warners vraagt zich af waarop de consument zich baseert bij de keuze voor een winkelcentrum. ‘Bij het ontwerpen van winkelcentra in Nederland zeggen architecten en ontwikkelaars dat ze ontwerpen vanuit de voorkeuren van de consument. Het vertalen van deze voorkeuren in het centrum zal de sleutel tot het succes moeten zijn. In de huidige turbulente markt wordt vaak gekozen voor zekerheid.

Snelle inkomsten die ten koste gaan van de langetermijnvisie, omdat er te weinig wordt gekeken naar de consument en te veel naar de locatie en het programma.

Niet heel verwonderlijk aangezien dit in het verleden vaak succesvol en winstgevend is geweest.’

Deze aanbod gedreven strategie is echter aan het veranderen. De Nederlandse retailmarkt is volwassen en de beste locaties zijn ontwikkeld. Verder blijven de online verkopen groeien en is de consument verwender en vluchtiger geworden. Beter inzicht in de consument zal één van de factoren zijn om een winkelcentrum te onderscheiden.

‘Het hoofddoel van mijn onderzoek is daarom inzicht te krijgen in waarom

een persoon kiest voor een bepaald winkelcentrum. Deze keuze wordt bepaald door een combinatie van ratio en emotie. Zo is deze keuze een combinatie van zowel harde aspecten (aanbod, parkeren, reistijd, bereikbaarheid) en zachte aspecten (atmosfeer, routing, architectuur). Het is echter moeilijk om met name emotionele aspecten te meten.’, aldus Roemer Warners.

‘Om een uitspraak te kunnen doen over zowel de harde als de zachte aspecten zijn wij op de TU Delft bezig met het optimaliseren van een relatief nieuwe onderzoeksmethode: de vignettenmethode. Het gaat hierbij om een speciale manier van enquêteren. Deze internetenquête bestaat uit twee delen. De respondent moet na het invullen van aantal persoonlijk aspecten (anoniem) in het tweede deel steeds kiezen tussen twee opties (een set van twee vignetten). In elke van de twee opties zijn een aantal kenmerken verwerkt waarop respondent indirect zijn of haar keuze laat bepalen. Deze vorm van enquêteren heeft een aantal voordelen ten opzichte van de normale vragenlijsten. Zo wordt er gewerkt met plaatjes waardoor het voor

Onderzoeken door naar voorkeuren te vragen

8 scn 1 | 2010

respondenten duidelijker is wat er precies gevraagd wordt. Een ander voordeel is dat de respondent niet weet waar je als onderzoeker naar op zoek bent en kan daarom niet strategisch antwoorden. Door de respondent te laten kiezen wordt realistischer onderzocht waar de respondenten in het echt ook voor zouden kiezen. Tot slot is de enquête laagdrempeliger dan de bekende vragenlijsten.’

SCN zal Roemer helpen bij het vinden van respondenten door een link naar zijn onderzoek op de website te plaatsen. Deze link zal als alles goed gaat rond maart/april in de website verwerkt worden. Roemer: ‘Het zou voor mij heel waardevol zijn om een beeld te krijgen van de voorkeuren van de retail-professionals om dit later te kunnen vergelijken met uitkomsten van mijn enquête op eventuele andere sites.’

Wij zullen abonnees waarvan wij een geldig emailadres hebben t.z.t. waarschuwen wanneer de enquête online staat. U kunt ons ook een email zenden op info@scnews.eu met als onderwerp ‘enquete’. Wij plaatsen u dan op de mailinglist.

•

outlets

‘Slim shoppen’ is hot Outlet shopping zit in de lift. In het recessiejaar 2009 trok Batavia Stad Fashion Outlet ruim twee miljoen bezoekers. De omzet lag ruim een kwart hoger dan in het jaar ervoor.

B

atavia Stad Fashion Outlet in Lelystad behoort nog steeds tot de populairste attracties van het land en trok in 2009 ruim twee miljoen bezoekers. In totaal telde Batavia Stad vanaf de opening in 2001 meer dan 17 miljoen bezoekers. De cijfers en ontwikkelingen van 2009 bewijzen eens temeer dat outlet shoppen hot is, en dat de consument graag kiest voor outlet shopping, met name in Batavia Stad.

Groei? In dubbele cijfers De bezoekersaantallen en

omzet laten over 2009 een groei van respectievelijk 13 en 27 procent zien ten opzichte van het jaar ervoor. Outlet shoppen past juist in deze tijd: slim en sfeervol shoppen in een ontspannen omgeving. Aan de hand van bezoekersonderzoeken meet Batavia Stad frequent de opinie van het winkelend publiek. De meest actuele en opvallendste ontwikkelingen duiden op nieuwe outlet shoptrends More = more Een relatief grote groep bezoekers gaat drie tot zes keer per jaar naar Batavia Stad. Daarbij valt op dat de

gemiddelde bezoekduur in Batavia Stad blijft stijgen. De uitbreidingen en daarmee het grote winkelaanbod ligt daaraan ten grondslag. Maar ook het aanbod in de winkels heeft een belangrijke invloed op de bezoekduur en de gemiddelde besteding van de bezoekers. Die besteding groeide in 2008 al met 21 procent en laat in 2009 opnieuw een groei van 15 procent zien.

Shopgenot… de deals en de merken Voor velen is een dagje shoppen een dagje uit. Echter, uit de metingen valt op te maken dat vooral de merken en de kortingen de aantrekkingskracht van Batavia Stad blijven bepalen. Dát is waar de bezoekers in toenemende mate op af komen. Het gaat daarbij om de juiste mix van mode, merken en prijzen. De Batavia Stad bezoeker, een hoogopgeleide suburber, blijkt bepaald modeminnend te zijn, dus ook in Batavia Stad wordt fashionability steeds belangrijker. Dat uit zich in het merkenaanbod, maar ook in de collecties van de winkels, voor wie de outlet al lang niet meer een ondergeschoven retailkind is. Maar slim shoppen blijkt en blijft onweerstaanbaar.

Rosada Factory Outlet Sinds kort zijn de partijen achter Batavia Stad ook betrokken bij de reorganisatie en herontwikkeling van Rosada Factory Outlet. In de komende periode wordt voor Rosada, het jongste outlet centrum van Nederland, een aantal strategische veranderingen in gang gezet die de aantrekkingskracht aanzienlijk zullen verbeteren.

•

scn 1 | 2010 9

conferenties th

April 7th & 8th 2010, in Troyes (France) The European meeting on factory outlet centres

Ondanks de terugvallende omzetten in de retail in het algemeen, doen de factory outlet centres in Europa het zeer goed. Vanaf het jaar 2012 zullen er zelfs zo’n 20 nieuwe centra openen in met name Italië, Polen, Duitsland, Oostenrijk, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Roemenië.

Magdus (7-8 april in Troyes, Frankrijk)

Factory outlet centres

D

Magdus richt zich met deze conferentie op vertegenwoordigers van merken, operators en investeerders en voor hen is meer informatie te vinden op www.magdus2010.com . Via deze website kunt u de details van het programma bekijken, wie de sprekers zijn en kunt u zich ook voor de conferentie opgeven.

Heeft u nog meer feitenhonger, kijk dan ook eens op www.magdus.com. Daar vindt u meer over de evolutie van het f.o.c.-concept in Europa, cijfers en trends, projectinformatie, enz. De site wordt wekelijks ververst.

e Magdus-conferentie (die dit jaar voor de 4e keer gehouden wordt) heeft tot doel om de situatie van de afgelopen jaren te analyseren, maar ook om te discussieren over de mogelijke strategieen die merken kunnen gebruiken voor de verkoop van hun onverkochte voorraden. De organisatie volgt hierin dus nog het oorspronkelijke uitgangspunt van retail via f.o.c.’s. De vraag is alleen of dit nog wel de actualiteit is.

Magdus heeft de conferentie en bijbehorende workshops als volgt gestructureerd: • F.O.C.’s in Europa: facts, figures en trends • Wat zijn de ontwikkelingen in merkenretail in Europa • Merkendistributie en strategieen: welke plaats hebben f.o.c.’s hier in?

• Hoe kunnen we shoppingtoerisme bevorderen en er van profiteren?

• Zijn f.o.c.’s nog steeds aantrekkelijk voor de regio waarin ze gevestigd zijn?

• De spelers in de sector: nieuwe profielen en strategieen voor het ‘revampen’ van het concept • Het opzetten van een f.o.c.: sleutelfactoren voor succes • Verhoogt architectuur ook verkoop?

• Strategieen voor voorraadvermindering. Welke plaats nemen f.o.c.’s in bij de verkoop van overtollige voorraden?

Onderzoek f.o.c.’s in Frankrijk, Belgie en Nederland I n januari van dit jaar is aan vijftien van de in totaal 27

actieve f.o.c.’s in genoemde landen gevraagd een aantal gegevens te verstrekken. Deze vijftien centra omvatten bijna 60 procent van de winkelvloeroppervlakte in deze sector, zoals te zien in de tabel onderaan de pagina. Daaruit valt onder meer af te lezen dat een meerderheid van de f.o.c.’s in deze landen een goed 2009 achter de rug hadden. Zelfs de centra die een lichte bezoekersdaling meemaakten, compenseerden dit door toename van het aantal aankopen.

De leidende ontwikikelaars H et Verenigd Koninkrijk voert al sinds halverwege de jaren negentig de rangen aan. Maar Italie is sinds de laatste twee jaar de meest dy-

balance sheet 2008/2009

10 scn 1 | 2010

onbekend







Ontwikkeling in bezoekfrequentie

3

6

0

6

Ontwikkeling gemiddeld aantal aankopen

1

12

2

0

Ontwikkeling in de omzet

1

11

1

2

nieuws

personalia Robin van Westbroek (35) is per 1 januari partner bij Greppon Retail Parks.. Hij treedt aan als director en zal samen met oprichter en managing director Edgar Breed, Greppon verder uitbouwen. Greppon richt zich op het segment grootschalige en perifere, volumineuze detailhandel. Asset management, consultancy, development en investment zijn de activiteiten van de onderneming. Op dit moment werkt Greppon aan projecten in Nederland, België, Duitsland en Engeland.

Van Westbroek heeft inmiddels tien jaar ervaring binnen het commercieel vastgoed. De afgelopen vier jaar heeft hij gewerkt bij Jones Lang LaSalle waar hij de afdeling Retail Parks heeft opgezet. Hier was hij onder andere verantwoordelijk voor de verhuur van diverse grote projecten en was hij tevens vanuit zijn specialisme betrokken bij diverse beleggingstransacties, marktanalyses en taxaties.

• Het Design Outlet Centre in Roermond

namische markt en Spanje maakt een gestadige groei door.

Ondanks een beperkende regelgeving, is ook Frankrijk nog steeds interessant voor ontwikkelaars, omdat er simpelweg nog veel mogelijkheden zijn, met name in het zuiden van het land. Duitsland stoot Portugal van z’n plaats en wordt een veel belovende markt. ontwikkelaars

herkomst

aantal centra

VVO (m²)

McArthurGlen

Brits

18

400 000

Realm

Brits

12

185 000

Neinver

Spaans

11

195 000

Value Retail

Brits

9

161 000

Concepts & Distribution Frans

9

120 000

Freeport

3

115 000

Brits

Bovenstaande tabel geeft een overzicht van de leidende ontwikkelaars. In Europa zijn in deze sector meer dan 70 operators actief, maar bovengenoemde zes leiders hebben het grootste deel van de markt in handen. Zij managen 36 procent van de bestaande centra in Europa en dekken 47 procent van de verkoopoppervlakte. Sinds Mapic 2009 is overigens MAB een samenwerking met het hierboven genoemde Neinver aangegaan. Neinver wordt gezien als de meest dynamische ontwikkelaar/operator van dit moment. De groep richt zich nu vooral op Duitsland en Frankrijk en wil sterk blijven in Italië, Spanje en Polen. Al met al wordt er in de markt voor factory outlet centres in Europa een flinke groei verwacht, zoals ook uit onderstaande tabel blijkt. •

2000

2009

2010

aantal centra

75

175

195

aantal m2 (x 1 miljoen)

1

2,5

2,8

Inschrijving open voor de ISCS Solal Marketing Awards De International Council of Shopping Centers afdeling Europa heeft de inschrijving opengesteld voor deelname aan de Solal Marketing Awards 2010. De campagnes moeten plaats gevonden hebben in de periode 1 september 2008 tot en met 31 december 2009.

De uitreiking van de Solal Awards vindt plaats op 17 juni te Lissabon (P), gelijktijdig met het jaarlijkse marketingcongres.

De ICSC werkt met de categoriën: • grand opening, jubileum, herontwikkeling of uitbreiding • sales promotion • advertising, consument- en vakgericht • cause related marketing • alternative revenue • public relations • business-to-business • nieuwe media (nieuw in 2010) •

scn 1 | 2010 11

review tekst Jorine de Soet KIR kordaat in ruimte Jorine de soet is procesmanager. Zij adviseert en begeleidt bij complexe herstructureringsprocessen.

Hoe gaat het met…

Wijnegem

Al ruim 15 jaar staat ‘Shopping Center Wijnegem’, zoals het voluit heet, bekend als een succesvolle trekpleister. Omdat het afblazen van de ‘mall’ in Tilburg nog vers in het geheugen ligt en omdat de nieuwe WRO theoretisch meer mogelijkheden biedt voor het realiseren van een ware mall in Nederland, leek het Shopping Centre News interessant om eens na te gaan hoe het nu met Wijnegem gaat.

O

p 12 maart 1993 opende winkelcentrum Wijnegem, vlakbij Antwerpen haar deuren. Met bijna 60.000 m² winkelvloeroppervlak vormt dit winkelcentrum een echte ‘regional mall’ in de nabijheid van ons land. Van dit winkelcentrum werd rond de oplevering verwacht dat de binnenstad van Antwerpen er wel eens door beschadigd zou kunnen worden.

Jos en Jorine Om te weten te komen hoe het op dit mo-

ment gaat in Wijnegem en hoe dit Shopping Center zich de afgelopen jaren ontwikkeld heeft, toog ik halverwege december 2009 naar België. Dit keer niet alleen, maar in het gezelschap van Jos Sentel van ThirdPlace. Het leek ons interessant om eens samen een project te bezoeken en bij de beoordeling ervan van elkaar te leren.

Heel druk en gratis en comfortabel parkeren We

gingen op een maandag en arriveerden rond 12.00 uur.

Toen we uitstapten, vroegen we ons af of mensen hier niet hoeven te werken, want er was zoveel volk op de been om Wijnegem te bezoeken! En ondanks de enorme drukte voor een gewone maandagochtend, bleek het geen enkel probleem de auto kwijt te raken.

Bovendien is het parkeren gratis; ook leuk als je een dagje ‘uit’ wil. Al met al dus een bijzonder plezierige eerste indruk en hartelijke ontvangst. We voelden ons direct een welkome gast.

Dit gevoel heel welkom te zijn, zouden we de hele wandeling door het winkelcentrum houden. Het is er overal goed verlicht en alle winkelunits zijn ingevuld. Tijdens onze wandeling onderscheiden we een ‘ouder deel’ en een ‘nieuwer’ deel door het verschil in hoogte.

Routing, branchering, structuur Op het maaiveldniveau treffen we aan de zuidzijde van het winkelcentrum zeer royale gebouwde parkeervoorzieningen. Aan de andere begin- c.q. eindpunten van het winkelcentrum bevinden zich in alle windrichtingen (sub)trekkers. Aan de westzijde zijn dat Zara en Kruidvat, aan de noordzijde: H&M en C&A en aan de westzijde de supermarkt Carrefour GB, een enorme vestiging van sportwinkel ‘United Brands’ van ca 3.000 m² en een vestiging van Esprit. Opvallend is het geheel ontbreken van het exclusieve en discount marktsegment. Qua segmentatie zien we dat het winkelcentrum zich aan de noordoostzijde op de begane grond wat meer richt op jongeren, terwijl het zich op verdieping in het ‘hart’ van het centrum wat meer richt op het midden-plus marktsegment. Echter van een

12 scn 1 | 2010

review

Jeroen Hafkamp, ceo bij managementorganisatie SCMS

hele duidelijke thematisering en segmentering is geen sprake.

Ook horeca bevindt zich door het hele centrum heen. Echter deze functie is wel beter voorzien in het oostelijk deel, waar zich ook de vestiging van de supermarkt bevindt.

Daarnaast is uitgebreid aan ouders met kinderen gedacht.

Er bevindt zich een kinderopvang in combinatie met buggyverhuur en er is een speciale ruimte waar kinderen verschoond kunnen worden en waar hun ‘hapjes’ en ‘flesjes’ opgewarmd kunnen worden.

Geen zichtlijnen Het valt ons op dat de zichtlijnen tussen

(winkel)voorzieningen beneden en boven op gelijk niveau en ook tussen het maaiveldniveau en de eerste verdieping enigszins te wensen overlaten. Vanaf de begane grond kun je niet altijd zien welke winkels boven gevestigd zijn en vice versa.

Ook kan je dat in de wandelgangen niet altijd goed zien, omdat de winkels niet over haakse uitingsvormen (uithangborden) beschikken. Bovendien treffen we nergens uitstallingen, die veelal ongevraagd aankondigen welke winkel er gevestigd is, wat we als bijzonder plezierig ervaren. Dit gebrek aan direct overzicht over het gehele centrum wordt goed gemaakt door informatiepanelen die op verschillende plekken in het winkelcentrum staan en die alle zó zijn vormgegeven dat je ze bekijkt vanuit het perspectief van de plek waar je je op dat moment bevindt. Deze zorgvuldige benadering komt ook tot uiting in het feit dat het centrum er bijzonder schoon, goed onderhouden en uitstekend verzorgd bij ligt. De decoratie heeft eveneens veel aandacht gekregen; zo is er bijvoorbeeld speciaal voor Wijnegem een enorm driedimensionaal recreatiekasteel ontwikkeld dat midden in het winkelcentrum staat.

Mensen met tassen Naarmate de middag vordert wordt het steeds drukker in het winkelcentrum. Zowel binnen als buiten de winkels zien we veel bezoekers en ook veel bezoekers met volle winkeltassen. Onderweg komen we een hele groep Nederlandse buschauffeurs tegen die duidelijk elk een lading Nederlandse winkeltoeristen naar Wijnegem gebracht hebben om een dagje te shoppen.

Aan het einde van onze wandeling hebben Jos en ik wel gezien dat we hier in een voortreffelijke koopmachine beland zijn, die zorgvuldig gerealiseerd is en zeer zorgvuldig beheerd, gemanaged en geregisseerd wordt.

Ontvangst Nadat we eerst het hele winkelcentrum uitgebreid bekeken hebben, worden we net zo hartelijk ontvangen door Jeroen Hafkamp, Chief Executive Officer bij SCMS (Shopping Center Management Services N.V.) op een ruim en

Een voortreffelijke koopmachine, die zorgvuldig gerealiseerd is en zeer zorgvuldig beheerd, gemanaged en geregisseerd wordt. professioneel ingericht managementkantoor (wellicht vraagt u als lezer zich nu af, waarom we dit vermelden. Echter heel vaak kom ik in kleine ‘achterafruimtetjes’ waar uit ruimtegebrek een soort noodvoorziening voor de centrummanager getroffen is. Dit geeft maar aan welk belang sommige ontwikkelaars en eigenaren hechten aan het management en beheer van een centrum).

Als Jos en ik bij Jeroen binnenkomen, vertellen we kort hoe we het centrum vanmiddag ervaren hebben: vooral heel druk.

Jeroen vertelt direct dat in december 2008 het gemiddelde aantal bezoekers per dag 42,6 duizend betrof en in de hele

>

lees verder op pagina

14 scn 1 | 2010 13

review

Het winkelcentrum is van maandag tot en met zaterdag continue geopend tussen 9.00 en 20.00 uur. Op vrijdagavond lopen er vaak nog zo’n 30.000 bezoekers rond, terwijl na 17.00 uur nog 25% van de omzet gemaakt wordt.

Meten, weten en sturen Door deze concrete resultaten regelmatig in beeld te brengen en te evalueren worden ‘zwakke plekken’ in het centrum heel snel in beeld gebracht. Daardoor kan er direct op gestuurd worden. Zo beschikte het winkelcentrum een aantal jaren geleden over vijf verschillende lingeriewinkels. Drie daarvan ‘draaiden als een zonnetje’, zoals Jeroen het uitdrukt. Twee winkels liepen echter niet goed. Onderzoek wees uit dat de twee betreffende winkels over een te klein oppervlak beschikte om goed te kunnen draaien in die branche. Deze winkels zijn opgeheven en er zijn nieuwe branches voor teruggekomen. En zoiets maakt het winkelcentrum in zijn geheel dan weer een stukje sterker.

De hoofdingang van Wijnegem

<

vervolg van pagina

13

maand december 1,2 miljoen. Jaarlijks weet het centrum zo’n 10 miljoen bezoekers te trekken, waarvan vrijwel iedereen ook werkelijk besteedt. Door deze heel snelle samenvatting van het functioneren van Wijnegem valt ons direct op, dat Jeroen deze kennis blijkbaar volledig paraat heeft, zonder dat we er direct naar vragen. Eén van de grote kwaliteiten van het winkelcentrum wordt hierdoor meteen helder: meten is weten. En in Wijnegem wordt bijna alles gemeten; er wordt dagelijks geteld, het gebruik van vervoer wordt gemeten en huurders komen alleen in aanmerking voor een huurovereenkomst als ze hun omzetgegevens bekend maken bij het management van Wijnegem. Op deze manier brengt SMCS elk jaar alle resultaten voor alle betrokkenen concreet in beeld. Jos en ik krijgen een enorm boekwerk waar in het functioneren per branche volledig geïndexeerd naar maand en naar jaar in beeld gebracht wordt. Ook relaties met het weer zijn bekend. Als bijvoorbeeld op de vroege zaterdagochtend regen voorspeld wordt, dan heeft Shopping Center Wijnegem die dag 5 tot 10.000 bezoekers meer, dan wanneer het droog blijft.

Koopgolven Men onderscheidt overdag verschillende

koopgolven. Tussen 9.00 en 12.00 uur komen de bezoekers uit de directe omgeving van het winkelcentrum. Tussen 12.00 en 14.00 uur komen de gasten die een dagje ‘Shopping Center Wijnegem’ doen. Tussen 17.00 en 18.00 uur komen de gasten met de hogere inkomens, veel tweeverdieners. Na 18.00 uur vindt de vierde koopgolf plaats.

14 scn 1 | 2010

Vaste huren per branche Op deze strakke wijze wordt het gehele winkelcentrum voortdurend en consequent gemanaged. Alle branches moeten in precies de juiste verhoudingen vertegenwoordigd zijn. De huren worden aangepast op de branche en elke branche kent dezelfde huurhoogte. Er worden zo’n 20 branches onderscheiden t.b.v het bepalen van de huurhoogte. Omdat SCMS zo strak stuurt op het totale functioneren van het winkelcentrum, hanteert de organisatie hele gedetailleerde maatwerk-huurovereenkomsten. ‘Onze overeenkomsten zijn boekwerken van 120 pagina’s’, zo vertelt Jeroen ons. ‘En we grijpen heel snel in als zaken niet gaan, zoals we dat bedacht hebben. Zo ontvangt een winkel een brief van ons als we constateren dat er al vijf jaar niet zichtbaar geïnvesteerd of verbouwd is en moeten de gasten van onze horecabedrijven binnen drie kwartier voldaan van een goede maaltijd weer buiten kunnen staan. We hebben bewust gekozen voor een complete branchering in de marktsegmenten waar de extremen (discount en exclusief segment) ontbreken, omdat wij het consumptiepatroon van het gemiddelde gezin als uitgangspunt hanteren bij het bepalen van onze doelgroepen.’

Onderzoek en evaluatie om tot een optimum te komen Het functioneren van Shopping Center Wijnegem

wordt continue geëvalueerd; constant worden er onderzoeken gehouden naar de omvang van het aantal bezoekers en de bestedingen per branche. Ook worden er elk jaar tien verschillende enquêteonderzoeken uitgevoerd waaronder tevredenheidsonderzoeken onder bezoekers en onder ondernemers.

column

van der kamp Cijfers Wijnegem Shopping Center is voor Benelux begrippen relatief groot in haar soort en beschikt over 57.440 m² winkelruimte, 240 winkels in ruim twintig branches.

In totaal zijn er zo’n 5000 gratis parkeerplaatsen beschikbaar voor de tien miljoen bezoekers per jaar.

Het winkelcentrum loopt al sinds de opening in 1993 bijzonder goed. Blijkbaar is dat ook de markt niet ontgaan. Jeroen vertelt te beschikken over een voortdurende wachtlijst van winkelformules die samen goed zijn voor zo’n 40.000 tot 50.000 m². Gezien de branche en de kwaliteit zou hij daarvan circa 30.000 m² acceptabel achten voor Shopping Center Wijnegem. Er is dan ook zeker een concrete ambitie tot uitbreiding.

Een verassende onstaansgeschiedenis ‘Wat ik jullie niet wil onthouden’ zegt Jeroen, ‘is de onstaansgeschiedenis van Shopping Center Wijnegem. Hij vervolgt: ‘eigenlijk is het namelijk een beetje een toevallige samenloop van omstandigheden geweest, die heeft geleid tot deze zeer succesvolle koopmachine. Op de plek van het huidige winkelcentrum bevond zich in het verleden al een hypermarkt ‘Sarma’ van 20.000 m²’. Terwijl Jeroen de hypermarkt intekent op de plattegrond op de plek waar zich nu o.a. de vestiging van H&M en Esprit bevinden, vertelt hij verder: ‘die hypermarkt liep niet goed meer. Om die reden wilde de eigenaar ervan meer winkels gerealiseerd, direct aanpalend aan zijn super in de hoop dat daarmee ook zijn winkel weer potentie zou krijgen.

De eigenaar liep een investeerder tegen het lijf, die dit wel zag zitten. Zo besloot men om ongeveer 40.000 m² winkels, verdeeld over 189 vestigingen voor de Hypermarkt te bouwen. De locatie bleek zo populair dat een jaar voor oplevering al 90% verhuurd was en een half jaar voor oplevering 100% verhuurd was. ING trad op als ontwikkelaar en was de eerste tijd ook eigenaar. Na een half jaar kocht AXA 50% van het winkelvastgoed.

Zo goed als de nieuw gerealiseerd winkels liepen, zo slecht ging het met de hypermarkt. De eigenaar had niet opnieuw geïnvesteerd toen de winkeluitbreiding aangebouwd werd.

Na drie jaar heeft de eigenaar van Shopping Center Wijnegem daarom de hypermarkt aangekocht en dit hele oude deel herontwikkeld over drie lagen (inclusief een kelder).’ Trots kijkt Jeroen ons aan, terwijl hij zijn verhaal afrondt.

Verdeeld eigendom en renovatie

A

ls een winkelcentrum meerdere eigenaars heeft, wordt een renovatie er niet eenvoudiger op. De noodzakelijke geïntegreerde aanpak vergt dat meerdere eigenaars meewerken en dat de neuzen dezelfde kant op staan. Ga er maar aanstaan. En dan zijn er ook nog allerlei juridische hobbels. Ik noem er twee.

Vaak is er sprake van gesplitst eigendom en een vereniging van eigenaars. In die gevallen vindt besluitvorming uiteraard plaats via vergaderingen van de VvE. Als de renovatieplannen meebrengen dat er veranderingen plaatsvinden in de eigendomsstructuur, dan is een wijziging van de splitsingsakte en – tekening noodzakelijk. Bijvoorbeeld: de grenzen van privégedeelten en gemeenschappelijk gedeelte worden gewijzigd of een gemeenschappelijk gedeelte wordt bebouwd en verkocht als privé gedeelte. Besluiten in de VvE over dergelijke wijzigingen kunnen niet met de normale meerderheid van stemmen worden genomen. De wet schrijft voor dat in beginsel de medewerking van alle eigenaars hiervoor noodzakelijk is. Sinds enkele jaren is het ook mogelijk om geldig dergelijke besluiten op voorstel van het bestuur met een meerderheid van 80 procent goed te keuren, maar het moet dan wel gaan om 80 procent van het totale aantal stemmen binnen de VvE, en dus niet 80 procent van de aanwezige stemmen.

Als hieraan niet wordt voldaan, kunnen de leden die niet voor hebben gestemd de rechter vragen het besluit te vernietigen of nietig te verklaren. Dat geldt overigens ook als het besluit om andere redenen niet in overeenstemming is met de splitsingsakte.

Een heel ander punt bij renovatie van een winkelcentrum met verdeeld eigendom is de mogelijkheid om huurovereenkomsten te beëindigen. Als de renovatie zodanig wordt uitgevoerd dat er eigendom wordt overgedragen (bijvoorbeeld herverkaveling) moet rekening wordt gehouden met de wachttermijn van drie jaar. Huuropzegging wegens renovatie is niet mogelijk binnen drie jaar na eigendomsoverdracht. Dat pleit ervoor om eerst de huurbeëindiging te effectueren en daarna pas te herverkavelen. Ook dan zijn er discussies denkbaar omdat de verhuurder strikt genomen het gehuurde niet gaat renoveren, maar overdragen. De renovatieregeling is niet echt geschreven voor dit soort gecompliceerde situaties.

Met een zorgvuldige planning moet het wel lukken, maar vooraf goed nadenken is beslist het devies.

•

Feestelijke terugblik Na dit boeiende en inspireren-

de gesprek verlaten Jos en ik Shopping Center Wijnegem. Inmiddels is het donker en zien we bij het wegrijden achter ons hetzelfde kasteel als binnen voor Wijnegem gemaakt is, buiten vormgegeven in gekleurde verlichting; een heel feestelijk afsluiting voor een interessante dag, waar we veel hebben kunnen leren over winkelcentrumplanning, winkelcentrumrealisatie, winkelcentrumgebruik, winkelcentrumbeheer en -management en winkelcentrumsucces.

•

Sonja van der Kamp partner bij Boekel de Nerée advocaten, notarissen en belastingadviseurs te Amsterdam | T 020 795 32 44

scn 1 | 2010 15

projecten

Centrum Borgele Woonbedrijf ieder1, de gemeente Deventer en projectontwikkelaar Berginvest pakken gezamenlijk de vernieuwing van het centrumgebied van Borgele op. Daarover hebben de partijen een intentieovereenkomst ondertekend. De vernieuwing van het centrumgebied moet er voor zorgen dat Borgele ook in de toekomst een fijne wijk blijft om te wonen en te leven.

Doordat er in Borgele veel ouderen wonen is er in de wijk meer behoefte aan zorgfuncties en woonvormen voor senioren. Tegelijkertijd willen Woonbedrijf ieder1, de gemeente en Berginvest de wijk aantrekkelijker maken voor jongere inwoners. De vernieuwing van het centrumgebied moet zorgen voor een levendige wijk waar ruimte is voor iedereen. Eén van de doelen van de vernieuwing is ook dat het voorzieningenniveau op peil blijft met een aantrekkelijk buurtwinkelcentrum en voldoende zorgvoorzieningen.

Vernieuwing van het centrumgebied betekent onder meer dat de flatgebouwen Wittenstein en Arkelstein vervangen worden door moderne woningen. Voorlopig blijven de flats nog tijdelijk bewoond om de leefbaarheid te bevorderen. Overigens zijn de eerste stappen voor de vernieuwing van het centrumgebied al gezet met de bouw van het gezondheidscentrum in samenwerking met de stichting ELS en de grote renovatie van de Borgelerflat. Eenzelfde renovatie van de Dreefflat start in februari.

Op dit moment werken Woonbedrijf ieder1, de gemeente Deventer en Berginvest aan een haalbaar stedenbouwkundig plan. Daarin staat in grote lijnen hoe het centrumgebied van Borgele er uit zou moeten gaan zien. Met name de financiële haalbaarheid van het plan kost tijd omdat het grote zorgvuldigheid vraagt. Naar verwachting worden inwoners en andere betrokkenen over een aantal maanden tijdens een informatiebijeenkomst geïnformeerd over het project en het stedenbouwkundig plan.

•

16 scn 1 | 2010

Artist impression van het nieuwe Aalmarktgebied in Leiden

Nieuw plan voor ASR Vastgoed Ontwikkeling gaat samen met de gemeente Leiden een definitief plan maken voor het Aalmarktgebied.

I

n een intentieovereenkomst met de gemeente Leiden heeft ASR Vastgoed Ontwikkeling afgesproken de planvisie voor het Aalmarktgebied verder uit te werken tot een definitief stedenbouwkundig plan en een beeldkwaliteitplan. Tevens zal de haalbaarheid van de ontwikkeling nader worden onderzocht.

Planvisie voor Aalmarkt ASR Vastgoed Ontwikkeling won in juli 2009 de gemeentelijke competitie voor de herontwikkeling van het Aalmarktpro-

ject. De Aalmarkt ligt in het hart van de historische binnenstad van Leiden. Herontwikkeling van het Aalmarktgebied zorgt voor de noodzakelijke versterking en uitbreiding van het A1-winkelgebied van Leiden passend in het programma Binnenstad van de gemeente Leiden.

Het winkeloppervlak wordt in de planvisie uitgebreid met 8.000 m².

Met respect voor de diverse monumenten wordt een nieuwe winkelstraat en daarmee een verbetering van het winkelcircuit gecreëerd. De komst van deze nieuwe winkelstraat tussen Breestraat en de Aalmarkt is een oplossing voor de complexe herontwikkeling van het Aalmarktgebied met zijn vele monumenten. Voor een goede verbinding tussen de Aalmarkt en Haarlemmerstraat wordt een nieuwe brug gerealiseerd. Bij de invulling van dit nieuwe winkelgebied ligt de focus op mode. Boven de winkels worden dertig appartementen gecreëerd.

projecten

Bouw Meerrijk gestart

O

p 17 december heeft ASR Vastgoed Ontwikkeling opdracht verstrekt aan Van Straten Bouw voor de realisatie van de eerste fase van Meerrijk, het centrum van de wijk Meerhoven in Eindhoven. Dit betekent dat de eerste bouwwerkzaamheden van fase 1 met 300 woningen en 6000 m2 winkels dit jaar van start gaan. De realisatie van het project wordt mede mogelijk gemaakt door de stimuleringsmaatregelen van de gemeente Eindhoven, het Rijk en de provincie Noord-Brabant. Voorwaarde van de overheidsinstanties was dat nog dit jaar met de bouw zou worden begonnen. Aan die voorwaarde is nu voldaan. Het bouwterrein wordt op dit moment door de aannemer ingericht en er worden voorzieningen getroffen om de funderingswerkzaamheden te kunnen beginnen.

Aalmarkt Rijnboutt Stedenbouwkundig bureau

Rijnboutt leverde een belangrijke bijdrage aan het winnend planconcept voor Aalmarkt. In de uitwerking van de planvisie naar een definitief stedenbouwkundig plan en een beeldkwaliteitplan zal dit bureau wederom een prominente rol vervullen.

Programma binnenstad In de

Leidse binnenstad valt veel te ontdekken. Functies als winkelen, uitgaan, cultuur, werken en wonen komen hier samen. Om de mogelijkheden van het Leidse centrum ook in de toekomst voldoende te benutten, is het programma Binnenstad opgesteld. Dit programma bestaat uit allerlei activiteiten die de binnenstad van Leiden verbeteren en aantrekkelijker maken om te bezoeken, te werken, te leven en te wonen. Meer informatie over het programma Binnenstad is beschikbaar op www.leiden.nl/ binnenstad.

•

complexiteit ‘Ik ben hartstikke blij dat Meerhoven nu eindelijk haar winkelcentrum krijgt. Daarnaast levert het ontzettend veel werk op en dat is mooi in een tijd van economische crisis’, aldus Mary Fiers, wethouder wonen en ruimte van Eindhoven.

Directeur Ton van den Berg van Van Straten Bouw: ‘Voor ons is het geweldig nu te kunnen starten met de werkzaamheden voor Meerrijk. Het is een prachtig uitgewerkt plan met een hoogwaardige architectuur. De complexiteit van de bouwopgave op deze locatie in Eindhoven bieden voor ons een mooie uitdaging’. Tijdens de bouw zal ASR Vastgoed Ontwikkeling in samenspraak met Van Straten en de gemeente regelmatig communiceren over de ontwikkelingen en voortgang van de bouw. Hiervoor is inmiddels ook een bouwbegeleidingsgroep van omwonenden in het leven geroepen.

Eerste fase In Meerrijk realiseert

ontwikkelaar ASR Vastgoed Ontwikkeling in totaal zo’n 650 woningen van verschillende typen en een hectare aan winkels, dienstverlening en horeca. Het recent opgeleverde spil-centrum voor-

ziet in culturele en sportvoorzieningen, een basisschool, kinderdagverblijf en bibliotheek. In de eerste fase van de bouw van Meerrijk wordt het grootste deel van de winkels en 300 woningen gerealiseerd in verschillende typen: appartementen en stadswoningen. De verkoop van de woningen in de eerste fase start naar verwachting na de zomer van 2010.

Dela Vastgoed koopt het winkelcentrum en de publieke parkeergarage.

Woningcorporatie Vestia neemt 117 woningen af in deze fase bestemd voor de verhuur in diverse prijsklassen. ASR Vastgoed Ontwikkeling is reeds gestart met de verhuur van de winkelruimten.

Momenteel worden de eerste gesprekken gevoerd met de winkeliers van het tijdelijk winkelcentrum en met de grote landelijke retailformules. De eerste gecontracteerde partijen zijn al bekend: Jumbo en C1000 krijgen een prominente plaats als full-service supermarkten in het nieuwe centrum.

In het begin van het nieuwe jaar wordt samen met de buurt en alle betrokken partijen stilgestaan bij dit feestelijke moment. Meer informatie over Meerrijk en de geplande activiteiten vindt u op www.meerrijk.nl.

Stimulansplan Economisch Herstel De stimuleringsmaatregelen voor

Meerrijk maken deel uit van het Eindhovense Stimulansplan economisch herstel, voorheen Aanvalsplan kredietcrisis geheten. Dit is een veelomvattend totaalpakket aan acties. Nu Nederland voorzichtig uit de recessie klimt, moet deze een verdere stimulerende impuls geven aan het economisch herstel In Eindhoven. Het betreft dan voornamelijk projecten die kennis, onderwijs, duurzaamheid en innovatie stimuleren. Daarbij is gekozen voor een aanpak die zich richt op het verdere herstel van zowel de lokale als regionale economie, nu en in de toekomst, en op sociale innovatie. Om dat in de komende twee jaar te verwezenlijken, wil Eindhoven samen met het Rijk, de provincie Noord-Brabant en andere partners ruim 600 miljoen euro investeren.

•

scn 1 | 2010 17

internationaal

Westfield Londen Voor de liefhebber die er al geweest is en voor wie er nog niet geweest is, plaatste Shopping Centre News op http:// picasaweb.google.com/SCNfotoservice een fotoreportage van Westfield London. Gelukkig had de beveiliging het te druk met het in goede banen leiden van honderden tienermeisjes die voor een signeersessie van een popster kwamen. Zodoende konden deze foto’s zonder al te veel problemen gemaakt worden. ’t Blijft een sport....

Dit op 30 oktober 2008 geopende en vijftien hectare grote shopping centre is volgens velen de paramount voor de Europese winkelcentra. Bijzonder is de segmentatie door The Village, een zichtbaar meer luxe deel van het shopping centre met hoger gepositioneerde winkels. ‘Experience’ staat duidelijk ook met hoofdletters geschreven. Er is bijvoorbeeld een kleine winkelunit waar mannen in pilotenuniforms klaar staan om de bezoeker plaats te laten nemen in een echte vliegtuigcockpit. En wat te

18 scn 1 | 2010

internationaal

denken van twee waterjet-massage units? U kunt uw kleren aanhouden, maar wordt wel gebeukt door hoge waterdruk en komt volledig murw (of relaxed...) weer uit de machine.

Bijzonder is ook de stand waar men de tanden kan laten witten. Verder vallen de prachtige fauteuils op, die her en der opgesteld staan voor de bezoeker die even rusten wil of het spel van zien en gezien worden wil spelen. De horeca biedt vele mogelijkheden en de shopping centre pro zal direct zien dat Westfield voorzien is van talloze faciliteiten op het gebied van verlichting en geluid om entertainment mogelijk te maken.

Dan is er nog de speciale sectie in parkeergarage voor de rijke klanten. Valet-parking waarbij u uw auto voor de deur van de concierge neerzet en vervolgens via een speciale ingang, al of niet vergezeld van uw eigen personal shopper. The Village binnen treedt. Voor meer informatie: wiki even op Westfield London.

scn 1 | 2010 19

internationaal

20 scn 1 | 2010

internationaal

Meer fotoâ&#x20AC;&#x2122;s van het bezoek van Shopping Centre NEWS aan Westfield op http:// picasaweb.google.com/SCNfotoservice

scn 1 | 2010 21

1591 SCN 2007-02 v01

30

21-05-2007

12:12

Pagina 30

advertenties

shopping centre news 2 - 2007

C & A

A P E L D O O R N

Lödige Benelux is een zelfstandige onderneming en specialist op het gebied van lifttechnieken zoals personen- en goederenliften, goederenheffers, vloerluikheffers en speciaalbouw. Bovendien is het bedrijf in staat aangepaste installaties te ontwerpen en te installeren buiten het standaard leveringsprogramma om, zodat voor ieder specifiek probleem een specifieke oplossing geboden kan worden. De speciaalbouw van Lödige Benelux bestaat uit hefplateaus voor: mindervaliden, auto- en vrachtvervoer, theater-en concertpodia.

Specialist in winkelcentra promotie

K3H Architecten benadrukt architectuur en draagt daardoor bij aan de meerwaarde voor commercieel onroerend goed.

Voor verdere informatie kunt u terecht bij de afdeling verkoop (adresgegevens onderaan adv.) of u kunt onze internetsite bekijken.

Voor Redevco Benelux BV is in samenwerking met WPM planontwikkeling het ontwerp gemaakt voor de verbouw van het pand C&A te Apeldoorn.

Het project bestond uit het ontwerpen van een geheel nieuwe gevel en het opdelen van de bestaande commerciële ruimte in meerdere winkeleenheden.

Het ontwerp respecteert op een moderne en eigentijdse wijze karakteristiek de monumentale jaren 50 van de bestaande gevel.

K3H Architecten zorgt voor een gezonde balans tussen vormgeving, functionaliteit en creativiteit.

P R E S E N TAT I E & E N T E R TA I N M E N T POSTBUS 11 7710 AA NIEUWLEUSEN T E L E F O O N 0 5 2 9 4 8 5 8 8 8 FA X 0 5 2 9 4 8 5 9 9 9 W W W. K 3 H . N L I N F O @ K 3 H . N L

Lödige Benelux Kasteleinenkampweg 14, Postbus 3057, 5203 DB ’s-Hertogenbosch, Telefoon +31 (073) 624 93 00, Telefax +31 (073) 624 93 10, Internet: http://www.lodige.nl, E-mail: lodige@lodige.nl

enquêtes met mee!

Neem de zaak serieus en tel

diepgang )

Profiteer nu ook van de voordelen van een PFM klantentelsysteem: • • • • • • •

Strabo legt de fundamenten ) onder uw vastgoedbeslissing

Levering en beheer van complete systemen Eenvoudig in gebruik, betrouwbare werking Alle typen sensors mogelijk, aangepast aan uw omgeving Eigen klantgerichte techniek en software Koppeling met de IT infrastructuur (o.a. TCP/IP) Uitstekende prijs/prestatie verhouding Gebruiksklare oplevering in heel Europa

PROMOTIONSBYMAUREEN.NL

informatie en referentielijst op www.flucon.nl Tel: 06 - 25 12 58 Meer 79 · maureen@promotionsbymaureen.nl Maak kennis met bijna 30 jaar kennis over wonen, werken en winkelen. Ga naar www.strabo.nl of bel 020 - 626 08 17.

M A UBVR•EKalkovenweg E N V A 54N•H2401 A LK A Alphen R E Na/d. N FLUCON RijnL• Tel.: 0172 43 59 01 • Fax: 0172 42 22 71 • www.flucon.nl • E-mail: sales@flucon.nl

marketing, decoratie en illuminatie

Door Edwin Brugman, hoofdredacteur

Het mooie van decoratie en sfeerverlichting is dat het ook al effect heeft bij kleine buurtcentra met beperkte budgetten. Want als we Kerst als voorbeeld nemen, dan wordt de consument al in stemming gebracht met een paar versierde kerstbomen, guirlandes en passende achtergrondmuziek. Hoe eenvoudig kan het zijn?

En toch is het meer dan alleen maar versiering

H

Links: Allee, Boedapest.

Rechts: Gooische Brink, Hilversum

et is niet altijd Kerst en niet alle winkelcentra zijn hetzelfde. Seizoensdecoratie is zeker iets om bij stil te staan. Dat kan heel goed samen gaan met thematische- of actiegerichte uitingen op bijvoorbeeld grote banieren. Dat brengt bovendien het voordeel met zich mee dat hierop ook nog eens het logo en eventuele slogan gecommuniceerd kan worden. Goed gemaakte banieren kunnen daarbij ook nog eens langer dan één jaar mee. Dat scheelt ook weer in de kosten. Op zo’n manier kan een winkelcentrum per jaar gericht een deel van het benodigde pakket inkopen.

Maar dit brengt natuurlijk wel met zich mee dat men planmatig te werk moet gaan. Van oudsher niet een van de sterkste punten van veel winkelcentra. Het kan wellicht helpen als we er even voor gaan zitten en proberen een planning voor een jaar in elkaar te zetten. Kerst (of meer algemeen: winter) is een vast gegeven. Maar wat willen we nog meer? Zijn er evenementen die met het decoratieplan ondersteund kunnen worden? Of houden we het bij algemene thema’s als voorjaar, zomer en herfst? Willen we iets met ons imago of die mooie nieuwe slogan? Kan de decoratie een sales-promotion enkele weken ondersteunen?

Een thema als ‘uitverkoop’ of ‘nieuwe najaarscollectie’ kracht

bij zetten? Maar het kan ook verder gaan, zoals bijvoorbeeld het bureau Weijers & Fernandez hebben laten zien bij de Gooische Brink in Hilversum. Een dergelijke aanpak laat zien dat decoratie –als integraal onderdeel van de totale communicatie- heel goed kan bijdragen aan iets zwaars als een herpositionering. Een gewenst beeld kan opgeroepen worden en zelfs de wens-klant kan zich herkennen in dit beeld.

Dergelijke uitingen zijn op het eerste gezicht niet zo spectaculair als de eye-catching creaties van de illuminatieleveranciers.

Maar je hebt licht en licht. De oude prikkabel met gloeilampen raakt steeds meer uit de gratie vanwege het feit dat er energiezuinige led-alternatieven voorhanden zijn. Het is echter niet gezegd dat illuminatie alleen voor het winterseizoen geschikt is.

Verlichtingskunstenaars kunnen veel meer met illuminatie. Van aanlichting van hele gebouwen tot sfeervolle lichtschema’s die hele looppaden steeds – letterlijk – in een ander licht zetten. Zoals recentelijk nog te zien was in ING Real Estate’s Allee te Boedapest. De toepassing van kunstlichteffecten samen met hoogwaardige materialen (natuursteen, metalen, hout) kan werkelijk een ultieme bijdrage leveren aan de beleving van de consument.

Voor wie het licht ziet, is er nog heel veel mogelijk...

•

scn 1 | 2010 23

marketing, decoratie en illuminatie

renovatie decoratie informatie communicatie

V info en advies: www.giele.nl

24 scn 1 | 2010

ele winkelcentra worden op dit moment gerenoveerd of gerevitaliseerd. Dit gaat vaak gepaard met overlast en onduidelijkheid voor de consument gedurende de renovatieperiode.

De vraag wat er gaat gebeuren, wanneer en voor welke periode, blijft over het algemeen voor de consument onbeantwoord. Door gebrek aan directe informatie en communicatie vanuit het winkelcentrum naar het winkelend publiek ontstaat het gevaar van een teleurgestelde consument. Een teleurgestelde consument is een (bijna) verloren consument. Zij gaat op zoek naar alternatieve locaties om te shoppen en/of boodschappen te doen.

+

Zeker in deze tijden dienen we het winkelend publiek te koesteren, te zorgen dat zij goed geïnformeerd is, zich prettig voelt in haar winkelcentrum.

Door gedurende de renovatie van een winkelcentrum de consument goed te informeren en het winkelgebied zo aangenaam mogelijk te maken tijdens de verbouwing, zal de consument de tijdelijke overlast als opvatten als een overbruggingsperiode naar een beter winkelcentrum waar hij na deze periode beter en prettiger kan vertoeven.

De Giele Groep biedt vele mogelijkheden van decoratie en communicatie die toepasbaar zijn in winkelcentra gedurende renovatie en/of verbouwing.

Er kan op vele creatieve manieren een

invulling worden gegeven aan het verminderen van het nare “overlastgevoel” dat het winkelend publiek heeft bij een renovatie.

De Giele Groep is bekend in vele winkelcentra in Nederland en kan op professionele wijze samen met eigenaar, beheerder en/of winkeliersvereniging een decoratie- of communicatieplan maken en uitvoeren om de consument op creatieve, maar heldere wijze te informeren gedurende een renovatie periode.

Renovatie + Relocatie = Leegstandsdecoratie Waar gerenoveerd

wordt, wordt ook gereloceerd. De Giele Groep biedt een aantal oplossingen voor het decoreren van leegstaande winkelunits bij een renovatie. Hiervoor kan tijdelijke decoratie gehuurd of gekocht worden welke flexibel (en in meerdere centra) inzetbaar is. Met deze decoratie hebben lege winkelunits toch een positieve uitstraling naar het winkelend publiek toe. De Giele Groep biedt u bij deze tijdelijke leegstandsdecoratie full service: plaatsen, verwijderen wanneer nodig, de opslag en eventueel elders plaatsen.

Sfeerverhogende elementen en decoratie Decoratie is een belangrij-

ke sfeerbepalende factor in de beleving van winkelcentra. De trend op dit moment is dat het winkelcentrum een prettige verblijfplaats is waar de consument zich op haar gemak en thuis voelt.

De Giele Groep biedt mogelijkheden om bijvoorbeeld een ‘groene, natuurlijke omgeving’ te creëren in een winkelcentrum.

•

marketing, decoratie en illuminatie

Promotions By Maureen, de specialist bij uitstek

V

eelzijdigheid, enthousiasme, deskundigheid, ervaring en creativiteit. Het zijn dé vijf woorden die van toepassing zijn op het doen en laten van Maureen van Haaren. Zij is als zelfstandig ondernemer nu 3 jaar succesvol met ‘Promotions By Maureen’. In dat korte tijdsbestek heeft zij zich ontwikkeld tot dé specialist in winkelcentrapromotie. Ook is zij gespecialiseerd in ‘presentaties’ in de ruimste zin van het woord. Van luchtig (de aankondiging van een kindershow) tot serieus (een bedrijfspresentatie, modeshow of muziekconcert); Maureen presenteert op een spontane en energieke manier!

Promotions By Maureen – gevestigd in Apeldoorn – is een allround communicatie-bureau. De naamgeefster van dit nononsense bedrijf organiseert, coördineert en stimuleert haar team om tot een optimaal resultaat te komen. Voor u als klant is er slechts één aanspreekpunt. Dat is wel zo handig; zowel voor uw bedrijf als voor andere betrokkenen. Promotions By Maureen werkt in opdracht van winkeliersverenigingen, beheerders en Vastgoedeigenaren.

maanden november en december. In 2010 wordt een leuk en gevarieerd promotieprogramma gestart om winkelcentrum Vathorst verder op de kaart te zetten. Dit is slechts een greep uit de leuke en zeer gevarieerde opdrachten die Promotions

By Maureen verzorgt.

Zingen en presenteren De stap van het zoeken naar een

goede presentator (om een consumentenactie te doen slagen) naar het zelf presenteren van zo’n actie is voor Maureen van Haaren nooit groot geweest. Al van kinds af aan was duidelijk dat zij wilde ‘entertainen’; dat zij het mensen naar hun zin wilde maken. Vandaar de keuze van Maureen om op jonge leeftijd zangeres te worden. Die keuze heeft er in de afgelopen jaren toe geleid dat ze (als zangeres van de showband Rendez Vous) samen op het podium stond met onder meer Anita Meijer, Lee Towers, Edsilia Rombley, Thomas Berger, Bert Heerink, Loïs Lane, Harry Slinger, Henk Wijngaard, Wolter Kroes, Jannes, Lange Frans, Big Black & Beautiful en vele anderen.

Succesvolle projecten Veel voorkomende werkzaam-

heden – als het om winkelcentrapromotie gaat – zijn: het schrijven van een jaarplan en de organisatie en coördinatie van dit plan in nauwe samenspraak met belanghebbende partijen (zoals eigenaar, beheerder, bestuur en natuurlijk de ondernemers). Verder bestaan de werkzaamheden uit het opbouwen en onderhouden van perscontacten, het opwaarderen van bestaande evenementen, het bedenken van nieuwe evenementen, de begeleiding en uitvoering van decoratieve ideeën en het promotieprogramma. Denk hierbij aan: consumentenacties, modeshows, kinderactiviteiten, muzikale en theatrale optredens; kortom entertainment in de breedste zin van het woord, afgestemd op uw winkelcentrum en uw doelgroep.

Vathorst De afgelopen 3 jaar heeft Maureen van Haar-

en met haar bedrijf onder andere successen geboekt met de viering van het 35-jarig bestaan van het Makado Centrum in Schagen, het intensiveren van consumentenacties om winkelcentrum De Triade in Assen populairder te maken bij het publiek en het organiseren en begeleiden van het tienjarig bestaan van winkelcentrum De Driehoek in Oldenzaal. Eind 2009 is op de valreep voor het nieuwe winkelcentrum Vathorst in Amersfoort een nieuw logo en een nieuwe huisstijl ontworpen. Aansluitend is gestart met de promotie in de feest-

Ervaring betaalt zich uit Vanaf 1998 heeft Maureen van Haaren ervaring opgedaan in de vastgoedwereld met het beheren van onroerend goed en het promoten van winkelcentra. Zij werkte – in vast dienstverband – voor Meeús Vastgoedmanagement in Den Haag, Woon Shopping Centrum De Havenaer in Nijkerk, de WPM Groep in Den Bosch en voor Almere City Marketing.

In deze periode bekwaamde zij zich in het bepalen van het promotie- en communicatietraject voor tientallen winkelcentra, het doorvoeren van promotionele innovaties, het schrijven van jaarplannen, het bedenken van creatieve ideeën om de winkelcentra beter op de kaart te zetten en het aansturen van diverse organisatiebureaus om de ideeën te kunnen laten uitvoeren.

De leerzame jaren betalen zich nu uit, want sinds Maureen van Haaren zelfstandig te werk gaat, staat ze te boek als: ‘dé specialist in winkelcentrapromotie’.

Inmiddels heeft Maureen van Haaren veel ervaring in het presenteren van muziekconcerten, talentenjachten, kindershows, modeshows, consumentenspellen en prijsuitreikingen. Eén van de presentatieopdrachten waar ze met gepaste trots op terugkijkt, is die van de introductie van de nieuwe collectie van Swarovski en de presentatie van de Drie Dwaze Dagen van De Bijenkorf!

Om een completer beeld te krijgen van de enorme gedrevenheid van Maureen van Haaren en de veelzijdigheid aan opdrachten, is het leuk en zinvol om haar beide websites te bezoeken: www.promotionsbymaureen.nl en www. maureenvanhaaren.nl. •

scn 1 | 2010 25

marketing, decoratie en illuminatie

VRAAG HEM NU AAN DE MEEST INSPIRERENDE GIDS VOOR WINKELGEBIEDEN

www.avontuur.eu

Advertentie.indd 1

scn 1 | 2010

9-2-2010 15:59:25

marketing, decoratie en illuminatie

Licht en verlichting

als succesfactor voor winkelcentra

‘I

nkopen doen is een dagelijkse activiteit en het beeld van winkelcentra is hierdoor ook alledaags. Deze vanzelfsprekendheid is het gevolg van een uiterst gecompliceerde gebeurtenis die maar één doel nastreeft: de klanten tot kopen aanzetten. Architectonische kwaliteit krijgt gedurende de concurrentiestrijd tussen winkelcentra steeds meer inhoud, want de klant zal uiteindelijk daar inkopen, waar hij zich prettig voelt. Licht speelt in dit verband een wezenlijke rol als het gaat om ruimtelijke kwaliteit en enscenering’, schrijft de Oostenrijkse retailmakelaar en ontwikkelaar Gernit Zöhrer in zijn recente boek.1 Hij legt dit in zijn dissertatie als volgt uit: “In het perspectief van de verandering van het klimaat en de continue stijging van de energieprijzen kan de retailbranche niet langer om het thema duurzaamheid heen. Stijgende energieprijzen en politieke druk zullen in de komende jaren zonder twijfel bijdragen aan een toenemend belang van energie-efficiëntie en een duurzame invulling. Ook in deze context zijn licht in het algemeen en daglicht in het bijzonder sleutelfactoren voor de winkelcentrumindustrie.”

Onder de titel ‘licht als sfeermaker’ zet het Tool Book 2010 van het vakmagazine Out Of Home uiteen dat tachtig procent van de menselijke waarneming via het oog verloopt.

Licht geeft de mogelijkheid, als component in samenhang met meerdere factoren, tot bewust en onbewust gezichtsvermogen. Juist dit gebruikt de lichtreclame en richt zich met een uitgekiende enscenering op de kracht van deze optische prikkel.

www.mk-illuminiation.com

Nederlandse centra met MK-kerstverlichting: Gooise Brink, Hilversum Orangerie, Apeldoorn Lunetten, Utrecht de Meent, Barendrecht Heuvelgalerie, Eindhoven Akkerhof, Spijkenissen City Centrum Meent, Veldhoven Elzaspassage, Helmond Kalvertoren, Amsterdam Amsterdamse Poort, Amsterdam Centrumgebied, Lekkerkerk Belgische centra met MK-kerstverlichting: Waasland, Sint Niklaas Linthout, Brussel Shoppingcenter 1, Genk Village Outlet Center, Maasmechelen

Door Thomas Mark

Aan de uitgangspunten van de moderne en energiebesparende lichtdesigns ontkomen vandaag de dag noch winkelcentra, noch winkelstraten. Nog veel minder ontkomen zij aan de mogelijkheden en noodzakelijkheden van de feestverlichting, bijvoorbeeld met Kerst.

Bijzonder interessant is in dit verband een Europees marktonderzoek van MK Illumination in meer dan dertig landen, dat op de onlangs gehouden toonaangevende vakbeurs Christmasworld in Frankfurt gepresenteerd werd. De onderzoekers stelden vast dat in 2009 op de uitgaven voor kerstverlichting door vrijwel alle doelgroepen bezuinigd werd. De kerstverlichting opgeven gebeurde echter praktisch nooit. De toeristische sector bewees zich daarentegen als behoorlijk crisisbestendig. De trend verliep naar een stijlvolle kerstverlichting, die niet te futuristisch mocht zijn. Veel vraag was er naar de kleur warm wit, die het meest overeenkomt met de kleur van de gloeilamp. ‘Van alle fabrikanten komt MK het dichtste bij deze uitstraling in de buurt’, zegt Klaus Mark, ceo van MK Illumination.

Hoewel in de Beneluxlanden veel verlichtingsprojecten naar het volgende jaar werden doorgeschoven, kon MK een aantal grote projecten realiseren, zoals stedelijke projecten en lichtdecoraties van winkelcentra. In Amsterdam bijvoorbeeld de Kalverstraat, PC Hooftstraat, de Amsterdamse Poort en de Warmoesstraat, in Eindhoven de binnenstad en verder straten in Barendrecht, Helmond en Uden.

Interessant is ook de lijst van MK Illumination 2009 (zie kader), met winkelcentra in Nederland en België die met kerstverlichting van het bedrijf zijn versierd. Niet zonder reden hebben ‘verhoging van aanzien en prestige’, ‘opvallende zichtbaarheid’ en ‘onderscheid van andere winkelcentra’ net als ‘verhoging van de klanttevredenheid’, in het MK-onderzoek de grootste betekenis gekregen.

Voor MK Illumination, naar eigen zeggen Europees marktleider op het gebied van kerstverlichting, gaat het er steeds om de winkelcentra en winkelstraten op maat gesneden oplossingen uit eigen productie te bieden. En natuurlijk extra aantrekkingskracht en het gevoel van een prettig verblijf te verschaffen. Dankzij gepatenteerde led-technologie is dit ook nog eens energiebesparend en milieuvriendelijk te realiseren.

MK houdt rekening met de eisen van de klimaatveranderingen voorziet al haar nieuwe verlichtingscreaturen alleen nog maar van led’s. Bestaande lichtdecoraties kunnen weliswaar probleemloos door led’s vervangen worden, toch gaat men ervan uit dat door de stagnatie van het afgelopen jaar, er nu een toenemende behoefte aan vernieuwing is ontstaan.

• 1 Nachhaltige Architektur als Erfolgsfaktor von Einkaufszentren – unter besonderer Betrachtung des Aspekts der Tageslichtnutzung (Duurzame architectuur als succesfactor van winkelcentra – met bijzondere aandacht voor het gebruik van daglicht). Uitgever Dr. Müller, 2009

scn 1 | 2010 27

marketing, decoratie en illuminatie

Dino-mania Ze blijven ons boeien, die reusachtige, vaak vervaarlijk uitziende wezens die de aarde tussen de 65 en 230 miljoen jaar geleden bevolkten. Op vrijwel alle basisscholen vormen zij een terug­kerend thema en de film-, televisie- en speelgoedindustrie blijven er munt uit slaan. Ook al zijn de dinosauriërs al lang uitgestorven, ze staan nog volop in de belangstelling!

B

ernd Wolter Design uit het Duitse Rehburg maakt al decennia natuurgetrouwe 1:1-modellen van dino’s en andere dieren. Het bedrijf werkt voor themacentra, musea en tentoonstellingen over de hele wereld, maar ook voor het eigen dino themapark Münchehagen in Rehburg-Loccum, even ten zuidoosten van Hamburg. Voor de Benelux is sinds kort het Goorse evenementenbedrijf ‘Impuls Events’ als dealer aangesteld.

De modellen worden voor zowel binnen- als buitengebruik vervaardigd.

Om transport en opbouw eenvoudiger te maken, bestaan de grotere modellen uit meerdere delen. En groot is ook echt groot, tot 45 meter lang en twaalf meter hoog.

Thematische trekker voor winkelcentra Bernd Wolter Design richt

zich op op de verkoop of verhuur van haar dino-modellen aan winkelcentra.

Svenn Neumüller, belast met de verkoop hierover: ‘Niet alleen kunnen onze modellen een permanente aandachttrekker Eten of gegeten worden?

van formaat zijn, ook is het mogelijk een thematische actie voor een aantal weken in te huren. Wij bieden dit eigenlijk ‘per vrachtwagen’ aan. Dat wil zeggen, het is het meest efficiënt om een volle vrachtwagen met dino’s naar een locatie te rijden. Onze medewerkers zetten de modellen binnen een aantal uren in elkaar en vanwege de modulaire opbouw, kunnen ook grote modellen door relatief kleine deuren het winkelcentrum binnen gebracht worden.’

Het tentoonstellen van een collectie dino’s is echter maar een deel van het verhaal. Met name winkelcentra wordt geadviseerd om een complete actie rondom het thema op te bouwen. Zo kan meerdere weken optimaal van de aantrekkingskracht geprofiteerd worden. Trefwoorden hierin zijn bijvoorbeeld: educatieve programma’s gericht op scholen, speurtochtacties door het winkelcentrum, kleurplaten, maak een

= = = 28 scn 1 | 2010

marketing, decoratie en illuminatie

opgraving mee, fotoacties, sales-gerichte acties, enz. Svenn Neumüller: ‘Alleen al de kick-off kan, mits juist geregisseerd, veel free publicity genereren.’

Voor de Nederlandse markt is sinds kort een samenwerking aangegaan met Impuls Events. Via dit bureau kunnen winkelcentra van dino-huur tot en met complete acties terecht. Het woonthemacentrum DoeMere te Almere Buiten is wellicht interessant om in de gaten te houden: vanaf Hemelvaartsdag loopt daar een in eigen regie ontwikkelde dino-actie en zijn ook zo’n twintig modellen live te zien.

•

meer info: www.dinopark.de, www.wolterdesign.de vertegenwoordiging voor de BeNeLux via Impuls Events, Eric Nijhof, T 0547-262064. www.impulsevents.nl

Die haai kwam van rechts!

= = = = = = = scn 1 | 2010 29

huurzaken John Nijsten adviseert bij huurprijstoetsingen ex artikel 7:303 BW. Voorheen was hij hierbij achtereenvolgens betrokken als advocaat, directeur van een vastgoedmanagementorganisatie en directeur o.g. van een retailbedrijf.

Huurprijswijziging winkelruimte

Hoe deskundig is de deskundige?

U wilt de huurprijs van een verhuurde winkelruimte verhogen of de huurprijs van een gehuurde winkelruimte verlagen. De andere partij is het hier niet mee eens en u overweegt de gang naar de rechter. Op basis van artikel 7:304 BW is een vordering tot nadere huurprijsvaststelling slechts ontvankelijk, indien deze vergezeld gaat van een advies omtrent de nadere huurprijs, opgesteld door één of meer door partijen gezamenlijk benoemde ter zake deskundigen. De keuze van de deskundige is van groot belang omdat de rechter op zijn advies vaart, soms vrijwel blind.

30 scn 1 | 2010

N

aar mijn mening geven partijen en de rechter zich vaak onvoldoende rekenschap of een bepaalde deskundige in een specifiek geval wel de juiste is.

Het gevolg is dan soms dat een huurprijs wordt geadviseerd die niet overeenkomt met wat een professionele verhuurder en een professionele huurder nog als een huurprijs ervaren die met het huurprijsniveau ter plaatse overeenkomt.

Deskundigheid op welk gebied? Deskundigheid om de gegevens over de referentieperiode van vijf jaren als bedoeld in artikel 7:303 te rubriceren en de huurprijzen te herleiden is van ondergeschikt belang. Veel belangrijker is deskundigheid in de keuze van de vergelijkingspanden, de waardering van verschillen en het beoordelen of de uitkomst nog wel recht doet aan het huurprijsniveau ter plaatse, rekening houdend met de referentieperiode.

Dat de huurprijs per vierkante meter ter hoogte van de Kalverstraat 25 aanzienlijk afwijkt van die ter hoogte van nummer 228 is nu wel iedereen duidelijk. In andere straten is het verschil in wegsegment vaak wat minder duidelijk. Maar zelfs ter hoogte van bijvoorbeeld Kalverstraat 44 moet de deskundige zich minstens de vraag kunnen stellen of het voor de beoordeling van de vergelijkbaarheid iets uitmaakt dat aan de ene zijde van de straat de winkels schuin naar achteren lopen en aan de andere zijde het rechte winkels betreft. Indien je als bedrijfshuuradviescommissie (bhac) gewend bent al jaren een bepaalde omrekeningsfactor voor de verhouding front/grootte van de winkel te hanteren, moet je toch steeds bij de uitkomst kunnen beoordelen of deze factor wel tot een reële uitkomst leidt.

Als je bent opgegroeid met de itza-methode, die ervan uitgaat dat grotere winkels, in elk geval bij een gelijk front, per vierkante meter goedkoper zijn dan kleinere winkels, moet je toch weten dat nu al in bepaalde, planmatig ontwikkelde, cen-

huurzaken

tra in de grootteklasse 200-300 m2 de huurprijzen per m2 hoger zijn dan in de grootteklasse 100-200 m2.

Vooral correcties zijn vaak gebaseerd op beweerde ervaringsregels terwijl een actuele onderbouwing ontbreekt. Vaak realiseert de deskundige zich niet eens waaraan moet worden getoetst om de correctiefactor te berekenen. Een makelaar kan in beginsel de juiste deskundige zijn. Maar ook dan is een onderscheid op zijn plaats.

Veel rapportages die door plaatselijke makelaars worden opgemaakt, hebben weinig uit te staan met een 303-toetsing.

Landelijke makelaar heeft soms onvoldoende plaatselijke kennis. In de A1-straten van grote en mid-

delgrote steden in Nederland overheerst het ketenbedrijf als huurder. Voorts zijn de eigenaren vaak institutionele beleggers en belangrijke private investeerders. Door deze samenhang opereren als makelaars op deze markt een beperkt aantal gespecialiseerde kantoren. Een aantal hiervan is in Amsterdam, Utrecht en Den Haag gevestigd. Deze makelaars domineren deze markt met het gevolg dat deze gespecialiseerde makelaars hierop ook uiterst deskundig zijn.

Door de transparantie naar druktebeeld bijvoorbeeld op grond van passantentellingen kan voorts goed worden ingeschat welke liggingen in een winkelgebied, straat en straatsegment vergelijkbaar zijn en welke niet. Bij de ondersteunende, vaak planmatige ontwikkelde, centra zoals stadsdeelcentra en wijkwinkelcentra ligt dat volstrekt anders. Veelal is het beheer door de belegger opgedragen aan een externe partij. Deze externe partij is de deskundige op het gebied van dat specifieke winkelcentrum. Transacties gaan vaak ook via hem. De voornoemde gespecialiseerde makelaars spelen hier een veel geringere rol. Daarmee is ook hun deskundigheid in deze markt veel minder.

Daar komt nog bij dat bij stadsdeelcentra, en nog meer bij wijk- en buurtcentra, de plaatselijke omstandigheden veel zwaarder wegen. De elders gevestigde makelaar heeft geen

Een landelijk opererende makelaar kent het niveauverschil tussen de wijken niet en zal dat voor geheel Nederland ook niet kunnen kennen. enkele weet van deze verschillen. Hooguit kan hij aan de hand van omvang van de winkelconcentratie en grootte van het verzorgingsgebied en eventuele andere kengetallen een eerste inschatting maken. Echter, sense of the place heeft hij niet.

Een landelijk opererende makelaar kent het niveauverschil tussen de verschillende wijken en buurten niet en zal dat voor geheel Nederland ook niet kunnen kennen. Daarbij komt dat door bijvoorbeeld Locatus maar in enkele grote planmatige winkelcentra wordt geteld en de transparantie laag is.

Weliswaar geven eigenaren van deze centra opdrachten aan bijvoorbeeld Strabo tot al dan niet regelmatige bezoekerstel-

lingen en zijn zelfs tellers in centra geïnstalleerd, maar de resultaten kent de makelaar in beginsel niet.

Vaak wordt aan de hand van lijsten met kengetallen de selectie gemaakt. Van de relevante winkels worden vervolgens de gegevens verzameld en gerubriceerd. Vervolgens wordt de uitkomst van de m2-berekening geprojecteerd op het litigieuze pand. Met alle respect voor de betreffende deskundige; dat had ook vrijwel ieder ander die enigszins met deze problematiek bekend is klaargespeeld. Echte betrokkenheid bij het betreffende winkelgebeuren is er dan niet.

Waar het echter om gaat is dat een deskundige met voeling voor de betreffende markt en kennis van de relevante factoren op deze markt tot zijn beoordelingen komt. Aardig is dat in het blad Building van november 2009, uitgegeven door dtz Zadelhoff, op bladzijde 51 de adjunct-directeur Valuation Advisory Services bij dtz Zadelhoff zegt:”Om toch een goed onderbouwde taxatie te kunnen geven, moet een taxateur nóg grondiger onderzoek doen. Bijvoorbeeld door vaker contact te zoeken met makelaars in de regio die de lokale markt en de recentste transacties goed kennen”. Dat is blijkbaar een manier van handelen die extra gewicht en waarde aan het oordeel van de taxateur geeft.

Plaatselijke makelaar heeft soms onvoldoende algemene kennis. Veel rapportages die in de aanvangsfase

van een verzoek tot huurprijswijziging door plaatselijke makelaars worden opgemaakt, hebben weinig uit te staan met een 303-toetsing. Vooral de onzuiverheden in huurgegevens vallen op. Daarbij is voor mij van minder van belang dat de referentieperiode niet in acht is genomen. Dit is meestal een overbodige exercitie. Immers de m2-huurprijs van een winkel van vijf jaren geleden is door herleiding via de algemene ontwikkeling van het prijspeil vrijwel dezelfde als de huidige. Dit is alleen anders indien zich tijdens de periode van vijf jaren een mutatie in de huurprijs heeft voorgedaan anders dan via indexering of in het geval niet of slechts gedeeltelijk is geïndexeerd. Van belang is dus te weten of deze mutatie zich heeft voorgedaan.

Als ik dan een rapport onder ogen krijg van een plaatselijke makelaar waarin louter de huurprijzen van winkels in twee recent opgeleverde planmatig ontwikkelde, winkelcentra in de vergelijking worden getrokken, kan ik alleen maar zuchten.

Daargelaten dat deze centra niet vergelijkbaar waren met de locatie van de litigieuze winkel.

Een bhac waarvan een makelaar deel uitmaakte, kende als richtlijn dat ‘ter plaatse’ wordt geïnterpreteerd als zijnde een vergelijking met bedrijfsruimten binnen een overeenkomstige voorzieningenhiërarchie in de betreffende gemeente. Het

>

lees verder op pagina

32 scn 1 | 2010 31

huurzaken

<

vervolg van pagina

31

kernwinkelgebied werd gevormd door een groot aantal verkeersvrije winkelstraten. Volgens de bhac ervoer de consument dit winkelgebied als een distributieplanologische eenheid. De deskundigencommissie was vervolgens de mening toegedaan dat – qua bedrijfshuisvesting – het hoofdwinkelgebied in deze gemeente een markt is, waarbij geen sprake is van onderscheidenlijke deelcomponenten. Voor de commissie betekende dit dat zij zich in haar keuze ten aanzien van de vergelijkingsobjecten ‘beperkte’ tot dit kernwinkelgebied.

Gezien het belang van het aantal passanten voor de hoogte van de huurprijs en de diversiteit hierin binnen een kernwinkelgebied en vaak zelfs binnen een straat is dit een onhoudbaar standpunt. Toch bleef dit oordeel van de bhac tot bij de Hoge Raad in stand.

Aardig is te vermelden dat één van de leden van voornoemde commissie inmiddels buiten de bhac optreedt als deskundige. Voorts is in deze gemeente een detailhandelsnota verschenen waarin het kernwinkelgebied in vijf segmenten

wordt verdeeld. De betreffende deskundige sluit nu aan bij de segmentering van de detailhandelsnota. Passantentellingen c.q. een passantentelling in de betreffende gemeente kent hij waarschijnlijk niet.

Voor mij is het dan ook onbegrijpelijk dat in het verleden bijvoorbeeld een woningmakelaar, een verantwoordelijke van een bank voor de particuliere afdeling etc. als deskundigen werden benoemd. Als wij kijken naar de aspecten die van belang zijn: juridische kennis, kennis van winkelhuurprijzen en retail(vastgoed)kennis, dan ontberen deze personen elke kennis op deze gebieden.

Overige deskundigen Uiteraard zijn niet alleen, gespecialiseerde, makelaars deskundig. Zelf ben ik van mening dat de meest deskundige de –ervaren – expansiemanager van een retailketen is. Maar ook de commerciële vastgoedmanagers kunnen in bepaalde gevallen als deskundig worden beschouwd.

Verantwoording deskundigen Onder de kop ‘Verge-

beurzen en congressen

Het meest deskundig is de ervaren expansiemanager van een retailketen

donderdag 4 maart Twente Vastgoed® 2010 Hengelo (met excursie naar Hart van Zuid) donderdag 4 maart Drechtsteden Vastgoed® 2010 Dordrecht dinsdag 23 maart Brussel en Vlaams-Brabant Vastgoed® 2010 Leuven

lijkingsmaatstaf’ staat in een advies van de bhac Amsterdam het volgende: “Voor wat betreft de selectie van vergelijkingspanden, de grondslag en de hoogte van toegepaste correcties, hecht de commissie eraan op te merken dat bij de beoordeling door de commissie in hoeverre een pand vergelijkbaar is, zij helaas niet altijd een volledig sluitende, objectieve motivering kan afgeven.

De wettelijke vergelijkingsmaatstaf is nu eenmaal geen exacte

donderdag 8 april Groningen-Assen Vastgoed® 2010 Groningen

1 april 2010 NRW Jaarvergadering Nieuwegein www.nrw.nl

donderdag 22 april Oost-Brabant Vastgoed® 2010 Hilvarenbeek

7-8 april 2010 Magdus: European meeting on factory outlet centres Troyes (F) www.magdus2010.com

woensdag 19 mei Zwolle-Kampen Vastgoed® 2010 Zwolle donderdag 27 mei Haaglanden Vastgoed® 2010 Delft donderdag 27 mei Maastricht Vastgoed® 2010

donderdag 25 maart Amsterdam Vastgoed® 2010 Amsterdam dinsdag 30 maart WinkellocatieMarkt ® België 2010 Kortrijk (met excursie naar ‘K in Kortrijk’!)

32 scn 1 | 2010

Bestseller: al ruim 1000 exemplaren verkocht!

Investeren in vastgoed, grond en gebieden www.managementproducties.com

28-29 april 2010 ICSC Europe Annual Conference Praag (Tj) www.icsc.org 17 juni ICSC Solal Marketing Awards/ European Marketing Conference Lissabon (P) www.icsc.org/solalawards 17-19 november MAPIC Cannes (F) www.mapic.com

maatstaf. Dit heeft de Hoge Raad ook onderkend in haar beschikking van 20 oktober 1989, NJ 1989, 898.

In deze beschikking overweegt de Hoge Raad dat “het voor het op passende wijze rekening houden met verschillen in de regel onontbeerlijk is dat deskundigen tot inschatting overgaan, waarbij zij hun eindoordeel zullen moeten putten uit ervaring en intuïtie”.

Dit standpunt heeft de Hoge Raad herhaald in haar arrest van 20 april 2001, nr. C99/182HR (RvdW 2001, nr.90)”.

Natuurlijk is niet elke beslissing te onderbouwen.

De wereld is de laatste jaren echter veranderd. Consumenten zijn veeleisender geworden. Beslissingen dienen steeds meer verantwoord te worden. Ook van adviezen in het kader van een huurprijstoetsing kan gevergd worden dat zij goed worden onderbouwd met een gedegen analyse en een logisch daaruit voortvloeiende beslissing. Naar mijn mening kunnen deskundigen in deze tijd van mondigheid noch volstaan met louter een beroep op ervaring en intuïtie noch met een beroep op kengetallen of methoden uit lang vervlogen tijden. Daarvoor zijn de belangen te groot.

De publicatie Taxaties van Troostwijk uit november 2009 zegt het zo:”Een uitgebreide toelichting, een goede vertaling van beschikbare referentietransacties en een onderbouwing van de parameterkeuze is essentieel in de waardering. Bovendien dienen taxateurs zich af te vragen of de beschikbare referenties wel representatief zijn en op welke wijze afgeleide parameters toch gehanteerd kunnen worden in taxaties”.

Conclusie Bij de keuze van deskundigen ex arti-

kel 7:304 is het verstandig wat vaker stil te staan bij de vraag wie in het concrete geval de juiste expertise heeft. Ook en wellicht vooral bij de keuze door de rechter. Dat iemand zich deskundige noemt, wil niet zeggen dat hij deskundig is.

De benoemde deskundige moet zich rekenschap geven dat de belangen van partijen groot zijn. Ook overigens hebben deze partijen recht op een professionele behandeling wat voor mij inhoudt dat de deskundige zich voldoende verdiept in het huurprijsniveau ter plaatse en niet louter volstaat met bij hem bekende of aangedragen gegevens. Als een uitkomst onredelijk is, krijgt vaak het wettelijk systeem de schuld. Ook de term Russisch roulette is gebruikt.

Wellicht dat wat meer reflectie t.a.v. de gekozen en het aantal vergelijkingspanden, de gehanteerde waarderingsmethode en de toegepaste correcties op zijn plaats is.

Dat de deskundige zijn beoordelingen zoveel als mogelijk onderbouwd en transparant maakt, is voor mij een vanzelfsprekendheid.

•

appetizer for the mind

B

ij de (her)ontwikkeling van winkelcentra, winkel-, woongebieden en leisure projecten raken de betrokken professionals uit onze branche er steeds meer van overtuigd dat rendement op de lange termijn gegarandeerd wordt als het resultaat van de inspanningen een duurzaam succes betekent voor de consument/ gebruiker. Om dit doel te bereiken wordt er op dit moment o.a. opnieuw gekeken naar de conceptonderbouwing, de samenstelling van het conceptteam, de communicatie onderling en extern en de regie van de kosten-baten.

In deze en de komende edities van SCN selecteert en interviewt Imke van Deventer (consultant en coach consumentgericht ontwikkelen), professionals met een wetenschappelijke achtergrond uit brede kring om do’s en dont’s te benoemen die voor u als ‘een appetizer for the mind’ kunnen werken in genoemd proces.

Ditmaal een gesprek met Herman van Tongeren, economisch geograaf, die vele jaren in verschillende directiefuncties betrokken is geweest bij de ontwikkeling van stations en stationsgebieden tot plekken waar mensen graag komen en waar steeds beter wordt ingespeeld op de klantbehoeften van mensen onderweg. Bij NS Poort – de stations- en vastgoedpoot van het spoorbedrijf – is de laatste jaren de omslag gemaakt van verbouwen en opnieuw inrichten van bestaande ruimten naar het opnieuw doordenken en concreet vertalen van de mogelijkheden van de vervoersknooppunten van de toekomst. Kwaliteitsuitstraling, verrassende formules, warmte en overzichtelijkheid zijn daarbij cruciaal. De groei van het reizigersvervoer en van de bestedingen op de stations stimuleren om op deze weg voort te gaan. Het perspectief is daarbij uiteraard gericht op de periode voorbij de huidige economische dip.

Do’s B Neem je klanten serieus; verschaf ze ook tijdens de verbouwing steeds de juiste informatie

B Betrek gedragswetenschappers bij de plannen B Kijk goed naar de voorbeelden van geslaagde plezierige leefomgevingen B Ga voor kwaliteit op de lange termijn (gebouw, materialen, uitstraling) B Creëer flexibiliteit qua invulling (cyclus formules is relatief kort) B Besteed aandacht aan de directe omgeving B Maak je ontwikkeling tot iets waar de stad en stationsomgeving trots op is Don’ts

 Voorkom te veel uniformiteit op verschillende locaties  Pas op voor één of enkele dominante partners gebaseerd op financieel belang  Maak het project niet groter dan nodig  Vergeet niet in welke stad en welke typische context je bezig bent  Blijf niet jaren hangen in plannen voor later ‘Hoe beter de integratie van projecten in de omgeving gelukt is – of het nu om retailcentra of stations gaat – hoe meer sprake is van een plezierige leefomgeving. Te vaak zie je nog eilanden die weinig met hun omgeving te maken hebben. Naar mooi ingepaste plekken ga je echter terug, ook als er geen dwingende noodzaak voor is.

Mijn ervaring is dat het typisch Nederlandse ‘gezelligheid’ een heel belangrijke factor is bij het bepalen van een geslaagde ontwikkeling. Het is verbazend dat er van de goede voorbeelden nog steeds zo weinig geleerd wordt!’

Tot de volgende Appetizer!

Uw reacties kunt u zenden aan: j.nijsten@home.nl

Vragen & reacties:

Imke van Deventer herman i. van tongeren imke@buhrenvandeventer.nl hivantongeren@orange.nl

scn 1 | 2010 33

projecten

FAME Architectuur & Stedenbouw in Arnhem ontwerpt en realiseert in samenwerking met FAME Bouwmanagement uit Zwolle een nieuw centrumgebied voor het dorp Lichtenvoorde in de rustieke Gelderse Achterhoek. Het bestaande levendige centrum wordt verrijkt met in totaal 7500 m2 winkels, 120 appartementen met daktuinen en twee parkeergarages. De ontwikkeling bestaat uit drie fases, waarvan de eerste twee inmiddels zijn gerealiseerd.

F

AME was al in de initiatieffase betrokken bij het uitwerken van de stedenbouwkundige visie naar een helder en functioneel masterplan in samenhang met het bestaande winkelgebied. Op die wijze ontstaat er niet alleen een fraaie nieuwe locatie, maar wordt ook het bestaande winkelgebied en het centraal gelegen horecaplein versterkt.

Lichtenvoorde ontwikkelt zich hiermee als belangrijke regionale trekker naast Winterswijk en Doetinchem.

Het concept kenmerkt zich door gezellige straatjes, met een gevarieerd vertikaal geleed gevelbeeld. De grote ruimte aan het parkeerterrein wordt versterkt door een groot horizontaal gebaar met winkels en appartementen en een fraai vormgegeven winkelpaviljoen. Er is bijzonder veel aandacht besteed aan het woonconcept. De unieke locatie in het centrum is maximaal benut om een brede groep bewoners een mooie plek te geven en de centrumervaring van het wonen optimaal te stimuleren.

Het programma varieert van kleine startersappartementen tot zeer luxe penthouses. De mooi uitgevoerde besloten daktuinen combineren het woongenot in een levendig centrum met de rust en privacy van een eigen buitenruimte.

Opdrachtgever: Theo en JosĂŠ Gerretsen (VOG Beheer Lichtenvoorde) Architect: Ir. Johan Blokland (FAME Architectuur & Stedenbouw Arnhem) Projectleiding:

34 scn 1 | 2010

Jan Klijn (FAME Bouwmanagement Zwolle)

www.famegroep.nl www.plannieuwmarkt.nl

projecten

fame ontwerpt nieuw centrum Lichtenvoorde

scn 1 | 2010 35

projecten in ‘t kort

Amersfoort

REDEVCO koopt toplocatie in Groningen REDEVCO Nederland heeft een winkelpand en appartementsrecht van 1500 vierkante meter gekocht aan de Herestraat 72-74, de belangrijkste winkelstraat van Groningen.

De winkelpanden zijn volledig verhuurd aan C&A en Men at Work. Redevco is al eigenaar van een naastgelegen pand dat aan C&A en Game Mania is verhuurd. Begin 2009 verwierf de onderneming al de andere appartementsrechten aan de Herestraat 72, een object naast en boven het bestaande pand van Redevco. Het pas verworven vastgoed heeft een toplocatie in de drukste winkelstraat van Groningen met een van de hoogste passantentellingen van de stad. Met de uitbreiding van Men at Work en de opening van een Zara-vestiging aan de overkant van de straat, wordt de locatie nog aantrekkelijker.

Hoofdstraat Apeldoorn opgeleverd Top Vastgoed heeft het project Hoofdstraat Apeldoorn opgeleverd. Het bedrijf realiseerde aan de Hoofdstraat de herontwikkeling van het gedateerde Domus-pand namens eigenaresse Coltavast. Aan de bestaande 2200 m2 winkelruimte werd 2500 m2 toegevoegd. De jaren ’60 architectuur maakte daarbij plaats voor historiserende nieuwbouw. Huurders van het nieuwe plan zijn The Sting met 3500 m2 en Scapino met 1200 m2.

De Hoofdstraat is het vijfde project dat Top oplevert in de vijf jaar dat het bedrijf bestaat. Eerder realiseerde Top projecten in Kaatsheuvel, Dordrecht, Groningen Paddepoel en Hilversum. Twee van deze projecten werden genomineerd voor de NRW-Jaarprijs.

Architect van de Hoofdstraat is AGS uit Heerlen. FiMek Estate voerde het projectmanagement voor Top.

Den Bosch stemt in met plan Foruminvest De gemeenteraad van Den Bosch heeft ingestemd met het stedenbouwkundig plan van Foruminvest voor het centrum van Rosmalen. Dit plan voorziet in een geheel nieuw winkelcentrum van 12.000 m², 70 appartementen en een parkeergarage met een capaciteit van 360 parkeerplaatsen. De laatste versterking van centrumvoorzieningen in dit stadsdeel dateert uit begin jaren ’90. Het nieuwe plan zal een aanmerkelijke kwaliteitsimpuls geven aan het totale centrum van Rosmalen. Een definitief bestemmingsplan dat deze ontwikkeling mogelijk maakt, wordt in de eerste helft van dit jaar verwacht.

36 scn 1 | 2010

In 2010 starten de bouwwerkzaamheden voor het Eemplein, een forse uitbreiding van het Amersfoortse stadshart met een cultureel karakter.

Daar verrijzen straks onder meer een bioscoop, winkels, horeca en woningen.

Bovendien komt hier het Eemhuis, waarin poppodium De Kelder, de bibliotheek, Scholen in de Kunst en Archief Eemland zich vestigen.

De ontwikkelaar is Multi Vastgoed.

projecten

breidt stadshart uit chitectonisch ontwerp en gebruik van bijzondere materialen zorgen voor een hoge kwaliteit, waar ook ruimte is voor evenementen en festivals. De sfeer wordt stedelijk en informeel: herbergzaam en speels, met zachte vormen, groen, stromend water en veel verblijfsplekken.

Investering Met de realisatie van

het Eemplein is een totaalinvestering gemoeid van 130 miljoen euro. “Het is uniek dat het Eemplein nu van start gaat, ondanks de huidige marktomstandigheden. Het feit dat de laatste weken met alle voor Eemplein belangrijke partijen overeenkomsten zijn afgesloten, geeft aan dat een vele partijen vertrouwen hebben in het succes van Eemplein”, aldus Richard Reulink, directeur winkelontwikkelingen Multi Vastgoed.

Impressie van het geplande Eemplein in Amersfoort

N

a een proces van jaren is het gelukt: er ligt een akkoord over de omvangrijke ontwikkeling aan de Eem met hoge kwaliteit, aantrekkelijke invulling en binnen de financiële kaders. Juist in deze tijden van economische tegenwind is dat uniek. “We gaan een plek met een beeldbepalend karakter ontwikkelen”, zegt projectwethouder Ruud Luchtenveld. “De economische omstandigheden hebben weliswaar tot vertraging geleid, dankzij de intensieve besprekingen en constructieve samenwerking is het gelukt om de plannen rond te krijgen.”

Multifunctioneel Het Eemplein

wordt een multifunctioneel centrumgebied waar mensen elkaar ontmoeten, uitgaan, genieten van cultuur, winkelen, maar ook wonen en werken. Er is met Minerva een overeenkomst getekend voor een bioscoop met acht zalen.

Daarnaast zullen onder andere Albert Heijn, Media Markt, Xenos en Blokker er nieuwe, grote vestigingen openen.

Eigentijdse aanvulling op historische binnenstad Green Real Estate wordt de eigenaar van het commerciële vastgoed. De Alliantie wordt belegger voor 72 woningen, bestaande uit achttien sociale huurwoningen, 44 vrije sector huurwoningen en tien starterswoningen. Over enkele jaren volgen nog 42 appartementen aan de Eem. Er komen een parkeergarage met 750 plaatsen en goede voorzieningen om fietsen te stallen. Er is de afgelopen periode geen concrete interesse getoond voor de exploitatie van een discotheek op het Eemplein, dus komt op die plek een andere horeca- of leisurefunctie.

Kwaliteit Het Eemplein zorgt voor de

gewenste uitbreiding van het Amersfoortse centrum. Een opmerkelijk ar-

Eemhuis Vier belangrijke culturele Amersfoortse instellingen vestigen zich in het Eemhuis. Het wordt een bijzonder en inspirerend complex, ontworpen door Neutelings Riedijk Architecten uit Rotterdam. Scholen in de Kunst (beeldende kunst, dans, muziek en theater), bibliotheek Eemland, Archief Eemland en poppodium De Kelder krijgen in totaal bijna 15 duizend vierkante meter tot hun beschikking. Uit een Europese aanbesteding van de bouw kwam de bouwcombinatie Dura Vermeer/Wolter&Dros uit de bus. De oplevering staat gepland voor najaar 2012. “De bouw van het Eemhuis kan van start. Dit Eemhuis voor de culturele instellingen is nodig voor een stad van onze omvang, op weg naar meer dan 150 duizend inwoners”, zegt wethouder Kruyt van cultuur.

Vervolg De gemeenteraad bespreekt de plannen op 9 en 16 februari 2010.

Daarna wordt de bestemmingsplanherziening ter inzage gelegd en werkt Multi Vastgoed de definitieve ontwerpen voor de gebouwen uit. De gemeente zorgt voor het definitief ontwerp van de openbare ruimte. Als de bouwvergunningen zijn afgegeven kan de bouw in het najaar van 2010 starten. Op www.amersfoort.nl/ eemplein is alle informatie te vinden. •

scn 1 | 2010 37

projecten

Kloosterveste krijgt vorm

(foto: Drenth Fotografie, Assen)

Kloosterveste, het voorzieningengebied van Kloosterveen in Assen krijgt steeds meer vorm. Het centrumproject omvat in totaal circa 48.000 m2 (inclusief parkeren, exclusief de woningen). De Brede School heeft als eerste begin dit jaar haar deuren geopend. Rond de zomer worden het parkeersouterrain, de sporthal en het wijkcentrum in gebruik genomen. Het fitnesscentrum wordt in het najaar opgeleverd. Winkels en horeca ope-

38 scn 1 | 2010

nen eind dit jaar hun deuren. Kloosterveste is een ontwikkeling van AM en wordt in nauwe samenwerking met de gemeente Assen gerealiseerd. De bouw ligt in handen van BAM Combinatie Kloosterveste.

Informatie over verhuur van winkelruimte kunt u opvragen bij de afdeling winkels van AM: telefoon 030 659 89 76, of kijk op de website: www.kloosterveste.info.

projecten in de pijplijn

ALKMAAR

amersfoort

amsterdam

arnhem

Overstad

Eemplein

O 2011 M 20.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

O 2012 M 4000 m2 winkels P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

o 2011 m 3.300 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397 ▼

Forumpark

o onbekend m 45.000 m2 p i Steef Bakker

Almere

Buitenmere Zuid

O 2010-2013 M 8500 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

amsterdam

Centrum Amsterdam Noord

O 2013 M 35.000 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070 3418665

Overhoeks

O 2011 M 5000 m2 P Ontwikkelcombinatie Overhoeks (ING RED en Ymere) I Yvonne Flippo, T 071 3419636 alphen a/d rijn

Herenhof

O in ontwikkeling M 4500 m2 uitbreiding P Top Vastgoed/Leyten I Frank van Kessel, T 06 53999150 ▼

Mosveld o 2011 i 7000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 Mahler 4 O 2005-2010 M 10.000 m2 P ING Real Estate i.s.m. ASR Vastgoed Ontwikkeling en G&S Vastgoed I Yvonne Flippo, T 070-341 96 36

amersfoort

Vathorst

O 2009-2012 M 18.000 m2 P MAB Development Nederland I Mariska Bossmann, T 070 3068578 ▼

IJ-dock

Oostpoort

O 2013 M 17.000 m2 winkels P MAB Development Nederland ism OCP I Simone Kramers, T 070 3068578

BK40

O 2010 M 1700 m2 P BAM Vastgoed I Levi Boerman, T 030 6598923 ▼

amsterdam zuidoost

Getz

O 2012 M 80.000 m2 P ING Real Estate, BAM Vastgoed, Ballast Nedam I Larissa Staal, T 070-341 8816 assen apeldoorn

Hoofdstraat

O in ontwikkeling M 4700 m2 P Top Vastgoed Planontwikkeling I Patrick van Lammeren, T 06 55 301 334 ▼

Kloosterveste

O eind 2010 M 9100 m2 P BAM Vastgoed I Karel Nuijten, T 030-659 8297 ▼

Osdorpplein

O 2014-2016 M 20.000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

arnhem

Schuytgraaf

O 2012 M 10.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m. Kondor- Wessels en Rabo Vastgoed I T 0182-690900

De Citadel

o voorjaar 2012 m 12.500 m2 p Bemog Projectontwikkeling i Koos Pols, T 06 12505457

legenda O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

>

lees verder op pagina

40

scn 1 | 2010 39

projecten in de pijplijn berkel en rodenrijs

boskoop

Entree Waterrijk O 2012 M 3200 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

Centrumplan

o 2012 m 13.000 m2 p ING Real Estate i Suzan Loorij, T 070 3419225

den haag

drachten

De Kroon

Raadhuisplein

o 2011 m 2400 m2 P MAB Development Nederland i Simone Kramers, T 070 3068578

o 2010 m 20.000 m2 p Redema Groep i T 030-2840290 ▼

berlicum

Den Helder

Schoolstraat

O in ontwikkeling M 1000 m2 P Vorm Ontwikkeling I A. van Houwelingen, T 078 6421555 beverwijk

Wijkerbaan

O in ontwikkeling M 8000 m2 en overig P Redema Groep I T 030 284 02 90 ▼

Stadscentrum

o 2013 m 10.000 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397 breda

delfzijl

Achter de lange stallen

De Wending

o 2014 m 20.000 m2 P MAB Development Nederland i J. de Vreede, T 070 3068578

O 2010 M 5000 m2 P Leyten I T 010-436 40 33

ede

Kerkplein

o medio 2009 m 2200 m2 p ING Real Estate i Yvonne Flippo, T 070-3419636 ▼

De Burcht

o 2012 m 8000 m2 p Van den Bos & Stobbe Vastgoed Groep i Jacob v.d. Bos, T 030 2231231

Meerplein o 2012 m 10.000 m2 p Synchroon i Casper Grondel T 030 6867396 ▼

delft

dordrecht

Hovenpassage

Gezondheidspark

o 2009-2014 m 9000 m2 p Van der Vorm Vastgoed i G. Hares-Visser, T 010 2092721 ▼

O 2015 M 6000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

Bilthoven

De Kwinkelier

o 2012 m 14.350 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397 ▼

den haag

’t Hogeveen

Centrumplan

O 4e kwartaal 2010 M 5000 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

Bagijnhof

O 2010 M 2000 m2 winkels P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

O 2010 M 11.500 m2 P Bam Vastgoed I Adriaan Kuyvenhoven, T 030 659 8927 ▼

eindhoven

Achtste barrier O in ontwikkeling M 4000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

legenda O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

40 scn 1 | 2010

Eemnes

projecten in de pijplijn

eindhoven

Grootegast

harderwijk

Leens

Meerrijk Meerhoven

Centrumplan

De Marne

O 2010 M 9500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

O 2e kwartaal 2010 M 2500 m2 P Leyten I 010-2211351

o 2015 m 20.000 m2 p Synchroon I T. Verhoeven, T 030-6867387

enschede

haarlem

heerlen

Stokhorst

Schalkstad

O 2011 M 6000 m2 P Assen projecten I T 074 266 03 00

O 2015 M 16.000 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070-3418665

Grolschterrein

O 2010 M 19.000 m2 P ING Real Estate I Suzan Loorij, T 070-341 92 25 ▼

ermelo

De Verbinding

O 2011 M 5000 m2 P Assen projecten I T 074 266 03 00 ▼

Raaks

O 2011 M 7500 m2 P MAB Development Nederland I T. Heijenbrock, T 070 3068578 ▼

Waterfront

De Plu

o 2012 m 15.000 m2 p Multi Vastgoed i.s.m.

3W Vastgoed i T 0182-690900

De Volgerlanden

O 2010 M 6500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

De Bilgaard

o 2009-2010 m 10.000 m2 p Multi Vastgoed i.s.m. winkeleigenaren i T 0182-690900 lelystad

De Gordiaan

O in ontwikkeling M 11.000 m2 P Redema Groep I T 030-284 02 90 ▼

Marsmanplein O 2e kwartaal 2011 M 2290 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

hoogvliet

Stadshart

O 2011 M 4000 m2 P Leyten I T 010-436 40 33

Voor informatie bel 035 523 98 32 of stuur een e-mail naar sales@scnews.eu

leeuwarden

hendrik ido ambacht

horst a/d maas

Uw project in deze rubriek?

O 4e kwartaal 2010 M 5200 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

Harderwijjk

Stadsdennen

o 2010 m 10.000 m2 p Lingotto i T 020 560 89 10 ▼

Centrum

O in ontwikkeling M 6000 m2 P 3W Vastgoed I Dhr. N. Eurlings, T 043-3667700

maassluis

Stadscentrum Koningshoek

O 2014-2016 M 30.000 m2 nieuw P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

houten

Castellum

o 2011-2012 m 9000 m2 p Ontwikkelingsverband Houten i Casper Grondel T 030 6867396

legenda O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

>

lees verder op pagina

43

scn 1 | 2010 41

enquĂŞtes met Kauwgomverwijdering & Straatwerkreiniging

Is uw winkelcentrum schoon?

diepgang ) Strabo legt de fundamenten ) onder uw vastgoedbeslissing

Snelle en vakkundige reiniging van alle bestratingen gegarandeerd resultaat dus succes verzekerd!

Voor meer info of een vrijblijvend advies gaat u naar:

WWW.JADON.NL Tel: 0511-44 95 74 info@jadon.nl

Jadon b.v. , Wyldpaed-West 16, 9287 VK, Twijzelerheide, NL

Maak kennis met bijna 30 jaar kennis over wonen, werken en winkelen. Ga naar www.strabo.nl of bel 020 - 626 08 17.

projecten in de pijplijn mijdrecht

oldebroek

rosmalen

rotterdam

Centrumplan

Centrumplan

Coolsingel

De Lindenboom

O 2010 M 8500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 5530 1334 ▼

O in ontwikkeling M 4.500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

nieuwegein

reeuwijk

Centrumplan

Stadskwartier

O 2011-2013 M 20.000 m2 P ING Real Estate en Multi Vastgoed I T 0182-690 900

O 2013 M 4.500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 5530 1334 ▼

noordwijk binnen

O in ontwikkeling M 12.000 m2 P Foruminvest bv I Dhr. Nazerian, T 035-6956060 ▼

o in ontwikkeling m 30.000 m2 P Multi Vastgoed i T 0182 690900 ▼

rotterdam

Sassenheim

Watermanweg

Centrum

O in ontwikkeling M 15.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

Hof van Noortwijck

Nesselande

O 2010 M 10.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

o medio 2010 m 5500 m2 p D-winkels i J. van der Elst T 02525 240746 Rhoon

o 2011 m 2.000 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394

Schaesberg

Centrum

o 2010 m 3900 m2 (1e fase) 2200 m2 (2e) p Synchroon I Casper Grondel T 030-6867396 ▼

Centrum

st-michielsgestel

o 2012 m 3.500 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394

nijmegen

Waalsprong

O in ontwikkeling M 20.000 m2 P Multi Vastgoed, Heijmans IBC, BAM Vastgoed I T 0182-690900

ridderkerk

rotterdam

Koningshof fase III

Hesseplaats

O 2011 M 2700 m2 P Leyten I T 010-436 40 33 ▼

O 4e kwartaal 2010 M 3000 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

sittard

Centrumplan

o 2013 m 15.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

3W Vastgoed I T 0182-690900

Plein 44

O 2010 M 12.000 m2 P ING Real Estate I Suzan Loorij, T 070-341 92 25 ▼

son & breugel Ekkersrijt legenda O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

Parc Boulevard

o 2011 m 25.00 m2 p MAB i Steef Bakker

O nnb M 42.000 m2 P ING Real Estate I Larissa Staal, T 070-341 88 61

>

lees verder op pagina

44

scn 1 | 2010 43

projecten in de pijplijn spijkenisse

utrecht

zaanstad

zoetermeer

Groeneweg

Inverdan

Oosterheem

Stadsplein

O 2011 M 12.500 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

O in ontwikkeling M 6000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

O 2010 M 18.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

o 2011 m 10.700 m2 p ING Real Estate i Larissa Staal, T 070-341 88 16 Cadenza

o 2012 m 16.000 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394

st. michielsgestel

Centrum

O in ontwikkeling M 3500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

Utrecht

Terwijde

O 2013 M 12.000 m2 P MAB Development Nederland I Mariska Bossmann, T 070 3068578

veenendaal

Brouwerspoort

O 2010 M 14.000 m2 P BAM Vastgoed I Jan Ruitenberg, T 030 6598163 ▼

Centrum Overvecht

o 2013 m 15.000 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397

zaandam

Winkelcentrum Saendelft O 2008 M 7600 m2 P OBAN I Peter Welles (BAM), T 030-659 89 34 ▼

de Vredenburg

O 2011 M 5300 m2 P Corio Vastgoed Ontwikkeling I T 030 2302814 ▼

waalwijk

De Els

O 2014 M 10.00 m2 P ING Real Estate I Jamal Msalmi, T 070-3419805

waddinxveen

Stadscentrum Be Fair

zaandam

Inverdan

zwolle

Willemspoort

zwijndrecht

Walburg

O in ontwikkeling M 15.000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

O 2010 M 18.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

O 2011 M 22.800 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

zoetermeer

Hovestein

o 2010 m 1335 m2 p BAM Vastgoed i Michiel Smits, T 030-6598163 44 scn 1 | 2010

O 2013 M 10.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

Vleuterweide

O 2011 M 15.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 0182-690900 ▼

legenda O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

decoratie

decoratie decoratie

NRW Nederlandse Raad van Winkelcentra Herculesplein 269, 3584 AA Utrecht

Nico de Vries Decoraties Televisieweg 91, 1322 AK Almere

Giele Groep De Steiger 122, 1351 AL Almere Haven

T 030 2313754 • F 030 2341287 E info@nrw.nl • I www.nrw.nl I www.nrw.nl

T 036 5368365 E ndvpd@xs4all.nl I www.nicodevriesprojectdecoraties.nl

T 036 531 96 19 • F 036 531 94 09 I www.giele-projecten.nl

decoratie

decoratie

decoratie en illuminatie

servicepagina

algemeen

creatieve feestverlichting • led-verlichting • kunstbloemen en kerstbomen

Flower and Shower Velperweg 105, 6824 HJ Arnhem

MK-Illumination Handels GmbH Trientlgasse 70, 6020 Innsbruck, Oostenrijk

Decoration Light Ommelandvaart 13, 1335 SB Almere

T 026 3623061 E info@flowerandshower.nl I www.flowerandshower.nl

T 06 13667805 Jo van Gemert T (0043) 512 202430-12 • F (0043) 512 202433 E j.vangemert@mk-illumination.com

T 036 5212015 • F 036 5212016 E info@decorationlight.nl I www.decorationlight.nl

illuminatie

illuminatie

kennis & informatie

s t r a b o) Avontuur Thema Vormgevers Blokdijk 3, 1608 HH Wijdenes

27-02-2009 13:33:37

T 0229 501222 • F 0229 501228 E info@avontuur.net • I www.avontuur.net

kennis & informatie

M A R K TO N D E R Z O E K E N VA S TG O E D I N FO R M AT I E

Decolights Feestverlichting winkelgebieden De Hazelaar 15, 6921 XA Duiven

Strabo Postbus 15710, 1001 NE Amsterdam

T 0316 373335 E info@decolights.nl • I www.decolights.nl

T 020 6260817 E strabo@strabo.nl • I www.strabo.nl

consultancy

marketing/consultancy

Weijers Fernandez communicatie & organisatie

Flucon Kalkovenweg 54, 2401 LK Alphen a/d Rijn

KIR Kordaat In Ruimte Govert Flinckhage 25, 3438 JC Nieuwegein

Weijers Fernandez communicatie & organisatie Statenlaan 281, 5223 LG Den Bosch

T 0172 435901 • F 0172 422271 E info@flecon.nl • I www.flucon.nl

T 030 6668616 • F 030 6668617 E info@kordaatinruimte.nl I www.kordaatinruimte.nl

T 073 6123116 • F 073 6123136 E info@wfcommunicatie.nl I www.wfcommunicatie.nl

scn 1 | 2010 45

servicepagina

congres en evenement

media

marketing/promotie

media

Management Producties Postbus 82, 3130 AB Vlaardingen

Centercom Reclame-objecten in winkelcentra Willem Fenengastraat 16A, 1096 BN Amsterdam

Giele Promotions De Steiger 122, 1351 AL Almere Haven

T 010 4350477 • F 010 4357430 E info@managementproducties.com I www.managementproducties.com

T 020 4609085 • F 020 4609088 E info@centercom.nl I www.centercom.nl

T 036 531 7528 I www.giele-promtions.nl

marketing/reclame ijsbanen

Ice-World Benelux Tolweg 5, 3741 LM Baarn

T 035 541 3801 • F 035 542 20 45 E info@ice-world.nl • I www.ice-world.nl

marketing/promotie

marketing/promotie

marketing/promotie

Kiddieland

Weijers Fernandez communicatie Wattman Europe Trains & trams & organisatie

Postbus 211, 5830 AE Boxmeer

Statenlaan 281,1351 5223AL LGAlmere Den Bosch De Steiger 122, Haven

T 0485 520800 E p.hutten@kiddieland.eu I www.kiddieland.eu

T 036 522 1913 • F 036 531 9409 E sales@wattman-europe.com I www.wattman-europe.com

ontwikkelaar

ontwikkelaar

Weijers Fernandez communicatie & organisatie IPMMC

Weijers Fernandez communicatie & organisatie Synchroon

Zwolse Binnenweg 30, 7315 CB Apeldoorn

Statenlaan 281, 3508 5223 AL LGUtrecht Den Bosch Postbus 85457,

Statenlaan 281, 5223 DenAG Bosch Van Deventerlaan 101,LG 3528 Utrecht

T 06 25125879 E maureen@promotionsbymaureen.nl I www@promotionsbymaureen.nl

T 030 2817300 •F 030 2817015 E info@ipmmc.nl • I www.ipmmc.nl

T 030 6867300 • F 030 6867395 I www.synchroon.nl

Promotions by Maureen

facilitair

straatmanagement light

reiniging bestrating

Urbania, de exterieurinrichters Postbus 54, 7240 AB Lochem

Hisa bv, ondersteunt winkeliersverenigingen Postbus 31, 3500 AA Utrecht

Jadon Wyldpaed West 16, 9287 VK Twijzelerheide

T 0573 25 44 22 • F 0847 18 19 01 E info@urbaniaproducts.nl I www.urbaniaproducts.nl

T 030 289 7648 • F 030 214 8592 E info@hisa.nl • I www.hisa.nl

T 0511 449574 • F 0511 449407 E info@jadon.nl • I www.jadon.nl

Uw bedrijf hier vermeld?

Voor informatie bel 035 523 98 32 of stuur een e-mail naar sales@scnews.eu 46 scn 1 | 2010

Hoe wordt een naam een merk. Niet alleen door gedegen communicatie en organisatie, maar vooral door een goede samenwerking.

marketing - communicatieplannen - promotiejaarplannen conceptontwikkelingen - organisatie events & (her)openingen commerciële acties - begeleiding herontwikkelingen

Weijers Fernandez communicatie & organisatie

Opdracht

 Marketingcommunicatie-management  Restyling huisstijl  Versterken samenwerking & uitstraling van het overdekte en onoverdekte winkelgebied

Statenlaan 281 5223 LG ‘s-Hertogenbosch T 073 612 31 16 www.wfcommunicatie.nl info@wfcommunicatie.nl

2010036_1_WF_adv_202x125_SCN_feb2010_DEF.indd 1

08-02-10 09:01

Strabo legt de fundamenten ) onder uw vastgoedbeslissing Passantentellingen )

Strabo heeft zich ontwikkeld tot dé handmatige telspecialist voor winkelcentra en winkelgebieden.

In exclusieve samenwerking met Experian-FootFall brengt Strabo passantentellingen nu ook naar het niveau van exacte wetenschap. Ultramoderne techniek en analyse geven een uiterst betrouwbaar beeld van passantenstromen in en rondom uw winkelcentrum.

Consumentenonderzoek )

Om een consument in beweging te krijgen, moet u weten wat hem tegenhoudt. Hoeveel tijd en geld besteedt een bezoeker in uw winkelcentrum?

Hoe beoordeelt hij of zij sfeer, winkelaanbod en bereikbaarheid? Strabo doet passanten- en koop-

stromenonderzoek voor meer dan in 300 winkelcentra in heel Nederland. U krijgt goed inzicht in de profielen, het winkelgedrag, de meningen en de motivaties van uw bezoekers.

Ondernemersonderzoek )

Een tevreden huurder draagt bij aan kwaliteit en beleving van een winkelcentrum. Voor de eigenaar/ beheerder is kennis over ondernemers dan ook essentiële managementinformatie. Hoe beoordelen zij de voorzieningen? De marketing? Het beheer? U kunt er zelf naar vragen. Maar de professionele enquêteurs van Strabo krijgen uw ondernemers écht aan het praten. En halen responscijfers van 80 tot zelfs 100%.

Maak kennis met bijna 30 jaar kennis over wonen, werken en winkelen. Ga naar www.strabo.nl of bel 020 - 626 08 17.

SHOP Winkels brengen mensen in beweging. Samen met retailers ontwikkelt MAB Development aantrekkelijke concepten die opvallen door creativiteit en originaliteit.

MyZeil: Europaâ&#x20AC;&#x2122;s meest spectaculaire winkelcentrum in het hart van Frankfurt

W W W. M A B .CO M